៤៩. បំសុកូលវគ្គោ
១. បំសុកូលសញ្ញកត្ថេរអបទានំ
១.
‘‘តិស្សោ
បំសុកូលំ ឋបេត្វាន, វិហារំ បាវិសី ជិនោ។
២.
‘‘វិនតំ
មណ្ឌលគ្គំ គហេត្វាន, កាននំ បាវិសិំ អហំ។
៣.
‘‘តត្ថទ្ទសំ
ចាបំ តត្ថេវ និក្ខិប្ប, សិរេ កត្វាន អញ្ជលិំ។
៤.
‘‘បសន្នចិត្តោ សុមនោ, វិបុលាយ ច បីតិយា;
ពុទ្ធសេដ្ឋំ សរិត្វាន, បំសុកូលំ អវន្ទហំ។
៥.
‘‘ទ្វេនវុតេ ឥតោ កប្បេ, បំសុកូលមវន្ទហំ;
ទុគ្គតិំ នាភិជានាមិ, វន្ទនាយ ឥទំ ផលំ។
៦.
‘‘កិលេសា ឈាបិតា មយ្ហំ, ភវា សព្ពេ សមូហតា;
នាគោវ ពន្ធនំ ឆេត្វា, វិហរាមិ អនាសវោ។
៧.
‘‘ស្វាគតំ
តិស្សោ វិជ្ជា អនុប្បត្តា, កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ។
៨.
‘‘បដិសម្ភិទា ចតស្សោ, វិមោក្ខាបិ ច អដ្ឋិមេ;
ឆឡភិញ្ញា សច្ឆិកតា, កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ’’។
ឥត្ថំ សុទំ អាយស្មា បំសុកូលសញ្ញកោ ថេរោ ឥមា គាថាយោ
អភាសិត្ថាតិ។
បំសុកូលសញ្ញកត្ថេរស្សាបទានំ បឋមំ។
២. ពុទ្ធសញ្ញកត្ថេរអបទានំ
៩.
‘‘អជ្ឈាយកោ
លក្ខណេ ឥតិហាសេ ច, សនិឃណ្ឌុសកេដុភេ។
១០.
‘‘នទីសោតបដិភាគា
តេសាហំ មន្តេ
១១.
‘‘សិទ្ធត្ថោ នាម សម្ពុទ្ធោ, លោកេ ឧប្បជ្ជិ តាវទេ;
តមន្ធការំ នាសេត្វា, ញាណាលោកំ បវត្តយិ។
១២.
‘‘មម អញ្ញតរោ សិស្សោ, សិស្សានំ សោ កថេសិ មេ;
សុត្វាន តេ ឯតមត្ថំ, អារោចេសុំ មមំ តទា។
១៣.
‘‘ពុទ្ធោ លោកេ សមុប្បន្នោ, សព្ពញ្ញូ លោកនាយកោ;
តស្សានុវត្តតិ ជនោ, លាភោ អម្ហំ ន វិជ្ជតិ
១៤.
‘‘អធិច្ចុប្បត្តិកា ពុទ្ធា, ចក្ខុមន្តោ មហាយសា;
យំនូនាហំ ពុទ្ធសេដ្ឋំ, បស្សេយ្យំ លោកនាយកំ។
១៥.
‘‘អជិនំ
អស្សមា អភិនិក្ខម្ម, សិស្សេ អាមន្តយិំ អហំ។
១៦.
‘‘ឱទុម្ពរិកបុប្ផំវ, ចន្ទម្ហិ សសកំ យថា;
វាយសានំ យថា ខីរំ, ទុល្លភោ លោកនាយកោ
១៧.
‘‘ពុទ្ធោ លោកម្ហិ ឧប្បន្នោ, មនុស្សត្តម្បិ ទុល្លភំ;
ឧភោសុ វិជ្ជមានេសុ, សវនញ្ច សុទុល្លភំ។
១៨.
‘‘ពុទ្ធោ លោកេ សមុប្បន្នោ, ចក្ខុំ លច្ឆាម នោ ភវំ;
ឯថ សព្ពេ គមិស្សាម, សម្មាសម្ពុទ្ធសន្តិកំ។
១៩.
‘‘កមណ្ឌលុធរា
តេ ជដា ភារភរិតា, និក្ខមុំ វិបិនា តទា។
២០.
‘‘យុគមត្តំ បេក្ខមានា, ឧត្តមត្ថំ គវេសិនោ;
អាសត្តិទោសរហិតា, អសម្ភីតាវ កេសរី។
២១.
‘‘អប្បកិច្ចា អលោលុប្បា, និបកា សន្តវុត្តិនោ;
ឧញ្ឆាយ ចរមានា តេ, ពុទ្ធសេដ្ឋមុបាគមុំ។
២២.
‘‘ទិយឌ្ឍយោជនេ
ពុទ្ធសេដ្ឋំ សរិត្វាន, តត្ថ កាលង្កតោ អហំ។
២៣.
‘‘ចតុន្នវុតិតោ
ទុគ្គតិំ នាភិជានាមិ, ពុទ្ធសញ្ញាយិទំ ផលំ។
២៤.
‘‘កិលេសា ឈាបិតា មយ្ហំ…បេ.… វិហរាមិ អនាសវោ។
២៥.
‘‘ស្វាគតំ
២៦.
‘‘បដិសម្ភិទា ចតស្សោ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ’’។
ឥត្ថំ សុទំ អាយស្មា ពុទ្ធសញ្ញកោ ថេរោ ឥមា គាថាយោ
អភាសិត្ថាតិ។
ពុទ្ធសញ្ញកត្ថេរស្សាបទានំ ទុតិយំ។
៣. ភិសទាយកត្ថេរអបទានំ
២៧.
