೫. ಮಹಾಯಞ್ಞವಗ್ಗೋ
೧-೨. ಸತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ
೪೪-೪೫. ಪಞ್ಚಮಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಠಾನಾನಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪೀತಿ ನಿದಸ್ಸನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ, ಯಥಾ ಮನುಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಪರಿಮಾಣೇಸು ಹಿ ಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ಅಪರಿಮಾಣಾನಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ವಣ್ಣಸಣ್ಠಾನಾದಿವಸೇನ ದ್ವೇಪಿ ಏಕಸದಿಸಾ ನತ್ಥಿ। ಯೇಪಿ ಹಿ ಕತ್ಥಚಿ ಯಮಕಭಾತರೋ ವಣ್ಣೇನ ವಾ ಸಣ್ಠಾನೇನ ವಾ ಸದಿಸಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಸಮ್ಪಿ ಆಲೋಕಿತವಿಲೋಕಿತಕಥಿತಹಸಿತಗಮನಟ್ಠಾನಾದೀಹಿ ವಿಸೇಸೋ ಹೋತಿಯೇವ। ತಸ್ಮಾ ನಾನತ್ತಕಾಯಾತಿ ವುತ್ತಾ। ಪಟಿಸನ್ಧಿಸಞ್ಞಾ ಪನ ನೇಸಂ ತಿಹೇತುಕಾಪಿ ದ್ವಿಹೇತುಕಾಪಿ ಅಹೇತುಕಾಪಿ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಿನೋತಿ ವುತ್ತಾ। ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ದೇವಾತಿ ಛ ಕಾಮಾವಚರದೇವಾ। ತೇಸು ಹಿ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಕಾಯೋ ನೀಲೋ ಹೋತಿ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ಪೀತಕಾದಿವಣ್ಣೋ। ಸಞ್ಞಾ ಪನ ತೇಸಂ ದ್ವಿಹೇತುಕಾಪಿ ತಿಹೇತುಕಾಪಿ ಹೋತಿ, ಅಹೇತುಕಾ ನತ್ಥಿ। ಏಕಚ್ಚೇ ಚ ವಿನಿಪಾತಿಕಾತಿ ಚತುಅಪಾಯವಿನಿಮುತ್ತಾ ಉತ್ತರಮಾತಾ ಯಕ್ಖಿನೀ, ಪಿಯಙ್ಕರಮಾತಾ, ಫುಸ್ಸಮಿತ್ತಾ, ಧಮ್ಮಗುತ್ತಾತಿ ಏವಮಾದಿಕಾ ಅಞ್ಞೇ ಚ ವೇಮಾನಿಕಾ ಪೇತಾ। ಏತೇಸಞ್ಹಿ ಪೀತಓದಾತಕಾಳಮಙ್ಗುರಚ್ಛವಿಸಾಮವಣ್ಣಾದಿವಸೇನ ಚೇವ ಕಿಸ ಥೂಲರಸ್ಸದೀಘವಸೇನ ಚ ಕಾಯೋ ನಾನಾ ಹೋತಿ, ಮನುಸ್ಸಾನಂ ವಿಯ ದ್ವಿಹೇತುಕತಿಹೇತುಕಅಹೇತುಕವಸೇನ ಸಞ್ಞಾಪಿ। ತೇ ಪನ ದೇವಾ ವಿಯ ನ ಮಹೇಸಕ್ಖಾ, ಕಪಣಮನುಸ್ಸಾ ವಿಯ ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖಾ ದುಲ್ಲಭಘಾಸಚ್ಛಾದನಾ ದುಕ್ಖಪೀಳಿತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಏಕಚ್ಚೇ ಕಾಳಪಕ್ಖೇ ದುಕ್ಖಿತಾ ಜುಣ್ಹಪಕ್ಖೇ ಸುಖಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸುಖಸಮುಸ್ಸಯತೋ ವಿನಿಪತಿತತ್ತಾ ವಿನಿಪಾತಿಕಾತಿ ವುತ್ತಾ। ಯೇ ಪನೇತ್ಥ ತಿಹೇತುಕಾ, ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋಪಿ ಹೋತಿ ಪಿಯಙ್ಕರಮಾತಾದೀನಂ ವಿಯ।
ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾತಿ ಪಠಮಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾತಿ ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಪಠಮಜ್ಝಾನೇನ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಬ್ರಹ್ಮಪಾರಿಸಜ್ಜಾ ಪನ ಪರಿತ್ತೇನ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ತೇಸಂ ಕಪ್ಪಸ್ಸ ತತಿಯೋ ಭಾಗೋ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ। ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತಾ ಮಜ್ಝಿಮೇನ, ತೇಸಂ ಉಪಡ್ಢಕಪ್ಪೋ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ, ಕಾಯೋ ಚ ತೇಸಂ ವಿಪ್ಫಾರಿಕತರೋ ಹೋತಿ। ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಪಣೀತೇನ, ತೇಸಂ ಕಪ್ಪೋ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ, ಕಾಯೋ ಚ ಪನ ತೇಸಂ ಅತಿವಿಪ್ಫಾರಿಕೋವ ಹೋತಿ। ಇತಿ ತೇ ಕಾಯಸ್ಸ ನಾನತ್ತಾ ಪಠಮಜ್ಝಾನವಸೇನ ಸಞ್ಞಾಯ ಏಕತ್ತಾ ನಾನತ್ತಕಾಯಾ ಏಕತ್ತಸಞ್ಞಿನೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
