೪. ಚತುತ್ಥೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ
ಏಕವಿಧಾದಿನಿದ್ದೇಸೋ
೧೨೭.
ಇತೋ ಮೇಕವಿಧಾದಿಕಂ।
ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕಭಿಕ್ಖೂನಂ, ಬುದ್ಧಿಯಾ ಪನ ವುದ್ಧಿಯಾ॥
೧೨೮.
ಸಬ್ಬಮೇಕವಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ವಿಜಾನನಸಭಾವತೋ।
ದುವಿಧಞ್ಚ ಭವೇ ಚಿತ್ತಂ, ಅಹೇತುಕಸಹೇತುತೋ॥
೧೨೯.
ಪುಞ್ಞಾಪುಞ್ಞವಿಪಾಕಾ ಹಿ, ಕಾಮೇ ದಸ ಚ ಪಞ್ಚ ಚ।
ಕ್ರಿಯಾ ತಿಸ್ಸೋತಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ, ಅಟ್ಠಾರಸ ಅಹೇತುಕಾ॥
೧೩೦.
ಏಕಸತ್ತತಿ ಸೇಸಾನಿ, ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ಮಹೇಸಿನಾ।
ಸಹೇತುಕಾತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ತಾದಿನಾ ಹೇತುವಾದಿನಾ॥
೧೩೧.
ಸವತ್ಥುಕಾವತ್ಥುಕತೋ
ಸಬ್ಬಂ ವುತ್ತಪಕಾರಂ ತು, ತಿವಿಧಂ ಹೋತಿ ಮಾನಸಂ॥
೧೩೨.
ಸಬ್ಬೋ ಕಾಮವಿಪಾಕೋ ಚ, ರೂಪೇ ಪಞ್ಚದಸಾಪಿ ಚ।
ಆದಿಮಗ್ಗೋ ಸಿತುಪ್ಪಾದೋ, ಮನೋಧಾತು ಕ್ರಿಯಾಪಿ ಚ॥
೧೩೩.
ದೋಮನಸ್ಸದ್ವಯಞ್ಚಾಪಿ, ತೇಚತ್ತಾಲೀಸ ಮಾನಸಾ।
ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ವಿನಾ ವತ್ಥುಂ, ಏಕನ್ತೇನ ಸವತ್ಥುಕಾ॥
೧೩೪.
ಅರೂಪಾವಚರಪಾಕಾ ಚ, ಏಕನ್ತೇನ ಅವತ್ಥುಕಾ।
ದ್ವಾಚತ್ತಾಲೀಸ ಸೇಸಾನಿ, ಚಿತ್ತಾನುಭಯಥಾ ಸಿಯುಂ॥
೧೩೫.
ಏಕೇಕಾರಮ್ಮಣಂ ಚಿತ್ತಂ, ಪಞ್ಚಾರಮ್ಮಣಮೇವ ಚ।
ಛಳಾರಮ್ಮಣಕಞ್ಚೇತಿ, ಏವಮ್ಪಿ ತಿವಿಧಂ ಸಿಯಾ॥
೧೩೬.
ವಿಞ್ಞಾಣಾನಿ ಚ ದ್ವೇಪಞ್ಚ, ಅಟ್ಠ ಲೋಕುತ್ತರಾನಿ ಚ।
ಸಬ್ಬಂ ಮಹಗ್ಗತಞ್ಚೇವ, ಠಪೇತ್ವಾಭಿಞ್ಞಮಾನಸಂ॥
೧೩೭.
ತೇಚತ್ತಾಲೀಸ
ಮನೋಧಾತುತ್ತಯಂ ತತ್ಥ, ಪಞ್ಚಾರಮ್ಮಣಮೀರಿತಂ॥
೧೩೮.
ತೇಚತ್ತಾಲೀಸ ಸೇಸಾನಿ, ಛಳಾರಮ್ಮಣಿಕಾ ಮತಾ।
ತಥಾ ಚ ತಿವಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ಕುಸಲಾಕುಸಲಾದಿತೋ॥
೧೩೯.
ಅಹೇತುಂ ಏಕಹೇತುಞ್ಚ, ದ್ವಿಹೇತುಞ್ಚ ತಿಹೇತುಕಂ।
ಏವಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಂ ವಿಭಾವಿನಾ॥
೧೪೦.
ಹೇಟ್ಠಾ ಮಯಾಪಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ, ಅಟ್ಠಾರಸ ಅಹೇತುಕಾ।
ವಿಚಿಕಿಚ್ಛುದ್ಧಚ್ಚಸಂಯುತ್ತಂ, ಏಕಹೇತುಮುದೀರಿತಂ॥
೧೪೧.
ಕಾಮೇ
ದಸಧಾಕುಸಲಾ ಚಾತಿ, ಬಾವೀಸತಿ ದುಹೇತುಕಾ॥
೧೪೨.
ಕಾಮೇ
ಸಬ್ಬಂ ಮಹಗ್ಗತಞ್ಚೇವ, ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ತಿಹೇತುಕಂ॥
೧೪೩.
ರೂಪೀರಿಯಾಪಥವಿಞ್ಞತ್ತಿ-ಜನಕಾಜನಕಾದಿತೋ।
ಏವಞ್ಚಾಪಿ ಹಿ ತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಹೋತಿ ಸಬ್ಬಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ॥
೧೪೪.
ದ್ವಾದಸಾಕುಸಲಾ ತತ್ಥ, ಕುಸಲಾ ಕಾಮಧಾತುಯಾ।
ತಥಾ ದಸ ಕ್ರಿಯಾ ಕಾಮೇ, ಅಭಿಞ್ಞಾಮಾನಸಂ ದ್ವಯಂ॥
೧೪೫.
ಸಮುಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ ರೂಪಾನಿ, ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ ಇರಿಯಾಪಥಂ।
ಜನಯನ್ತಿ ಚ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಂ, ಇಮೇ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ಮಾನಸಾ॥
೧೪೬.
ಕುಸಲಾ ಚ ಕ್ರಿಯಾ ಚೇವ, ತೇ ಮಹಗ್ಗತಮಾನಸಾ।
ಅಟ್ಠಾನಾಸವಚಿತ್ತಾನಿ, ಛಬ್ಬೀಸತಿ ಚ ಮಾನಸಾ॥
೧೪೭.
ಸಮುಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ ರೂಪಾನಿ, ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ ಇರಿಯಾಪಥಂ।
ಚೋಪನಂ ನ ಚ ಪಾಪೇನ್ತಿ, ದ್ವಿಕಿಚ್ಚಾ ನಿಯತಾ ಇಮೇ॥
೧೪೮.
ಠಪೇತ್ವಾ ದಸ ವಿಞ್ಞಾಣೇ, ವಿಪಾಕಾ ದ್ವೀಸು ಭೂಮಿಸು।
ಕ್ರಿಯಾ ಚೇವ ಮನೋಧಾತು, ಇಮಾನೇಕೂನವೀಸತಿ॥
೧೪೯.
ಸಮುಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ
ಪುನ ದ್ವೇಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾ, ವಿಪಾಕಾ ಚ ಅರೂಪಿಸು॥
೧೫೦.
ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸನ್ಧಿಚಿತ್ತಞ್ಚ, ಚುತಿಚಿತ್ತಞ್ಚಾರಹತೋ।
ನ ಕರೋನ್ತಿ ತಿಕಿಚ್ಚಾನಿ, ಇಮೇ ಸೋಳಸ ಮಾನಸಾ॥
೧೫೧.
ಏಕದ್ವಿತಿಚತುಟ್ಠಾನ-ಪಞ್ಚಟ್ಠಾನಪಭೇದತೋ।
ಪಞ್ಚಧಾ ಚಿತ್ತಮಕ್ಖಾಸಿ, ಪಞ್ಚನಿಮ್ಮಲಲೋಚನೋ॥
೧೫೨.
ಕುಸಲಾಕುಸಲಾ ಸಬ್ಬೇ, ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ಮಹಾಕ್ರಿಯಾ।
ಮಹಗ್ಗತಾ ಕ್ರಿಯಾ ಚೇವ, ಚತ್ತಾರೋ ಫಲಮಾನಸಾ॥
೧೫೩.
ಸಬ್ಬೇವ
ಜವನಟ್ಠಾನತೋಯೇವ, ಏಕಟ್ಠಾನೇ ನಿಯಾಮಿತಾ॥
೧೫೪.
ಪುನ ದ್ವೇಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾ, ದಸ್ಸನೇ ಸವನೇ ತಥಾ।
ಘಾಯನೇ ಸಾಯನೇ ಠಾನೇ, ಫುಸನೇ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ॥
೧೫೫.
ಮನೋಧಾತುತ್ತಿಕಂ ಠಾನೇ, ಆವಜ್ಜನೇ ಪಟಿಚ್ಛನೇ।
ಅಟ್ಠಸಟ್ಠಿ ಭವನ್ತೇತೇ, ಏಕಟ್ಠಾನಿಕತಂ ಗತಾ॥
೧೫೬.
ಪುನ ದ್ವಿಟ್ಠಾನಿಕಂ ನಾಮ, ಚಿತ್ತದ್ವಯಮುದೀರಿತಂ।
ಸೋಮನಸ್ಸಯುತಂ ಪಞ್ಚ-ದ್ವಾರೇ ಸನ್ತೀರಣಂ ಸಿಯಾ॥
೧೫೭.
ತದಾರಮ್ಮಣಂ ಛದ್ವಾರೇ, ಬಲವಾರಮ್ಮಣೇ ಸತಿ।
ತಥಾ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಂ ಹೋತಿ, ಪಞ್ಚದ್ವಾರೇಸು ವೋಟ್ಠಬೋ॥
೧೫೮.
ಮನೋದ್ವಾರೇಸು ಸಬ್ಬೇಸಂ, ಹೋತಿ ಆವಜ್ಜನಂ ಪನ।
ಇದಂ ದ್ವಿಟ್ಠಾನಿಕಂ ನಾಮ, ಹೋತಿ ಚಿತ್ತದ್ವಯಂ ಪನ॥
೧೫೯.
ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗಸ್ಸ, ಚುತಿಯಾ ಠಾನತೋ ಪನ।
ಮಹಗ್ಗತವಿಪಾಕಾ ತೇ, ನವ ತಿಟ್ಠಾನಿಕಾ ಮತಾ॥
೧೬೦.
ಅಟ್ಠ
ತದಾರಮ್ಮಣತೋ ಚೇವ, ಚುತಿಟ್ಠಾನವಸೇನ ಚ॥
೧೬೧.
ಚತುಟ್ಠಾನಿಕಚಿತ್ತಾನಿ
ಕುಸಲಾಕುಸಲಪಾಕಂ ತು-ಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತದ್ವಯಂ॥
೧೬೨.
ಸನ್ತೀರಣಂ ಭವೇ ಪಞ್ಚ-ದ್ವಾರೇ ಛದ್ವಾರಿಕೇಸು ಚ।
ತದಾರಮ್ಮಣತಂ ಯಾತಿ, ಬಲವಾರಮ್ಮಣೇ ಸತಿ॥
೧೬೩.
ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗಾನಂ, ಚುತಿಟ್ಠಾನವಸೇನ ಚ।
ಪಞ್ಚಟ್ಠಾನಿಕಚಿತ್ತನ್ತಿ, ಇದಂ ದ್ವಯಮುದೀರಿತಂ॥
೧೬೪.
ಪಞ್ಚಕಿಚ್ಚಂ
ತಿಕಿಚ್ಚಂ ನವಕಂ ದ್ವೇ ತು, ದ್ವಿಕಿಚ್ಚಾ ಸೇಸಮೇಕಕಂ॥
೧೬೫.
ಭವಙ್ಗಾವಜ್ಜನಞ್ಚೇವ, ದಸ್ಸನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ।
ಸನ್ತೀರಣಂ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಂ, ಜವನಂ ಭವತಿ ಸತ್ತಮಂ॥
೧೬೬.
ಛಬ್ಬಿಧಂ ಹೋತಿ ತಂ ಛನ್ನಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ಪಭೇದತೋ।
ಸತ್ತಧಾ ಸತ್ತವಿಞ್ಞಾಣ-ಧಾತೂನಂ ತು ಪಭೇದತೋ॥
೧೬೭.
ಏಕೇಕಾರಮ್ಮಣಂ ಛಕ್ಕಂ, ಪಞ್ಚಾರಮ್ಮಣಭೇದತೋ।
ಛಳಾರಮ್ಮಣತೋ ಚೇವ, ಹೋತಿ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಮನೋ॥
೧೬೮.
ತತ್ಥ ದ್ವೇಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾ, ಹೋನ್ತಿ ಏಕೇಕಗೋಚರಾ।
ರೂಪಾರಮ್ಮಣಿಕಾ ದ್ವೇ ತು, ದ್ವೇ ದ್ವೇ ಸದ್ದಾದಿಗೋಚರಾ॥
೧೬೯.