‘‘ឱគយ្ហ យំ
ឧទ្ធរាមិ ភិសំ តត្ថ, ឃាសហេតុ
២៨.
‘‘ភគវា តម្ហិ សមយេ, បទុមុត្តរសវ្ហយោ;
រត្តម្ពរធរោ
២៩.
‘‘ធុនន្តោ បំសុកូលានិ, សទ្ទមស្សោសហំ តទា;
ឧទ្ធំ និជ្ឈាយមានោហំ, អទ្ទសំ លោកនាយកំ។
៣០.
‘‘តត្ថេវ ឋិតកោ សន្តោ, អាយាចិំ លោកនាយកំ;
មធុំ ភិសេហិ សវតិ, ខីរំ សប្បិំ មុឡាលិភិ។
៣១.
‘‘បដិគ្គណ្ហាតុ មេ ពុទ្ធោ, អនុកម្បាយ ចក្ខុមា;
តតោ ការុណិកោ សត្ថា, ឱរុហិត្វា មហាយសោ។
៣២.
‘‘បដិគ្គណ្ហិ មមំ ភិក្ខំ, អនុកម្បាយ ចក្ខុមា;
បដិគ្គហេត្វា សម្ពុទ្ធោ, អកា មេ អនុមោទនំ។
៣៣.
‘‘‘សុខី
ឥមិនា ភិសទានេន, លភស្សុ វិបុលំ សុខំ’។
៣៤.
‘‘ឥទំ
ភិក្ខមាទាយ សម្ពុទ្ធោ, អម្ពរេនាគមា ជិនោ។
៣៥.
‘‘តតោ
ភិសំ រុក្ខេ លគេត្វាន
៣៦.
‘‘មហាវាតោ វុដ្ឋហិត្វា, សញ្ចាលេសិ វនំ តទា;
អាកាសោ អភិនាទិត្ថ, អសនិយា ផលន្តិយា។
៣៧.
‘‘តតោ មេ អសនិបាតោ, មត្ថកេ និបតី តទា;
សោហំ និសិន្នកោ សន្តោ, តត្ថ កាលង្កតោ អហុំ។
៣៨.
‘‘បុញ្ញកម្មេន សំយុត្តោ, តុសិតំ ឧបបជ្ជហំ;
កឡេវរំ មេ បតិតំ, ទេវលោកេ រមិំ អហំ។
៣៩.
‘‘ឆឡសីតិសហស្សានិ, នារិយោ សមលង្កតា;
សាយបាតំ
៤០.
‘‘មនុស្សយោនិមាគន្ត្វា, សុខិតោ ហោមហំ សទា;
ភោគេ មេ ឩនតា នត្ថិ, ភិសទានស្សិទំ ផលំ។
៤១.
‘‘អនុកម្បិតកោ តេន, ទេវទេវេន តាទិនា;
សព្ពាសវា បរិក្ខីណា, នត្ថិ ទានិ បុនព្ភវោ។
៤២.
‘‘សតសហស្សិតោ កប្បេ, យំ ភិសំ
ទុគ្គតិំ នាភិជានាមិ, ភិសទានស្សិទំ ផលំ។
៤៣.
‘‘កិលេសា
៤៤.
‘‘ស្វាគតំ វត មេ អាសិ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ។
៤៥.
‘‘បដិសម្ភិទា ចតស្សោ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ’’។
ឥត្ថំ សុទំ អាយស្មា ភិសទាយកោ ថេរោ ឥមា គាថាយោ
អភាសិត្ថាតិ។
ភិសទាយកត្ថេរស្សាបទានំ តតិយំ។
៤. ញាណថវិកត្ថេរអបទានំ
៤៦.
‘‘ទក្ខិណេ
ឧត្តមត្ថំ គវេសន្តោ, វសាមិ វិបិនេ តទា។
៤៧.
‘‘លាភាលាភេន
អន្វេសន្តោ អាចរិយំ, វសាមិ ឯកកោ អហំ។
៤៨.
‘‘សុមេធោ នាម សម្ពុទ្ធោ, លោកេ ឧប្បជ្ជិ តាវទេ;
ចតុសច្ចំ បកាសេតិ, ឧទ្ធរន្តោ មហាជនំ។
៤៩.
‘‘នាហំ សុណោមិ សម្ពុទ្ធំ, នបិ មេ កោចិ សំសតិ
អដ្ឋវស្សេ អតិក្កន្តេ, អស្សោសិំ លោកនាយកំ។
៥០.
‘‘អគ្គិទារុំ
ខារិភារំ គហេត្វាន, និក្ខមិំ វិបិនា អហំ។
៥១.
‘‘ឯករត្តិំ
អនុបុព្ពេន ចន្ទវតិំ, តទាហំ ឧបសង្កមិំ។
៥២.
‘‘ភគវា តម្ហិ សមយេ, សុមេធោ លោកនាយកោ;
ឧទ្ធរន្តោ ពហូ សត្តេ, ទេសេតិ អមតំ បទំ។
៥៣.
‘‘ជនកាយមតិក្កម្ម, វន្ទិត្វា ជិនសាគរំ;
ឯកំសំ អជិនំ កត្វា, សន្ថវិំ លោកនាយកំ។
៥៤.
‘‘‘តុវំ សត្ថា ច កេតុ ច, ធជោ យូបោ ច បាណិនំ;
បរាយនោ
ឯកវីសតិមំ ភាណវារំ។
៥៥.
‘‘‘នេបុញ្ញោ ទស្សនេ វីរោ, តារេសិ ជនតំ តុវំ;
នត្ថញ្ញោ តារកោ លោកេ, តវុត្តរិតរោ មុនេ។
៥៦.
