៤. ទេវតាវគ្គោ
១. អប្បមាទគារវសុត្តំ
៣២. អថ ខោ អញ្ញតរា ទេវតា អភិក្កន្តាយ រត្តិយា អភិក្កន្តវណ្ណា កេវលកប្បំ ជេតវនំ ឱភាសេត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ។ ឯកមន្តំ ឋិតា ខោ សា ទេវតា ភគវន្តំ ឯតទវោច –
‘‘សត្តិមេ, ភន្តេ, ធម្មា ភិក្ខុនោ អបរិហានាយ សំវត្តន្តិ។ កតមេ សត្ត? សត្ថុគារវតា, ធម្មគារវតា, សង្ឃគារវតា, សិក្ខាគារវតា, សមាធិគារវតា, អប្បមាទគារវតា, បដិសន្ថារគារវតា។ ឥមេ ខោ, ភន្តេ, សត្ត ធម្មា ភិក្ខុនោ អបរិហានាយ សំវត្តន្តី’’តិ។ ឥទមវោច សា ទេវតា។ សមនុញ្ញោ សត្ថា អហោសិ។ អថ ខោ សា ទេវតា ‘‘សមនុញ្ញោ មេ សត្ថា’’តិ ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា តត្ថេវន្តរធាយិ។
អថ ខោ ភគវា តស្សា រត្តិយា អច្ចយេន ភិក្ខូ អាមន្តេសិ – ‘‘ឥមំ, ភិក្ខវេ, រត្តិំ អញ្ញតរា ទេវតា អភិក្កន្តាយ រត្តិយា អភិក្កន្តវណ្ណា កេវលកប្បំ ជេតវនំ ឱភាសេត្វា យេនាហំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា មំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ។ ឯកមន្តំ ឋិតា ខោ, ភិក្ខវេ, សា ទេវតា មំ ឯតទវោច – ‘សត្តិមេ, ភន្តេ, ធម្មា ភិក្ខុនោ អបរិហានាយ សំវត្តន្តិ។ កតមេ សត្ត? សត្ថុគារវតា, ធម្មគារវតា, សង្ឃគារវតា, សិក្ខាគារវតា, សមាធិគារវតា, អប្បមាទគារវតា, បដិសន្ថារគារវតា – ឥមេ ខោ, ភន្តេ, សត្ត ធម្មា ភិក្ខុនោ អបរិហានាយ សំវត្តន្តី’តិ។ ឥទមវោច, ភិក្ខវេ, សា ទេវតា។ ឥទំ វត្វា មំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា តត្ថេវន្តរធាយី’’តិ។
‘‘សត្ថុគរុ ធម្មគរុ, សង្ឃេ ច តិព្ពគារវោ;
សមាធិគរុ អាតាបី សមាធិគារវតាបិ ច (ក.), សិក្ខាយ តិព្ពគារវោ។
‘‘អប្បមាទគរុ ភិក្ខុ, បដិសន្ថារគារវោ;
អភព្ពោ បរិហានាយ, និព្ពានស្សេវ សន្តិកេ’’តិ។ បឋមំ;
២. ហិរីគារវសុត្តំ
៣៣. ‘‘ឥមំ, ភិក្ខវេ, រត្តិំ អញ្ញតរា ទេវតា អភិក្កន្តាយ រត្តិយា អភិក្កន្តវណ្ណា កេវលកប្បំ ជេតវនំ ឱភាសេត្វា យេនាហំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា មំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ។ ឯកមន្តំ ឋិតា ខោ, ភិក្ខវេ, សា ទេវតា មំ ឯតទវោច – ‘សត្តិមេ, ភន្តេ, ធម្មា ភិក្ខុនោ អបរិហានាយ សំវត្តន្តិ។ កតមេ សត្ត? សត្ថុគារវតា, ធម្មគារវតា, សង្ឃគារវតា, សិក្ខាគារវតា, សមាធិគារវតា, ហិរិគារវតា, ឱត្តប្បគារវតា។ ឥមេ ខោ, ភន្តេ, សត្ត ធម្មា ភិក្ខុនោ អបរិហានាយ សំវត្តន្តី’តិ។ ឥទមវោច, ភិក្ខវេ, សា ទេវតា។ ឥទំ វត្វា មំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា តត្ថេវន្តរធាយី’’តិ។
