៣៩. អវដផលវគ្គោ
៩. សោណកោដិវីសត្ថេរអបទានវណ្ណនា
នវមាបទានេ បន វិបស្សិនោ បាវចនេតិអាទិកំ អាយស្មតោ សោណស្ស កោដិវីសត្ថេរស្ស អបទានំ។ អយម្បិ ថេរោ បុរិមពុទ្ធេសុ កតាធិការោ តត្ថ តត្ថ ភវេ វិវដ្ដូបនិស្សយានិ បុញ្ញានិ ឧបចិនន្តោ វិបស្សិស្ស ភគវតោ កាលេ មហាវិភវេ សេដ្ឋិកុលេ និព្ពត្តោ វុទ្ធិប្បត្តោ សេដ្ឋិ ហុត្វា ឧបាសកេហិ សទ្ធិំ វិហារំ គន្ត្វា សត្ថុ ធម្មទេសនំ សុត្វា បសន្នមានសោ ភគវតោ ចង្កមនដ្ឋានេ សុធាយ បរិកម្មំ ការេត្វា ឯកញ្ច លេណំ ការេត្វា នានាវិរាគវត្ថេហិ លេណភូមិយា សន្ថរិត្វា ឧបរិ វិតានញ្ច កត្វា ចាតុទ្ទិសស្ស សង្ឃស្ស និយ្យាទេត្វា សត្តាហំ មហាទានំ ទត្វា បណិធានំ អកាសិ។ សត្ថា អនុមោទនំ អកាសិ។ សោ តេន កុសលកម្មេន ទេវមនុស្សេសុ សំសរន្តោ ឧភយសម្បត្តិយោ អនុភវិត្វា ឥមស្មិំ កប្បេ បរិនិព្ពុតេ កស្សបទសពលេ អនុប្បន្នេ អម្ហាកំ ភគវតិ ពារាណសិយំ កុលគេហេ និព្ពត្តិត្វា វិញ្ញុតំ បត្តោ គង្គាតីរេ បណ្ណសាលំ ករិត្វា វសន្តំ ឯកំ បច្ចេកពុទ្ធំ តេមាសំ ចតូហិ បច្ចយេហិ សក្កច្ចំ ឧបដ្ឋហិ។ បច្ចេកពុទ្ធោ វុដ្ឋវស្សោ បរិបុណ្ណបរិក្ខារោ គន្ធមាទនមេវ អគមាសិ។ សោបិ កុលបុត្តោ យាវជីវំ តត្ថ បុញ្ញានិ កត្វា តតោ ចវិត្វា ទេវមនុស្សេសុ សំសរន្តោ អម្ហាកំ ភគវតោ កាលេ ចម្បានគរេ អគ្គសេដ្ឋិស្ស គេហេ បដិសន្ធិំ គណ្ហិ។ តស្ស បដិសន្ធិគ្គហណកាលតោ បដ្ឋាយ សេដ្ឋិស្ស មហាភោគក្ខន្ធោ អភិវឌ្ឍិ។ តស្ស មាតុកុច្ឆិតោ និក្ខមនទិវសេ សកលនគរេ មហាលាភសក្ការសម្មានោ អហោសិ, តស្ស បុព្ពេ បច្ចេកពុទ្ធស្ស សតសហស្សគ្ឃនិករត្តកម្ពលបរិច្ចាគេន សុវណ្ណវណ្ណោ សុខុមាលតរោ ច អត្តភាវោ អហោសិ, តេនស្ស សោណោតិ នាមំ អកំសុ។ សោ មហតា បរិវារេន អភិវឌ្ឍិ។ តស្ស ហត្ថបាទតលានិ ពន្ធុជីវកបុប្ផវណ្ណានិ អហេសុំ, តេសំ សតវារំ វិហតកប្បាសំ វិយ មុទុសម្ផស្សោ អហោសិ។ បាទតលេសុ មណិកុណ្ឌលាវដ្ដវណ្ណលោមានិ ជាយិំសុ។ វយប្បត្តស្ស តស្ស តិណ្ណំ ឧតូនំ អនុច្ឆវិកេ តយោ បាសាទេ ការាបេត្វា នាដកិត្ថិយោ ឧបដ្ឋាបេសុំ។ សោ តត្ថ មហតិំ សម្បត្តិំ អនុភវន្តោ ទេវកុមារោ វិយ បដិវសតិ។
អថ អម្ហាកំ ភគវតិ សព្ពញ្ញុតំ បត្វា បវត្តិតវរធម្មចក្កេ រាជគហំ ឧបនិស្សាយ វិហរន្តេ ពិម្ពិសាររញ្ញា បក្កោសាបិតោ តេហិ អសីតិយា គាមិកសហស្សេហិ សទ្ធិំ រាជគហំ អាគតោ សត្ថុ សន្តិកំ គន្ត្វា ធម្មំ សុត្វា បដិលទ្ធសទ្ធោ មាតាបិតរោ អនុជានាបេត្វា ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជិត្វា លទ្ធូបសម្បទោ សត្ថុ សន្តិកេ កម្មដ្ឋានំ គហេត្វា ជនសំសគ្គបរិហរណត្ថំ សីតវនេ វិហាសិ។ សោ តត្ថ វសន្តោ ‘‘មម សរីរំ សុខុមាលំ, ន ច សក្កា សុខេនេវ សុខំ អធិគន្តុំ, កាយំ កិលមេត្វាបិ សមណធម្មំ កាតុំ វដ្ដតី’’តិ ចិន្តេត្វា ឋានចង្កមមេវ អធិដ្ឋាយ បធានមនុយុញ្ជន្តោ បាទតលេសុ ផោដេសុ ឧដ្ឋិតេសុបិ វេទនំ អជ្ឈុបេក្ខិត្វា ទឡ្ហំ វីរិយំ ករោន្តោ អច្ចារទ្ធវីរិយតាយ វិសេសំ និព្ពត្តេតុំ អសក្កោន្តោ ‘‘ឯវំ អហំ វាយមន្តោបិ មគ្គផលានិ និព្ពត្តេតុំ ន សក្កោមិ, កិំ មេ បព្ពជ្ជាយ, ហីនាយាវត្តិត្វា ភោគេ ច ភុញ្ជាមិ, បុញ្ញានិ ច ករិស្សាមី’’តិ ចិន្តេសិ។ អថ សត្ថា តស្ស ចិត្តាចារំ ញត្វា តត្ថ គន្ត្វា វីណោបមោវាទេន (មហាវ. ២៤៣) ឱវទិត្វា វីរិយសមតាយោជនវិធិំ ទស្សេន្តោ កម្មដ្ឋានំ សោធេត្វា គិជ្ឈកូដំ គតោ។ សោណោបិ ខោ សត្ថុ សន្តិកា ឱវាទំ លភិត្វា វីរិយសមតំ យោជេត្វា វិបស្សនំ ឧស្សុក្កាបេត្វា អរហត្តេ បតិដ្ឋាសិ។
៤៩. សោ អរហា ហុត្វា អត្តនោ បុព្ពកម្មំ សរិត្វា សោមនស្សជាតោ បុព្ពចរិតាបទានំ បកាសេន្តោ វិបស្សិនោ បាវចនេតិអាទិមាហ។ តត្ថ វិបស្សីតិ វិសេសេន, វិវិធំ វា បស្សតីតិ វិបស្សី។ បាវចនេតិ បការេន វុច្ចតីតិ បាវចនំ, បិដកត្តយំ។ តស្ស វិបស្សិនោ តស្មិំ បាវចនេតិ អត្ថោ។ លេណន្តិ លិនន្តេ និលីយន្តេ ឯត្ថាតិ លេណំ វិហារំ។ ពន្ធុមារាជធានិយាតិ ពន្ធន្តិ កុលបរម្បរាយ វសេន អញ្ញមញ្ញំ សម្ពជ្ឈន្តីតិ ពន្ធូ, ញាតកា។ តេ ឯត្ថ បដិវសន្តីតិ ពន្ធុមា, ពន្ធុ អស្ស អត្ថីតិ វា ពន្ធុមា។ រាជូនំ វសនដ្ឋានន្តិ រាជធានី, ពន្ធុមា ច សា រាជធានី ចេតិ ពន្ធុមារាជធានី, តស្សា ពន្ធុមារាជធានិយា, លេណំ មយា កតន្តិ សម្ពន្ធោ។ សេសមេត្ថ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។
សោណកោដិវីសត្ថេរអបទានវណ្ណនា សមត្តា។
១០. បុព្ពកម្មបិលោតិកពុទ្ធអបទានវណ្ណនា
៦៤. ទសមាបទានេ អនោតត្តសរាសន្នេតិ បព្ពតកូដេហិ បដិច្ឆន្នត្តា ចន្ទិមសូរិយានំ សន្តាបេហិ ឱតត្តំ ឧណ្ហំ ឧទកំ ឯត្ថ នត្ថីតិ អនោតត្តោ។ សរន្តិ គច្ឆន្តិ បភវន្តិ សន្ទន្តិ ឯតស្មា មហានទិយោតិ សរោ។ សីហមុខាទីហិ និក្ខន្តា មហានទិយោ តិក្ខត្តុំ តិក្ខត្តុំ បទក្ខិណំ កត្វា និក្ខន្តនិក្ខន្តទិសាភាគេន សរន្តិ គច្ឆន្តីតិ អត្ថោ។ អនោតត្តោ ច សោ សរោ ចាតិ អនោតត្តសរោ ។ តស្ស អាសន្នំ សមីបដ្ឋានន្តិ អនោតត្តសរាសន្នំ, តស្មិំ អនោតត្តសរាសន្នេ, សមីបេតិ អត្ថោ។ រមណីយេតិ ទេវទានវគន្ធព្ពកិន្នរោរគពុទ្ធបច្ចេកពុទ្ធាទីហិ រមិតព្ពំ អល្លីយិតព្ពន្តិ រមណីយំ, តស្មិំ រមណីយេ។ សិលាតលេតិ ឯកគ្ឃនបព្ពតសិលាតលេតិ អត្ថោ។ នានារតនបជ្ជោតេតិ បទុមរាគវេឡុរិយាទិនានាអនេកេហិ រតនេហិ បជ្ជោតេ បការេន ជោតមានេ។ នានាគន្ធវនន្តរេតិ នានប្បការេហិ ចន្ទនាគរុកប្បូរតមាលតិលកាសោកនាគបុន្នាគកេតកាទីហិ អនេកេហិ សុគន្ធបុប្ផេហិ គហនីភូតវនន្តរេ សិលាតលេតិ សម្ពន្ធោ។
៦៥. គុណមហន្តតាយ សង្ខ្យាមហន្តតាយ ច មហតា ភិក្ខុសង្ឃេន, បរេតោ បរិវុតោ លោកនាយកោ លោកត្តយសាមិសម្មាសម្ពុទ្ធោ តត្ថ សិលាសនេ និសិន្នោ អត្តនោ បុព្ពានិ កម្មានិ ព្យាករី វិសេសេន បាកដមកាសីតិ អត្ថោ។ សេសមេត្ថ ហេដ្ឋា ពុទ្ធាបទានេ (អប. ថេរ ១.១.១ អាទយោ) វុត្តត្តា ឧត្តានត្ថត្តា ច សុវិញ្ញេយ្យមេវ។ ពុទ្ធាបទានេ អន្តោគធម្បិ ឥធាបទានេ កុសលាកុសលំ កម្មសំសូចកត្តា វគ្គសង្គហវសេន ធម្មសង្គាហកត្ថេរា សង្គាយិំសូតិ។
បុព្ពកម្មបិលោតិកពុទ្ធអបទានវណ្ណនា សមត្តា។
ឯកូនចត្តាលីសមវគ្គវណ្ណនា សមត្តា។