៧. កម្មកថាវណ្ណនា
កម្មកថាវណ្ណនា
២៣៤. ឥទានិ អហោសិ កម្មំ អហោសិ កម្មវិបាកោតិអាទីសុ អតីតភវេសុ កតស្ស កម្មស្ស អតីតភវេសុយេវ អហោសិ កម្មំ នាហោសិ កម្មវិបាកោតិ វុត្តំ។ អតីតស្សេវ កម្មស្ស អវិបក្កវិបាកស្ស បច្ចុប្បន្នភវេ បច្ចយសម្បត្តិយា វិបច្ចមានំ វិបាកំ គហេត្វា អហោសិ កម្មំ អត្ថិ កម្មវិបាកោតិ វុត្តំ។ អតីតស្សេវ កម្មស្ស អតិក្កន្តវិបាកកាលស្ស ច បច្ចុប្បន្នភវេ បរិនិព្ពាយន្តស្ស ច អវិបច្ចមានំ អហោសិ កម្មំ នត្ថិ កម្មវិបាកោតិ វុត្តំ។ អតីតស្សេវ កម្មស្ស វិបាការហស្ស អវិបក្កវិបាកស្ស អនាគតេ ភវេ បច្ចយសម្បត្តិយា វិបច្ចិតព្ពំ វិបាកំ គហេត្វា អហោសិ កម្មំ ភវិស្សតិ កម្មវិបាកោតិ វុត្តំ។ អតីតស្សេវ កម្មស្ស អតិក្កន្តវិបាកកាលស្ស ច អនាគតភវេ បរិនិព្ពាយិតព្ពស្ស ច អវិបច្ចិតព្ពំ វិបាកំ គហេត្វា អហោសិ កម្មំ ន ភវិស្សតិ កម្មវិបាកោតិ វុត្តំ។ ឯវំ អតីតកម្មំ អតីតបច្ចុប្បន្នានាគតវិបាកាវិបាកវសេន ឆធា ទស្សិតំ។
បច្ចុប្បន្នភវេ កតស្ស ទិដ្ឋធម្មវេទនីយស្ស កម្មស្ស ឥធេវ វិបច្ចមានំ វិបាកំ គហេត្វា អត្ថិ កម្មំ អត្ថិ កម្មវិបាកោតិ វុត្តំ។ តស្សេវ បច្ចុប្បន្នស្ស កម្មស្ស បច្ចយវេកល្លេន ឥធ អវិបច្ចមានញ្ច ទិដ្ឋេវ ធម្មេ បរិនិព្ពាយន្តស្ស ឥធ អវិបច្ចមានញ្ច វិបាកំ គហេត្វា អត្ថិ កម្មំ នត្ថិ កម្មវិបាកោតិ វុត្តំ។ បច្ចុប្បន្នស្សេវ កម្មស្ស ឧបបជ្ជវេទនីយស្ស ច អបរបរិយាយវេទនីយស្ស ច អនាគតភវេ វិបច្ចិតព្ពំ វិបាកំ គហេត្វា អត្ថិ កម្មំ ភវិស្សតិ កម្មវិបាកោតិ វុត្តំ។ បច្ចុប្បន្នស្សេវ កម្មស្ស ឧបបជ្ជវេទនីយស្ស បច្ចយវេកល្លេន អនាគតភវេ អត្ថិ កម្មំ ន ភវិស្សតិ កម្មវិបាកោតិ វុត្តំ។ ឯវំ បច្ចុប្បន្នកម្មំ បច្ចុប្បន្នានាគតវិបាកាវិបាកវសេន ចតុធា ទស្សិតំ។
អនាគតភវេ កាតព្ពស្ស កម្មស្ស អនាគតភវេ វិបច្ចិតព្ពំ វិបាកំ គហេត្វា ភវិស្សតិ កម្មំ ភវិស្សតិ កម្មវិបាកោតិ វុត្តំ។ តស្សេវ អនាគតស្ស ភវិស្សតិ កម្មំ ន ភវិស្សតិ កម្មវិបាកោតិ វុត្តំ។ ឯវំ អនាគតកម្មំ អនាគតវិបាកាវិបាកវសេន ទ្វិធា ទស្សិតំ។ តំ សព្ពំ ឯកតោ កត្វា ទ្វាទសវិធេន កម្មំ ទស្សិតំ ហោតិ។
ឥមស្មិំ ឋានេ ឋត្វា តីណិ កម្មចតុក្កានិ អាហរិត្វា វុច្ចន្តិ – តេសុ ហិ វុត្តេសុ អយមត្ថោ បាកដតរោ ភវិស្សតីតិ។ ចតុព្ពិធញ្ហិ កម្មំ ទិដ្ឋធម្មវេទនីយំ ឧបបជ្ជវេទនីយំ អបរបរិយាយវេទនីយំ អហោសិកម្មន្តិ។ តេសុ ឯកជវនវីថិយំ សត្តសុ ចិត្តេសុ កុសលា វា អកុសលា វា បឋមជវនចេតនា ទិដ្ឋធម្មវេទនីយកម្មំ នាម។ តំ ឥមស្មិំយេវ អត្តភាវេ វិបាកំ ទេតិ។ តថា អសក្កោន្តំ បន ‘‘អហោសិ កម្មំ នាហោសិ កម្មវិបាកោ, ន ភវិស្សតិ កម្មវិបាកោ, នត្ថិ កម្មវិបាកោ’’តិ ឥមស្ស តិកស្ស វសេន អហោសិកម្មំ នាម ហោតិ។ អត្ថសាធិកា បន សត្តមជវនចេតនា ឧបបជ្ជវេទនីយកម្មំ នាម។ តំ អនន្តរេ អត្តភាវេ វិបាកំ ទេតិ។ តថា អសក្កោន្តំ វុត្តនយេនេវ អហោសិកម្មំ នាម ហោតិ។ ឧភិន្នំ អន្តរេ បន បញ្ចជវនចេតនា អបរបរិយាយវេទនីយកម្មំ នាម។ តំ អនាគតេ យទា ឱកាសំ លភតិ, តទា វិបាកំ ទេតិ។ សតិ សំសារប្បវត្តិយា អហោសិកម្មំ នាម ន ហោតិ។
អបរម្បិ ចតុព្ពិធំ កម្មំ យគ្គរុកំ យព្ពហុលំ យទាសន្នំ កដត្តា វា បន កម្មន្តិ។ តត្ថ កុសលំ វា ហោតុ អកុសលំ វា, គរុកាគរុកេសុ យំ គរុកំ មាតុឃាតាទិកម្មំ វា មហគ្គតកម្មំ វា, តទេវ បឋមំ វិបច្ចតិ។ តថា ពហុលាពហុលេសុបិ យំ ពហុលំ ហោតិ សុសីល្យំ វា ទុស្សីល្យំ វា, តទេវ បឋមំ វិបច្ចតិ។ យទាសន្នំ នាម មរណកាលេ អនុស្សរិតកម្មំ វា កតកម្មំ វា។ យញ្ហិ អាសន្នមរណេ អនុស្សរិតុំ សក្កោតិ កាតុំ វា, តេនេវ ឧបបជ្ជតិ។ ឯតេហិ បន តីហិ មុត្តំ បុនប្បុនំ លទ្ធាសេវនំ កដត្តា វា បន កម្មំ នាម ហោតិ។ តេសំ អភាវេ តំ បដិសន្ធិំ អាកឌ្ឍតិ។
អបរំ ជនកំ នាម កុសលម្បិ ហោតិ អកុសលម្បិ។ តំ បដិសន្ធិយំ បវត្តេបិ រូបារូបវិបាកំ ឧបត្ថម្ភកំ បន ជនេតុំ ន សក្កោតិ, អញ្ញេន កម្មេន ទិន្នាយ បដិសន្ធិយា ជនិតេ វិបាកេ ឧប្បជ្ជនកសុខទុក្ខំ ឧបត្ថម្ភេតិ, អទ្ធានំ បវត្តេតិ។ ឧបបីឡកំ អញ្ញេន កម្មេន ទិន្នាយ បដិសន្ធិយា ជនិតេ វិបាកេ ឧប្បជ្ជនកសុខទុក្ខំ បីឡេតិ ពាធតិ, អទ្ធានំ បវត្តិតុំ ន ទេតិ។ ឧបឃាតកំ បន កុសលម្បិ អកុសលម្បិ សមានំ អញ្ញំ ទុព្ពលកម្មំ ឃាតេត្វា តស្ស វិបាកំ បដិពាហិត្វា អត្តនោ វិបាកស្ស ឱកាសំ ករោតិ។ ឯវំ បន កម្មេន កតេ ឱកាសេ តំ វិបាកំ ឧប្បន្នំ នាម វុច្ចតិ។
ឥតិ ឥមេសំ ទ្វាទសន្នំ កម្មានំ កម្មន្តរញ្ច វិបាកន្តរញ្ច ពុទ្ធានំ កម្មវិបាកញាណស្សេវ យាថាវសរសតោ បាកដំ ហោតិ អសាធារណំ សាវកេហិ។ វិបស្សកេន បន កម្មន្តរំ វិបាកន្តរញ្ច ឯកទេសតោ ជានិតព្ពំ។ តស្មា អយំ មុខមត្តទស្សនេន កម្មវិសេសោ បកាសិតោតិ។
២៣៥. ឯវំ សុទ្ធិកកម្មវសេន បឋមវារំ វត្វា តទេវ កម្មំ ទ្វិធា វិភជិត្វា កុសលាកុសលាទិយុគលវសេន ទសហិ បរិយាយេហិ អបរេ ទស វារា វុត្តា។ តត្ថ អារោគ្យដ្ឋេន កុសលំ, អនារោគ្យដ្ឋេន អកុសលំ, ឥទំ ទុកំ ជាតិវសេន វុត្តំ។ អកុសលមេវ សាវជ្ជំ, កុសលំ តទភាវេន អនវជ្ជំ។ អកុសលំ អបរិសុទ្ធត្តា, កណ្ហាភិជាតិហេតុត្តា វា កណ្ហំ, កុសលំ បរិសុទ្ធត្តា, សុក្កាភិជាតិហេតុត្តា វា សុក្កំ។ កុសលំ សុខវុទ្ធិមត្តា សុខុទ្រយំ, អកុសលំ ទុក្ខវុទ្ធិមត្តា ទុក្ខុទ្រយំ។ កុសលំ សុខផលវត្តា សុខវិបាកំ, អកុសលំ ទុក្ខផលវត្តា ទុក្ខវិបាកន្តិ ឯវមេតេសំ នានាការោ វេទិតព្ពោតិ។
កម្មកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។