೫. ಚೂಳವಗ್ಗೋ
೧. ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೪೧. ಪಞ್ಚಮಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಸಮ್ಮುಖೋ ಭವತಿ ಯೇನ ಸೋ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವೋ, ಪುರತೋ ವಿಜ್ಜಮಾನತಾ, ತಸ್ಮಾ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ। ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮನ್ತಿ ದಾನಸಙ್ಖಾತಂ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ। ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಸುಲಭಾ ಬಾಹಿರತ್ತಾ ಯಥಾಸಕಂ ಪಚ್ಚಯಸಮವಾಯೇನ ಲಬ್ಭನತೋ। ಸದ್ಧಾ ಪನ ದುಲ್ಲಭಾ ಪಚುರಜನಸ್ಸ ಅನವಟ್ಠಿತಕಿಚ್ಚತ್ತಾ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ।
ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೨. ತಿಠಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೪೨. ದುತಿಯೇ ಮಚ್ಛರಿಯಮೇವ ಮಲಂ ಮಚ್ಛರಿಯಮಲಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಮಲೀನಸಭಾವಾಪಾದನತೋ ವಿಗತಂ ಮಚ್ಛರಿಯಮಲಂ ಏತ್ಥಾತಿ ವಿಗತಮಚ್ಛರಿಯಮಲಂ। ಗೇಧಾಭಾವೇನ ಕೋಚಿ ಕಿಞ್ಚಿ ದೇನ್ತೋಪಿ ತತ್ಥ ಆಸತ್ತಿಂ ನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಿ, ಅಯಂ ಪನ ನ ತಾದಿಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಸ್ಸಟ್ಠಚಾಗೋ’’ತಿ। ಮಲೀನಹತ್ಥೋವ ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಧೋತಹತ್ಥೋವ ಧೋತಹತ್ಥೇನ ಕಾತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಸಾಧನತೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಚಿತ್ತೇ ಸುದ್ಧೇ ವಿಸುಜ್ಝನ್ತಿ, ಇತಿ ವುತ್ತಂ ಮಹೇಸಿನಾ’’ತಿ। ಯಾಚಿತುಂ ಯುತ್ತೋ ಯಾಚಕಾನಂ ಮನೋರಥಪೂರಣತೋ। ಯಾಚಯೋಗೋ ಪಯೋಗಾಸಹೇಹಿ ಯಾಚಕೇಹಿ ಸುಟ್ಠು ಯುತ್ತಭಾವತೋ। ತಂಸಮಙ್ಗೀ ಏವ ತತ್ಥ ರತೋ ನಾಮ, ನ ಚಿತ್ತಮತ್ತೇನೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ದಾನಂ…ಪೇ॰… ರತೋ ನಾಮ ಹೋತೀ’’ತಿ।
‘‘ಉಚ್ಚಾ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅಯಂ ಮಂ ಉಚ್ಚತೋ ವದತೀತಿ ಚಿನ್ತೇಯ್ಯಾತಿ ಪುನ ‘‘ನಾತಿಉಚ್ಚಾ ತುಮ್ಹೇ’’ತಿ ಆಹ, ಸರೀರೇನಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಮೇಚಕವಣ್ಣಸ್ಸಾತಿ ನೀಲೋಭಾಸಸ್ಸ। ಪುಚ್ಛೀತಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುಚ್ಛಿ। ಭೂಮಿಯಂ ಲೇಖಂ ಲಿಖನ್ತೋ ಅಚ್ಛೀತಿ ಪಠಮಂ ಧಜಪಗ್ಗಹಿತಾವಾತಿ ಪಗ್ಗಹಿತಧಜಾವ। ಸಿಲಾಚೇತಿಯಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಥೂಪಾರಾಮಸ್ಸ ಚ ಮಹಾಚೇತಿಯಸ್ಸ ಚ ಅನ್ತರೇ ಸಿಲಾಯ ಕತಚೇತಿಯಟ್ಠಾನಂ। ಚೇತಿಯಂ…ಪೇ॰… ಅಟ್ಠಾಸಿ ಸಾವಕಸ್ಸ ತಂ ಕೂಟಾಗಾರನ್ತಿ ಕತ್ವಾ।
ಪಚ್ಛಾಭಾಗೇನಾತಿ ಧಮ್ಮಕಥಿಕಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿಪಸ್ಸೇನ। ಗೋನಸೋತಿ ಮಣ್ಡಲಸಪ್ಪೋ। ಧಮ್ಮಸ್ಸವನನ್ತರಾಯ ಬಹೂನಂ ಸಗ್ಗಮಗ್ಗಪ್ಪಟಿಲಾಭನ್ತರಾಯೋ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ‘‘ಧಮ್ಮಸ್ಸವನನ್ತರಾಯಂ ನ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ। ವಿಸಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾತೇಜೇನ ವಿಸವೇಗಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾ। ಗಾಥಾಸಹಸ್ಸನ್ತಿ ಗಾಥಾಸಹಸ್ಸವನ್ತಂ। ಪಟ್ಠಾನಗಾಥಾಯಾತಿ ಪಟ್ಠಾಪನಗಾಥಾಯ, ಆದಿಗಾಥಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಟ್ಠಾನ…ಪೇ॰… ಅವಸಾನಗಾಥಂ ಏವ ವವತ್ಥಪೇಸಿ, ನ ದ್ವಿನ್ನಂ ಅನ್ತರೇ ವುತ್ತಂ ಕಿಲನ್ತಕಾಯತ್ತಾ। ಸರಭಾಣಂ ಸಾಯನ್ಹಧಮ್ಮಕಥಾ। ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕರೋನ್ತೀ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸುಣಾತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧಮ್ಮಕಥನದಿವಸೇ ಧಮ್ಮಕಥಿಕಾನಂ ಅಕಿಲಮನತ್ಥಂ ಸದ್ಧಾ ಉಪಾಸಕಾ ಸಿನಿದ್ಧಭೋಜನಂ ಮಧುಪಾನಕಞ್ಚ ದೇನ್ತಿ ಸರಸ್ಸ ಮಧುರಭಾವಾಯ ಸಪ್ಪಿಮಧುಕತೇಲಾದಿಞ್ಚ ಭೇಸಜ್ಜಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅರಿಯವಂಸಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿಆದಿ। ಚತೂಹಿ ದಾಠಾಹಿ ಡಂಸಿತ್ವಾತಿ ದಳ್ಹದಟ್ಠಭಾವದಸ್ಸನಂ। ಚರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಮ್ಮಾನೇಸ್ಸಾಮಿ, ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸುಣಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಮ್ಮಥೇತ್ವಾತಿ ನಿಮ್ಮದ್ದಿತ್ವಾ, ಅಪನೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
ತಿಠಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೩. ಅತ್ಥವಸಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೪೩. ತತಿಯೇ ಅತ್ಥೋ ನಾಮ ಫಲಂ, ತಂ ಏತಸ್ಸ ವಸೋತಿ ಅತ್ಥವಸೋ। ಹೇತು, ಅತ್ಥೋ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ, ಸೋ ಏವಾತಿ ಆಹ ‘‘ತಯೋ ಅತ್ಥೇ ತೀಣಿ ಕಾರಣಾನೀ’’ತಿ। ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ನಾಮ ಉಕ್ಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೇನ ‘‘ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮಂ ಪಕಾಸೇತೀ’’ತಿ। ಅಟ್ಠಕಥಂ ಞಾಣೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೀತಿ ಪಾಳಿಪದಾನಂ ಅತ್ಥಂ ವಿವರಣಞಾಣೇನ ಪಟಿ ಪಟಿ ಸಂವೇದನಸೀಲೋ ‘‘ಅಯಂ ಇಮಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ಏತೇನ ಅತ್ಥಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಬ್ಯಾಪಾರಮಾಹ। ಪಾಳಿಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸಂವೇದೀತಿ ಪಾಳಿಗತಿಂ ಪಾಳಿಂ ಪದವಿವರಣಂ ಪಟಿ ಪಟಿ ಸಂವೇದನಸೀಲೋ। ಏತೇನ ಧಮ್ಮಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಬ್ಯಾಪಾರಮಾಹ।
ಅತ್ಥವಸಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೪. ಕಥಾಪವತ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೪೪. ಚತುತ್ಥೇ ಪವತ್ತಿನೀತಿ ಯಾವ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ಥನಿಗಮನಾ ಅವಿಚ್ಛೇದೇನ ಪವತ್ತಿನೀ। ಪಟಿಘಾತಾಭಾವೇನ ಅಪ್ಪಟಿಹತಾ। ನಿಯ್ಯಾನಿಕಾ ಸಪ್ಪಾಟಿಹೀರಕಾ।
ಕಥಾಪವತ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೫. ಪಣ್ಡಿತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೪೫. ಪಞ್ಚಮೇ ಪಣ್ಡಿತಪಞ್ಞತ್ತಾನೀತಿ ಪಣ್ಡಿತೇಹಿ ಪಠಮಂ ಪಞ್ಞತ್ತಾನಿ। ಕಥಿತಾನೀತಿ ಸೇಯ್ಯಸೋ ಕಥಿತಾನಿ। ಮಹಾಪುರಿಸೇಹೀತಿ ಬುದ್ಧಬೋಧಿಸತ್ತೇಹಿ। ಕರುಣಾತಿ ಕರುಣಾಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಪುಬ್ಬಭಾಗೋತಿ ತಸ್ಸ ಉಪಚಾರೋ। ದಮೋತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೋ ‘‘ಮನಚ್ಛಟ್ಠಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ದಮನ’’ನ್ತಿ ಕತ್ವಾ। ಅತ್ತದಮನನ್ತಿ ಚಿತ್ತದಮನಂ। ಪುಣ್ಣೋವಾದೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೯೬) ‘‘ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸಿ ಖೋ, ತ್ವಂ ಪುಣ್ಣ, ಇಮಿನಾ ದಮೂಪಸಮೇನಾ’’ತಿ ಆಗತತ್ತಾ ದಮೋತಿ ವುತ್ತಾ ಖನ್ತಿಪಿ। ಆಳವಕೇ ಆಳವಕಸುತ್ತೇ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪೬; ಸು॰ ನಿ॰ ೧೯೦) ‘‘ಸಚ್ಚಾ ದಮಾ ಚಾಗಾ’’ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ‘‘ದಮೋ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ರಕ್ಖನಂ ಗೋಪನಂ ಪಟಿಜಗ್ಗನನ್ತಿ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಮನುಸ್ಸಾಮನುಸ್ಸಕತೂಪದ್ದವತೋ ರಕ್ಖನಂ, ಬ್ಯಾಧಿಆದಿಅನತ್ಥತೋ ಗೋಪನಂ, ಘಾಸಚ್ಛಾದನಾದೀಹಿ ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರಣೇನ ಪಟಿಜಗ್ಗನಂ। ಸನ್ತೋ ನಾಮ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸದರಥಪರಿಳಾಹೂಪಸಮೇನ ಉಪಸನ್ತಕಾಯವಚೀಸಮಾಚಾರತಾಯ ಚ। ಉತ್ತಮಟ್ಠೇನ ಸನ್ತಾನನ್ತಿ ಮತ್ತೇಯ್ಯತಾದೀಹಿ ಸೇಟ್ಠಟ್ಠೇನ ಸನ್ತಾನಂ।
ಇಧ ಇಮೇಸಂಯೇವ ತಿಣ್ಣಂ ಠಾನಾನಂ ಕರಣೇನಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಆಗತಾನಂ ತಿಣ್ಣಂ ಠಾನಾನಂ ಕರಣೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತನೇನ। ಏತಾನಿ…ಪೇ॰… ಕಾರಣಾನೀತಿ ಮಾತುಪಟ್ಠಾನಂ ಪಿತುಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಏತಾನಿ ದ್ವೇ ಉತ್ತಮಪುರಿಸಾನಂ ‘‘ಮಾತಾಪಿತು…ಪೇ॰… ವುತ್ತೋ’’ತಿ। ಅನುಪದ್ದವಭಾವೇನ ಖೇಮಂ।
ಪಣ್ಡಿತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೬. ಸೀಲವನ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೪೬. ಛಟ್ಠೇ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಮನುಸ್ಸಾ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವನ್ತೀ’’ತಿ ಅವಿಸೇಸೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಭಾವನಾಮಯಸ್ಸಪಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಸಙ್ಗಣ್ಹನತೋ ಲೋಕುತ್ತರಸ್ಸಪಿ ಸಮ್ಭವೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
ಸೀಲವನ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೭. ಸಙ್ಖತಲಕ್ಖಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೪೭. ಸತ್ತಮೇ ಸಮೇಚ್ಚ ಸಮ್ಭೂಯ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಕತಂ ಸಙ್ಖತಂ। ನಿಮಿತ್ತಾನೀತಿ ಸಞ್ಜಾನನಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಾನಿ। ಹೇತುಪಚ್ಚಯಸಮವಾಯೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ, ಅತ್ತಲಾಭೋ। ವಯೋತಿ ಭಙ್ಗೋ। ಠಿತಸ್ಸಾತಿ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣತೋ ಉದ್ಧಂ ಠಿತಿಕ್ಖಣಪತ್ತಸ್ಸ। ಸಾ ಪನಸ್ಸ ಅವತ್ಥಾ ಉಪ್ಪಾದಾವತ್ಥಾಯ ಭಿನ್ನಾತಿ ಕತ್ವಾ ಅಞ್ಞಥತ್ತಂ ಜರಾತಿ ಚ ವುತ್ತಾ। ಯಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಏವ ಭಿಜ್ಜತಿ, ತಥಾ ಸತಿ ಉಪ್ಪಾದಭಙ್ಗಾ ಸಮಾನಕ್ಖಣಾ ಸಿಯುಂ, ನ ಚ ತಂ ಯುಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಉಪ್ಪಾದಾವತ್ಥಾಯ ಭಿನ್ನಾ ಭಙ್ಗಾಭಿಮುಖಾವತ್ಥಾ ಜರಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಯೇ ಪನ ‘‘ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಠಿತಿ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತೇಸಂ ತಂ ಮಿಚ್ಛಾ। ಯಥಾ ಹಿ ತಸ್ಸೇವ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಾವತ್ಥಾಯ ಭಿನ್ನಾ ಭಙ್ಗಾವತ್ಥಾ ಇಚ್ಛಿತಾ, ಅಞ್ಞಥಾ ‘‘ಅಞ್ಞಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಅಞ್ಞಂ ನಿರುಜ್ಝತೀ’’ತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಸ್ಸ ಭಙ್ಗಾಭಿಮುಖಾ ಧಮ್ಮಾ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಾ। ಸಾ ಚ ಠಿತಿಕ್ಖಣೋ। ನ ಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಭಿಜ್ಜತೀತಿ ಸಕ್ಕಾ ವಿಞ್ಞಾತುನ್ತಿ।
ಸಙ್ಖತನ್ತಿ ತೇಭೂಮಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಚ್ಚಯಸಮುಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ। ಯದಿ ಏವಂ ಮಗ್ಗಫಲಧಮ್ಮಾ ಕಥನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಮಗ್ಗಫಲಾನಿ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಲಕ್ಖಣಕಥಾ ಹಿ ಯಾವದೇವ ಸಮ್ಮಸನತ್ಥಾ। ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣೇ ಉಪ್ಪಾದೋ, ನ ಠಾನಭಙ್ಗಕ್ಖಣೇಸು। ಕಸ್ಮಾ? ಉಪ್ಪಾದಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾ। ಯಥಾ ಹಿ ಉಪ್ಪಾದಸಙ್ಖಾತೇನ ವಿಕಾರೇನ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೋ, ಏವಂ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣೇನಪಿ ಉಪ್ಪಾದೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೋ। ಸೇಸದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಧಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತಿಮತ್ತತಾಯಪಿ ಕಾಲಸ್ಸ ಲೋಕಸಮಞ್ಞಾವಸೇನೇವ ವುತ್ತಂ। ಲಕ್ಖಣಂ ನ ಸಙ್ಖತಂ, ಸಙ್ಖತಂ ನ ಲಕ್ಖಣನ್ತಿ ನೇಸಂ ಭೇದದಸ್ಸನಂ। ಅವತ್ಥಾವತೋ ಹಿ ಅವತ್ಥಾ ಭಿನ್ನಾವಾತಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಉಪ್ಪಾದವಯೇಹಿ ತಾವ ಸಙ್ಖತಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಂ ಹೋತು, ಜರಾಯ ಪನ ತಂ ಕಥಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ? ನ ವುಚ್ಚತಿ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಪುಬ್ಬನ್ತಾಪರನ್ತಮತ್ತೇನ, ಅಥ ಖೋ ಸಭಾವಭೇದೇನಾತಿ ನಾಯಂ ದೋಸೋ। ಸಙ್ಖತಂ ಧಮ್ಮಜಾತಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಂ ತಬ್ಬನ್ತಂ ಧಮ್ಮಜಾತಂ ‘‘ಯಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಯಥಾವುತ್ತಮತ್ತಂ ಉಪಮಾಹಿ ವಿಭಾವೇತಿ।
ಸಙ್ಖತಲಕ್ಖಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೮. ಅಸಙ್ಖತಲಕ್ಖಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೪೮. ಅಟ್ಠಮೇ ಅಸಙ್ಖತಸ್ಸಾತಿ ವುತ್ತನಯೇನ ನ ಸಙ್ಖತಸ್ಸ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಚ್ಚಯೇಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಯಥಾ ಉಪ್ಪಾದಾದೀನಂ ಭಾವೇನ ಸಙ್ಖತಧಮ್ಮಜಾತಂ ಸಙ್ಖತನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಏವಂ ತೇಸಂ ಅಭಾವೇನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಸಙ್ಖತನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ।
ಅಸಙ್ಖತಲಕ್ಖಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೯. ಪಬ್ಬತರಾಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೪೯. ನವಮೇ ಇಧ ಸಾಲ-ಸದ್ದೋ ರುಕ್ಖಸಾಮಞ್ಞಪರಿಯಾಯೋ, ನ ರುಕ್ಖವಿಸೇಸಪರಿಯಾಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹಾಸಾಲಾತಿ ಮಹಾರುಕ್ಖಾ’’ತಿ। ಕುಲಜೇಟ್ಠಕನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕುಲೇ ಜೇಟ್ಠಭೂತಂ ಸಾಮಿಭೂತಂ। ಸಿಲಾಮಯೋ ನ ಪಂಸುಮಯೋ ಮಿಸ್ಸಕೋ ಚ। ಗಾಮಂ ಗಾಮೂಪಚಾರಞ್ಚ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಅರಞ್ಞನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅರಞ್ಞಸ್ಮಿನ್ತಿ ಅಗಾಮಕಟ್ಠಾನೇ’’ತಿ। ಮಹನ್ತೋ ಪಬ್ಬತೋ ಸೇಲೋತಿ ಯೋಜನಾ।
ಪಬ್ಬತರಾಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೧೦. ಆತಪ್ಪಕರಣೀಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೫೦. ದಸಮೇ ಸರೀರಸಮ್ಭವಾನನ್ತಿ ಸರೀರೇ ಸಮ್ಭೂತಾನಂ। ದುಕ್ಖಾನನ್ತಿ ಅನಿಟ್ಠಾನಂ। ಬಹಲಾನನ್ತಿ ನಿರನ್ತರಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಅವಿರಳಾನಂ। ತಾಪನವಸೇನಾತಿ ದುಕ್ಖಾಪನವಸೇನ। ತಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಕುರೂರಾನಂ। ತಾಸಂ ಯಥಾವುತ್ತಾನಂ ಅಧಿವಾಸನಾಯ ಪಹಾತಬ್ಬದುಕ್ಖವೇದನಾನಂ ಪಜಹನಂ ನಾಮ ಖಮನಮೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಖಮನತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ ಆಣಾಪೇತ್ವಾತಿ ‘‘ಆತಪ್ಪಂ ಕರಣೀಯ’’ನ್ತಿ ಬುದ್ಧಾಣಂ ವಿಧಾಯ। ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕಾ ಕಥಿತಾ ಸಸಮ್ಭಾರಾನಂ ಮಗ್ಗಧಮ್ಮಾನಂ ಕಥಿತತ್ತಾ।
ಆತಪ್ಪಕರಣೀಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೧೧. ಮಹಾಚೋರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೫೧. ಏಕಾದಸಮೇ ಮಹಾಚೋರೋತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹನ್ತೋ ಬಲವಚೋರೋ’’ತಿ। ಬಲವಚೋರೋತಿ ಚ ಮಹಾಥಾಮತಾಯ ಮಹಾಪರಿವಾರತಾಯ ಮಹಾಚೋರಿಯಕಮ್ಮಸಮತ್ಥತಾಯ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಮಹತಂ ಗಾಮನಿಗಮಾನಂ ವಿಲುಪ್ಪನಂ ಮಹಾವಿಲೋಪೋ। ತಂ ತಂ ಕಾರಣಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾತಿ ತಂ ತಂ ಅಕರಣಮೇವ ಕಾರಣಂ ಕತ್ವಾ ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಾಯ ಕಥಾಯ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ। ಅತ್ಥಂ ಕಥಯಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಞ್ಚ ಕಥಯಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಹರನ್ತಾತಿ ಅಪನೇನ್ತಾ ಪರಿಹರನ್ತಾ। ದಸವತ್ಥುಕಾಯಾತಿ ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೬೯) ಆದಿದಸವತ್ಥುಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾಯ। ಅನ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತದಿಟ್ಠಿಯಾತಿ ತಮೇವ ಸಸ್ಸತಾದಿಅನ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಠಿತದಿಟ್ಠಿಯಾ।
ಮಹಾಚೋರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಚೂಳವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಪಠಮಪಣ್ಣಾಸಕಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
೨. ದುತಿಯಪಣ್ಣಾಸಕಂ