೧೩. ಝಾನಸಂಯುತ್ತಂ
೧. ಸಮಾಧಿಮೂಲಕಸಮಾಪತ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೬೬೨. ಸಮಾಧಿಕುಸಲೋತಿ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಪೀತಿಸುಖೇಕಗ್ಗತಾವಸೇನ ಪಠಮಂ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಂ, ಪೀತಿಸುಖೇಕಗ್ಗತಾವಸೇನ ದುತಿಯಂ ತಿವಙ್ಗಿಕಂ, ಸುಖೇಕಗ್ಗತಾವಸೇನ ತತಿಯಂ ದುವಙ್ಗಿಕಂ, ಉಪೇಕ್ಖೇಕಗ್ಗತಾವಸೇನ ಚತುತ್ಥಂ ದುವಙ್ಗಿಕಮೇವಾತಿ ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಝಾನೇ ತಂತಂಅಙ್ಗಾನಂ ವವತ್ಥಾನೇ ಕುಸಲೋ। ಸಮಾಪತ್ತಿಕುಸಲೋತಿ ಸಮಾಪಜ್ಜನೇ ಕುಸಲೋ। ಹಾಸೇತ್ವಾತಿ ತೋಸೇತ್ವಾ। ಕಲ್ಲಂ ಕತ್ವಾತಿ ಸಮಾಧಾನಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖಧಮ್ಮಾನಂ ದೂರೀಕರಣೇನ ಸಹಕಾರೀಕಾರಣಞ್ಚ ಸಮಾಧಾನೇನ ಸಮಾಪಜ್ಜನೇ ಚಿತ್ತಂ ಸಮತ್ಥಂ ಕತ್ವಾ। ಸೇಸಪದಾನೀತಿ ಸೇಸಾ ತಯೋ ಕೋಟ್ಠಾಸಾ। ತತಿಯಾದೀಸು ನಯೇಸು ಅಕುಸಲೋಪಿ ಝಾನತ್ಥಾಯ ಪಟಿಪನ್ನತ್ತಾ ‘‘ಝಾಯೀತೇವಾ’’ತಿ ವುತ್ತೋ।
ಸಮಾಧಿಮೂಲಕಸಮಾಪತ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೨-೫೫. ಸಮಾಧಿಮೂಲಕಠಿತಿಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ
೬೬೩-೭೧೬. ದುತಿಯಾದಿಸುತ್ತೇಸು ಠಿತಿಕುಸಲೋತಿ ಏತ್ಥ ಅನ್ತೋಗಧಹೇತುಅತ್ಥೋ ಠಿತಿ-ಸದ್ದೋ, ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಪನ ಕುಸಲೋತಿ ಅತ್ಥೋತಿ ಆಹ – ‘‘ಝಾನಂ ಠಪೇತುಂ ಅಕುಸಲೋ’’ತಿ। ಸತ್ತಟ್ಠಅಚ್ಛರಾಮತ್ತನ್ತಿ ಸತ್ತಟ್ಠಅಚ್ಛರಾಮತ್ತಂ ಖಣಂ ಝಾನಂ ಠಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನವಸೀಭಾವಸ್ಸ ಅನಿಪ್ಫಾದಿತತ್ತಾ। ಯಥಾಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಕಾಲೇನ ವುಟ್ಠಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ವುಟ್ಠಾನವಸೀಭಾವಸ್ಸ ಅನಿಪ್ಫಾದಿತತ್ತಾ। ಕಲ್ಲಂ ಜಾತಂ ಅಸ್ಸಾತಿ ಕಲ್ಲಿತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಕಲ್ಲಿತೇ ಕಲ್ಲಿತಭಾವೇನ ಕಸಿಣಾರಮ್ಮಣೇಸು ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ಅಸುಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ವಿಸಯವಸೇನ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ನ ಸಮಾಧಿಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣಕುಸಲೋ। ನ ಸಮಾಧಿಸ್ಮಿಂ ಗೋಚರಕುಸಲೋತಿ ಸಮಾಧಿಸ್ಮಿಂ ನಿಪ್ಫಾದಿತಬ್ಬೇ ತಸ್ಸ ಗೋಚರೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸಞ್ಞಿತೇ ಪವತ್ತಿಟ್ಠಾನೇ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಗೋಚರೇ ಚ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞವಿರಹಿತೋ ಅಕುಸಲೋ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಗೋಚರೋ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾದಿಕಂ, ‘ಏವಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ಬಹುಲೀಕಾತಬ್ಬ’ನ್ತಿ ಅಜಾನನ್ತೋ ತತ್ಥ ಅಕುಸಲೋ ನಾಮಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಭಿನೀಹರಿತುನ್ತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ವಿಸೇಸಭಾಗಿಯತಾಯ ಅಕುಸಲೋ। ಸಕ್ಕಚ್ಚಕಾರೀತಿ ಚಿತ್ತೀಕಾರೀ। ಸಾತಚ್ಚಕಾರೀತಿ ನಿಯತಕಾರೀ। ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಉಪಕಾರಕಧಮ್ಮಾತಿ ಅಪ್ಪನಾಕೋಸಲ್ಲಾ। ಸಮಾಪತ್ತಿಆದೀಹೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಸಕ್ಕಚ್ಚಕಾರಿಪದಾದೀನಂಯೇವ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ ಚತುಕ್ಕಾನಂ ವುತ್ತತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯೋಜೇತ್ವಾ ಚತುಕ್ಕಾ ವುತ್ತಾ’’ತಿ। ಲೋಕಿಯಜ್ಝಾನವಸೇನೇವ ಕಥಿತಂ ‘‘ಸಮಾಧಿಕುಸಲೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ದೇಸನಾಯ ಪವತ್ತತ್ತಾ। ನ ಹಿ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೇಸು ಅಕೋಸಲ್ಲಂ ನಾಮ ಲಬ್ಭತಿ। ಯದಿ ಅಕೋಸಲ್ಲಂ, ನ ಕುಸಲಸದ್ದೇನ ವಿಸೇಸಿತಬ್ಬತಾ ಸಿಯಾತಿ।
ಸಮಾಧಿಮೂಲಕಠಿತಿಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಝಾನಸಂಯುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ನಿಟ್ಠಿತಾ ಚ ಸಾರತ್ಥಪ್ಪಕಾಸಿನಿಯಾ
ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ-ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ಖನ್ಧವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ।