។ នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។
អង្គុត្តរនិកាយេ
អដ្ឋកនិបាត-អដ្ឋកថា
១. បឋមបណ្ណាសកំ
១. មេត្តាវគ្គោ
១. មេត្តាសុត្តវណ្ណនា
១. អដ្ឋកនិបាតស្ស អាសេវិតាយាតិ អាទរេន សេវិតាយ។ ភាវិតាយាតិ វឌ្ឍិតាយ។ ពហុលីកតាយាតិ បុនប្បុនំ កតាយ។ យានិកតាយាតិ យុត្តយានសទិសកតាយ។ វត្ថុកតាយាតិ បតិដ្ឋានដ្ឋេន វត្ថុ វិយ កតាយ។ អនុដ្ឋិតាយាតិ បច្ចុបដ្ឋិតាយ។ បរិចិតាយាតិ សមន្តតោ ចិតាយ ឧបចិតាយ។ សុសមារទ្ធាយាតិ សុដ្ឋុ សមារទ្ធាយ សុកតាយ។ អានិសំសាតិ គុណា។ សុខំ សុបតីតិអាទីសុ យំ វត្តព្ពំ, តំ ឯកាទសកនិបាតេ វក្ខាម។
អប្បមាណន្តិ តនូ សំយោជនា ហោន្តិ, បស្សតោ ឧបធិក្ខយន្តិ មេត្តាបទដ្ឋានាយ វិបស្សនាយ អនុក្កមេន ឧបធិក្ខយសង្ខាតំ អរហត្តំ បត្តស្ស ទស សំយោជនា បហីយន្តីតិ អត្ថោ។ អថ វា តនូ សំយោជនា ហោន្តីតិ បដិឃញ្ចេវ បដិឃសម្បយុត្តសំយោជនា ច តនុកា ហោន្តិ។ បស្សតោ ឧបធិក្ខយន្តិ តេសំយេវ កិលេសូបធីនំ ខយសង្ខាតំ មេត្តំ អធិគមវសេន បស្សន្តស្ស។ កុសលី តេន ហោតីតិ តេន មេត្តាយនេន កុសលោ ហោតិ។ សត្តសណ្ឌន្តិ វិជេត្វាតិ អទណ្ឌេន អសត្ថេន ធម្មេនេវ វិជិនិត្វា។ រាជិសយោតិ ឥសិសទិសា ធម្មិករាជានោ។ យជមានាតិ ទានានិ ទទមានា។ អនុបរិយគាតិ វិចរិំសុ។
អស្សមេធន្តិអាទីសុ បោរាណករាជកាលេ កិរ សស្សមេធំ, បុរិសមេធំ, សម្មាបាសំ, វាចាបេយ្យន្តិ ចត្តារិ សង្គហវត្ថូនិ អហេសុំ, យេហិ រាជានោ សស្សមេធំ នាម, សស្សសម្បាទនេ មេធាវិតាតិ អត្ថោ។ មហាយោធានំ ឆមាសិកំ ភត្តវេតនានុប្បទានំ បុរិសមេធំ នាម, បុរិសសង្គណ្ហនេ មេធាវិតាតិ អត្ថោ។ ទលិទ្ទមនុស្សានំ ហត្ថតោ លេខំ គហេត្វា តីណិ វស្សានិ វិនា វឌ្ឍិយា សហស្សទ្វិសហស្សមត្តធនានុប្បទានំ សម្មាបាសំ នាម។ តញ្ហិ សម្មា មនុស្សេ បាសេតិ ហទយេ ពន្ធិត្វា វិយ ឋបេតិ, តស្មា សម្មាបាសន្តិ វុច្ចតិ។ ‘‘តាត, មាតុលា’’តិអាទិនា នយេន បន សណ្ហវាចាភណនំ វាចាបេយ្យំ នាម, បិយវាចាតិ អត្ថោ។ ឯវំ ចតូហិ សង្គហវត្ថូហិ សង្គហិតំ រដ្ឋំ ឥទ្ធញ្ចេវ ហោតិ, ផីតញ្ច, ពហុអន្នបានំ, ខេមំ, និរព្ពុទំ។ មនុស្សា មុទា មោទមានា ឧរេ បុត្តេ នច្ចេន្តា អបារុតឃរា វិហរន្តិ។ ឥទំ ឃរទ្វារេសុ អគ្គឡានំ អភាវតោ និរគ្គឡន្តិ វុច្ចតិ។ អយំ បោរាណិកា បវេណិ។
អបរភាគេ បន ឱក្កាករាជកាលេ ព្រាហ្មណា ឥមានិ ចត្តារិ អស្សមេធំ បុរិសមេធន្តិអាទិកេ បញ្ច យញ្ញេ នាម អកំសុ។ តេសុ អស្សមេត្ថ មេធន្តិ វធេន្តីតិ អស្សមេធោ។ ទ្វីហិ បរិយញ្ញេហិ យជិតព្ពស្ស ឯកវីសតិយូបស្ស ឯកស្មិំ បច្ឆិមទិវសេយេវ សត្តនវុតិបញ្ចបសុសតឃាតភិំសនស្ស ឋបេត្វា ភូមិញ្ច បុរិសេ ច អវសេសសព្ពវិភវទក្ខិណស្ស យញ្ញស្សេតំ អធិវចនំ។ បុរិសមេត្ថ មេធន្តីតិ បុរិសមេធោ។ ចតូហិ បរិយញ្ញេហិ យជិតព្ពស្ស សទ្ធិំ ភូមិយា អស្សមេធេ វុត្តវិភវទក្ខិណស្ស យញ្ញស្សេតំ អធិវចនំ។ សម្មមេត្ថ បាសន្តីតិ សម្មាបាសោ។ ទិវសេ ទិវសេ យុគច្ឆិគ្គឡេ វាជបេយ្យោ។ ឯកេន បរិយញ្ញេន សត្តរសហិ បសូហិ យជិតព្ពស្ស ពេលុវយូបស្ស សត្តរសកទក្ខិណស្ស យញ្ញស្សេតំ អធិវចនំ។ នត្ថិ ឯត្ថ អគ្គឡាតិ និរគ្គឡោ។ នវហិ បរិយញ្ញេហិ យជិតព្ពស្ស
កលម្បិ តេ នានុភវន្តិ សោឡសិន្តិ តេ សព្ពេបិ មហាយាគា ឯកស្ស មេត្តាចិត្តស្ស វិបាកមហន្តតាយ សោឡសិំ កលំ ន អគ្ឃន្តិ, សោឡសមំ ភាគំ ន បាបុណន្តីតិ អត្ថោ។ ន ជិនាតីតិ ន អត្តនា បរស្ស ជានិំ ករោតិ។ ន ជាបយេតិ ន បរេន បរស្ស ជានិំ ការេតិ។ មេត្តំសោតិ មេត្តាយមានចិត្តកោដ្ឋាសោ ហុត្វា។ សព្ពភូតានន្តិ សព្ពសត្តេសុ។ វេរំ តស្ស ន កេនចីតិ តស្ស កេនចិ សទ្ធិំ អកុសលវេរំ វា បុគ្គលវេរំ វា នត្ថិ។
២. បញ្ញាសុត្តវណ្ណនា
២. ទុតិយេ អាទិព្រហ្មចរិយិកាយាតិ មគ្គព្រហ្មចរិយស្ស អាទិភូតាយ។ បញ្ញាយាតិ វិបស្សនាយ។ គរុដ្ឋានិយន្តិ គារវុប្បត្តិបច្ចយភូតំ គរុភាវនីយំ។ តិព្ពន្តិ ពហលំ។ បរិបុច្ឆតីតិ អត្ថបាឡិអនុសន្ធិបុព្ពាបរំ បុច្ឆតិ។ បរិបញ្ហតីតិ បញ្ហំ ករោតិ, ឥទញ្ចិទញ្ច បដិបុច្ឆិស្សាមីតិ វិតក្កេតិ។ ទ្វយេនាតិ ទុវិធេន។ អនានាកថិកោតិ អនានត្តកថិកោ ហោតិ។ អតិរច្ឆានកថិកោតិ នានាវិធំ តិរច្ឆានកថំ ន កថេតិ។ អរិយំ វា តុណ្ហីភាវន្តិ អរិយតុណ្ហីភាវោ នាម ចតុត្ថជ្ឈានំ, សេសកម្មដ្ឋានមនសិការោបិ វដ្ដតិ។ ជានំ ជានាតីតិ ជានិតព្ពកំ ជានាតិ។ បស្សំ បស្សតីតិ បស្សិតព្ពកំ បស្សតិ។ បិយត្តាយាតិ គរុត្តាយាតិ គរុភាវត្ថាយ។ ភាវនាយាតិ ភាវនត្ថាយ គុណសម្ភាវនាយ វា។ សាមញ្ញាយាតិ សមណធម្មត្ថាយ។ ឯកីភាវាយាតិ និរន្តរភាវត្ថាយ។
៣-៤. អប្បិយសុត្តទ្វយវណ្ណនា
៣-៤. តតិយេ អប្បិយបសំសីតិ អប្បិយជនស្ស បសំសកោ វណ្ណភាណី។ បិយគរហីតិ បិយជនស្ស អនវញ្ញត្តិកាមោតិ ‘‘អហោ វត មំ អញ្ញេន អវជានេយ្យុ’’ន្តិ អនវជាននកាមោ។ អកាលញ្ញូតិ កថាកាលំ ន ជានាតិ, អកាលេ កថេតិ។ អសុចីតិ អសុចីហិ កាយកម្មាទីហិ សមន្នាគតោ។
៥. បឋមលោកធម្មសុត្តវណ្ណនា
៥. បញ្ចមេ លោកស្ស ធម្មាតិ លោកធម្មា។ ឯតេហិ មុត្តា នាម នត្ថិ, ពុទ្ធានម្បិ ហោន្តិ។ តេនេវាហ – លោកំ អនុបរិវត្តន្តីតិ អនុពន្ធន្តិ នប្បជហន្តិ លោកោ ច អដ្ឋ លោកធម្មេ អនុបរិវត្តតីតិ អយញ្ច លោកោ ឯតេ អនុពន្ធតិ ន បជហតិ, តេហិ ធម្មេហិ ន និវត្តតីតិ អត្ថោ។
លាភោ អលាភោតិ លាភេ អាគតេ អលាភោ អាគតោយេវាតិ វេទិតព្ពោ។ អយសាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ អវេក្ខតិ វិបរិណាមធម្មេតិ ‘‘វិបរិណាមធម្មា ឥមេ’’តិ ឯវំ អវេក្ខតិ។ វិធូបិតាតិ បទញ្ច ញត្វាតិ និព្ពានបទំ ជានិត្វា។ សម្មប្បជានាតិ ភវស្ស បារគូតិ ភវស្ស បារំ គតោ និប្ផត្តិំ មត្ថកំ បត្តោ, និព្ពានបទំ ញត្វាវ តំ បារំ គតភាវំ សម្មប្បជានាតីតិ។ ឥមស្មិំ សុត្តេ វដ្ដវិវដ្ដំ កថិតំ។
៦. ទុតិយលោកធម្មសុត្តវណ្ណនា
៦. ឆដ្ឋេ កោ វិសេសោតិ កិំ វិសេសការណំ។ កោ អធិប្បយាសោតិ កោ អធិកប្បយោគោ។ បរិយាទាយាតិ គហេត្វា បរិនិដ្ឋបេត្វា។ ឥធាបិ វដ្ដវិវដ្ដមេវ កថិតំ។
