೧೧. ಸಕ್ಕಸಂಯುತ್ತಂ
೧. ಪಠಮವಗ್ಗೋ
೧. ಸುವೀರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೪೭. ಸಕ್ಕಸಂಯುತ್ತಸ್ಸ ಅಭಿಯಂಸೂತಿ ಕದಾ ಅಭಿಯಂಸು? ಯದಾ ಬಲವನ್ತೋ ಅಹೇಸುಂ, ತದಾ। ತತ್ರಾಯಂ ಅನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾ – ಸಕ್ಕೋ ಕಿರ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಮಚಲಗಾಮಕೇ ಮಘೋ ನಾಮ ಮಾಣವೋ ಹುತ್ವಾ ತೇತ್ತಿಂಸ ಪುರಿಸೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಸತ್ತ ವತಪದಾನಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಕಾಲಙ್ಕತೋ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತಂ ಬಲವಕಮ್ಮಾನುಭಾವೇನ ಸಪರಿಸಂ ಸೇಸದೇವತಾ ದಸಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಅಧಿಗಣ್ಹನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಆಗನ್ತುಕದೇವಪುತ್ತಾ ಆಗತಾ’’ತಿ ನೇವಾಸಿಕಾ ಗನ್ಧಪಾನಂ ಸಜ್ಜಯಿಂಸು। ಸಕ್ಕೋ ಸಕಪರಿಸಾಯ ಸಞ್ಞಂ ಅದಾಸಿ – ‘‘ಮಾರಿಸಾ ಮಾ ಗನ್ಧಪಾನಂ ಪಿವಿತ್ಥ, ಪಿವನಾಕಾರಮತ್ತಮೇವ ದಸ್ಸೇಥಾ’’ತಿ। ತೇ ತತ್ಥ ಅಕಂಸು। ನೇವಾಸಿಕದೇವತಾ ಸುವಣ್ಣಸರಕೇಹಿ ಉಪನೀತಂ ಗನ್ಧಪಾನಂ ಯಾವದತ್ಥಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಮತ್ತಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಸುವಣ್ಣಪಥವಿಯಂ ಪತಿತ್ವಾ ಸಯಿಂಸು। ಸಕ್ಕೋ ‘‘ಗಣ್ಹಥ ಪುತ್ತಹತಾಯ ಪುತ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಪಾದೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಸಿನೇರುಪಾದೇ ಖಿಪಾಪೇಸಿ। ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಪುಞ್ಞತೇಜೇನ ತದನುವತ್ತಕಾಪಿ ಸಬ್ಬೇ ತತ್ಥೇವ ಪತಿಂಸು। ತೇ ಸಿನೇರುವೇಮಜ್ಝಕಾಲೇ ಸಞ್ಞಂ ಲಭಿತ್ವಾ, ‘‘ತಾತಾ ನ ಸುರಂ ಪಿವಿಮ್ಹ, ನ ಸುರಂ ಪಿವಿಮ್ಹಾ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಸುರಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಅಥ ನೇಸಂ ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯಉತುಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಸಿನೇರುಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಿಮತಲೇ ದಸಯೋಜನಸಹಸ್ಸಂ ಅಸುರಭವನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಸಕ್ಕೋ ತೇಸಂ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ
‘‘ಅನ್ತರಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಅಯುಜ್ಝಪುರಾನಂ,
ಪಞ್ಚವಿಧಾ ಠಪಿತಾ ಅಭಿರಕ್ಖಾ।
ಉದಕಂ ಕರೋಟಿ-ಪಯಸ್ಸ ಚ ಹಾರೀ,
ಮದನಯುತಾ ಚತುರೋ ಚ ಮಹತ್ಥಾ’’ತಿ॥
ದ್ವೇ ಉದಕಸದ್ದೇನ ನಾಗಾ ಗಹಿತಾ। ತೇ ಹಿ ಉದಕೇ ಬಲವನ್ತೋ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಿನೇರುಸ್ಸ ಪಠಮಾಲಿನ್ದೇ ತೇಸಂ ಆರಕ್ಖಾ। ಕರೋಟಿಸದ್ದೇನ ಸುಪಣ್ಣಾ ಗಹಿತಾ। ತೇಸಂ ಕಿರ ಕರೋಟಿ ನಾಮ ಪಾನಭೋಜನಂ, ತೇನ ತಂ ನಾಮಂ ಲಭಿಂಸು। ದುತಿಯಾಲಿನ್ದೇ ತೇಸಂ ಆರಕ್ಖಾ। ಪಯಸ್ಸಹಾರೀಸದ್ದೇನ ಕುಮ್ಭಣ್ಡಾ ಗಹಿತಾ। ದಾನವರಕ್ಖಸಾ ಕಿರ ತೇ। ತತಿಯಾಲಿನ್ದೇ ತೇಸಂ ಆರಕ್ಖಾ। ಮದನಯುತಸದ್ದೇನ ಯಕ್ಖಾ ಗಹಿತಾ। ವಿಸಮಚಾರಿನೋ ಕಿರತೇ ಯುಜ್ಝಸೋಣ್ಡಾ। ಚತುತ್ಥಾಲಿನ್ದೇ ತೇಸಂ ಆರಕ್ಖಾ। ಚತುರೋ ಚ ಮಹನ್ತಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾರಾಜಾನೋ ವುತ್ತಾ। ಪಞ್ಚಮಾಲಿನ್ದೇ ತೇಸಂ ಆರಕ್ಖಾ। ತಸ್ಮಾ ಯದಿ ಅಸುರಾ ಕುಪಿತಾವಿಲಚಿತ್ತಾ ದೇವಪುರಂ ಉಪಯನ್ತಿ ಯುದ್ಧೇಸೂ, ಯಂ ಗಿರಿನೋ ಪಠಮಂ ಪರಿಭಣ್ಡಂ, ತಂ ಉರಗಾ ಪಟಿಬಾಹನ್ತಿ ಏವಂ ಸೇಸೇಸು ಸೇಸಾ।
ತೇ ಪನ ಅಸುರಾ ಆಯುವಣ್ಣರಸಇಸ್ಸರಿಯಸಮ್ಪತ್ತೀಹಿ ತಾವತಿಂಸಸದಿಸಾವ। ತಸ್ಮಾ ಅನ್ತರಾ ಅತ್ತಾನಂ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಪಾಟಲಿಯಾ ಪುಪ್ಫಿತಾಯ, ‘‘ನ ಇದಂ ದೇವನಗರಂ, ತತ್ಥ ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಕೋ ಪುಪ್ಫತಿ, ಇಧ ಪನ ಚಿತ್ತಪಾಟಲೀ, ಜರಸಕ್ಕೇನಾಮ್ಹಾಕಂ
ಯದಾ ಪನ ಅಸುರಾ ಬಲವನ್ತೋ ಹೋನ್ತಿ, ಅಥ ನಾಗಾ ಓಸಕ್ಕಿತ್ವಾ ದುತಿಯೇ ಆಲಿನ್ದೇ ಸುಪಣ್ಣೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕತೋವ ಹುತ್ವಾ ಯುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸುಪಣ್ಣಾದೀಸೂಪಿ। ಯದಾ ಪನ ತಾನಿ ಪಞ್ಚಪಿ ತಾತ ಸುವೀರಾತಿಆದಿಮಾಹ।
ಏವಂ ಭದ್ದನ್ತವಾತಿ ಖೋತಿ ಏವಂ ಹೋತು ಭದ್ದಂ ತವ ಇತಿ ಖೋ। ಪಮಾದಂ ಆಪಾದೇಸೀತಿ ಪಮಾದಂ ಅಕಾಸಿ। ಅಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ಸಟ್ಠಿಯೋಜನಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಸುವಣ್ಣಮಹಾವೀಥಿಂ ಓತರಿತ್ವಾ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಕೀಳನ್ತೋ ನನ್ದನವನಾದೀಸು ವಿಚರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಅನುಟ್ಠಹನ್ತಿ ಅನುಟ್ಠಹನ್ತೋ। ಅವಾಯಾಮನ್ತಿ ಅವಾಯಮನ್ತೋ। ಅಲಸ್ವಸ್ಸಾತಿ ಅಲಸೋ ಅಸ್ಸ। ನ ಚ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಕಾರಯೇತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಿಚ್ಚಂ ನಾಮ ನ ಕರೇಯ್ಯ। ಸಬ್ಬಕಾಮಸಮಿದ್ಧಸ್ಸಾತಿ ಸಬ್ಬಕಾಮೇಹಿ ಸಮಿದ್ಧೋ ಅಸ್ಸ। ತಂ ಮೇ, ಸಕ್ಕ, ವರಂ ದಿಸಾತಿ, ಸಕ್ಕ ದೇವಸೇಟ್ಠ, ತಂ ಮೇ ವರಂ ಉತ್ತಮಂ ಠಾನಂ ಓಕಾಸಂ ದಿಸಂ ಆಚಿಕ್ಖ ಕಥೇಹೀತಿ ವದತಿ। ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಹಿ ಸೋ ಮಗ್ಗೋತಿ ಕಮ್ಮಂ ಅಕತ್ವಾ ಜೀವಿತಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಮಗ್ಗೋ। ಪಠಮಂ।
೨. ಸುಸೀಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೪೮. ದುತಿಯೇ ಸುಸೀಮನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತಸಹಸ್ಸಸ್ಸ ಅನ್ತರೇ ಏವಂನಾಮಕಂ ಏಕಂ ಪುತ್ತಮೇವ। ದುತಿಯಂ।
೩. ಧಜಗ್ಗಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೪೯. ತತಿಯೇ ಸಮುಪಬ್ಯೂಳ್ಹೋತಿ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡಿತೋ ರಾಸಿಭೂತೋ। ಧಜಗ್ಗಂ ಉಲ್ಲೋಕೇಯ್ಯಥಾತಿ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಕಿರ ದಿಯಡ್ಢಯೋಜನಸತಾಯಾಮೋ ರಥೋ ಪಜಾಪತಿಸ್ಸಾತಿ ಸೋ ಕಿರ ಸಕ್ಕೇನ ಸಮಾನವಣ್ಣೋ ಸಮಾನಾಯುಕೋ ದುತಿಯಂ ಆಸನಂ ಲಭತಿ। ತಥಾ ವರುಣೋ ಈಸಾನೋ ಚ। ವರುಣೋ ಪನ ತತಿಯಂ ಆಸನಂ ಲಭತಿ, ಈಸಾನೋ ಚತುತ್ಥಂ। ಪಲಾಯೀತಿ ಅಸುರೇಹಿ ಪರಾಜಿತೋ ತಸ್ಮಿಂ ರಥೇ ಠಿತೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ರಜಧಜಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಲಾಯನಧಮ್ಮೋ।
ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾತಿಆದೀನಿ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಾನೇವ। ಇದಮವೋಚಾತಿ ಇದಂ ಧಜಗ್ಗಪರಿತ್ತಂ ನಾಮ ಭಗವಾ ಅವೋಚ, ಯಸ್ಸ ಆಣಾಖೇತ್ತೇ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳೇ ಆನುಭಾವೋ ವತ್ತತಿ। ಇದಂ ಆವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಹಿ ಯಕ್ಖಭಯಚೋರಭಯಾದೀಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ಮುತ್ತಾನಂ ಅನ್ತೋ ನತ್ಥಿ। ತಿಟ್ಠತು ಅಞ್ಞದುಕ್ಖವೂಪಸಮೋ, ಇದಂ ಆವಜ್ಜಮಾನೋ ಹಿ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಆಕಾಸೇಪಿ ಪತಿಟ್ಠಂ ಲಭತಿ।
ತತ್ರಿದಂ ವತ್ಥು – ದೀಘವಾಪಿಚೇತಿಯಮ್ಹಿ ಕಿರ ಸುಧಾಕಮ್ಮೇ
೪. ವೇಪಚಿತ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೫೦. ಚತುತ್ಥೇ ವೇಪಚಿತ್ತೀತಿ ಸೋ ಕಿರ ಅಸುರಾನಂ ಸಬ್ಬಜೇಟ್ಠಕೋ। ಯೇನಾತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ ನನ್ತಿ ಚ। ಕಣ್ಠಪಞ್ಚಮೇಹೀತಿ ದ್ವೀಸು ಹತ್ಥೇಸು ಪಾದೇಸು ಕಣ್ಠೇ ಚಾತಿ ಏವಂ ಪಞ್ಚಹಿ ಬನ್ಧನೇಹಿ। ತಾನಿ ಪನ ನಳಿನಸುತ್ತಂ ವಿಯ ಮಕ್ಕಟಕಸುತ್ತಂ ವಿಯ ಚ ಚಕ್ಖುಸ್ಸಾಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಇರಿಯಾಪಥಂ ರುಜ್ಝನ್ತಿ। ತೇಹಿ ಪನ ಚಿತ್ತೇನೇವ ಬಜ್ಝತಿ, ಚಿತ್ತೇನೇವ ಮುಚ್ಚತಿ। ಅಕ್ಕೋಸತೀತಿ ಚೋರೋಸಿ ಬಾಲೋಸಿ ಮೂಳ್ಹೋಸಿ ಥೇನೋಸಿ ಓಟ್ಠೋಸಿ ಗೋಣೋಸಿ ಗದ್ರಭೋಸಿ ನೇರಯಿಕೋಸಿ ತಿರಚ್ಛಾನಗತೋಸಿ, ನತ್ಥಿ ತುಯ್ಹಂ ಸುಗತಿ, ದುಗ್ಗತಿಯೇವ ತುಯ್ಹಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಾತಿ ಇಮೇಹಿ ದಸಹಿ ಅಕ್ಕೋಸವತ್ಥೂಹಿ ಅಕ್ಕೋಸತಿ। ಪರಿಭಾಸತೀತಿ, ಜರಸಕ್ಕ, ನ ತ್ವಂ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಜಿನಿಸ್ಸಸಿ, ಯದಾ ಅಸುರಾನಂ ಜಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತದಾ ತಮ್ಪಿ ಏವಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಅಸುರಭವನಸ್ಸ ದ್ವಾರೇ ನಿಪಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಪೋಥಾಪೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ತಜ್ಜೇತಿ। ಸಕ್ಕೋ ವಿಜಿತವಿಜಯೋ ನ ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ಮಹಾಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ಪನಸ್ಸ ಮತ್ಥಕೇ ವಿಧುನನ್ತೋ ಸುಧಮ್ಮದೇವಸಭಂ ಪವಿಸತಿ ಅಜ್ಝಭಾಸೀತಿ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಏಸ ಸಕ್ಕೋ ಇಮಾನಿ ಫರುಸವಚನಾನಿ ಭಯೇನ ತಿತಿಕ್ಖತಿ, ಉದಾಹು ಅಧಿವಾಸನಖನ್ತಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ’’ತಿ? ವೀಮಂಸನ್ತೋ ಅಭಾಸಿ।
ದುಬ್ಬಲ್ಯಾ ನೋತಿ ದುಬ್ಬಲಭಾವೇನ ನು। ಪಟಿಸಂಯುಜೇತಿ ಪಟಿಸಂಯುಜೇಯ್ಯ ಪಟಿಪ್ಫರೇಯ್ಯ। ಪಭಿಜ್ಜೇಯ್ಯುನ್ತಿ ವಿರಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ। ಪಕುಜ್ಝೇಯ್ಯುನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಪರನ್ತಿ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಂ। ಯೋ ಸತೋ ಉಪಸಮ್ಮತೀತಿ ಯೋ ಸತಿಮಾ ಹುತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಮತಿ, ತಸ್ಸ ಉಪಸಮಂಯೇವಾಹಂ ಯದಾ ನಂ ಮಞ್ಞತೀತಿ ಯಸ್ಮಾ ತಂ ಮಞ್ಞತಿ। ಅಜ್ಝಾರುಹತೀತಿ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತಿ। ಗೋವ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಲಾಯಿನನ್ತಿ ಯಥಾ ಗೋಯುದ್ಧೇ ತಾವದೇವ ದ್ವೇ ಗಾವೋ ಯುಜ್ಝನ್ತೇ ಗೋಗಣೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ಯದಾ ಪನ ಏಕೋ ಪಲಾಯತಿ, ಅಥ ನಂ ಪಲಾಯನ್ತಂ ಸಬ್ಬೋ ಗೋಗಣೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತಿ। ಏವಂ ದುಮ್ಮೇಧೋ ಖಮನ್ತಂ ಭಿಯ್ಯೋ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಸದತ್ಥಪರಮಾತಿ ಸಕತ್ಥಪರಮಾ। ಖನ್ತ್ಯಾ ಭಿಯ್ಯೋ ನ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ತೇಸು ಸಕಅತ್ಥಪರಮೇಸು ಅತ್ಥೇಸು ಖನ್ತಿತೋ ಉತ್ತರಿತರೋ ಅಞ್ಞೋ ಅತ್ಥೋ ನ ವಿಜ್ಜತಿ। ತಮಾಹು ಪರಮಂ ಖನ್ತಿನ್ತಿ ಯೋ ಬಲವಾ ತಿತಿಕ್ಖತಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ಖನ್ತಿಂ ಪರಮಂ ಆಹು। ಬಾಲಬಲಂ ನಾಮ ಅಞ್ಞಾಣಬಲಂ। ತಂ ಯಸ್ಸ ಬಲಂ, ಅಬಲಮೇವ ಧಮ್ಮಗುತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಧಮ್ಮೇನ ರಕ್ಖಿತಸ್ಸ, ಧಮ್ಮಂ ವಾ ರಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ। ಪಟಿವತ್ತಾತಿ ಪಟಿಪ್ಫರಿತ್ವಾ ವತ್ತಾ, ಪಟಿಪ್ಫರಿತ್ವಾ ವಾ ಬಾಲಬಲನ್ತಿ ವದೇಯ್ಯಾಪಿ, ಧಮ್ಮಟ್ಠಂ ಪನ ಚಾಲೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ತಸ್ಸೇವ ತೇನ ಪಾಪಿಯೋತಿ ತೇನ ಕೋಧೇನ ತಸ್ಸೇವ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಪಾಪಂ। ಕತರಸ್ಸ? ಯೋ ಕುದ್ಧಂ ಪಟಿಕುಜ್ಝತಿ। ತಿಕಿಚ್ಛನ್ತಾನನ್ತಿ ಏಕವಚನೇ ಬಹುವಚನಂ, ತಿಕಿಚ್ಛನ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಜನಾ ಮಞ್ಞನ್ತೀತಿ ಏವರೂಪಂ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚಾತಿ ಉಭಿನ್ನಂ ಅತ್ಥಂ ತಿಕಿಚ್ಛನ್ತಂ ನಿಪ್ಫಾದೇನ್ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ‘‘ಅನ್ಧಬಾಲೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಅನ್ಧಬಾಲಪುಥುಜ್ಜನಾವ ಏವಂ ಮಞ್ಞನ್ತಿ। ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದಾತಿ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮೇ ಅಛೇಕಾ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ। ಖೋತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಚತುತ್ಥಂ।
೫. ಸುಭಾಸಿತಜಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೫೧. ಪಞ್ಚಮೇ ಅಸುರಿನ್ದಂ ಏತದವೋಚಾತಿ ಛೇಕತಾಯ ಏತಂ ಅವೋಚ। ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ ‘‘ಪರಸ್ಸ ನಾಮ ಗಾಹಂ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ವತ್ತುಂ ಗರು। ಪರಸ್ಸ ವಚನಂ ಅನುಗನ್ತ್ವಾ ಪನ ಪಚ್ಛಾ ಸುಖಂ ಪುಬ್ಬದೇವಾತಿ ದೇವಲೋಕೇ ಚಿರನಿವಾಸಿನೋ ಪುಬ್ಬಸಾಮಿಕಾ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ತಾವ ಪವೇಣಿಆಗತಂ ಭಣಥಾತಿ ಅದಣ್ಡಾವಚರಾತಿ ದಣ್ಡಾವಚರಣರಹಿತಾ, ದಣ್ಡಂ ವಾ ಸತ್ಥಂ ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಞ್ಚಮಂ।
೬. ಕುಲಾವಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೫೨. ಛಟ್ಠೇ ಅಜ್ಝಭಾಸೀತಿ ತಸ್ಸ ಕಿರ ಸಿಮ್ಬಲಿವನಾಭಿಮುಖಸ್ಸ ಜಾತಸ್ಸ ರಥಸದ್ದೋ ಚ ಆಜಾನೀಯಸದ್ದೋ ಧಜಸದ್ದೋ ಚ ಸಮನ್ತಾ ಅಸನಿಪಾತಸದ್ದೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸಿಮ್ಬಲಿವನೇ ಬಲವಸುಪಣ್ಣಾ ಪಲಾಯಿಂಸು, ಜರಾಜಿಣ್ಣಾ ಚೇವ ರೋಗದುಬ್ಬಲಾ ಚ ಅಸಞ್ಜಾತಪಕ್ಖಪೋತಕಾ ಚ ಪಲಾಯಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ, ಮರಣಭಯೇನ ತಜ್ಜಿತಾ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಮಹಾವಿರವಂ ವಿರವಿಂಸು। ಸಕ್ಕೋ ತಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಕಸ್ಸ ಸದ್ದೋ, ತಾತಾ’’ತಿ? ಮಾತಲಿಂ ಪುಚ್ಛಿ। ರಥಸದ್ದಂ, ತೇ ದೇವ, ಸುತ್ವಾ ಸುಪಣ್ಣಾ ಪಲಾಯಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ವಿರವನ್ತೀತಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಕರುಣಾಸಮಾವಜ್ಜಿತಹದಯೋ ಅಭಾಸಿ। ಈಸಾಮುಖೇನಾತಿ ರಥಸ್ಸ ಈಸಾಮುಖೇನ। ಯಥಾ ಕುಲಾವಕೇ ಈಸಾಮುಖಂ ನ ಸಞ್ಚುಣ್ಣೇತಿ, ಏವಂ ಇಮಿನಾ ಈಸಾಮುಖೇನ ತೇ ಪರಿವಜ್ಜಯ। ಸೋ ಹಿ ರಥೋ ಪುಞ್ಞಪಚ್ಚಯನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಚಕ್ಕವಾಳಪಬ್ಬತೇಪಿ
೭. ನದುಬ್ಭಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೫೩. ಸತ್ತಮೇ ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ‘‘ಅಯಂ ಸಕ್ಕೋ ‘ಯೋಪಿ ಮೇ ಅಸ್ಸ ಸುಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೋ, ತಸ್ಸ ಪಾಹಂ ನ ದುಬ್ಭೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತಿ, ಮಯಾ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕತರೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ವೀಮಂಸಿಸ್ಸಾಮಿ ತಾವ ನಂ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಮಂ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ದುಬ್ಭತಿ, ನ ದುಬ್ಭತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ತಿಟ್ಠ ವೇಪಚಿತ್ತಿ ಗಹಿತೋಸೀತಿ ವೇಪಚಿತ್ತಿ, ಏತ್ಥೇವ ತಿಟ್ಠ, ಗಹಿತೋ ತ್ವಂ ಮಯಾತಿ ವದತಿ। ಸಹ ವಚನೇನೇವಸ್ಸ ಸಪಸ್ಸು ಚ ಮೇತಿ ಮಯಿ ಅದುಬ್ಭತ್ಥಾಯ ಸಪಥಂ ಕರೋಹೀತಿ ವದತಿ। ಯಂ ಮುಸಾಭಣತೋ ಪಾಪನ್ತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಪ್ಪೇ ಪಠಮಕಪ್ಪಿಕೇಸು ಚೇತಿಯರಞ್ಞೋ ಪಾಪಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ಅರಿಯೂಪವಾದಿನೋತಿ ಕೋಕಲಿಕಸ್ಸ ವಿಯ ಪಾಪಂ। ಮಿತ್ತದ್ದುನೋ ಚ ಯಂ ಪಾಪನ್ತಿ ಮಹಾಕಪಿಜಾತಕೇ ಮಹಾಸತ್ತೇ ದುಟ್ಠಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಕತಞ್ಞುನೋತಿ ದೇವದತ್ತಸದಿಸಸ್ಸ ಅಕತಞ್ಞುನೋ ಪಾಪಂ। ಇಮಾನಿ ಕಿರ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಪ್ಪೇ ಚತ್ತಾರಿ ಮಹಾಪಾಪಾನಿ। ಸತ್ತಮಂ।
೮. ವೇರೋಚನಅಸುರಿನ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೫೪. ಅಟ್ಠಮೇ ಅಟ್ಠಂಸೂತಿ ದ್ವಾರಪಾಲರೂಪಕಾನಿ ವಿಯ ಠಿತಾ। ನಿಪ್ಫದಾತಿ ನಿಪ್ಫತ್ತಿ, ಯಾವ ಅತ್ಥೋ ನಿಪ್ಫಜ್ಜತಿ, ತಾವ ವಾಯಮೇಥೇವಾತಿ ವದತಿ। ದುತಿಯಗಾಥಾ ಸಕ್ಕಸ್ಸ। ತತ್ಥ ಖನ್ತ್ಯಾ ಭಿಯ್ಯೋತಿ ನಿಪ್ಫನ್ನಸೋಭನೇಸು ಅತ್ಥೇಸು ಖನ್ತಿತೋ ಉತ್ತರಿತರೋ ಅತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಅತ್ಥಜಾತಾತಿ ಕಿಚ್ಚಜಾತಾ। ಸೋಣಸಿಙ್ಗಾಲಾದಯೋಪಿ ಹಿ ಉಪಾದಾಯ ಅಕಿಚ್ಚಜಾತೋ ಸತ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಇತೋ ಏತ್ತೋ ಗಮನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಕಿಚ್ಚಮೇವ ಹೋತಿ। ಸಂಯೋಗಪರಮಾ ತ್ವೇವ, ಸಮ್ಭೋಗಾ ಸಬ್ಬಪಾಣಿನನ್ತಿ ಪಾರಿವಾಸಿಕಓದನಾದೀನಿ ಹಿ ಅಸಮ್ಭೋಗಾರಹಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ತಾನಿ ಪುನ ಉಣ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ಭಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸಪ್ಪಿಮಧುಫಾಣಿತಾದೀಹಿ ಸಂಯೋಜಿತಾನಿ ಸಮ್ಭೋಗಾರಹಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಂಯೋಗಪರಮಾ ತ್ವೇವ, ಸಮ್ಭೋಗಾ ಸಬ್ಬಪಾಣಿನ’’ನ್ತಿ ನಿಪ್ಫನ್ನಸೋಭನೋ ಅತ್ಥೋತಿ ಇಮೇ ಅತ್ಥಾ ನಾಮ ನಿಪ್ಫನ್ನಾವ ಸೋಭನ್ತಿ। ಪುನ ಚತುತ್ಥಗಾಥಾ ಸಕ್ಕಸ್ಸ। ತತ್ಥಾಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಟ್ಠಮಂ।