‘‘‘សក្កា ថេវេ
នត្វេវ តវ សព្ពញ្ញុ, ញាណំ សក្កា បមេតវេ។
៥៧.
‘‘‘តុលទណ្ឌេ
នត្វេវ តវ បញ្ញាយ, បមាណមត្ថិ ចក្ខុម។
៥៨.
‘‘‘អាកាសោ មិនិតុំ សក្កា, រជ្ជុយា អង្គុលេន វា;
នត្វេវ តវ សព្ពញ្ញុ, សីលំ សក្កា បមេតវេ។
៥៩.
‘‘‘មហាសមុទ្ទេ
បរិមេយ្យានិ ឯតានិ, អប្បមេយ្យោសិ ចក្ខុម’។
៦០.
‘‘ឆហិ
អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វាន, តុណ្ហី អដ្ឋាសហំ តទា។
៦១.
‘‘យំ វទន្តិ សុមេធោតិ, ភូរិបញ្ញំ សុមេធសំ;
ភិក្ខុសង្ឃេ និសីទិត្វា, ឥមា គាថា អភាសថ។
៦២.
‘‘‘យោ មេ ញាណំ បកិត្តេសិ, វិប្បសន្នេន ចេតសា;
តមហំ កិត្តយិស្សាមិ, សុណាថ មម ភាសតោ។
៦៣.
‘‘‘សត្តសត្តតិ កប្បានិ, ទេវលោកេ រមិស្សតិ;
សហស្សក្ខត្តុំ ទេវិន្ទោ, ទេវរជ្ជំ ករិស្សតិ។
៦៤.
‘‘‘អនេកសតក្ខត្តុញ្ច, ចក្កវត្តី ភវិស្សតិ;
បទេសរជ្ជំ វិបុលំ, គណនាតោ អសង្ខិយំ។
៦៥.
‘‘‘ទេវភូតោ
អនូនមនសង្កប្បោ, តិក្ខបញ្ញោ ភវិស្សតិ’។
៦៦.
‘‘តិំសកប្បសហស្សម្ហិ, ឱក្កាកកុលសម្ភវោ;
គោតមោ នាម គោត្តេន, សត្ថា លោកេ ភវិស្សតិ។
៦៧.
‘‘អគារា អភិនិក្ខម្ម, បព្ពជិស្សតិ កិញ្ចនោ;
ជាតិយា សត្តវស្សេន, អរហត្តំ ផុសិស្សតិ។
៦៨.
‘‘យតោ សរាមិ អត្តានំ, យតោ បត្តោស្មិ សាសនំ;
ឯត្ថន្តរេ ន ជានាមិ, ចេតនំ អមនោរមំ។
៦៩.
‘‘សំសរិត្វា ភវេ សព្ពេ, សម្បត្តានុភវិំ អហំ;
ភោគេ
៧០.
‘‘តិយគ្គី និព្ពុតា មយ្ហំ, ភវា សព្ពេ សមូហតា;
សព្ពាសវា បរិក្ខីណា, នត្ថិ ទានិ បុនព្ភវោ។
៧១.
‘‘តិំសកប្បសហស្សម្ហិ
ទុគ្គតិំ នាភិជានាមិ, ផលំ ញាណស្ស ថោមនេ។
៧២.
‘‘កិលេសា
៧៣.
‘‘ស្វាគតំ វត មេ អាសិ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ។
៧៤.
‘‘បដិសម្ភិទា ចតស្សោ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ’’។
ឥត្ថំ សុទំ អាយស្មា ញាណថវិកោ ថេរោ ឥមា គាថាយោ
អភាសិត្ថាតិ។
ញាណថវិកត្ថេរស្សាបទានំ ចតុត្ថំ។
៥. ចន្ទនមាលិយត្ថេរអបទានំ
៧៥.
‘‘បញ្ច កាមគុណេ ហិត្វា, បិយរូបេ មនោរមេ;
អសីតិកោដិយោ ហិត្វា, បព្ពជិំ អនគារិយំ។
៧៦.
‘‘បព្ពជិត្វាន កាយេន, បាបកម្មំ វិវជ្ជយិំ;
វចីទុច្ចរិតំ ហិត្វា, នទីកូលេ វសាមហំ។
៧៧.
‘‘ឯកកំ
នាហំ ជានាមិ ពុទ្ធោតិ, អកាសិំ បដិសន្ថរំ
៧៨.
‘‘ករិត្វា បដិសន្ថារំ, នាមគោត្តមបុច្ឆហំ;
‘ទេវតានុសិ គន្ធព្ពោ, អទុ សក្កោ បុរិន្ទទោ។
៧៩.
‘‘‘កោ វា ត្វំ កស្ស វា បុត្តោ, មហាព្រហ្មា ឥធាគតោ;
វិរោចេសិ ទិសា សព្ពា, ឧទយំ សូរិយោ យថា។
៨០.
‘‘‘សហស្សារានិ
កោ វា ត្វំ កស្ស វា បុត្តោ, កថំ ជានេមុ តំ មយំ;
នាមគោត្តំ បវេទេហិ, សំសយំ អបនេហិ មេ’។
៨១.
‘‘‘នម្ហិ ទេវោ ន គន្ធព្ពោ, នម្ហិ
ព្រហ្មភាវោ ច មេ នត្ថិ, ឯតេសំ ឧត្តមោ អហំ។
៨២.
‘‘‘អតីតោ វិសយំ តេសំ, ទាលយិំ កាមពន្ធនំ;
សព្ពេ កិលេសេ ឈាបេត្វា, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ’។
៨៣.
‘‘តស្ស
‘យទិ ពុទ្ធោតិ សព្ពញ្ញូ, និសីទ ត្វំ មហាមុនេ។
៨៤.
‘តមហំ បូជយិស្សាមិ, ទុក្ខស្សន្តករោ តុវំ’;
‘‘បត្ថរិត្វា ជិនចម្មំ, អទាសិ សត្ថុនោ អហំ។
៨៥.
‘‘និសីទិ តត្ថ ភគវា, សីហោវ គិរិគព្ភរេ;
ខិប្បំ បព្ពតមារុយ្ហ, អម្ពស្ស ផលមគ្គហិំ។
៨៦.
‘‘សាលកល្យាណិកំ បុប្ផំ, ចន្ទនញ្ច មហារហំ;
ខិប្បំ
៨៧.
‘‘ផលំ ពុទ្ធស្ស ទត្វាន, សាលបុប្ផមបូជយិំ;
ចន្ទនំ អនុលិម្បិត្វា, អវន្ទិំ សត្ថុនោ អហំ។
៨៨.
‘‘បសន្នចិត្តោ សុមនោ, វិបុលាយ ច បីតិយា;
អជិនម្ហិ និសីទិត្វា, សុមេធោ លោកនាយកោ។
៨៩.
‘‘មម កម្មំ បកិត្តេសិ, ហាសយន្តោ មមំ តទា;
‘ឥមិនា ផលទានេន, គន្ធមាលេហិ ចូភយំ។
៩០.
‘‘‘បញ្ចវីសេ កប្បសតេ, ទេវលោកេ រមិស្សតិ;
អនូនមនសង្កប្បោ, វសវត្តី ភវិស្សតិ។
៩១.
‘‘‘ឆព្ពីសតិកប្បសតេ, មនុស្សត្តំ គមិស្សតិ;
ភវិស្សតិ ចក្កវត្តី, ចាតុរន្តោ មហិទ្ធិកោ។
៩២.
‘‘‘វេភារំ នាម នគរំ, វិស្សកម្មេន មាបិតំ;
ហេស្សតិ សព្ពសោវណ្ណំ, នានារតនភូសិតំ។
៩៣.
‘‘‘ឯតេនេវ ឧបាយេន, សំសរិស្សតិ សោ ភវេ
សព្ពត្ថ បូជិតោ ហុត្វា, ទេវត្តេ អថ មានុសេ។
៩៤.
‘‘‘បច្ឆិមេ ភវេ សម្បត្តេ, ព្រហ្មពន្ធុ ភវិស្សតិ;
អគារា អភិនិក្ខម្ម, អនគារី ភវិស្សតិ;
អភិញ្ញាបារគូ ហុត្វា, និព្ពាយិស្សតិនាសវោ’។
៩៥.
‘‘ឥទំ
មម និជ្ឈាយមានស្ស, បក្កាមិ អនិលញ្ជសេ។
៩៦.
‘‘តេន
ជហិត្វា មានុសំ ទេហំ, តាវតិំសមគច្ឆហំ។
៩៧.
‘‘តុសិតតោ
ភោគេ មេ ឩនតា នត្ថិ, យម្ហិ គព្ភេ វសាមហំ។
៩៨.
‘‘មាតុកុច្ឆិគតេ មយិ, អន្នបានញ្ច ភោជនំ;
មាតុយា មម ឆន្ទេន, និព្ពត្តតិ យទិច្ឆកំ។
៩៩.
‘‘ជាតិយា បញ្ចវស្សេន, បព្ពជិំ អនគារិយំ;
ឱរោបិតម្ហិ កេសម្ហិ, អរហត្តមបាបុណិំ។
១០០.
‘‘បុព្ពកម្មំ គវេសន្តោ, ឱរេន នាទ្ទសំ អហំ;
តិំសកប្បសហស្សម្ហិ, មម កម្មមនុស្សរិំ។
១០១.
‘‘នមោ តេ បុរិសាជញ្ញ, នមោ តេ បុរិសុត្តម;
តវ សាសនមាគម្ម, បត្តោម្ហិ អចលំ បទំ។
១០២.
‘‘តិំសកប្បសហស្សម្ហិ, យំ ពុទ្ធមភិបូជយិំ;
ទុគ្គតិំ នាភិជានាមិ, ពុទ្ធបូជាយិទំ ផលំ។
១០៣.
‘‘កិលេសា ឈាបិតា មយ្ហំ…បេ.… វិហរាមិ អនាសវោ។
១០៤.
‘‘ស្វាគតំ វត មេ អាសិ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ។
១០៥.
‘‘បដិសម្ភិទា ចតស្សោ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ’’។
ឥត្ថំ
អភាសិត្ថាតិ។
ចន្ទនមាលិយត្ថេរស្សាបទានំ បញ្ចមំ។
៦. ធាតុបូជកត្ថេរអបទានំ
១០៦.
‘‘និព្ពុតេ លោកនាថម្ហិ, សិទ្ធត្ថេ លោកនាយកេ;
មម ញាតី សមានេត្វា, ធាតុបូជំ អកាសហំ។
១០៧.
‘‘ចតុន្នវុតិតោ កប្បេ, យំ ធាតុមភិបូជយិំ;
ទុគ្គតិំ នាភិជានាមិ, ធាតុបូជាយិទំ ផលំ។
១០៨.
‘‘កិលេសា
១០៩.
‘‘ស្វាគតំ វត មេ អាសិ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ។
១១០.
‘‘បដិសម្ភិទា ចតស្សោ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ’’។
ឥត្ថំ សុទំ អាយស្មា ធាតុបូជកោ ថេរោ ឥមា គាថាយោ
អភាសិត្ថាតិ។
ធាតុបូជកត្ថេរស្សាបទានំ ឆដ្ឋំ។
៧. បុលិនុប្បាទកត្ថេរអបទានំ
១១១.
‘‘បព្ពតេ
តត្ថ មេ ចង្កមោ អាសិ, អមនុស្សេហិ មាបិតោ។
១១២.
‘‘ជដាភារេន
ឧត្តមត្ថំ គវេសន្តោ, វិបិនា និក្ខមិំ តទា។
១១៣.
‘‘ចុល្លាសីតិសហស្សានិ, សិស្សា មយ្ហំ ឧបដ្ឋហុំ;
សកកម្មាភិបសុតា, វសន្តិ វិបិនេ តទា។
១១៤.
‘‘អស្សមា អភិនិក្ខម្ម, អកំ បុលិនចេតិយំ;
នានាបុប្ផំ សមានេត្វា, តំ ចេតិយមបូជយិំ។
១១៥.
‘‘តត្ថ ចិត្តំ បសាទេត្វា, អស្សមំ បវិសាមហំ;
សព្ពេ សិស្សា សមាគន្ត្វា, ឯតមត្ថំ បុច្ឆិំសុ មំ
១១៦.
‘‘‘បុលិនេន កតោ ថូបោ
មយម្បិ ញាតុមិច្ឆាម, បុដ្ឋោ អាចិក្ខ នោ តុវំ’។
១១៧.
‘‘‘និទ្ទិដ្ឋា នុ
តេ ខោ អហំ នមស្សាមិ, ពុទ្ធសេដ្ឋេ មហាយសេ’។
១១៨.
‘‘‘កីទិសា តេ មហាវីរា, សព្ពញ្ញូ លោកនាយកា;
កថំវណ្ណា កថំសីលា, កីទិសា តេ មហាយសា’។
១១៩.
‘‘‘ពាត្តិំសលក្ខណា
នេត្តា គោបខុមា តេសំ, ជិញ្ជុកា ផលសន្និភា។
១២០.
‘‘‘គច្ឆមានា ច តេ ពុទ្ធា, យុគមត្តញ្ច បេក្ខរេ;
ន តេសំ ជាណុ នទតិ, សន្ធិសទ្ទោ ន សុយ្យតិ។
១២១.
‘‘‘គច្ឆមានា ច សុគតា, ឧទ្ធរន្តាវ គច្ឆរេ;
បឋមំ ទក្ខិណំ បាទំ, ពុទ្ធានំ ឯស ធម្មតា។
១២២.
‘‘‘អសម្ភីតា
នេវុក្កំសេន្តិ អត្តានំ, នោ ច វម្ភេន្តិ បាណិនំ។
១២៣.
‘‘‘មានាវមានតោ មុត្តា, សមា សព្ពេសុ បាណិសុ;
អនត្តុក្កំសកា ពុទ្ធា, ពុទ្ធានំ ឯស ធម្មតា។
១២៤.
‘‘‘ឧប្បជ្ជន្តា
ឆប្បការំ បកម្បេន្តិ, កេវលំ វសុធំ ឥមំ។
១២៥.
‘‘‘បស្សន្តិ
បវស្សតិ មហាមេឃោ, ពុទ្ធានំ ឯស ធម្មតា។
១២៦.
‘‘‘ឦទិសា តេ មហានាគា, អតុលា ច
វណ្ណតោ អនតិក្កន្តា, អប្បមេយ្យា តថាគតា’។
១២៧.
‘‘‘អនុមោទិំសុ មេ វាក្យំ, សព្ពេ សិស្សា សគារវា;
តថា ច បដិបជ្ជិំសុ, យថាសត្តិ យថាពលំ’។
១២៨.
‘‘បដិបូជេន្តិ បុលិនំ, សកកម្មាភិលាសិនោ;
សទ្ទហន្តា មម វាក្យំ, ពុទ្ធសក្កតមានសា
១២៩.
‘‘តទា ចវិត្វា តុសិតា, ទេវបុត្តោ មហាយសោ;
ឧប្បជ្ជិ មាតុកុច្ឆិម្ហិ, ទសសហស្សិ កម្បថ។
១៣០.
‘‘អស្សមស្សាវិទូរម្ហិ, ចង្កមម្ហិ ឋិតោ អហំ;
សព្ពេ សិស្សា សមាគន្ត្វា, អាគច្ឆុំ មម សន្តិកេ។
១៣១.
‘‘ឧសភោវ មហី នទតិ, មិគរាជាវ កូជតិ;
សុសុមារោវ
១៣២.
‘‘យំ
សោ ទានិ ភគវា សត្ថា, មាតុកុច្ឆិមុបាគមិ។
១៣៣.
‘‘តេសំ ធម្មកថំ វត្វា, កិត្តយិត្វា មហាមុនិំ;
ឧយ្យោជេត្វា សកេ សិស្សេ, បល្លង្កមាភុជិំ អហំ។
១៣៤.
‘‘ពលញ្ច វត មេ ខីណំ, ព្យាធិនា
ពុទ្ធសេដ្ឋំ សរិត្វាន, តត្ថ កាលង្កតោ
១៣៥.
‘‘សព្ពេ សិស្សា សមាគន្ត្វា, អកំសុ ចិតកំ តទា;
កឡេវរញ្ច មេ គយ្ហ, ចិតកំ អភិរោបយុំ។
១៣៦.
‘‘ចិតកំ បរិវារេត្វា, សីសេ កត្វាន អញ្ជលិំ;
សោកសល្លបរេតា តេ, វិក្កន្ទិំសុ សមាគតា។
១៣៧.
‘‘តេសំ លាលប្បមានានំ, អគមំ ចិតកំ តទា;
‘អហំ អាចរិយោ តុម្ហំ, មា សោចិត្ថ សុមេធសា។
១៣៨.
‘‘‘សទត្ថេ
មា វោ បមត្តា អហុត្ថ
១៣៩.
‘‘សកេ សិស្សេនុសាសិត្វា, ទេវលោកំ បុនាគមិំ;
អដ្ឋារស ច កប្បានិ, ទេវលោកេ រមាមហំ។
១៤០.
‘‘សតានំ
អនេកសតក្ខត្តុញ្ច, ទេវរជ្ជមការយិំ។
១៤១.
‘‘អវសេសេសុ កប្បេសុ, វោកិណ្ណោ
ទុគ្គតិំ នាភិជានាមិ, ឧប្បាទស្ស ឥទំ ផលំ
១៤២.
‘‘យថា
តថេវាហម្បិ សមយេ, បុប្ផិតោម្ហិ មហេសិនា។
១៤៣.
‘‘វីរិយំ មេ ធុរធោរយ្ហំ, យោគក្ខេមាធិវាហនំ;
នាគោវ ពន្ធនំ ឆេត្វា, វិហរាមិ អនាសវោ។
១៤៤.
‘‘សតសហស្សិតោ កប្បេ, យំ ពុទ្ធមភិកិត្តយិំ;
ទុគ្គតិំ នាភិជានាមិ, កិត្តនាយ ឥទំ ផលំ។
១៤៥.
‘‘កិលេសា
១៤៦.
‘‘ស្វាគតំ វត មេ អាសិ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ។
១៤៧.
‘‘បដិសម្ភិទា ចតស្សោ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ’’។
ឥត្ថំ សុទំ អាយស្មា បុលិនុប្បាទកោ ថេរោ ឥមា គាថាយោ
អភាសិត្ថាតិ។
បុលិនុប្បាទកត្ថេរស្សាបទានំ សត្តមំ។
៨. តរណិយត្ថេរអបទានំ
១៤៨.
‘‘អត្ថទស្សី តុ ភគវា, សយម្ភូ លោកនាយកោ;
វិនតា នទិយា តីរំ
១៤៩.
‘‘ឧទកា អភិនិក្ខម្ម, កច្ឆបោ វារិគោចរោ;
ពុទ្ធំ តារេតុកាមោហំ, ឧបេសិំ លោកនាយកំ។
១៥០.
‘‘‘អភិរូហតុ
អហំ តំ តារយិស្សាមិ, ទុក្ខស្សន្តករោ តុវំ’។
១៥១.
‘‘មម សង្កប្បមញ្ញាយ, អត្ថទស្សី មហាយសោ;
អភិរូហិត្វា មេ បិដ្ឋិំ, អដ្ឋាសិ លោកនាយកោ។
១៥២.
‘‘យតោ សរាមិ អត្តានំ, យតោ បត្តោស្មិ វិញ្ញុតំ;
សុខំ មេ តាទិសំ នត្ថិ, ផុដ្ឋេ បាទតលេ យថា។
១៥៣.
‘‘ឧត្តរិត្វាន សម្ពុទ្ធោ, អត្ថទស្សី មហាយសោ;
នទីតីរម្ហិ ឋត្វាន, ឥមា គាថា អភាសថ។
១៥៤.
‘‘‘យាវតា
អយញ្ច កច្ឆបោ រាជា, តារេសិ មម បញ្ញវា។
១៥៥.
‘‘‘ឥមិនា ពុទ្ធតរណេន, មេត្តចិត្តវតាយ ច;
អដ្ឋារសេ កប្បសតេ, ទេវលោកេ រមិស្សតិ។
១៥៦.
‘‘‘ទេវលោកា ឥធាគន្ត្វា, សុក្កមូលេន ចោទិតោ;
ឯកាសនេ និសីទិត្វា, កង្ខាសោតំ តរិស្សតិ។
១៥៧.
‘‘‘យថាបិ
សម្មាធារេ បវច្ឆន្តេ, ផលំ តោសេតិ កស្សកំ
១៥៨.
‘‘‘តថេវិទំ ពុទ្ធខេត្តំ, សម្មាសម្ពុទ្ធទេសិតំ;
សម្មាធារេ បវច្ឆន្តេ, ផលំ មំ តោសយិស្សតិ’។
១៥៩.
‘‘បធានបហិតត្តោម្ហិ, ឧបសន្តោ និរូបធិ;
សព្ពាសវេ បរិញ្ញាយ, វិហរាមិ អនាសវោ។
១៦០.
‘‘អដ្ឋារសេ
ទុគ្គតិំ នាភិជានាមិ, តរណាយ ឥទំ ផលំ។
១៦១.
‘‘កិលេសា ឈាបិតា មយ្ហំ…បេ.… វិហរាមិ អនាសវោ។
១៦២.
‘‘ស្វាគតំ វត មេ អាសិ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ។
១៦៣.
‘‘បដិសម្ភិទា ចតស្សោ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ’’។
ឥត្ថំ សុទំ អាយស្មា តរណិយោ ថេរោ ឥមា គាថាយោ
អភាសិត្ថាតិ។
តរណិយត្ថេរស្សាបទានំ អដ្ឋមំ។
៩. ធម្មរុចិយត្ថេរអបទានំ
១៦៤.
‘‘យទា
‘អបរិមេយ្យេ ឥតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ។
១៦៥.
‘‘‘ឥមស្ស ជនិកា មាតា, មាយា នាម ភវិស្សតិ;
បិតា សុទ្ធោទនោ នាម, អយំ ហេស្សតិ គោតមោ។
១៦៦.
‘‘‘បធានំ បទហិត្វាន, កត្វា ទុក្ករការិកំ;
អស្សត្ថមូលេ សម្ពុទ្ធោ, ពុជ្ឈិស្សតិ មហាយសោ។
១៦៧.
‘‘‘ឧបតិស្សោ កោលិតោ ច, អគ្គា ហេស្សន្តិ សាវកា;
អានន្ទោ នាម នាមេន
១៦៨.
‘‘‘ខេមា
ចិត្តោ អាឡវកោ ចេវ, អគ្គា ហេស្សន្តុបាសកា។
១៦៩.
‘‘‘ខុជ្ជុត្តរា
ពោធិ ឥមស្ស វីរស្ស, អស្សត្ថោតិ បវុច្ចតិ’។
១៧០.
‘‘ឥទំ
អាមោទិតា នរមរូ, នមស្សន្តិ កតញ្ជលី។
១៧១.
‘‘តទាហំ មាណវោ អាសិំ, មេឃោ នាម សុសិក្ខិតោ;
សុត្វា ព្យាករណំ សេដ្ឋំ, សុមេធស្ស មហាមុនេ។
១៧២.
‘‘សំវិសដ្ឋោ ភវិត្វាន, សុមេធេ ករុណាសយេ
បព្ពជន្តញ្ច តំ វីរំ, សហាវ អនុបព្ពជិំ។
១៧៣.
‘‘សំវុតោ បាតិមោក្ខស្មិំ, ឥន្ទ្រិយេសុ ច បញ្ចសុ;
សុទ្ធាជីវោ សតោ វីរោ, ជិនសាសនការកោ។
១៧៤.
‘‘ឯវំ វិហរមានោហំ, បាបមិត្តេន កេនចិ;
និយោជិតោ អនាចារេ, សុមគ្គា បរិធំសិតោ។
១៧៥.
‘‘វិតក្កវសិកោ ហុត្វា, សាសនតោ អបក្កមិំ;
បច្ឆា តេន កុមិត្តេន, បយុត្តោ មាតុឃាតនំ។
១៧៦.
‘‘អករិំ អានន្តរិយំ
តតោ ចុតោ មហាវីចិំ, ឧបបន្នោ សុទារុណំ។
១៧៧.
‘‘វិនិបាតគតោ
ន បុនោ អទ្ទសំ វីរំ, សុមេធំ នរបុង្គវំ។
១៧៨.
‘‘អស្មិំ
ទិស្វាហំ សាគរេ នាវំ, គោចរត្ថមុបាគមិំ។
១៧៩.
‘‘ទិស្វា មំ វាណិជា ភីតា, ពុទ្ធសេដ្ឋមនុស្សរុំ;
គោតមោតិ មហាឃោសំ, សុត្វា តេហិ ឧទីរិតំ។
១៨០.
‘‘បុព្ពសញ្ញំ សរិត្វាន, តតោ កាលង្កតោ អហំ;
សាវត្ថិយំ កុលេ ឥទ្ធេ, ជាតោ ព្រាហ្មណជាតិយំ។
១៨១.
‘‘អាសិំ ធម្មរុចិ នាម, សព្ពបាបជិគុច្ឆកោ;
ទិស្វាហំ លោកបជ្ជោតំ, ជាតិយា សត្តវស្សិកោ។
១៨២.
‘‘មហាជេតវនំ
ឧបេមិ ពុទ្ធំ តិក្ខត្តុំ, រត្តិយា ទិវសស្ស ច។
១៨៣.
‘‘តទា ទិស្វា មុនិ អាហ, ចិរំ ធម្មរុចីតិ មំ;
តតោហំ អវចំ ពុទ្ធំ, បុព្ពកម្មបភាវិតំ។
១៨៤.
‘‘សុចិរំ សតបុញ្ញលក្ខណំ, បតិបុព្ពេន វិសុទ្ធបច្ចយំ;
អហមជ្ជសុបេក្ខនំ
១៨៥.
‘‘សុចិរំ វិហតត្តមោ មយា, សុចិរក្ខេន នទី វិសោសិតា;
សុចិរំ អមលំ វិសោធិតំ, នយនំ ញាណមយំ មហាមុនេ។
១៨៦.
‘‘ចិរកាលសមង្គិតោ
បុនរជ្ជសមាគតោ តយា, ន ហិ នស្សន្តិ កតានិ គោតម។
១៨៧.
‘‘កិលេសា ឈាបិតា មយ្ហំ…បេ.… វិហរាមិ អនាសវោ។
១៨៨.
‘‘ស្វាគតំ វត មេ អាសិ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ។
១៨៩.
‘‘បដិសម្ភិទា ចតស្សោ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ’’។
ឥត្ថំ សុទំ អាយស្មា ធម្មរុចិយោ ថេរោ ឥមា គាថាយោ
អភាសិត្ថាតិ។
ធម្មរុចិយត្ថេរស្សាបទានំ នវមំ។
១០. សាលមណ្ឌបិយត្ថេរអបទានំ
១៩០.
‘‘អជ្ឈោគាហេត្វា
សាលបុប្ផេហិ សញ្ឆន្នោ, វសាមិ វិបិនេ តទា។
១៩១.
‘‘បិយទស្សី ច ភគវា, សយម្ភូ អគ្គបុគ្គលោ;
វិវេកកាមោ សម្ពុទ្ធោ, សាលវនមុបាគមិ។
១៩២.
‘‘អស្សមា អភិនិក្ខម្ម, បវនំ អគមាសហំ;
មូលផលំ គវេសន្តោ, អាហិណ្ឌាមិ វនេ តទា។
១៩៣.
‘‘តត្ថទ្ទសាសិំ
សុនិសិន្នំ សមាបន្នំ, វិរោចន្តំ មហាវនេ។
១៩៤.
‘‘ចតុទណ្ឌេ
មណ្ឌបំ សុកតំ កត្វា, សាលបុប្ផេហិ ឆាទយិំ។
១៩៥.
‘‘សត្តាហំ ធារយិត្វាន, មណ្ឌបំ សាលឆាទិតំ;
តត្ថ ចិត្តំ បសាទេត្វា, ពុទ្ធសេដ្ឋមវន្ទហំ។
១៩៦.
‘‘ភគវា
យុគមត្តំ បេក្ខមានោ, និសីទិ បុរិសុត្តមោ។
១៩៧.
‘‘សាវកោ វរុណោ នាម, បិយទស្សិស្ស សត្ថុនោ;
វសីសតសហស្សេហិ, ឧបគច្ឆិ វិនាយកំ។
១៩៨.
‘‘បិយទស្សី ច ភគវា, លោកជេដ្ឋោ នរាសភោ;
ភិក្ខុសង្ឃេ និសីទិត្វា, សិតំ បាតុករី ជិនោ។
១៩៩.
‘‘អនុរុទ្ធោ ឧបដ្ឋាកោ, បិយទស្សិស្ស សត្ថុនោ;
ឯកំសំ ចីវរំ កត្វា, អបុច្ឆិត្ថ មហាមុនិំ។
២០០.
‘‘‘កោ នុ ខោ ភគវា ហេតុ, សិតកម្មស្ស សត្ថុនោ;
ការណេ វិជ្ជមានម្ហិ, សត្ថា បាតុករេ សិតំ’។
២០១.
‘‘‘សត្តាហំ សាលច្ឆទនំ
តស្ស កម្មំ សរិត្វាន, សិតំ បាតុករិំ អហំ។
២០២.
‘‘‘អនោកាសំ ន បស្សាមិ, យត្ថ
ទេវលោកេ
២០៣.
‘‘‘ទេវលោកេ
យាវតា បរិសា តស្ស, សាលច្ឆន្នា ភវិស្សតិ។
២០៤.
‘‘‘តត្ថ ទិព្ពេហិ នច្ចេហិ, គីតេហិ វាទិតេហិ ច;
រមិស្សតិ សទា សន្តោ, បុញ្ញកម្មសមាហិតោ។
២០៥.
‘‘‘យាវតា បរិសា តស្ស, គន្ធគន្ធី ភវិស្សតិ;
សាលស្ស បុប្ផវស្សោ ច, បវស្សិស្សតិ តាវទេ។
២០៦.
‘‘‘តតោ ចុតោយំ មនុជោ, មានុសំ អាគមិស្សតិ;
ឥធាបិ សាលច្ឆទនំ, សព្ពកាលំ ធរិស្សតិ
២០៧.
‘‘‘ឥធ
បរិវារេស្សន្តិ មំ និច្ចំ, ពុទ្ធបូជាយិទំ ផលំ។
២០៨.
‘‘‘ឧគ្គច្ឆន្តេ ច សូរិយេ, សាលវស្សំ បវស្សតិ;
បុញ្ញកម្មេន សំយុត្តំ, វស្សតេ សព្ពកាលិកំ។
២០៩.
‘‘‘អដ្ឋារសេ កប្បសតេ, ឱក្កាកកុលសម្ភវោ;
គោតមោ នាម គោត្តេន, សត្ថា លោកេ ភវិស្សតិ។
២១០.
‘‘‘តស្ស ធម្មេសុ ទាយាទោ, ឱរសោ ធម្មនិម្មិតោ;
សព្ពាសវេ បរិញ្ញាយ, និព្ពាយិស្សតិនាសវោ។
២១១.
‘‘‘ធម្មំ អភិសមេន្តស្ស, សាលច្ឆន្នំ ភវិស្សតិ;
ចិតកេ ឈាយមានស្ស, ឆទនំ តត្ថ ហេស្សតិ’។
២១២.
‘‘វិបាកំ កិត្តយិត្វាន, បិយទស្សី មហាមុនិ;
បរិសាយ ធម្មំ ទេសេសិ, តប្បេន្តោ ធម្មវុដ្ឋិយា។
២១៣.
‘‘តិំសកប្បានិ
សដ្ឋិ ច សត្តក្ខត្តុញ្ច, ចក្កវត្តី អហោសហំ។
២១៤.
‘‘ទេវលោកា ឥធាគន្ត្វា, លភាមិ វិបុលំ សុខំ;
ឥធាបិ សាលច្ឆទនំ, មណ្ឌបស្ស ឥទំ ផលំ។
២១៥.
‘‘អយំ បច្ឆិមកោ មយ្ហំ, ចរិមោ វត្តតេ ភវោ;
ឥធាបិ សាលច្ឆទនំ, ហេស្សតិ សព្ពកាលិកំ។
២១៦.
‘‘មហាមុនិំ តោសយិត្វា, គោតមំ សក្យបុង្គវំ;
បត្តោម្ហិ អចលំ ឋានំ, ហិត្វា ជយបរាជយំ។
២១៧.
‘‘អដ្ឋារសេ
ទុគ្គតិំ នាភិជានាមិ, ពុទ្ធបូជាយិទំ ផលំ។
២១៨.
កិលេសា ឈាបិតា មយ្ហំ…បេ.… វិហរាមិ អនាសវោ។
២១៩.
‘‘ស្វាគតំ វត មេ អាសិ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ។
២២០.
‘‘បដិសម្ភិទា ចតស្សោ…បេ.… កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនំ’’។
ឥត្ថំ
អភាសិត្ថាតិ។
សាលមណ្ឌបិយត្ថេរស្សាបទានំ ទសមំ។
បំសុកូលវគ្គោ ឯកូនបញ្ញាសមោ។
តស្សុទ្ទានំ –
បំសុកូលំ
ចន្ទនី ធាតុបូជី ច, បុលិនុប្បាទកោបិ ច។
តរណោ ធម្មរុចិកោ, សាលមណ្ឌបិយោ តថា;
សតានិ ទ្វេ ហោន្តិ គាថា, ឩនវីសតិមេវ ច។