(೧೭) ೨. ಪಟಿಪದಾವಗ್ಗೋ
೧. ಸಂಖಿತ್ತಸುತ್ತಂ
೧೬೧. ‘‘ಚತಸ್ಸೋ
೨. ವಿತ್ಥಾರಸುತ್ತಂ
೧೬೨. ‘‘ಚತಸ್ಸೋ ಇಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಪದಾ। ಕತಮಾ ಚತಸ್ಸೋ? ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ, ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ।
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪಕತಿಯಾಪಿ ತಿಬ್ಬರಾಗಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ಅಭಿಕ್ಖಣಂ ರಾಗಜಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಪಕತಿಯಾಪಿ ತಿಬ್ಬದೋಸಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ಅಭಿಕ್ಖಣಂ ದೋಸಜಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಪಕತಿಯಾಪಿ ತಿಬ್ಬಮೋಹಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ಅಭಿಕ್ಖಣಂ ಮೋಹಜಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ತಸ್ಸಿಮಾನಿ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಮುದೂನಿ ಪಾತುಭವನ್ತಿ – ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ। ಸೋ ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಮುದುತ್ತಾ ದನ್ಧಂ ಆನನ್ತರಿಯಂ ಪಾಪುಣಾತಿ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾಯ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ।
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪಕತಿಯಾಪಿ ತಿಬ್ಬರಾಗಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ಅಭಿಕ್ಖಣಂ ರಾಗಜಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಪಕತಿಯಾಪಿ ತಿಬ್ಬದೋಸಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ಅಭಿಕ್ಖಣಂ ದೋಸಜಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಪಕತಿಯಾಪಿ ತಿಬ್ಬಮೋಹಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪಕತಿಯಾಪಿ ನ ತಿಬ್ಬರಾಗಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ನಾಭಿಕ್ಖಣಂ ರಾಗಜಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪಕತಿಯಾಪಿ ನ ತಿಬ್ಬರಾಗಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ನಾಭಿಕ್ಖಣಂ ರಾಗಜಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಪಕತಿಯಾಪಿ ನ ತಿಬ್ಬದೋಸಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ನಾಭಿಕ್ಖಣಂ ದೋಸಜಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಪಕತಿಯಾಪಿ ನ ತಿಬ್ಬಮೋಹಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ನಾಭಿಕ್ಖಣಂ ಮೋಹಜಂ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ತಸ್ಸಿಮಾನಿ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಅಧಿಮತ್ತಾನಿ ಪಾತುಭವನ್ತಿ – ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ
೩. ಅಸುಭಸುತ್ತಂ
೧೬೩. ‘‘ಚತಸ್ಸೋ ಇಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಪದಾ। ಕತಮಾ ಚತಸ್ಸೋ? ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ, ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ।
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಸುಭಾನುಪಸ್ಸೀ
‘‘ಕತಮಾ
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ; ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ; ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’ತಿ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ; ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಸೋ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ಸೇಖಬಲಾನಿ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ – ಸದ್ಧಾಬಲಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞಾಬಲಂ। ತಸ್ಸಿಮಾನಿ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಮುದೂನಿ ಪಾತುಭವನ್ತಿ – ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ। ಸೋ ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಮುದುತ್ತಾ ದನ್ಧಂ ಆನನ್ತರಿಯಂ ಪಾಪುಣಾತಿ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾಯ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ।
‘‘ಕತಮಾ
೪. ಪಠಮಖಮಸುತ್ತಂ
೧೬೪. ‘‘ಚತಸ್ಸೋ
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಖಮಾ ಪಟಿಪದಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಂ ನ ಪಚ್ಚಕ್ಕೋಸತಿ, ರೋಸನ್ತಂ ನ ಪಟಿರೋಸತಿ, ಭಣ್ಡನ್ತಂ ನ ಪಟಿಭಣ್ಡತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಖಮಾ ಪಟಿಪದಾ।
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಮಾ ಪಟಿಪದಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ನಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ; ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಾ ಪಟಿಪದಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಸಮೇತಿ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ; ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕಂ…ಪೇ॰… ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ… ಉಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನೇ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಸಮೇತಿ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಾ ಪಟಿಪದಾ। ಇಮಾ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತಸ್ಸೋ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।
೫. ದುತಿಯಖಮಸುತ್ತಂ
೧೬೫. ‘‘ಚತಸ್ಸೋ ಇಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಪದಾ। ಕತಮಾ ಚತಸ್ಸೋ? ಅಕ್ಖಮಾ ಪಟಿಪದಾ, ಖಮಾ ಪಟಿಪದಾ, ದಮಾ ಪಟಿಪದಾ, ಸಮಾ ಪಟಿಪದಾ।
‘‘ಕತಮಾ
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಖಮಾ ಪಟಿಪದಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಖಮೋ ಹೋತಿ ಸೀತಸ್ಸ ಉಣ್ಹಸ್ಸ ಜಿಘಚ್ಛಾಯ ಪಿಪಾಸಾಯ, ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಾನಂ ದುರುತ್ತಾನಂ ದುರಾಗತಾನಂ ವಚನಪಥಾನಂ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಸಾರೀರಿಕಾನಂ ವೇದನಾನಂ ದುಕ್ಖಾನಂ ತಿಬ್ಬಾನಂ ಖರಾನಂ ಕಟುಕಾನಂ ಅಸಾತಾನಂ ಅಮನಾಪಾನಂ ಪಾಣಹರಾನಂ ಅಧಿವಾಸಕಜಾತಿಕೋ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಖಮಾ ಪಟಿಪದಾ।
‘‘ಕತಮಾ
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಾ ಪಟಿಪದಾ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಸಮೇತಿ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕಂ…ಪೇ॰… ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ… ಉಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನೇ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಸಮೇತಿ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ। ಅಯಂ
೬. ಉಭಯಸುತ್ತಂ
೧೬೬. ‘‘ಚತಸ್ಸೋ
‘‘ತತ್ರ
‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾಯಂ ಪಟಿಪದಾ ದುಕ್ಖಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ, ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಪದಾ ದುಕ್ಖತ್ತಾ ಹೀನಾ ಅಕ್ಖಾಯತಿ।
‘‘ತತ್ರ
‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾಯಂ ಪಟಿಪದಾ ಸುಖಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ, ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಪದಾ ಉಭಯೇನೇವ ಪಣೀತಾ ಅಕ್ಖಾಯತಿ। ಯಮ್ಪಾಯಂ ಪಟಿಪದಾ ಸುಖಾ, ಇಮಿನಾಪಾಯಂ ಪಣೀತಾ ಅಕ್ಖಾಯತಿ; ಯಮ್ಪಾಯಂ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾ, ಇಮಿನಾಪಾಯಂ ಪಣೀತಾ ಅಕ್ಖಾಯತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಟಿಪದಾ ಉಭಯೇನೇವ ಪಣೀತಾ ಅಕ್ಖಾಯತಿ। ಇಮಾ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತಸ್ಸೋ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ। ಛಟ್ಠಂ।
೭. ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸುತ್ತಂ
೧೬೭. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ
‘‘ಚತಸ್ಸೋ ಇಮಾ, ಆವುಸೋ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನ, ಪಟಿಪದಾ। ಕತಮಾ ಚತಸ್ಸೋ? ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ, ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ। ಇಮಾ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಚತಸ್ಸೋ ಪಟಿಪದಾ
‘‘ಚತಸ್ಸೋ
೮. ಸಾರಿಪುತ್ತಸುತ್ತಂ
೧೬೮. ಅಥ
‘‘ಚತಸ್ಸೋ ಇಮಾ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪಟಿಪದಾ। ಕತಮಾ ಚತಸ್ಸೋ? ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ, ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ। ಇಮಾ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಚತಸ್ಸೋ ಪಟಿಪದಾ। ಇಮಾಸಂ, ಆವುಸೋ, ಚತುನ್ನಂ ಪಟಿಪದಾನಂ
‘‘ಚತಸ್ಸೋ ಇಮಾ, ಆವುಸೋ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನ, ಪಟಿಪದಾ। ಕತಮಾ ಚತಸ್ಸೋ? ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ, ದುಕ್ಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಾ, ಸುಖಾ ಪಟಿಪದಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ। ಇಮಾ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಚತಸ್ಸೋ ಪಟಿಪದಾ। ಇಮಾಸಂ, ಆವುಸೋ, ಚತುನ್ನಂ ಪಟಿಪದಾನಂ ಯಾಯಂ ಪಟಿಪದಾ ಸುಖಾ ಖಿಪ್ಪಾಭಿಞ್ಞಾ, ಇಮಂ ಮೇ ಪಟಿಪದಂ ಆಗಮ್ಮ ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।
