(೨೪) ೪. ಕಮ್ಮವಗ್ಗೋ
೧. ಸಂಖಿತ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೩೨. ಚತುತ್ಥಸ್ಸ ಕಣ್ಹನ್ತಿ ಕಾಳಕಂ ದಸಅಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಕಮ್ಮಂ। ಕಣ್ಹವಿಪಾಕನ್ತಿ ಅಪಾಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನತೋ ಕಾಳಕವಿಪಾಕಂ। ಸುಕ್ಕನ್ತಿ ಪಣ್ಡರಕಂ ಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಕಮ್ಮಂ ಸುಕ್ಕವಿಪಾಕನ್ತಿ ಸಗ್ಗೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನತೋ ಪಣ್ಡರಕವಿಪಾಕಂ। ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕನ್ತಿ ಮಿಸ್ಸಕಕಮ್ಮಂ। ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕವಿಪಾಕನ್ತಿ ಅಕಣ್ಹಂ ಅಸುಕ್ಕನ್ತಿ ಕಮ್ಮಕ್ಖಯಕರಂ ಚತುಮಗ್ಗಞಾಣಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ತಞ್ಹಿ ಯದಿ ಕಣ್ಹಂ ಭವೇಯ್ಯ, ಕಣ್ಹವಿಪಾಕಂ ದದೇಯ್ಯ। ಯದಿ ಸುಕ್ಕಂ ಭವೇಯ್ಯ, ಸುಕ್ಕವಿಪಾಕಂ ದದೇಯ್ಯ। ಉಭಯವಿಪಾಕಸ್ಸ ಪನ ಅಪ್ಪದಾನತೋ ಅಕಣ್ಹಂ ಅಸುಕ್ಕನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ।
೨. ವಿತ್ಥಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೩೩. ದುತಿಯೇ ಸಬ್ಯಾಬಜ್ಝನ್ತಿ ಸದೋಸಂ। ಕಾಯಸಙ್ಖಾರನ್ತಿ ಕಾಯದ್ವಾರಚೇತನಂ। ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತೀತಿ ಆಯೂಹತಿ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತಿ। ಸೇಸದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಬ್ಯಾಬಜ್ಝಂ ಲೋಕನ್ತಿ ಸದುಕ್ಖಂ ಲೋಕಂ। ಸಬ್ಯಾಬಜ್ಝಾ ಫಸ್ಸಾತಿ ಸದುಕ್ಖಾ ವಿಪಾಕಫಸ್ಸಾ। ಸಬ್ಯಾಬಜ್ಝಂ ವೇದನಂ ವೇದಿಯತೀತಿ ಸಾಬಾಧಂ ವಿಪಾಕವೇದನಂ ವೇದಿಯತಿ। ಏಕನ್ತದುಕ್ಖನ್ತಿ ಏಕನ್ತೇನೇವ ದುಕ್ಖಂ, ನ ಸುಖಸಮ್ಮಿಸ್ಸಂ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಸತ್ತಾ ನೇರಯಿಕಾತಿ ಏತ್ಥ ಸೇಯ್ಯಥಾಪೀತಿ ನಿದಸ್ಸನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ತೇನ ಕೇವಲಂ ನೇರಯಿಕಸತ್ತೇ ದಸ್ಸೇತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಪನ ತಂಸರಿಕ್ಖಕಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಮನುಸ್ಸಾತಿಆದೀಸು ಪನ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ತಾವ ಕಾಲೇನ ಸುಖಾ ವೇದನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕಾಲೇನ ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ। ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ದೇವಾತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಕಾಮಾವಚರದೇವಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ತೇಸಞ್ಹಿ ಮಹೇಸಕ್ಖತರಾ ದೇವತಾ ದಿಸ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾಸನತೋ ವುಟ್ಠಾನಂ, ಪಾರುತಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಸ್ಸ ಓತಾರಣಂ, ಅಞ್ಜಲಿಪಗ್ಗಣ್ಹನನ್ತಿಆದೀನಂ ವಸೇನ ಕಾಲೇನ ದುಕ್ಖಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವನ್ತಾನಂ ಕಾಲೇನ ಸುಖಂ। ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ವಿನಿಪಾತಿಕಾತಿ ಏತ್ಥ ವೇಮಾನಿಕಪೇತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ತೇ ನಿರನ್ತರಮೇವ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಸುಖಂ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಪಹಾನಾಯ ಯಾ ಚೇತನಾತಿ ಏತ್ಥ ವಿವಟ್ಟಗಾಮಿನೀ ಮಗ್ಗಚೇತನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಾ ಹಿ ಕಮ್ಮಕ್ಖಯಾಯ ಸಂವತ್ತತೀತಿ।
೩. ಸೋಣಕಾಯನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೩೪. ತತಿಯೇ ಸಿಖಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋತಿ ಸೀಸಮಜ್ಝೇ ಠಿತಾಯ ಮಹತಿಯಾ ಸಿಖಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಗೋತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ। ಪುರಿಮಾನೀತಿ ಅತೀತಾನನ್ತರದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪುರಿಮಾನಿ, ದುತಿಯಾದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪುರಿಮತರಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಸೋಣಕಾಯನೋತಿ ತಸ್ಸೇವ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ। ಕಮ್ಮಸಚ್ಚಾಯಂ ಭೋ ಲೋಕೋತಿ ಭೋ ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಕಮ್ಮಸಭಾವೋ। ಕಮ್ಮಸಮಾರಮ್ಭಟ್ಠಾಯೀತಿ ಕಮ್ಮಸಮಾರಮ್ಭೇನ ತಿಟ್ಠತಿ। ಕಮ್ಮಂ ಆಯೂಹನ್ತೋವ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅನಾಯೂಹನ್ತೋ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜತೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ಸೇಸಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
೪-೯. ಸಿಕ್ಖಾಪದಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ
೨೩೫. ಚತುತ್ಥಾದೀನಿಪಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನೇವ। ಮಗ್ಗಙ್ಗೇಸು ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಸತಿಯಾ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದತಿ, ತಸ್ಮಾ ಉಭಯಮೇವ ಕಮ್ಮಂ। ಸೇಸಾ ಅಙ್ಗಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ, ನೋ ಕಮ್ಮನ್ತಿ
೧೦. ಸಮಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೪೧. ದಸಮೇ ಇಧೇವಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಸಾಸನೇ। ಅಯಂ ಪನ ನಿಯಮೋ ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ದುತಿಯಾದಯೋಪಿ ಹಿ ಸಮಣಾ ಇಧೇವ, ನ ಅಞ್ಞತ್ಥ। ಸುಞ್ಞಾತಿ ರಿತ್ತಾ ತುಚ್ಛಾ। ಪರಪ್ಪವಾದಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಸಸ್ಸತವಾದಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತಿಕಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಅನ್ತಾನನ್ತಿಕಾ, ಚತ್ತಾರೋ ಅಮರಾವಿಕ್ಖೇಪಿಕಾ, ದ್ವೇ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಿಕಾ, ಸೋಳಸ ಸಞ್ಞಿವಾದಾ, ಅಟ್ಠ ಅಸಞ್ಞಿವಾದಾ, ಅಟ್ಠ ನೇವಸಞ್ಞಿನಾಸಞ್ಞಿವಾದಾ, ಸತ್ತ ಉಚ್ಛೇದವಾದಾ, ಪಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮನಿಬ್ಬಾನವಾದಾತಿ ಇಮೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲೇ ಆಗತದ್ವಾಸಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಿಯೋ ಇತೋ ಬಾಹಿರಾನಂ ಪರೇಸಂ ಪವಾದಾ ಪರಪ್ಪವಾದಾ ನಾಮ। ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಫಲಟ್ಠಕಸಮಣೇಹಿ ಸುಞ್ಞಾ। ನ ಹಿ ತೇ ಏತ್ಥ ಸನ್ತಿ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಏತೇಹೇವ ಸುಞ್ಞಾ
‘‘ಏಕೂನತಿಂಸೋ
ಯಂ ಪಬ್ಬಜಿಂ ಕಿಂಕುಸಲಾನುಏಸೀ।
ವಸ್ಸಾನಿ ಪಞ್ಞಾಸ ಸಮಾಧಿಕಾನಿ,
ಯತೋ ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸುಭದ್ದ।
ಞಾಯಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪದೇಸವತ್ತೀ,
ಇತೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಸಮಣೋಪಿ ನತ್ಥಿ’’॥
‘‘ದುತಿಯೋಪಿ ಸಮಣೋ ನತ್ಥಿ, ತತಿಯೋಪಿ ಸಮಣೋ ನತ್ಥಿ, ಚತುತ್ಥೋಪಿ ಸಮಣೋ ನತ್ಥಿ, ಸುಞ್ಞಾ ಪರಪ್ಪವಾದಾ ಸಮಣೇಹಿ ಅಞ್ಞೇಹೀ’’ತಿ
ಕಮ್ಮವಗ್ಗೋ ಚತುತ್ಥೋ।