(೭) ೨. ಪತ್ತಕಮ್ಮವಗ್ಗೋ
೧. ಪತ್ತಕಮ್ಮಸುತ್ತಂ
೬೧. ಅಥ
‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ
‘‘ಭೋಗೇ ಲದ್ಧಾ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಯಸೋ ಮೇ ಆಗಚ್ಛತು ಸಹ ಞಾತೀಹಿ ಸಹ ಉಪಜ್ಝಾಯೇಹೀತಿ, ಅಯಂ ದುತಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಇಟ್ಠೋ ಕನ್ತೋ ಮನಾಪೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ।
‘‘ಭೋಗೇ ಲದ್ಧಾ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಯಸಂ ಲದ್ಧಾ ಸಹ ಞಾತೀಹಿ ಸಹ ಉಪಜ್ಝಾಯೇಹಿ ಚಿರಂ ಜೀವಾಮಿ ದೀಘಮಾಯುಂ ಪಾಲೇಮೀತಿ, ಅಯಂ ತತಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಇಟ್ಠೋ ಕನ್ತೋ ಮನಾಪೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ।
‘‘ಭೋಗೇ ಲದ್ಧಾ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಯಸಂ ಲದ್ಧಾ ಸಹ ಞಾತೀಹಿ ಸಹ ಉಪಜ್ಝಾಯೇಹಿ ಚಿರಂ ಜೀವಿತ್ವಾ ದೀಘಮಾಯುಂ ಪಾಲೇತ್ವಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜಾಮೀತಿ, ಅಯಂ ಚತುತ್ಥೋ ಧಮ್ಮೋ ಇಟ್ಠೋ ಕನ್ತೋ ಮನಾಪೋ ದುಲ್ಲಭೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಇಮೇ ಖೋ, ಗಹಪತಿ, ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ದುಲ್ಲಭಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ।
‘‘ಇಮೇಸಂ ಖೋ, ಗಹಪತಿ, ಚತುನ್ನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಇಟ್ಠಾನಂ ಕನ್ತಾನಂ ಮನಾಪಾನಂ ದುಲ್ಲಭಾನಂ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮಾ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪದಾ, ಸೀಲಸಮ್ಪದಾ, ಚಾಗಸಮ್ಪದಾ, ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪದಾ।
‘‘ಕತಮಾ
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಗಹಪತಿ, ಸೀಲಸಮ್ಪದಾ? ಇಧ, ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸುರಾಮೇರಯಮಜ್ಜಪಮಾದಟ್ಠಾನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಗಹಪತಿ, ಸೀಲಸಮ್ಪದಾ।
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಗಹಪತಿ, ಚಾಗಸಮ್ಪದಾ? ಇಧ, ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ವಿಗತಮಲಮಚ್ಛೇರೇನ
‘‘ಕತಮಾ
‘‘ಸ ಖೋ ಸೋ, ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋತಿ, ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಅಭಿಜ್ಝಾವಿಸಮಲೋಭಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ। ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋತಿ, ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಬ್ಯಾಪಾದಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ। ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೋತಿ, ಇತಿ ವಿದಿತ್ವಾ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಂ ಪಜಹತಿ। ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ
‘‘ಯತೋ ಚ ಖೋ, ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ
‘‘ಸ ಖೋ ಸೋ, ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಉಟ್ಠಾನವೀರಿಯಾಧಿಗತೇಹಿ ಭೋಗೇಹಿ ಬಾಹಾಬಲಪರಿಚಿತೇಹಿ ಸೇದಾವಕ್ಖಿತ್ತೇಹಿ ಧಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಧಮ್ಮಲದ್ಧೇಹಿ ಚತ್ತಾರಿ ಪತ್ತಕಮ್ಮಾನಿ ಕತ್ತಾ ಹೋತಿ। ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ಇಧ ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಉಟ್ಠಾನವೀರಿಯಾಧಿಗತೇಹಿ ಭೋಗೇಹಿ ಬಾಹಾಬಲಪರಿಚಿತೇಹಿ ಸೇದಾವಕ್ಖಿತ್ತೇಹಿ ಧಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಧಮ್ಮಲದ್ಧೇಹಿ ಅತ್ತಾನಂ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ ಸಮ್ಮಾ ಸುಖಂ ಪರಿಹರತಿ। ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ ಸಮ್ಮಾ ಸುಖಂ ಪರಿಹರತಿ। ಪುತ್ತದಾರದಾಸಕಮ್ಮಕರಪೋರಿಸೇ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ ಸಮ್ಮಾ ಸುಖಂ ಪರಿಹರತಿ। ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇ ಸುಖೇತಿ ಪೀಣೇತಿ ಸಮ್ಮಾ ಸುಖಂ ಪರಿಹರತಿ। ಇದಮಸ್ಸ ಪಠಮಂ ಠಾನಗತಂ ಹೋತಿ ಪತ್ತಗತಂ ಆಯತನಸೋ ಪರಿಭುತ್ತಂ।
‘‘ಪುನ
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಉಟ್ಠಾನವೀರಿಯಾಧಿಗತೇಹಿ ಭೋಗೇಹಿ ಬಾಹಾಬಲಪರಿಚಿತೇಹಿ ಸೇದಾವಕ್ಖಿತ್ತೇಹಿ ಧಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಧಮ್ಮಲದ್ಧೇಹಿ ಪಞ್ಚಬಲಿಂ ಕತ್ತಾ ಹೋತಿ – ಞಾತಿಬಲಿಂ, ಅತಿಥಿಬಲಿಂ, ಪುಬ್ಬಪೇತಬಲಿಂ, ರಾಜಬಲಿಂ, ದೇವತಾಬಲಿಂ। ಇದಮಸ್ಸ ತತಿಯಂ ಠಾನಗತಂ ಹೋತಿ ಪತ್ತಗತಂ ಆಯತನಸೋ ಪರಿಭುತ್ತಂ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಉಟ್ಠಾನವೀರಿಯಾಧಿಗತೇಹಿ ಭೋಗೇಹಿ ಬಾಹಾಬಲಪರಿಚಿತೇಹಿ ಸೇದಾವಕ್ಖಿತ್ತೇಹಿ ಧಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಧಮ್ಮಲದ್ಧೇಹಿ ಯೇ ತೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಮದಪ್ಪಮಾದಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಖನ್ತಿಸೋರಚ್ಚೇ ನಿವಿಟ್ಠಾ ಏಕಮತ್ತಾನಂ ದಮೇನ್ತಿ, ಏಕಮತ್ತಾನಂ ಸಮೇನ್ತಿ, ಏಕಮತ್ತಾನಂ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಪೇನ್ತಿ, ತಥಾರೂಪೇಸು ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಉದ್ಧಗ್ಗಿಕಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ ಸೋವಗ್ಗಿಕಂ ಸುಖವಿಪಾಕಂ ಸಗ್ಗಸಂವತ್ತನಿಕಂ
‘‘ಸ ಖೋ ಸೋ, ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಉಟ್ಠಾನವೀರಿಯಾಧಿಗತೇಹಿ ಭೋಗೇಹಿ ಬಾಹಾಬಲಪರಿಚಿತೇಹಿ ಸೇದಾವಕ್ಖಿತ್ತೇಹಿ ಧಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಧಮ್ಮಲದ್ಧೇಹಿ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಪತ್ತಕಮ್ಮಾನಿ ಕತ್ತಾ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ, ಗಹಪತಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಪತ್ತಕಮ್ಮೇಹಿ ಭೋಗಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಗಹಪತಿ, ಭೋಗಾ ಅಟ್ಠಾನಗತಾ ಅಪತ್ತಗತಾ ಅನಾಯತನಸೋ ಪರಿಭುತ್ತಾ। ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ, ಗಹಪತಿ, ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಪತ್ತಕಮ್ಮೇಹಿ ಭೋಗಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಗಹಪತಿ, ಭೋಗಾ ಠಾನಗತಾ ಪತ್ತಗತಾ ಆಯತನಸೋ ಪರಿಭುತ್ತಾ’’ತಿ।
‘‘ಭುತ್ತಾ ಭೋಗಾ ಭತಾ ಭಚ್ಚಾ
ಉದ್ಧಗ್ಗಾ ದಕ್ಖಿಣಾ ದಿನ್ನಾ, ಅಥೋ ಪಞ್ಚಬಲೀ ಕತಾ।
ಉಪಟ್ಠಿತಾ
‘‘ಯದತ್ಥಂ ಭೋಗಂ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಪಣ್ಡಿತೋ ಘರಮಾವಸಂ।
ಸೋ
‘‘ಏತಂ
ಇಧೇವ ನಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಪೇಚ್ಚ ಸಗ್ಗೇ ಪಮೋದತೀ’’ತಿ॥ ಪಠಮಂ।
೨. ಆನಣ್ಯಸುತ್ತಂ
೬೨. ಅಥ ಖೋ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಗಹಪತಿ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಂ ಗಹಪತಿಂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಗಹಪತಿ, ಸುಖಾನಿ ಅಧಿಗಮನೀಯಾನಿ ಗಿಹಿನಾ ಕಾಮಭೋಗಿನಾ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಸಮಯೇನ ಸಮಯಂ ಉಪಾದಾಯ। ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ಅತ್ಥಿಸುಖಂ, ಭೋಗಸುಖಂ, ಆನಣ್ಯಸುಖಂ
‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಗಹಪತಿ, ಅತ್ಥಿಸುಖಂ? ಇಧ, ಗಹಪತಿ, ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಭೋಗಾ ಹೋನ್ತಿ ಉಟ್ಠಾನವೀರಿಯಾಧಿಗತಾ ಬಾಹಾಬಲಪರಿಚಿತಾ ಸೇದಾವಕ್ಖಿತ್ತಾ ಧಮ್ಮಿಕಾ ಧಮ್ಮಲದ್ಧಾ
‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಗಹಪತಿ, ಭೋಗಸುಖಂ? ಇಧ, ಗಹಪತಿ, ಕುಲಪುತ್ತೋ ಉಟ್ಠಾನವೀರಿಯಾಧಿಗತೇಹಿ ಭೋಗೇಹಿ ಬಾಹಾಬಲಪರಿಚಿತೇಹಿ ಸೇದಾವಕ್ಖಿತ್ತೇಹಿ ಧಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಧಮ್ಮಲದ್ಧೇಹಿ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಚ ಕರೋತಿ। ಸೋ ‘ಉಟ್ಠಾನವೀರಿಯಾಧಿಗತೇಹಿ ಭೋಗೇಹಿ ಬಾಹಾಬಲಪರಿಚಿತೇಹಿ ಸೇದಾವಕ್ಖಿತ್ತೇಹಿ ಧಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಧಮ್ಮಲದ್ಧೇಹಿ ಪರಿಭುಞ್ಜಾಮಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಚ ಕರೋಮೀ’ತಿ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ ಸುಖಂ, ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಂ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಗಹಪತಿ, ಭೋಗಸುಖಂ
‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಗಹಪತಿ, ಆನಣ್ಯಸುಖಂ? ಇಧ, ಗಹಪತಿ, ಕುಲಪುತ್ತೋ ನ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಧಾರೇತಿ ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಬಹುಂ ವಾ। ಸೋ ‘ನ ಕಸ್ಸಚಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಧಾರೇಮಿ
‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಗಹಪತಿ, ಅನವಜ್ಜಸುಖಂ? ಇಧ, ಗಹಪತಿ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅನವಜ್ಜೇನ ಕಾಯಕಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ಅನವಜ್ಜೇನ ವಚೀಕಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ಅನವಜ್ಜೇನ ಮನೋಕಮ್ಮೇನ
‘‘ಆನಣ್ಯಸುಖಂ ಞತ್ವಾನ, ಅಥೋ ಅತ್ಥಿಸುಖಂ ಪರಂ।
ಭುಞ್ಜಂ ಭೋಗಸುಖಂ ಮಚ್ಚೋ, ತತೋ ಪಞ್ಞಾ ವಿಪಸ್ಸತಿ॥
‘‘ವಿಪಸ್ಸಮಾನೋ ಜಾನಾತಿ, ಉಭೋ ಭೋಗೇ ಸುಮೇಧಸೋ।
ಅನವಜ್ಜಸುಖಸ್ಸೇತಂ, ಕಲಂ ನಾಗ್ಘತಿ ಸೋಳಸಿ’’ನ್ತಿ॥ ದುತಿಯಂ।
೩. ಬ್ರಹ್ಮಸುತ್ತಂ
೬೩. ‘‘ಸಬ್ರಹ್ಮಕಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ
‘‘ಬ್ರಹ್ಮಾತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಾತಾಪಿತೂನಂ
‘‘ಬ್ರಹ್ಮಾತಿ ಮಾತಾಪಿತರೋ, ಪುಬ್ಬಾಚರಿಯಾತಿ ವುಚ್ಚರೇ।
ಆಹುನೇಯ್ಯಾ ಚ ಪುತ್ತಾನಂ, ಪಜಾಯ ಅನುಕಮ್ಪಕಾ॥
‘‘ತಸ್ಮಾ
ಅನ್ನೇನ ಅಥ ಪಾನೇನ, ವತ್ಥೇನ ಸಯನೇನ ಚ।
ಉಚ್ಛಾದನೇನ ನ್ಹಾಪನೇನ, ಪಾದಾನಂ ಧೋವನೇನ ಚ॥
‘‘ತಾಯ ನಂ ಪಾರಿಚರಿಯಾಯ, ಮಾತಾಪಿತೂಸು ಪಣ್ಡಿತಾ।
ಇಧೇವ ನಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಪೇಚ್ಚ ಸಗ್ಗೇ ಪಮೋದತೀ’’ತಿ॥ ತತಿಯಂ।
೪. ನಿರಯಸುತ್ತಂ
೬೪. ‘‘ಚತೂಹಿ
‘‘ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ, ಮುಸಾವಾದೋ ಚ ವುಚ್ಚತಿ।
ಪರದಾರಗಮನಞ್ಚಾಪಿ, ನಪ್ಪಸಂಸನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಾ’’ತಿ॥ ಚತುತ್ಥಂ।
೫. ರೂಪಸುತ್ತಂ
೬೫. ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮೇ
‘‘ಯೇ ಚ ರೂಪೇ ಪಮಾಣಿಂಸು
ಛನ್ದರಾಗವಸೂಪೇತಾ, ನಾಭಿಜಾನನ್ತಿ ತೇ ಜನಾ
‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ
ಸಮನ್ತಾವರಣೋ ಬಾಲೋ, ಸ ವೇ ಘೋಸೇನ ವುಯ್ಹತಿ॥
‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ನ ಜಾನಾತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ವಿಪಸ್ಸತಿ।
ಬಹಿದ್ಧಾ ಫಲದಸ್ಸಾವೀ, ಸೋಪಿ ಘೋಸೇನ ವುಯ್ಹತಿ॥
‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾತಿ, ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ವಿಪಸ್ಸತಿ।
ವಿನೀವರಣದಸ್ಸಾವೀ, ನ ಸೋ ಘೋಸೇನ ವುಯ್ಹತೀ’’ತಿ॥ ಪಞ್ಚಮಂ।
೬. ಸರಾಗಸುತ್ತಂ
೬೬. ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಸರಾಗೋ, ಸದೋಸೋ, ಸಮೋಹೋ, ಸಮಾನೋ – ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ।
‘‘ಸಾರತ್ತಾ
ಮೋಹೇನ ಆವುತಾ
‘‘ರಾಗಜಂ ದೋಸಜಞ್ಚಾಪಿ, ಮೋಹಜಂ ಚಾಪವಿದ್ದಸೂ।
ಕರೋನ್ತಾಕುಸಲಂ ಕಮ್ಮಂ
‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿವುತಾ ಪೋಸಾ, ಅನ್ಧಭೂತಾ ಅಚಕ್ಖುಕಾ।
ಯಥಾ ಧಮ್ಮಾ ತಥಾ ಸನ್ತಾ, ನ ತಸ್ಸೇವನ್ತಿ
೭. ಅಹಿರಾಜಸುತ್ತಂ
೬೭. ಏಕಂ
‘‘ನ ಹಿ ನೂನ
‘‘ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ವಿರೂಪಕ್ಖಂ ಅಹಿರಾಜಕುಲಂ, ಏರಾಪಥಂ ಅಹಿರಾಜಕುಲಂ, ಛಬ್ಯಾಪುತ್ತಂ ಅಹಿರಾಜಕುಲಂ, ಕಣ್ಹಾಗೋತಮಕಂ ಅಹಿರಾಜಕುಲಂ। ನ ಹಿ ನೂನ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಹಿರಾಜಕುಲಾನಿ ಮೇತ್ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಫರಿ। ಸಚೇ ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಹಿರಾಜಕುಲಾನಿ ಮೇತ್ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಫರೇಯ್ಯ, ನ ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಹಿನಾ ದಟ್ಠೋ ಕಾಲಙ್ಕರೇಯ್ಯ।
‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಹಿರಾಜಕುಲಾನಿ ಮೇತ್ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಫರಿತುಂ ಅತ್ತಗುತ್ತಿಯಾ ಅತ್ತರಕ್ಖಾಯ ಅತ್ತಪರಿತ್ತಾಯಾ’’ತಿ।