‘‘សត្ថុគរុ ធម្មគរុ, សង្ឃេ ច តិព្ពគារវោ;
សមាធិគរុ អាតាបី, សិក្ខាយ តិព្ពគារវោ។
‘‘ហិរិ ឱត្តប្បសម្បន្នោ, សប្បតិស្សោ សគារវោ;
អភព្ពោ បរិហានាយ, និព្ពានស្សេវ សន្តិកេ’’តិ។ ទុតិយំ;
៣. បឋមសោវចស្សតាសុត្តំ
៣៤. ‘‘ឥមំ , ភិក្ខវេ, រត្តិំ អញ្ញតរា ទេវតា…បេ.… មំ ឯតទវោច – ‘សត្តិមេ, ភន្តេ, ធម្មា ភិក្ខុនោ អបរិហានាយ សំវត្តន្តិ។ កតមេ សត្ត? សត្ថុគារវតា, ធម្មគារវតា, សង្ឃគារវតា, សិក្ខាគារវតា, សមាធិគារវតា, សោវចស្សតា, កល្យាណមិត្តតា។ ឥមេ ខោ, ភន្តេ, សត្ត ធម្មា ភិក្ខុនោ អបរិហានាយ សំវត្តន្តី’តិ។ ឥទមវោច, ភិក្ខវេ , សា ទេវតា។ ឥទំ វត្វា មំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា តត្ថេវន្តរធាយី’’តិ។
‘‘សត្ថុគរុ ធម្មគរុ, សង្ឃេ ច តិព្ពគារវោ;
សមាធិគរុ អាតាបី, សិក្ខាយ តិព្ពគារវោ។
‘‘កល្យាណមិត្តោ សុវចោ, សប្បតិស្សោ សគារវោ;
អភព្ពោ បរិហានាយ, និព្ពានស្សេវ សន្តិកេ’’តិ។ តតិយំ;
៤. ទុតិយសោវចស្សតាសុត្តំ
៣៥. ‘‘ឥមំ , ភិក្ខវេ, រត្តិំ អញ្ញតរា ទេវតា អភិក្កន្តាយ រត្តិយា អភិក្កន្តវណ្ណា…បេ.… ‘សត្តិមេ, ភន្តេ, ធម្មា ភិក្ខុនោ អបរិហានាយ សំវត្តន្តិ។ កតមេ សត្ត? សត្ថុគារវតា, ធម្មគារវតា, សង្ឃគារវតា, សិក្ខាគារវតា, សមាធិគារវតា, សោវចស្សតា, កល្យាណមិត្តតា។ ឥមេ ខោ, ភន្តេ, សត្ត ធម្មា ភិក្ខុនោ អបរិហានាយ សំវត្តន្តី’តិ។ ឥទមវោច, ភិក្ខវេ, សា ទេវតា។ ឥទំ វត្វា មំ អភិវាទេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា តត្ថេវន្តរធាយី’’តិ។
ឯវំ វុត្តេ អាយស្មា សារិបុត្តោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ឥមស្ស ខោ អហំ, ភន្តេ, ភគវតា សំខិត្តេន ភាសិតស្ស ឯវំ វិត្ថារេន អត្ថំ អាជានាមិ។ ឥធ, ភន្តេ, ភិក្ខុ អត្តនា ច សត្ថុគារវោ ហោតិ, សត្ថុគារវតាយ ច វណ្ណវាទី។ យេ ចញ្ញេ ភិក្ខូ ន សត្ថុគារវា តេ ច សត្ថុគារវតាយ សមាទបេតិ។ យេ ចញ្ញេ ភិក្ខូ សត្ថុគារវា តេសញ្ច វណ្ណំ ភណតិ ភូតំ តច្ឆំ កាលេន។ អត្តនា ច ធម្មគារវោ ហោតិ…បេ.… សង្ឃគារវោ ហោតិ… សិក្ខាគារវោ ហោតិ… សមាធិគារវោ ហោតិ… សុវចោ ហោតិ… កល្យាណមិត្តោ ហោតិ, កល្យាណមិត្តតាយ ច វណ្ណវាទី។ យេ ចញ្ញេ ភិក្ខូ ន កល្យាណមិត្តា តេ ច កល្យាណមិត្តតាយ សមាទបេតិ ។ យេ ចញ្ញេ ភិក្ខូ កល្យាណមិត្តា តេសញ្ច វណ្ណំ ភណតិ ភូតំ តច្ឆំ កាលេនាតិ។ ឥមស្ស ខោ អហំ, ភន្តេ, ភគវតា សំខិត្តេន ភាសិតស្ស ឯវំ វិត្ថារេន អត្ថំ អាជានាមី’’តិ។
‘‘សាធុ សាធុ, សារិបុត្ត! សាធុ ខោ ត្វំ, សារិបុត្ត, ឥមស្ស មយា សំខិត្តេន ភាសិតស្ស ឯវំ វិត្ថារេន អត្ថំ អាជានាសិ។ ឥធ, សារិបុត្ត, ភិក្ខុ អត្តនា ច សត្ថុគារវោ ហោតិ, សត្ថុគារវតាយ ច វណ្ណវាទី។ យេ ចញ្ញេ ភិក្ខូ ន សត្ថុគារវា តេ ច សត្ថុគារវតាយ សមាទបេតិ ។ យេ ចញ្ញេ ភិក្ខូ សត្ថុគារវា តេសញ្ច វណ្ណំ ភណតិ ភូតំ តច្ឆំ កាលេន។ អត្តនា ច ធម្មគារវោ ហោតិ…បេ.… សង្ឃគារវោ ហោតិ… សិក្ខាគារវោ ហោតិ… សមាធិគារវោ ហោតិ… សុវចោ ហោតិ… កល្យាណមិត្តោ ហោតិ, កល្យាណមិត្តតាយ ច វណ្ណវាទី។ យេ ចញ្ញេ ភិក្ខូ ន កល្យាណមិត្តា តេ ច កល្យាណមិត្តតាយ សមាទបេតិ។ យេ ចញ្ញេ ភិក្ខូ កល្យាណមិត្តា តេសញ្ច វណ្ណំ ភណតិ ភូតំ តច្ឆំ កាលេនាតិ។ ឥមស្ស ខោ, សារិបុត្ត, មយា សំខិត្តេន ភាសិតស្ស ឯវំ វិត្ថារេន អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ’’តិ។ ចតុត្ថំ។
៥. បឋមមិត្តសុត្តំ
៣៦. ‘‘សត្តហិ, ភិក្ខវេ, អង្គេហិ សមន្នាគតោ មិត្តោ សេវិតព្ពោ។ កតមេហិ សត្តហិ? ទុទ្ទទំ ទទាតិ, ទុក្ករំ ករោតិ, ទុក្ខមំ ខមតិ, គុយ្ហមស្ស គុយ្ហស្ស (ក.) អាវិ ករោតិ, គុយ្ហមស្ស គុយ្ហំ អស្ស (សី.), គុយ្ហស្ស (ក.) បរិគុហតិ បរិគូហតិ (សី. ស្យា.), បរិគុយ្ហតិ (ក.), អាបទាសុ ន ជហតិ, ខីណេន ខីណេ (ក.) នាតិមញ្ញតិ។ ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, សត្តហិ អង្គេហិ សមន្នាគតោ មិត្តោ សេវិតព្ពោ’’តិ ។
‘‘ទុទ្ទទំ ទទាតិ មិត្តោ, ទុក្ករញ្ចាបិ កុព្ពតិ;
អថោបិស្ស ទុរុត្តានិ, ខមតិ ទុក្ខមានិ ច ទុក្ខមានិបិ (សី. ស្យា.)។
‘‘គុយ្ហញ្ច តស្ស គុយ្ហមស្ស ច (ស្យា.) អក្ខាតិ, គុយ្ហស្ស បរិគូហតិ;
អាបទាសុ ន ជហាតិ, ខីណេន នាតិមញ្ញតិ។
‘‘យម្ហិ ឯតានិ ឋានានិ, សំវិជ្ជន្តីធ សំវិជ្ជន្តិ ច (ក.) បុគ្គលេ;
សោ មិត្តោ មិត្តកាមេន, ភជិតព្ពោ តថាវិធោ’’តិ។ បញ្ចមំ;
៦. ទុតិយមិត្តសុត្តំ
៣៧. ‘‘សត្តហិ , ភិក្ខវេ, ធម្មេហិ សមន្នាគតោ ភិក្ខុ មិត្តោ សេវិតព្ពោ ភជិតព្ពោ បយិរុបាសិតព្ពោ អបិ បនុជ្ជមានេនបិ បណុជ្ជមានេនបិ (សី.)។ កតមេហិ សត្តហិ? បិយោ ច ហោតិ មនាបោ ច គរុ ច ភាវនីយោ ច វត្តា ច វចនក្ខមោ ច គម្ភីរញ្ច កថំ កត្តា ហោតិ, នោ ច អដ្ឋានេ និយោជេតិ ។ ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, សត្តហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតោ ភិក្ខុ មិត្តោ សេវិតព្ពោ ភជិតព្ពោ បយិរុបាសិតព្ពោ អបិ បនុជ្ជមានេនបី’’តិ។
‘‘បិយោ គរុ ភាវនីយោ, វត្តា ច វចនក្ខមោ;
គម្ភីរញ្ច កថំ កត្តា, នោ ចដ្ឋានេ និយោជកោ និយោជយេ (សី. ស្យា.)។
‘‘យម្ហិ ឯតានិ ឋានានិ, សំវិជ្ជន្តីធ បុគ្គលេ;
សោ មិត្តោ មិត្តកាមេន, អត្ថកាមានុកម្បតោ;
អបិ នាសិយមានេន, ភជិតព្ពោ តថាវិធោ’’តិ។ ឆដ្ឋំ;
៧. បឋមបដិសម្ភិទាសុត្តំ
៣៨. ‘‘សត្តហិ, ភិក្ខវេ, ធម្មេហិ សមន្នាគតោ ភិក្ខុ នចិរស្សេវ ចតស្សោ បដិសម្ភិទា សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរេយ្យ។ កតមេហិ សត្តហិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ‘ឥទំ មេ ចេតសោ លីនត្ត’ន្តិ យថាភូតំ បជានាតិ; អជ្ឈត្តំ សំខិត្តំ វា ចិត្តំ ‘អជ្ឈត្តំ មេ សំខិត្តំ ចិត្ត’ន្តិ យថាភូតំ បជានាតិ; ពហិទ្ធា វិក្ខិត្តំ វា ចិត្តំ ‘ពហិទ្ធា មេ វិក្ខិត្តំ ចិត្ត’ន្តិ យថាភូតំ បជានាតិ; តស្ស វិទិតា វេទនា ឧប្បជ្ជន្តិ, វិទិតា ឧបដ្ឋហន្តិ, វិទិតា អព្ភត្ថំ គច្ឆន្តិ; វិទិតា សញ្ញា ឧប្បជ្ជន្តិ, វិទិតា ឧបដ្ឋហន្តិ, វិទិតា អព្ភត្ថំ គច្ឆន្តិ; វិទិតា វិតក្កា ឧប្បជ្ជន្តិ, វិទិតា ឧបដ្ឋហន្តិ, វិទិតា អព្ភត្ថំ គច្ឆន្តិ; សប្បាយាសប្បាយេសុ ខោ បនស្ស ធម្មេសុ ហីនប្បណីតេសុ កណ្ហសុក្កសប្បតិភាគេសុ និមិត្តំ សុគ្គហិតំ ហោតិ សុមនសិកតំ សូបធារិតំ សុប្បដិវិទ្ធំ បញ្ញាយ។ ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, សត្តហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតោ ភិក្ខុ នចិរស្សេវ ចតស្សោ បដិសម្ភិទា សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរេយ្យា’’តិ។ សត្តមំ។
៨. ទុតិយបដិសម្ភិទាសុត្តំ
៣៩. ‘‘សត្តហិ , ភិក្ខវេ, ធម្មេហិ សមន្នាគតោ សារិបុត្តោ ចតស្សោ បដិសម្ភិទា សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ កតមេហិ សត្តហិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, សារិបុត្តោ ‘ឥទំ មេ ចេតសោ លីនត្ត’ន្តិ យថាភូតំ បជានាតិ; អជ្ឈត្តំ សំខិត្តំ វា ចិត្តំ ‘អជ្ឈត្តំ មេ សំខិត្តំ ចិត្ត’ន្តិ យថាភូតំ បជានាតិ; ពហិទ្ធា វិក្ខិត្តំ វា ចិត្តំ ‘ពហិទ្ធា មេ វិក្ខិត្តំ ចិត្ត’ន្តិ យថាភូតំ បជានាតិ; តស្ស វិទិតា វេទនា ឧប្បជ្ជន្តិ, វិទិតា ឧបដ្ឋហន្តិ, វិទិតា អព្ភត្ថំ គច្ឆន្តិ; វិទិតា សញ្ញា…បេ.… វិតក្កា ឧប្បជ្ជន្តិ, វិទិតា ឧបដ្ឋហន្តិ, វិទិតា អព្ភត្ថំ គច្ឆន្តិ; សប្បាយាសប្បាយេសុ ខោ បនស្ស ធម្មេសុ ហីនប្បណីតេសុ កណ្ហសុក្កសប្បតិភាគេសុ និមិត្តំ សុគ្គហិតំ សុមនសិកតំ សូបធារិតំ សុប្បដិវិទ្ធំ បញ្ញាយ។ ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, សត្តហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតោ សារិបុត្តោ ចតស្សោ បដិសម្ភិទា សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរតី’’តិ។ អដ្ឋមំ។
៩. បឋមវសសុត្តំ
៤០. ‘‘សត្តហិ , ភិក្ខវេ, ធម្មេហិ សមន្នាគតោ ភិក្ខុ ចិត្តំ វសេ វសំ (ក.) វត្តេតិ, នោ ច ភិក្ខុ ចិត្តស្ស វសេន វត្តតិ។ កតមេហិ សត្តហិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សមាធិកុសលោ ហោតិ, សមាធិស្ស សមាបត្តិកុសលោ ហោតិ, សមាធិស្ស ឋិតិកុសលោ ហោតិ, សមាធិស្ស វុដ្ឋានកុសលោ ហោតិ, សមាធិស្ស កល្យាណកុសលោ ហោតិ, សមាធិស្ស គោចរកុសលោ ហោតិ, សមាធិស្ស អភិនីហារកុសលោ ហោតិ។ ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ, សត្តហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតោ ភិក្ខុ ចិត្តំ វសេ វត្តេតិ, នោ ច ភិក្ខុ ចិត្តស្ស វសេន វត្តតី’’តិ។ នវមំ។
១០. ទុតិយវសសុត្តំ
៤១. ‘‘សត្តហិ, ភិក្ខវេ, ធម្មេហិ សមន្នាគតោ សារិបុត្តោ ចិត្តំ វសេ វត្តេតិ, នោ ច សារិបុត្តោ ចិត្តស្ស វសេន វត្តតិ។ កតមេហិ សត្តហិ? ឥធ, ភិក្ខវេ, សារិបុត្តោ សមាធិកុសលោ ហោតិ, សមាធិស្ស សមាបត្តិកុសលោ, សមាធិស្ស ឋិតិកុសលោ, សមាធិស្ស វុដ្ឋានកុសលោ, សមាធិស្ស កល្យាណកុសលោ, សមាធិស្ស គោចរកុសលោ, សមាធិស្ស អភិនីហារកុសលោ ហោតិ។ ឥមេហិ ខោ, ភិក្ខវេ , សត្តហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតោ សារិបុត្តោ ចិត្តំ វសេ វត្តេតិ, នោ ច សារិបុត្តោ ចិត្តស្ស វសេន វត្តតី’’តិ។ ទសមំ។
១១. បឋមនិទ្ទសសុត្តំ
៤២. អថ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ សាវត្ថិំ បិណ្ឌាយ បាវិសិ។ អថ ខោ អាយស្មតោ សារិបុត្តស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘អតិប្បគោ ខោ តាវ សាវត្ថិយំ បិណ្ឌាយ ចរិតុំ។ យំនូនាហំ យេន អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ អារាមោ តេនុបសង្កមេយ្យ’’ន្តិ។ អថ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ យេន អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ អារាមោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តេហិ អញ្ញតិត្ថិយេហិ បរិព្ពាជកេហិ សទ្ធិំ សម្មោទិ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ តេន ខោ បន សមយេន តេសំ អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ សន្និសិន្នានំ សន្និបតិតានំ អយមន្តរាកថា ឧទបាទិ – ‘‘យោ ហិ កោចិ, អាវុសោ, ទ្វាទសវស្សានិ បរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, ‘និទ្ទសោ ភិក្ខូ’តិ អលំ វចនាយា’’តិ។
អថ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ តេសំ អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ ភាសិតំ នេវ អភិនន្ទិ នប្បដិក្កោសិ។ អនភិនន្ទិត្វា អប្បដិក្កោសិត្វា ឧដ្ឋាយាសនា បក្កាមិ – ‘‘ភគវតោ សន្តិកេ ឯតស្ស ភាសិតស្ស អត្ថំ អាជានិស្សាមី’’តិ។ អថ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ សាវត្ថិយំ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា បច្ឆាភត្តំ បិណ្ឌបាតបដិក្កន្តោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ ភគវន្តំ ឯតទវោច –
‘‘ឥធាហំ, ភន្តេ, បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ សាវត្ថិំ បិណ្ឌាយ បាវិសិំ។ តស្ស មយ្ហំ, ភន្តេ, ឯតទហោសិ – ‘អតិប្បគោ ខោ តាវ សាវត្ថិយំ បិណ្ឌាយ ចរិតុំ។ យំនូនាហំ យេន អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ អារាមោ តេនុបសង្កមេយ្យ’ន្តិ។ អថ ខ្វាហំ, ភន្តេ, យេន អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ អារាមោ តេនុបសង្កមិំ; ឧបសង្កមិត្វា តេហិ អញ្ញតិត្ថិយេហិ បរិព្ពាជកេហិ សទ្ធិំ សម្មោទិំ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំ។ តេន ខោ បន, ភន្តេ, សមយេន តេសំ អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ សន្និសិន្នានំ សន្និបតិតានំ អយមន្តរាកថា ឧទបាទិ – ‘យោ ហិ កោចិ, អាវុសោ, ទ្វាទសវស្សានិ បរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, និទ្ទសោ ភិក្ខូតិ អលំ វចនាយា’តិ។ អថ ខ្វាហំ, ភន្តេ, តេសំ អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ ភាសិតំ នេវ អភិនន្ទិំ នប្បដិក្កោសិំ។ អនភិនន្ទិត្វា អប្បដិក្កោសិត្វា ឧដ្ឋាយាសនា បក្កមិំ បក្កាមិំ (សី. ស្យា.) – ‘ភគវតោ សន្តិកេ ឯតស្ស អត្ថំ អាជានិស្សាមី’តិ។ សក្កា នុ ខោ, ភន្តេ, ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេ កេវលំ វស្សគណនមត្តេន និទ្ទសោ ភិក្ខុ បញ្ញាបេតុ’’ន្តិ?
‘‘ន ខោ, សារិបុត្ត, សក្កា ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេ កេវលំ វស្សគណនមត្តេន និទ្ទសោ ភិក្ខុ បញ្ញាបេតុំ។ សត្ត ខោ ឥមានិ, សារិបុត្ត, និទ្ទសវត្ថូនិ មយា សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទិតានិ។
អ. និ. ៧.២០; ទី. និ. ៣.៣៣១ ‘‘កតមានិ សត្ត? ឥធ, សារិបុត្ត, ភិក្ខុ សិក្ខាសមាទានេ តិព្ពច្ឆន្ទោ ហោតិ អាយតិញ្ច សិក្ខាសមាទានេ អវិគតបេមោ, ធម្មនិសន្តិយា តិព្ពច្ឆន្ទោ ហោតិ អាយតិញ្ច ធម្មនិសន្តិយា អវិគតបេមោ, ឥច្ឆាវិនយេ តិព្ពច្ឆន្ទោ ហោតិ អាយតិញ្ច ឥច្ឆាវិនយេ អវិគតបេមោ, បដិសល្លានេ តិព្ពច្ឆន្ទោ ហោតិ អាយតិញ្ច បដិសល្លានេ អវិគតបេមោ, វីរិយារម្ភេ តិព្ពច្ឆន្ទោ ហោតិ អាយតិញ្ច វីរិយារម្ភេ អវិគតបេមោ, សតិនេបក្កេ តិព្ពច្ឆន្ទោ ហោតិ អាយតិញ្ច សតិនេបក្កេ អវិគតបេមោ, ទិដ្ឋិបដិវេធេ តិព្ពច្ឆន្ទោ ហោតិ អាយតិញ្ច ទិដ្ឋិបដិវេធេ អវិគតបេមោ។ ឥមានិ ខោ, សារិបុត្ត, សត្ត និទ្ទសវត្ថូនិ មយា សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទិតានិ។ ឥមេហិ ខោ, សារិបុត្ត, សត្តហិ និទ្ទសវត្ថូហិ សមន្នាគតោ ភិក្ខុ ទ្វាទស ចេបិ វស្សានិ បរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, ‘និទ្ទសោ ភិក្ខូ’តិ អលំ វចនាយ; ចតុព្ពីសតិ ចេបិ វស្សានិ បរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, ‘និទ្ទសោ ភិក្ខូ’តិ អលំ វចនាយ; ឆត្តិំសតិ ចេបិ វស្សានិ បរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, ‘និទ្ទសោ ភិក្ខូ’តិ អលំ វចនាយ, អដ្ឋចត្តារីសំ ចេបិ វស្សានិ បរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, ‘និទ្ទសោ ភិក្ខូ’តិ អលំ វចនាយា’’តិ។ ឯកាទសមំ។
១២. ទុតិយនិទ្ទសសុត្តំ
៤៣. ឯវំ មេ សុតំ – ឯកំ សមយំ ភគវា កោសម្ពិយំ វិហរតិ ឃោសិតារាមេ។ អថ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ កោសម្ពិំ បិណ្ឌាយ បាវិសិ។ អថ ខោ អាយស្មតោ អានន្ទស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘អតិប្បគោ ខោ តាវ កោសម្ពិយំ បិណ្ឌាយ ចរិតុំ។ យំនូនាហំ យេន អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ អារាមោ តេនុបសង្កមេយ្យ’’ន្តិ។ អថ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ យេន អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ អារាមោ តេនុបសង្កមិ ; ឧបសង្កមិត្វា តេហិ អញ្ញតិត្ថិយេហិ បរិព្ពាជកេហិ សទ្ធិំ សម្មោទិ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។
តេន ខោ បន សមយេន តេសំ អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ សន្និសិន្នានំ សន្និបតិតានំ អយមន្តរាកថា ឧទបាទិ – ‘‘យោ ហិ កោចិ, អាវុសោ, ទ្វាទស វស្សានិ បរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, ‘និទ្ទសោ ភិក្ខូ’តិ អលំ វចនាយា’’តិ។
អថ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ តេសំ អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ ភាសិតំ នេវ អភិនន្ទិ នប្បដិក្កោសិ។ អនភិនន្ទិត្វា អប្បដិក្កោសិត្វា ឧដ្ឋាយាសនា បក្កាមិ – ‘‘ភគវតោ សន្តិកេ ឯតស្ស ភាសិតស្ស អត្ថំ អាជានិស្សាមី’’តិ។ អថ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ កោសម្ពិយំ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា បច្ឆាភត្តំ បិណ្ឌបាតបដិក្កន្តោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ ភគវន្តំ ឯតទវោច –
‘‘ឥធាហំ, ភន្តេ, បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ កោសម្ពិំ បិណ្ឌាយ បាវិសិំ។ តស្ស មយ្ហំ, ភន្តេ, ឯតទហោសិ – ‘អតិប្បគោ ខោ តាវ កោសម្ពិយំ បិណ្ឌាយ ចរិតុំ។ យំនូនាហំ យេន អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ អារាមោ តេនុបសង្កមេយ្យ’ន្តិ…បេ.… តេហិ សទ្ធិំ សម្មោទិំ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំ។
‘‘តេន ខោ បន, ភន្តេ, សមយេន តេសំ អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ សន្និសិន្នានំ សន្និបតិតានំ អយមន្តរាកថា ឧទបាទិ – ‘យោ ហិ កោចិ, អាវុសោ, ទ្វាទសវស្សានិ បរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, និទ្ទសោ ភិក្ខូតិ អលំ វចនាយា’តិ។ អថ ខ្វាហំ, ភន្តេ, តេសំ អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ ភាសិតំ នេវ អភិនន្ទិំ នប្បដិក្កោសិំ។ អនភិនន្ទិត្វា, អប្បដិក្កោសិត្វា ឧដ្ឋាយាសនា បក្កមិំ – ‘ភគវតោ សន្តិកេ ឯតស្ស ភាសិតស្ស អត្ថំ អាជានិស្សាមី’តិ។ សក្កា នុ ខោ, ភន្តេ, ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេ កេវលំ វស្សគណនមត្តេន និទ្ទសោ ភិក្ខុ បញ្ញាបេតុ’’ន្តិ?
‘‘ន ខោ, អានន្ទ, សក្កា ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេ កេវលំ វស្សគណនមត្តេន និទ្ទសោ ភិក្ខុ បញ្ញាបេតុំ។ សត្ត ខោ ឥមានិ, អានន្ទ, និទ្ទសវត្ថូនិ មយា សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទិតានិ។
‘‘កតមានិ សត្ត? ឥធានន្ទ, ភិក្ខុ, សទ្ធោ ហោតិ, ហិរីមា ហោតិ, ឱត្តប្បី ហោតិ, ពហុស្សុតោ ហោតិ, អារទ្ធវីរិយោ ហោតិ, សតិមា ហោតិ, បញ្ញវា ហោតិ។ ឥមានិ ខោ, អានន្ទ, សត្ត និទ្ទសវត្ថូនិ មយា សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា បវេទិតានិ។ ឥមេហិ ខោ, អានន្ទ, សត្តហិ និទ្ទសវត្ថូហិ សមន្នាគតោ ភិក្ខុ ទ្វាទស ចេបិ វស្សានិ បរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, ‘និទ្ទសោ ភិក្ខូ’តិ អលំ វចនាយ; ចតុព្ពីសតិ ចេបិ វស្សានិ បរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, ‘និទ្ទសោ ភិក្ខូ’តិ អលំ វចនាយ; ឆត្តិំសតិ ចេបិ វស្សានិ បរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, ‘និទ្ទសោ ភិក្ខូ’តិ អលំ វចនាយ, អដ្ឋចត្តារីសំ ចេបិ វស្សានិ បរិបុណ្ណំ បរិសុទ្ធំ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ, ‘និទ្ទសោ ភិក្ខូ’តិ អលំ វចនាយា’’តិ។ ទ្វាទសមំ។
ទេវតាវគ្គោ ចតុត្ថោ។
តស្សុទ្ទានំ –
អប្បមាទោ ហិរី ចេវ, ទ្វេ សុវចា ទុវេ មិត្តា;
ទ្វេ បដិសម្ភិទា ទ្វេ វសា, ទុវេ និទ្ទសវត្ថុនាតិ។