ಸಬ್ಬಂ ಮಹಗ್ಗತಂ ಚಿತ್ತಂ, ಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಾವಿವಜ್ಜಿತಂ।
ಸಬ್ಬಂ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚೇತಿ, ಏಕೇಕಾರಮ್ಮಣಂ ಭವೇ॥
೧೭೦.
ಏಕೇಕಾರಮ್ಮಣಂ ಛಕ್ಕ-ಮಿದಂ ಞೇಯ್ಯಂ ವಿಭಾವಿನಾ।
ಪಞ್ಚಾರಮ್ಮಣಿಕಂ ನಾಮ, ಮನೋಧಾತುತ್ತಯಂ ಭವೇ॥
೧೭೧.
ಕಾಮಾವಚರಚಿತ್ತಾನಿ, ಚತ್ತಾಲೀಸಂ ತಥೇಕಕಂ।
ಅಭಿಞ್ಞಾನಿ ಚ ಸಬ್ಬಾನಿ, ಛಳಾರಮ್ಮಣಿಕಾನಿತಿ॥
೧೭೨.
ಚಿತ್ತಂ ನವವಿಧಂ ಹೋತಿ, ಸತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಸು।
ಪಚ್ಛಿಮಞ್ಚ ತಿಧಾ ಕತ್ವಾ, ಕುಸಲಾಕುಸಲಾದಿತೋ॥
೧೭೩.
ಪುಞ್ಞಾಪುಞ್ಞವಸೇನೇವ
ಛಸತ್ತತಿವಿಧೋ ಭೇದೋ, ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯಾ॥
೧೭೪.
ಮನೋಧಾತುಂ ದ್ವಿಧಾ ಕತ್ವಾ, ವಿಪಾಕಕ್ರಿಯಭೇದತೋ।
ನವಧಾ ಪುಬ್ಬವುತ್ತೇಹಿ, ದಸಧಾ ಹೋತಿ ಮಾನಸಂ॥
೧೭೫.
ಧಾತುದ್ವಯಂ
ಏಕಾದಸವಿಧಂ ಚಿತ್ತಂ, ಹೋತೀತಿ ಪರಿದೀಪಯೇ॥
೧೭೬.
ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಮ್ಪಿ, ಕುಸಲಾಕುಸಲಾದಿತೋ।
ಚತುಧಾ ವಿಭಜಿತ್ವಾನ, ವದೇ ದ್ವಾದಸಧಾ ಠಿತಂ॥
೧೭೭.
ಭವೇ ಚುದ್ದಸಧಾ ಚಿತ್ತಂ, ಚುದ್ದಸಟ್ಠಾನಭೇದತೋ।
ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗಸ್ಸ, ಚುತಿಯಾವಜ್ಜನಸ್ಸ ಚ॥
೧೭೮.
ಪಞ್ಚನ್ನಂ ದಸ್ಸನಾದೀನಂ, ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಚೇತಸೋ।
ಸನ್ತೀರಣಸ್ಸ ವೋಟ್ಠಬ್ಬ-ಜವನಾನಂ ವಸೇನ ಚ॥
೧೭೯.
ತದಾರಮ್ಮಣಚಿತ್ತಸ್ಸ, ತಥೇವ ಠಾನಭೇದತೋ।
ಏವಂ ಚುದ್ದಸಧಾ ಚಿತ್ತಂ, ಹೋತೀತಿ ಪರಿದೀಪಯೇ॥
೧೮೦.
ಭೂಮಿಪುಗ್ಗಲನಾನಾತ್ತ-ವಸೇನ ಚ ಪವತ್ತಿತೋ।
ಬಹುಧಾ ಪನಿದಂ ಚಿತ್ತಂ, ಹೋತೀತಿ ಚ ವಿಭಾವಯೇ॥
೧೮೧.
ಏಕವಿಧಾದಿನಯೇ ಪನಿಮಸ್ಮಿಂ,
ಯೋ ಕುಸಲೋ ಮತಿಮಾ ಇಧ ಭಿಕ್ಖು।
ತಸ್ಸಭಿಧಮ್ಮಗತಾ ಪನ ಅತ್ಥಾ,
ಹತ್ಥಗತಾಮಲಕಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತಿ॥
ಇತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಾವತಾರೇ ಏಕವಿಧಾದಿನಿದ್ದೇಸೋ ನಾಮ
ಚತುತ್ಥೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ।