॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯೋ
ಚತುಕ್ಕನಿಪಾತಪಾಳಿ
೧. ಪಠಮಪಣ್ಣಾಸಕಂ
೧. ಭಣ್ಡಗಾಮವಗ್ಗೋ
೧. ಅನುಬುದ್ಧಸುತ್ತಂ
೧. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ವಜ್ಜೀಸು ವಿಹರತಿ ಭಣ್ಡಗಾಮೇ। ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ। ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಚತುನ್ನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಅನನುಬೋಧಾ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧಾ ಏವಮಿದಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಸನ್ಧಾವಿತಂ ಸಂಸರಿತಂ ಮಮಞ್ಚೇವ ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚ। ಕತಮೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ? ಅರಿಯಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೀಲಸ್ಸ ಅನನುಬೋಧಾ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧಾ ಏವಮಿದಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಸನ್ಧಾವಿತಂ ಸಂಸರಿತಂ ಮಮಞ್ಚೇವ ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚ। ಅರಿಯಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಅನನುಬೋಧಾ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧಾ ಏವಮಿದಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಸನ್ಧಾವಿತಂ ಸಂಸರಿತಂ ಮಮಞ್ಚೇವ ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚ। ಅರಿಯಾಯ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞಾಯ ಅನನುಬೋಧಾ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧಾ ಏವಮಿದಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಸನ್ಧಾವಿತಂ ಸಂಸರಿತಂ ಮಮಞ್ಚೇವ ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚ । ಅರಿಯಾಯ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಅನನುಬೋಧಾ ಅಪ್ಪಟಿವೇಧಾ ಏವಮಿದಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ ಸನ್ಧಾವಿತಂ ಸಂಸರಿತಂ ಮಮಞ್ಚೇವ ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚ। ತಯಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಂ ಸೀಲಂ ಅನುಬುದ್ಧಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಂ, ಅರಿಯೋ ಸಮಾಧಿ ಅನುಬುದ್ಧೋ ಪಟಿವಿದ್ಧೋ, ಅರಿಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಅನುಬುದ್ಧಾ ಪಟಿವಿದ್ಧಾ, ಅರಿಯಾ ವಿಮುತ್ತಿ ಅನುಬುದ್ಧಾ ಪಟಿವಿದ್ಧಾ, ಉಚ್ಛಿನ್ನಾ ಭವತಣ್ಹಾ, ಖೀಣಾ ಭವನೇತ್ತಿ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ।
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಇದಂ ವತ್ವಾನ ಸುಗತೋ ಅಥಾಪರಂ ಏತದವೋಚ ಸತ್ಥಾ –
‘‘ಸೀಲಂ ಸಮಾಧಿ ಪಞ್ಞಾ ಚ, ವಿಮುತ್ತಿ ಚ ಅನುತ್ತರಾ।
ಅನುಬುದ್ಧಾ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ, ಗೋತಮೇನ ಯಸಸ್ಸಿನಾ॥
‘‘ಇತಿ ಬುದ್ಧೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ, ಧಮ್ಮಮಕ್ಖಾಸಿ ಭಿಕ್ಖುನಂ।
ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಸತ್ಥಾ, ಚಕ್ಖುಮಾ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ॥ ಪಠಮಂ।
೨. ಪಪತಿತಸುತ್ತಂ
೨. ‘‘ಚತೂಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಅಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಪಪತಿತೋ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ? ಅರಿಯೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೀಲೇನ ಅಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಪಪತಿತೋ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅರಿಯೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಾಧಿನಾ ಅಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಪಪತಿತೋ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅರಿಯಾಯ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞಾಯ ಅಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಪಪತಿತೋ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅರಿಯಾಯ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಅಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಪಪತಿತೋ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತೂಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಅಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಪಪತಿತೋ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
‘‘ಚತೂಹಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಅಪಪತಿತೋ’ತಿ ಅಪ್ಪಪತಿತೋತಿ (ಕ॰) ವುಚ್ಚತಿ। ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ? ಅರಿಯೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೀಲೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಅಪಪತಿತೋ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅರಿಯೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಾಧಿನಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಅಪಪತಿತೋ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅರಿಯಾಯ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಅಪಪತಿತೋ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅರಿಯಾಯ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಅಪಪತಿತೋ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತೂಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ‘ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ ಅಪಪತಿತೋ’ತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ।
‘‘ಚುತಾ ಪತನ್ತಿ ಪತಿತಾ, ಗಿದ್ಧಾ ಚ ಪುನರಾಗತಾ।
ಕತಂ ಕಿಚ್ಚಂ ರತಂ ರಮ್ಮಂ, ಸುಖೇನಾನ್ವಾಗತಂ ಸುಖ’’ನ್ತಿ॥ ದುತಿಯಂ।
೩. ಪಠಮಖತಸುತ್ತಂ
೩. ‘‘ಚತೂಹಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಬಾಲೋ ಅಬ್ಯತ್ತೋ ಅವ್ಯತ್ತೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಅಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಖತಂ ಉಪಹತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ, ಸಾವಜ್ಜೋ ಚ ಹೋತಿ ಸಾನುವಜ್ಜೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ಬಹುಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ। ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ? ಅನನುವಿಚ್ಚ ಅಪರಿಯೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಅವಣ್ಣಾರಹಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ, ಅನನುವಿಚ್ಚ ಅಪರಿಯೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಣ್ಣಾರಹಸ್ಸ ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ, ಅನನುವಿಚ್ಚ ಅಪರಿಯೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಅಪ್ಪಸಾದನೀಯೇ ಠಾನೇ ಪಸಾದಂ ಉಪದಂಸೇತಿ, ಅನನುವಿಚ್ಚ ಅಪರಿಯೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಪಸಾದನೀಯೇ ಠಾನೇ ಅಪ್ಪಸಾದಂ ಉಪದಂಸೇತಿ – ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತೂಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಬಾಲೋ ಅಬ್ಯತ್ತೋ ಅಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಖತಂ ಉಪಹತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ, ಸಾವಜ್ಜೋ ಚ ಹೋತಿ ಸಾನುವಜ್ಜೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ಬಹುಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ।
‘‘ಚತೂಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ವಿಯತ್ತೋ ವ್ಯತ್ತೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಬ್ಯತ್ತೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖತಂ ಅನುಪಹತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ, ಅನವಜ್ಜೋ ಚ ಹೋತಿ ಅನನುವಜ್ಜೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ಬಹುಞ್ಚ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ। ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ? ಅನುವಿಚ್ಚ ಪರಿಯೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಅವಣ್ಣಾರಹಸ್ಸ ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ , ಅನುವಿಚ್ಚ ಪರಿಯೋಗಾಹೇತ್ವಾ ವಣ್ಣಾರಹಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸತಿ, ಅನುವಿಚ್ಚ ಪರಿಯೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಅಪ್ಪಸಾದನೀಯೇ ಠಾನೇ ಅಪ್ಪಸಾದಂ ಉಪದಂಸೇತಿ, ಅನುವಿಚ್ಚ ಪರಿಯೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಪಸಾದನೀಯೇ ಠಾನೇ ಪಸಾದಂ ಉಪದಂಸೇತಿ – ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತೂಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ವಿಯತ್ತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖತಂ ಅನುಪಹತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ, ಅನವಜ್ಜೋ ಚ ಹೋತಿ ಅನನುವಜ್ಜೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ಬಹುಞ್ಚ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತೀ’’ತಿ।