೯. ಅರಞ್ಞಾಯತನಇಸಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೫೫. ನವಮೇ ಪಣ್ಣಕುಟೀಸು ಸಮ್ಮನ್ತೀತಿ ಹಿಮವನ್ತಪದೇಸೇ ರಮಣೀಯೇ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ರತ್ತಿಟ್ಠಾನದಿವಾಟ್ಠಾನಚಙ್ಕಮನಾದೀಹಿ ಸಮ್ಪನ್ನಾಸು ಪಣ್ಣಸಾಲಾಸು ವಸನ್ತಿ। ಸಕ್ಕೋ ಚ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ವೇಪಚಿತ್ತಿ ಚಾತಿ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಜನಾ ಜಾಮಾತಿಕಸಸುರಾ ಕಾಲೇನ ಕಲಹಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಕಾಲೇನ ಏಕತೋ ಚರನ್ತಿ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಕಾಲೇ ಏಕತೋ ಪಟಲಿಯೋತಿ ಗಣಙ್ಗಣೂಪಾಹನಾ। ಖಗ್ಗಂ ಓಲಗ್ಗೇತ್ವಾತಿ ಖಗ್ಗಂ ಅಂಸೇ ಓಲಗ್ಗೇತ್ವಾ। ಛತ್ತೇನಾತಿ ದಿಬ್ಬಸೇತಚ್ಛತ್ತೇನ ಮತ್ಥಕೇ ಧಾರಯಮಾನೇನ। ಅಪಬ್ಯಾಮತೋ ಕರಿತ್ವಾತಿ ಬ್ಯಾಮತೋ ಅಕತ್ವಾ। ಚಿರದಿಕ್ಖಿತಾನನ್ತಿ ಚಿರಸಮಾದಿಣ್ಣವತಾನಂ। ಇತೋ ಪಟಿಕ್ಕಮ್ಮಾತಿ ‘‘ಇತೋ ಪಕ್ಕಮ ಪರಿವಜ್ಜಯ, ಮಾ ಉಪರಿವಾತೇ ತಿಟ್ಠಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ನ ಹೇತ್ಥ ದೇವಾತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಸೀಲವನ್ತಾನಂ ಗನ್ಧೇ ದೇವಾ ನ ಪಟಿಕ್ಕೂಲಸಞ್ಞಿನೋ, ಇಟ್ಠಕನ್ತಮನಾಪಸಞ್ಞಿನೋಯೇವಾತಿ ದೀಪೇತಿ। ನವಮಂ।
೧೦. ಸಮುದ್ದಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೫೬. ದಸಮೇ ಸಮುದ್ದತೀರೇ ಪಣ್ಣಕುಟೀಸೂತಿ ಚಕ್ಕವಾಳಮಹಾಸಮುದ್ದಪಿಟ್ಠಿಯಂ ರಜತಪಟ್ಟವಣ್ಣೇ ವಾಲುಕಪುಳಿನೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾಸು ಪಣ್ಣಸಾಲಾಸು ವಸನ್ತಿ। ಸಿಯಾಪಿ ನೋತಿ ಸಿಯಾಪಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ। ಅಭಯದಕ್ಖಿಣಂ ಯಾಚೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ಅಭಯದಾನಂ ಯಾಚೇಯ್ಯಾಮ। ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಕಿರ ದೇವಾಸುರಸಙ್ಗಾಮೋ ಮಹಾಸಮುದ್ದಪಿಟ್ಠೇ ಹೋತಿ। ಅಸುರಾನಂ ನ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಜಯೋ ಹೋತಿ, ಬಹುವಾರೇ ಪರಾಜಯೋವ ಹೋತಿ। ತೇ ದೇವೇಹಿ ಪರಾಜಿತಾ ಪಲಾಯನ್ತಾ ಇಸೀನಂ ಅಸ್ಸಮಪದೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ‘‘ಸಕ್ಕೋ ಇಮೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತೇತ್ವಾ ಅಮ್ಹೇ ನಾಸೇತಿ, ಗಣ್ಹಥ ಪುತ್ತಹತಾಯ ಪುತ್ತೇ’’ತಿ ಕುಪಿತಾ ಅಸ್ಸಮಪದೇ ಪಾನೀಯಘಟಚಙ್ಕಮನಸಾಲಾದೀನಿ ವಿದ್ಧಂಸೇನ್ತಿ। ಇಸಯೋ ಅರಞ್ಞತೋ ಫಲಾಫಲಂ ಆದಾಯ ಆಗತಾ ನಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುನ ದುಕ್ಖೇನ ಪಟಿಪಾಕತಿಕಂ
ಕಾಮಂಕರೋತಿ ಭಯಸ್ಸ ಅಭಯಸ್ಸ ವಾತಿ ಭಯಂ ವಾ ಅಭಯಂ ವಾ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಸಚೇ ತ್ವಂ ಅಭಯಂ ದಾತುಕಾಮೋ, ಅಭಯಂ ದಾತುಂ ಪಹೋಸಿ। ಸಚೇ ಭಯಂ ದಾತುಕಾಮೋ। ಭಯಂ ದಾತುಂ ಪಹೋಸಿ। ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಅಭಯದಾನಂ ದೇಹೀತಿ। ದುಟ್ಠಾನನ್ತಿ ವಿರುದ್ಧಾನಂ। ಪವುತ್ತನ್ತಿ ಖೇತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪಿತಂ।
ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಉಬ್ಬಿಜ್ಜೀತಿ ಸಾಯಮಾಸಭತ್ತಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಸಯನಂ ಅಭಿರುಯ್ಹ ನಿಪನ್ನೋ ನಿದ್ದಾಯ ಓಕ್ಕನ್ತಮತ್ತಾಯ ಸಮನ್ತಾ ಠತ್ವಾ ಸತ್ತಿಸತೇನ ಪಹಟೋ ವಿಯ ವಿರವನ್ತೋ ಉಟ್ಠಹತಿ, ದಸಯೋಜನಸಹಸ್ಸಂ ಅಸುರಭವನಂ ‘‘ಕಿಮಿದ’’ನ್ತಿ ಸಙ್ಖೋಭಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಅಥ ನಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಿಮಿದ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ। ಸೋ ‘‘ನ ಕಿಞ್ಚೀ’’ತಿ ವದತಿ। ದುತಿಯಯಾಮಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಇತಿ ಅಸುರಾನಂ ‘‘ಮಾ ಭಾಯಿ, ಮಹಾರಾಜಾ’’ತಿ ತಂ ಅಸ್ಸಾಸೇನ್ತಾನಂಯೇವ ಅರುಣಂ ಉಗ್ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಮಸ್ಸ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಗೇಲಞ್ಞಜಾತಂ ಚಿತ್ತಂ ವೇಪತಿ। ತೇನೇವ ಚಸ್ಸ ‘‘ವೇಪಚಿತ್ತೀ’’ತಿ ಅಪರಂ ನಾಮಂ ಉದಪಾದೀತಿ। ದಸಮಂ।
ಪಠಮೋ ವಗ್ಗೋ।
೨. ದುತಿಯವಗ್ಗೋ
೧. ವತಪದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೫೭. ದುತಿಯವಗ್ಗಸ್ಸ ವತಪದಾನೀತಿ ವತಕೋಟ್ಠಾಸಾನಿ। ಸಮತ್ತಾನೀತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಾನಿ। ಸಮಾದಿನ್ನಾನೀತಿ ಗಹಿತಾನಿ। ಕುಲೇ ಜೇಟ್ಠಾಪಚಾಯೀತಿ ಕುಲಜೇಟ್ಠಕಾನಂ ಮಹಾಪಿತಾ ಮಹಾಮಾತಾ ಚೂಳಪಿತಾ ಚೂಳಮಾತಾ ಮಾತುಲೋ ಮಾತುಲಾನೀತಿಆದೀನಂ ಅಪಚಿತಿಕಾರಕೋ। ಸಣ್ಹವಾಚೋತಿ ಪಿಯಮುದುಮಧುರವಾಚೋ। ಮುತ್ತಚಾಗೋತಿ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಚಾಗೋ। ಪಯತಪಾಣೀತಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮದಾನತ್ಥಾಯ ಸದಾ ಧೋತಹತ್ಥೋ। ವೋಸ್ಸಗ್ಗರತೋತಿ ವೋಸ್ಸಜ್ಜನೇ ರತೋ। ಯಾಚಯೋಗೋತಿ ಪರೇಹಿ ಯಾಚಿತಬ್ಬಾರಹೋ, ಯಾಚಯೋಗೋತಿ ವಾ ಯಾಚಯೋಗೇನೇವ ಯುತ್ತೋ। ದಾನಸಂವಿಭಾಗರತೋತಿ ದಾನೇ ಚ ಸಂವಿಭಾಗೇ ಚ ರತೋ। ಪಠಮಂ।
೨. ಸಕ್ಕನಾಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೫೮. ದುತಿಯೇ ಮನುಸ್ಸಭೂತೋತಿ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಮಚಲಗಾಮೇ ಮನುಸ್ಸಭೂತೋ। ಆವಸಥಂ ಅದಾಸೀತಿ ಚತುಮಹಾಪಥೇ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಆವಸಥಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಾನನ್ತಿ ಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಕಾರಣಾನಂ, ಜನಸಹಸ್ಸೇನ ವಾ ವಚನಸಹಸ್ಸೇನ ವಾ ಓಸಾರಿತೇ ‘‘ಅಯಂ ಇಮಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ, ಅಯಂ ಇಮಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ಏಕಪದೇ ಠಿತೋವ ವಿನಿಚ್ಛಿನತಿ। ದುತಿಯಂ।
೩. ಮಹಾಲಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೫೯. ತತಿಯೇ ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ‘‘ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾತಿ ಕಥೇನ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಸೋ ಸಕ್ಕೋ, ಯೇನ ಸೋ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದಸಬಲಂ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾಮೀತಿ ಬಹುವಚನೇ ಏಕವಚನಂ, ತೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಜಾನಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಕ್ಕೋ ಕಿರ ಅನನ್ತರೇ ಅತ್ತಭಾವೇ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಮಚಲಗಾಮೇ ಮಘೋ ನಾಮ ಮಾಣವೋ ಅಹೋಸಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಬ್ಯತ್ತೋ, ಬೋಧಿಸತ್ತಚರಿಯಾ ವಿಯ ಚ ತಸ್ಸ ಚರಿಯಾ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ತೇತ್ತಿಂಸ ಪುರಿಸೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಲ್ಯಾಣಮಕಾಸಿ। ಏಕದಿವಸಂ ಅತ್ತನೋವ ಪಞ್ಞಾಯ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಗಾಮಮಜ್ಝೇ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಸನ್ನಿಪತಿತಟ್ಠಾನೇ ಕಚವರಂ ಉಭತೋಪಸ್ಸೇಸು ಅಪಬ್ಯೂಹಿತ್ವಾ ತಂ ಠಾನಂ ರಮಣೀಯಂ ಅಕಾಸಿ। ಪುನ ತತ್ಥೇವ ಮಣ್ಡಪಂ ಕಾರೇಸಿ। ಪುನ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಕಾಲೇ ಸಾಲಂ ಯೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮಾದಿನ್ನತ್ತಾ ಸಕ್ಕೋ ಸಕ್ಕತ್ತಂ ಅಜ್ಝಗಾ, ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾಮೀತಿ। ಅಯಂ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಸಕ್ಕತ್ತಾಧಿಗಮೇ ಸಙ್ಖೇಪಕಥಾ, ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಾ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ ಸಕ್ಕಪಣ್ಹವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತೋ। ತತಿಯಂ।
೪. ದಲಿದ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೬೦. ಚತುತ್ಥೇ ಮನುಸ್ಸದಲಿದ್ದೋತಿ ಮನುಸ್ಸಅಧನೋ। ಮನುಸ್ಸಕಪಣೋತಿ ಮನುಸ್ಸಕಾರುಞ್ಞತಂ ಪತ್ತೋ। ಮನುಸ್ಸವರಾಕೋತಿ ಮನುಸ್ಸಲಾಮಕೋ। ತತ್ರಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ, ತಸ್ಮಿಂ ವಾ ಅತಿರೋಚನೇ। ಉಜ್ಝಾಯನ್ತೀತಿ ಅವಜ್ಝಾಯನ್ತಿ ಲಾಮಕತೋ ಚಿನ್ತೇನ್ತಿ। ಖಿಯನ್ತೀತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ಪಕಾಸೇನ್ತಿ। ವಿಪಾಚೇನ್ತೀತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಕಥೇನ್ತಿ ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತಿ। ಏಸೋ ಖೋ ಮಾರಿಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಯಮನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾ – ಸೋ ಕಿರ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ಬುದ್ಧೇ ಕಾಸಿರಟ್ಠೇ ಬಾರಾಣಸಿರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ಸಮುಸ್ಸಿತದ್ಧಜಪಟಾಕನಾನಾಲಙ್ಕಾರೇನ ಸುಟ್ಠು ಅಲಙ್ಕತಂ ನಗರಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಅಕಾಸಿ ಅತ್ತನೋ ಸಿರಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಮಾಕಡ್ಢಿತನೇತ್ತೇನ ಜನಕಾಯೇನ ಸಮುಲ್ಲೋಕಿಯಮಾನೋ। ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಸಮಯೇ ಏಕೋ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋ ಗನ್ಧಮಾದನಪಬ್ಬತಾ ಆಗಮ್ಮ ತಸ್ಮಿಂ ನಗರೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರತಿ, ಸನ್ತಿನ್ದ್ರಿಯೋ ಸನ್ತಮಾನಸೋ ಉತ್ತಮದಮಥಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಮಹಾಜನೋಪಿ ರಾಜಗತಂ ಚಿತ್ತೀಕಾರಂ ಪಹಾಯ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಮೇವ ಓಲೋಕೇಸಿ। ರಾಜಾ – ‘‘ಇದಾನಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಜನಕಾಯೇ ಏಕೋಪಿ ಮಂ ನ ಓಲೋಕೇತಿ। ಕಿಂ ನು ಖೋ ಏತ’’ನ್ತಿ? ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ಅದ್ದಸ। ಸೋಪಿ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋ ಮಹಲ್ಲಕೋ ಹೋತಿ ಪಚ್ಛಿಮವಯೇ ಠಿತೋ। ಚೀವರಾನಿಪಿಸ್ಸ ಜಿಣ್ಣಾನಿ, ತತೋ ತತೋ ಸುತ್ತಾನಿ ಗಳನ್ತಿ। ರಞ್ಞೋ ಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಿ ದ್ವೇ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ಪೂರಿತಪಾರಮಿಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ದಿಸ್ವಾ ಚಿತ್ತಪಸಾದಮತ್ತಂ ವಾ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ವನ್ದನಮತ್ತಂ ವಾ ನಾಹೋಸಿ। ಸೋ ರಾಜಾ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಮಞ್ಞೇ ಏಸ ಉಸೂಯಾಯ ಮಂ ನ ಓಲೋಕೇತೀ’’ತಿ ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾ ‘‘ಕ್ವಾಯಂ ಕುಟ್ಠಿಚೀವರಾನಿ ಪಾರುತೋ’’ತಿ ನಿಟ್ಠುಭಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೇನ ಮಹಾನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನ ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ರಾಜಗಹೇ ಪರಮಕಪಣಾಯ ಇತ್ಥಿಯಾ ಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹಿ। ಗಹಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಾ ಇತ್ಥೀ ಕಞ್ಜಿಕಮತ್ತಮ್ಪಿ
ಅಥಸ್ಸ ಸುಪ್ಪಬುದ್ಧೋತ್ವೇವ ನಾಮಂ ಉದಪಾದಿ। ಅಥಾಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಭಗವತಿ ರಾಜಗಹಂ ಸಮ್ಪತ್ತೇ ನಾಗರಾ ಸತ್ಥಾರಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ನಗರಮಜ್ಝೇ ಮಹಾಮಣ್ಡಪಂ ಕತ್ವಾ ದಾನಂ ಅದಂಸು। ಸುಪ್ಪಬುದ್ಧೋಪಿ ಕುಟ್ಠೀ ಗನ್ತ್ವಾ ದಾನಗ್ಗಮಣ್ಡಪಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ನಿಸೀದಿ। ನಾಗರಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಪಣೀತೇನ ಖಾದನೀಯೇನ ಭೋಜನೀಯೇನ ಪರಿವಿಸನ್ತಾ ತಸ್ಸಾಪಿ ಯಾಗುಭತ್ತಂ ಅದಂಸು। ತಸ್ಸ ಪಣೀತಭೋಜನಂ ಭುತ್ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ಅಹೋಸಿ। ಸತ್ಥಾ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಾವಸಾನೇ ಅನುಮೋದನಂ ಕತ್ವಾ ಸಚ್ಚಾನಿ ದೀಪೇಸಿ, ಸುಪ್ಪಬುದ್ಧೋ ನಿಸಿನ್ನಟ್ಠಾನೇ ನಿಸಿನ್ನೋವ ದೇಸನಾನುಸಾರೇನ ಞಾಣಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ। ಸತ್ಥಾ ಉಟ್ಠಾಯ ವಿಹಾರಂ ಗತೋ। ಸೋಪಿ ಚುಮ್ಬಟಂ ಆರುಯ್ಹ ಕಪಾಲಮಾದಾಯ ದಣ್ಡಮೋಲುಬ್ಭ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ವಿಬ್ಭನ್ತಾಯ ಗಾವಿಯಾ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪಿತೋ ಮತ್ತಿಕಪಾತಿಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಂ ಪಟಿಲಭನ್ತೋ ವಿಯ ದುತಿಯಚಿತ್ತವಾರೇ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಪುಞ್ಞಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಞ್ಞೇ ದೇವೇ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ವಿರೋಚಿತ್ಥ। ತಂ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಏಸೋ ಖೋ ಮಾರಿಸಾತಿಆದಿಮಾಹ।
ಸದ್ಧಾತಿ ಮಗ್ಗೇನಾಗತಸದ್ಧಾ। ಸೀಲಞ್ಚ ಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣನ್ತಿ ಕಲ್ಯಾಣಸೀಲಂ ನಾಮ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಅರಿಯಕನ್ತಸೀಲಂ ವುಚ್ಚತಿ। ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಏಕಸೀಲಮ್ಪಿ ಅಕನ್ತಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನತ್ಥೇ ಭವನ್ತರೇಪಿ ಅಪ್ಪಹೀನಂ ಪಞ್ಚಸೀಲಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಚತುತ್ಥಂ।
೫. ರಾಮಣೇಯ್ಯಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೬೧. ಪಞ್ಚಮೇ ಆರಾಮಚೇತ್ಯಾತಿ ಆರಾಮಚೇತಿಯಾನಿ। ವನಚೇತ್ಯಾತಿ ವನಚೇತಿಯಾನಿ। ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಮನುಸ್ಸರಾಮಣೇಯ್ಯಸ್ಸಾತಿ ಮನುಸ್ಸರಮಣೀಯಭಾವಸ್ಸ। ಇದಾನಿ ಮನುಸ್ಸರಮಣೀಯಕವಸೇನ ಭೂಮಿರಮಣೀಯಕಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಗಾಮೇ ವಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಪಞ್ಚಮಂ।
೬. ಯಜಮಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೬೨. ಛಟ್ಠೇ ಯಜಮಾನಾನನ್ತಿ ಯಜನ್ತಾನಂ। ತದಾ ಕಿರ ಅಙ್ಗಮಗಧವಾಸಿಕಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಅನುಸಂವಚ್ಛರಂ ಸಪ್ಪಿಮಧುಫಾಣಿತಾದೀಸು ಅಗ್ಗಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ದಾರೂನಂ ಸಟ್ಠಿಮತ್ತೇ ಸಕಟಭಾರೇ ರಾಸಿಂ ಕತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಂ ದತ್ವಾ ಪಜ್ಜಲಿತಕಾಲೇ ‘‘ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಯಜಾಮಾ’’ತಿ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ। ‘‘ಏಕವಾರಂ ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ ಸಹಸ್ಸಗುಣಫಲಂ ದೇತೀ’’ತಿ ನೇಸಂ ಲದ್ಧಿ। ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ‘‘ಸಬ್ಬೇಪಿಮೇ ಸಬ್ಬಅಗ್ಗಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ‘ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಯಜಾಮಾ’ತಿ ಅಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ಝಾಪೇನ್ತಿ। ಅಫಲಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಮಯಿ ಪಸ್ಸನ್ತೇ ಮಾ ನಸ್ಸನ್ತು, ಯಥಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಚೇವ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ದತ್ವಾ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವನ್ತಿ, ಏವಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ದಾರುರಾಸಿಂ ಜಲಾಪೇತ್ವಾ ಓಲೋಕೇನ್ತೇಸು ಮನುಸ್ಸೇಸು ಪುಣ್ಣಮದಿವಸೇ ಬ್ರಹ್ಮತ್ತಭಾವಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸೇವ ಚನ್ದಮಣ್ಡಲಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ಮಹಾಜನೋ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಇಮಂ ಯಞ್ಞಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತುಂ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾ ಆಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ ಜಣ್ಣುಕೇಹಿ ಭೂಮಿಯಂ ಪತಿಟ್ಠಾಯ, ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ನಮಸ್ಸಮಾನೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಆಹಂಸು ‘‘ತುಮ್ಹೇ ‘ಮಯಂ ತಕ್ಕೇನ ಕಥೇಮಾ’ತಿ ಮಞ್ಞಥ, ಇದಾನಿ ಪಸ್ಸಥ, ಅಯಂ ವೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸಹತ್ಥಾ ಯಞ್ಞಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತುಂ ಆಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ। ಸಕ್ಕೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದಾರುಚಿತಕಮತ್ಥಕೇ ಆಕಾಸೇ ಠತ್ವಾ ‘‘ಕಸ್ಸಾಯಂ ಸಕ್ಕಾರೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ? ತುಮ್ಹಾಕಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಥ ನೋ ಯಞ್ಞನ್ತಿ। ತೇನ ಹಿ ಆಗಚ್ಛಥ, ಮಾ ತುಲಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಹತ್ಥೇನ ತುಲಯಿತ್ಥ, ಅಯಂ ಸತ್ಥಾ ಧುರವಿಹಾರೇ ವಸತಿ, ತಂ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮ ‘‘ಕಸ್ಸ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತೀ’’ತಿ
ತತ್ಥ ಪುಞ್ಞಪೇಕ್ಖಾನನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಂ ಇಚ್ಛನ್ತಾನಂ ಪುಞ್ಞತ್ಥಿಕಾನಂ। ಓಪಧಿಕಂ ಪುಞ್ಞನ್ತಿ ಉಪಧಿವಿಪಾಕಂ ಪುಞ್ಞಂ। ಸಙ್ಘೇ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲನ್ತಿ ಅರಿಯಸಙ್ಘೇ ದಿನ್ನಂ ವಿಪ್ಫಾರವನ್ತಂ ಹೋತಿ। ದೇಸನಾವಸಾನೇ ಚತುರಾಸೀತಿಪಾಣಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಮತಪಾನಂ ಪಿವಿಂಸು। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮನುಸ್ಸಾ ಸಬ್ಬಾನಿ ಅಗ್ಗದಾನಾನಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅದಂಸು। ಛಟ್ಠಂ।
೭. ಬುದ್ಧವನ್ದನಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೬೩. ಸತ್ತಮೇ ಉಟ್ಠೇಹೀತಿ ಉಟ್ಠಹ, ಘಟ, ವಾಯಮ। ವಿಜಿತಸಙ್ಗಾಮಾತಿ ರಾಗಾದೀನಞ್ಚೇವ ದ್ವಾದಸಯೋಜನಿಕಸ್ಸ ಚ ಮಾರಬಲಸ್ಸ ಜಿತತ್ತಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏವಂ ಆಲಪತಿ ಪನ್ನಭಾರಾತಿ ಓರೋಪಿತಖನ್ಧಕಿಲೇಸಾಭಿಸಙ್ಖಾರಭಾರ। ಪನ್ನರಸಾಯ ರತ್ತಿನ್ತಿ ಪನ್ನರಸಾಯ ಪುಣ್ಣಮಾಯ ರತ್ತಿಂ। ಸತ್ತಮಂ।
೮. ಗಹಟ್ಠವನ್ದನಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೬೪. ಅಟ್ಠಮೇ ಪುಥುದ್ದಿಸಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ದಿಸಾ ಚತಸ್ಸೋ ಅನುದಿಸಾ ಚ। ಭುಮ್ಮಾತಿ ಭೂಮಿವಾಸಿನೋ। ಚಿರರತ್ತಸಮಾಹಿತೇತಿ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾಹಿ ಚಿರರತ್ತಸಮಾಹಿತಚಿತ್ತೇ। ವನ್ದೇತಿ ವನ್ದಾಮಿ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಾಯಣೇತಿ ದಸಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ವೀಸತಿಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ…ಪೇ॰… ಸಟ್ಠಿಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಆಪಾಣಕೋಟಿಕಂ ಏಕಸೇಯ್ಯಂ ಏಕಭತ್ತನ್ತಿಆದಿಕಂ ಸೇಟ್ಠಚರಿಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಮಾನೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಞ್ಞಕರಾತಿ ಚತುಪಚ್ಚಯದಾನಂ ಕುಸುಮ್ಭಸುಮನಪೂಜಾ ದೀಪಸಹಸ್ಸಜಾಲನ್ತಿ ಏವಮಾದಿಪುಞ್ಞಕಾರಕಾ। ಸೀಲವನ್ತೋತಿ ಉಪಾಸಕತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಪಞ್ಚಹಿಪಿ ದಸಹಿಪಿ ಸೀಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ಧಮ್ಮೇನ ದಾರಂ ಪೋಸೇನ್ತೀತಿ ಉಮಙ್ಗಭಿನ್ದನಾದೀನಿ ಅಕತ್ವಾ ಧಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಕಸಿಗೋರಕ್ಖವಣಿಜ್ಜಾದೀಹಿ ಪುತ್ತದಾರಂ ಪೋಸೇನ್ತಿ। ಪಮುಖೋ ರಥಮಾರುಹೀತಿ ದೇವಾನಂ ಪಮುಖೋ ಸೇಟ್ಠೋ ರಥಂ ಆರುಹಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।
೯. ಸತ್ಥಾರವನ್ದನಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೬೫. ನವಮೇ ಭಗವನ್ತಂ ನಮಸ್ಸತೀತಿ ಏಕಂಸಂ ಉತ್ತರಿಯಂ ದುಕುಲಂ ಕತ್ವಾ, ಬ್ರಹ್ಮಜಾಣುಕೋ ಹುತ್ವಾ ಸಿರಸಿ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ನಮಸ್ಸತಿ। ಸೋ ಯಕ್ಖೋತಿ ಸೋ ಸಕ್ಕೋ। ಅನೋಮನಾಮನ್ತಿ ಸಬ್ಬಗುಣೇಹಿ ಓಮಕಭಾವಸ್ಸ ನತ್ಥಿತಾಯ ಸಬ್ಬಗುಣನೇಮಿತ್ತಕೇಹಿ ನಾಮೇಹಿ ಅನೋಮನಾಮಂ। ಅವಿಜ್ಜಾಸಮತಿಕ್ಕಮಾತಿ ಚತುಸಚ್ಚಪಟಿಚ್ಛಾದಿಕಾಯ ವಟ್ಟಮೂಲಕಅವಿಜ್ಜಾಯ ಸಮತಿಕ್ಕಮೇನ। ಸೇಕ್ಖಾತಿ ಸತ್ತ ಸೇಕ್ಖಾ। ಅಪಚಯಾರಾಮಾತಿ ವಟ್ಟವಿದ್ಧಂಸನೇ ರತಾ। ಸಿಕ್ಖರೇತಿ ಸಿಕ್ಖನ್ತಿ। ನವಮಂ।
೧೦. ಸಙ್ಘವನ್ದನಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೬೬. ದಸಮೇ ಅಜ್ಝಭಾಸೀತಿ ಕಸ್ಮಾ ಏಸ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಏವಂ ಭಾಸತೀತಿ? ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಕಿರ ದೇವರಞ್ಞೋ ಪೂತಿದೇಹಸಯಾತಿ ಪೂತಿಮ್ಹಿ ಮಾತುಸರೀರೇ ವಾ, ಅತ್ತನೋಯೇವ ವಾ ಸರೀರಂ ಅವತ್ಥರಿತ್ವಾ ಸಯನತೋ ಪೂತಿದೇಹಸಯಾ। ನಿಮುಗ್ಗಾ ಕುಣಪಮ್ಹೇತೇತಿ ದಸಮಾಸೇ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಸಙ್ಖಾತೇ ಕುಣಪಸ್ಮಿಂ ಏತೇ ನಿಮುಗ್ಗಾ। ಏತಂ ತೇಸಂ ಪಿಹಯಾಮೀತಿ ಏತೇಸಂ ಏತಂ ಪಿಹಯಾಮಿ ಪತ್ಥಯಾಮಿ। ನ ತೇ ಸಂ ಕೋಟ್ಠೇ ಓಪೇನ್ತೀತಿ ನ ತೇ ಸಂ ಸನ್ತಕಂ ಧಞ್ಞಂ ಕೋಟ್ಠೇ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ। ನ ಹಿ ಏತೇಸಂ ಧಞ್ಞಂ ಅತ್ಥಿ। ನ ಕುಮ್ಭೀತಿ ನ ಕುಮ್ಭಿಯಂ। ನ ಕಳೋಪಿಯನ್ತಿ ನ ಪಚ್ಛಿಯಂ। ಪರನಿಟ್ಠಿತಮೇಸಾನಾತಿ ಪರೇಸಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ಪರಘರೇ ಪಕ್ಕಂ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರವತ್ತೇನ ಏಸಮಾನಾ ಗವೇಸಮಾನಾ। ತೇನಾತಿ ಏವಂ ಪರಿಯಿಟ್ಠೇನ। ಸುಬ್ಬತಾತಿ ದಸಪಿ…ಪೇ॰… ಸಟ್ಠಿಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಸುಸಮಾದಿನ್ನಸುನ್ದರವತಾ।
ಸುಮನ್ತಮನ್ತಿನೋತಿ ಧಮ್ಮಂ ಸಜ್ಝಾಯಿಸ್ಸಾಮ, ಧುತಙ್ಗಂ ಸಮಾದಿಯಿಸ್ಸಾಮ, ಅಮತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಏವಂ ಸುಭಾಸಿತಭಾಸಿನೋ। ತುಣ್ಹೀಭೂತಾ ಸಮಞ್ಚರಾತಿ ತಿಯಾಮರತ್ತಿಂ ಅಸನಿಘೋಸೇನ ಪುಥುಮಚ್ಚಾ ಚಾತಿ ಬಹುಸತ್ತಾ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ವಿರುದ್ಧಾ। ಅತ್ತದಣ್ಡೇಸು ನಿಬ್ಬುತಾತಿ ಪರವಿಹೇಠನತ್ಥಂ ಗಹಿತದಣ್ಡೇಸು ಸತ್ತೇಸು ನಿಬ್ಬುತಾ ವಿಸ್ಸಟ್ಠದಣ್ಡಾ। ಸಾದಾನೇಸು ಅನಾದಾನಾತಿ ಸಗಹಣೇಸು ಸತ್ತೇಸು ಚ ಭವಯೋನಿಆದೀನಂ ಏಕಕೋಟ್ಠಾಸಸ್ಸಾಪಿ ಅಗಹಿತತ್ತಾ ಅಗಹಣಾ। ದಸಮಂ।
ದುತಿಯೋ ವಗ್ಗೋ।
೩. ತತಿಯವಗ್ಗೋ
೧. ಛೇತ್ವಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೬೭. ತತಿಯವಗ್ಗಸ್ಸ ಪಠಮಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ। ಪಠಮಂ।
೨. ದುಬ್ಬಣ್ಣಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೬೮. ದುತಿಯೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೋತಿ ಝಾಮಖಾಣುವಣ್ಣೋ। ಓಕೋಟಿಮಕೋತಿ ಲಕುಣ್ಡಕೋ ಮಹೋದರೋ। ಆಸನೇತಿ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲಸಿಲಾಯಂ। ಕೋಧಭಕ್ಖೋತಿ ಸಕ್ಕೇನ ಗಹಿತನಾಮಮೇವೇತಂ। ಸೋ ಪನ ಏಕೋ ರೂಪಾವಚರಬ್ರಹ್ಮಾ, ‘‘ಸಕ್ಕೋ ಕಿರ ಖನ್ತಿಬಲೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ವೀಮಂಸನತ್ಥಂ ಆಗತೋ ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ದೇವಾನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ನ ಸಕ್ಕಾ ಏಸ ಫರುಸೇನ ಚಾಲೇತುಂ, ನೀಚವುತ್ತಿನಾ ಪನ ಖನ್ತಿಯಂ ಠಿತೇನ ಸಕ್ಕಾ ಪಲಾಪೇತು’’ನ್ತಿ ತಥಾ ಪಲಾಪೇತುಕಾಮೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ಅನ್ತರಧಾಯೀತಿ ಖನ್ತಿಯಂ ಠತ್ವಾ ಬಲವಚಿತ್ತೀಕಾರಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ನೀಚವುತ್ತಿಯಾ ದಸ್ಸಿಯಮಾನಾಯ ಸಕ್ಕಾಸನೇ ಠಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಅನ್ತರಧಾಯಿ। ನ ಸೂಪಹತಚಿತ್ತೋಮ್ಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಸೂತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಉಪಹತಚಿತ್ತೋಮ್ಹೀತಿ ಆಹ। ನಾವತ್ತೇನ ಸುವಾನಯೋತಿ ನ ಕೋಧಾವತ್ತೇನ ಸುಆನಯೋ, ಕೋಧವಸೇ ವತ್ತೇತುಂ ನ ಸುಕರೋಮ್ಹೀತಿ ವದತಿ। ನ ವೋ ಚಿರಾಹನ್ತಿ ವೋತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಅಹಂ ಚಿರಂ ನ ಕುಜ್ಝಾಮೀತಿ ವದತಿ। ದುತಿಯಂ।
೩. ಸಮ್ಬರಿಮಾಯಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೬೯. ತತಿಯೇ ಆಬಾಧಿಕೋತಿ ಇಸಿಗಣೇನ ಅಭಿಸಪಕಾಲೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾಬಾಧೇನ ಆಬಾಧಿಕೋ। ವಾಚೇಹಿ ಮನ್ತಿ ಸಚೇ ಮಂ ಸಮ್ಬರಿಮಾಯಂ ವಾಚೇಸಿ, ಏವಮಹಂ ತಮ್ಪಿ ತಿಕಿಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವದತಿ। ಮಾ ಖೋ ತ್ವಂ, ಮಾರಿಸ, ವಾಚೇಸೀತಿ ವಿನಾಪಿ ತಾವ ಸಮ್ಬರಿಮಾಯಂ ಸಕ್ಕೋ ಅಮ್ಹೇ ಬಾಧತಿ, ಯದಿ ಪನ ತಂ ಜಾನಿಸ್ಸತಿ, ನಟ್ಠಾ ಮಯಂ, ಮಾ ಅತ್ತನೋ ಏಕಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಅಮ್ಹೇ ನಾಸೇಹೀತಿ ವತ್ವಾ ನಿವಾರಯಿಂಸು। ಸಮ್ಬರೋವ ಸತಂ ಸಮನ್ತಿ ಯಥಾ ಸಮ್ಬರೋ ಅಸುರಿನ್ದೋ ಮಾಯಾವೀ ಮಾಯಂ ಪಯೋಜೇತ್ವಾ ವಸ್ಸಸತಂ ನಿರಯೇ ಪಕ್ಕೋ, ಏವಂ ಪಚ್ಚತಿ। ತುಮ್ಹೇ ಧಮ್ಮಿಕಾವ, ಅಲಂ ವೋ ಮಾಯಾಯಾತಿ ವದತಿ। ಕಿಂ ಪನ ಸಕ್ಕೋ ತಸ್ಸ ಕೋಧಂ ತಿಕಿಚ್ಛಿತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಾತಿ? ಆಮ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯ। ಕಥಂ? ತದಾ ಕಿರ ಸೋ ಇಸಿಗಣೋ ಧರತಿಯೇವ, ತಸ್ಮಾ ನಂ ಇಸೀನಂ ಸನ್ತಿಕಂ ನೇತ್ವಾ ಖಮಾಪೇಯ್ಯ, ಏವಮಸ್ಸ ಫಾಸು ಭವೇಯ್ಯ। ತೇನ ಪನ ವಞ್ಚಿತತ್ತಾ ತಥಾ ಅಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕನ್ತೋವ। ತತಿಯಂ।
೪. ಅಚ್ಚಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೭೦. ಚತುತ್ಥೇ ಸಮ್ಪಯೋಜೇಸುನ್ತಿ ಕಲಹಂ ಅಕಂಸು। ಅಚ್ಚಸರಾತಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿ, ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಏಕಂ ಯಥಾಧಮ್ಮಂ ನಪ್ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ನ ಖಮತಿ। ಕೋಧೋ ವೋ ವಸಮಾಯಾತೂತಿ ಕೋಧೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಸಂ ಆಗಚ್ಛತು, ಮಾ ತುಮ್ಹೇ ಕೋಧವಸಂ ಗಮಿತ್ಥಾತಿ ದೀಪೇತಿ। ಮಾ ಚ ಮಿತ್ತೇ ಹಿ ವೋ ಜರಾತಿ ಏತ್ಥ ಹೀತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಮಿತ್ತಧಮ್ಮೇ ಜರಾ ನಾಮ ಮಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ವಾ ಕರಣವಚನಂ, ಮಿತ್ತೇಸು ವೋ ಜರಾ ಮಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಮಿತ್ತಭಾವತೋ ಅಞ್ಞಥಾಭಾವೋ ಮಾ ಹೋತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಗರಹಿಯಂ ಮಾ ಗರಹಿತ್ಥಾತಿ ಅಗಾರಯ್ಹಂ ಖೀಣಾಸವಪುಗ್ಗಲಂ ಮಾ ಗರಹಿತ್ಥ। ಚತುತ್ಥಂ।
೫. ಅಕ್ಕೋಧಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೭೧. ಪಞ್ಚಮೇ ಮಾ ವೋ ಕೋಧೋ ಅಜ್ಝಭವೀತಿ ಕೋಧೋ ತುಮ್ಹೇ ಮಾ ಅಭಿಭವಿ, ತುಮ್ಹೇವ ಕೋಧಂ ಅಭಿಭವಥ। ಮಾ ಚ ಕುಜ್ಝಿತ್ಥ ಕುಜ್ಝಿತನ್ತಿ ಕುಜ್ಝನ್ತಾನಂ ಮಾ ಪಟಿಕುಜ್ಝಿತ್ಥ। ಅಕ್ಕೋಧೋತಿ ಮೇತ್ತಾ ಅವಿಹಿಂಸಾತಿ ಕರುಣಾ ಚ ಕರುಣಾಪುಬ್ಬಭಾಗೋ ಚ। ಅಥ ಪಾಪಜನಂ ಕೋಧೋ, ಪಬ್ಬತೋವಾಭಿಮದ್ದತೀತಿ ಲಾಮಕಜನಂ ಪಬ್ಬತೋ ವಿಯ ಕೋಧೋ ಅಭಿಮದ್ದತೀತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।
ತತಿಯೋ ವಗ್ಗೋ।
ಸಕ್ಕಸಂಯುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಇತಿ ಸಾರತ್ಥಪ್ಪಕಾಸಿನಿಯಾ ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ-ಅಟ್ಠಕಥಾಯ
ಸಗಾಥಾವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ-ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ಪಠಮೋ ಭಾಗೋ।