៦. ពីជនិវគ្គោ
១. វិធូបនទាយកត្ថេរអបទានវណ្ណនា
បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិកំ
១. សោ ‘‘កេន មយា បុញ្ញកម្មេន អយំ លោកុត្តរសម្បត្តិ លទ្ធា’’តិ អត្តនោ បុព្ពកម្មំ អនុស្សរន្តោ តំ បច្ចក្ខតោ ញត្វា បុព្ពចរិតាបទានំ បកាសេន្តោ បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិមាហ។ តំ ហេដ្ឋា វុត្តត្ថមេវ។ ពីជនិកា មយា ទិន្នាតិ វិសេសេន សន្តាបយន្តានំ សត្តានំ សន្តាបំ និព្ពាបេន្តិ សីតលំ វាតំ ជនេតីតិ ពីជនី, ពីជនីយេវ ពីជនិកា, សា សត្តរតនមយា វិជ្ជោតមានា ពីជនិកា មយា ការាបេត្វា ទិន្នាតិ អត្ថោ។
វិធូបនទាយកត្ថេរអបទានវណ្ណនា សមត្តា។
២. សតរំសិត្ថេរអបទានវណ្ណនា
ឧច្ចិយំ សេលមារុយ្ហាតិអាទិកំ អាយស្មតោ សតរំសិត្ថេរស្ស អបទានំ។ អយម្បិ បុរិមពុទ្ធេសុ កតាធិការោ តត្ថ តត្ថ ភវេ វិវដ្ដូបនិស្សយានិ បុញ្ញានិ ឧបចិនន្តោ បទុមុត្តរស្ស ភគវតោ កាលេ ព្រាហ្មណកុលេ និព្ពត្តោ វិញ្ញុតំ បត្តោ សក្កដព្យាករណេ វេទត្តយេ ច បារង្គតោ ឃរាវាសំ
៨-៩. សោ ឧច្ចិយំ សេលមារុយ្ហាតិអាទិមាហ។ តត្ថ ឧច្ចិយន្តិ ឧច្ចំ សេលមយំ បព្ពតំ អារុយ្ហ និសីទិ បទុមុត្តរោតិ សម្ពន្ធោ។ បព្ពតស្សាវិទូរម្ហីតិ ភគវតោ និសិន្នស្ស បព្ពតស្ស អាសន្នដ្ឋានេតិ អត្ថោ។ ព្រាហ្មណោ មន្តបារគូតិ មន្តសង្ខាតស្ស វេទត្តយស្ស បារំ បរិយោសានំ កោដិំ គតោ ឯកោ ព្រាហ្មណោតិ អត្ថោ, អញ្ញំ វិយ អត្តានំ និទ្ទិសតិ អយំ មន្តបារគូតិ។ ឧបវិដ្ឋំ មហាវីរន្តិ តស្មិំ បព្ពតេ និសិន្នំ វីរវន្តំ ជិនំ, កិំ វិសិដ្ឋំ? ទេវទេវំ សកលឆកាមាវចរព្រហ្មទេវានំ អតិទេវំ នរាសភំ នរានំ អាសតំ សេដ្ឋំ លោកនាយកំ សកលសត្តលោកំ នយន្តំ និព្ពានំ បាបេន្តំ អហំ អញ្ជលិំ ទសនខសមោធានញ្ជលិបុដំ សិរសិ មុទ្ធនិ បគ្គហេត្វាន បតិដ្ឋបេត្វា សន្ថវិំ សុដ្ឋុំ ថោមេសិន្តិ សម្ពន្ធោ។
១២. អភាសថាតិ ‘‘យេនាយំ អញ្ជលី ទិន្នោ…បេ.… អរហា សោ ភវិស្សតី’’តិ ព្យាកាសិ។ សេសំ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។
សតរំសិត្ថេរអបទានវណ្ណនា សមត្តា។
៣. សយនទាយកត្ថេរអបទានវណ្ណនា
បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិកំ អាយស្មតោ សយនទាយកត្ថេរស្ស អបទានំ។ អយម្បិ បុរិមពុទ្ធេសុ កតាធិការោ តត្ថ តត្ថ ភវេ វិវដ្ដូបនិស្សយានិ បុញ្ញានិ ឧបចិនន្តោ បទុមុត្តរស្ស ភគវតោ
២០. សោ បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិមាហ។ តំ ហេដ្ឋា វុត្តត្ថមេវ។
២១. សុខេត្តេ ពីជសម្បទាតិ យថា តិណកចវររហិតេ កទ្ទមាទិសម្បន្នេ សុខេត្តេ វុត្តពីជានិ សាទុផលានិ និប្ផាទេន្តិ, ឯវមេវ រាគទោសាទិទិយឌ្ឍសហស្សកិលេសសង្ខាតតិណកចវររហិតេ សុទ្ធសន្តានេ បុញ្ញក្ខេត្តេ វុត្តទានានិ អប្បានិបិ សមានានិ មហប្ផលានិ ហោន្តីតិ អត្ថោ។ សេសំ សុវិញ្ញេយ្យមេវាតិ។
សយនទាយកត្ថេរអបទានវណ្ណនា សមត្តា។
៤. គន្ធោទកិយត្ថេរអបទានវណ្ណនា
បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិកំ អាយស្មតោ គន្ធោទកិយត្ថេរស្ស អបទានំ។ អយម្បិ បុរិមមុនិវរេសុ កតាធិការោ តត្ថ តត្ថ ភវេ វិវដ្ដូបនិស្សយានិ បុញ្ញានិ ឧបចិនន្តោ បទុមុត្តរស្ស ភគវតោ កាលេ កុលគេហេ និព្ពត្តោ បរិនិព្ពុតេ ភគវតិ នគរវាសិនោ ពោធិបូជំ កុរុមានេ ទិស្វា វិចិត្តឃដេ ចន្ទនកប្បុរាគរុអាទិមិស្សកសុគន្ធោទកេន បូរេត្វា ពោធិរុក្ខំ អភិសិញ្ចិ។ តស្មិំ ខណេ ទេវោ មហាធារាហិ បវស្សិ។ តទា សោ អសនិវេគេន កាលំ កតោ។ តេនេវ បុញ្ញកម្មេន ទេវលោកេ និព្ពត្តិ, តត្ថេវ ឋិតោ ‘‘អហោ ពុទ្ធោ, អហោ ធម្មោ’’តិអាទិគាថាយោ អភាសិ។ ឯវំ សោ ទេវមនុស្សេសុ សម្បត្តិយោ អនុភវិត្វា សព្ពបរិឡាហវិប្បមុត្តោ និព្ពត្តនិព្ពត្តដ្ឋានេ សីតិភាវមុបគតោ សុខិតោ ឥមស្មិំ ពុទ្ធុប្បាទេ កុលគេហេ គន្ធោទកិយត្ថេរោតិ បាកដោ អហោសិ។
២៥. សោ ឯកទិវសំ អត្តនោ បុព្ពកម្មំ សរិត្វា សោមនស្សជាតោ បុព្ពចរិតាបទានំ បកាសេន្តោ បទុមុតរស្សាតិអាទិមាហ។ តំ វុត្តត្ថមេវ។ មហាពោធិមហោ អហូតិ មហាពោធិរុក្ខស្ស បូជា អហោសីតិ អត្ថោ។ វិចិត្តំ ឃដមាទាយាតិ អនេកេហិ ចិត្តកម្មសុវណ្ណកម្មេហិ វិចិត្តំ សោភមានំ គន្ធោទកបុណ្ណំ ឃដំ គហេត្វាតិ អត្ថោ គន្ធោទកមទាសហន្តិ គន្ធោទកំ អទាសិំ, អហំ គន្ធោទកេន អភិសិញ្ចិន្តិ អត្ថោ។