ಛಬ್ಯಾಪುತ್ತೇಹಿ ಮೇ ಮೇತ್ತಂ, ಮೇತ್ತಂ ಕಣ್ಹಾಗೋತಮಕೇಹಿ ಚ॥
‘‘ಅಪಾದಕೇಹಿ ಮೇ ಮೇತ್ತಂ, ಮೇತ್ತಂ ದ್ವಿಪಾದಕೇಹಿ
ಚತುಪ್ಪದೇಹಿ
‘‘ಮಾ
ಮಾ ಮಂ ಚತುಪ್ಪದೋ ಹಿಂಸಿ, ಮಾ ಮಂ ಹಿಂಸಿ ಬಹುಪ್ಪದೋ॥
‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸತ್ತಾ ಸಬ್ಬೇ ಪಾಣಾ, ಸಬ್ಬೇ ಭೂತಾ ಚ ಕೇವಲಾ।
ಸಬ್ಬೇ ಭದ್ರಾನಿ ಪಸ್ಸನ್ತು, ಮಾ ಕಞ್ಚಿ
‘‘ಅಪ್ಪಮಾಣೋ
ಅಪ್ಪಮಾಣೋ ಸಙ್ಘೋ, ಪಮಾಣವನ್ತಾನಿ ಸರೀಸಪಾನಿ
‘‘ಅಹಿವಿಚ್ಛಿಕಾ ಸತಪದೀ, ಉಣ್ಣನಾಭೀ ಸರಬೂ ಮೂಸಿಕಾ।
ಕತಾ ಮೇ ರಕ್ಖಾ ಕತಾ ಮೇ ಪರಿತ್ತಾ
ಸೋಹಂ ನಮೋ ಭಗವತೋ, ನಮೋ ಸತ್ತನ್ನಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ॥ ಸತ್ತಮಂ।
೮. ದೇವದತ್ತಸುತ್ತಂ
೬೮. ಏಕಂ
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕದಲೀ ಅತ್ತವಧಾಯ ಫಲಂ ದೇತಿ, ಪರಾಭವಾಯ ಫಲಂ ದೇತಿ; ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತ್ತವಧಾಯ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕೋ ಉದಪಾದಿ, ಪರಾಭವಾಯ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕೋ ಉದಪಾದಿ।
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೇಳು ಅತ್ತವಧಾಯ ಫಲಂ ದೇತಿ, ಪರಾಭವಾಯ ಫಲಂ ದೇತಿ; ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತ್ತವಧಾಯ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕೋ ಉದಪಾದಿ, ಪರಾಭವಾಯ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕೋ ಉದಪಾದಿ।
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಳೋ ಅತ್ತವಧಾಯ ಫಲಂ ದೇತಿ, ಪರಾಭವಾಯ ಫಲಂ ದೇತಿ; ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತ್ತವಧಾಯ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕೋ ಉದಪಾದಿ, ಪರಾಭವಾಯ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸತರೀ ಅತ್ತವಧಾಯ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಪರಾಭವಾಯ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಾತಿ; ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತ್ತವಧಾಯ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕೋ ಉದಪಾದಿ, ಪರಾಭವಾಯ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕೋ ಉದಪಾದೀ’’ತಿ।
‘‘ಫಲಂ
ಸಕ್ಕಾರೋ ಕಾಪುರಿಸಂ ಹನ್ತಿ, ಗಬ್ಭೋ ಅಸ್ಸತರಿಂ ಯಥಾ’’ತಿ
೯. ಪಧಾನಸುತ್ತಂ
೬೯. ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ
‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಹಾನಪ್ಪಧಾನಂ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದಂ ಜನೇತಿ ವಾಯಮತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಹಾನಪ್ಪಧಾನಂ।
‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಾವನಾಪ್ಪಧಾನಂ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅನುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪ್ಪಾದಾಯ ಛನ್ದಂ ಜನೇತಿ ವಾಯಮತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಾವನಾಪ್ಪಧಾನಂ।
‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುರಕ್ಖಣಾಪ್ಪಧಾನಂ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಭಿಯ್ಯೋಭಾವಾಯ ವೇಪುಲ್ಲಾಯ ಭಾವನಾಯ ಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಛನ್ದಂ ಜನೇತಿ ವಾಯಮತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ। ಇದಂ
‘‘ಸಂವರೋ ಚ ಪಹಾನಞ್ಚ, ಭಾವನಾ ಅನುರಕ್ಖಣಾ।
ಏತೇ ಪಧಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ, ದೇಸಿತಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಾ।
ಯೋ ಹಿ
೧೦. ಅಧಮ್ಮಿಕಸುತ್ತಂ
೭೦. ‘‘ಯಸ್ಮಿಂ
‘‘ಯಸ್ಮಿಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಯೇ ರಾಜಾನೋ ಧಮ್ಮಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ರಾಜಾಯುತ್ತಾಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಧಮ್ಮಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ। ರಾಜಾಯುತ್ತೇಸು ಧಮ್ಮಿಕೇಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಧಮ್ಮಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕೇಸು ಧಮ್ಮಿಕೇಸು ನೇಗಮಜಾನಪದಾಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಧಮ್ಮಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ। ನೇಗಮಜಾನಪದೇಸು ಧಮ್ಮಿಕೇಸು ಸಮಂ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ ಪರಿವತ್ತನ್ತಿ। ಸಮಂ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇಸು ಪರಿವತ್ತನ್ತೇಸು ಸಮಂ ನಕ್ಖತ್ತಾನಿ ತಾರಕರೂಪಾನಿ ಪರಿವತ್ತನ್ತಿ। ಸಮಂ ನಕ್ಖತ್ತೇಸು ತಾರಕರೂಪೇಸು ಪರಿವತ್ತನ್ತೇಸು ಸಮಂ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾ ಪರಿವತ್ತನ್ತಿ। ಸಮಂ ರತ್ತಿನ್ದಿವೇಸು ಪರಿವತ್ತನ್ತೇಸು ಸಮಂ ಮಾಸದ್ಧಮಾಸಾ ಪರಿವತ್ತನ್ತಿ। ಸಮಂ ಮಾಸದ್ಧಮಾಸೇಸು ಪರಿವತ್ತನ್ತೇಸು ಸಮಂ ಉತುಸಂವಚ್ಛರಾ ಪರಿವತ್ತನ್ತಿ। ಸಮಂ ಉತುಸಂವಚ್ಛರೇಸು ಪರಿವತ್ತನ್ತೇಸು ಸಮಂ ವಾತಾ ವಾಯನ್ತಿ ಸಮಾ ಪಞ್ಜಸಾ। ಸಮಂ ವಾತೇಸು ವಾಯನ್ತೇಸು ಸಮೇಸು ಪಞ್ಜಸೇಸು ದೇವತಾ ಅಪರಿಕುಪಿತಾ ಭವನ್ತಿ। ದೇವತಾಸು ಅಪರಿಕುಪಿತಾಸು ದೇವೋ ಸಮ್ಮಾ ಧಾರಂ ಅನುಪ್ಪವೇಚ್ಛತಿ। ದೇವೇ ಸಮ್ಮಾ ಧಾರಂ ಅನುಪ್ಪವೇಚ್ಛನ್ತೇ ಸಮಪಾಕಾನಿ ಸಸ್ಸಾನಿ ಭವನ್ತಿ। ಸಮಪಾಕಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಸ್ಸಾನಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ದೀಘಾಯುಕಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ ವಣ್ಣವನ್ತೋ ಚ ಬಲವನ್ತೋ ಚ ಅಪ್ಪಾಬಾಧಾ ಚಾ’’ತಿ।
‘‘ಗುನ್ನಂ
ಸಬ್ಬಾ ತಾ ಜಿಮ್ಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನೇತ್ತೇ ಜಿಮ್ಹಂ ಗತೇ ಸತಿ॥
‘‘ಏವಮೇವಂ ಮನುಸ್ಸೇಸು, ಯೋ ಹೋತಿ ಸೇಟ್ಠಸಮ್ಮತೋ।
ಸೋ ಚೇ ಅಧಮ್ಮಂ ಚರತಿ, ಪಗೇವ ಇತರಾ ಪಜಾ।
ಸಬ್ಬಂ
‘‘ಗುನ್ನಂ ಚೇ ತರಮಾನಾನಂ, ಉಜುಂ ಗಚ್ಛತಿ ಪುಙ್ಗವೋ।
ಸಬ್ಬಾ ತಾ ಉಜುಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನೇತ್ತೇ ಉಜುಂ ಗತೇ ಸತಿ॥
‘‘ಏವಮೇವಂ
ಸೋ ಸಚೇ
ಸಬ್ಬಂ
ಪತ್ತಕಮ್ಮವಗ್ಗೋ ದುತಿಯೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಪತ್ತಕಮ್ಮಂ ಆನಣ್ಯಕೋ
ಸರಾಗಅಹಿರಾಜಾ ದೇವದತ್ತೋ, ಪಧಾನಂ ಅಧಮ್ಮಿಕೇನ ಚಾತಿ॥