៧. កថិនក្ខន្ធកំ
កថិនានុជាននកថា
៣០៦. កថិនក្ខន្ធកេ បាវេយ្យកាតិ បាវេយ្យរដ្ឋវាសិនោ។ បាវេយ្យំ នាម កោសលេសុ បច្ឆិមទិសាភាគេ រដ្ឋំ; តត្ថ អារញ្ញិកាតិ ធុតង្គសមាទានវសេន អារញ្ញិកា; ន អរញ្ញវាសមត្តេន។ បិណ្ឌបាតិកាទិភាវេបិ តេសំ ឯសេវ នយោ។ សីសវសេន ចេតំ វុត្តំ។ ឥមេ បន តេរសាបិ ធុតង្គានិ សមាទាយេវ វត្តន្តិ។ ឧទកសង្គហេតិ ឧទកេន សង្គហិតេ ឃដិតេ សំសដ្ឋេ; ថលេ ច និន្នេ ច ឯកោទកីភូតេតិ អត្ថោ។
ឧទកចិក្ខល្លេតិ អក្កន្តអក្កន្តដ្ឋានេ ឧទកចិក្ខល្លោ ឧដ្ឋហិត្វា យាវ អានិសទា បហរតិ, ឦទិសេ ចិក្ខល្លេតិ អត្ថោ។ ឱកបុណ្ណេហីតិ ឧទកបុណ្ណេហិ។ តេសំ កិរ ចីវរានិ ឃនានិ, តេសុ បតិតំ ឧទកំ ន បគ្ឃរតិ ឃនត្តា បុដពទ្ធំ វិយ តិដ្ឋតិ។ តេន វុត្តំ – ‘‘ឱកបុណ្ណេហិ ចីវរេហី’’តិ។ ‘‘ឱឃបុណ្ណេហី’’តិបិ បាឋោ។
អវិវទមានា វស្សំ វសិម្ហាតិ ឯត្ថ អាគន្តុកដ្ឋានេ សេនាសនផាសុតាយ អភាវេន ច ភគវតោ ទស្សនាលាភេន ឧក្កណ្ឋិតតាយ ច តេ ភិក្ខូ ផាសុំ ន វសិំសុ, តស្មា ‘‘អវិវទមានា ផាសុកំ វស្សំ វសិម្ហា’’តិ នាវោចុំ។ ធម្មិំ កថំ កត្វាតិ ភគវា តេសំ ភិក្ខូនំ អនមតគ្គិយកថំ កថេសិ។ តេ សព្ពេបិ កថាបរិយោសានេ អរហត្តំ បាបុណិត្វា និសិន្នដ្ឋានតោយេវ អាកាសេ ឧប្បតិត្វា អគមំសុ, តំ សន្ធាយ វុត្តំ – ‘‘ធម្មិំ កថំ កត្វា’’តិ។ តតោ ភគវា ‘‘សចេ កថិនត្ថារោ បញ្ញត្តោ អភវិស្ស, ឯតេ ភិក្ខូ ឯកំ ចីវរំ ឋបេត្វា សន្តរុត្តរេន អាគច្ឆន្តា ន ឯវំ កិលន្តា អស្សុ, កថិនត្ថារោ ច នាមេស សព្ពពុទ្ធេហិ អនុញ្ញាតោ’’តិ ចិន្តេត្វា កថិនត្ថារំ អនុជានិតុកាមោ ភិក្ខូ អាមន្តេសិ, អាមន្តេត្វា ច បន ‘‘អនុជានាមិ ភិក្ខវេ’’តិអាទិមាហ។
តត្ថ អត្ថតកថិនានំ វោតិ និបាតមត្តំ វោការោ; អត្ថតកថិនានន្តិ អត្ថោ។ ឯវញ្ហិ សតិ បរតោ ‘‘សោ នេសំ ភវិស្សតី’’តិ យុជ្ជតិ។ អថ វា វោតិ សាមិវចនមេវេតំ។ សោ នេសន្តិ ឯត្ថ បន សោ ចីវរុប្បាទោ យេ អត្ថតកថិនា, តេសំ ភវិស្សតីតិ អត្ថោ។
តត្ថ អនាមន្តចារោតិ យាវ កថិនំ ន ឧទ្ធរិយតិ, តាវ អនាមន្តេត្វា ចរណំ កប្បិស្សតិ អសមាទានចារោតិ តិចីវរំ អសមាទាយ ចរណំ; ចីវរវិប្បវាសោ កប្បិស្សតីតិ អត្ថោ។ គណភោជនន្តិ គណភោជនម្បិ កប្បិស្សតិ។ យាវទត្ថចីវរន្តិ យាវត្តកេន ចីវរេន អត្ថោ, តាវត្តកំ អនធិដ្ឋិតំ អវិកប្បិតំ កប្បិស្សតីតិ អត្ថោ។ យោ ច តត្ថ ចីវរុប្បាទោតិ តត្ថ កថិនត្ថតសីមាយំ មតកចីវរំ វា ហោតុ សង្ឃំ ឧទ្ទិស្ស ទិន្នំ វា សង្ឃិកេន តត្រុប្បាទេន អាភតំ វា, យេន កេនចិ អាការេន យំ សង្ឃិកចីវរំ ឧប្បជ្ជតិ, តំ តេសំ ភវិស្សតីតិ អត្ថោ។
ឯវញ្ច បន ភិក្ខវេ កថិនំ អត្ថរិតព្ពន្តិ ឯត្ថ កថិនត្ថារំ កេ លភន្តិ, កេ ន លភន្តីតិ? គណនវសេន តាវ បច្ឆិមកោដិយា បញ្ច ជនា លភន្តិ, ឧទ្ធំ សតសហស្សម្បិ, បញ្ចន្នំ ហេដ្ឋា ន លភន្តិ។ វុត្ថវស្សវសេន បុរិមិកាយ វស្សំ ឧបគន្ត្វា បឋមបវារណាយ បវារិតា លភន្តិ, ឆិន្នវស្សា វា បច្ឆិមិកាយ ឧបគតា វា ន លភន្តិ, អញ្ញស្មិំ វិហារេ វុត្ថវស្សាបិ ន លភន្តីតិ មហាបច្ចរិយំ វុត្តំ។ បុរិមិកាយ ឧបគតានំ បន សព្ពេ គណបូរកា ហោន្តិ, អានិសំសំ ន លភន្តិ, អានិសំសោ ឥតរេសំយេវ ហោតិ។ សចេ បុរិមិកាយ ឧបគតា ចត្តារោ វា ហោន្តិ តយោ វា ទ្វេ វា ឯកោ វា, ឥតរេ គណបូរកេ កត្វា កថិនំ អត្ថរិតព្ពំ។ អថ ចត្តារោ ភិក្ខូ ឧបគតា, ឯកោ បរិបុណ្ណវស្សោ សាមណេរោ, សោ ចេ បច្ឆិមិកាយ ឧបសម្បជ្ជតិ, គណបូរកោ ចេវ ហោតិ, អានិសំសញ្ច លភតិ។ តយោ ភិក្ខូ ទ្វេ សាមណេរា, ទ្វេ ភិក្ខូ តយោ សាមណេរា, ឯកោ ភិក្ខុ ចត្តារោ សាមណេរាតិ ឯត្ថាបិ ឯសេវ នយោ។ សចេ បុរិមិកាយ ឧបគតា កថិនត្ថារកុសលា ន ហោន្តិ, អត្ថារកុសលា ខន្ធកភាណកថេរា បរិយេសិត្វា អានេតព្ពា។ កម្មវាចំ សាវេត្វា កថិនំ អត្ថរាបេត្វា ទានញ្ច ភុញ្ជិត្វា គមិស្សន្តិ។ អានិសំសោ បន ឥតរេសំយេវ ហោតិ។
កថិនំ
កថិនត្ថារកេនាបិ ធម្មេន សមេន ឧប្បន្នំ កថិនំ អត្ថរន្តេន វត្តំ ជានិតព្ពំ។ តន្តវាយគេហតោ ហិ អាភតសន្តានេនេវ ខលិមក្ខិតសាដកោ ន វដ្ដតិ, មលីនសាដកោបិ ន វដ្ដតិ, តស្មា កថិនត្ថារសាដកំ លភិត្វា សុដ្ឋុ ធោវិត្វា សូចិអាទីនិ ចីវរកម្មូបករណានិ សជ្ជេត្វា ពហូហិ ភិក្ខូហិ សទ្ធិំ តទហេវ សិព្ពិត្វា និដ្ឋិតសូចិកម្មំ រជិត្វា កប្បពិន្ទុំ ទត្វា កថិនំ អត្ថរិតព្ពំ។ សចេ តស្មិំ អនត្ថតេយេវ អញ្ញំ កថិនសាដកំ អាហរតិ, អញ្ញានិ ច ពហូនិ កថិនានិសំសវត្ថានិ ទេតិ, យោ អានិសំសំ ពហុំ ទេតិ, តស្ស សន្តកេនេវ អត្ថរិតព្ពំ។ ឥតរោ យថា តថា ឱវទិត្វា សញ្ញាបេតព្ពោ។
កថិនំ បន កេន អត្ថរិតព្ពំ? យស្ស សង្ឃោ កថិនចីវរំ ទេតិ។ សង្ឃេន បន កស្ស ទាតព្ពំ? យោ ជិណ្ណចីវរោ ហោតិ។ សចេ ពហូ ជិណ្ណចីវរា ហោន្តិ, វុឌ្ឍស្ស ទាតព្ពំ។ វុឌ្ឍេសុបិ យោ មហាបរិសោ តទហេវ ចីវរំ កត្វា អត្ថរិតុំ សក្កោតិ, តស្ស ទាតព្ពំ។ សចេ វុឌ្ឍោ ន សក្កោតិ នវកតរោ សក្កោតិ, តស្ស ទាតព្ពំ។ អបិច សង្ឃេន មហាថេរស្ស សង្គហំ កាតុំ វដ្ដតិ, តស្មា ‘‘តុម្ហេ ភន្តេ គណ្ហថ, មយំ កត្វា ទស្សាមា’’តិ វត្តព្ពំ។ តីសុ ចីវរេសុ យំ ជិណ្ណំ ហោតិ, តទត្ថាយ ទាតព្ពំ។ បកតិយា ទុបដ្ដចីវរស្ស ទុបដ្ដត្ថាយេវ ទាតព្ពំ។ សចេបិស្ស ឯកបដ្ដចីវរំ ឃនំ ហោតិ, កថិនសាដកោ ច បេលវោ, សារុប្បត្ថាយ ទុបដ្ដប្បហោនកមេវ ទាតព្ពំ, ‘‘អហំ អលភន្តោ ឯកបដ្ដំ បារុបាមី’’តិ វទន្តស្សាបិ ទុបដ្ដំ ទាតុំ វដ្ដតិ។ យោ បន លោភបកតិកោ ហោតិ, តស្ស ន ទាតព្ពំ។ តេនាបិ ‘‘កថិនំ អត្ថរិត្វា បច្ឆា សិព្ពិត្វា ទ្វេ ចីវរានិ ករិស្សាមី’’តិ ន គហេតព្ពំ។ យស្ស បន ទីយតិ, តស្ស យេន វិធិនា ទាតព្ពំ, តំ សុណាតុ មេ ភន្តេតិអាទិកា ទានកម្មវាចា តាវ វុត្តា។
ឯវំ ទិន្នេ បន កថិនេ សចេ តំ កថិនទុស្សំ និដ្ឋិតបរិកម្មមេវ ហោតិ
កតបរិយោសិតំ
ឯវំ អត្ថតេ បន កថិនេ សចេ កថិនចីវរេន សទ្ធិំ អាភតំ អានិសំសំ ទាយកា ‘‘យេន អម្ហាកំ កថិនំ គហិតំ, តស្សេវ ទេមា’’តិ ទេន្តិ
៣០៨. ឥទានិ យថា ច កថិនំ អត្ថតំ ហោតិ, យថា ច អនត្ថតំ, តំ វិធិំ វិត្ថារតោ ទស្សេតុំ ឯវញ្ច បន ភិក្ខវេ អត្ថតំ ហោតិ កថិនំ ឯវំ អនត្ថតន្តិ វត្វា អករណីយញ្ចេវ មហាភូមិកញ្ច អនត្ថតលក្ខណំ តាវ ទស្សេន្តោ ន ឧល្លិខិតមត្តេនាតិអាទិកេ ចតុវីសតិ អាការេ ទស្សេសិ។ តតោ បរំ អត្ថតលក្ខណំ ទស្សេន្តោ អហតេន អត្ថតន្តិអាទិកេ សត្តរស អាការេ ទស្សេសិ។ បរិវារេបិ ហិ ‘‘ចតុវីសតិយា អាការេហិ អនត្ថតំ ហោតិ កថិនំ, សត្តរសហិ អាការេហិ អត្ថតំ ហោតិ កថិន’’ន្តិ ឥទមេវ លក្ខណំ វុត្តំ។
តត្ថ ឧល្លិខិតមត្តេនាតិ ទីឃតោ ច បុថុលតោ ច បមាណគ្គហណមត្តេន។ បមាណញ្ហិ គណ្ហន្តោ តស្ស តស្ស បទេសស្ស សញ្ជាននត្ថំ នខាទីហិ វា បរិច្ឆេទំ ទស្សេន្តោ ឧល្លិខតិ, នលាដាទីសុ វា ឃំសតិ, តស្មា តំ បមាណគ្គហណំ ‘‘ឧល្លិខិតមត្ត’’ន្តិ វុច្ចតិ។ ធោវនមត្តេនាតិ កថិនទុស្សធោវនមត្តេន។ ចីវរវិចារណមត្តេនាតិ ‘‘បញ្ចកំ វា សត្តកំ វា នវកំ វា ឯកាទសកំ វា ហោតូ’’តិ ឯវំ វិចារិតមត្តេន។ ឆេទនមត្តេនាតិ យថាវិចារិតស្ស វត្ថស្ស ឆេទនមត្តេន។ ពន្ធនមត្តេនាតិ មោឃសុត្តការោបនមត្តេន។ ឱវដ្ដិយករណមត្តេនាតិ មោឃសុត្តកានុសារេន ទីឃសិព្ពិតមត្តេន។ កណ្ឌុសករណមត្តេនាតិ មុទ្ធិយបត្តពន្ធនមត្តេន។ ទឡ្ហីកម្មករណមត្តេនាតិ ទ្វេ ចិមិលិកាយោ ឯកតោ កត្វា សិព្ពិតមត្តេន។ អថ វា បឋមចិមិលិកា ឃដេត្វា ឋបិតា ហោតិ, កថិនសាដកំ តស្សា កុច្ឆិចិមិលិកំ កត្វា សិព្ពិតមត្តេនាតិបិ អត្ថោ។ មហាបច្ចរិយំ អនុវាតករណមត្តេនាតិ បិដ្ឋិអនុវាតារោបនមត្តេន។ បរិភណ្ឌករណមត្តេនាតិ កុច្ឆិអនឧវាតារោបនមត្តេន។ ឱវទ្ធេយ្យករណមត្តេនាតិ អាគន្តុកបត្តារោបនមត្តេន
កម្ពលមទ្ទនមត្តេនាតិ ឯកវារំយេវ រជនេ បក្ខិត្តេន ទន្តវណ្ណេន បណ្ឌុបលាសវណ្ណេន វា។ សចេ បន សកិំ វា ទ្វិក្ខត្តុំ វា រត្តម្បិ សារុប្បំ ហោតិ, វដ្ដតិ។ និមិត្តកតេនាតិ ‘‘ឥមិនា ទុស្សេន កថិនំ អត្ថរិស្សាមី’’តិ ឯវំ និមិត្តកតេន។ ឯត្តកមេវ ហិ បរិវារេ វុត្តំ។ អដ្ឋកថាសុ បន ‘‘អយំ សាដកោ សុន្ទរោ, សក្កា ឥមិនា កថិនំ អត្ថរិតុ’ន្តិ ឯវំ និមិត្តកម្មំ កត្វា លទ្ធេនា’’តិ វុត្តំ។ បរិកថាកតេនាតិ ‘‘កថិនំ នាម ទាតុំ វដ្ដតិ, កថិនទាយកោ ពហុំ បុញ្ញំ បសវតី’’តិ ឯវំ បរិកថាយ ឧប្បាទិតេន។ កថិនំ នាម អតិឧក្កដ្ឋំ វដ្ដតិ, មាតរម្បិ វិញ្ញាបេតុំ ន វដ្ដតិ, អាកាសតោ ឱតិណ្ណសទិសមេវ វដ្ដតីតិ។ កុក្កុកតេនាតិ តាវកាលិកេន។ សន្និធិកតេនាតិ ឯត្ថ ទុវិធោ សន្និធិ ករណសន្និធិ ច និចយសន្និធិ ច។ តត្ថ តទហេវ អកត្វា ឋបេត្វា ករណំ ករណសន្និធិ។ សង្ឃោ អជ្ជ កថិនទុស្សំ លភិត្វា បុនទិវសេ ទេតិ, អយំ និចយសន្និធិ។
និស្សគ្គិយេនាតិ រត្តិនិស្សគ្គិយេន។ បរិវារេបិ វុត្តំ – ‘‘និស្សគ្គិយំ នាម ករិយមានេ អរុណំ ឧដ្ឋហតី’’តិ។ អកប្បកតេនាតិ អនាទិន្នកប្បពិន្ទុនា។ អញ្ញត្រ សង្ឃាដិយាតិអាទីសុ ឋបេត្វា សង្ឃាដិឧត្តរាសង្គអន្តរវាសកេ អញ្ញេន បច្ចត្ថរណាទិនា អត្ថតំ អនត្ថតំ ហោតីតិ។ អញ្ញត្រ បញ្ចកេន វា អតិរេកបញ្ចកេន វាតិ បញ្ច វា អតិរេកានិ វា ខណ្ឌានិ កត្វា មហាមណ្ឌលអឌ្ឍមណ្ឌលានិ អញ្ញត្រ បុគ្គលស្ស អត្ថារាតិ បុគ្គលស្ស អត្ថារំ ឋបេត្វា ន អញ្ញេន សង្ឃស្ស វា គណស្ស វា អត្ថារេន អត្ថតំ ហោតិ។ និស្សីមដ្ឋោ អនុមោទតីតិ ពហិឧបចារសីមាយ ឋិតោ អនុមោទតិ។
៣០៩. អហតេនាតិ អហតកប្បេនាតិ អហតសទិសេន ឯកវារំ វា ទ្វិក្ខត្តុំ វា ធោតេន។ បិលោតិកាយាតិ ហតវត្ថកសាដកេន បំសុកូលេនាតិ តេវីសតិយា ខេត្តេសុ ឧប្បន្នបំសុកូលេន។ បំសុកូលិកភិក្ខុនា ចោឡកភិក្ខំ អាហិណ្ឌិត្វា លទ្ធចោឡកេហិ កតចីវរេនាតិបិ កុរុន្ទិមហាបច្ចរីសុ វុត្តំ។ បាបណិកេនាតិ អាបណទ្វារេ បតិតបិលោតិកំ គហេត្វា កថិនត្ថាយ ទេតិ, តេនាបិ វដ្ដតីតិ អត្ថោ។ សេសំ វុត្តវិបល្លាសេនេវ វេទិតព្ពំ។ ឥមស្មិំ បន ឋានេ ‘‘សហ កថិនស្ស អត្ថារា កតិ ធម្មា ជាយន្តី’’តិអាទិ ពហុអដ្ឋកថាសុ វុត្តំ, តំ សព្ពំ បរិវារេ បាឡិអារូឡ្ហមេវ, តស្មា តត្ថ អាគតនយេនេវ វេទិតព្ពំ។ ន ហិ តេន ឥធ អវុច្ចមានេន កថិនត្ថារកស្ស កិញ្ចិ បរិហាយតិ។
៣១០. ឯវំ កថិនត្ថារំ ទស្សេត្វា ឥទានិ ឧព្ភារំ ទស្សេតុំ កថញ្ច ភិក្ខវេ ឧព្ភតំ ហោតិ កថិនន្តិអាទិមាហ។ តត្ថ មាតិកាតិ មាតរោ; ជនេត្តិយោតិ អត្ថោ។ កថិនុព្ភារញ្ហិ ឯតា អដ្ឋ ជនេត្តិយោ។ តាសុ បក្កមនំ អន្តោ អស្សាតិ បក្កមនន្តិកា។ ឯវំ សេសាបិ វេទិតព្ពា។
អាទាយសត្តកកថា
៣១១. ន បច្ចេស្សន្តិ ន បុន អាគមិស្សំ។ ឯតស្មិំ បន បក្កមនន្តិកេ កថិនុទ្ធារេ បឋមំ ចីវរបលិពោធោ ឆិជ្ជតិ, បច្ឆា អាវាសបលិពោធោ។ ឯវំ បក្កមតោ ហិ ចីវរបលិពោធោ អន្តោសីមាយមេវ ឆិជ្ជតិ, អាវាសបលិពោធោ សីមាតិក្កមេ។ វុត្តម្បិ ចេតំ បរិវារេ –
‘‘បក្កមនន្តិកោ កថិនុទ្ធារោ, វុត្តោ អាទិច្ចពន្ធុនា;
ឯតញ្ច តាហំ វិស្សជ្ជិស្សំ, ចីវរបលិពោធោ បឋមំ ឆិជ្ជតិ;
បច្ឆា អាវាសបលិពោធោ ឆិជ្ជតី’’តិ។ (បរិ. ៤១៥);
ចីវរំ អាទាយាតិ អកតចីវរំ អាទាយ។ ពហិសីមគតស្សាតិ អញ្ញំ សាមន្តវិហារំ គតស្ស។ ឯវំ ហោតីតិ តស្មិំ វិហារេ សេនាសនផាសុកំ វា សហាយសម្បត្តិំ វា ទិស្វា ឯវំ ហោតិ
‘‘និដ្ឋានន្តិកោ
ឯតញ្ច តាហំ វិស្សជ្ជិស្សំ, អាវាសបលិពោធោ បឋមំ ឆិជ្ជតិ;
ចីវរេ និដ្ឋិតេ ចីវរបលិពោធោ ឆិជ្ជតី’’តិ។
ឯតេន
‘‘សន្និដ្ឋានន្តិកោ កថិនុទ្ធារោ, វុត្តោ អាទិច្ចពន្ធុនា;
ឯតញ្ច តាហំ វិស្សជ្ជិស្សំ, ទ្វេ បលិពោធា អបុព្ពំ អចរិមំ ឆិជ្ជន្តី’’តិ។
ឯវំ សព្ពកថិនុទ្ធារេសុ បលិពោធុបច្ឆេទោ វេទិតព្ពោ។ សោ បន យស្មា ឥមិនា ច វុត្តនយេន បរិវារេ ច អាគតភាវេន សក្កា ជានិតុំ, តស្មា វិត្ថារតោ ន វុត្តោ។ អយំ បនេត្ថ សង្ខេបោ – នាសនន្តិកេ អាវាសបលិពោធោ បឋមំ ឆិជ្ជតិ, ចីវរេ នដ្ឋេ ចីវរបលិពោធោ ឆិជ្ជតិ។ យស្មា ចីវរេ នដ្ឋេ ចីវរបលិពោធោ ឆិជ្ជតិ, តស្មា ‘‘នាសនន្តិកោ’’តិ វុត្តំ។
សវនន្តិកេ ចីវរបលិពោធោ បឋមំ ឆិជ្ជតិ, តស្មា តស្ស សហ សវនេន អាវាសបលិពោធោ ឆិជ្ជតិ។
អាសាវច្ឆេទិកេ អាវាសបលិពោធោ បឋមំ ឆិជ្ជតិ។ ចីវរាសាយ ឧបច្ឆិន្នាយ ចីវរបលិពោធោ ឆិជ្ជតិ។ អយំ បន យស្មា ‘‘អនាសាយ លភតិ; អាសាយ ន លភតិ; តស្ស ឯវំ ហោតិ ‘ឥធេវិមំ ចីវរំ ការេស្សំ, ន បច្ចេស្ស’’’ន្តិអាទិនា នយេន ឥតរេហិ ឧទ្ធារេហិ សទ្ធិំ វោមិស្សកទេសនោ អនេកប្បភេទោ ហោតិ, តស្មា បរតោ វិសុំ វិត្ថារេត្វា វុត្តោ, ឥធ ន វុត្តោ។ ឥធ បន សវនន្តិកស្ស អនន្តរំ សីមាតិក្កន្តិកោ វុត្តោ។ តត្ថ ចីវរបលិពោធោ បឋមំ ឆិជ្ជតិ, តស្ស ពហិសីមេ អាវាសបលិពោធោ ឆិជ្ជតិ។ សហុព្ភារេ ទ្វេ បលិពោធា អបុព្ពំ អចរិមំ ឆិជ្ជន្តីតិ។
៣១៦-៣២៥. ឯវំ ទ្វេមេ ភិក្ខវេ កថិនស្ស បលិពោធាតិអាទិមាហ។ តត្ថ ចត្តេនាតិ យេន ចិត្តេន សោ អាវាសោ ចត្តោ ហោតិ, តំ ចត្តំ នាម, តេន ចត្តេន។ វន្តមុត្តេសុបិ ឯសេវ នយោ។ សេសំ សព្ពត្ថ ឧត្តានមេវាតិ។
កថិនក្ខន្ធកវណ្ណនា និដ្ឋិតា។