២១. មហានិបាតោ
១. វង្គីសត្ថេរគាថា
១២១៨.
‘‘និក្ខន្តំ
វិតក្កា ឧបធាវន្តិ, បគព្ភា កណ្ហតោ ឥមេ។
១២១៩.
‘‘ឧគ្គបុត្តា មហិស្សាសា, សិក្ខិតា ទឡ្ហធម្មិនោ
សមន្តា បរិកិរេយ្យុំ, សហស្សំ អបលាយិនំ។
១២២០.
‘‘សចេបិ ឯត្តកា
នេវ មំ ព្យាធយិស្សន្តិ
១២២១.
‘‘សក្ខី
និព្ពានគមនំ មគ្គំ, តត្ថ មេ និរតោ មនោ។
១២២២.
‘‘ឯវំ ចេ មំ វិហរន្តំ, បាបិម ឧបគច្ឆសិ;
តថា មច្ចុ ករិស្សាមិ, ន មេ មគ្គម្បិ ទក្ខសិ។
១២២៣.
‘‘អរតិញ្ច
វនថំ ន ករេយ្យ កុហិញ្ចិ, និព្ពនថោ អវនថោ ស
១២២៤.
‘‘យមិធ បថវិញ្ច វេហាសំ, រូបគតំ ជគតោគធំ កិញ្ចិ;
បរិជីយតិ សព្ពមនិច្ចំ, ឯវំ សមេច្ច ចរន្តិ មុតត្តា។
១២២៥.
‘‘ឧបធីសុ ជនា គធិតាសេ, ទិដ្ឋសុតេ
ឯត្ថ វិនោទយ ឆន្ទមនេជោ, យោ ហេត្ថ ន លិម្បតិ មុនិ តមាហុ
១២២៦.
‘‘អថ
ន ច វគ្គគតស្ស កុហិញ្ចិ, នោ បន ទុដ្ឋុល្លគាហី
១២២៧.
‘‘ទព្ពោ
សន្តំ បទំ អជ្ឈគមា មុនិ, បដិច្ច បរិនិព្ពុតោ កង្ខតិ កាលំ។
១២២៨.
‘‘មានំ បជហស្សុ គោតម, មានបថញ្ច ជហស្សុ អសេសំ;
មានបថម្ហិ ស មុច្ឆិតោ, វិប្បដិសារីហុវា ចិររត្តំ។
១២២៩.
‘‘មក្ខេន មក្ខិតា បជា, មានហតា និរយំ បបតន្តិ;
សោចន្តិ ជនា ចិររត្តំ, មានហតា និរយំ ឧបបន្នា។
១២៣០.
‘‘ន
កិត្តិញ្ច
១២៣១.
‘‘តស្មា អខិលោ ឥធ
មានញ្ច បហាយ អសេសំ, វិជ្ជាយន្តករោ សមិតាវី។
១២៣២.
‘‘កាមរាគេន ឌយ្ហាមិ, ចិត្តំ មេ បរិឌយ្ហតិ;
សាធុ និព្ពាបនំ ព្រូហិ, អនុកម្បាយ គោតម។
១២៣៣.
‘‘សញ្ញាយ
និមិត្តំ បរិវជ្ជេហិ, សុភំ រាគូបសំហិតំ ( )
១២៣៤.
‘‘អសុភាយ ចិត្តំ ភាវេហិ, ឯកគ្គំ សុសមាហិតំ;
សតិ កាយគតា ត្យត្ថុ, និព្ពិទាពហុលោ ភវ។
១២៣៥.
‘‘អនិមិត្តញ្ច ភាវេហិ, មានានុសយមុជ្ជហ;
តតោ មានាភិសមយា, ឧបសន្តោ ចរិស្សសិ។
១២៣៦.
‘‘តមេវ វាចំ ភាសេយ្យ, យាយត្តានំ ន តាបយេ;
បរេ ច ន វិហិំសេយ្យ, សា វេ វាចា សុភាសិតា។
១២៣៧.
‘‘បិយវាចមេវ ភាសេយ្យ, យា វាចា បដិនន្ទិតា;
យំ អនាទាយ បាបានិ, បរេសំ ភាសតេ បិយំ។
១២៣៨.
‘‘សច្ចំ វេ អមតា វាចា, ឯស ធម្មោ សនន្តនោ;
សច្ចេ អត្ថេ ច ធម្មេ ច, អាហុ សន្តោ បតិដ្ឋិតា។
១២៣៩.
‘‘យំ ពុទ្ធោ ភាសតិ វាចំ, ខេមំ និព្ពានបត្តិយា;
ទុក្ខស្សន្តកិរិយាយ, សា វេ វាចានមុត្តមា។
១២៤០.
‘‘គម្ភីរបញ្ញោ មេធាវី, មគ្គាមគ្គស្ស កោវិទោ;
សារិបុត្តោ
១២៤១.
‘‘សង្ខិត្តេនបិ ទេសេតិ, វិត្ថារេនបិ ភាសតិ;
សាលិកាយិវ និគ្ឃោសោ, បដិភានំ ឧទិយ្យតិ
១២៤២.
‘‘តស្ស
សរេន រជនីយេន, សវនីយេន វគ្គុនា;
ឧទគ្គចិត្តា មុទិតា, សោតំ ឱធេន្តិ ភិក្ខវោ។
១២៤៣.
‘‘អជ្ជ បន្នរសេ វិសុទ្ធិយា, ភិក្ខូ បញ្ចសតា សមាគតា;
សំយោជនពន្ធនច្ឆិទា, អនីឃា ខីណបុនព្ភវា ឥសី។
១២៤៤.
‘‘ចក្កវត្តី
សមន្តា អនុបរិយេតិ, សាគរន្តំ មហិំ ឥមំ។
១២៤៥.
‘‘ឯវំ
សាវកា បយិរុបាសន្តិ, តេវិជ្ជា មច្ចុហាយិនោ។
១២៤៦.
‘‘សព្ពេ ភគវតោ បុត្តា, បលាបេត្ថ ន វិជ្ជតិ;
តណ្ហាសល្លស្ស ហន្តារំ, វន្ទេ អាទិច្ចពន្ធុនំ។
១២៤៧.
‘‘បរោសហស្សំ ភិក្ខូនំ, សុគតំ បយិរុបាសតិ;
ទេសេន្តំ វិរជំ ធម្មំ, និព្ពានំ អកុតោភយំ។
១២៤៨.
‘‘សុណន្តិ ធម្មំ វិមលំ, សម្មាសម្ពុទ្ធទេសិតំ;
សោភតិ វត សម្ពុទ្ធោ, ភិក្ខុសង្ឃបុរក្ខតោ។
១២៤៩.
‘‘‘នាគនាមោ’សិ ភគវា, ឥសីនំ ឥសិសត្តមោ;
មហាមេឃោវ ហុត្វាន, សាវកេ អភិវស្សសិ។
១២៥០.
‘‘ទិវា
សាវកោ តេ មហាវីរ, បាទេ វន្ទតិ វង្គិសោ។
១២៥១.
‘‘ឧម្មគ្គបថំ មារស្ស, អភិភុយ្យ ចរតិ បភិជ្ជ ខីលានិ;
តំ បស្សថ ពន្ធបមុញ្ចករំ, អសិតំវ ភាគសោ បវិភជ្ជ។
១២៥២.
‘‘ឱឃស្ស ហិ និតរណត្ថំ, អនេកវិហិតំ មគ្គំ អក្ខាសិ;
តស្មិញ្ច អមតេ អក្ខាតេ, ធម្មទសា ឋិតា អសំហីរា។
១២៥៣.
‘‘បជ្ជោតករោ អតិវិជ្ឈ
ញត្វា ច សច្ឆិកត្វា ច, អគ្គំ សោ ទេសយិ ទសទ្ធានំ។
១២៥៤.
‘‘ឯវំ សុទេសិតេ ធម្មេ, កោ បមាទោ វិជានតំ ធម្មំ;
តស្មា ហិ តស្ស ភគវតោ សាសនេ, អប្បមត្តោ សទា នមស្សមនុសិក្ខេ។
១២៥៥.
‘‘ពុទ្ធានុពុទ្ធោ យោ ថេរោ, កោណ្ឌញ្ញោ តិព្ពនិក្កមោ;
លាភី សុខវិហារានំ, វិវេកានំ អភិណ្ហសោ។
១២៥៦.
‘‘យំ
សព្ពស្ស តំ អនុប្បត្តំ, អប្បមត្តស្ស សិក្ខតោ។
១២៥៧.
‘‘មហានុភាវោ តេវិជ្ជោ, ចេតោបរិយកោវិទោ;
កោណ្ឌញ្ញោ ពុទ្ធទាយាទោ, បាទេ វន្ទតិ សត្ថុនោ។
១២៥៨.
‘‘នគស្ស
សាវកា បយិរុបាសន្តិ, តេវិជ្ជា មច្ចុហាយិនោ។
១២៥៩.
‘‘ចេតសា
ចិត្តំ
១២៦០.
‘‘ឯវំ សព្ពង្គសម្បន្នំ, មុនិំ ទុក្ខស្ស បារគុំ;
អនេកាការសម្បន្នំ, បយិរុបាសន្តិ គោតមំ។
១២៦១.
‘‘ចន្ទោ យថា វិគតវលាហកេ នភេ, វិរោចតិ វីតមលោវ ភាណុមា;
ឯវម្បិ អង្គីរស ត្វំ មហាមុនិ, អតិរោចសិ យសសា សព្ពលោកំ។
១២៦២.
‘‘កាវេយ្យមត្តា វិចរិម្ហ បុព្ពេ, គាមា គាមំ បុរា បុរំ;
អថទ្ទសាម សម្ពុទ្ធំ, សព្ពធម្មាន បារគុំ។
១២៦៣.
‘‘សោ មេ ធម្មមទេសេសិ, មុនិ ទុក្ខស្ស បារគូ;
ធម្មំ សុត្វា បសីទិម្ហ, សទ្ធា
១២៦៤.
‘‘តស្សាហំ វចនំ សុត្វា, ខន្ធេ អាយតនានិ ច;
ធាតុយោ ច វិទិត្វាន, បព្ពជិំ អនគារិយំ។
១២៦៥.
‘‘ពហូនំ វត អត្ថាយ, ឧប្បជ្ជន្តិ តថាគតា;
ឥត្ថីនំ បុរិសានញ្ច, យេ តេ សាសនការកា។
១២៦៦.
‘‘តេសំ ខោ វត អត្ថាយ, ពោធិមជ្ឈគមា មុនិ;
ភិក្ខូនំ ភិក្ខុនីនញ្ច, យេ និរាមគតទ្ទសា។
១២៦៧.
‘‘សុទេសិតា ចក្ខុមតា, ពុទ្ធេនាទិច្ចពន្ធុនា;
ចត្តារិ អរិយសច្ចានិ, អនុកម្បាយ បាណិនំ។
១២៦៨.
‘‘ទុក្ខំ
អរិយំ
១២៦៩.
‘‘ឯវមេតេ តថា វុត្តា, ទិដ្ឋា មេ តេ យថា តថា;
សទត្ថោ មេ អនុប្បត្តោ, កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ។
១២៧០.
‘‘ស្វាគតំ វត មេ អាសិ, មម ពុទ្ធស្ស សន្តិកេ;
សុវិភត្តេសុ
១២៧១.
‘‘អភិញ្ញាបារមិប្បត្តោ, សោតធាតុ វិសោធិតា;
តេវិជ្ជោ ឥទ្ធិបត្តោម្ហិ, ចេតោបរិយកោវិទោ។
១២៧២.
‘‘បុច្ឆាមិ
អគ្គាឡវេ កាលមកាសិ ភិក្ខុ, ញាតោ យសស្សី អភិនិព្ពុតត្តោ។
១២៧៣.
‘‘និគ្រោធកប្បោ
សោ តំ នមស្សំ អចរិ មុត្យបេខោ, អារទ្ធវីរិយោ ទឡ្ហធម្មទស្សី។
១២៧៤.
‘‘តំ សាវកំ សក្ក មយម្បិ សព្ពេ, អញ្ញាតុមិច្ឆាម សមន្តចក្ខុ;
សមវដ្ឋិតា នោ សវនាយ សោតា
១២៧៥.
ឆិន្ទ
មជ្ឈេវ នោ ភាស សមន្តចក្ខុ, សក្កោវ ទេវាន សហស្សនេត្តោ។
១២៧៦.
‘‘យេ កេចិ គន្ថា ឥធ មោហមគ្គា, អញ្ញាណបក្ខា វិចិកិច្ឆឋានា;
តថាគតំ បត្វា ន តេ ភវន្តិ, ចក្ខុញ្ហិ ឯតំ បរមំ នរានំ។
១២៧៧.
‘‘នោ
តមោវស្ស និវុតោ សព្ពលោកោ, ជោតិមន្តោបិ ន បភាសេយ្យុំ
១២៧៨.
‘‘ធីរា ច បជ្ជោតករា ភវន្តិ, តំ តំ អហំ វីរ តថេវ មញ្ញេ;
វិបស្សិនំ ជានមុបាគមិម្ហ, បរិសាសុ នោ អាវិករោហិ កប្បំ។
១២៧៩.
‘‘ខិប្បំ គិរំ ឯរយ វគ្គុ វគ្គុំ, ហំសោវ បគ្គយ្ហ សណិកំ និកូជ;
ពិន្ទុស្សរេន
១២៨០.
‘‘បហីនជាតិមរណំ
ន កាមការោ ហិ
១២៨១.
‘‘សម្បន្នវេយ្យាករណំ តវេទំ, សមុជ្ជុបញ្ញស្ស សមុគ្គហីតំ;
អយមញ្ជលិ បច្ឆិមោ សុប្បណាមិតោ, មា មោហយី ជានមនោមបញ្ញ។
១២៨២.
‘‘បរោបរំ អរិយធម្មំ វិទិត្វា, មា មោហយី ជានមនោមវីរិយ;
វារិំ យថា ឃម្មនិ ឃម្មតត្តោ, វាចាភិកង្ខាមិ សុតំ បវស្ស។
១២៨៣.
‘‘យទត្ថិកំ ព្រហ្មចរិយំ អចរី, កប្បាយនោ កច្ចិស្សតំ អមោឃំ;
និព្ពាយិ សោ អាទុ សឧបាទិសេសោ
១២៨៤.
‘‘‘អច្ឆេច្ឆិ
(ឥតិ ភគវា) កណ្ហស្ស សោតំ ទីឃរត្តានុសយិតំ;
អតារិ ជាតិំ មរណំ អសេសំ’, ឥច្ចព្រវិ
១២៨៥.
‘‘ឯស សុត្វា បសីទាមិ, វចោ តេ ឥសិសត្តម;
អមោឃំ កិរ មេ បុដ្ឋំ, ន មំ វញ្ចេសិ ព្រាហ្មណោ។
១២៨៦.
‘‘យថា វាទី តថា ការី, អហុ ពុទ្ធស្ស សាវកោ;
អច្ឆេច្ឆិ មច្ចុនោ ជាលំ, តតំ មាយាវិនោ ទឡ្ហំ។
១២៨៧.
‘‘អទ្ទស
អច្ចគា
១២៨៨.
‘‘តំ ទេវទេវំ វន្ទាមិ, បុត្តំ តេ ទ្វិបទុត្តម;
អនុជាតំ មហាវីរំ, នាគំ នាគស្ស ឱរស’’ន្តិ។
ឥត្ថំ សុទំ អាយស្មា វង្គីសោ ថេរោ គាថាយោ
អភាសិត្ថាតិ។
មហានិបាតោ និដ្ឋិតោ។
តត្រុទ្ទានំ –
សត្តតិម្ហិ និបាតម្ហិ, វង្គីសោ បដិភាណវា;
ឯកោវ ថេរោ នត្ថញ្ញោ, គាថាយោ ឯកសត្តតីតិ។
និដ្ឋិតា ថេរគាថាយោ។
តត្រុទ្ទានំ –
សហស្សំ ហោន្តិ តា គាថា, តីណិ សដ្ឋិសតានិ ច;
ថេរា ច ទ្វេ សតា សដ្ឋិ, ចត្តារោ ច បកាសិតា។
សីហនាទំ នទិត្វាន, ពុទ្ធបុត្តា អនាសវា;
ខេមន្តំ បាបុណិត្វាន, អគ្គិខន្ធាវ និព្ពុតាតិ។
ថេរគាថាបាឡិ និដ្ឋិតា។