(១៧) ២. បដិបទាវគ្គោ
១. សំខិត្តសុត្តំ
១៦១. ‘‘ចតស្សោ
២. វិត្ថារសុត្តំ
១៦២. ‘‘ចតស្សោ ឥមា, ភិក្ខវេ, បដិបទា។ កតមា ចតស្សោ? ទុក្ខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា, ទុក្ខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា, សុខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា, សុខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា។
‘‘កតមា ច, ភិក្ខវេ, ទុក្ខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ បកតិយាបិ តិព្ពរាគជាតិកោ ហោតិ, អភិក្ខណំ រាគជំ ទុក្ខំ ទោមនស្សំ បដិសំវេទេតិ។ បកតិយាបិ តិព្ពទោសជាតិកោ ហោតិ, អភិក្ខណំ ទោសជំ ទុក្ខំ ទោមនស្សំ បដិសំវេទេតិ។ បកតិយាបិ តិព្ពមោហជាតិកោ ហោតិ, អភិក្ខណំ មោហជំ ទុក្ខំ ទោមនស្សំ បដិសំវេទេតិ។ តស្សិមានិ បញ្ចិន្ទ្រិយានិ មុទូនិ បាតុភវន្តិ – សទ្ធិន្ទ្រិយំ, វីរិយិន្ទ្រិយំ, សតិន្ទ្រិយំ, សមាធិន្ទ្រិយំ, បញ្ញិន្ទ្រិយំ។ សោ ឥមេសំ បញ្ចន្នំ ឥន្ទ្រិយានំ មុទុត្តា ទន្ធំ អានន្តរិយំ បាបុណាតិ អាសវានំ ខយាយ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ទុក្ខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា។
‘‘កតមា ច, ភិក្ខវេ, ទុក្ខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ បកតិយាបិ តិព្ពរាគជាតិកោ ហោតិ, អភិក្ខណំ រាគជំ ទុក្ខំ ទោមនស្សំ បដិសំវេទេតិ។ បកតិយាបិ តិព្ពទោសជាតិកោ ហោតិ, អភិក្ខណំ ទោសជំ ទុក្ខំ ទោមនស្សំ បដិសំវេទេតិ។ បកតិយាបិ តិព្ពមោហជាតិកោ ហោតិ
‘‘កតមា ច, ភិក្ខវេ, សុខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ បកតិយាបិ ន តិព្ពរាគជាតិកោ ហោតិ, នាភិក្ខណំ រាគជំ ទុក្ខំ ទោមនស្សំ
‘‘កតមា ច, ភិក្ខវេ, សុខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ បកតិយាបិ ន តិព្ពរាគជាតិកោ ហោតិ, នាភិក្ខណំ រាគជំ ទុក្ខំ ទោមនស្សំ បដិសំវេទេតិ។ បកតិយាបិ ន តិព្ពទោសជាតិកោ ហោតិ, នាភិក្ខណំ ទោសជំ ទុក្ខំ ទោមនស្សំ បដិសំវេទេតិ។ បកតិយាបិ ន តិព្ពមោហជាតិកោ ហោតិ, នាភិក្ខណំ មោហជំ ទុក្ខំ ទោមនស្សំ បដិសំវេទេតិ។ តស្សិមានិ បញ្ចិន្ទ្រិយានិ អធិមត្តានិ បាតុភវន្តិ – សទ្ធិន្ទ្រិយំ, វីរិយិន្ទ្រិយំ, សតិន្ទ្រិយំ, សមាធិន្ទ្រិយំ, បញ្ញិន្ទ្រិយំ
៣. អសុភសុត្តំ
១៦៣. ‘‘ចតស្សោ ឥមា, ភិក្ខវេ, បដិបទា។ កតមា ចតស្សោ? ទុក្ខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា, ទុក្ខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា, សុខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា, សុខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា។
‘‘កតមា ច, ភិក្ខវេ, ទុក្ខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អសុភានុបស្សី
‘‘កតមា
‘‘កតមា ច, ភិក្ខវេ, សុខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា? ឥធ ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ សវិតក្កំ សវិចារំ វិវេកជំ បីតិសុខំ បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ; វិតក្កវិចារានំ វូបសមា អជ្ឈត្តំ សម្បសាទនំ ចេតសោ ឯកោទិភាវំ អវិតក្កំ អវិចារំ សមាធិជំ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ; បីតិយា ច វិរាគា ឧបេក្ខកោ ច វិហរតិ សតោ ច សម្បជានោ សុខញ្ច កាយេន បដិសំវេទេតិ យំ តំ អរិយា អាចិក្ខន្តិ – ‘ឧបេក្ខកោ សតិមា សុខវិហារី’តិ តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ; សុខស្ស ច បហានា ទុក្ខស្ស ច បហានា បុព្ពេវ សោមនស្សទោមនស្សានំ អត្ថង្គមា អទុក្ខមសុខំ ឧបេក្ខាសតិបារិសុទ្ធិំ ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ សោ ឥមានិ បញ្ច សេខពលានិ ឧបនិស្សាយ វិហរតិ – សទ្ធាពលំ…បេ.… បញ្ញាពលំ។ តស្សិមានិ បញ្ចិន្ទ្រិយានិ មុទូនិ បាតុភវន្តិ – សទ្ធិន្ទ្រិយំ…បេ.… បញ្ញិន្ទ្រិយំ។ សោ ឥមេសំ បញ្ចន្នំ ឥន្ទ្រិយានំ មុទុត្តា ទន្ធំ អានន្តរិយំ បាបុណាតិ អាសវានំ ខយាយ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, សុខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា។
‘‘កតមា
៤. បឋមខមសុត្តំ
១៦៤. ‘‘ចតស្សោ
‘‘កតមា ច, ភិក្ខវេ, ខមា បដិបទា? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ អក្កោសន្តំ ន បច្ចក្កោសតិ, រោសន្តំ ន បដិរោសតិ, ភណ្ឌន្តំ ន បដិភណ្ឌតិ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ខមា បដិបទា។
‘‘កតមា ច, ភិក្ខវេ, ទមា បដិបទា? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ចក្ខុនា រូបំ ទិស្វា ន និមិត្តគ្គាហី ហោតិ នានុព្យញ្ជនគ្គាហី; យត្វាធិករណមេនំ ចក្ខុន្ទ្រិយំ អសំវុតំ វិហរន្តំ អភិជ្ឈាទោមនស្សា បាបកា អកុសលា ធម្មា អន្វាស្សវេយ្យុំ, តស្ស សំវរាយ
‘‘កតមា ច, ភិក្ខវេ, សមា បដិបទា? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ឧប្បន្នំ កាមវិតក្កំ នាធិវាសេតិ បជហតិ វិនោទេតិ សមេតិ ព្យន្តីករោតិ អនភាវំ គមេតិ; ឧប្បន្នំ ព្យាបាទវិតក្កំ…បេ.… ឧប្បន្នំ វិហិំសាវិតក្កំ… ឧប្បន្នុប្បន្នេ បាបកេ អកុសលេ ធម្មេ នាធិវាសេតិ បជហតិ វិនោទេតិ សមេតិ ព្យន្តីករោតិ អនភាវំ គមេតិ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, សមា បដិបទា។ ឥមា ខោ, ភិក្ខវេ, ចតស្សោ បដិបទា’’តិ។ ចតុត្ថំ។
៥. ទុតិយខមសុត្តំ
១៦៥. ‘‘ចតស្សោ ឥមា, ភិក្ខវេ, បដិបទា។ កតមា ចតស្សោ? អក្ខមា បដិបទា, ខមា បដិបទា, ទមា បដិបទា, សមា បដិបទា។
‘‘កតមា
‘‘កតមា ច, ភិក្ខវេ, ខមា បដិបទា? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ ខមោ ហោតិ សីតស្ស ឧណ្ហស្ស ជិឃច្ឆាយ បិបាសាយ, ឌំសមកសវាតាតបសរីសបសម្ផស្សានំ ទុរុត្តានំ ទុរាគតានំ វចនបថានំ ឧប្បន្នានំ សារីរិកានំ វេទនានំ ទុក្ខានំ តិព្ពានំ ខរានំ កដុកានំ អសាតានំ អមនាបានំ បាណហរានំ អធិវាសកជាតិកោ ហោតិ។ អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ខមា បដិបទា។
‘‘កតមា
