೫. ಕೂಟದನ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೩೨೩. ಪುರಿಮಸುತ್ತದ್ವಯೇತಿ ವುತ್ತನಯಮೇವಾತಿ ಯಂ ತತ್ಥ ಆಗತಸದಿಸಂ ಇಧಾಗತಂ ತಂ ಅತ್ಥವಣ್ಣನತೋ ವುತ್ತನಯಮೇವ, ತತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ತರುಣೋ ಅಮ್ಬರುಕ್ಖೋ ಅಮ್ಬಲಟ್ಠಿಕಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೨) ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅಮ್ಬಲಟ್ಠಿಕಾ ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲೇ ವುತ್ತಸದಿಸಾವಾ’’ತಿ।
ಯಞ್ಞಾವಾಟಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಮಹಾಯಞ್ಞಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಾನಿ, ಅವಿಞ್ಞಾಣಕಾನಿ ಚ ಯಞ್ಞೂಪಕರಣಾನಿ ಉಪಟ್ಠಪಿತಾನೀತಿ ವುತ್ತಂ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಮಹಾಯಞ್ಞೋ ಉಪಕ್ಖಟೋ’’ತಿ, ತಂ ಉಪಕ್ಖರಣಂ ತೇಸಂ ತಥಾಸಜ್ಜನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಉಪಕ್ಖಟೋತಿ ಸಜ್ಜಿತೋ’’ತಿ। ವಚ್ಛತರಸತಾನೀತಿ ಯುವಭಾವಪ್ಪತ್ತಾನಿ ಬಲವವಚ್ಛಸತಾನಿ, ತೇ ಪನ ವಚ್ಛಾ ಏವ ಹೋನ್ತಿ, ನ ದಮ್ಮಾ ಬಲಿಬದ್ದಾ ಚಾತಿ ಆಹ ‘‘ವಚ್ಛಸತಾನೀ’’ತಿ। ಏತೇತಿ ಉಸಭಾದಯೋ ಉರಬ್ಭಪರಿಯೋಸಾನಾ। ಅನೇಕೇಸನ್ತಿ ಅನೇಕಜಾತಿಕಾನಂ। ಸಙ್ಖ್ಯಾವಸೇನ ಅನೇಕತಾ ಸತ್ತಸತಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಾ। ಮಿಗಪಕ್ಖೀನನ್ತಿ ಮಹಿಂಸರುರುಪಸದಕುರುಙ್ಗಗೋಕಣ್ಣಮಿಗಾನಞ್ಚೇವ ಮೋರಕಪಿಞ್ಜರತಿತ್ತಿರಕಪೋತಾದಿಪಕ್ಖೀನಞ್ಚ।
೩೨೮. ಯಞ್ಞಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಯೋ ಸಂಕಿಲೇಸೋ, ತಸ್ಸ ನಿವಾರಣತೋ ವಿಧಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರವಿನೋದನಾ। ತತೋ ಏವ ತಾ ತಂ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸನ್ದಂ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಠಪೇನ್ತೀತಿ ‘‘ಠಪನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ತಾಸಂ ಪನ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನವಸೇನ ತೀಸು ಕಾಲೇಸು ಪವತ್ತಿಯಾ ಯಞ್ಞೋ ತಿಟ್ಠಪನೋತಿ ಆಹ ‘‘ತಿಟ್ಠಪನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ಪರಿಕ್ಖರೋನ್ತಿ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತೀತಿ ಪರಿಕ್ಖಾರಾ, ಪರಿವಾರಾತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸೋಳಸಪರಿಕ್ಖಾರನ್ತಿ ಸೋಳಸಪರಿವಾರ’’ನ್ತಿ।
ಮಹಾವಿಜಿತರಾಜಯಞ್ಞಕಥಾವಣ್ಣನಾ
೩೩೬. ಪುಬ್ಬಚರಿತನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಪುರಿಮಜಾತಿಸಮ್ಭೂತಂ ಬೋಧಿಸಮ್ಭಾರಭೂತಂ ಪುಞ್ಞಚರಿಯಂ। ತಥಾ ಹಿಸ್ಸ ‘‘ಯೋ ಕೋಚಿ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕೇನ ವಿಭವೇನ ಅಡ್ಢೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ‘‘ಮಹತಾ ಅಪರಿಮಾಣಸಙ್ಖ್ಯೇನ ಧನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬತೋ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬತೋ ವಿಸೇಸತೋ ಕಾಮಾ ಭೋಗೋ ನಾಮಾತಿ ಆಹ ‘‘ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣವಸೇನಾ’’ತಿ। ಪಿಣ್ಡಪಿಣ್ಡವಸೇನಾತಿ ಭಾಜನಾಲಙ್ಕಾರಾದಿವಿಭಾಗಂ ಅಹುತ್ವಾ ಕೇವಲಂ ಖಣ್ಡಖಣ್ಡವಸೇನ।
ಮಾಸಕಾದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಥಾಲಕಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಭಾಜನಾದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ವತ್ಥಸೇಯ್ಯಾವಸಥಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಸುವಣ್ಣರಜತಮಣಿಮುತ್ತಾವೇಳುರಿಯವಜಿರಪವಾಳಾನಿ ‘‘ಸತ್ತರತನಾನೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಸಾಲಿವೀಹಿಆದಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಣಂ ಪುರಕ್ಖತಂಸಸ್ಸಫಲನ್ತಿ ಕತ್ವಾ। ತಬ್ಬಿಪರಿಯಾಯತೋ ಮುಗ್ಗಮಾಸಾದಿ ಅಪರಣ್ಣಂ। ದೇವಸಿಕಂ…ಪೇ॰… ವಸೇನಾತಿ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬದಾತಬ್ಬವಡ್ಢೇತಬ್ಬಾದಿವಿಧಿನಾ ಪರಿವತ್ತನಕಧನಧಞ್ಞವಸೇನ।
ಕೋಟ್ಠಂ ವುಚ್ಚತಿ ಧಞ್ಞಸ್ಸ ಆಠಪನಟ್ಠಾನಂ, ಕೋಟ್ಠಭೂತಂ ಅಗಾರಂ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಂ ತೇನಾಹ ‘‘ಧಞ್ಞೇನ…ಪೇ॰… ಗಾರೋ ಚಾ’’ತಿ। ಏವಂ ‘‘ಅಥ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯಥಾ ಅಸಿನೋ ತಿಕ್ಖಭಾವಪರಿಹಾರತೋ ಪರಿಚ್ಛದೋ ‘‘ಕೋಸೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಂ ರಞ್ಞೋ ತಿಕ್ಖಭಾವಪರಿಹರಣತ್ತಾ ಚತುರಙ್ಗಿನೀ ಸೇನಾ ‘‘ಕೋಸೋ’’ತಿ ಆಹ ‘‘ಚತುಬ್ಬಿಧೋ ಕೋಸೋ ಹತ್ಥೀ ಅಸ್ಸಾ ರಥಾ ಪತ್ತೀ’’ತಿ। ‘‘ವತ್ಥಕೋಟ್ಠಾಗಾರಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಸಬ್ಬಸ್ಸಾಪಿ ಭಣ್ಡಟ್ಠಪನಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಗಹಿತತ್ತಾ ತಿವಿಧಂ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಇದಂ ಏವಂ ಬಹು’’ನ್ತಿಆದಿ ರಾಜಾ ತಮತ್ಥಂ ಜಾನನ್ತೋವ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕೇನ ಕಥಾಪೇತ್ವಾ ಪರಿಸಾಯ ನಿಸ್ಸದ್ದಭಾವಾಪಾದನತ್ಥಞ್ಚ ಆಹ ಏವಂ ಮೇ ಪಕತಿಕ್ಖೋಭೋ ನ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ।
೩೩೭-೮. ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ಜನಪದಸ್ಸ ಅನುಪದ್ದವತ್ಥಞ್ಚೇವ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಚಿರಾನುಪವತ್ತನತ್ಥಞ್ಚ, ತೇನಾಹ ‘‘ಅಯಂ ರಾಜಾ’’ತಿಆದಿ।
ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಸ್ಸ ಸುಖಸ್ಸ ಚ ವಿದೂಸನತೋ ಅಹಿತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಆವಹನತೋ ಚೋರಾ ಏವ ಕಣ್ಟಕಾ, ತೇಹಿ ಚೋರಕಣ್ಟಕೇಹಿ। ಯಥಾ ಗಾಮವಾಸೀನಂ ಘಾತಾ ಗಾಮಘಾತಾ, ಏವಂ ಪನ್ಥಿಕಾನಂ ದುಹನಾ ವಿಬಾಧನಾ ಪನ್ಥದುಹನಾ। ಅಧಮ್ಮಕಾರೀತಿ ಧಮ್ಮತೋ ಅಪೇತಸ್ಸ ಅಯುತ್ತಸ್ಸ ಕರಣಸೀಲೋ, ಅತ್ತನೋ ವಿಜಿತೇ ಜನಪದಾದೀನಂ ತತೋ ಅನತ್ಥತೋ ತಾಯನೇನ ಖತ್ತಿಯೋ ದಸ್ಸುಖೀಲಂ। ಯಥಾ ಹಿ ಖೇತ್ತೇ ಖೀಲಂ ಕಸನಾದೀನಂ ಸುಖಪ್ಪವತ್ತಿಂ ವಧ-ಸದ್ದೋ ಹಿಂಸನತ್ಥೋಪಿ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮಾರಣೇನ ವಾ ಕೋಟ್ಟನೇನ ವಾ’’ತಿ। ಅದ್ದುಬನ್ಧನಾದಿನಾತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ರಜ್ಜುಬನ್ಧನಸಙ್ಖಲಿಕಬನ್ಧನಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಜಾನಿಯಾತಿ ಧನಜಾನಿಯಾ, ತೇನಾಹ ‘‘ಸತಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿಆದಿ। ಪಞ್ಚಸಿಖಮುಣ್ಡಕರಣನ್ತಿ ಕಾಕಪಕ್ಖಕರಣಂ। ಗೋಮಯಸಿಞ್ಚನನ್ತಿ ಸೀಸೇ ಛಕಣೋದಕಾವಸೇಚನಂ। ಕುದಣ್ಡಕಬನ್ಧನನ್ತಿ ಗದ್ದುಲಬನ್ಧನಂ। ಏವಮಾದೀನೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಖುರಮುಣ್ಡಂ ಕರಿತ್ವಾ ಭಸ್ಮಪುಟಪೋಥನಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಊಹನಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಉದ್ಧರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅಪನೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಸ್ಸಹನ್ತೀತಿ ಪುಬ್ಬೇ ತತ್ಥ ಕತಪರಿಚಯತಾಯ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಕಾತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ಅನುಪ್ಪದೇತೂತಿ ಅನು ಅನು ಪದೇತು, ತೇನಾಹ ‘‘ದಿನ್ನೇ ಅಪ್ಪಹೋನ್ತೇ’’ತಿಆದಿ। ಸಕ್ಖಿಕರಣಪಣ್ಣಾರೋಪನಾನಿ ವಡ್ಢಿಯಾ ಸಹ ವಾ ವಿನಾ ವಾ ಪುನ ಗಹೇತುಕಾಮಸ್ಸ, ಇಧ ಪನ ತಂ ನತ್ಥೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಕ್ಖಿಂ ಅಕತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ, ತೇನಾಹ ‘‘ಮೂಲಚ್ಛೇಜ್ಜವಸೇನಾ’’ತಿ। ಪಕಾರತೋ ಭಣ್ಡಾನಿ ಆಭರತಿ ಸಮ್ಭರತಿ ಪರಿಚಯತಿ ಏತೇನಾತಿ ಪಾಭತಂ, ಭಣ್ಡಮೂಲಂ।
ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ದೇವಸಿಕಭತ್ತಂ। ‘‘ಅನುಮಾಸಂ, ಅನುಪೋಸಥ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ದಾತಬ್ಬಂ ವೇತನಂ ಮಾಸಿಕಾದಿಪರಿಬ್ಬಯಂ। ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಕುಲಾನುರೂಪೇನ ಕಮ್ಮಾನುರೂಪೇನ ಸೂರಭಾವಾನುರೂಪೇನಾತಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಅನುರೂಪ-ಸದ್ದೋ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ಸೇನಾಪಚ್ಚಾದಿ ಠಾನನ್ತರಂ। ಸಕಕಮ್ಮಪಸುತತ್ತಾ ಧನಧಞ್ಞಾನಂ ರಾಸಿಕೋ ರಾಸಿಕಾರಭೂತೋ। ಖೇಮೇನ ಠಿತಾತಿ ಅನುಪದ್ದವೇನ ಪವತ್ತಾ, ತೇನಾಹ ‘‘ಅಭಯಾ’’ತಿ, ಕುತೋಚಿಪಿ ಭಯರಹಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಚತುಪರಿಕ್ಖಾರವಣ್ಣನಾ
೩೩೯. ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಕಿಚ್ಚೇ ಅನುಯನ್ತಿ ಅನುವತ್ತನ್ತೀತಿ ಅನುಯನ್ತಾ, ಅನುಯನ್ತಾ ಏವ ಆನುಯನ್ತಾ ಯಥಾ ‘‘ಅನುಭಾವೋ ಏವ ಆನುಭಾವೋ’’ತಿ। ಅಸ್ಸಾತಿ ರಞ್ಞೋ। ತೇತಿ ಆನುಯನ್ತಖತ್ತಿಯಾದಯೋ। ಅತ್ತಮನಾ ನ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ‘‘ಅಮ್ಹೇ ಏತ್ಥ ಬಹಿ ಕರೋತೀ’’ತಿ। ನಿಬನ್ಧವಿಪುಲಾಗಮೋ ಗಾಮೋ ನಿಗಮೋ, ವಿವಡ್ಢಿತಮಹಾಆಯೋ ಜನಪದ-ಸದ್ದೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತತ್ಥೋ ಏವ। ಛನ್ನಂ ಪಕತೀನಂ ವಸೇನ ರಞ್ಞೋ ಹಿತಸುಖಾಭಿಬುದ್ಧಿ, ತದೇಕದೇಸಾ ಚ ಆನುಯನ್ತಾದಯೋತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಅನುಜಾನನಂ ಮಮ ಭವೇಯ್ಯ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯಾ’’ತಿ।
ಅಮಾ ಸಹ ಭವನ್ತಿ ಕಿಚ್ಚೇಸೂತಿ ಅಮಚ್ಚಾ, ರಜ್ಜಕಿಚ್ಚವೋಸಾಸನಕಾ। ತೇ ಪನ ರಞ್ಞೋ ಪಿಯಾ, ಸಹಪವತ್ತನಕಾ ಚ ಹೋನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪಿಯಸಹಾಯಕಾ’’ತಿ। ರಞ್ಞೋ ಪರಿಸತಿ ಭವಾತಿ ಪಾರಿಸಜ್ಜಾ ‘‘ಸೇಸಾ ಆಣತ್ತಿಕರಾ’’ತಿ, ಯಥಾವುತ್ತಆನುಯನ್ತಖತ್ತಿಯಾದೀ ಹಿ ಅವಸೇಸಾ ರಞ್ಞೋ ಆಣಾಕರಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸತಿಪಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇ ಆನುಭಾವಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ, ಪರಿವಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಅಭಾವೇ ತಾದಿಸಂ ದಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ವುಡ್ಢಕಾಲೇ ‘‘ಮಹಲ್ಲಕಕಾಲೇ…ಪೇ॰… ನ ಸಕ್ಕಾ’’ತಿ। ಅನುಮತಿಯಾತಿ ಅನುಜಾನನೇನ, ಪಕ್ಖಾತಿ ಸಪಕ್ಖಾ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ಅಙ್ಗಭೂತಾ। ಪರಿಕ್ಖರೋನ್ತೀತಿ ಪರಿಕ್ಖಾರಾ, ಸಮ್ಭಾರಾ। ಇಮೇ ತಸ್ಸ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ಅಙ್ಗಭೂತಾ ಪರಿವಾರಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪರಿವಾರಾ ಭವನ್ತೀ’’ತಿ।
ಅಟ್ಠಪರಿಕ್ಖಾರವಣ್ಣನಾ