៧. ទេវទត្តវិបត្តិសុត្តវណ្ណនា
៧. សត្តមេ អចិរបក្កន្តេតិ សង្ឃំ ភិន្ទិត្វា ន ចិរបក្កន្តេ។ អារព្ភាតិ អាគម្ម បដិច្ច សន្ធាយ។ អត្តវិបត្តិន្តិ អត្តនោ វិបត្តិំ វិបន្នាការំ។ សេសបទេសុបិ ឯសេវ នយោ។ អភិភុយ្យាតិ អភិភវិត្វា មទ្ទិត្វា។
៨. ឧត្តរវិបត្តិសុត្តវណ្ណនា
៨. អដ្ឋមេ វដជាលិកាយន្តិ ឯវំនាមកេ វិហារេ។ សោ កិរ វដវនេ និវិដ្ឋត្តា វដជាលិកាតិ សង្ខំ គតោ។ បាតុរហោសីតិ ឥមមត្ថំ ទេវរញ្ញោ អារោចេស្សាមីតិ គន្ត្វា បាកដោ អហោសិ។ អាទិព្រហ្មចរិយកោតិ សិក្ខត្តយសង្គហស្ស សកលសាសនព្រហ្មចរិយស្ស អាទិភូតោ។
៩. នន្ទសុត្តវណ្ណនា
៩. នវមេ កុលបុត្តោតិ ជាតិកុលបុត្តោ។ ពលវាតិ ថាមសម្បន្នោ។ បាសាទិកោតិ តិព្ពរាគោតិ ពហលរាគោ។ កិមញ្ញត្រាតិអាទីសុ អយមត្ថោ – កិំ អញ្ញេន ការណេន ឥតិហ តត្ថាតិ ឯវំ តត្ថ។ ឥមស្មិំ សុត្តេ វដ្ដមេវ កថិតំ។
១០. ការណ្ឌវសុត្តវណ្ណនា
១០. ទសមេ អញ្ញេនាញ្ញំ បដិចរតីតិ អញ្ញេន ការណេន វចនេន វា អញ្ញំ ការណំ វចនំ វា បដិច្ឆាទេតិ។ ពហិទ្ធា កថំ អបនាមេតីតិ ពាហិរតោ អញ្ញំ អាគន្តុកកថំ ឱតារេតិ។ អបនេយ្យេសោតិ អបនេយ្យោ នីហរិតព្ពោ ឯស។ សមណទូសីតិ សមណទូសកោ។ សមណបលាបោតិ វីហីសុ វីហិបលាបោ វិយ និស្សារតាយ សមណេសុ សមណបលាបោ។ សមណការណ្ឌវោតិ សមណកចវរោ។ ពហិទ្ធា នាសេន្តីតិ ពហិ នីហរន្តិ។ យវករណេតិ យវខេត្តេ។ ផុណមានស្សាតិ ឧច្ចេ ឋានេ ឋត្វា មហាវាតេ ឱបុនិយមានស្ស។ អបសម្មជ្ជន្តីតិ ទទ្ទរន្តិ ទទ្ទរសទ្ទំ។
សំវាសាយន្តិ សំវាសេន អយំ។ វិជានាថាតិ ជានេយ្យាថ។ សន្តវាចោតិ សណ្ហវាចោ។ ជនវតីតិ ជនមជ្ឈេ។ រហោ ករោតិ ករណន្តិ ករណំ វុច្ចតិ បាបកម្មំ, តំ រហោ បដិច្ឆន្នោ ហុត្វា សំសប្បី ច មុសាវាទីតិ សំសប្បិត្វា មុសាវាទី, មុសា ភណន្តោ សំសប្បតិ ផន្ទតីតិ អត្ថោ។ ឥមស្មិំ សុត្តេ វដ្ដមេវ កថេត្វា គាថាសុ វដ្ដវិវដ្ដំ កថិតន្តិ។
មេត្តាវគ្គោ បឋមោ។