ಸು॰ ನಿ॰ ೬೬೩; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೮೦ ‘‘ಯೋ ನಿನ್ದಿಯಂ ಪಸಂಸತಿ,
ತಂ ವಾ ನಿನ್ದತಿ ಯೋ ಪಸಂಸಿಯೋ।
ವಿಚಿನಾತಿ ಮುಖೇನ ಸೋ ಕಲಿಂ,
ಕಲಿನಾ ತೇನ ಸುಖಂ ನ ವಿನ್ದತಿ॥
ಸು॰ ನಿ॰ ೬೬೩; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೮೦ ‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಅಯಂ ಕಲಿ,
ಯೋ ಅಕ್ಖೇಸು ಧನಪರಾಜಯೋ।
ಸಬ್ಬಸ್ಸಾಪಿ ಸಹಾಪಿ ಅತ್ತನಾ,
ಅಯಮೇವ ಮಹನ್ತತರೋ ಕಲಿ।
ಯೋ ಸುಗತೇಸು ಮನಂ ಪದೋಸಯೇ॥
‘‘ಸತಂ ಸಹಸ್ಸಾನಂ ನಿರಬ್ಬುದಾನಂ,
ಛತ್ತಿಂಸತೀ ಪಞ್ಚ ಚ ಅಬ್ಬುದಾನಿ।
ಯಮರಿಯಗರಹೀ ಯಮರಿಯಂ ಗರಹೀಯ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ನಿರಯಂ ಉಪೇತಿ,
ವಾಚಂ ಮನಞ್ಚ ಪಣಿಧಾಯ ಪಾಪಕ’’ನ್ತಿ॥ ತತಿಯಂ।
೪. ದುತಿಯಖತಸುತ್ತಂ
೪. ‘‘ಚತೂಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಿಚ್ಛಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ ಬಾಲೋ ಅಬ್ಯತ್ತೋ ಅಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಖತಂ ಉಪಹತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ ಸಾವಜ್ಜೋ ಚ ಹೋತಿ ಸಾನುವಜ್ಜೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ಬಹುಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ। ಕತಮೇಸು ಚತೂಸು? ಮಾತರಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಿಚ್ಛಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ ಬಾಲೋ ಅಬ್ಯತ್ತೋ ಅಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಖತಂ ಉಪಹತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ, ಸಾವಜ್ಜೋ ಚ ಹೋತಿ ಸಾನುವಜ್ಜೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ಬಹುಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ। ಪಿತರಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಿಚ್ಛಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ…ಪೇ॰… ತಥಾಗತೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಿಚ್ಛಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ…ಪೇ॰… ತಥಾಗತಸಾವಕೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಿಚ್ಛಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ ಬಾಲೋ ಅಬ್ಯತ್ತೋ ಅಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಖತಂ ಉಪಹತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ, ಸಾವಜ್ಜೋ ಚ ಹೋತಿ ಸಾನುವಜ್ಜೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ಬಹುಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ। ಇಮೇಸು ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತೂಸು ಮಿಚ್ಛಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ ಬಾಲೋ ಅಬ್ಯತ್ತೋ ಅಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಖತಂ ಉಪಹತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ, ಸಾವಜ್ಜೋ ಚ ಹೋತಿ ಸಾನುವಜ್ಜೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ಬಹುಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ।
‘‘ಚತೂಸು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ವಿಯತ್ತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖತಂ ಅನುಪಹತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ, ಅನವಜ್ಜೋ ಚ ಹೋತಿ ಅನನುವಜ್ಜೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ಬಹುಞ್ಚ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ। ಕತಮೇಸು ಚತೂಸು? ಮಾತರಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ವಿಯತ್ತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖತಂ ಅನುಪಹತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ, ಅನವಜ್ಜೋ ಚ ಹೋತಿ ಅನನುವಜ್ಜೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ಬಹುಞ್ಚ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ। ಪಿತರಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ…ಪೇ॰… ತಥಾಗತೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ…ಪೇ॰… ತಥಾಗತಸಾವಕೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ವಿಯತ್ತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖತಂ ಅನುಪಹತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ, ಅನವಜ್ಜೋ ಚ ಹೋತಿ ಅನನುವಜ್ಜೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ಬಹುಞ್ಚ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ। ಇಮೇಸು ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತೂಸು ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ವಿಯತ್ತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಅಕ್ಖತಂ ಅನುಪಹತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರತಿ, ಅನವಜ್ಜೋ ಚ ಹೋತಿ ಅನನುವಜ್ಜೋ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ, ಬಹುಞ್ಚ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತೀ’’ತಿ।
‘‘ಮಾತರಿ ಪಿತರಿ ಚಾಪಿ, ಯೋ ಮಿಚ್ಛಾ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ।
ತಥಾಗತೇ ವಾ ಸಮ್ಬುದ್ಧೇ, ಅಥ ವಾ ತಸ್ಸ ಸಾವಕೇ।
ಬಹುಞ್ಚ ಸೋ ಪಸವತಿ, ಅಪುಞ್ಞಂ ತಾದಿಸೋ ನರೋ॥
‘‘ತಾಯ ನಂ ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾಯ ತಾಯ ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾಯ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰), ಮಾತಾಪಿತೂಸು ಪಣ್ಡಿತಾ।
ಇಧೇವ ನಂ ಗರಹನ್ತಿ, ಪೇಚ್ಚಾಪಾಯಞ್ಚ ಗಚ್ಛತಿ॥
‘‘ಮಾತರಿ ಪಿತರಿ ಚಾಪಿ, ಯೋ ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ।
ತಥಾಗತೇ ವಾ ಸಮ್ಬುದ್ಧೇ, ಅಥ ವಾ ತಸ್ಸ ಸಾವಕೇ।
ಬಹುಞ್ಚ ಸೋ ಪಸವತಿ, ಪುಞ್ಞಂ ಏತಾದಿಸೋ ಪುಞ್ಞಮ್ಪಿ ತಾದಿಸೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ನರೋ॥
‘‘ತಾಯ ನಂ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಯ, ಮಾತಾಪಿತೂಸು ಪಣ್ಡಿತಾ।
ಇಧೇವ ಇಧ ಚೇವ (ಸೀ॰) ನಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಪೇಚ್ಚ ಸಗ್ಗೇ ಪಮೋದತೀ’’ತಿ ಸಗ್ಗೇ ಚ ಮೋದತೀತಿ (ಸೀ॰)॥ ಚತುತ್ಥಂ।
೫. ಅನುಸೋತಸುತ್ತಂ
೫. ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಅನುಸೋತಗಾಮೀ ಪುಗ್ಗಲೋ, ಪಟಿಸೋತಗಾಮೀ ಪುಗ್ಗಲೋ, ಠಿತತ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ, ತಿಣ್ಣೋ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಪಾರಗತೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ। ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುಸೋತಗಾಮೀ ಪುಗ್ಗಲೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಮೇ ಚ ಪಟಿಸೇವತಿ, ಪಾಪಞ್ಚ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುಸೋತಗಾಮೀ ಪುಗ್ಗಲೋ।
‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಸೋತಗಾಮೀ ಪುಗ್ಗಲೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಮೇ ಚ ನಪ್ಪಟಿಸೇವತಿ, ಪಾಪಞ್ಚ ಕಮ್ಮಂ ನ ಕರೋತಿ, ಸಹಾಪಿ ದುಕ್ಖೇನ ಸಹಾಪಿ ದೋಮನಸ್ಸೇನ ಅಸ್ಸುಮುಖೋಪಿ ರುದಮಾನೋ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಸೋತಗಾಮೀ ಪುಗ್ಗಲೋ।
‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಠಿತತ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪರಿಕ್ಖಯಾ ಓಪಪಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ತತ್ಥ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ, ಅನಾವತ್ತಿಧಮ್ಮೋ ತಸ್ಮಾ ಲೋಕಾ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಠಿತತ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ।
‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ತಿಣ್ಣೋ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ? ಇಧ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ತಿಣ್ಣೋ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ।
‘‘ಯೇ ಕೇಚಿ ಕಾಮೇಸು ಅಸಞ್ಞತಾ ಜನಾ,
ಅವೀತರಾಗಾ ಇಧ ಕಾಮಭೋಗಿನೋ।
ಪುನಪ್ಪುನಂ ಜಾತಿಜರೂಪಗಾಮಿ ತೇ ಜಾತಿಜರೂಪಗಾಹಿನೋ (ಸೀ॰), ಜಾತಿಜರೂಪಗಾ ಹಿ ತೇ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰),
ತಣ್ಹಾಧಿಪನ್ನಾ ಅನುಸೋತಗಾಮಿನೋ॥
‘‘ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಧೀರೋ ಇಧುಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತೀ,
ಕಾಮೇ ಚ ಪಾಪೇ ಚ ಅಸೇವಮಾನೋ।
ಸಹಾಪಿ ದುಕ್ಖೇನ ಜಹೇಯ್ಯ ಕಾಮೇ,
ಪಟಿಸೋತಗಾಮೀತಿ ತಮಾಹು ಪುಗ್ಗಲಂ॥
‘‘ಯೋ ವೇ ಕಿಲೇಸಾನಿ ಪಹಾಯ ಪಞ್ಚ,
ಪರಿಪುಣ್ಣಸೇಖೋ ಅಪರಿಹಾನಧಮ್ಮೋ।
ಚೇತೋವಸಿಪ್ಪತ್ತೋ ಸಮಾಹಿತಿನ್ದ್ರಿಯೋ,
ಸ ವೇ ಠಿತತ್ತೋತಿ ನರೋ ಪವುಚ್ಚತಿ॥
‘‘ಪರೋಪರಾ ಯಸ್ಸ ಸಮೇಚ್ಚ ಧಮ್ಮಾ,
ವಿಧೂಪಿತಾ ಅತ್ಥಗತಾ ನ ಸನ್ತಿ।
ಸ ವೇ ಮುನಿ ಸ ವೇದಗೂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰) ವುಸಿತಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೋ,
ಲೋಕನ್ತಗೂ ಪಾರಗತೋತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥ ಪಞ್ಚಮಂ।
೬. ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಸುತ್ತಂ
೬. ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋ ಸುತೇನ ಅನುಪಪನ್ನೋ, ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋ ಸುತೇನ ಉಪಪನ್ನೋ, ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಸುತೇನ ಅನುಪಪನ್ನೋ, ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಸುತೇನ ಉಪಪನ್ನೋ। ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ ಸುತೇನ ಅನುಪಪನ್ನೋ ? ಇಧ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಪ್ಪಕಂ ಸುತಂ ಹೋತಿ – ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಗಾಥಾ ಉದಾನಂ ಇತಿವುತ್ತಕಂ ಜಾತಕಂ ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ ವೇದಲ್ಲಂ। ಸೋ ತಸ್ಸ ಅಪ್ಪಕಸ್ಸ ಸುತಸ್ಸ ನ ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ ನ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ (ಪೀ॰ ಕ॰) ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ ಸುತೇನ ಅನುಪಪನ್ನೋ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ ಸುತೇನ ಉಪಪನ್ನೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಪ್ಪಕಂ ಸುತಂ ಹೋತಿ – ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಗಾಥಾ ಉದಾನಂ ಇತಿವುತ್ತಕಂ ಜಾತಕಂ ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ ವೇದಲ್ಲಂ। ಸೋ ತಸ್ಸ ಅಪ್ಪಕಸ್ಸ ಸುತಸ್ಸ ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ ಸುತೇನ ಉಪಪನ್ನೋ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ ಸುತೇನ ಅನುಪಪನ್ನೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಬಹುಕಂ ಸುತಂ ಹೋತಿ – ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಗಾಥಾ ಉದಾನಂ ಇತಿವುತ್ತಕಂ ಜಾತಕಂ ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ ವೇದಲ್ಲಂ। ಸೋ ತಸ್ಸ ಬಹುಕಸ್ಸ ಸುತಸ್ಸ ನ ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ ನ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ (ಪೀ॰) ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ ಸುತೇನ ಅನುಪಪನ್ನೋ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ ಸುತೇನ ಉಪಪನ್ನೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಬಹುಕಂ ಸುತಂ ಹೋತಿ – ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಗಾಥಾ ಉದಾನಂ ಇತಿವುತ್ತಕಂ ಜಾತಕಂ ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ ವೇದಲ್ಲಂ। ಸೋ ತಸ್ಸ ಬಹುಕಸ್ಸ ಸುತಸ್ಸ ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ ಸುತೇನ ಉಪಪನ್ನೋ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ।
‘‘ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋಪಿ ಚೇ ಹೋತಿ, ಸೀಲೇಸು ಅಸಮಾಹಿತೋ।
ಉಭಯೇನ ನಂ ಗರಹನ್ತಿ, ಸೀಲತೋ ಚ ಸುತೇನ ಚ॥
‘‘ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋಪಿ ಚೇ ಹೋತಿ, ಸೀಲೇಸು ಸುಸಮಾಹಿತೋ।
ಸೀಲತೋ ನಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೇ ಸುತಂ॥
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋಪಿ ಚೇ ಹೋತಿ, ಸೀಲೇಸು ಅಸಮಾಹಿತೋ।
ಸೀಲತೋ ನಂ ಗರಹನ್ತಿ, ನಾಸ್ಸ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೇ ಸುತಂ॥
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋಪಿ ಚೇ ಹೋತಿ, ಸೀಲೇಸು ಸುಸಮಾಹಿತೋ।
ಉಭಯೇನ ನಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಸೀಲತೋ ಚ ಸುತೇನ ಚ॥
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಧಮ್ಮಧರಂ, ಸಪ್ಪಞ್ಞಂ ಬುದ್ಧಸಾವಕಂ।
ನೇಕ್ಖಂ ಜಮ್ಬೋನದಸ್ಸೇವ, ಕೋ ತಂ ನಿನ್ದಿತುಮರಹತಿ।
ದೇವಾಪಿ ನಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಬ್ರಹ್ಮುನಾಪಿ ಪಸಂಸಿತೋ’’ತಿ॥ ಛಟ್ಠಂ।
೭. ಸೋಭನಸುತ್ತಂ
೭. ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಯತ್ತಾ ವಿನೀತಾ ವಿಸಾರದಾ ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಧಮ್ಮಧರಾ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾ ಸಙ್ಘಂ ಸೋಭೇನ್ತಿ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಯತ್ತೋ ವಿನೀತೋ ವಿಸಾರದೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಧರೋ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಸಙ್ಘಂ ಸೋಭೇತಿ। ಭಿಕ್ಖುನೀ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಯತ್ತಾ ವಿನೀತಾ ವಿಸಾರದಾ ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಧಮ್ಮಧರಾ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾ ಸಙ್ಘಂ ಸೋಭೇತಿ। ಉಪಾಸಕೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಯತ್ತೋ ವಿನೀತೋ ವಿಸಾರದೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಧರೋ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಸಙ್ಘಂ ಸೋಭೇತಿ। ಉಪಾಸಿಕಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಯತ್ತಾ ವಿನೀತಾ ವಿಸಾರದಾ ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಧಮ್ಮಧರಾ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾ ಸಙ್ಘಂ ಸೋಭೇತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರೋ ವಿಯತ್ತಾ ವಿನೀತಾ ವಿಸಾರದಾ ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಧಮ್ಮಧರಾ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾ ಸಙ್ಘಂ ಸೋಭೇನ್ತೀ’’ತಿ।
‘‘ಯೋ ಹೋತಿ ವಿಯತ್ತೋ ವ್ಯತ್ತೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಬ್ಯತ್ತೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಚ ವಿಸಾರದೋ ಚ,
ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಧರೋ ಚ ಹೋತಿ।
ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಹೋತಿ ಅನುಧಮ್ಮಚಾರೀ,
ಸ ತಾದಿಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸಙ್ಘಸೋಭನೋ ಸಂಘಸೋಭಣೋ (ಕ॰)॥
‘‘ಭಿಕ್ಖು ಚ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಭಿಕ್ಖುನೀ ಚ ಬಹುಸ್ಸುತಾ।
ಉಪಾಸಕೋ ಚ ಯೋ ಸದ್ಧೋ, ಯಾ ಚ ಸದ್ಧಾ ಉಪಾಸಿಕಾ।
ಏತೇ ಖೋ ಸಙ್ಘಂ ಸೋಭೇನ್ತಿ, ಏತೇ ಹಿ ಸಙ್ಘಸೋಭನಾ’’ತಿ॥ ಸತ್ತಮಂ।
೮. ವೇಸಾರಜ್ಜಸುತ್ತಂ
೮. ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತಸ್ಸ ವೇಸಾರಜ್ಜಾನಿ, ಯೇಹಿ ವೇಸಾರಜ್ಜೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ , ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ। ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ತೇ ಪಟಿಜಾನತೋ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಾ’ತಿ ತತ್ರ ವತ ಮಂ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಮಾರೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ಕೋಚಿ ವಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಪಟಿಚೋದೇಸ್ಸತೀತಿ ನಿಮಿತ್ತಮೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ । ಏತಮಹಂ ಏತಮ್ಪಹಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰), ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಖೇಮಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ।
‘‘‘ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ತೇ ಪಟಿಜಾನತೋ ಇಮೇ ಆಸವಾ ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಾ’ತಿ ತತ್ರ ವತ ಮಂ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಮಾರೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ಕೋಚಿ ವಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಪಟಿಚೋದೇಸ್ಸತೀತಿ ನಿಮಿತ್ತಮೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ। ಏತಮಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಖೇಮಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ।
‘‘‘ಯೇ ಖೋ ಪನ ತೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ವುತ್ತಾ ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’ತಿ ತತ್ರ ವತ ಮಂ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಮಾರೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ಕೋಚಿ ವಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಪಟಿಚೋದೇಸ್ಸತೀತಿ ನಿಮಿತ್ತಮೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ। ಏತಮಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಖೇಮಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ।
‘‘‘ಯಸ್ಸ ಖೋ ಪನ ತೇ ಅತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ ಸೋ ನ ನಿಯ್ಯಾತಿ ತಕ್ಕರಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯಾ’ತಿ ತತ್ರ ವತ ಮಂ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಮಾರೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ಕೋಚಿ ವಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಪಟಿಚೋದೇಸ್ಸತೀತಿ ನಿಮಿತ್ತಮೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ। ಏತಮಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಸಮನುಪಸ್ಸನ್ತೋ ಖೇಮಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಹರಾಮಿ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ವೇಸಾರಜ್ಜಾನಿ, ಯೇಹಿ ವೇಸಾರಜ್ಜೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ತಥಾಗತೋ ಆಸಭಂ ಠಾನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪರಿಸಾಸು ಸೀಹನಾದಂ ನದತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತೀ’’ತಿ।
‘‘ಯೇ ಕೇಚಿಮೇ ವಾದಪಥಾ ಪುಥುಸ್ಸಿತಾ,
ಯಂ ನಿಸ್ಸಿತಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚ।
ತಥಾಗತಂ ಪತ್ವಾ ನ ತೇ ಭವನ್ತಿ,
ವಿಸಾರದಂ ವಾದಪಥಾತಿವತ್ತಂ ವಾದಪಥಾಭಿವತ್ತಿನಂ (ಸೀ॰), ವಾದಪಥಾತಿ ವುತ್ತಂ (ಪೀ॰ ಕ॰)॥
‘‘ಯೋ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ಕೇವಲೀ ಕೇವಲಂ (ಸ್ಯಾ॰), ಕೇವಲೋ (ಕ॰),
ಪವತ್ತಯೀ ಸಬ್ಬಭೂತಾನುಕಮ್ಪೀ।
ತಂ ತಾದಿಸಂ ದೇವಮನುಸ್ಸಸೇಟ್ಠಂ,
ಸತ್ತಾ ನಮಸ್ಸನ್ತಿ ಭವಸ್ಸ ಪಾರಗು’’ನ್ತಿ॥ ಅಟ್ಠಮಂ।
೯. ತಣ್ಹುಪ್ಪಾದಸುತ್ತಂ
೯. ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಣ್ಹುಪ್ಪಾದಾ ಯತ್ಥ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಚೀವರಹೇತು ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ಪಿಣ್ಡಪಾತಹೇತು ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ಸೇನಾಸನಹೇತು ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ಇತಿಭವಾಭವಹೇತು ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರೋ ತಣ್ಹುಪ್ಪಾದಾ ಯತ್ಥ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಣ್ಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
‘‘ತಣ್ಹಾ ದುತಿಯೋ ಪುರಿಸೋ, ದೀಘಮದ್ಧಾನ ಸಂಸರಂ।
ಇತ್ಥಭಾವಞ್ಞಥಾಭಾವಂ, ಸಂಸಾರಂ ನಾತಿವತ್ತತಿ॥
‘‘ಏವಮಾದೀನವಂ ಞತ್ವಾ, ತಣ್ಹಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮ್ಭವಂ।
ವೀತತಣ್ಹೋ ಅನಾದಾನೋ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ’’ತಿ ಇತಿವು॰ ೧೫, ೧೦೫॥ ನವಮಂ।
೧೦. ಯೋಗಸುತ್ತಂ
೧೦. ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೋಗಾ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಕಾಮಯೋಗೋ, ಭವಯೋಗೋ, ದಿಟ್ಠಿಯೋಗೋ, ಅವಿಜ್ಜಾಯೋಗೋ। ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಯೋಗೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಕಾಮಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅತ್ಥಗಮಞ್ಚ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಸ ಕಾಮಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಪ್ಪಜಾನತೋ ನಪ್ಪಜಾನತೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰) ಯೋ ಕಾಮೇಸು ಕಾಮರಾಗೋ ಕಾಮನನ್ದೀ ಕಾಮನನ್ದಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಕಾಮಸ್ನೇಹೋ ಕಾಮಮುಚ್ಛಾ ಕಾಮಪಿಪಾಸಾ ಕಾಮಪರಿಳಾಹೋ ಕಾಮಜ್ಝೋಸಾನಂ ಕಾಮತಣ್ಹಾ ಸಾನುಸೇತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಯೋಗೋ। ಇತಿ ಕಾಮಯೋಗೋ।
‘‘ಭವಯೋಗೋ ಚ ಕಥಂ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಭವಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಸ ಭವಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಪ್ಪಜಾನತೋ ಯೋ ಭವೇಸು ಭವರಾಗೋ ಭವನನ್ದೀ ಭವಸ್ನೇಹೋ ಭವಮುಚ್ಛಾ ಭವಪಿಪಾಸಾ ಭವಪರಿಳಾಹೋ ಭವಜ್ಝೋಸಾನಂ ಭವತಣ್ಹಾ ಸಾನುಸೇತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭವಯೋಗೋ। ಇತಿ ಕಾಮಯೋಗೋ ಭವಯೋಗೋ।
‘‘ದಿಟ್ಠಿಯೋಗೋ ಚ ಕಥಂ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಪ್ಪಜಾನತೋ ಯೋ ದಿಟ್ಠೀಸು ದಿಟ್ಠಿರಾಗೋ ದಿಟ್ಠಿನನ್ದೀ ದಿಟ್ಠಿಸ್ನೇಹೋ ದಿಟ್ಠಿಮುಚ್ಛಾ ದಿಟ್ಠಿಪಿಪಾಸಾ ದಿಟ್ಠಿಪರಿಳಾಹೋ ದಿಟ್ಠಿಜ್ಝೋಸಾನಂ ದಿಟ್ಠಿಅಜ್ಝೋಸಾನಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ದಿಟ್ಠಿತಣ್ಹಾ ಸಾನುಸೇತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿಯೋಗೋ। ಇತಿ ಕಾಮಯೋಗೋ ಭವಯೋಗೋ ದಿಟ್ಠಿಯೋಗೋ।
‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯೋಗೋ ಚ ಕಥಂ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಛನ್ನಂ ಫಸ್ಸಾಯತನಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಸ ಛನ್ನಂ ಫಸ್ಸಾಯತನಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಅಪ್ಪಜಾನತೋ ಯಾ ಛಸು ಫಸ್ಸಾಯತನೇಸು ಅವಿಜ್ಜಾ ಅಞ್ಞಾಣಂ ಸಾನುಸೇತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಜ್ಜಾಯೋಗೋ। ಇತಿ ಕಾಮಯೋಗೋ ಭವಯೋಗೋ ದಿಟ್ಠಿಯೋಗೋ ಅವಿಜ್ಜಾಯೋಗೋ, ಸಂಯುತ್ತೋ ಪಾಪಕೇಹಿ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕೇಹಿ ಪೋನೋಭವಿಕೇಹಿ ಪೋನೋ ಬ್ಭವಿಕೇಹಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰) ಸದರೇಹಿ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕೇಹಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಿಕೇಹಿ। ತಸ್ಮಾ ಅಯೋಗಕ್ಖೇಮೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಯೋಗಾ।
‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಸಂಯೋಗಾ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಕಾಮಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ, ಭವಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ, ದಿಟ್ಠಿಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ, ಅವಿಜ್ಜಾಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ। ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಕಾಮಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಸ ಕಾಮಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನತೋ ಯೋ ಕಾಮೇಸು ಕಾಮರಾಗೋ ಕಾಮನನ್ದೀ ಕಾಮಸ್ನೇಹೋ ಕಾಮಮುಚ್ಛಾ ಕಾಮಪಿಪಾಸಾ ಕಾಮಪರಿಳಾಹೋ ಕಾಮಜ್ಝೋಸಾನಂ ಕಾಮತಣ್ಹಾ ಸಾ ನಾನುಸೇತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಮಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ। ಇತಿ ಕಾಮಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ।
‘‘ಭವಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ ಚ ಕಥಂ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಭವಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಸ ಭವಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನತೋ ಯೋ ಭವೇಸು ಭವರಾಗೋ ಭವನನ್ದೀ ಭವಸ್ನೇಹೋ ಭವಮುಚ್ಛಾ ಭವಪಿಪಾಸಾ ಭವಪರಿಳಾಹೋ ಭವಜ್ಝೋಸಾನಂ ಭವತಣ್ಹಾ ಸಾ ನಾನುಸೇತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭವಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ। ಇತಿ ಕಾಮಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ ಭವಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ।
‘‘ದಿಟ್ಠಿಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ ಚ ಕಥಂ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನತೋ ಯೋ ದಿಟ್ಠೀಸು ದಿಟ್ಠಿರಾಗೋ ದಿಟ್ಠಿನನ್ದೀ ದಿಟ್ಠಿಸ್ನೇಹೋ ದಿಟ್ಠಿಮುಚ್ಛಾ ದಿಟ್ಠಿಪಿಪಾಸಾ ದಿಟ್ಠಿಪರಿಳಾಹೋ ದಿಟ್ಠಿಜ್ಝೋಸಾನಂ ದಿಟ್ಠಿತಣ್ಹಾ ಸಾ ನಾನುಸೇತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ। ಇತಿ ಕಾಮಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ ಭವಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ ದಿಟ್ಠಿಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ।
‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ ಚ ಕಥಂ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಛನ್ನಂ ಫಸ್ಸಾಯತನಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಸ ಛನ್ನಂ ಫಸ್ಸಾಯತನಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನತೋ ಯಾ ಛಸು ಫಸ್ಸಾಯತನೇಸು ಅವಿಜ್ಜಾ ಅಞ್ಞಾಣಂ ಸಾ ನಾನುಸೇತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅವಿಜ್ಜಾಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ । ಇತಿ ಕಾಮಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ ಭವಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ ದಿಟ್ಠಿಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ ಅವಿಜ್ಜಾಯೋಗವಿಸಂಯೋಗೋ, ವಿಸಂಯುತ್ತೋ ಪಾಪಕೇಹಿ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕೇಹಿ ಪೋನೋಭವಿಕೇಹಿ ಸದರೇಹಿ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕೇಹಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಿಕೇಹಿ। ತಸ್ಮಾ ಯೋಗಕ್ಖೇಮೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರೋ ವಿಸಂಯೋಗಾ’’ತಿ।
‘‘ಕಾಮಯೋಗೇನ ಸಂಯುತ್ತಾ, ಭವಯೋಗೇನ ಚೂಭಯಂ।
ದಿಟ್ಠಿಯೋಗೇನ ಸಂಯುತ್ತಾ, ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಪುರಕ್ಖತಾ॥
‘‘ಸತ್ತಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಸಂಸಾರಂ, ಜಾತಿಮರಣಗಾಮಿನೋ।
ಯೇ ಚ ಕಾಮೇ ಪರಿಞ್ಞಾಯ, ಭವಯೋಗಞ್ಚ ಸಬ್ಬಸೋ॥
‘‘ದಿಟ್ಠಿಯೋಗಂ ಸಮೂಹಚ್ಚ, ಅವಿಜ್ಜಞ್ಚ ವಿರಾಜಯಂ।
ಸಬ್ಬಯೋಗವಿಸಂಯುತ್ತಾ, ತೇ ವೇ ಯೋಗಾತಿಗಾ ಮುನೀ’’ತಿ॥ ದಸಮಂ।
ಭಣ್ಡಗಾಮವಗ್ಗೋ ಪಠಮೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಅನುಬುದ್ಧಂ ಪಪತಿತಂ ದ್ವೇ, ಖತಾ ಅನುಸೋತಪಞ್ಚಮಂ।
ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋ ಚ ಸೋಭನಂ, ವೇಸಾರಜ್ಜಂ ತಣ್ಹಾಯೋಗೇನ ತೇ ದಸಾತಿ॥