೩೪೦. ಯಸಸಾತಿ ಆನುಭಾವೇನ, ತೇನಾಹ ‘‘ಆಣಾಠಪನಸಮತ್ಥತಾಯಾ’’ತಿ। ಸದ್ದಹತೀತಿ ‘‘ದಾತಾ ದಾನಸ್ಸ ಫಲಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತೀ’’ತಿ ಪತ್ತಿಯಾಯತಿ। ದಾನೇ ಸೂರೋತಿ ದಾನಸೂರೋ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇ ಈಸಕಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಂ ಅಕತ್ವಾ ಮುತ್ತಚಾಗೋ। ಸ್ವಾಯಮತ್ಥೋ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ತಿಕ್ಖವಿಸದಭಾವೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ತೇನಾಹ ‘‘ನ ಸದ್ಧಾಮತ್ತಕೇನೇವಾ’’ತಿಆದಿ। ಯಸ್ಸ ಹಿ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಾ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ವಿಯ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ಸೋ ಏವಂ ವುತ್ತೋ। ಯಂ ದಾನಂ ದೇತೀತಿ ಯಂ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಪರಸ್ಸ ದೇತಿ। ತಸ್ಸ ಪತಿ ಹುತ್ವಾತಿ ತಬ್ಬಿಸಯಂ ಲೋಭಂ ಸುಟ್ಠು ಅಭಿಭವನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಅಧಿಪತಿ ಹುತ್ವಾ ದೇತಿ ಅನಧಿಭವನೀಯತ್ತಾ। ‘‘ನ ದಾಸೋ, ನ ಸಹಾಯೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತದುಭಯಂ ಅನ್ವಯತೋ, ಬ್ಯತಿರೇಕತೋ ಚ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯೋ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ದಾಸೋ ಹುತ್ವಾ ದೇತಿ ತಣ್ಹಾಯ ದಾನಸ್ಸ ದಾಸಬ್ಯತಂ ಉಪಗತತ್ತಾ। ಸಹಾಯೋ ಹುತ್ವಾ ದೇತಿ ತಸ್ಸ ಪಿಯಭಾವಾನಿಸ್ಸಜ್ಜನತೋ। ಸಾಮೀ ಹುತ್ವಾ ದೇತಿ ತತ್ಥ ತಣ್ಹಾದಾಸಬ್ಯತೋ ಅತ್ತಾನಂ
ಸಮಿತಪಾಪಾ ಸಮಣಾ, ಬಾಹಿತಪಾಪಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಉಕ್ಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೇನ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಮತ್ತಸಮಣಾ ಜಾತಿಮತ್ತಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪನ ಕಪಣಾದಿಗ್ಗಹಣೇನೇವೇತ್ಥ ಗಹಿತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ದುಗ್ಗತಾತಿ ದುಕ್ಕರಜೀವಿಕಂ ಉಪಗತಾ ಕಸಿರವುತ್ತಿಕಾ, ತೇನಾಹ ‘‘ದಲಿದ್ದಮನುಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಅದ್ಧಿಕಾತಿ ಅದ್ಧಾನಮಗ್ಗಗಾಮಿನೋ। ವಣಿಬ್ಬಕಾತಿ ದಾಯಕಾನಂ ಗುಣಕಿತ್ತನವಸೇನ, ಕಮ್ಮಫಲಕಿತ್ತನಮುಖೇನ ಚ ಯಾಚನಕಾ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಗ್ಗಚರಿಯಾದಯೋ, ತೇನಾಹ ‘‘ಇಟ್ಠಂ ದಿನ್ನ’’ನ್ತಿಆದಿ। ‘‘ಪಸತಮತ್ತ’’ನ್ತಿ ವೀಹಿತಣ್ಡುಲಾದಿವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಸರಾವಮತ್ತ’’ನ್ತಿ ಯಾಗುಭತ್ತಾದಿವಸೇನ। ಓಪಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಓಗಾಹೇತ್ವಾ ಪಾತಬ್ಬತೋ ನದಿತಳಾಕಾದೀನಂ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣತಿತ್ಥಂ ಓಪಾನಂ ವಿಯ ಭೂತೋತಿ ಓಪಾನಭೂತೋ, ತೇನಾಹ ‘‘ಉದಪಾನಭೂತೋ’’ತಿಆದಿ। ಸುತಮೇವ ಸುತಜಾತನ್ತಿ ಜಾತ-ಸದ್ದಸ್ಸ ಅನತ್ಥನ್ತರವಾಚಕತಮಾಹ ಯಥಾ ‘‘ಕೋಸಜಾತ’’ನ್ತಿ।
ಅತೀತಾದಿಅತ್ಥಚಿನ್ತನಸಮತ್ಥತಾ ನಾಮಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಅನುಮಾನವಸೇನ, ಇತಿಕತ್ತಬ್ಬತಾವಸೇನ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾ ‘‘ಅತೀತೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಡ್ಢತಾದಯೋ ತಾವ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಹೋನ್ತು ತೇಹಿ ವಿನಾ ತಸ್ಸ ಅಸಿಜ್ಝನತೋ, ಸುಜಾತತಾ ಸುರೂಪತಾ ಪನ ಕಥನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಏತೇಹಿ ಕಿರಾ’’ತಿಆದಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಕೇಚಿ ‘‘ಯಥಾ ಅಡ್ಢತಾದಯೋ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ಏಕಂಸತೋ ಅಙ್ಗಾನಿ, ನ ಏವಮಭಿಜಾತತಾ, ಅಭಿರೂಪತಾ ಚಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಕಿರಸದ್ದಗ್ಗಹಣ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ ‘‘ಅಯಂ ದುಜ್ಜಾತೋ’’ತಿಆದಿ ವಚನಸ್ಸ ಅನೇಕನ್ತಿಕತಂ ಮಞ್ಞಮಾನಾ, ತಯಿದಂ ಅಸಾರಂ, ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣವಸೇನ ಹೇಸ ಯಞ್ಞಾರಮ್ಭೋ ತತ್ಥ ಸಿಯಾ ಕೇಸಞ್ಚಿ ತಥಾಪರಿವಿತಕ್ಕೋತಿ ತಸ್ಸಾಪಿ ಅವಕಾಸಾಭಾವಾದಸ್ಸನತ್ಥಂ ತಥಾ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಕಿರ-ಸದ್ದೋ ಪನ ತದಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಚಿನ್ತಿತಾಕಾರಸೂಚನತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಏವಮಾದೀನೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ‘‘ಅಯಂ ವಿರೂಪೋ ದಲಿದ್ದೋ
ಚತುಪರಿಕ್ಖಾರಾದಿವಣ್ಣನಾ
೩೪೧. ‘‘ಸುಜಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಾನ’’ನ್ತಿ ಪುರೋಹಿತಸ್ಸ ಸಯಮೇವ ಕಟಚ್ಛುಗ್ಗಹಣಜೋತನೇನ ಏವಂ ಸಹತ್ಥಾ, ಸಕ್ಕಚ್ಚಞ್ಚ ದಾನೇ ಯುತ್ತತಾ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ ಏವಂ ದುಜ್ಜಾತಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