೯. ಸಸಙ್ಖಾರಸುತ್ತಂ
೧೬೯. ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ। ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ। ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ। ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಅಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಸುಭಾನುಪಸ್ಸೀ ಕಾಯೇ ವಿಹರತಿ, ಆಹಾರೇ ಪಟಿಕೂಲಸಞ್ಞೀ, ಸಬ್ಬಲೋಕೇ ಅನಭಿರತಿಸಞ್ಞೀ, ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರೇಸು
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಸುಭಾನುಪಸ್ಸೀ ಕಾಯೇ ವಿಹರತಿ, ಆಹಾರೇ ಪಟಿಕೂಲಸಞ್ಞೀ, ಸಬ್ಬಲೋಕೇ ಅನಭಿರತಿಸಞ್ಞೀ, ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರೇಸು ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ। ಮರಣಸಞ್ಞಾ ಖೋ ಪನಸ್ಸ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸೂಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ಸೋ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ಸೇಖಬಲಾನಿ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ – ಸದ್ಧಾಬಲಂ, ಹಿರಿಬಲಂ, ಓತ್ತಪ್ಪಬಲಂ, ವೀರಿಯಬಲಂ, ಪಞ್ಞಾಬಲಂ। ತಸ್ಸಿಮಾನಿ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಮುದೂನಿ ಪಾತುಭವನ್ತಿ – ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ। ಸೋ ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಮುದುತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ತತಿಯಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಸೋ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ಸೇಖಬಲಾನಿ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ – ಸದ್ಧಾಬಲಂ…ಪೇ॰…
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಅಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ
೧೦. ಯುಗನದ್ಧಸುತ್ತಂ
೧೭೦. ಏವಂ
‘‘ಯೋ
‘‘ಕತಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ? ಇಧ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಸಮಥಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಭಾವೇತಿ। ತಸ್ಸ ಸಮಥಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಭಾವಯತೋ ಮಗ್ಗೋ ಸಞ್ಜಾಯತಿ। ಸೋ ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಆಸೇವತಿ ಭಾವೇತಿ ಬಹುಲೀಕರೋತಿ। ತಸ್ಸ ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಆಸೇವತೋ ಭಾವಯತೋ ಬಹುಲೀಕರೋತೋ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ಅನುಸಯಾ ಬ್ಯನ್ತೀಹೋನ್ತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ವಿಪಸ್ಸನಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಸಮಥಂ ಭಾವೇತಿ। ತಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಸಮಥಂ ಭಾವಯತೋ ಮಗ್ಗೋ ಸಞ್ಜಾಯತಿ। ಸೋ ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಆಸೇವತಿ ಭಾವೇತಿ ಬಹುಲೀಕರೋತಿ
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಂ ಯುಗನದ್ಧಂ ಭಾವೇತಿ। ತಸ್ಸ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಂ ಯುಗನದ್ಧಂ ಭಾವಯತೋ ಮಗ್ಗೋ ಸಞ್ಜಾಯತಿ। ಸೋ ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಆಸೇವತಿ ಭಾವೇತಿ ಬಹುಲೀಕರೋತಿ। ತಸ್ಸ ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಆಸೇವತೋ ಭಾವಯತೋ ಬಹುಲೀಕರೋತೋ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ಅನುಸಯಾ ಬ್ಯನ್ತೀಹೋನ್ತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಧಮ್ಮುದ್ಧಚ್ಚವಿಗ್ಗಹಿತಂ ಮಾನಸಂ ಹೋತಿ। ಹೋತಿ ಸೋ, ಆವುಸೋ, ಸಮಯೋ ಯಂ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ। ತಸ್ಸ ಮಗ್ಗೋ ಸಞ್ಜಾಯತಿ। ಸೋ ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಆಸೇವತಿ ಭಾವೇತಿ ಬಹುಲೀಕರೋತಿ। ತಸ್ಸ ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಆಸೇವತೋ ಭಾವಯತೋ
‘‘ಯೋ ಹಿ ಕೋಚಿ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೀ ವಾ ಮಮ ಸನ್ತಿಕೇ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಂ
ಪಟಿಪದಾವಗ್ಗೋ ದುತಿಯೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಸಂಖಿತ್ತಂ ವಿತ್ಥಾರಾಸುಭಂ, ದ್ವೇ ಖಮಾ ಉಭಯೇನ ಚ।
ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ, ಸಸಙ್ಖಾರಂ ಯುಗನದ್ಧೇನ ಚಾತಿ॥