(೧೬) ೧. ಸದ್ಧಮ್ಮವಗ್ಗೋ
೧. ಪಠಮಸಮ್ಮತ್ತನಿಯಾಮಸುತ್ತಂ
೧೫೧. ‘‘ಪಞ್ಚಹಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸುಣನ್ತೋಪಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಅಭಬ್ಬೋ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತಂ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ಕಥಂ ಪರಿಭೋತಿ, ಕಥಿಕಂ ಕಥಿತಂ (ಕ॰) ಪರಿಭೋತಿ, ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಭೋತಿ, ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ, ಅನೇಕಗ್ಗಚಿತ್ತೋ ಅಯೋನಿಸೋ ಚ ಅಯೋನಿಸೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಮನಸಿ ಕರೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸುಣನ್ತೋಪಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಅಭಬ್ಬೋ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತಂ।
‘‘ಪಞ್ಚಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸುಣನ್ತೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಭಬ್ಬೋ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತಂ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ನ ಕಥಂ ಪರಿಭೋತಿ, ನ ಕಥಿಕಂ ಪರಿಭೋತಿ, ನ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಭೋತಿ, ಅವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ, ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತೋ ಯೋನಿಸೋ ಚ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸುಣನ್ತೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಭಬ್ಬೋ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಪಠಮಂ।
೨. ದುತಿಯಸಮ್ಮತ್ತನಿಯಾಮಸುತ್ತಂ
೧೫೨. ‘‘ಪಞ್ಚಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸುಣನ್ತೋಪಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಅಭಬ್ಬೋ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತಂ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ಕಥಂ ಪರಿಭೋತಿ, ಕಥಿಕಂ ಪರಿಭೋತಿ, ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಭೋತಿ, ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ ಹೋತಿ ಜಳೋ ಏಳಮೂಗೋ, ಅನಞ್ಞಾತೇ ಅಞ್ಞಾತಮಾನೀ ಹೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸುಣನ್ತೋಪಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಅಭಬ್ಬೋ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತಂ।
‘‘ಪಞ್ಚಹಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸುಣನ್ತೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಭಬ್ಬೋ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತಂ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ನ ಕಥಂ ಪರಿಭೋತಿ, ನ ಕಥಿಕಂ ಪರಿಭೋತಿ, ನ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಭೋತಿ, ಪಞ್ಞವಾ ಹೋತಿ ಅಜಳೋ ಅನೇಳಮೂಗೋ, ನ ಅನಞ್ಞಾತೇ ಅಞ್ಞಾತಮಾನೀ ಹೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸುಣನ್ತೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಭಬ್ಬೋ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತ’’ನ್ತಿ। ದುತಿಯಂ।
೩. ತತಿಯಸಮ್ಮತ್ತನಿಯಾಮಸುತ್ತಂ
೧೫೩. ‘‘ಪಞ್ಚಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸುಣನ್ತೋಪಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಅಭಬ್ಬೋ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತಂ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ಮಕ್ಖೀ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ ಮಕ್ಖಪರಿಯುಟ್ಠಿತೋ, ಉಪಾರಮ್ಭಚಿತ್ತೋ ಸಉಪಾರಮ್ಭಚಿತ್ತೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ ರನ್ಧಗವೇಸೀ, ಧಮ್ಮದೇಸಕೇ ಆಹತಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ ಖೀಲಜಾತೋ ಖಿಲಜಾತೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰), ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ ಹೋತಿ ಜಳೋ ಏಳಮೂಗೋ, ಅನಞ್ಞಾತೇ ಅಞ್ಞಾತಮಾನೀ ಹೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸುಣನ್ತೋಪಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಅಭಬ್ಬೋ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತಂ।
‘‘ಪಞ್ಚಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸುಣನ್ತೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಭಬ್ಬೋ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತಂ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ಅಮಕ್ಖೀ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ ನ ಮಕ್ಖಪರಿಯುಟ್ಠಿತೋ, ಅನುಪಾರಮ್ಭಚಿತ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ ನ ರನ್ಧಗವೇಸೀ, ಧಮ್ಮದೇಸಕೇ ಅನಾಹತಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ ಅಖೀಲಜಾತೋ, ಪಞ್ಞವಾ ಹೋತಿ ಅಜಳೋ ಅನೇಳಮೂಗೋ, ನ ಅನಞ್ಞಾತೇ ಅಞ್ಞಾತಮಾನೀ ಹೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸುಣನ್ತೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ಭಬ್ಬೋ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತ’’ನ್ತಿ। ತತಿಯಂ।
೪. ಪಠಮಸದ್ಧಮ್ಮಸಮ್ಮೋಸಸುತ್ತಂ
೧೫೪. ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ನ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಿ, ನ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ, ನ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಧಮ್ಮಂ ಧಾರೇನ್ತಿ, ನ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಧಾತಾನಂ ಧತಾನಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰) ಧಮ್ಮಾನಂ ಅತ್ಥಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖನ್ತಿ, ನ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ।
‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಿ, ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ, ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಧಮ್ಮಂ ಧಾರೇನ್ತಿ, ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಧಾತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅತ್ಥಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖನ್ತಿ, ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಅತ್ಥಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀ’’ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।
೫. ದುತಿಯಸದ್ಧಮ್ಮಸಮ್ಮೋಸಸುತ್ತಂ
೧೫೫. ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಧಮ್ಮಂ ನ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ – ಸುತ್ತಂ, ಗೇಯ್ಯಂ, ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ, ಗಾಥಂ, ಉದಾನಂ, ಇತಿವುತ್ತಕಂ, ಜಾತಕಂ, ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ, ವೇದಲ್ಲಂ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಯಥಾಸುತಂ ಯಥಾಪರಿಯತ್ತಂ ಧಮ್ಮಂ ನ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರೇಸಂ ದೇಸೇನ್ತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುತಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಯಥಾಸುತಂ ಯಥಾಪರಿಯತ್ತಂ ಧಮ್ಮಂ ನ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಂ ಪರೇಸಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰), ಪರೇ (?) ವಾಚೇನ್ತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಯಥಾಸುತಂ ಯಥಾಪರಿಯತ್ತಂ ಧಮ್ಮಂ ನ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಸಜ್ಝಾಯಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುತ್ಥೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಯಥಾಸುತಂ ಯಥಾಪರಿಯತ್ತಂ ಧಮ್ಮಂ ನ ಚೇತಸಾ ಅನುವಿತಕ್ಕೇನ್ತಿ ಅನುವಿಚಾರೇನ್ತಿ ಮನಸಾನುಪೇಕ್ಖನ್ತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ।
‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ – ಸುತ್ತಂ, ಗೇಯ್ಯಂ, ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ, ಗಾಥಂ, ಉದಾನಂ, ಇತಿವುತ್ತಕಂ, ಜಾತಕಂ, ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ, ವೇದಲ್ಲಂ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಯಥಾಸುತಂ ಯಥಾಪರಿಯತ್ತಂ ಧಮ್ಮಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರೇಸಂ ದೇಸೇನ್ತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುತಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಯಥಾಸುತಂ ಯಥಾಪರಿಯತ್ತಂ ಧಮ್ಮಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪರಂ ವಾಚೇನ್ತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಭಿಕ್ಖೂ ಯಥಾಸುತಂ ಯಥಾಪರಿಯತ್ತಂ ಧಮ್ಮಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಸಜ್ಝಾಯಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುತ್ಥೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಯಥಾಸುತಂ ಯಥಾಪರಿಯತ್ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಚೇತಸಾ ಅನುವಿತಕ್ಕೇನ್ತಿ ಅನುವಿಚಾರೇನ್ತಿ ಮನಸಾನುಪೇಕ್ಖನ್ತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀ’’ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।
೬. ತತಿಯಸದ್ಧಮ್ಮಸಮ್ಮೋಸಸುತ್ತಂ
೧೫೬. ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೧೬೦ ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ದುಗ್ಗಹಿತಂ ಸುತ್ತನ್ತಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ ದುನ್ನಿಕ್ಖಿತ್ತೇಹಿ ಪದಬ್ಯಞ್ಜನೇಹಿ । ದುನ್ನಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪದಬ್ಯಞ್ಜನಸ್ಸ ಅತ್ಥೋಪಿ ದುನ್ನಯೋ ಹೋತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ದುಬ್ಬಚಾ ಹೋನ್ತಿ, ದೋವಚಸ್ಸಕರಣೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ, ಅಕ್ಖಮಾ ಅಪ್ಪದಕ್ಖಿಣಗ್ಗಾಹಿನೋ ಅನುಸಾಸನಿಂ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುತಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೇ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಆಗತಾಗಮಾ ಧಮ್ಮಧರಾ ವಿನಯಧರಾ ಮಾತಿಕಾಧರಾ, ತೇ ನ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸುತ್ತನ್ತಂ ಪರಂ ವಾಚೇನ್ತಿ; ತೇಸಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ಛಿನ್ನಮೂಲಕೋ ಸುತ್ತನ್ತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಟಿಸರಣೋ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಥೇರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಬಾಹುಲಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಾಥಲಿಕಾ ಓಕ್ಕಮನೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಪವಿವೇಕೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ , ನ ವೀರಿಯಂ ಆರಭನ್ತಿ ಅಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ ಅನಧಿಗತಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ ಅಸಚ್ಛಿಕತಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ। ತೇಸಂ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಜನತಾ ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸಾಪಿ ಹೋತಿ ಬಾಹುಲಿಕಾ ಸಾಥಲಿಕಾ ಓಕ್ಕಮನೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಪವಿವೇಕೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ, ನ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಅಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ ಅನಧಿಗತಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ ಅಸಚ್ಛಿಕತಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುತ್ಥೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಘೋ ಭಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಸಙ್ಘೇ ಖೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿನ್ನೇ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅಕ್ಕೋಸಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪರಿಭಾಸಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪರಿಕ್ಖೇಪಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪರಿಚ್ಚಜನಾ ಪರಿಚ್ಚಜಾ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಚ ಹೋನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾ ಚೇವ ನಪ್ಪಸೀದನ್ತಿ, ಪಸನ್ನಾನಞ್ಚ ಏಕಚ್ಚಾನಂ ಅಞ್ಞಥತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ।
‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಸುಗ್ಗಹಿತಂ ಸುತ್ತನ್ತಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ ಸುನಿಕ್ಖಿತ್ತೇಹಿ ಪದಬ್ಯಞ್ಜನೇಹಿ। ಸುನಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪದಬ್ಯಞ್ಜನಸ್ಸ ಅತ್ಥೋಪಿ ಸುನಯೋ ಹೋತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಸುವಚಾ ಹೋನ್ತಿ ಸೋವಚಸ್ಸಕರಣೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ, ಖಮಾ ಪದಕ್ಖಿಣಗ್ಗಾಹಿನೋ ಅನುಸಾಸನಿಂ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುತಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೇ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಆಗತಾಗಮಾ ಧಮ್ಮಧರಾ ವಿನಯಧರಾ ಮಾತಿಕಾಧರಾ, ತೇ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸುತ್ತನ್ತಂ ಪರಂ ವಾಚೇನ್ತಿ; ತೇಸಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ನ ಛಿನ್ನಮೂಲಕೋ ಅಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಕೋ (ಕ॰) ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೧೬೦ ಸುತ್ತನ್ತೋ ಹೋತಿ ಸಪ್ಪಟಿಸರಣೋ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಥೇರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ನ ಬಾಹುಲಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ ನ ಸಾಥಲಿಕಾ, ಓಕ್ಕಮನೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ ಪವಿವೇಕೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ; ವೀರಿಯಂ ಆರಭನ್ತಿ ಅಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ ಅನಧಿಗತಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ ಅಸಚ್ಛಿಕತಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ। ತೇಸಂ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಜನತಾ ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸಾಪಿ ಹೋತಿ ನ ಬಾಹುಲಿಕಾ ನ ಸಾಥಲಿಕಾ, ಓಕ್ಕಮನೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ ಪವಿವೇಕೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ, ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಅಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ ಅನಧಿಗತಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ ಅಸಚ್ಛಿಕತಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುತ್ಥೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಘೋ ಸಮಗ್ಗೋ ಸಮ್ಮೋದಮಾನೋ ಅವಿವದಮಾನೋ ಏಕುದ್ದೇಸೋ ಫಾಸುಂ ವಿಹರತಿ। ಸಙ್ಘೇ ಖೋ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಗ್ಗೇ ನ ಚೇವ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅಕ್ಕೋಸಾ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪರಿಭಾಸಾ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪರಿಕ್ಖೇಪಾ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪರಿಚ್ಚಜನಾ ಹೋನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾ ಚೇವ ಪಸೀದನ್ತಿ, ಪಸನ್ನಾನಞ್ಚ ಭಿಯ್ಯೋಭಾವೋ ಹೋತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಸಾಯ ಅನನ್ತರಧಾನಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀ’’ತಿ। ಛಟ್ಠಂ।
೭. ದುಕ್ಕಥಾಸುತ್ತಂ
೧೫೭. ‘‘ಪಞ್ಚನ್ನಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ ಪುಗ್ಗಲೇ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪುಗ್ಗಲಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಉಪನಿಧಾಯ। ಕತಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ? ಅಸ್ಸದ್ಧಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದ್ಧಾಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ; ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸ ಸೀಲಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ; ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಸ್ಸ ಬಾಹುಸಚ್ಚಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ; ಮಚ್ಛರಿಸ್ಸ ಮಚ್ಛರಿಯಸ್ಸ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰) ಚಾಗಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ; ದುಪ್ಪಞ್ಞಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ।
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸದ್ಧಸ್ಸ ಸದ್ಧಾಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ? ಅಸ್ಸದ್ಧೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದ್ಧಾಕಥಾಯ ಕಚ್ಛಮಾನಾಯ ಅಭಿಸಜ್ಜತಿ ಕುಪ್ಪತಿ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ಪತಿತ್ಥೀಯತಿ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪದಂ ಅತ್ತನಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ ನ ಸಮ್ಪಸ್ಸತಿ (ಸೀ॰), ನ ಚ ಲಭತಿ ತತೋನಿದಾನಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ತಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸದ್ಧಸ್ಸ ಸದ್ಧಾಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ।
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸ ಸೀಲಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ? ದುಸ್ಸೀಲೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೀಲಕಥಾಯ ಕಚ್ಛಮಾನಾಯ ಅಭಿಸಜ್ಜತಿ ಕುಪ್ಪತಿ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ಪತಿತ್ಥೀಯತಿ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಞ್ಹಿ ಸೋ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೀಲಸಮ್ಪದಂ ಅತ್ತನಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ ನ ಚ ಲಭತಿ ತತೋನಿದಾನಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ತಸ್ಮಾ ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸ ಸೀಲಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ।
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಸ್ಸ ಬಾಹುಸಚ್ಚಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ? ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಹುಸಚ್ಚಕಥಾಯ ಕಚ್ಛಮಾನಾಯ ಅಭಿಸಜ್ಜತಿ ಕುಪ್ಪತಿ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ಪತಿತ್ಥೀಯತಿ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತಸಮ್ಪದಂ ಅತ್ತನಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ನ ಚ ಲಭತಿ ತತೋನಿದಾನಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ತಸ್ಮಾ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಸ್ಸ ಬಾಹುಸಚ್ಚಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ।
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಚ್ಛರಿಸ್ಸ ಚಾಗಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ? ಮಚ್ಛರೀ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಾಗಕಥಾಯ ಕಚ್ಛಮಾನಾಯ ಅಭಿಸಜ್ಜತಿ ಕುಪ್ಪತಿ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ಪತಿತ್ಥೀಯತಿ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ । ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಾಗಸಮ್ಪದಂ ಅತ್ತನಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ ನ ಚ ಲಭತಿ ತತೋನಿದಾನಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ತಸ್ಮಾ ಮಚ್ಛರಿಸ್ಸ ಚಾಗಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ।
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಪ್ಪಞ್ಞಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ? ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞಾಕಥಾಯ ಕಚ್ಛಮಾನಾಯ ಅಭಿಸಜ್ಜತಿ ಕುಪ್ಪತಿ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ಪತಿತ್ಥೀಯತಿ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪದಂ ಅತ್ತನಿ ನ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ನ ಚ ಲಭತಿ ತತೋನಿದಾನಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ತಸ್ಮಾ ದುಪ್ಪಞ್ಞಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ। ಇಮೇಸಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಕಥಾ ದುಕ್ಕಥಾ ಪುಗ್ಗಲೇ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಧಾಯ।
‘‘ಪಞ್ಚನ್ನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಕಥಾ ಸುಕಥಾ ಪುಗ್ಗಲೇ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಧಾಯ। ಕತಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ? ಸದ್ಧಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದ್ಧಾಕಥಾ ಸುಕಥಾ; ಸೀಲವತೋ ಸೀಲಕಥಾ ಸುಕಥಾ; ಬಹುಸ್ಸುತಸ್ಸ ಬಾಹುಸಚ್ಚಕಥಾ ಸುಕಥಾ; ಚಾಗವತೋ ಚಾಗಕಥಾ ಸುಕಥಾ; ಪಞ್ಞವತೋ ಪಞ್ಞಾಕಥಾ ಸುಕಥಾ।
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದ್ಧಸ್ಸ ಸದ್ಧಾಕಥಾ ಸುಕಥಾ? ಸದ್ಧೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದ್ಧಾಕಥಾಯ ಕಚ್ಛಮಾನಾಯ ನಾಭಿಸಜ್ಜತಿ ನ ಕುಪ್ಪತಿ ನ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ನ ಪತಿತ್ಥೀಯತಿ ನ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪದಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ ಲಭತಿ ಚ ತತೋನಿದಾನಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ । ತಸ್ಮಾ ಸದ್ಧಸ್ಸ ಸದ್ಧಾಕಥಾ ಸುಕಥಾ।
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೀಲವತೋ ಸೀಲಕಥಾ ಸುಕಥಾ? ಸೀಲವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೀಲಕಥಾಯ ಕಚ್ಛಮಾನಾಯ ನಾಭಿಸಜ್ಜತಿ ನ ಕುಪ್ಪತಿ ನ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ನ ಪತಿತ್ಥೀಯತಿ ನ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೀಲಸಮ್ಪದಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಲಭತಿ ಚ ತತೋನಿದಾನಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ತಸ್ಮಾ ಸೀಲವತೋ ಸೀಲಕಥಾ ಸುಕಥಾ।
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಹುಸ್ಸುತಸ್ಸ ಬಾಹುಸಚ್ಚಕಥಾ ಸುಕಥಾ? ಬಹುಸ್ಸುತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಹುಸಚ್ಚಕಥಾಯ ಕಚ್ಛಮಾನಾಯ ನಾಭಿಸಜ್ಜತಿ ನ ಕುಪ್ಪತಿ ನ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ನ ಪತಿತ್ಥೀಯತಿ ನ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತಸಮ್ಪದಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಲಭತಿ ಚ ತತೋನಿದಾನಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ತಸ್ಮಾ ಬಹುಸ್ಸುತಸ್ಸ ಬಾಹುಸಚ್ಚಕಥಾ ಸುಕಥಾ।
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಾಗವತೋ ಚಾಗಕಥಾ ಸುಕಥಾ? ಚಾಗವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಾಗಕಥಾಯ ಕಚ್ಛಮಾನಾಯ ನಾಭಿಸಜ್ಜತಿ ನ ಕುಪ್ಪತಿ ನ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ನ ಪತಿತ್ಥೀಯತಿ ನ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಾಗಸಮ್ಪದಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಲಭತಿ ಚ ತತೋನಿದಾನಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ತಸ್ಮಾ ಚಾಗವತೋ ಚಾಗಕಥಾ ಸುಕಥಾ।
‘‘ಕಸ್ಮಾ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞವತೋ ಪಞ್ಞಾಕಥಾ ಸುಕಥಾ? ಪಞ್ಞವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞಾಕಥಾಯ ಕಚ್ಛಮಾನಾಯ ನಾಭಿಸಜ್ಜತಿ ನ ಕುಪ್ಪತಿ ನ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ನ ಪತಿತ್ಥೀಯತಿ ನ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ತಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪದಂ ಅತ್ತನಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ ಲಭತಿ ಚ ತತೋನಿದಾನಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ತಸ್ಮಾ ಪಞ್ಞವತೋ ಪಞ್ಞಾಕಥಾ ಸುಕಥಾ। ಇಮೇಸಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಕಥಾ ಸುಕಥಾ ಪುಗ್ಗಲೇ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉಪನಿಧಾಯಾ’’ತಿ। ಸತ್ತಮಂ।
೮. ಸಾರಜ್ಜಸುತ್ತಂ
೧೫೮. ‘‘ಪಞ್ಚಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಾರಜ್ಜಂ ಓಕ್ಕನ್ತೋ ಓಕ್ಕಮನ್ತೋ (ಕ॰) ಹೋತಿ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಹೋತಿ, ದುಸ್ಸೀಲೋ ಹೋತಿ, ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ, ಕುಸೀತೋ ಹೋತಿ, ದುಪಞ್ಞೋ ಹೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಹಿ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಾರಜ್ಜಂ ಓಕ್ಕನ್ತೋ ಹೋತಿ।
‘‘ಪಞ್ಚಹಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿಸಾರದೋ ಹೋತಿ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸದ್ಧೋ ಹೋತಿ, ಸೀಲವಾ ಹೋತಿ, ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ, ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಹೋತಿ, ಪಞ್ಞವಾ ಹೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿಸಾರದೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।
೯. ಉದಾಯೀಸುತ್ತಂ
೧೫೯. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಘೋಸಿತಾರಾಮೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ಉದಾಯೀ ಮಹತಿಯಾ ಗಿಹಿಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಉದಾಯಿಂ ಮಹತಿಯಾ ಗಿಹಿಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ। ದಿಸ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಆಯಸ್ಮಾ, ಭನ್ತೇ, ಉದಾಯೀ ಮಹತಿಯಾ ಗಿಹಿಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತೀ’’ತಿ ದೇಸೇನ್ತೋ ನಿಸಿನ್ನೋ’’ತಿ (ಸ್ಯಾ॰)।
‘‘ನ ಖೋ, ಆನನ್ದ , ಸುಕರಂ ಪರೇಸಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತುಂ। ಪರೇಸಂ, ಆನನ್ದ, ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೇನ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಪರೇಸಂ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸೇತಬ್ಬೋ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ‘ಅನುಪುಬ್ಬಿಂ ಕಥಂ ಆನುಪುಬ್ಬಿಕಥಂ (ಸೀ॰), ಅನುಪುಬ್ಬಿಕಥಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰ ಕ॰) ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಪರೇಸಂ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸೇತಬ್ಬೋ; ‘ಪರಿಯಾಯದಸ್ಸಾವೀ ಕಥಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಪರೇಸಂ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸೇತಬ್ಬೋ; ‘ಅನುದ್ದಯತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಕಥಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಪರೇಸಂ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸೇತಬ್ಬೋ; ‘ನ ಆಮಿಸನ್ತರೋ ಕಥಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಪರೇಸಂ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸೇತಬ್ಬೋ; ‘ಅತ್ತಾನಞ್ಚ ಪರಞ್ಚ ಅನುಪಹಚ್ಚ ಕಥಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಪರೇಸಂ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸೇತಬ್ಬೋ। ನ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಸುಕರಂ ಪರೇಸಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತುಂ। ಪರೇಸಂ, ಆನನ್ದ, ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೇನ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಪರೇಸಂ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ನವಮಂ।
೧೦. ದುಪ್ಪಟಿವಿನೋದಯಸುತ್ತಂ
೧೬೦. ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪ್ಪನ್ನಾ ದುಪ್ಪಟಿವಿನೋದಯಾ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಉಪ್ಪನ್ನೋ ರಾಗೋ ದುಪ್ಪಟಿವಿನೋದಯೋ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ದೋಸೋ ದುಪ್ಪಟಿವಿನೋದಯೋ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಮೋಹೋ ದುಪ್ಪಟಿವಿನೋದಯೋ, ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಪಟಿಭಾನಂ ದುಪ್ಪಟಿವಿನೋದಯಂ, ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಗಮಿಕಚಿತ್ತಂ ದುಪ್ಪಟಿವಿನೋದಯಂ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ದುಪ್ಪಟಿವಿನೋದಯಾ’’ತಿ। ದಸಮಂ।
ಸದ್ಧಮ್ಮವಗ್ಗೋ ಪಠಮೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ತಯೋ ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯಾಮಾ, ತಯೋ ಸದ್ಧಮ್ಮಸಮ್ಮೋಸಾ।
ದುಕ್ಕಥಾ ಚೇವ ಸಾರಜ್ಜಂ, ಉದಾಯಿದುಬ್ಬಿನೋದಯಾತಿ॥