ಯಥಾ ನಾನತ್ತಕಾಯಾ ಏಕತ್ತಸಞ್ಞಿನೋತ್ವೇವ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।
ಆಭಸ್ಸರಾತಿ ದಣ್ಡಉಕ್ಕಾಯ ಅಚ್ಚಿ ವಿಯ ಏತೇಸಂ ಸರೀರತೋ ಆಭಾ ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪತನ್ತೀ ವಿಯ ಸರತಿ ವಿಸ್ಸರತೀತಿ ಆಭಸ್ಸರಾ। ತೇಸು ಪಞ್ಚಕನಯೇ ದುತಿಯತತಿಯಜ್ಝಾನದ್ವಯಂ ಪರಿತ್ತಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಉಪಪನ್ನಾ ಪರಿತ್ತಾಭಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಸಂ ದ್ವೇ ಕಪ್ಪಾ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ। ಮಜ್ಝಿಮಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಉಪಪನ್ನಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಾಭಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಚತ್ತಾರೋ ಕಪ್ಪಾ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ। ಪಣೀತಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಉಪಪನ್ನಾ ಆಭಸ್ಸರಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಅಟ್ಠ ಕಪ್ಪಾ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ। ಇಧ ಪನ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನ ಸಬ್ಬೇವ ತೇ ಗಹಿತಾ। ಸಬ್ಬೇಸಞ್ಹಿ ತೇಸಂ ಕಾಯೋ ಏಕವಿಪ್ಫಾರೋವ ಹೋತಿ, ಸಞ್ಞಾ ಪನ ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತಾ ವಾ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರಾ ವಾತಿ ನಾನಾ।
ಸುಭಕಿಣ್ಹಾತಿ ಸುಭೇನ ವೋಕಿಣ್ಣಾ ವಿಕಿಣ್ಣಾ, ಸುಭೇನ ಸರೀರಪ್ಪಭಾವಣ್ಣೇನ ಏಕಗ್ಘನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತೇಸಞ್ಹಿ ನ ಆಭಸ್ಸರಾನಂ ವಿಯ ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಭಾ ಗಚ್ಛತಿ। ಪಞ್ಚಕನಯೇ ಪನ ಪರಿತ್ತಮಜ್ಝಿಮಪಣೀತಸ್ಸ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸ್ಸ ವಸೇನ ಸೋಳಸಬಾತ್ತಿಂಸಚತುಸ್ಸಟ್ಠಿಕಪ್ಪಾಯುಕಾ ಪರಿತ್ತಅಪ್ಪಮಾಣಸುಭಕಿಣ್ಹಾ ನಾಮ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ। ಇತಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಏಕತ್ತಕಾಯಾ ಚೇವ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಞ್ಞಾಯ ಏಕತ್ತಸಞ್ಞಿನೋ ಚಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ವೇಹಪ್ಫಲಾಪಿ ಚತುತ್ಥವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಮೇವ ಭಜನ್ತಿ। ಅಸಞ್ಞಸತ್ತಾ ವಿಞ್ಞಾಣಾಭಾವಾ ಏತ್ಥ ಸಙ್ಗಹಂ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಸತ್ತಾವಾಸೇಸು ಗಚ್ಛನ್ತಿ।
ಸುದ್ಧಾವಾಸಾ ವಿವಟ್ಟಪಕ್ಖೇ ಠಿತಾ ನ ಸಬ್ಬಕಾಲಿಕಾ, ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಅಸಙ್ಖೇಯ್ಯಮ್ಪಿ ಬುದ್ಧಸುಞ್ಞೇ ಲೋಕೇ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಸೋಳಸಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಬುದ್ಧೇಸು ಉಪ್ಪನ್ನೇಸುಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಖನ್ಧಾವಾರಟ್ಠಾನಸದಿಸಾ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ನೇವ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಂ ನ ಸತ್ತಾವಾಸಂ ಭಜನ್ತಿ। ಮಹಾಸೀವತ್ಥೇರೋ ಪನ ‘‘ನ ಖೋ ಪನ ಸೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಆವಾಸೋ ಸುಲಭರೂಪೋ, ಯೋ ಮಯಾ ಅನಾವುತ್ಥಪುಬ್ಬೋ ಇಮಿನಾ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಸುದ್ಧಾವಾಸೇಹಿ ದೇವೇಹೀ’’ತಿ
ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಯಥೇವ ಸಞ್ಞಾಯ, ಏವಂ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸಾಪಿ ಸುಖುಮತ್ತಾ ನೇವ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನಾವಿಞ್ಞಾಣಂ। ತಸ್ಮಾ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತೀಸು ನ ವುತ್ತಂ। ದುತಿಯೇ ಸಮಾಧಿಪರಿಕ್ಖಾರಾತಿ ಮಗ್ಗಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಸಮ್ಭಾರಾ।
೩. ಪಠಮಅಗ್ಗಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೪೬. ತತಿಯೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ರಾಗಾದಯೋ ಅನುಡಹನಟ್ಠೇನ ಅಗ್ಗೀ। ಆಹುನೇಯ್ಯಗ್ಗೀತಿಆದೀಸು ಪನೇತ್ಥ ಆಹುನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸಕ್ಕಾರೋ, ಆಹುನಂ ಅರಹನ್ತೀತಿ ಆಹುನೇಯ್ಯಾ। ಮಾತಾಪಿತರೋ ಹಿ ಪುತ್ತಾನಂ ಬಹುಪಕಾರತ್ತಾ ಆಹುನಂ ಅರಹನ್ತಿ, ತೇಸು ವಿಪ್ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನಾ ಪುತ್ತಾ ನಿರಯಾದೀಸು ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಮಾತಾಪಿತರೋ ನ ಗಹಪತೀತಿ ಪನ ಗೇಹಸಾಮಿಕೋ ವುಚ್ಚತಿ, ಸೋ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಸಯನವತ್ಥಾಲಙ್ಕಾರಾದಿಅನುಪ್ಪದಾನೇನ ಬಹುಪಕಾರೋ। ತಂ ಅತಿಚರನ್ತೋ ಮಾತುಗಾಮೋ ನಿರಯಾದೀಸು ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸೋಪಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಅನುಡಹನಟ್ಠೇನ ಗಹಪತಗ್ಗೀತಿ ವುತ್ತೋ। ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಗ್ಗೀತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ದಕ್ಖಿಣಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯಾ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋ। ಸೋ ಹಿ ಗಿಹೀನಂ ತೀಸು ಸರಣೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಸೀಲೇಸು ದಸಸು ಸೀಲೇಸು ಮಾತಾಪಿತುಪಟ್ಠಾನೇ ಧಮ್ಮಿಕಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣುಪಟ್ಠಾನೇತಿ ಏವಮಾದೀಸು ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮೇಸು ನಿಯೋಜನೇನ ಬಹುಪಕಾರೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪನ್ನಾ ಗಿಹೀ ಕಟ್ಠಗ್ಗಿ ನಾಮ।
೪. ದುತಿಯಅಗ್ಗಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೪೭. ಚತುತ್ಥೇ ಉಗ್ಗತಸರೀರಸ್ಸಾತಿ ಸೋ ಕಿರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲೋ ಅತ್ತಭಾವೇನಪಿ ಭೋಗೇಹಿಪಿ ಉಗ್ಗತೋ ಸಾರಪ್ಪತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಉಗ್ಗತಸರೀರೋತ್ವೇವ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ಉಪಕ್ಖಟೋತಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ। ಥೂಣೂಪನೀತಾನೀತಿ ಯೂಪಸಙ್ಖಾತಂ ಥೂಣಂ ಉಪನೀತಾನಿ। ಯಞ್ಞತ್ಥಾಯಾತಿ ವಧಿತ್ವಾ ಯಜನತ್ಥಾಯ। ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಸೋ ಅಗ್ಗಿಸ್ಸ ಆದಾನನ್ತಿ ಯಞ್ಞಯಜನತ್ಥಾಯ ನವಸ್ಸ ಮಙ್ಗಲಗ್ಗಿನೋ ಆದಿಯನಂ। ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸುತೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸುತಂ ಸಮೇತಿ ಸಂಸನ್ದತಿ, ಏಕಸದಿಸಂ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸತ್ಥಾನೀತಿ ವಿಹಿಂಸನಟ್ಠೇನ ಸತ್ಥಾನಿ ವಿಯಾತಿ ಸತ್ಥಾನಿ। ಸಯಂ ಪಠಮಂ ಸಮಾರಮ್ಭತೀತಿ ಅತ್ತನಾವ ಪಠಮತರಂ ಆರಭತಿ। ಹನ್ತುನ್ತಿ ಹನಿತುಂ।
ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ಪರಿಹರಿತಬ್ಬಾ। ಅತೋಹಯನ್ತಿ ಅತೋ ಹಿ ಮಾತಾಪಿತಿತೋ ಅಯಂ। ಆಹುತೋತಿ ಆಗತೋ। ಸಮ್ಭೂತೋತಿ ಉಪ್ಪನ್ನೋ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಗಹಪತಗ್ಗೀತಿ ಅಯಂ ಪುತ್ತದಾರಾದಿಗಣೋ ಯಸ್ಮಾ, ಗಹಪತಿ, ವಿಯ ಗೇಹಸಾಮಿಕೋ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ಅಗ್ಗತಿ ವಿಚರತಿ, ತಸ್ಮಾ ಗಹಪತಗ್ಗೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅತ್ತಾನನ್ತಿ ಚಿತ್ತಂ। ದಮೇನ್ತೀತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯದಮನೇನ ದಮೇನ್ತಿ। ಸಮೇನ್ತೀತಿ ರಾಗಾದಿಸಮನೇನ ಸಮೇನ್ತಿ। ತೇಸಞ್ಞೇವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಪನೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಪೇನ್ತಿ। ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬೋತಿ ಯಥಾ ನ ವಿನಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ಠಪೇತಬ್ಬೋ। ಉಪವಾಯತನ್ತಿ ಉಪವಾಯತು। ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಪಾಣಾನಂ ಜೀವಿತಂ ದತ್ವಾ ಯಞ್ಞಸಾಲಂ ವಿದ್ಧಂಸೇತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸಾಸನೇ ಓಪಾನಭೂತೋ ಅಹೋಸೀತಿ।
೫-೬. ಸಞ್ಞಾಸುತ್ತದ್ವಯವಣ್ಣನಾ
೪೮-೪೯. ಪಞ್ಚಮೇ ಅಮತೋಗಧಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನಪತಿಟ್ಠಾ। ಅಮತಪರಿಯೋಸಾನಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನಾವಸಾನಾ। ಛಟ್ಠೇ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಸಮಾಪತ್ತಿಯಾತಿ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೇನ ಸಮಙ್ಗಿಭಾವತೋ। ನ್ಹಾರುದದ್ದುಲನ್ತಿ ನ್ಹಾರುಖಣ್ಡಂ ನ್ಹಾರುವಿಲೇಖನಂ ವಾ। ಅನುಸನ್ದತೀತಿ ನತ್ಥಿ ಮೇ ಪುಬ್ಬೇನಾಪರಂ ವಿಸೇಸೋತಿ ನತ್ಥಿ ಮಯ್ಹಂ ಪುಬ್ಬೇನ ಅಭಾವಿತಕಾಲೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅಪರಂ ಭಾವಿತಕಾಲೇ ವಿಸೇಸೋ। ಲೋಕಚಿತ್ರೇಸೂತಿ ತಿಧಾತುಕಲೋಕಸನ್ನಿವಾಸಸಙ್ಖಾತೇಸು ಲೋಕಚಿತ್ರೇಸು। ಆಲಸ್ಯೇತಿ ಆಲಸಿಯಭಾವೇ। ವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಯೇತಿ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಭಾವೇ। ಅನನುಯೋಗೇತಿ ಯೋಗಸ್ಸ ಅನನುಯುಞ್ಜನೇ। ಅಹಙ್ಕಾರಮಮಙ್ಕಾರಮಾನಾಪಗತನ್ತಿ ಅಹಙ್ಕಾರದಿಟ್ಠಿತೋ ಚ ಮಮಙ್ಕಾರತಣ್ಹಾತೋ ಚ ನವವಿಧಮಾನತೋ ಚ ಅಪಗತಂ। ವಿಧಾಸಮತಿಕ್ಕನ್ತನ್ತಿ ತಿಸ್ಸೋ ವಿಧಾ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಂ। ಸನ್ತನ್ತಿ ತಪ್ಪಚ್ಚನೀಕಕಿಲೇಸೇಹಿ ಸನ್ತಂ। ಸುವಿಮುತ್ತನ್ತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ವಿಮುತ್ತೀಹಿ ಸುಟ್ಠು ವಿಮುತ್ತಂ।
೭. ಮೇಥುನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೫೦. ಸತ್ತಮೇ ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಭುತ್ತಪಾತರಾಸೋ ದಾಸಕಮ್ಮಕರಪರಿವುತೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ಭವಮ್ಪಿನೋತಿ ಭವಮ್ಪಿ ನು। ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಪಟಿಜಾನಾತೀತಿ ‘‘ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ’’ತಿ ಏವಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಂ ಪಟಿಜಾನಾತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಮಯೇ ವೇದಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಾ ಅಟ್ಠಚತ್ತಾಲೀಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತಿ। ಸಮಣೋ ಪನ ಗೋತಮೋ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸನ್ತೋ ತೀಸು ಪಾಸಾದೇಸು ತಿವಿಧನಾಟಕರತಿಯಾ ಅಭಿರಮಿ, ಇದಾನಿ ಕಿಂ ನು ಖೋ ವಕ್ಖತೀ’’ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯೇವಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ತತೋ ಭಗವಾ ಮನ್ತೇನ ಕಣ್ಹಸಪ್ಪಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ವಿಯ ಅಮಿತ್ತಂ ಗೀವಾಯ ಪಾದೇನ ಅಕ್ಕಮನ್ತೋ ವಿಯ ಅತ್ತನೋ ಸಂಕಿಲೇಸಕಾಲೇ ಛಬ್ಬಸ್ಸಾನಿ ಪಧಾನಚರಿಯಾಯ ರಜ್ಜಸುಖಂ ವಾ ಪಾಸಾದೇಸು ನಾಟಕಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ವಾ ಆರಬ್ಭ ವಿತಕ್ಕಮತ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ಸೀಹನಾದಂ ನದನ್ತೋ ಯಞ್ಹಿ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ದ್ವಯಂದ್ವಯಸಮಾಪತ್ತಿನ್ತಿ ದ್ವೀಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಭಾವಂ। ದುಕ್ಖಸ್ಮಾತಿ ಸಕಲವಟ್ಟದುಕ್ಖತೋ। ಸಞ್ಜಗ್ಘತೀತಿ ಹಸಿತಕಥಂ ಕಥೇತಿ। ಸಂಕೀಳತೀತಿ ಕೇಳಿಂ ಕರೋತಿ। ಸಂಕೇಳಾಯತೀತಿ ಮಹಾಹಸಿತಂ ಹಸತಿ। ಚಕ್ಖುನಾ ಚಕ್ಖುನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಚಕ್ಖುನಾ ತಸ್ಸಾ ಚಕ್ಖುಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯತಿ। ತಿರೋಕುಟ್ಟಂ ವಾ ತಿರೋಪಾಕಾರಂ ವಾತಿ ಪರಕುಟ್ಟೇ ವಾ ಪರಪಾಕಾರೇ ದೇವೋತಿ ಏಕೋ ದೇವರಾಜಾ। ದೇವಞ್ಞತರೋತಿ ಅಞ್ಞತರೋ ದೇವಪುತ್ತೋ। ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿನ್ತಿ ಅರಹತ್ತಞ್ಚೇವ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಞ್ಚ।
೮. ಸಂಯೋಗಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೫೧. ಅಟ್ಠಮೇ ಸಂಯೋಗವಿಸಂಯೋಗನ್ತಿ ಸಂಯೋಗವಿಸಂಯೋಗಸಾಧಕಂ। ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯನ್ತಿ ಧಮ್ಮಕಾರಣಂ। ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಇತ್ಥಿನ್ದ್ರಿಯನ್ತಿ ನಿಯಕಜ್ಝತ್ತೇ ಇತ್ಥಿಭಾವಂ। ಇತ್ಥಿಕುತ್ತನ್ತಿ ಇತ್ಥಿಕಿರಿಯಂ। ಇತ್ಥಾಕಪ್ಪನ್ತಿ ನಿವಾಸನಪಾರುಪನಾದಿಇತ್ಥಿಆಕಪ್ಪಂ। ಇತ್ಥಿವಿಧನ್ತಿ ಇತ್ಥಿಯಾ ಮಾನವಿಧಂ। ಇತ್ಥಿಛನ್ದನ್ತಿ ಇತ್ಥಿಯಾ ಅಜ್ಝಾಸಯಚ್ಛನ್ದಂ। ಇತ್ಥಿಸ್ಸರನ್ತಿ ಇತ್ಥಿಸದ್ದಂ। ಇತ್ಥಾಲಙ್ಕಾರನ್ತಿ ಇತ್ಥಿಯಾ ಪಸಾಧನಭಣ್ಡಂ। ಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಬಹಿದ್ಧಾ ಸಂಯೋಗನ್ತಿ ಪುರಿಸೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮಾಗಮಂ। ಅತಿವತ್ತತೀತಿ ಅನಭಿರತಾತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಾಯ ಬಲವವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಪತ್ವಾ ಅತಿವತ್ತತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ
೯. ದಾನಮಹಪ್ಫಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೫೨. ನವಮೇ ಸಾಪೇಖೋತಿ ಸತಣ್ಹೋ। ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋತಿ ವಿಪಾಕೇ ಬದ್ಧಚಿತ್ತೋ। ಸನ್ನಿಧಿಪೇಖೋತಿ ನಿಧಾನಪೇಖೋ ಹುತ್ವಾ। ಪೇಚ್ಚಾತಿ ಪರಲೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ। ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಖೇಪೇತ್ವಾತಿ ತಂ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಂ ಖೇಪೇತ್ವಾ। ಇದ್ಧಿನ್ತಿ ವಿಪಾಕಿದ್ಧಿಂ। ಯಸನ್ತಿ ಪರಿವಾರಸಮ್ಪದಂ। ಆಧಿಪಚ್ಚನ್ತಿ ಜೇಟ್ಠಭಾವಕಾರಣಂ। ಆಗನ್ತಾ ಇತ್ಥತ್ತನ್ತಿ ಇತ್ಥಭಾವಂ ಇಮೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ಪುನ ಆಗನ್ತಾ, ನ ತತ್ರೂಪಪತ್ತಿಕೋ ನ ಉಪರೂಪಪತ್ತಿಕೋ, ಹೇಟ್ಠಾಗಾಮೀಯೇವ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಾಹು ದಾನನ್ತಿ ದಾನಂ ನಾಮೇತಂ ಸಾಧು ಭದ್ದಕಂ ಸುನ್ದರಂ। ತಾನಿ ಮಹಾಯಞ್ಞಾನೀತಿ ತಾನಿ ಸಪ್ಪಿನವನೀತದಧಿಮಧುಫಾಣಿತಾದೀಹಿ ನಿಟ್ಠಾನಂ ಗತಾನಿ ಮಹಾದಾನಾನಿ। ಚಿತ್ತಾಲಙ್ಕಾರಚಿತ್ತಪರಿಕ್ಖಾರನ್ತಿ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಲಙ್ಕಾರಭೂತಞ್ಚೇವ ಪರಿವಾರಭೂತಞ್ಚ। ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸಹಬ್ಯತನ್ತಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ತತ್ಥ ದಾನೇನ ಉಪಪಜ್ಜಿತುಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಂ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಲಙ್ಕಾರಭೂತಂ, ತಸ್ಮಾ ತೇನ ದಾನಾಲಙ್ಕತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಝಾನಞ್ಚೇವ ಅರಿಯಮಗ್ಗಞ್ಚ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಝಾನೇನ ತತ್ಥ ಉಪಪಜ್ಜತಿ। ಅನಾಗಾಮೀ ಹೋತೀತಿ ಝಾನಾನಾಗಾಮೀ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಅನಾಗನ್ತಾ ಇತ್ಥತ್ತನ್ತಿ ಪುನ ಇತ್ಥಭಾವಂ ನ ಆಗನ್ತಾ, ಉಪರೂಪಪತ್ತಿಕೋ
೧೦. ನನ್ದಮಾತಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೫೩. ದಸಮಂ ಅತ್ಥುಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ದೇಸಿತಂ। ಸತ್ಥಾ ಕಿರ ವುತ್ಥವಸ್ಸೋ ಪವಾರೇತ್ವಾ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕೇ ಓಹಾಯ ‘‘ದಕ್ಖಿಣಾಗಿರಿಂ ಚಾರಿಕಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ನಿಕ್ಖಮಿ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ, ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಗಹಪತಿ, ವಿಸಾಖಾ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾ, ಅಞ್ಞೇ ಚ ಬಹುಜನಾ ದಸಬಲಂ ನಿವತ್ತೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಗಹಪತಿ ‘‘ಸತ್ಥಾರಂ ನಿವತ್ತೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ’’ನ್ತಿ ರಹೋ ಚಿನ್ತಯಮಾನೋ ನಿಸೀದಿ। ಅಥ ನಂ ಪುಣ್ಣಾ ನಾಮ ದಾಸೀ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ತೇ, ಸಾಮಿ, ನ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಾನೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಆಮ, ಪುಣ್ಣೇ, ಸತ್ಥಾ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕನ್ತೋ, ತಮಹಂ ನಿವತ್ತೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂ। ನ ಖೋ ಪನ ಸಕ್ಕಾ ಜಾನಿತುಂ ಪುನ ಸೀಘಂ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ವಾ ನ ವಾ, ತೇನಾಹಂ ಚಿನ್ತಯಮಾನೋ ನಿಸಿನ್ನೋತಿ। ಸಚಾಹಂ ದಸಬಲಂ ನಿವತ್ತೇಯ್ಯಂ, ಕಿಂ ಮೇ ಕರೇಯ್ಯಾಸೀತಿ? ಭುಜಿಸ್ಸಂ ತಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ। ಸಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ನಿವತ್ತಥ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಆಹ। ಮಮ ನಿವತ್ತನಪಚ್ಚಯಾ
ಸತ್ಥಾ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಜೇತವನಮಹಾವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸಿ। ಮಹಾಜನೋ ಪುಣ್ಣಾಯ ಸಾಧುಕಾರಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅದಾಸಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಾಗಮೇ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ, ಚತುರಾಸೀತಿಪಾಣಸಹಸ್ಸಾನಿ ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
ತತ್ಥ ವೇಳುಕಣ್ಡಕೀತಿ ವೇಳುಕಣ್ಟಕನಗರವಾಸಿನೀ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ನಗರಸ್ಸ ಪಾಕಾರಗುತ್ತತ್ಥಾಯ ಪಾಕಾರಪರಿಯನ್ತೇನ ವೇಳೂ ರೋಪಿತಾ, ತೇನಸ್ಸ ವೇಳುಕಣ್ಟಕನ್ತೇವ ಪಾರಾಯನನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸಙ್ಖಾತಪಾರಂ ಅಯನತೋ ಪಾರಾಯನನ್ತಿ ಲದ್ಧವೋಹಾರಂ ಧಮ್ಮಂ। ಸರೇನ ಭಾಸತೀತಿ ಸತ್ತಭೂಮಿಕಸ್ಸ ಪಾಸಾದಸ್ಸ ಉಪರಿಮತಲೇ ಸುಸಂವಿಹಿತಾರಕ್ಖಟ್ಠಾನೇ ನಿಸಿನ್ನಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಬಲೇನ ರತ್ತಿಭಾಗಂ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ‘‘ಇಮಂ ರತ್ತಾವಸೇಸಂ ಕತರಾಯ ರತಿಯಾ ವೀತಿನಾಮೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಧಮ್ಮರತಿಯಾ’’ತಿ ಕತಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಾ ತೀಣಿ ಫಲಾನಿ ಪತ್ತಾ ಅರಿಯಸಾವಿಕಾ ಅಡ್ಢತೇಯ್ಯಗಾಥಾಸತಪರಿಮಾಣಂ ಪಾರಾಯನಸುತ್ತಂ ಮಧುರೇನ ಸರಭಞ್ಞೇನ ಭಾಸತಿ। ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋತಿ ಆಕಾಸಟ್ಠಕವಿಮಾನಾನಿ ಪರಿಹರಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪಾಸಾದಸ್ಸ ಉಪರಿಭಾಗಂ ಗತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ನರವಾಹನಯಾನಂ ಆರುಯ್ಹ ಗಚ್ಛಮಾನೋ ಅಸ್ಸೋಸಿ। ಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನಂ ಆಗಮಯಮಾನೋ ಅಟ್ಠಾಸೀತಿ ‘‘ಕಿಂ ಸದ್ದೋ ಏಸ ಭಣೇ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ನನ್ದಮಾತಾಯ ಉಪಾಸಿಕಾಯ ಸರಭಞ್ಞಸದ್ದೋ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಓತರಿತ್ವಾ ‘‘ಇದಮವೋಚಾ’’ತಿ ಇದಂ ದೇಸನಾಪರಿಯೋಸಾನಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಅವಿದೂರಟ್ಠಾನೇ ಆಕಾಸೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ।
ಸಾಧು ಭಗಿನಿ, ಸಾಧು ಭಗಿನೀತಿ ‘‘ಸುಗ್ಗಹಿತಾ ತೇ ಭಗಿನಿ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಕೋ ಪನೇಸೋ ಭದ್ರಮುಖಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುಸಂವಿಹಿತಾರಕ್ಖಟ್ಠಾನೇ ಅಹಂ ತೇ ಭಗಿನಿ ಭಾತಾತಿ ಸಯಂ ಸೋತಾಪನ್ನತ್ತಾ ಅನಾಗಾಮಿಅರಿಯಸಾವಿಕಂ ಜೇಟ್ಠಿಕಂ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ‘‘ಭಗಿನೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪುನ ತಂ ಪಠಮವಯೇ ಠಿತತ್ತಾ ಅತ್ತನೋ ಕನಿಟ್ಠಂ, ಅತ್ತಾನಂ ಪನ ನವುತಿವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾಯುಕತ್ತಾ ಮಹಲ್ಲಕತರಂ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ‘‘ಭಾತಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸಾಧು ಭದ್ರಮುಖಾತಿ, ಭದ್ರಮುಖ, ಸಾಧು ಸುನ್ದರಂ, ಸ್ವಾಗಮನಂ ತೇ ಆಗಮನಂ, ಆಗನ್ತುಂ ಯುತ್ತಟ್ಠಾನಮೇವಸಿ ಆಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ತೇ ಹೋತು ಆತಿಥೇಯ್ಯನ್ತಿ ಇದಮೇವ ಧಮ್ಮಭಣನಂ ತವ ಅತಿಥಿಪಣ್ಣಾಕಾರೋ ಹೋತು, ನ ಹಿ ತೇ ಅಞ್ಞಂ ಇತೋ ಉತ್ತರಿತರಂ ದಾತಬ್ಬಂ ಪಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಏವಞ್ಚೇವ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಆತಿಥೇಯ್ಯನ್ತಿ ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ಪತ್ತಿದಾನಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ತೇ ಧಮ್ಮಕಥಿಕಸಕ್ಕಾರೋ’’ತಿ ಅಡ್ಢತೇಳಸಾನಿ ಕೋಟ್ಠಸತಾನಿ ರತ್ತಸಾಲೀನಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ‘‘ಯಾವಾಯಂ ಉಪಾಸಿಕಾ ಚರತಿ, ತಾವ ಮಾ ಖಯಂ ಗಮಿಂಸೂ’’ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಯಾವ ಉಪಾಸಿಕಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ತಾವ ಕೋಟ್ಠಾನಂ ಹೇಟ್ಠಿಮತಲಂ
ಅಕತಪಾತರಾಸೋತಿ ಅಭುತ್ತಪಾತರಾಸೋ। ಪುಞ್ಞನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಚೇತನಾ ಚ ಮುಞ್ಚನಚೇತನಾ ಚ। ಪುಞ್ಞಮಹೀತಿ ಅಪರಚೇತನಾ। ಸುಖಾಯ ಹೋತೂತಿ ಸುಖತ್ಥಾಯ ಹಿತತ್ಥಾಯ ಹೋತು। ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ದಾನೇ ವೇಸ್ಸವಣಸ್ಸ ಪತ್ತಿಂ ಅದಾಸಿ।
ಪಕರಣೇತಿ ಕಾರಣೇ। ಓಕ್ಕಸ್ಸ ಪಸಯ್ಹಾತಿ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ। ಯಕ್ಖಯೋನಿನ್ತಿ ಭುಮ್ಮದೇವತಾಭಾವಂ। ತೇನೇವ ಪುರಿಮೇನ ಅತ್ತಭಾವೇನ ಉದ್ದಸ್ಸೇತೀತಿ ಪುರಿಮಸರೀರಸದಿಸಮೇವ ಸರೀರಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತೋ ಸಿರಿಗಬ್ಭಸಯನತಲೇ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಉಪಾಸಿಕಾ ಪಟಿದೇಸಿತಾತಿ ಉಪಾಸಿಕಾ ಅಹನ್ತಿ ಏವಂ ಉಪಾಸಿಕಾಭಾವಂ ದೇಸೇಸಿಂ। ಯಾವದೇತಿ ಯಾವದೇವ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
ಮಹಾಯಞ್ಞವಗ್ಗೋ ಪಞ್ಚಮೋ।
ಪಣ್ಣಾಸಕಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।