(೨೦) ೫. ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಗ್ಗೋ
೧. ಸೋಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೧೯೧. ಪಞ್ಚಮಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಧಮ್ಮಾತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಭಾವಾ। ಸುನಖೇಸೂತಿ ಕುಕ್ಕುರೇಸು। ನೇವ ಕಿಣನ್ತಿ ನ ವಿಕ್ಕಿಣನ್ತೀತಿ ನ ಗಣ್ಹನ್ತಾ ಕಿಣನ್ತಿ, ನ ದದನ್ತಾ ವಿಕ್ಕಿಣನ್ತಿ। ಸಮ್ಪಿಯೇನೇವ ಸಂವಾಸಂ ಸಂಬನ್ಧಾಯ ಸಮ್ಪವತ್ತೇನ್ತೀತಿ ಪಿಯೋ ಪಿಯಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪವೇಣಿಯಾ ಬನ್ಧನತ್ಥಂ ಸಂವಾಸಂ ಪವತ್ತಯನ್ತಿ ಉದರಾವದೇಹಕನ್ತಿ ಉದರಂ ಅವದಿಹಿತ್ವಾ ಉಪಚಿನಿತ್ವಾ ಪೂರೇತ್ವಾ। ಅವಸೇಸಂ ಆದಾಯ ಪಕ್ಕಮನ್ತೀತಿ ಯಂ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ತಂ ಭಣ್ಡಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ವಟ್ಟಮೇವ ಕಥಿತಂ।
೨. ದೋಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೧೯೨. ದುತಿಯೇ ತ್ವಮ್ಪಿ ನೋತಿ ತ್ವಮ್ಪಿ ನು। ಪವತ್ತಾರೋತಿ ಪವತ್ತಯಿತಾರೋ। ಯೇಸನ್ತಿ ಯೇಸಂ ಸನ್ತಕಂ। ಮನ್ತಪದನ್ತಿ ಗೀತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಾದೀಹಿ ದಸಹಿ ಪೋರಾಣಕಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಸರಸಮ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ಸಜ್ಝಾಯಿತಂ। ಪವುತ್ತನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವುತ್ತಂ, ವಾಚಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮೀಹಿತನ್ತಿ ಸಮುಪಬ್ಯೂಳ್ಹಂ ರಾಸಿಕತಂ, ಪಿಣ್ಡಂ ತದನುಗಾಯನ್ತೀತಿ ಏತರಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ತಂ ತೇಹಿ ಪುಬ್ಬೇಹಿ ಗೀತಂ ಅನುಗಾಯನ್ತಿ ಅನುಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ। ತದನುಭಾಸನ್ತೀತಿ ತಂ ಅನುಭಾಸನ್ತಿ। ಇದಂ ಪುರಿಮಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಭಾಸಿತಮನುಭಾಸನ್ತೀತಿ ತೇಹಿ ಭಾಸಿತಂ ಅನುಭಾಸನ್ತಿ। ಸಜ್ಝಾಯಿತಮನುಸಜ್ಝಾಯನ್ತೀತಿ ತೇಹಿ ಸಜ್ಝಾಯಿತಂ ಅನುಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ। ವಾಚಿತಮನುವಾಚೇನ್ತೀತಿ ತೇಹಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಾಚಿತಂ ಅನುವಾಚೇನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದನ್ತಿ ತೇ ಕತಮೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಟ್ಠಕೋತಿಆದೀನಿ ತೇಸಂ ನಾಮಾನಿ। ತೇ ಕಿರ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಪರೂಪಘಾತಂ ಅಕತ್ವಾ ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಾವಚನೇನ ಸಹ ಸಂಸನ್ದೇತ್ವಾ ಮನ್ತೇ ಗನ್ಥೇಸುಂ। ಅಪರಾಪರೇ ಪನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಯೋ ವೇದೇ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧವಚನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವಿರುದ್ಧೇ ಅಕಂಸು। ತ್ಯಾಸ್ಸು’ಮೇತಿ ಏತ್ಥ ಅಸ್ಸೂತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಪಞ್ಞಾಪೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಮನ್ತೇ ಅಧೀಯಮಾನೋತಿ ವೇದೇ ಸಜ್ಝಾಯನ್ತೋ ಗಣ್ಹನ್ತೋ। ಆಚರಿಯಧನನ್ತಿ ಆಚರಿಯದಕ್ಖಿಣಂ ಆಚರಿಯಭಾಗಂ। ನ ಇಸ್ಸತ್ಥೇನಾತಿ ನ ಯೋಧಾಜೀವಕಮ್ಮೇನ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ನ ರಾಜಪೋರಿಸೇನಾತಿ ನ ರಾಜುಪಟ್ಠಾಕಭಾವೇನ। ಕೇವಲಂ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಾಯಾತಿ ಸುದ್ಧಾಯ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಾಯ ಏವ। ಕಪಾಲಂ ಅನತಿಮಞ್ಞಮಾನೋತಿ ತಂ ಭಿಕ್ಖಾಭಾಜನಂ ಅನತಿಮಞ್ಞಮಾನೋ। ಸೋ ಹಿ ಪುಣ್ಣಪತ್ತಂ ಆದಾಯ ಸೀಸಂ ನ್ಹಾತೋ ಕುಲದ್ವಾರೇಸು ಠತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ ಅಟ್ಠಚತ್ತಾಲೀಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಕೋಮಾರಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿಂ, ಮನ್ತಾಪಿ ಮೇ ಗಹಿತಾ, ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಆಚರಿಯಧನಂ ದಸ್ಸಾಮಿ, ಧನಂ ಮೇ ದೇಥಾ’’ತಿ ಯಾಚತಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಯಥಾಸತ್ತಿ ಯಥಾಬಲಂ ಅಟ್ಠಪಿ ಸೋಳಸಪಿ ಸತಮ್ಪಿ ಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ದೇನ್ತಿ। ಏವಂ ಸಕಲಗಾಮಂ ಚರಿತ್ವಾ ಲದ್ಧಧನಂ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾದೇತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಏವಂ ಖೋ ದೋಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಬ್ರಹ್ಮಸಮೋ ಹೋತೀತಿ ಏವಂ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಬ್ರಹ್ಮಸಮೋ ನಾಮ ಹೋತಿ।
ನೇವ ಕಯೇನ ನ ವಿಕ್ಕಯೇನಾತಿ ನೇವ ಅತ್ತನಾ ಕಯಂ ಕತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾತಿ, ನ ಪರೇನ ವಿಕ್ಕಯಂ ಕತ್ವಾ ದಿನ್ನಂ। ಉದಕೂಪಸ್ಸಟ್ಠನ್ತಿ ಉದಕೇನ ಉಪಸ್ಸಟ್ಠಂ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಂ। ಸೋ ಹಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಕುಲೇ ವಯಪ್ಪತ್ತಾ ದಾರಿಕಾ ಅತ್ಥಿ, ಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸ ದ್ವಾರೇ ತಿಟ್ಠತಿ। ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಠಿತೋಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಅಹಂ ಅಟ್ಠಚತ್ತಾಲೀಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಕೋಮಾರಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ದೇಮಿ, ತುಮ್ಹೇ ಮಯ್ಹಂ ದಾರಿಕಂ ದೇಥಾ’’ತಿ ವದತಿ। ತೇ ದಾರಿಕಂ ಆನೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಉದಕಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ದೇನ್ತಿ। ಸೋ ತಂ ಉದಕೂಪಸ್ಸಟ್ಠಂ ಭರಿಯಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ। ಅತಿಮೀಳ್ಹಜೋತಿ ಅತಿಮೀಳ್ಹೇ ತಸ್ಸ ಸಾತಿ ತಸ್ಸ ಏಸಾ। ನ ದವತ್ಥಾತಿ ನ ಕೀಳನತ್ಥಾ। ನ ರತತ್ಥಾತಿ ನ ಕಾಮರತಿಅತ್ಥಾ। ಮೇಥುನಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾತಿ ಧೀತರಂ ವಾ ಪುತ್ತಂ ವಾ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಪವೇಣಿ ಘಟೀಯಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜತಿ। ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕನ್ತಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಮೇವ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ದೇವಸಮೋ ಹೋತೀತಿ ದಿಬ್ಬವಿಹಾರೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ದೇವಸಮೋ ನಾಮ ಹೋತಿ।
ತಮೇವ ಪುತ್ತಸ್ಸಾದಂ ನಿಕಾಮಯಮಾನೋತಿ ಯ್ವಾಸ್ಸ ಧೀತರಂ ವಾ ಪುತ್ತಂ ವಾ ಜಾತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪುತ್ತಪೇಮಂ ಪುತ್ತಸ್ಸಾದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ಪತ್ಥಯಮಾನೋ ಇಚ್ಛಮಾನೋ। ಕುಟುಮ್ಬಂ ಅಜ್ಝಾವಸತೀತಿ ಕುಟುಮ್ಬಂ ಸಣ್ಠಪೇತ್ವಾ ಕುಟುಮ್ಬಮಜ್ಝೇ ವಸತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
೩. ಸಙ್ಗಾರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೧೯೩. ತತಿಯೇ ಪಗೇವಾತಿ ಪಠಮಞ್ಞೇವ। ಕಾಮರಾಗಪರಿಯುಟ್ಠಿತೇನಾತಿ ಕಾಮರಾಗಗ್ಗಹಿತೇನ। ಕಾಮರಾಗಪರೇತೇನಾತಿ ಕಾಮರಾಗಾನುಗತೇನ। ನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿ ತಿವಿಧಂ ಕಾಮರಾಗಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನನಿಸ್ಸರಣಂ, ತದಙ್ಗನಿಸ್ಸರಣಂ, ಸಮುಚ್ಛೇದನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಅಸುಭೇ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನನಿಸ್ಸರಣಂ ನಾಮ, ವಿಪಸ್ಸನಾ ತದಙ್ಗನಿಸ್ಸರಣಂ ನಾಮ, ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೋ ಸಮುಚ್ಛೇದನಿಸ್ಸರಣಂ ನಾಮ। ತಂ ತಿವಿಧಮ್ಪಿ ನಪ್ಪಜಾನಾತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅತ್ತತ್ಥಮ್ಪೀತಿಆದೀಸು ಅರಹತ್ತಸಙ್ಖಾತೋ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥೋ ಅತ್ತತ್ಥೋ ನಾಮ, ಪಚ್ಚಯದಾಯಕಾನಂ ಅತ್ಥೋ ಪರತ್ಥೋ ನಾಮ, ಸ್ವೇವ ದುವಿಧೋ ಉಭಯತ್ಥೋ ನಾಮ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಬ್ಯಾಪಾದಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿಆದೀಸು ಹಿ ದ್ವೇವ ನಿಸ್ಸರಣಾನಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಸಮುಚ್ಛೇದನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ। ತತ್ಥ ಬ್ಯಾಪಾದಸ್ಸ ತಾವ ಮೇತ್ತಾಯ ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನನಿಸ್ಸರಣಂ ನಾಮ, ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೋ ಸಮುಚ್ಛೇದನಿಸ್ಸರಣಂ, ಥಿನಮಿದ್ಧಸ್ಸ ಆಲೋಕಸಞ್ಞಾ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನನಿಸ್ಸರಣಂ
ಯಾ ಪನೇತ್ಥ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಉದಪತ್ತೋ ಸಂಸಟ್ಠೋ ಲಾಖಾಯ ವಾತಿಆದಿಕಾ ಉಪಮಾ ವುತ್ತಾ, ತಾಸು ಉದಪತ್ತೋತಿ ಉದಕಭರಿತಾ ಪಾತಿ। ಸಂಸಟ್ಠೋತಿ ಉಕ್ಕುಧಿತೋತಿ ಕುಧಿತೋ। ಉಸ್ಸದಕಜಾತೋತಿ ಉಸುಮಕಜಾತೋ। ಸೇವಾಲಪಣಕಪರಿಯೋನದ್ಧೋತಿ ತಿಲಬೀಜಕಾದಿಭೇದೇನ ಸೇವಾಲೇನ ವಾ ನೀಲಮಣ್ಡೂಕಪಿಟ್ಠಿವಣ್ಣೇನ ವಾ ಉದಕಪಿಟ್ಠಿಂ ಛಾದೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ ಪಣಕೇನ ಪರಿಯೋನದ್ಧೋ। ವಾತೇರಿತೋತಿ ವಾತೇನ ಏರಿತೋ ಕಮ್ಪಿತೋ। ಆವಿಲೋತಿ ಅಪ್ಪಸನ್ನೋ। ಲುಳಿತೋತಿ ಅಸನ್ನಿಸಿನ್ನೋ। ಕಲಲೀಭೂತೋತಿ ಕದ್ದಮೀಭೂತೋ। ಅನ್ಧಕಾರೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋತಿ ಕೋಟ್ಠಕನ್ತರಾದಿಭೇದೇ ಅನಾಲೋಕಟ್ಠಾನೇ ಠಪಿತೋ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಭಗವಾ ತೀಹಿ ಭವೇಹಿ ದೇಸನಂ ನಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತನಿಕೂಟೇನ ನಿಟ್ಠಪೇಸಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪನ ಸರಣಮತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋತಿ।
೪. ಕಾರಣಪಾಲೀಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೧೯೪. ಚತುತ್ಥೇ ಕಾರಣಪಾಲೀತಿ ಪಾಲೋತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ, ರಾಜಕುಲಾನಂ ಪನ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ಕಾರೇತೀತಿ ಕಾರಣಪಾಲೀ ನಾಮ ಜಾತೋ। ಕಮ್ಮನ್ತಂ ಕಾರೇತೀತಿ ಪಾತೋವ ಉಟ್ಠಾಯ ದ್ವಾರಟ್ಟಾಲಕಪಾಕಾರೇ ಅಕತೇ ಕಾರೇತಿ, ಜಿಣ್ಣೇ ಪಟಿಜಗ್ಗಾಪೇತಿ। ಪಿಙ್ಗಿಯಾನಿಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ್ತಿ ಏವಂನಾಮಕಂ ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ಅರಿಯಸಾವಕಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ। ಸೋ ಕಿರ ಪಾತೋವ ಉಟ್ಠಾಯ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀನಿ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಹಿ ಪೂಜೇತ್ವಾ ನಗರಂ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಇದಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ದೇವಸಿಕಂ ವತ್ತನ್ತಿ। ತಂ ಸೋ ಏವಂ ವತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ಅದ್ದಸ। ಏತದವೋಚಾತಿ ‘‘ಅಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪಞ್ಞವಾ ಞಾಣುತ್ತರೋ, ಕಹಂ ನು ಖೋ ಪಾತೋವ ಗನ್ತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗತಂ ಸಞ್ಜಾನಿತ್ವಾ ‘‘ಹನ್ದ ಕುತೋ ನೂ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚ।
ತತ್ಥ ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸಾತಿ ದಿವಸಸ್ಸಾಪಿ ದಿವಾ, ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಕಾಲೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಣ್ಡಿತೋ ಮಞ್ಞೇತಿ ಭವಂ ಪಿಙ್ಗಿಯಾನೀ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಮಞ್ಞತಿ, ಉದಾಹು ನೋತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ। ಕೋ ಚಾಹಂ, ಭೋತಿ, ಭೋ, ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯಜಾನನೇ ಅಹಂ ಕೋ ನಾಮ? ಕೋ ಚ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಕುತೋ ಚಾಹಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕೇನ ನಾಮ ಕಾರಣೇನ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ಅತ್ತನೋ ಅಜಾನನಭಾವಂ ದೀಪೇತಿ।
ಪಸತ್ಥಪ್ಪಸತ್ಥೋತಿ ಸಬ್ಬಗುಣಾನಂ ಉಪರಿ ಚರೇಹಿ ಸಬ್ಬಲೋಕಪಸತ್ಥೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಗುಣೇಹೇವ ಪಸತ್ಥೋ, ನ ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಪಸಂಸನಕಿಚ್ಚಂ ಅತ್ಥಿ। ಯಥಾ ಹಿ ಚಮ್ಪಕಪುಪ್ಫಂ ವಾ ನೀಲುಪ್ಪಲಂ ವಾ ಪದುಮಂ ವಾ ಲೋಹಿತಚನ್ದನಂ ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಣ್ಣಗನ್ಧಸಿರಿಯಾವ ಪಾಸಾದಿಕಞ್ಚೇವ ಸುಗನ್ಧಞ್ಚ, ನ ತಸ್ಸ ಆಗನ್ತುಕೇಹಿ ವಣ್ಣಗನ್ಧೇಹಿ ಥೋಮನಕಿಚ್ಚಂ ಅತ್ಥಿ। ಯಥಾ ಚ ಮಣಿರತನಂ ವಾ ಚನ್ದಮಣ್ಡಲಂ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಆಲೋಕೇನೇವ ಓಭಾಸತಿ, ನ ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞೇನ ಓಭಾಸನಕಿಚ್ಚಂ ಅತ್ಥಿ, ಏವಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಸಬ್ಬಲೋಕಪಸತ್ಥೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಗುಣೇಹೇವ ಪಸತ್ಥೋ ಥೋಮಿತೋ, ಸಬ್ಬಲೋಕಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠತಂ ಪಾಪಿತೋ। ನ ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞೇನ ಪಸಂಸನಕಿಚ್ಚಂ ಅತ್ಥಿ।
ಪಸತ್ಥೇಹಿ ವಾ ಪಸತ್ಥೋತಿಪಿ ಪಸತ್ಥಪ್ಪಸತ್ಥೋ। ಕೇ ಪನ ಪಸತ್ಥಾ ನಾಮ? ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಕಾಸಿಕೋಸಲವಾಸಿಕೇಹಿ ಪಸತ್ಥೋ, ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಅಙ್ಗಮಗಧವಾಸೀಹಿ, ವೇಸಾಲಿಕಾ ಲಿಚ್ಛವೀ ವಜ್ಜಿತಟ್ಠವಾಸೀಹಿ ಪಸತ್ಥಾ, ಪಾವೇಯ್ಯಕಾ ಮಲ್ಲಾ ಕೋಸಿನಾರಕಾ ಮಲ್ಲಾ ಅಞ್ಞೇಪಿ ತೇ ತೇ ಖತ್ತಿಯಾ ತೇಹಿ ತೇಹಿ ಜಾನಪದೇಹಿ ಪಸತ್ಥಾ, ಚಙ್ಕಿಆದಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಣೇಹಿ, ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಾದಯೋ ಉಪಾಸಕಾ ಉಪಾಸಕಗಣೇಹಿ, ವಿಸಾಖಾಆದಿಕಾ ಉಪಾಸಿಕಾ ಅನೇಕಸತಾಹಿ ಉಪಾಸಿಕಾಹಿ, ಸಕುಲುದಾಯಿಆದಯೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಅನೇಕೇಹಿ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸತೇಹಿ, ಉಪ್ಪಲವಣ್ಣತ್ಥೇರಿಆದಿಕಾ ಮಹಾಸಾವಿಕಾ ಅನೇಕೇಹಿ ಭಿಕ್ಖುನಿಸತೇಹಿ, ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಾದಯೋ ಮಹಾಥೇರಾ ಅತ್ಥವಸನ್ತಿ ಅತ್ಥಾನಿಸಂಸಂ।
ಅಥಸ್ಸ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭೋ, ಪುರಿಸೋತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಗ್ಗರಸಪರಿತಿತ್ತೋತಿ ಭೋಜನರಸೇಸು ಪಾಯಾಸೋ ಸ್ನೇಹರಸೇಸು ಗೋಸಪ್ಪಿ, ಕಸಾವರಸೇಸು ಖುದ್ದಕಮಧು ಅನೇಳಕಂ, ಮಧುರರಸೇಸು ಸಕ್ಕರಾತಿ ಏವಮಾದಯೋ ಅಗ್ಗರಸಾ ನಾಮ। ತೇಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಪರಿತಿತ್ತೋ ಆಕಣ್ಠಪ್ಪಮಾಣಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಠಿತೋ। ಅಞ್ಞೇಸಂ ಹೀನಾನನ್ತಿ ಅಗ್ಗರಸೇಹಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಹೀನರಸಾನಂ। ಸುತ್ತಸೋತಿ ಸುತ್ತತೋ, ಸುತ್ತಭಾವೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತತೋ ತತೋತಿ ಸುತ್ತಾದೀಸು ತತೋ ತತೋ। ಅಞ್ಞೇಸಂ ಪುಥುಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಪ್ಪವಾದಾನನ್ತಿ ಯೇ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಪುಥೂನಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಲದ್ಧಿಸಙ್ಖಾತಪ್ಪವಾದಾ, ತೇಸಂ। ನ ಪಿಹೇತೀತಿ ನ ಪತ್ಥೇತಿ, ತೇ ಕಥಿಯಮಾನೇ ಸೋತುಮ್ಪಿ ನ ಇಚ್ಛತಿ। ಜಿಘಚ್ಛಾದುಬ್ಬಲ್ಯಪರೇತೋತಿ ಜಿಘಚ್ಛಾಯ ಚೇವ ದುಬ್ಬಲಭಾವೇನ ಚ ಅನುಗತೋ। ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕನ್ತಿ ಸಾಲಿಪಿಟ್ಠಂ ಭಜ್ಜಿತ್ವಾ ಚತುಮಧುರೇನ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಕತಂ ಬದ್ಧಸತ್ತುಪಿಣ್ಡಿಕಂ, ಮಧುರಪೂವಮೇವ ವಾ। ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ಅಸೇಚನಕನ್ತಿ ಮಧುರಭಾವಕರಣತ್ಥಾಯ ಅಞ್ಞೇನ ರಸೇನ ಅನಾಸಿತ್ತಕಂ ಓಜವನ್ತಂ ಪಣೀತರಸಂ।
ಹರಿಚನ್ದನಸ್ಸಾತಿ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಚನ್ದನಸ್ಸ। ಲೋಹಿತಚನ್ದನಸ್ಸಾತಿ ರತ್ತವಣ್ಣಚನ್ದನಸ್ಸ। ಸುರಭಿಗನ್ಧನ್ತಿ ಸುಗನ್ಧಂ। ದರಥಾದಯೋ ವಟ್ಟದರಥಾ, ವಟ್ಟಕಿಲಮಥಾ, ವಟ್ಟಪರಿಳಾಹಾ ಏವ। ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸೀತಿ ಉದಾಹಾರಂ ಉದಾಹರಿ। ಯಥಾ ಹಿ ಯಂ ತೇಲಂ ಮಾನಂ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ವಿಸ್ಸನ್ದಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ತಂ ಅವಸೇಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಞ್ಚ ಜಲಂ ತಳಾಕಂ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ತಂ ಓಘೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏವಮೇವಂ ಯಂ ಪೀತಿವಚನಂ ಹದಯಂ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಧಿಕಂ ಹುತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ಅಸಣ್ಠಹಿತ್ವಾ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ತಂ ಉದಾನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏವರೂಪಂ ಪೀತಿಮಯವಚನಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೫. ಪಿಙ್ಗಿಯಾನೀಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೧೯೫. ಪಞ್ಚಮೇ ನೀಲಾತಿ ಇದಂ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಿಕಂ। ನೀಲವಣ್ಣಾತಿಆದಿ ತಸ್ಸೇವ ವಿಭಾಗದಸ್ಸನಂ। ತತ್ಥ ನ ತೇಸಂ ಪಕತಿವಣ್ಣೋ ನೀಲೋ, ನೀಲವಿಲೇಪನವಿಲಿತ್ತತ್ತಾ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ನೀಲವತ್ಥಾತಿ ಪಟದುಕೂಲಕೋಸೇಯ್ಯಾದೀನಿಪಿ ತೇಸಂ ನೀಲಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ। ನೀಲಾಲಙ್ಕಾರಾತಿ ನೀಲಮಣೀಹಿ ನೀಲಪುಪ್ಫೇಹಿ ಅಲಙ್ಕತಾ, ತೇಸಂ ಹತ್ಥಾಲಙ್ಕಾರ-ಅಸ್ಸಾಲಙ್ಕಾರ-ರಥಾಲಙ್ಕಾರ-ಸಾಣಿವಿತಾನಕಞ್ಚುಕಾಪಿ ಸಬ್ಬೇ ನೀಲಾಯೇವ ಹೋನ್ತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
ಪದುಮಂ ಯಥಾತಿ ಯಥಾ ಸತಪತ್ತಂ ರತ್ತಪದುಮಂ। ಕೋಕನದನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಪಾತೋತಿ ಪಗೇವ ಸುರಿಯುಗ್ಗಮನಕಾಲೇ ಸಿಯಾತಿ ಭವೇಯ್ಯ। ಅವೀತಗನ್ಧನ್ತಿ ಅಙ್ಗೀರಸನ್ತಿ ಭಗವತೋ ಅಙ್ಗಮಙ್ಗೇಹಿ ರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಚ್ಛರನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಙ್ಗೀರಸೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಪನ್ತಮಾದಿಚ್ಚಮಿವನ್ತಲಿಕ್ಖೇತಿ ದ್ವಿಸಹಸ್ಸದೀಪಪರಿವಾರೇಸು ಚತೂಸು ಮಹಾದೀಪೇಸು ಆಲೋಕಕರಣವಸೇನ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖೇ ತಪನ್ತಂ ಆದಿಚ್ಚಂ ವಿಯ ವಿರೋಚಮಾನಂ। ಅಙ್ಗೀರಸಂ ಪಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ತಾನಮೇವ ವಾ ಮಹಾಜನಂ ವಾ ಸನ್ಧಾಯ ಏವಂ ವದತಿ।
೬. ಮಹಾಸುಪಿನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೧೯೬. ಛಟ್ಠೇ ಮಹಾಸುಪಿನಾತಿ ಮಹನ್ತೇಹಿ ಪುರಿಸೇಹಿ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬತೋ ಮಹನ್ತಾನಞ್ಚ ಅತ್ಥಾನಂ ನಿಮಿತ್ತಭಾವತೋ ಮಹಾಸುಪಿನಾ। ಪಾತುರಹೇಸುನ್ತಿ ಪಾಕಟಾ ಅಹೇಸುಂ। ತತ್ಥ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಪಸ್ಸತಿ ಧಾತುಕ್ಖೋಭತೋ ವಾ ಅನುಭೂತಪುಬ್ಬತೋ ವಾ ದೇವತೋಪಸಂಹಾರತೋ ವಾ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತತೋ ವಾತಿ।
ತತ್ಥ ಪಿತ್ತಾದೀನಂ ಖೋಭಕರಣಪಚ್ಚಯಪ್ಪಯೋಗೇನ ಖುಭಿತಧಾತುಕೋ ಧಾತುಕ್ಖೋಭತೋ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸತಿ। ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಚ ನಾನಾವಿಧಂ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸತಿ ಪಬ್ಬತಾ ಪತನ್ತೋ ವಿಯ, ಆಕಾಸೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ವಿಯ, ವಾಳಮಿಗಹತ್ಥಿಚೋರಾದೀಹಿ ಅನುಬದ್ಧೋ ವಿಯ ಚ। ಅನುಭೂತಪುಬ್ಬತೋ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅನುಭೂತಪುಬ್ಬಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪಸ್ಸತಿ। ದೇವತೋಪಸಂಹಾರತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ದೇವತಾ ಅತ್ಥಕಾಮತಾಯ ವಾ ಅನತ್ಥಕಾಮತಾಯ ವಾ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ಅನತ್ಥಾಯ ವಾ ನಾನಾವಿಧಾನಿ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ಉಪಸಂಹರನ್ತಿ। ಸೋ ತಾಸಂ ದೇವತಾನಂ ಆನುಭಾವೇನ ತಾನಿ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ಪಸ್ಸತಿ। ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತತೋ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪುಞ್ಞಾಪುಞ್ಞವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಾ ಅನತ್ಥಸ್ಸ ವಾ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಭೂತಂ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತಾ ವಿಯ ಪುತ್ತಪಟಿಲಾಭನಿಮಿತ್ತಂ, ಕೋಸಲರಾಜಾ ವಿಯ ಸೋಳಸ ಸುಪಿನೇ, ಅಯಮೇವ ಭಗವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಭೂತೋ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನೇ ವಿಯ ಚಾತಿ।
ತತ್ಥ ಯಂ ಧಾತುಕ್ಖೋಭತೋ ಅನುಭೂತಪುಬ್ಬತೋ ಚ ಸುಪಿನೇ ಪಸ್ಸತಿ, ನ ತಂ ಸಚ್ಚಂ ಹೋತಿ। ಯಂ ದೇವತೋಪಸಂಹಾರತೋ ಪಸ್ಸತಿ, ತಂ ಸಚ್ಚಂ ವಾ ಹೋತಿ ಅಲಿಕಂ ವಾ। ಕುದ್ಧಾ ಹಿ ದೇವತಾ ಉಪಾಯೇನ
ತಂ ಪನೇತಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಮ್ಪಿ ಸುಪಿನಂ ಸೇಖಪುಥುಜ್ಜನಾವ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಅಪ್ಪಹೀನವಿಪಲ್ಲಾಸತ್ತಾ, ಅಸೇಖಾ ನ
ಕಪಿಮಿದ್ಧಪರೇತೋತಿ ಮಕ್ಕಟನಿದ್ದಾಯ ಯುತ್ತೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಮಕ್ಕಟಸ್ಸ ನಿದ್ದಾ ಲಹುಪರಿವತ್ತಾ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಯಾ ನಿದ್ದಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕುಸಲಾದಿಚಿತ್ತವೋಕಿಣ್ಣತ್ತಾ ಲಹುಪರಿವತ್ತಾ, ಯಸ್ಸಾ ಪವತ್ತಿಯಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಭವಙ್ಗತೋ ಉತ್ತರಣಂ ಹೋತಿ, ತಾಯ ಯುತ್ತೋ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸತಿ। ತೇನಾಯಂ ಸುಪಿನೋ ಕುಸಲೋಪಿ ಹೋತಿ ಅಕುಸಲೋಪಿ ಅಬ್ಯಾಕತೋಪಿ। ತತ್ಥ ಸುಪಿನನ್ತೇ ಚೇತಿಯವನ್ದನಧಮ್ಮಸ್ಸವನಧಮ್ಮದೇಸನಾದೀನಿ
ಇಮೇ ಪನ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನೇ ನೇವ ಲೋಕಿಯಮಹಾಜನೋ ಪಸ್ಸತಿ, ನ ಮಹಾರಾಜಾನೋ, ನ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಾಜಾನೋ, ನ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ನ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ, ನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ, ಏಕೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬೋಧಿಸತ್ತೋಯೇವ ಪಸ್ಸತಿ। ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಕದಾ ಇಮೇ ಸುಪಿನೇ ಪಸ್ಸೀತಿ? ‘‘ಸ್ವೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಾತುದ್ದಸಿಯಂ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ರತ್ತಿವಿಭಾಯನಕಾಲೇ ಪಸ್ಸಿ। ತೇರಸಿಯನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿಯೇವ। ಸೋ ಇಮೇ ಸುಪಿನೇ ದಿಸ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಸಚೇ ಮಯಾ
ತತ್ಥ ಮಹಾಪಥವೀತಿ ಚಕ್ಕವಾಳಗಬ್ಭಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಠಿತಾ ಮಹಾಪಥವೀ। ಮಹಾಸಯನಂ ಅಹೋಸೀತಿ ಸಿರಿಸಯನಂ ಅಹೋಸಿ। ಓಹಿತೋತಿ ಠಪಿತೋ। ಸೋ ಪನ ನ ಉದಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಪಿತೋ ಅಹೋಸಿ, ಅಥ ಖೋ ಪಾಚೀನಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಉಪರೂಪರಿಭಾಗೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಾಚೀನಚಕ್ಕವಾಳಮತ್ಥಕೇ ಠಪಿತೋ ಅಹೋಸೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಚ್ಛಿಮೇ ಸಮುದ್ದೇ ದಕ್ಖಿಣೇ ಸಮುದ್ದೇತಿ ಏತೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತಿರಿಯಾ ನಾಮ ತಿಣಜಾತೀತಿ ದಬ್ಬತಿಣಂ ವುಚ್ಚತಿ। ನಾಭಿಯಾ ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ನಭಂ ಆಹಚ್ಚ ಠಿತಾ ಅಹೋಸೀತಿ ನಙ್ಗಲಮತ್ತೇನ ರತ್ತದಣ್ಡೇನ ನಾಭಿತೋ ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸೇವ ವಿದತ್ಥಿಮತ್ತಂ ರತನಮತ್ತಂ ಬ್ಯಾಮಮತ್ತಂ ಯಟ್ಠಿಮತ್ತಂ ಗಾವುತಮತ್ತಂ ಅಡ್ಢಯೋಜನಮತ್ತಂ ಯೋಜನಮತ್ತನ್ತಿ ಏವಂ ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಅನೇಕಯೋಜನಸಹಸ್ಸಂ ನಭಂ ಆಹಚ್ಚ ಠಿತಾ ಅಹೋಸಿ। ಪಾದೇಹಿ ಉಸ್ಸಕ್ಕಿತ್ವಾತಿ ಅಗ್ಗನಖತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಾದೇಹಿ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ। ನಾನಾವಣ್ಣಾತಿ ಏಕೋ ನೀಲವಣ್ಣೋ, ಏಕೋ ಪೀತವಣ್ಣೋ, ಏಕೋ ಲೋಹಿತವಣ್ಣೋ, ಏಕೋ ಪಣ್ಡುಪಲಾಸವಣ್ಣೋತಿ ಏವಂ ನಾನಾವಣ್ಣಾ। ಸೇತಾತಿ ಪಣ್ಡರಾ ಪರಿಸುದ್ಧಾ। ಮಹತೋ ಮೀಳ್ಹಪಬ್ಬತಸ್ಸಾತಿ ತಿಯೋಜನುಬ್ಬೇಧಸ್ಸ ಗೂಥಪಬ್ಬತಸ್ಸ। ಉಪರೂಪರಿ ಚಙ್ಕಮತೀತಿ ಮತ್ಥಕಮತ್ಥಕೇ ಚಙ್ಕಮತಿ
ಏವಂ ಏತ್ತಕೇನ ಠಾನೇನ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸಹ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತೇಹಿ ಪಟಿಲಾಭಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಯಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಗುಣದಾಯಕತ್ತಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೋ ಅನುತ್ತರಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿ ನಾಮ। ತಸ್ಮಾ ಯಂ ಸೋ ಚಕ್ಕವಾಳಮಹಾಪಥವಿಂ ಸಿರಿಸಯನಭೂತಂ ಅದ್ದಸ, ತಂ ಬುದ್ಧಭಾವಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಯಂ ಹಿಮವನ್ತಪಬ್ಬತರಾಜಾನಂ ಬಿಮ್ಬೋಹನಂ ಅದ್ದಸ, ತಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಬಿಮ್ಬೋಹನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಯಂ ಚತ್ತಾರೋ ಹತ್ಥಪಾದೇ ಚಕ್ಕವಾಳಮತ್ಥಕೇ ಠಿತೇ ಅದ್ದಸ, ತಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿವತ್ತಿಯಭಾವೇ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಯಂ ಅತ್ತಾನಂ ಉತ್ತಾನಕಂ ನಿಪನ್ನಂ ಅದ್ದಸ, ತಂ ತೀಸು ಭವೇಸು ಅವಕುಜ್ಜಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಉತ್ತಾನಮುಖಭಾವಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಯಂ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ ಪಸ್ಸನ್ತೋ
೭. ವಸ್ಸಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೧೯೭. ಸತ್ತಮೇ ನೇಮಿತ್ತಾತಿ ನಿಮಿತ್ತಪಾಠಕಾ। ತೇಜೋಧಾತು ಪಕುಪ್ಪತೀತಿ ಮಹಾಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಪಾಣಿನಾ ಉದಕಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಉತುಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಉದಕಂ ತಿಯೋಜನಸತೇನ ಹತ್ಥೇನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ। ಪಮತ್ತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಕೀಳಾಯ ಪಮತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ವಿಪ್ಪವುಟ್ಠಸತಿನೋ। ತೇಸಞ್ಹಿ ಸಕಾಯ ರತಿಯಾ ‘‘ರಮಾಮಾ’’ತಿ ಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಅಕಾಲೇಪಿ
೧೦. ನಿಸ್ಸಾರಣೀಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೨೦೦. ದಸಮೇ ನಿಸ್ಸಾರಣೀಯಾತಿ ನಿಸ್ಸಟಾ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತಾ। ಧಾತುಯೋತಿ ಅತ್ತಸುಞ್ಞಸಭಾವಾ। ಕಾಮಂ ಮನಸಿಕರೋತೋತಿ ಕಾಮಂ ಮನಸಿಕರೋನ್ತಸ್ಸ, ಅಸುಭಜ್ಝಾನತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಅಗದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಸಂ ವೀಮಂಸನ್ತೋ ವಿಯ ವೀಮಂಸನತ್ಥಂ ಕಾಮಾಭಿಮುಖಂ ಚಿತ್ತಂ ಪೇಸೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಪಕ್ಖನ್ದತೀತಿ ನಪ್ಪವಿಸತಿ। ನಪ್ಪಸೀದತೀತಿ ಪಸಾದಂ ನಾಪಜ್ಜತಿ। ನ ಸನ್ತಿಟ್ಠತೀತಿ ನಪ್ಪತಿಟ್ಠಹತಿ। ನ ವಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ನ ಅಧಿಮುಚ್ಚತಿ। ಯಥಾ ಪನ ಕುಕ್ಕುಟಪತ್ತಂ ವಾ ನ್ಹಾರುದದ್ದುಲಂ ವಾ ಅಗ್ಗಿಮ್ಹಿ ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ ಪಟಿಲೀಯತಿ ಪತಿಕುಟತಿ ಪತಿವಟ್ಟತಿ ನ ಸಂಪಸಾರೀಯತಿ, ಏವಂ ಪಟಿಲೀಯತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ಖೋ ಪನಾತಿ ಇಧ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ನಾಮ ಅಸುಭೇಸು ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ, ತದಸ್ಸ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಕ್ಖನ್ದತಿ। ತಸ್ಸ ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ತಸ್ಸ ತಂ ಅಸುಭಜ್ಝಾನಚಿತ್ತಂ। ಸುಗತನ್ತಿ ಗೋಚರೇ ಗತತ್ತಾ ಸುಟ್ಠು ಗತಂ। ಸುಭಾವಿತನ್ತಿ ಅಹಾನಭಾಗಿಯತ್ತಾ ಸುಟ್ಠು ಭಾವಿತಂ। ಸುವುಟ್ಠಿತನ್ತಿ ಕಾಮತೋ ವುಟ್ಠಿತಂ। ಸುವಿಮುತ್ತನ್ತಿ ಕಾಮೇಹಿ ಸುಟ್ಠು ವಿಮುತ್ತಂ। ಕಾಮಪಚ್ಚಯಾ ಆಸವಾ ನಾಮ ಕಾಮಹೇತುಕಾ ಚತ್ತಾರೋ ಆಸವಾ। ವಿಘಾತಾತಿ ದುಕ್ಖಾ। ಪರಿಳಾಹಾತಿ ನ ಸೋ ತಂ ವೇದನಂ ವೇದಿಯತೀತಿ ಸೋ ತಂ ಕಾಮವೇದನಂ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹವೇದನಞ್ಚ ನ ವೇದಿಯತಿ। ಇದಮಕ್ಖಾತಂ ಕಾಮಾನಂ ನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿ ಇದಂ ಅಸುಭಜ್ಝಾನಂ ಕಾಮೇಹಿ ನಿಸ್ಸಟತ್ತಾ ಕಾಮಾನಂ ನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿ ಅಕ್ಖಾತಂ। ಯೋ ಪನ ತಂ ಝಾನಂ ಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮ್ಮಸನ್ತೋ ತತಿಯಮಗ್ಗಂ ಪತ್ವಾ ಅನಾಗಾಮಿಫಲೇನ ನಿಬ್ಬಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಪುನ ಕಾಮಾ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಅಚ್ಚನ್ತನಿಸ್ಸರಣಮೇವ। ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
ಅಯಂ ಸಕ್ಕಾಯಂ ಮನಸಿಕರೋತೋತಿ ಸುದ್ಧಸಙ್ಖಾರೇ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತಸ್ಸ ಸುಕ್ಖವಿಪಸ್ಸಕಸ್ಸ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ವೀಮಂಸನತ್ಥಂ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾಭಿಮುಖಂ ಚಿತ್ತಂ ಪೇಸೇನ್ತಸ್ಸ। ಇದಮಕ್ಖಾತಂ ಸಕ್ಕಾಯಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿ ಇದಂ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಚ ಫಲೇನ ಚ ನಿಬ್ಬಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ಠಿತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ‘‘ಪುನ ಸಕ್ಕಾಯೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಅರಹತ್ತಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಚಿತ್ತಂ ಸಕ್ಕಾಯಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿ ಅಕ್ಖಾತಂ। ಇದಾನಿ ಏವಂ ಸಕ್ಕಾಯನಿಸ್ಸರಣಂ ನಿರೋಧಂ ಪತ್ವಾ ಠಿತಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಕಾಮನನ್ದೀಪಿ ನಾನುಸೇತೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ನಾನುಸೇತೀತಿ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ಅನನುಸಯಾತಿ ಅನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಗ್ಗೋ ಪಞ್ಚಮೋ।
ಚತುತ್ಥಪಣ್ಣಾಸಕಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
೫. ಪಞ್ಚಮಪಣ್ಣಾಸಕಂ