‘‘កតមា ច, ភិក្ខវេ, សមា បដិបទា? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ឧប្បន្នំ កាមវិតក្កំ នាធិវាសេតិ បជហតិ វិនោទេតិ សមេតិ ព្យន្តីករោតិ អនភាវំ គមេតិ, ឧប្បន្នំ ព្យាបាទវិតក្កំ…បេ.… ឧប្បន្នំ វិហិំសាវិតក្កំ… ឧប្បន្នុប្បន្នេ បាបកេ អកុសលេ ធម្មេ នាធិវាសេតិ បជហតិ វិនោទេតិ សមេតិ ព្យន្តីករោតិ អនភាវំ គមេតិ។ អយំ
៦. ឧភយសុត្តំ
១៦៦. ‘‘ចតស្សោ
‘‘តត្រ
‘‘តត្រ, ភិក្ខវេ, យាយំ បដិបទា ទុក្ខា ខិប្បាភិញ្ញា, អយំ, ភិក្ខវេ, បដិបទា ទុក្ខត្តា ហីនា អក្ខាយតិ។
‘‘តត្រ
‘‘តត្រ, ភិក្ខវេ, យាយំ បដិបទា សុខា ខិប្បាភិញ្ញា, អយំ, ភិក្ខវេ, បដិបទា ឧភយេនេវ បណីតា អក្ខាយតិ។ យម្បាយំ បដិបទា សុខា, ឥមិនាបាយំ បណីតា អក្ខាយតិ; យម្បាយំ បដិបទា ខិប្បា, ឥមិនាបាយំ បណីតា អក្ខាយតិ។ អយំ, ភិក្ខវេ, បដិបទា ឧភយេនេវ បណីតា អក្ខាយតិ។ ឥមា ខោ, ភិក្ខវេ, ចតស្សោ បដិបទា’’តិ។ ឆដ្ឋំ។
៧. មហាមោគ្គល្លានសុត្តំ
១៦៧. អថ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ យេនាយស្មា មហាមោគ្គល្លានោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មតា មហាមោគ្គល្លានេន សទ្ធិំ សម្មោទិ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ
‘‘ចតស្សោ ឥមា, អាវុសោ មោគ្គល្លាន, បដិបទា។ កតមា ចតស្សោ? ទុក្ខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា, ទុក្ខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា, សុខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា, សុខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា។ ឥមា ខោ, អាវុសោ, ចតស្សោ បដិបទា
‘‘ចតស្សោ
៨. សារិបុត្តសុត្តំ
១៦៨. អថ
‘‘ចតស្សោ ឥមា, អាវុសោ សារិបុត្ត, បដិបទា។ កតមា ចតស្សោ? ទុក្ខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា, ទុក្ខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា, សុខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា, សុខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា។ ឥមា ខោ, អាវុសោ, ចតស្សោ បដិបទា។ ឥមាសំ, អាវុសោ, ចតុន្នំ បដិបទានំ
‘‘ចតស្សោ ឥមា, អាវុសោ មោគ្គល្លាន, បដិបទា។ កតមា ចតស្សោ? ទុក្ខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា, ទុក្ខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា, សុខា បដិបទា ទន្ធាភិញ្ញា, សុខា បដិបទា ខិប្បាភិញ្ញា។ ឥមា ខោ, អាវុសោ, ចតស្សោ បដិបទា។ ឥមាសំ, អាវុសោ, ចតុន្នំ បដិបទានំ យាយំ បដិបទា សុខា ខិប្បាភិញ្ញា, ឥមំ មេ បដិបទំ អាគម្ម អនុបាទាយ អាសវេហិ ចិត្តំ វិមុត្ត’’ន្តិ។ អដ្ឋមំ។
៩. សសង្ខារសុត្តំ
១៦៩. ‘‘ចត្តារោមេ, ភិក្ខវេ, បុគ្គលា សន្តោ សំវិជ្ជមានា លោកស្មិំ។ កតមេ ចត្តារោ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ បុគ្គលោ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ សសង្ខារបរិនិព្ពាយី ហោតិ។ ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ បុគ្គលោ កាយស្ស ភេទា សសង្ខារបរិនិព្ពាយី ហោតិ។ ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ បុគ្គលោ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ អសង្ខារបរិនិព្ពាយី ហោតិ។ ឥធ បន, ភិក្ខវេ, ឯកច្ចោ បុគ្គលោ កាយស្ស ភេទា អសង្ខារបរិនិព្ពាយី ហោតិ។
‘‘កថញ្ច, ភិក្ខវេ, បុគ្គលោ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ សសង្ខារបរិនិព្ពាយី ហោតិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អសុភានុបស្សី កាយេ វិហរតិ, អាហារេ បដិកូលសញ្ញី, សព្ពលោកេ អនភិរតិសញ្ញី, សព្ពសង្ខារេសុ
‘‘កថញ្ច, ភិក្ខវេ, បុគ្គលោ កាយស្ស ភេទា សសង្ខារបរិនិព្ពាយី ហោតិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អសុភានុបស្សី កាយេ វិហរតិ, អាហារេ បដិកូលសញ្ញី, សព្ពលោកេ អនភិរតិសញ្ញី, សព្ពសង្ខារេសុ អនិច្ចានុបស្សី។ មរណសញ្ញា ខោ បនស្ស អជ្ឈត្តំ សូបដ្ឋិតា ហោតិ។ សោ ឥមានិ បញ្ច សេខពលានិ ឧបនិស្សាយ វិហរតិ – សទ្ធាពលំ, ហិរិពលំ, ឱត្តប្បពលំ, វីរិយពលំ, បញ្ញាពលំ។ តស្សិមានិ បញ្ចិន្ទ្រិយានិ មុទូនិ បាតុភវន្តិ – សទ្ធិន្ទ្រិយំ, វីរិយិន្ទ្រិយំ, សតិន្ទ្រិយំ, សមាធិន្ទ្រិយំ, បញ្ញិន្ទ្រិយំ។ សោ ឥមេសំ បញ្ចន្នំ ឥន្ទ្រិយានំ មុទុត្តា កាយស្ស ភេទា សសង្ខារបរិនិព្ពាយី ហោតិ។ ឯវំ ខោ, ភិក្ខវេ, បុគ្គលោ កាយស្ស ភេទា សសង្ខារបរិនិព្ពាយី ហោតិ។
‘‘កថញ្ច, ភិក្ខវេ, បុគ្គលោ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ អសង្ខារបរិនិព្ពាយី ហោតិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ…បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ សោ ឥមានិ បញ្ច សេខពលានិ ឧបនិស្សាយ វិហរតិ – សទ្ធាពលំ…បេ.…
‘‘កថញ្ច, ភិក្ខវេ, បុគ្គលោ កាយស្ស ភេទា អសង្ខារបរិនិព្ពាយី ហោតិ? ឥធ, ភិក្ខវេ
១០. យុគនទ្ធសុត្តំ
១៧០. ឯវំ
‘‘យោ
‘‘កតមេហិ ចតូហិ? ឥធ, អាវុសោ, ភិក្ខុ សមថបុព្ពង្គមំ វិបស្សនំ ភាវេតិ។ តស្ស សមថបុព្ពង្គមំ វិបស្សនំ ភាវយតោ មគ្គោ សញ្ជាយតិ។ សោ តំ មគ្គំ អាសេវតិ ភាវេតិ ពហុលីករោតិ។ តស្ស តំ មគ្គំ អាសេវតោ ភាវយតោ ពហុលីករោតោ សំយោជនានិ បហីយន្តិ, អនុសយា ព្យន្តីហោន្តិ។
‘‘បុន ចបរំ, អាវុសោ, ភិក្ខុ វិបស្សនាបុព្ពង្គមំ សមថំ ភាវេតិ។ តស្ស វិបស្សនាបុព្ពង្គមំ សមថំ ភាវយតោ មគ្គោ សញ្ជាយតិ។ សោ តំ មគ្គំ អាសេវតិ ភាវេតិ ពហុលីករោតិ
‘‘បុន ចបរំ, អាវុសោ, ភិក្ខុ សមថវិបស្សនំ យុគនទ្ធំ ភាវេតិ។ តស្ស សមថវិបស្សនំ យុគនទ្ធំ ភាវយតោ មគ្គោ សញ្ជាយតិ។ សោ តំ មគ្គំ អាសេវតិ ភាវេតិ ពហុលីករោតិ។ តស្ស តំ មគ្គំ អាសេវតោ ភាវយតោ ពហុលីករោតោ សំយោជនានិ បហីយន្តិ, អនុសយា ព្យន្តីហោន្តិ។
‘‘បុន ចបរំ, អាវុសោ, ភិក្ខុនោ ធម្មុទ្ធច្ចវិគ្គហិតំ មានសំ ហោតិ។ ហោតិ សោ, អាវុសោ, សមយោ យំ តំ ចិត្តំ អជ្ឈត្តមេវ សន្តិដ្ឋតិ សន្និសីទតិ ឯកោទិ ហោតិ សមាធិយតិ។ តស្ស មគ្គោ សញ្ជាយតិ។ សោ តំ មគ្គំ អាសេវតិ ភាវេតិ ពហុលីករោតិ។ តស្ស តំ មគ្គំ អាសេវតោ ភាវយតោ
‘‘យោ ហិ កោចិ, អាវុសោ, ភិក្ខុ វា ភិក្ខុនី វា មម សន្តិកេ អរហត្តប្បត្តិំ
បដិបទាវគ្គោ ទុតិយោ។
តស្សុទ្ទានំ –
សំខិត្តំ វិត្ថារាសុភំ, ទ្វេ ខមា ឧភយេន ច;
មោគ្គល្លានោ សារិបុត្តោ, សសង្ខារំ យុគនទ្ធេន ចាតិ។