೩೪೨. ತಿಣ್ಣಂ ಠಾನಾನನ್ತಿ ದಾನಸ್ಸ ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನಭೂತಾಸು ತೀಸು ಭೂಮೀಸು, ಅವತ್ಥಾಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚಲನ್ತೀತಿ ಕಮ್ಪನ್ತಿ ಪುರಿಮಾಕಾರೇನ ನ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಕರಣತ್ಥೇತಿ ತತಿಯಾವಿಭತ್ತಿಅತ್ಥೇ। ಕತ್ತರಿ ಹೇತಂ ಸಾಮಿವಚನಂ ಕರಣೀಯಸದ್ದಾಪೇಕ್ಖಾಯ। ‘‘ಪಚ್ಚಾನುತಾಪೋ ನ ಕತ್ತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಅಕರಣೂಪಾಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪುಬ್ಬಚೇತನಾ ಪನ ಅಚಲಾ ಪತಿಟ್ಠಪೇತಬ್ಬಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅಚಲಾತಿ ದಳ್ಹಾ ಕೇನಚಿ ಅಸಂಹೀರಾ। ಪತಿಟ್ಠಪೇತಬ್ಬಾತಿ ಸುಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಏವಂ ಕರಣೇನ ಹಿ ಯಥಾ ತಂ ದಾನಂ ಸಮ್ಪತಿ ಯಥಾಧಿಪ್ಪಾಯಂ ನಿಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಆಯತಿಮ್ಪಿ ವಿಪುಲಫಲತಾಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ಏವಞ್ಹಿ ದಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತೀ’’ತಿ, ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೇನ ಅನುಪಕ್ಕಿಲಿಟ್ಠಭಾವತೋ। ಮುಞ್ಚಚೇತನಾತಿ ಪರಿಚ್ಚಾಗಚೇತನಾ। ತಸ್ಸಾ ನಿಚ್ಚಲಭಾವೋ ನಾಮ ಮುತ್ತಚಾಗತಾ ಪುಬ್ಬಾಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನ ಉಳಾರಭಾವೋ, ಸಮನುಸ್ಸರಣಚೇತನಾಯ ಪನ ನಿಚ್ಚಲಭಾವೋ ‘‘ಅಹೋ ಮಯಾ ದಾನಂ ದಿನ್ನಂ ಸಾಧು ಸುಟ್ಠೂ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತಥಾ ಅಕರೋನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಮುಞ್ಚಚೇತನಂ, ತತ್ಥ ಪಚ್ಚಾಸಮನುಸ್ಸರಣಚೇತನಞ್ಚ ವುತ್ತನಯೇನ ನಿಚ್ಚಲಂ ಅಕರೋನ್ತಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತಸ್ಸ। ಖೇತ್ತವಿಸೇಸೇ ಪರಿಚ್ಚಾಗಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಲದ್ಧೇಸುಪಿ ಉಳಾರೇಸು ಭೋಗೇಸು ಚಿತ್ತಂ ನಾಪಿ ನಮತಿ। ಯಥಾ ಕಥನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹಾರೋರುವಂ ಉಪಪನ್ನಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠಿಗಹಪತಿನೋ ವಿಯಾ’’ತಿ।
ಸೋ
೩೪೩. ಆಕರೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಅನುರೂಪತಾಯ ಸಮರಿಯಾದಂ ಸಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಫಲಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀತಿ ಆಕಾರೋ, ಕಾರಣನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ದಸಹಿ ಆಕಾರೇಹೀತಿ ದಸಹಿ ಕಾರಣೇಹೀ’’ತಿ। ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕತೋ ವಾತಿ ಬಲವತರೋ ಹುತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕತೋವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಇತರೋ ಪನ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮತೋ, ಪರಿವಾರಜನತೋಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯೇವ। ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತುಂ ಯುತ್ತನ್ತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಾರಹಂ। ತೇಸಂಯೇವ ಪಾಣಾತಿಪಾತೀನಂ। ಯಜನಂ ನಾಮೇತ್ಥ ದಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ನ ಅಗ್ಗಿಜುಹನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಯಜತಂ ಭವನ್ತಿ ದೇತು ಭವ’’ನ್ತಿ। ವಿಸ್ಸಜ್ಜತೂತಿ ಮುತ್ತಚಾಗವಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜತು। ಅಬ್ಭನ್ತರನ್ತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ, ಸಕಸನ್ತಾನೇತಿ ಅತ್ಥೋ।
೩೪೪. ಹೇಟ್ಠಾ ಸೋಳಸ ಪರಿಕ್ಖಾರಾ ವುತ್ತಾ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ತೇ ವತ್ಥುಂ ಕತ್ವಾ, ಇಧ ಪನ ಸನ್ದಸ್ಸನಾದಿವಸೇನ ಅನುಮೋದನಾಯ ಆರದ್ಧತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸೋಳಸಹಿ ಆಕಾರೇಹೀ’’ತಿ। ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ದೇಸನಾನುಭಾವೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ವಿಯ ಫಲಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ, ಅನೇಕವಾರಂ ಪನ ಕಥನತೋ ಚ ಆಮೇಡಿತವಚನಂ। ತಮತ್ಥನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತಂ ದಾನಫಲವಸೇನ ಕಮ್ಮಫಲಸಮ್ಬನ್ಧಂ। ಸಮಾದಪೇತ್ವಾತಿ ಸುತಮತ್ತಮೇವ ಅಕತ್ವಾ
‘‘ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರವಿನೋದನೇನಾ’’ತಿ ‘‘ಸುನ್ದರಂ ತೇ…ಪೇ॰… ಥುತಿಂ ಕತ್ವಾ ಕಥೇಸೀ’’ತಿ। ಧಮ್ಮತೋತಿ ಸಚ್ಚತೋ। ಸಚ್ಚಞ್ಹಿ ಧಮ್ಮತೋ ಅನಪೇತತ್ತಾ ಧಮ್ಮಂ, ಉಪಸಮಚರಿಯಾಭಾವತೋ ಸಮಂ, ಯುತ್ತಭಾವೇನ ಕಾರಣನ್ತಿ ಚ ವುಚ್ಚತೀತಿ।
೩೪೫. ತಸ್ಮಿಂ ಯಞ್ಞೇ ರುಕ್ಖತಿಣಚ್ಛೇದೋಪಿ ನಾಮ ನಾಹೋಸಿ, ಕುತೋ ಪಾಣವಧೋತಿ ಪಾಣವಧಾಭಾವಸ್ಸೇವ ದಳ್ಹೀಕರಣತ್ಥಂ ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಪರೀತಗಾಹಾವಿದೂಸಿತಞ್ಚಸ್ಸ ದಸ್ಸೇತುಂ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ನೇವ ಗಾವೋ ಹಞ್ಞಿಂಸೂ’’ತಿ ಆದಿಂ ವತ್ವಾಪಿ ‘‘ನ ರುಕ್ಖಾ ಛಿಜ್ಜಿಂಸೂ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ, ತೇನಾಹ ‘‘ಕಿಂ ಪನ ಗಾವೋ’’ತಿಆದಿ। ಬರಿಹಿಸತ್ಥಾಯಾತಿ ಪರಿಚ್ಛೇದನತ್ಥಾಯ। ವನಮಾಲಾಸಙ್ಖೇಪೇನಾತಿ ವನಪುಪ್ಫೇಹಿ ಗನ್ಥಿತಮಾಲಾನಿಯಾಮೇನ। ಭೂಮಿಯಂ ವಾ ಪತ್ಥರನ್ತೀತಿ ವೇದಿಭೂಮಿಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪನ್ತಾ ತತ್ಥ ಪನ್ಥರನ್ತಿ। ಅನ್ತೋಗೇಹದಾಸಾದಯೋತಿ ಅನ್ತೋಜಾತಧನಕ್ಕೀತಕರಮರಾನೀತಸಯಂದಾಸಾ। ಪುಬ್ಬಮೇವಾತಿ ಭತಿಕರಣತೋ ಪಗೇವ। ಗಹೇತ್ವಾ ಕರೋನ್ತೀತಿ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಕರೋನ್ತಿ। ತಜ್ಜಿತಾತಿ ಪಿಯಸಮುದಾಚಾರೇನೇವಾತಿ ಇಟ್ಠವಚನೇನೇವ। ಫಾಣಿತೇನ ಚೇವಾತಿ ಏತ್ಥ ಚ-ಸದ್ದೋ ಅವುತ್ತಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೋ, ತೇನ ಪಣೀತಪಣೀತಾನಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾನಂ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಾದೀನಞ್ಚೇವ ವತ್ಥಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಯಾನಸೇಯ್ಯಾದೀನಞ್ಚ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ, ತೇನಾಹ ‘‘ಪಣೀತೇಹಿ ಸಪ್ಪಿತೇಲಾದಿಸಮ್ಮಿಸ್ಸೇಹೇವಾ’’ತಿಆದಿ।
೩೪೬. ಸಂ ನಾಮ ಧನಂ, ತಸ್ಸ ಪತೀತಿ ಸಪತಿ, ಧನವಾ। ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಹಿತಾವಹತ್ತಾ ತಸ್ಸ ಹಿತನ್ತಿ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ, ತದೇವ ಧನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಹೂತಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ಆದಾಯಾತಿ ಬಹುಂ ಧನಂ ಗಹೇತ್ವಾ’’ತಿ। ಗಾಮಭಾಗೇನಾತಿ ಸಙ್ಕಿತ್ತನವಸೇನ ಗಾಮೇ ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಭಾಗೇನ।
೩೪೭. ‘‘ಯಾಗುಂ ಪಿವಿತ್ವಾ’’ತಿ ಯಾಗುಸೀಸೇನ ಪಾತರಾಸಭೋಜನಮಾಹ। ಪುರತ್ಥಿಮೇನ ಯಞ್ಞವಾಟಸ್ಸಾತಿ ರಞ್ಞೋ ದಾನಸಾಲಾಯ ನಾತಿದೂರೇ ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸಾಭಾಗೇತಿ ‘‘ದಕ್ಖಿಣೇನ ಯಞ್ಞವಾಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
೩೪೮. ಪರಿಹಾರೇನಾತಿ
ನಿಚ್ಚದಾನಅನುಕುಲಯಞ್ಞವಣ್ಣನಾ
೩೪೯. ಉಟ್ಠಾಯ ಸಮುಟ್ಠಾಯಾತಿ ದಾನೇ ಉಟ್ಠಾನವೀರಿಯಂ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ। ಅಪ್ಪಸಮ್ಭಾರತರೋತಿ ಅತಿವಿಯ ಪರಿತ್ತಸಮ್ಭಾರೋ। ಸಮಾರಭೀಯತಿ ಯಞ್ಞೋ ಏತೇಹೀತಿ ಸಮಾರಮ್ಭಾ, ಸಮ್ಭಾರಸಮ್ಭರಣವಸೇನ ಪವತ್ತಸತ್ತಪೀಳಾ। ಅಪ್ಪಟ್ಠತರೋತಿ ಪನ ಅತಿವಿಯ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಪಾಕಸಞ್ಞಿತಂ ಅತಿಸಯೇನ ಮಹನ್ತಂ ಸದಿಸಫಲಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಮಹಪ್ಫಲತರೋ। ಉದಯಸಞ್ಞಿತಂ ಅತಿಸಯೇನ ಮಹನ್ತಂ ನಿಸ್ಸನ್ದಾದಿಫಲಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಮಹಾನಿಸಂಸತರೋ। ಧುವದಾನಾನೀತಿ ಧುವಾನಿ ಥಿರಾನಿ ಅಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ಕತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬದಾನಾನಿ। ಅನುಕುಲಯಞ್ಞಾನೀತಿ ಅನುಕುಲಂ ಕುಲಾನುಕ್ಕಮಂ ಉಪಾದಾಯ ದಾತಬ್ಬದಾನಾನಿ, ತೇನಾಹ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕ’’ನ್ತಿಆದಿ। ನಿಬದ್ಧದಾನಾನೀತಿ ನಿಬನ್ಧೇತ್ವಾ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಪವೇಣೀವಸೇನ ಪವತ್ತಿತದಾನಾನಿ।
ಹತ್ಥಿದನ್ತೇನ ಪವತ್ತಿತಾ ದನ್ತಮಯಸಲಾಕಾ, ಯತ್ಥ ದಾಯಕಾನಂ ನಾಮಂ ಅಙ್ಕನ್ತಿ। ರಞ್ಞೋತಿ ಸೇತವಾಹನರಞ್ಞೋ।
ಆದೀನೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ‘‘ಸೇನೋ ವಿಯ ಮಂಸಪೇಸಿಂ ಕಸ್ಮಾ ಓಕ್ಖನ್ದಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾಸೀ’’ತಿ ಏವಮಾದೀನಂ ಸಙ್ಗಹೋ। ಪುಬ್ಬಚೇತನಾಮುಞ್ಚಚೇತನಾಅಪರಚೇತನಾಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ದಾಯಕಸ್ಸ ವಸೇನ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ, ವೀತರಾಗತಾವೀತದೋಸತಾವೀತಮೋಹತಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಸ್ಸ ವಸೇನ ತೀಣೀತಿ ಏವಂ ಛಳಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಾಯ ದಕ್ಖಿಣಾಯ। ಅಪರಾಪರಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಚೇತನಾವಸೇನ ಮಹಾನದೀ ವಿಯ, ಮಹೋಘೋ ವಿಯ ಚ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಅಭಿಸನ್ದಿತ್ವಾ ಓಕ್ಖನ್ದಿತ್ವಾ ಪವತ್ತಿಯಾ ಪುಞ್ಞಮೇವ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸನ್ದೋ।
೩೫೦. ಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನಂ ನತ್ಥಿ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ದಾಯಕಸ್ಸ ಬ್ಯಾಪಾರಾಪಜ್ಜನತೋ, ತೇನಾಹ ‘‘ಏಕೇನಾ’’ತಿಆದಿ। ಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನಂ ಅತ್ಥಿ ಯಥಾರದ್ಧಸ್ಸ ಆವಾಸಸ್ಸ ಕತಿಪಯೇನಾಪಿ ಕಾಲೇನ ಪರಿಸಮಾಪೇತಬ್ಬತೋ, ತೇನಾಹ ‘‘ಪಣ್ಣಸಾಲ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಸುತ್ತನ್ತಪರಿಯಾಯೇನಾತಿ ಸುತ್ತನ್ತಪಾಳಿನಯೇನ। (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೨, ೧೩; ಅ॰ ನಿ॰ ೨.೫೮) ನವ ಆನಿಸಂಸಾತಿ ಸೀತಪಟಿಘಾತಾದಯೋ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾರಾಮಪರಿಯೋಸಾನಾ ನವ ಉದಯಾ। ಅಪ್ಪಮತ್ತತಾಯ ಚೇತೇ ವುತ್ತಾ।
ಯಸ್ಮಾ ಆವಾಸಂ ದೇನ್ತೇನ ನಾಮ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಪಚ್ಚಯಜಾತಂ ದಿನ್ನಮೇವ ಹೋತಿ। ದ್ವೇ ತಯೋ ಗಾಮೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ
ಸೀತನ್ತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಧಾತುಕ್ಖೋಭವಸೇನ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ಉತುವಿಪರಿಣಾಮವಸೇನ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಸೀತಂ। ಉಣ್ಹನ್ತಿ ಅಗ್ಗಿಸನ್ತಾಪಂ, ತಸ್ಸ ವನಡಾಹಾದೀಸು (ವನದಾಹಾದೀಸು ವಾ ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ಚೂಳವಗ್ಗ ೩.೨೯೫) ಸಮ್ಭವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಟಿಹನ್ತೀತಿ ಪಟಿಬಾಹತಿ, ಯಥಾ ತದುಭಯವಸೇನ ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಬಾಧನಂ ನ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಕರೋತಿ। ಸೀತುಣ್ಹಬ್ಭಾಹತೇ ವಾಳಮಿಗಾನೀತಿ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಾದಿಚಣ್ಡಮಿಗೇ। ಗುತ್ತಸೇನಾಸನಞ್ಹಿ ಆರಞ್ಞಕಮ್ಪಿ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಪಿಧಾಯ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ತೇ ಪರಿಸ್ಸಯಾ ನ ಹೋನ್ತೀತಿ। ಸರೀಸಪೇತಿ ಯೇ ಕೇಚಿ ಸರನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ದೀಘಜಾತಿಕೇ ಸಪ್ಪಾದಿಕೇ। ಮಕಸೇತಿ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಮೇತಂ, ಡಂಸಾದೀನಮ್ಪಿ ಏತೇಸ್ವೇವ ಸಿಸಿರೇತಿ ಸಿಸಿರಕಾಲವಸೇನ, ಸತ್ತಾಹವದ್ದಲಿಕಾದಿವಸೇನ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಸಿಸಿರಸಮ್ಫಸ್ಸೇ। ವುಟ್ಠಿಯೋತಿ ಯದಾ ತದಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ವಸ್ಸವುಟ್ಠಿಯೋ ಪಟಿಹನತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
ವಾತಾತಪೋ ಘೋರೋತಿ ರುಕ್ಖಗಚ್ಛಾದೀನಂ ಉಮ್ಮೂಲಭಞ್ಜನಾದಿವಸೇನ ಪವತ್ತಿಯಾ ಘೋರೋ ಸರಜಅರಜಾದಿಭೇದೋ ವಾತೋ ಚೇವ ಗಿಮ್ಹಪರಿಳಾಹಸಮಯೇಸು ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಘೋರೋ ಸೂರಿಯಾತಪೋ ಚ। ಪಟಿಹಞ್ಞತೀತಿ ಪಟಿಬಾಹೀಯತಿ। ಲೇಣತ್ಥನ್ತಿ ನಾನಾರಮ್ಮಣತೋ ಚಿತ್ತಂ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾರಾಮತ್ಥಂ। ಸುಖತ್ಥನ್ತಿ ವುತ್ತಪರಿಸ್ಸಯಾಭಾವೇನ ಫಾಸುವಿಹಾರತ್ಥಂ। ಝಾಯಿತುನ್ತಿ ಅಟ್ಠತಿಂಸಾಯ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪನಿಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯಿತುಂ। ವಿಪಸ್ಸಿತುನ್ತಿ ಅನಿಚ್ಚಾದಿತೋ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮ್ಮಸಿತುಂ।
ವಿಹಾರೇತಿ ಕಾರಯೇತಿ ಕಾರಾಪೇಯ್ಯ। ರಮ್ಮೇತಿ ಮನೋರಮೇ ನಿವಾಸಸುಖೇ। ವಾಸಯೇತ್ಥ ಬಹುಸ್ಸುತೇತಿ ಕಾರೇತ್ವಾ ಪನ ಏತ್ಥ ವಿಹಾರೇಸು ಬಹುಸ್ಸುತೇ ಸೀಲವನ್ತೇ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮೇ ನಿವಾಸೇಯ್ಯ, ತೇ ನಿವಾಸೇನ್ತೋ ಪನ ತೇಸಂ ಬಹುಸ್ಸುತಾನಂ ಯಥಾ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಕಿಲಮಥೋ ನ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಅನ್ನಞ್ಚ ಪಾನಞ್ಚ ವತ್ಥಸೇನಾಸನಾನಿ ಚ ದದೇಯ್ಯ ಉಜುಭೂತೇಸು ಅಜ್ಝಾಸಯಸಮ್ಪನ್ನೇಸು ಕಮ್ಮಕಮ್ಮಫಲಾನಂ, ರತನತ್ತಯಗುಣಾನಞ್ಚ ಸದ್ದಹನೇನ ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ।
ಇದಾನಿ ಗಹಟ್ಠಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೂಪಕಾರಿತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತೇ ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ತೇತಿ ಬಹುಸ್ಸುತಾ। ತಸ್ಸಾತಿ ಉಪಾಸಕಸ್ಸ। ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೀತಿ ಸಕಲವಟ್ಟದುಕ್ಖಪನೂದನಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಿ। ಯಂ ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ಇಧಞ್ಞಾಯಾತಿ ಸೋ ಉಪಾಸಕೋ ಯಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪಜ್ಜನೇನ ಜಾನಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಾಧಿಗಮೇನ ಅನಾಸವೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾತಿ ಏಕಾದಸಗ್ಗಿವೂಪಸಮೇನ ಸೀತಿ ಭವತಿ।
ಸೀತಪಟಿಘಾತಾದಯೋ ವಿಪಸ್ಸನಾವಸಾನಾ ತೇರಸ, ಅನ್ನಾದಿಲಾಭೋ, ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ, ಧಮ್ಮಾವಬೋಧೋ, ಪರಿನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಏವಂ ಸತ್ತರಸ।
೩೫೧. ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಾತಿ ಅತ್ತನಿಯಾ। ದುಪ್ಪರಿಚ್ಚಜನಂ ಲೋಭಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಸ್ಸ। ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಾ ಗಣಸ್ಸ ವಾ ಸನ್ತಿಕೇತಿ ಯೋಜನಾ। ತತ್ಥಾತಿ ನತ್ಥಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕತ್ತಬ್ಬತಾ ವಿಞ್ಞೂಜಾತಿಕಸ್ಸಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ‘‘ಜೀವಿತಪರಿಚ್ಚಾಗಮಯಂ ಪುಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ‘‘ಸಚೇ ತ್ವಂ ನ ಯಥಾಗಹಿತಂ ಸರಣಂ ಭಿನ್ದಿಸ್ಸತಿ, ಏವಾಹಂ ತಂ ಮಾರೇಮೀ’’ತಿ ಯದಿಪಿ ಕೋಚಿ ತಿಣ್ಹೇನ ಸತ್ಥೇನ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಯ್ಯ, ತಥಾಪಿ ‘‘ನೇವಾಹಂ ಬುದ್ಧಂ ನ ಬುದ್ಧೋತಿ, ಧಮ್ಮಂ ನ ಧಮ್ಮೋತಿ, ಸಙ್ಘಂ ನ ಸಙ್ಘೋತಿ ವದಾಮೀ’’ತಿ ದಳ್ಹತರಂ ಕತ್ವಾ ಗಹಿತಸರಣಸ್ಸ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ।
೩೫೨. ಸರಣಂ ಉಪಗತೇನ ಕಾಯವಾಚಾಚಿತ್ತೇಹಿ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ವತ್ಥುತ್ತಯಪೂಜಾ ಕಾತಬ್ಬಾ, ತತ್ಥ ಚ ಸಂಕಿಲೇಸೋ ಪರಿಹನಿತಬ್ಬೋ, ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಪನ ಸಮಾದಾನಮತ್ತಂ, ಸಮ್ಪತ್ತವತ್ಥುತೋ ವಿರಮಣಮತ್ತಞ್ಚಾತಿ ಸರಣಗಮನತೋ ಸೀಲಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟ್ಠತರತಾ, ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭತರತಾ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಜೀವಿತದಾನಾದಿನಾ ದಣ್ಡನಿಧಾನತೋ, ಸಕಲಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಗುಣಾಧಿಟ್ಠಾನತೋ ಚಸ್ಸ ಮಹಪ್ಫಲಮಹಾನಿಸಂಸತರತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।
ವಕ್ಖಮಾನನಯೇನ ವೇರಮಣೀ, ತತೋ ವಾ ಪಾಪಧಮ್ಮತೋ ‘‘ವೇರಮಣೀ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ಅಸಮಾದಿನ್ನಸೀಲಸ್ಸ ಸಮ್ಪತ್ತತೋ ಯಥಾಉಪಟ್ಠಿತವೀತಿಕ್ಕಮಿತಬ್ಬವತ್ಥುತೋ ವಿರತಿ ಸಮ್ಪತ್ತವಿರತಿ। ಸಮಾದಾನವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ವಿರತಿ ಸಮಾದಾನವಿರತಿ। ಸೇತು ವುಚ್ಚತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ, ತಪ್ಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಹುತ್ವಾ ಪಾಪಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮುಚ್ಛೇದವಸೇನ ಘಾತನವಿರತಿ ಸೇತುಘಾತವಿರತಿ। ಇದಾನಿ ತಿಸ್ಸೋ ವಿರತಿಯೋ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪರಿಹರತೀತಿ ಅವೀತಿಕ್ಕಮವಸೇನ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ। ನ ಹನಾಮೀತಿ ಏತ್ಥ ಇತಿ-ಸದ್ದೋ ಆದಿಅತ್ಥೋ, ತೇನ ‘‘ಅದಿನ್ನಂ ನಾದಿಯಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಆದೀನಂ ಸಙ್ಗಹೋ, ವಾ-ಸದ್ದೇನ ವಾ, ತೇನಾಹ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ।
ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾತಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾದಿಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ। ಇದಾನಿ ತಾಸಂ ವಿರತೀನಂ ಆರಮ್ಮಣತೋ ವಿಭಾಗಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪುರಿಮಾ ದ್ವೇತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಸಮಾದಾನವಿರತಿಯೋ। ಪಚ್ಛಿಮಾತಿ ಸೇತುಘಾತವಿರತಿ। ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಭಿನ್ನಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ಏಕಜ್ಝಂ ಸಮಾದಿನ್ನತ್ತಾ। ತದೇವ ಭಿಜ್ಜತಿ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಸಮಾದಿನ್ನತ್ತಾ ಭೇದೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ ಪಟಿಪಕ್ಖಸಮುಚ್ಛಿನ್ದನೇನ ಅಕುಪ್ಪಸಭಾವತ್ತಾ, ತೇನಾಹ ‘‘ಭವನ್ತರೇಪೀ’’ತಿ। ಯೋನಿಸಿದ್ಧನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸತಿರಚ್ಛಾನಾನಂ ಉದ್ಧಂ ತಿರಿಯಮೇವ ದೀಘತಾ ವಿಯ ಜಾತಿಸಿದ್ಧನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬೋಧಿಸತ್ತೇ ಕುಚ್ಛಿಗತೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತುಸೀಲಂ ವಿಯ ಧಮ್ಮತಾಯ ಸಭಾವೇನೇವ ಸಿದ್ಧಂ ಧಮ್ಮತಾಸಿದ್ಧಂ, ಮಗ್ಗಧಮ್ಮತಾಯ ವಾ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾನುಭಾವೇನ ಸಿದ್ಧಂ ಧಮ್ಮತಾಸಿದ್ಧಂ। ದಿಟ್ಠಿಉಜುಕರಣಂ ನಾಮ ಭಾರಿಯಂ ದುಕ್ಖಂ, ತಸ್ಮಾ ಸರಣಗಮನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸಮಾದಾನತೋ ಮಹಟ್ಠತರಮೇವ, ನ ಅಪ್ಪಟ್ಠತರನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಯಥಾ ತಥಾ ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಾಪೀತಿ ಆದರಗಾರವಂ ಅಕತ್ವಾ ಸಮಾದಿಯನ್ತಸ್ಸಾಪಿ। ಸಾಧುಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಾಪೀತಿ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸೀಲಾನಿ ಸಮಾದಿಯನ್ತಸ್ಸಾಪಿ, ನ ದಿಗುಣಂ, ತಿಗುಣಂ ವಾ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಕರಣೀಯೋ।
ಅಭಯದಾನತಾಯ ಸೀಲಸ್ಸ ದಾನಭಾವೋ, ಅನವಸೇಸಂ ವಾ ಸತ್ತನಿಕಾಯಂ ದಯತಿ ತೇನ ರಕ್ಖತೀತಿ ದಾನಂ, ಸೀಲಂ। ‘‘ಅಗ್ಗಾನೀ’’ತಿ ಞಾತತ್ತಾ ಅಗ್ಗಞ್ಞಾನಿ। ಚಿರರತ್ತತಾಯ ಞಾತತ್ತಾ ರತ್ತಞ್ಞಾನಿ। ‘‘ಅರಿಯಾನಂ ಸಾಧೂನಂ ವಂಸಾನೀ’’ತಿ ಞಾತತ್ತಾ ವಂಸಞ್ಞಾನಿ। ‘‘ಪೋರಾಣಾನೀ’’ತಿಆದೀಸು ಪುರಿಮಾನಂ ಏತಾನಿ ಪೋರಾಣಾನಿ। ಸಬ್ಬಸೋ ಕೇನಚಿಪಿ ಪಕಾರೇನ ಸಾಧೂಹಿ ನ ಕಿಣ್ಣಾನಿ ನ ಖಿತ್ತಾನಿ ನ ಛಡ್ಡಿತಾನೀತಿ ಅಸಙ್ಕಿಣ್ಣಾನಿ। ಅಯಞ್ಚ ನಯೋ ನೇಸಂ ಯಥಾ ಅತೀತೇ, ಏವಂ ಏತರಹಿ, ಅನಾಗತೇ ಚಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅಸಙ್ಕಿಣ್ಣಪುಬ್ಬಾನಿ ನ ಸಙ್ಕಿಯನ್ತಿ ನ ಸಙ್ಕಿಯಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ತತೋ ಏವ ಅಪ್ಪಪಿಕುಟ್ಠಾನಿ ನ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ। ನ ಹಿ ಕದಾಚಿಪಿ ವಿಞ್ಞೂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಹಿಂಸಾದಿಪಾಪಧಮ್ಮಂ ಅನುಜಾನನ್ತಿ। ಅಪರಿಮಾಣಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅಭಯಂ ದೇತೀತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಭೂತೇಸು ನಿಹಿತದಣ್ಡತ್ತಾ ಸಕಲಸ್ಸಪಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯಸ್ಸ ಭಯಾಭಾವಂ ದೇತಿ। ನ ಹಿ ಅರಿಯಸಾವಕತೋ ಕಸ್ಸಚಿ ಭಯಂ ಹೋತಿ। ಅವೇರನ್ತಿ ವೇರಾಭಾವಂ। ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝನ್ತಿ ನಿದ್ದುಕ್ಖತಂ।
ನನು ‘‘ಕಿಞ್ಚಾಪೀ’’ತಿಆದಿ। ಜೇಟ್ಠಕನ್ತಿ ಉತ್ತಮಂ। ‘‘ಸರಣಗಮನೇಯೇವ ಪತಿಟ್ಠಾಯಾ’’ತಿ
೩೫೩. ಈದಿಸಮೇವಾತಿ ಏವಂ ಸಂಕಿಲೇಸಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಮೇವ ಹುತ್ವಾ। ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೇಹಿ ಗುಣೇಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಗುಣಾ ನಾಮ ಸರಣಗಮನಂ, ಸೀಲಸಮ್ಪದಾ, ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾತಿ ಏವಂ ಆದಯೋ। ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತೋ ನ ಕಿಲಮತೀತಿ ತಾನೀತಿ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದೀನಿ। ‘‘ಪಠಮಜ್ಝಾನ’’ನ್ತಿ ಉಕ್ಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೋ ಅಯನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಏಕಂ ಕಪ್ಪ’’ನ್ತಿ, ಏಕಂ ಮಹಾಕಪ್ಪನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಹೀನಂ ಪನ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ, ಮಜ್ಝಿಮಞ್ಚ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಕಪ್ಪಸ್ಸ ತತಿಯಂ ಭಾಗಂ, ಉಪಡ್ಢಕಪ್ಪಞ್ಚ ಆಯುಂ ದೇತಿ। ‘‘ದುತಿಯಂ ಅಟ್ಠಕಪ್ಪೇ’’ತಿ ಆದೀಸುಪಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ಮಹಾಕಪ್ಪವಸೇನೇವ ಚ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಯಸ್ಮಾ ವಾ ಪಣೀತಾನಿಯೇವೇತ್ಥ ಝಾನಾನಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾನಿ ಮಹಪ್ಫಲತರಭಾವದಸ್ಸನಪರತ್ತಾ ದೇಸನಾಯ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ಏಕಂ ಕಪ್ಪ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತದೇವಾತಿ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಮೇವ। ಯದಿ ಏವಂ ಕಥಂ ಆರುಪ್ಪತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಾದೀ’’ತಿಆದಿ।
ಸಮ್ಮದೇವ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾದಿಪಟಿಪಕ್ಖವಿಧಮನವಸೇನ ಪವತ್ತಮಾನಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗಿಯೇ ಏವ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮೇ ಸಮ್ಮಾನೇನ್ತೀ ವಿಪಸ್ಸನಾ ವಿಪಸ್ಸಕಸ್ಸ ಅನಪ್ಪಕಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಸಮಾವಹತೀತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾ…ಪೇ॰… ಅಭಾವಾ’’ತಿ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಯತೋ ಯತೋ ಸಮ್ಮಸತಿ, ಖನ್ಧಾನಂ ಉದಯಬ್ಬಯಂ।
ಲಭತೀ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಅಮತಂ ತಂ ವಿಜಾನತ’’ನ್ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೭೪)।
ಯಸ್ಮಾ ಅಯಂ ದೇಸನಾ ಇಮಿನಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಇಮಾನಿ ಞಾಣಾನಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಸ್ಸ ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತೋ’’ತಿ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ಉಪರಿಮಸ್ಸ ಉಪರಿಮಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಾಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಸಮಾನರೂಪನಿಮ್ಮಾನಂ ನಾಮ ಮನೋಮಯಿದ್ಧಿಯಾ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಅಸಾಧಾರಣಕಿಚ್ಚನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅತ್ತನೋ…ಪೇ॰… ಮಹಪ್ಫಲಾ’’ತಿ। ವಿಕುಬ್ಬನದಸ್ಸನಸಮತ್ಥತಾಯಾತಿ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದಿವಿವಿಧರೂಪಕರಣಂ ವಿಕುಬ್ಬನಂ, ತಸ್ಸ ದಸ್ಸನಸಮತ್ಥಭಾವೇನ। ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಪುರಿಮಜಾತೀಸು ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತೋ ಖನ್ಧಪ್ಪದೇಸೋ। ಸಮಾಪೇನ್ತೋತಿ ಪರಿಯೋಸಾಪೇನ್ತೋ।
ಕೂಟದನ್ತಉಪಾಸಕತ್ತಪಟಿವೇದನಾಕಥಾವಣ್ಣನಾ
೩೫೪-೮. ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಪಾಣಯೋತಿ ‘‘ಸತ್ತ ಚ ಉಸಭಸತಾನೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತೇ ಸಬ್ಬೇ ಪಾಣಿನೋ। ಆಕುಲಭಾವೋತಿ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸುತತ್ತಾ ಪಾಣೀಸು ಅನುದ್ದಯಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಠಿತಸ್ಸ ‘‘ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮಯಾ ತಾವ ಬಹೂ ಪಾಣಿನೋ ಮಾರಣತ್ಥಾಯ ಬನ್ಧಾಪಿತಾ’’ತಿ ಚಿತ್ತೇ ಪರಿಬ್ಯಾಕುಲಭಾವೋ ಉದಪಾದಿ। ಸುತ್ವಾತಿ ‘‘ಬನ್ಧನತೋ ಮೋಚಿತಾ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದವಿಗಮೇನ ಕಲ್ಲಚಿತ್ತತಾ ಅರೋಗಚಿತ್ತತಾ, ಬ್ಯಾಪಾದವಿಗಮೇನ ಮೇತ್ತಾವಸೇನ ಮುದುಚಿತ್ತತಾ ಅಕಥಿನಚಿತ್ತತಾ, ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಪ್ಪಹಾನೇನ ವಿಕ್ಖೇಪವಿಗಮನತೋ ವಿನೀವರಣಚಿತ್ತತಾ ತೇಹಿ ನ ಪಿಹಿತಚಿತ್ತತಾ, ಥಿನಮಿದ್ಧವಿಗಮೇನ ಉದಗ್ಗಚಿತ್ತತಾ ಸಂಪಗ್ಗಣ್ಹನವಸೇನ ಅಲೀನಚಿತ್ತತಾ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾವಿಗಮೇನ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅಧಿಮುತ್ತತಾಯ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತತಾ ಚ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಕಲ್ಲಚಿತ್ತನ್ತಿಆದಿ ಅನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾನುಭಾವೇನ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತನೀವರಣತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥತೋ ಅವಿಭತ್ತಂ, ತಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
ಕೂಟದನ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ।