៦. ឆក្កនិបាតោ
១. ឧរុវេឡកស្សបត្ថេរគាថា
៣៧៥.
‘‘ទិស្វាន
ន តាវាហំ បណិបតិំ, ឥស្សាមានេន វញ្ចិតោ។
៣៧៦.
‘‘មម សង្កប្បមញ្ញាយ, ចោទេសិ នរសារថិ;
តតោ
៣៧៧.
‘‘បុព្ពេ ជដិលភូតស្ស, យា មេ សិទ្ធិ បរិត្តិកា;
តាហំ តទា និរាកត្វា
៣៧៨.
‘‘បុព្ពេ យញ្ញេន សន្តុដ្ឋោ, កាមធាតុបុរក្ខតោ;
បច្ឆា រាគញ្ច ទោសញ្ច, មោហញ្ចាបិ សមូហនិំ។
៣៧៩.
‘‘បុព្ពេនិវាសំ ជានាមិ, ទិព្ពចក្ខុ វិសោធិតំ;
ឥទ្ធិមា បរចិត្តញ្ញូ, ទិព្ពសោតញ្ច បាបុណិំ។
៣៨០.
‘‘យស្ស ចត្ថាយ បព្ពជិតោ, អគារស្មានគារិយំ;
សោ មេ អត្ថោ អនុប្បត្តោ, សព្ពសំយោជនក្ខយោ’’តិ។
… ឧរុវេឡកស្សបោ ថេរោ…។
២. តេកិច្ឆការិត្ថេរគាថា
៣៨១.
‘‘អតិហិតា វីហិ, ខលគតា សាលី;
ន ច លភេ បិណ្ឌំ, កថមហំ កស្សំ។
៣៨២.
‘‘ពុទ្ធមប្បមេយ្យំ អនុស្សរ បសន្នោ;
បីតិយា ផុដសរីរោ ហោហិសិ សតតមុទគ្គោ។
៣៨៣.
‘‘ធម្មមប្បមេយ្យំ អនុស្សរ បសន្នោ;
បីតិយា ផុដសរីរោ ហោហិសិ សតតមុទគ្គោ។
៣៨៤.
‘‘សង្ឃមប្បមេយ្យំ អនុស្សរ បសន្នោ;
បីតិយា ផុដសរីរោ ហោហិសិ សតតមុទគ្គោ។
៣៨៥.
‘‘អព្ភោកាសេ
មា សីតេន បរេតោ វិហញ្ញិត្ថោ, បវិស
៣៨៦.
‘‘ផុសិស្សំ ចតស្សោ អប្បមញ្ញាយោ, តាហិ ច សុខិតោ វិហរិស្សំ;
នាហំ សីតេន វិហញ្ញិស្សំ, អនិញ្ជិតោ វិហរន្តោ’’តិ។
… តេកិច្ឆការី
៣. មហានាគត្ថេរគាថា
៣៨៧.
‘‘យស្ស
បរិហាយតិ សទ្ធម្មា, មច្ឆោ អប្បោទកេ យថា។
៣៨៨.
‘‘យស្ស សព្រហ្មចារីសុ, គារវោ នូបលព្ភតិ;
ន វិរូហតិ សទ្ធម្មេ, ខេត្តេ ពីជំវ បូតិកំ។
៣៨៩.
‘‘យស្ស សព្រហ្មចារីសុ, គារវោ នូបលព្ភតិ;
អារកា ហោតិ និព្ពានា
៣៩០.
‘‘យស្ស សព្រហ្មចារីសុ, គារវោ ឧបលព្ភតិ;
ន វិហាយតិ សទ្ធម្មា, មច្ឆោ ពវ្ហោទកេ
៣៩១.
‘‘យស្ស សព្រហ្មចារីសុ, គារវោ ឧបលព្ភតិ;
សោ វិរូហតិ សទ្ធម្មេ, ខេត្តេ ពីជំវ ភទ្ទកំ។
៣៩២.
‘‘យស្ស សព្រហ្មចារីសុ, គារវោ ឧបលព្ភតិ;
សន្តិកេ ហោតិ និព្ពានំ
… មហានាគោ ថេរោ…។
៤. កុល្លត្ថេរគាថា
៣៩៣.
‘‘កុល្លោ សិវថិកំ គន្ត្វា, អទ្ទស ឥត្ថិមុជ្ឈិតំ;
អបវិទ្ធំ
៣៩៤.
‘‘អាតុរំ
ឧគ្ឃរន្តំ បគ្ឃរន្តំ, ពាលានំ អភិនន្ទិតំ។
៣៩៥.
‘‘ធម្មាទាសំ គហេត្វាន, ញាណទស្សនបត្តិយា;
បច្ចវេក្ខិំ ឥមំ កាយំ, តុច្ឆំ សន្តរពាហិរំ។
៣៩៦.
‘‘យថា ឥទំ តថា ឯតំ, យថា ឯតំ តថា ឥទំ;
យថា អធោ តថា ឧទ្ធំ, យថា ឧទ្ធំ តថា អធោ។
៣៩៧.
‘‘យថា
យថា បុរេ តថា បច្ឆា, យថា បច្ឆា តថា បុរេ។
៣៩៨.
‘‘បញ្ចង្គិកេន តុរិយេន, ន រតី ហោតិ តាទិសី;
យថា ឯកគ្គចិត្តស្ស, សម្មា ធម្មំ វិបស្សតោ’’តិ។
… កុល្លោ ថេរោ…។
៥. មាលុក្យបុត្តត្ថេរគាថា
៣៩៩.
‘‘មនុជស្ស បមត្តចារិនោ, តណ្ហា វឌ្ឍតិ មាលុវា វិយ;
សោ ប្លវតី
៤០០.
‘‘យំ ឯសា សហតេ
សោកា តស្ស បវឌ្ឍន្តិ, អភិវដ្ឋំវ
៤០១.
‘‘យោ ចេតំ សហតេ
សោកា តម្ហា បបតន្តិ, ឧទពិន្ទូវ បោក្ខរា។
៤០២.
‘‘តំ
តណ្ហាយ
មា វោ នឡំវ សោតោវ, មារោ ភញ្ជិ បុនប្បុនំ។
៤០៣.
‘‘ករោថ ពុទ្ធវចនំ, ខណោ វោ មា ឧបច្ចគា;
ខណាតីតា ហិ សោចន្តិ, និរយម្ហិ សមប្បិតា។
៤០៤.
‘‘បមាទោ រជោ បមាទោ
អប្បមាទេន វិជ្ជាយ, អព្ពហេ សល្លមត្តនោ’’តិ។
… មាលុក្យបុត្តោ
៦. សប្បទាសត្ថេរគាថា
៤០៥.
‘‘បណ្ណវីសតិវស្សានិ
អច្ឆរាសង្ឃាតមត្តម្បិ, ចេតោសន្តិមនជ្ឈគំ។
៤០៦.
‘‘អលទ្ធា ចិត្តស្សេកគ្គំ, កាមរាគេន អដ្ដិតោ
ពាហា បគ្គយ្ហ កន្ទន្តោ, វិហារា ឧបនិក្ខមិំ
៤០៧.
‘‘សត្ថំ វា អាហរិស្សាមិ, កោ អត្ថោ ជីវិតេន មេ;
កថំ ហិ សិក្ខំ បច្ចក្ខំ, កាលំ កុព្ពេថ មាទិសោ។
៤០៨.
‘‘តទាហំ
បរិនីតោ ខុរោ អាសិ, ធមនិំ ឆេត្តុមត្តនោ។
៤០៩.
‘‘តតោ មេ មនសីការោ, យោនិសោ ឧទបជ្ជថ;
អាទីនវោ បាតុរហុ, និព្ពិទា សមតិដ្ឋថ។
៤១០.
‘‘តតោ ចិត្តំ វិមុច្ចិ មេ, បស្ស ធម្មសុធម្មតំ;
តិស្សោ
… សប្បទាសោ ថេរោ…។
៧.កាតិយានត្ថេរគាថា
៤១១.
‘‘ឧដ្ឋេហិ និសីទ កាតិយាន, មា និទ្ទាពហុលោ អហុ ជាគរស្សុ;
មា តំ អលសំ បមត្តពន្ធុ, កូដេនេវ ជិនាតុ មច្ចុរាជា។
៤១២.
‘‘សេយ្យថាបិ
សោ ករោហិ សុទីបមត្តនោ ត្វំ, ន ហិ តាណំ តវ វិជ្ជតេវ អញ្ញំ។
៤១៣.
‘‘សត្ថា ហិ វិជេសិ មគ្គមេតំ, សង្គា ជាតិជរាភយា អតីតំ;
បុព្ពាបររត្តមប្បមត្តោ, អនុយុញ្ជស្សុ ទឡ្ហំ ករោហិ យោគំ។
៤១៤.
‘‘បុរិមានិ
មា ខិឌ្ឌារតិញ្ច មា និទ្ទំ, អនុយុញ្ជិត្ថ ឈាយ កាតិយាន។
៤១៥.
‘‘ឈាយាហិ
បប្បុយ្យ អនុត្តរំ វិសុទ្ធិំ, បរិនិព្ពាហិសិ វារិនាវ ជោតិ។
៤១៦.
‘‘បជ្ជោតករោ បរិត្តរំសោ, វាតេន វិនម្យតេ លតាវ;
ឯវម្បិ តុវំ អនាទិយានោ, មារំ ឥន្ទសគោត្ត និទ្ធុនាហិ;
សោ វេទយិតាសុ វីតរាគោ, កាលំ កង្ខ ឥធេវ សីតិភូតោ’’តិ។
… កាតិយានោ ថេរោ…។
៨. មិគជាលត្ថេរគាថា
៤១៧.
‘‘សុទេសិតោ ចក្ខុមតា, ពុទ្ធេនាទិច្ចពន្ធុនា;
សព្ពសំយោជនាតីតោ, សព្ពវដ្ដវិនាសនោ។
៤១៨.
‘‘និយ្យានិកោ ឧត្តរណោ, តណ្ហាមូលវិសោសនោ;
វិសមូលំ អាឃាតនំ, ឆេត្វា បាបេតិ និព្ពុតិំ។
៤១៩.
‘‘អញ្ញាណមូលភេទាយ
វិញ្ញាណានំ បរិគ្គហេ, ញាណវជិរនិបាតនោ។
៤២០.
‘‘វេទនានំ វិញ្ញាបនោ, ឧបាទានប្បមោចនោ;
ភវំ អង្គារកាសុំវ, ញាណេន អនុបស្សនោ
៤២១.
‘‘មហារសោ សុគម្ភីរោ, ជរាមច្ចុនិវារណោ;
អរិយោ
៤២២.
‘‘កម្មំ កម្មន្តិ ញត្វាន, វិបាកញ្ច វិបាកតោ;
បដិច្ចុប្បន្នធម្មានំ, យថាវាលោកទស្សនោ;
មហាខេមង្គមោ សន្តោ, បរិយោសានភទ្ទកោ’’តិ។
… មិគជាលោ ថេរោ…។
៩. បុរោហិតបុត្តជេន្តត្ថេរគាថា
៤២៣.
‘‘ជាតិមទេន
សណ្ឋានវណ្ណរូបេន, មទមត្តោ អចារិហំ។
៤២៤.
‘‘នាត្តនោ សមកំ កញ្ចិ, អតិរេកំ ច មញ្ញិសំ;
អតិមានហតោ ពាលោ, បត្ថទ្ធោ ឧស្សិតទ្ធជោ។
៤២៥.
‘‘មាតរំ បិតរញ្ចាបិ, អញ្ញេបិ គរុសម្មតេ;
ន កញ្ចិ អភិវាទេសិំ, មានត្ថទ្ធោ អនាទរោ។
៤២៦.
‘‘ទិស្វា វិនាយកំ អគ្គំ, សារថីនំ វរុត្តមំ;
តបន្តមិវ អាទិច្ចំ, ភិក្ខុសង្ឃបុរក្ខតំ។
៤២៧.
‘‘មានំ មទញ្ច ឆឌ្ឌេត្វា, វិប្បសន្នេន ចេតសា;
សិរសា អភិវាទេសិំ, សព្ពសត្តានមុត្តមំ។
៤២៨.
‘‘អតិមានោ
អស្មិមានោ សមុច្ឆិន្នោ, សព្ពេ មានវិធា ហតា’’តិ។
… ជេន្តោ បុរោហិតបុត្តោ ថេរោ…។
១០. សុមនត្ថេរគាថា
៤២៩.
‘‘យទា
ឥទ្ធិយា អភិភោត្វាន, បន្នគិន្ទំ មហិទ្ធិកំ។
៤៣០.
‘‘ឧបជ្ឈាយស្ស
អាហរាមិ តតោ ទិស្វា, មំ សត្ថា ឯតទព្រវិ’’។
៤៣១.
‘‘សារិបុត្ត ឥមំ បស្ស, អាគច្ឆន្តំ កុមារកំ;
ឧទកកុម្ភមាទាយ, អជ្ឈត្តំ សុសមាហិតំ។
៤៣២.
‘‘បាសាទិកេន វត្តេន, កល្យាណឥរិយាបថោ;
សាមណេរោនុរុទ្ធស្ស, ឥទ្ធិយា ច វិសារទោ។
៤៣៣.
‘‘អាជានីយេន អាជញ្ញោ, សាធុនា សាធុការិតោ;
វិនីតោ អនុរុទ្ធេន, កតកិច្ចេន សិក្ខិតោ។
៤៣៤.
‘‘សោ បត្វា បរមំ សន្តិំ, សច្ឆិកត្វា អកុប្បតំ;
សាមណេរោ ស សុមនោ, មា មំ ជញ្ញាតិ ឥច្ឆតី’’តិ។
… សុមនោ ថេរោ…។
១១. ន្ហាតកមុនិត្ថេរគាថា
៤៣៥.
‘‘វាតរោគាភិនីតោ
បវិទ្ធគោចរេ លូខេ, កថំ ភិក្ខុ ករិស្សសិ’’។
៤៣៦.
‘‘បីតិសុខេន វិបុលេន, ផរិត្វាន សមុស្សយំ;
លូខម្បិ អភិសម្ភោន្តោ, វិហរិស្សាមិ កាននេ។
៤៣៧.
‘‘ភាវេន្តោ សត្ត ពោជ្ឈង្គេ, ឥន្ទ្រិយានិ ពលានិ ច;
ឈានសោខុម្មសម្បន្នោ
៤៣៨.
‘‘វិប្បមុត្តំ
អភិណ្ហំ បច្ចវេក្ខន្តោ, វិហរិស្សំ អនាសវោ។
៤៣៩.
‘‘អជ្ឈត្តញ្ច ពហិទ្ធា ច, យេ មេ វិជ្ជិំសុ អាសវា;
សព្ពេ អសេសា ឧច្ឆិន្នា, ន ច ឧប្បជ្ជរេ បុន។
៤៤០.
‘‘បញ្ចក្ខន្ធា បរិញ្ញាតា, តិដ្ឋន្តិ ឆិន្នមូលកា;
ទុក្ខក្ខយោ អនុប្បត្តោ, នត្ថិ ទានិ បុនព្ភវោ’’តិ។
… ន្ហាតកមុនិត្ថេរោ…។
១២. ព្រហ្មទត្តត្ថេរគាថា
៤៤១.
‘‘អក្កោធស្ស កុតោ កោធោ, ទន្តស្ស សមជីវិនោ;
សម្មទញ្ញា វិមុត្តស្ស, ឧបសន្តស្ស តាទិនោ។
៤៤២.
‘‘តស្សេវ
កុទ្ធំ អប្បដិកុជ្ឈន្តោ, សង្គាមំ ជេតិ ទុជ្ជយំ។
៤៤៣.
បរំ សង្កុបិតំ ញត្វា, យោ សតោ ឧបសម្មតិ។
៤៤៤.
ជនា មញ្ញន្តិ ពាលោតិ, យេ ធម្មស្ស អកោវិទា។
៤៤៥.
‘‘ឧប្បជ្ជេ តេ សចេ កោធោ, អាវជ្ជ កកចូបមំ;
ឧប្បជ្ជេ ចេ រសេ តណ្ហា, បុត្តមំសូបមំ សរ។
៤៤៦.
‘‘សចេ ធាវតិ ចិត្តំ តេ, កាមេសុ ច ភវេសុ ច;
ខិប្បំ
… ព្រហ្មទត្តោ ថេរោ…។
១៣. សិរិមណ្ឌត្ថេរគាថា
៤៤៧.
តស្មា ឆន្នំ វិវរេថ, ឯវំ តំ នាតិវស្សតិ។
៤៤៨.
តណ្ហាសល្លេន ឱតិណ្ណោ, ឥច្ឆាធូបាយិតោ សទា។
៤៤៩.
‘‘មច្ចុនាព្ភហតោ លោកោ, បរិក្ខិត្តោ ជរាយ ច;
ហញ្ញតិ និច្ចមត្តាណោ, បត្តទណ្ឌោវ តក្ករោ។
៤៥០.
‘‘អាគច្ឆន្តគ្គិខន្ធាវ, មច្ចុ ព្យាធិ ជរា តយោ;
បច្ចុគ្គន្តុំ ពលំ នត្ថិ, ជវោ នត្ថិ បលាយិតុំ។
៤៥១.
‘‘អមោឃំ ទិវសំ កយិរា, អប្បេន ពហុកេន វា;
យំ យំ វិជហតេ
៤៥២.
‘‘ចរតោ តិដ្ឋតោ វាបិ, អាសីនសយនស្ស វា;
ឧបេតិ ចរិមា រត្តិ, ន តេ កាលោ បមជ្ជិតុ’’ន្តិ។
… សិរិមណ្ឌោ
១៤. សព្ពកាមិត្ថេរគាថា
៤៥៣.
‘‘ទ្វិបាទកោយំ អសុចិ, ទុគ្គន្ធោ បរិហីរតិ
នានាកុណបបរិបូរោ, វិស្សវន្តោ តតោ តតោ។
៤៥៤.
‘‘មិគំ
វានរំ វិយ លេបេន, ពាធយន្តិ បុថុជ្ជនំ។
៤៥៥.
‘‘រូបា
បញ្ច កាមគុណា ឯតេ, ឥត្ថិរូបស្មិ ទិស្សរេ។
៤៥៦.
‘‘យេ
វឌ្ឍេន្តិ កដសិំ ឃោរំ, អាចិនន្តិ បុនព្ភវំ។
៤៥៧.
‘‘យោ ចេតា បរិវជ្ជេតិ, សប្បស្សេវ បទា សិរោ;
សោមំ វិសត្តិកំ លោកេ, សតោ សមតិវត្តតិ។
៤៥៨.
‘‘កាមេស្វាទីនវំ
និស្សដោ សព្ពកាមេហិ, បត្តោ មេ អាសវក្ខយោ’’តិ។
… សព្ពកាមិត្ថេរោ…។
ឆក្កនិបាតោ និដ្ឋិតោ។
តត្រុទ្ទានំ –
ឧរុវេឡកស្សបោ ច, ថេរោ តេកិច្ឆការិ ច;
មហានាគោ ច កុល្លោ ច, មាលុក្យោ
កាតិយានោ មិគជាលោ, ជេន្តោ សុមនសវ្ហយោ;
ន្ហាតមុនិ ព្រហ្មទត្តោ, សិរិមណ្ឌោ សព្ពកាមី ច;
គាថាយោ ចតុរាសីតិ, ថេរា ចេត្ថ ចតុទ្ទសាតិ។