॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯೋ
ದುಕನಿಪಾತಪಾಳಿ
೧. ಪಠಮಪಣ್ಣಾಸಕಂ
೧. ಕಮ್ಮಕರಣವಗ್ಗೋ
೧. ವಜ್ಜಸುತ್ತಂ
೧. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ। ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ದ್ವೇಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಜ್ಜಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ದ್ವೇ? ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಞ್ಚ ವಜ್ಜಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಞ್ಚ ವಜ್ಜಂ । ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಂ ವಜ್ಜಂ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪಸ್ಸತಿ ಚೋರಂ ಆಗುಚಾರಿಂ ರಾಜಾನೋ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿವಿಧಾ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾ ವಿವಿಧಾನಿ ಕಮ್ಮಕರಣಾನಿ (ಕ॰) ಕಾರೇನ್ತೇ; ಕಸಾಹಿಪಿ ತಾಳೇನ್ತೇ, ವೇತ್ತೇಹಿಪಿ ತಾಳೇನ್ತೇ, ಅದ್ಧದಣ್ಡಕೇಹಿಪಿ ತಾಳೇನ್ತೇ, ಹತ್ಥಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತೇ, ಪಾದಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತೇ, ಹತ್ಥಪಾದಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತೇ, ಕಣ್ಣಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತೇ, ನಾಸಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತೇ, ಕಣ್ಣನಾಸಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತೇ, ಬಿಲಙ್ಗಥಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇ, ಸಙ್ಖಮುಣ್ಡಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇ, ರಾಹುಮುಖಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇ, ಜೋತಿಮಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇ, ಹತ್ಥಪಜ್ಜೋತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇ, ಏರಕವತ್ತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇ, ಚೀರಕವಾಸಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇ, ಏಣೇಯ್ಯಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇ, ಬಳಿಸಮಂಸಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇ, ಕಹಾಪಣಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇ, ಖಾರಾಪತಚ್ಛಿಕಮ್ಪಿ ಖಾರಾಪಟಿಚ್ಛಕಮ್ಪಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰) ಕರೋನ್ತೇ, ಪಲಿಘಪರಿವತ್ತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತೇ, ಪಲಾಲಪೀಠಕಮ್ಪಿ ಪಲಾಲಪಿಟ್ಠಿಕಮ್ಪಿ (ಸೀ॰) ಕರೋನ್ತೇ, ತತ್ತೇನಪಿ ತೇಲೇನ ಓಸಿಞ್ಚನ್ತೇ, ಸುನಖೇಹಿಪಿ ಖಾದಾಪೇನ್ತೇ, ಜೀವನ್ತಮ್ಪಿ ಸೂಲೇ ಉತ್ತಾಸೇನ್ತೇ, ಅಸಿನಾಪಿ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದನ್ತೇ।
‘‘ತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘ಯಥಾರೂಪಾನಂ ಖೋ ಪಾಪಕಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಹೇತು ಚೋರಂ ಆಗುಚಾರಿಂ ರಾಜಾನೋ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿವಿಧಾ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾ ಕಾರೇನ್ತಿ; ಕಸಾಹಿಪಿ ತಾಳೇನ್ತಿ, ವೇತ್ತೇಹಿಪಿ ತಾಳೇನ್ತಿ, ಅದ್ಧದಣ್ಡಕೇಹಿಪಿ ತಾಳೇನ್ತಿ, ಹತ್ಥಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಪಾದಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಹತ್ಥಪಾದಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಕಣ್ಣಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ನಾಸಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಕಣ್ಣನಾಸಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದನ್ತಿ, ಬಿಲಙ್ಗಥಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಸಙ್ಖಮುಣ್ಡಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ರಾಹುಮುಖಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಜೋತಿಮಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಹತ್ಥಪಜ್ಜೋತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಏರಕವತ್ತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಚೀರಕವಾಸಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಏಣೇಯ್ಯಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಬಳಿಸಮಂಸಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಕಹಾಪಣಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಖಾರಾಪತಚ್ಛಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಪಲಿಘಪರಿವತ್ತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಪಲಾಲಪೀಠಕಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ತತ್ತೇನಪಿ ತೇಲೇನ ಓಸಿಞ್ಚನ್ತಿ, ಸುನಖೇಹಿಪಿ ಖಾದಾಪೇನ್ತಿ, ಜೀವನ್ತಮ್ಪಿ ಸೂಲೇ ಉತ್ತಾಸೇನ್ತಿ, ಅಸಿನಾಪಿ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದನ್ತಿ। ಅಹಞ್ಚೇವ ಅಹಞ್ಚೇ (?) ಖೋ ಪನ ಏವರೂಪಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕರೇಯ್ಯಂ, ಮಮ್ಪಿ ರಾಜಾನೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಏವರೂಪಾ ವಿವಿಧಾ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾ ಕಾರೇಯ್ಯುಂ; ಕಸಾಹಿಪಿ ತಾಳೇಯ್ಯುಂ…ಪೇ॰… ಅಸಿನಾಪಿ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯು’ನ್ತಿ। ಸೋ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸ್ಸ ವಜ್ಜಸ್ಸ ಭೀತೋ ನ ಪರೇಸಂ ಪಾಭತಂ ವಿಲುಮ್ಪನ್ತೋ ಚರತಿ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಂ ವಜ್ಜಂ।
‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಂ ವಜ್ಜಂ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಸ್ಸ ಖೋ ಪನ ಪಾಪಕೋ ದುಕ್ಖೋ ವಿಪಾಕೋ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಂ, ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಸ್ಸ ಪಾಪಕೋ ದುಕ್ಖೋ ವಿಪಾಕೋ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಂ, ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಸ್ಸ ಪಾಪಕೋ ದುಕ್ಖೋ ವಿಪಾಕೋ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಂ। ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರೇಯ್ಯಂ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರೇಯ್ಯಂ , ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರೇಯ್ಯಂ। ಕಿಞ್ಚ ತಂ ಯಾಹಂ ನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಸ್ಸ ವಜ್ಜಸ್ಸ ಭೀತೋ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಪಹಾಯ ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ಭಾವೇತಿ, ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ಪಹಾಯ ವಚೀಸುಚರಿತಂ ಭಾವೇತಿ, ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಪಹಾಯ ಮನೋಸುಚರಿತಂ ಭಾವೇತಿ, ಸುದ್ಧಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಂ ವಜ್ಜಂ। ‘‘ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ವಜ್ಜಾನಿ। ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸ್ಸ ವಜ್ಜಸ್ಸ ಭಾಯಿಸ್ಸಾಮ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಸ್ಸ ವಜ್ಜಸ್ಸ ಭಾಯಿಸ್ಸಾಮ, ವಜ್ಜಭೀರುನೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ವಜ್ಜಭಯದಸ್ಸಾವಿನೋ’ತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ವಜ್ಜಭೀರುನೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಜ್ಜಭಯದಸ್ಸಾವಿನೋ ಏತಂ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ಯಂ ಪರಿಮುಚ್ಚಿಸ್ಸತಿ ಸಬ್ಬವಜ್ಜೇಹೀ’’ತಿ। ಪಠಮಂ।
೨. ಪಧಾನಸುತ್ತಂ
೨. ‘‘ದ್ವೇಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಧಾನಾನಿ ದುರಭಿಸಮ್ಭವಾನಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮಾನಿ ದ್ವೇ? ಯಞ್ಚ ಗಿಹೀನಂ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತಂ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನುಪ್ಪದಾನತ್ಥಂ ಪಧಾನಂ, ಯಞ್ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗತ್ಥಂ ಪಧಾನಂ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಪಧಾನಾನಿ ದುರಭಿಸಮ್ಭವಾನಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ।
‘‘ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪಧಾನಾನಂ ಯದಿದಂ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗತ್ಥಂ ಪಧಾನಂ। ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗತ್ಥಂ ಪಧಾನಂ ಪದಹಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ದುತಿಯಂ।
೩. ತಪನೀಯಸುತ್ತಂ
೩. ‘‘ದ್ವೇಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ತಪನೀಯಾ। ಕತಮೇ ದ್ವೇ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಕತಂ ಹೋತಿ, ಅಕತಂ ಹೋತಿ ಕಾಯಸುಚರಿತಂ; ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ಕತಂ ಹೋತಿ; ಅಕತಂ ಹೋತಿ ವಚೀಸುಚರಿತಂ; ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಕತಂ ಹೋತಿ, ಅಕತಂ ಹೋತಿ ಮನೋಸುಚರಿತಂ। ಸೋ ‘ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಮೇ ಕತ’ನ್ತಿ ತಪ್ಪತಿ, ‘ಅಕತಂ ಮೇ ಕಾಯಸುಚರಿತ’ನ್ತಿ ತಪ್ಪತಿ; ‘ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ಮೇ ಕತ’ನ್ತಿ ತಪ್ಪತಿ, ‘ಅಕತಂ ಮೇ ವಚೀಸುಚರಿತ’ನ್ತಿ ತಪ್ಪತಿ; ‘ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಮೇ ಕತ’ನ್ತಿ ತಪ್ಪತಿ , ‘ಅಕತಂ ಮೇ ಮನೋಸುಚರಿತ’ನ್ತಿ ತಪ್ಪತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ತಪನೀಯಾ’’ತಿ। ತತಿಯಂ।
೪. ಅತಪನೀಯಸುತ್ತಂ
೪. ‘‘ದ್ವೇಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಅತಪನೀಯಾ। ಕತಮೇ ದ್ವೇ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ಕತಂ ಹೋತಿ, ಅಕತಂ ಹೋತಿ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ; ವಚೀಸುಚರಿತಂ ಕತಂ ಹೋತಿ, ಅಕತಂ ಹೋತಿ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ; ಮನೋಸುಚರಿತಂ ಕತಂ ಹೋತಿ, ಅಕತಂ ಹೋತಿ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ। ಸೋ ‘ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ಮೇ ಕತ’ನ್ತಿ ನ ತಪ್ಪತಿ, ‘ಅಕತಂ ಮೇ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತ’ನ್ತಿ ನ ತಪ್ಪತಿ; ‘ವಚೀಸುಚರಿತಂ ಮೇ ಕತ’ನ್ತಿ ನ ತಪ್ಪತಿ, ‘ಅಕತಂ ಮೇ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತ’ನ್ತಿ ನ ತಪ್ಪತಿ; ‘ಮನೋಸುಚರಿತಂ ಮೇ ಕತ’ನ್ತಿ ನ ತಪ್ಪತಿ, ‘ಅಕತಂ ಮೇ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತ’ನ್ತಿ ನ ತಪ್ಪತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಅತಪನೀಯಾ’’ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।
೫. ಉಪಞ್ಞಾತಸುತ್ತಂ
೫. ‘‘ದ್ವಿನ್ನಾಹಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪಞ್ಞಾಸಿಂ – ಯಾ ಚ ಅಸನ್ತುಟ್ಠಿತಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ಯಾ ಚ ಅಪ್ಪಟಿವಾನಿತಾ ಪಧಾನಸ್ಮಿಂ। ಅಪ್ಪಟಿವಾನೀ ಸುದಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪದಹಾಮಿ – ‘ಕಾಮಂ ತಚೋ ಚ ನ್ಹಾರು ನಹಾರು (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰) ಚ ಅಟ್ಠಿ ಚ ಅವಸಿಸ್ಸತು, ಸರೀರೇ ಉಪಸುಸ್ಸತು ಮಂಸಲೋಹಿತಂ, ಯಂ ತಂ ಪುರಿಸಥಾಮೇನ ಪುರಿಸವೀರಿಯೇನ ಪುರಿಸಪರಕ್ಕಮೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಂ ನ ತಂ ಅಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಸಣ್ಠಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪ್ಪಮಾದಾಧಿಗತಾ ಸಮ್ಬೋಧಿ, ಅಪ್ಪಮಾದಾಧಿಗತೋ ಅನುತ್ತರೋ ಯೋಗಕ್ಖೇಮೋ। ತುಮ್ಹೇ ಚೇಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪ್ಪಟಿವಾನಂ ಪದಹೇಯ್ಯಾಥ – ‘ಕಾಮಂ ತಚೋ ಚ ನ್ಹಾರು ಚ ಅಟ್ಠಿ ಚ ಅವಸಿಸ್ಸತು, ಸರೀರೇ ಉಪಸುಸ್ಸತು ಮಂಸಲೋಹಿತಂ, ಯಂ ತಂ ಪುರಿಸಥಾಮೇನ ಪುರಿಸವೀರಿಯೇನ ಪುರಿಸಪರಕ್ಕಮೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಂ ನ ತಂ ಅಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಸಣ್ಠಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ, ತುಮ್ಹೇಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಚಿರಸ್ಸೇವ – ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ ತದನುತ್ತರಂ – ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಿಸ್ಸಥ। ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಅಪ್ಪಟಿವಾನಂ ಪದಹಿಸ್ಸಾಮ। ಕಾಮಂ ತಚೋ ಚ ನ್ಹಾರು ಚ ಅಟ್ಠಿ ಚ ಅವಸಿಸ್ಸತು, ಸರೀರೇ ಉಪಸುಸ್ಸತು ಮಂಸಲೋಹಿತಂ, ಯಂ ತಂ ಪುರಿಸಥಾಮೇನ ಪುರಿಸವೀರಿಯೇನ ಪುರಿಸಪರಕ್ಕಮೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಂ ನ ತಂ ಅಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ವೀರಿಯಸ್ಸ ಸಣ್ಠಾನಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।
೬. ಸಂಯೋಜನಸುತ್ತಂ
೬. ‘‘ದ್ವೇಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ। ಕತಮೇ ದ್ವೇ? ಯಾ ಚ ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸಿತಾ, ಯಾ ಚ ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ನಿಬ್ಬಿದಾನುಪಸ್ಸಿತಾ। ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರನ್ತೋ ರಾಗಂ ನ ಪಜಹತಿ, ದೋಸಂ ನ ಪಜಹತಿ, ಮೋಹಂ ನ ಪಜಹತಿ। ರಾಗಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ, ದೋಸಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ, ಮೋಹಂ ಅಪ್ಪಹಾಯ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ। ನ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮಿ।
‘‘ಸಂಯೋಜನಿಯೇಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಸು ನಿಬ್ಬಿದಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರನ್ತೋ ರಾಗಂ ಪಜಹತಿ, ದೋಸಂ ಪಜಹತಿ, ಮೋಹಂ ಪಜಹತಿ। ರಾಗಂ ಪಹಾಯ, ದೋಸಂ ಪಹಾಯ, ಮೋಹಂ ಪಹಾಯ, ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ। ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ವದಾಮಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ। ಛಟ್ಠಂ।
೭. ಕಣ್ಹಸುತ್ತಂ
೭. ‘‘ದ್ವೇಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಕಣ್ಹಾ। ಕತಮೇ ದ್ವೇ? ಅಹಿರಿಕಞ್ಚ ಅನೋತ್ತಪ್ಪಞ್ಚ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಕಣ್ಹಾ’’ತಿ। ಸತ್ತಮಂ।
೮. ಸುಕ್ಕಸುತ್ತಂ
೮. ‘‘ದ್ವೇಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಸುಕ್ಕಾ। ಕತಮೇ ದ್ವೇ? ಹಿರೀ ಹಿರಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰) ಚ ಓತ್ತಪ್ಪಞ್ಚ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಸುಕ್ಕಾ’’ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।
೯. ಚರಿಯಸುತ್ತಂ
೯. ‘‘ದ್ವೇಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಸುಕ್ಕಾ ಲೋಕಂ ಪಾಲೇನ್ತಿ। ಕತಮೇ ದ್ವೇ? ಹಿರೀ ಚ ಓತ್ತಪ್ಪಞ್ಚ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ಸುಕ್ಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಲೋಕಂ ನ ಪಾಲೇಯ್ಯುಂ, ನಯಿಧ ಪಞ್ಞಾಯೇಥ ಮಾತಾತಿ ವಾ ಮಾತುಚ್ಛಾತಿ ವಾ ಮಾತುಲಾನೀತಿ ವಾ ಆಚರಿಯಭರಿಯಾತಿ ವಾ ಗರೂನಂ ದಾರಾತಿ ವಾ। ಸಮ್ಭೇದಂ ಲೋಕೋ ಅಗಮಿಸ್ಸ, ಯಥಾ ಅಜೇಳಕಾ ಕುಕ್ಕುಟಸೂಕರಾ ಸೋಣಸಿಙ್ಗಾಲಾ ಸೋಣಸಿಗಾಲಾ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰)। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮೇ ದ್ವೇ ಸುಕ್ಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಲೋಕಂ ಪಾಲೇನ್ತಿ ತಸ್ಮಾ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ (ಸೀ॰) ಮಾತಾತಿ ವಾ ಮಾತುಚ್ಛಾತಿ ವಾ ಮಾತುಲಾನೀತಿ ವಾ ಆಚರಿಯಭರಿಯಾತಿ ವಾ ಗರೂನಂ ದಾರಾತಿ ವಾ’’ತಿ। ನವಮಂ।
೧೦. ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕಸುತ್ತಂ
೧೦. ‘‘ದ್ವೇಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕಾ। ಕತಮಾ ದ್ವೇ? ಪುರಿಮಿಕಾ ಚ ಪಚ್ಛಿಮಿಕಾ ಚ। ಇಮಾ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದ್ವೇ ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕಾ’’ತಿ। ದಸಮಂ।
ಕಮ್ಮಕರಣವಗ್ಗೋ ಪಠಮೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ವಜ್ಜಾ ಪಧಾನಾ ದ್ವೇ ತಪನೀಯಾ, ಉಪಞ್ಞಾತೇನ ಪಞ್ಚಮಂ।
ಸಂಯೋಜನಞ್ಚ ಕಣ್ಹಞ್ಚ, ಸುಕ್ಕಂ ಚರಿಯಾ ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕೇನ ವಗ್ಗೋ॥