២៦. ន្ហានកាលេ ច ពោធិយាតិ ពោធិយា បូជាករណសមយេតិ អត្ថោ។ សេសំ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។
គន្ធោទកិយត្ថេរអបទានវណ្ណនា សមត្តា។
៥. ឱបវយ្ហត្ថេរអបទានវណ្ណនា
បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិកំ អាយស្មតោ ឱបវយ្ហត្ថេរស្ស អបទានំ។ អយម្បិ បុរិមពុទ្ធេសុ កតាធិការោ តត្ថ តត្ថ ភវេ វិវដ្ដូបនិស្សយានិ បុញ្ញានិ ឧបចិនន្តោ បទុមុត្តរជិនាទិច្ចេ លោកេ បាតុភូតេ ឯកស្មិំ វិភវសម្បន្នកុលេ និព្ពត្តោ វុទ្ធិមន្វាយ មហទ្ធនោ មហាភោគោ ឃរាវាសំ វសមានោ សាសនេ បសន្នោ សត្ថរិ បសាទពហុមានោ អាជានីយេន សិន្ធវេន បូជំ អកាសិ, បូជេត្វា ច បន ‘‘ពុទ្ធាទីនំ សមណានំ ហត្ថិអស្សាទយោ ន កប្បន្តិ, កប្បិយភណ្ឌំ ទស្សាមី’’តិ ចិន្តេត្វា តំ អគ្ឃាបេត្វា តទគ្ឃនកេន កហាបណេន កប្បិយំ កប្បាសិកកម្ពលកោជវាទិកំ ចីវរំ កប្បូរតក្កោលាទិកំ ភេសជ្ជបរិក្ខារញ្ច អទាសិ។ សោ តេន បុញ្ញកម្មេន យាវតាយុកំ ឋត្វា តតោ ចុតោ ទេវេសុ ច មនុស្សេសុ ច ហត្ថិអស្សាទិអនេកវាហនសម្បន្នោ សុខំ អនុភវិត្វា ឥមស្មិំ ពុទ្ធុប្បាទេ ឯកស្មិំ កុលគេហេ និព្ពត្តោ វិញ្ញុតំ បត្តោ សទ្ធាសម្បន្នោ សាសនេ បព្ពជិត្វា កម្មដ្ឋានំ គហេត្វា វិបស្សនំ វឌ្ឍេត្វា មគ្គបដិបាដិយា អរហត្តេ បតិដ្ឋាសិ, បុព្ពេ កតបុញ្ញសម្ភារវសេន ឱបវយ្ហត្ថេរោតិ បាកដោ អហោសិ។
៣៣. សោ ‘‘កេន នុ ខោ ការណេន ឥទំ មយា សន្តិបទំ អធិគត’’ន្តិ ឧបធារេន្តោ បុព្ពកម្មំ បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិមាហ។ តំ វុត្តត្ថមេវ។ អាជានីយមទាសហន្តិ អាជានីយំ ឧត្តមជាតិសិន្ធវំ អហំ អទាសិំ បូជេសិន្តិ អត្ថោ។
៣៥. សបត្តភារោតិ សស្ស អត្តនោ បត្តានិ អដ្ឋ បរិក្ខារានិ ភារានិ យស្ស សោ សបត្តភារោ, អដ្ឋបរិក្ខារយុត្តោតិ អត្ថោ។
៣៦. ខមនីយមទាសហន្តិ
៤០. ចរិមោតិ បរិយោសានោ កោដិប្បត្តោ ភវោតិ អត្ថោ។ សេសំ សុវិញ្ញេយ្យមេវាតិ។
ឱបវយ្ហត្ថេរអបទានវណ្ណនា សមត្តា។
៦. សបរិវារាសនត្ថេរអបទានវណ្ណនា
បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិកំ អាយស្មតោ សបរិវារាសនត្ថេរស្ស អបទានំ។ សោបិ បុរិមពុទ្ធេសុ កតាធិការោ តត្ថ
៤៣. សោ ឯវំ បត្តសន្តិបទោ ‘‘កេន នុ ខោ បុញ្ញេន ឥទំ សន្តិបទំ អនុប្បត្ត’’ន្តិ ញាណេន ឧបធារេន្តោ បុព្ពកម្មំ ទិស្វា សោមនស្សជាតោ បុព្ពចរិតាបទានំ បកាសេន្តោ បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិមាហ។ តំ វុត្តត្ថមេវ។ បិណ្ឌបាតំ អទាសហន្តិ តត្ថ តត្ថ លទ្ធានំ បិណ្ឌានំ កពឡំ កពឡំ កត្វា បាតព្ពតោ ខាទិតព្ពតោ អាហារោ បិណ្ឌបាតោ, តំ បិណ្ឌបាតំ ភគវតោ អទាសិំ, ភគវន្តំ ភោជេសិន្តិ អត្ថោ។
៤៤. អកិត្តយិ បិណ្ឌបាតន្តិ មយា ទិន្នបិណ្ឌបាតស្ស គុណំ អានិសំសំ បកាសេសីតិ អត្ថោ។
៤៨. សំវុតោ បាតិមោក្ខស្មិន្តិ បាតិមោក្ខសំវរសីលេន សំវុតោ បិហិតោ បដិច្ឆន្នោតិ អត្ថោ។ ឥន្ទ្រិយេសុ ច បញ្ចសូតិ ចក្ខុន្ទ្រិយាទីសុ បញ្ចសុ
សបរិវារាសនត្ថេរអបទានវណ្ណនា សមត្តា។
៧. បញ្ចទីបកត្ថេរអបទានវណ្ណនា
បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិកំ អាយស្មតោ បញ្ចទីបកត្ថេរស្ស អបទានំ។ អយម្បិ បុរិមពុទ្ធេសុ កតាធិការោ ឧប្បន្នុប្បន្នភវេសុ វិវដ្ដូបនិស្សយានិ បុញ្ញានិ ឧបចិនន្តោ បទុមុត្តរស្ស ភគវតោ កាលេ កុលគេហេ និព្ពត្តោ វុទ្ធិមន្វាយ ឃរាវាសេ វសន្តោ ភគវតោ ធម្មំ សុត្វា សម្មាទិដ្ឋិយំ បតិដ្ឋិតោ សទ្ធោ បសន្នោ មហាជនេហិ ពោធិបូជំ កយិរមានំ ទិស្វា សយម្បិ ពោធិំ បរិវារេត្វា ទីបំ ជាលេត្វា បូជេសិ។ សោ តេន បុញ្ញកម្មេន ទេវមនុស្សេសុ សំសរន្តោ ចក្កវត្តិសម្បត្តិអាទយោ អនុភវិត្វា សព្ពត្ថេវ ឧប្បន្នភវេ ជលមានោ ជោតិសម្បន្នវិមានាទីសុ វសិត្វា ឥមស្មិំ ពុទ្ធុប្បាទេ ឯកស្មិំ វិភវសម្បន្នេ កុលគេហេ និព្ពត្តោ វុទ្ធិប្បត្តោ សទ្ធាជាតោ បព្ពជិត្វា នចិរស្សេវ អរហា អហោសិ, ទីបបូជានិស្សន្ទេន ទីបកត្ថេរោតិ បាកដោ។
៥០. សោ បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិមាហ។ តំ វុត្តត្ថមេវ។ ឧជុទិដ្ឋិ អហោសហន្តិ វង្កំ មិច្ឆាទិដ្ឋិំ ឆឌ្ឌេត្វា ឧជុ អវង្កំ និព្ពានាភិមុខំ បាបុណនសម្មាទិដ្ឋិ អហោសិន្តិ អត្ថោ។
៥១. បទីបទានំ បាទាសិន្តិ ឯត្ថ បការេន ទិព្ពតិ ជោតតីតិ បទីបោ, តស្ស ទានំ បទីបទានំ, តំ អទាសិំ បទីបបូជំ អកាសិន្តិ អត្ថោ។ សេសំ សព្ពត្ថ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។
បញ្ចទីបកត្ថេរអបទានវណ្ណនា សមត្តា។
៨. ធជទាយកត្ថេរអបទានវណ្ណនា
បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិកំ
៥៧. សោ បត្តអរហត្តផលោ បុព្ពកម្មំ សរិត្វា សោមនស្សជាតោ អត្តនោ បុព្ពចរិតាបទានំ បកាសេន្តោ បទុមុត្តរពុទ្ធស្សាតិអាទិមាហ។ តស្សត្ថោ បុព្ពេ វុត្តោយេវ។ ហដ្ឋោ ហដ្ឋេន ចិត្តេនាតិ សោមនស្សសហគតចិត្តយុត្តត្តា ហដ្ឋោ បរិបុណ្ណរូបកាយោ សទ្ធាសម្បយុត្តចិត្តតាយ ហដ្ឋេន ចិត្តេន សន្តុដ្ឋេន ចិត្តេនាតិ អត្ថោ។ ធជមារោបយិំ អហន្តិ ធុនាតិ កម្បតិ ចលតីតិ ធជំ, តំ ធជំ អារោបយិំ វេឡគ្គេ លគ្គេត្វា បូជេសិន្តិ អត្ថោ។
៥៨-៩. បតិតបត្តានិ គណ្ហិត្វាតិ បតិតានិ ពោធិបត្តានិ គហេត្វា អហំ ពហិ ឆឌ្ឌេសិន្តិ អត្ថោ។ អន្តោសុទ្ធំ ពហិសុទ្ធន្តិ អន្តោ ចិត្តសន្តាននាមកាយតោ ច ពហិ ចក្ខុសោតាទិរូបកាយតោ ច សុទ្ធិំ អធិ វិសេសេន មុត្តំ កិលេសតោ វិមុត្តំ អនាសវំ សម្ពុទ្ធំ វិយ សម្មុខា ឧត្តមំ ពោធិំ អវន្ទិំ បណាមមកាសិន្តិ អត្ថោ។ សេសំ សព្ពត្ថ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។
ធជទាយកត្ថេរអបទានវណ្ណនា សមត្តា។
៩. បទុមត្ថេរអបទានវណ្ណនា
ចតុសច្ចំ បកាសេន្តោតិអាទិកំ អាយស្មតោ បទុមត្ថេរស្ស អបទានំ។ អយម្បិ បុរិមពុទ្ធេសុ កតកុសលសម្ភារោ បទុមុត្តរមុនិនា បទុមត្ថេរោតិ បាកដោ។
៦៧. អត្តនោ បុព្ពកម្មំ សរិត្វា សោមនស្សជាតោ បុព្ពចរិតាបទានំ បកាសេន្តោ ចតុសច្ចំ បកាសេន្តោតិអាទិមាហ។ តត្ថ សច្ចន្តិ តថំ អវិតថំ អវិបរីតំ សច្ចំ, ទុក្ខសមុទយនិរោធមគ្គវសេន ចត្តារិ សច្ចានិ សមាហដានីតិ ចតុសច្ចំ, តំ ចតុសច្ចំ បកាសេន្តោ លោកេ បាកដំ ករោន្តោតិ អត្ថោ។ វរធម្មប្បវត្តកោតិ ឧត្តមធម្មប្បវត្តកោ បកាសកោតិ អត្ថោ។ អមតំ វុដ្ឋិន្តិ អមតមហានិព្ពានវុដ្ឋិធារំ បវស្សន្តោ បគ្ឃរន្តោ សទេវកំ លោកំ តេមេន្តោ សព្ពកិលេសបរិឡាហំ និព្ពាបេន្តោ ធម្មវស្សំ វស្សតីតិ អត្ថោ។
៦៨. សធជំ បទុមំ គយ្ហាតិ ធជេន សហ ឯកតោ កត្វា បទុមំ បទុមកលាបំ គហេត្វាតិ អត្ថោ។ អឌ្ឍកោសេ ឋិតោ អហន្តិ ឧភោ ឧក្ខិបិត្វា ឋិតោ អហន្តិ អត្ថោ។ សេសំ សព្ពត្ថ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។
បទុមត្ថេរអបទានវណ្ណនា សមត្តា។
១០. អសនពោធិយត្ថេរអបទានវណ្ណនា
ជាតិយា សត្តវស្សោហន្តិអាទិកំ អាយស្មតោ អសនពោធិយត្ថេរស្ស អបទានំ។ អយម្បិ បុរិមពុទ្ធេសុ កតាធិការោ តត្ថ តត្ថ ភវេ វិវដ្ដូបនិស្សយានិ បុញ្ញានិ ឧបចិនន្តោ តិស្សស្ស ភគវតោ កាលេ អញ្ញតរស្មិំ កុលគេហេ និព្ពត្តោ វុទ្ធិប្បត្តោ សុខប្បត្តោ សាសនេ បសន្នោ អសនពោធិយត្ថេរោតិ បាកដោ។
៧៨. សោ ជាតិយា សត្តវស្សោហន្តិអាទិមាហ។ តត្ថ ជាតិយាតិ មាតុគព្ភតោ និក្ខន្តកាលតោ បដ្ឋាយាតិ អត្ថោ។ សត្តវស្សោ បរិបុណ្ណសរទោ អហំ លោកនាយកំ តិស្សំ ភគវន្តំ អទ្ទសន្តិ សម្ពន្ធោ។ បសន្នចិត្តោ សុមនោតិ បការេន បសន្នអនាលុឡិតអវិកម្បិតចិត្តោ, សុមនោ សុន្ទរមនោ សោមនស្សសហគតចិត្តោតិ អត្ថោ។
៧៩. តិស្សស្សាហំ ភគវតោតិ តិក្ខត្តុំ ជាតោតិ តិស្សោ, សោ មាតុគព្ភតោ, មនុស្សជាតិតោ, បញ្ចក្ខន្ធតោ ច មុត្តោ ហុត្វា ជាតោ និព្ពត្តោ ពុទ្ធោ ជាតោតិ អត្ថោ។ តស្ស តិស្សស្ស ភគវតោ តាទិនោ, លោកជេដ្ឋស្ស អសនពោធិំ ឧត្តមំ រោបយិន្តិ សម្ពន្ធោ។
៨០. អសនោ នាមធេយ្យេនាតិ នាមបញ្ញត្តិយា នាមសញ្ញាយ អសនោ នាម អសនរុក្ខោ ពោធិ អហោសីតិ អត្ថោ។ ធរណីរុហបាទបោតិ វល្លិរុក្ខបព្ពតគង្គាសាគរាទយោ ធារេតីតិ ធរណី, កា សា? បថវី, តស្សំ រុហតិ បតិដ្ឋហតីតិ ធរណីរុហោ, បាទេន បិវតីតិ បាទបោ, បាទសង្ខាតេន មូលេន សិញ្ចិតោទកំ បិវតិ អាបោរសំ សិនេហំ ធារេតីតិ អត្ថោ។ ធរណីរុហោ ច សោ បាទបោ ចាតិ ធរណីរុហបាទបោ, តំ ឧត្តមំ អសនំ ពោធិំ បញ្ច វស្សានិ បរិចរិំ បោសេសិន្តិ អត្ថោ។
៨១. បុប្ផិតំ បាទបំ ទិស្វាតិ តំ មយា បោសិតំ អសនពោធិរុក្ខំ បុប្ផិតំ អច្ឆរយោគ្គភូតបុប្ផត្តា អព្ភុតំ លោមហំសករណំ ទិស្វា សកំ កម្មំ អត្តនោ កម្មំ បកិត្តេន្តោ បការេន កថយន្តោ ពុទ្ធសេដ្ឋស្ស សន្តិកំ អគមាសិន្តិ អត្ថោ។ សេសំ សព្ពត្ថ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។
អសនពោធិយត្ថេរអបទានវណ្ណនា សមត្តា។
ឆដ្ឋវគ្គវណ្ណនា សមត្តា។