(೧೭) ೨. ಆಘಾತವಗ್ಗೋ
೧. ಪಠಮಆಘಾತಪಟಿವಿನಯಸುತ್ತಂ
೧೬೧. ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಘಾತಪಟಿವಿನಯಾ ಯತ್ಥ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಆಘಾತೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಯಸ್ಮಿಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಜಾಯೇಥ, ಮೇತ್ತಾ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ; ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಮಿಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಜಾಯೇಥ, ಕರುಣಾ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ; ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಮಿಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಜಾಯೇಥ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ; ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಮಿಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಜಾಯೇಥ, ಅಸತಿಅಮನಸಿಕಾರೋ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬೋ; ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಮಿಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಜಾಯೇಥ, ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಾ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಅಧಿಟ್ಠಾತಬ್ಬಾ – ‘ಕಮ್ಮಸ್ಸಕೋ ಅಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಕಮ್ಮದಾಯಾದೋ ಕಮ್ಮಯೋನಿ ಕಮ್ಮಬನ್ಧು ಕಮ್ಮಪ್ಪಟಿಸರಣೋ, ಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ ಕಲ್ಯಾಣಂ ವಾ ಪಾಪಕಂ ವಾ ತಸ್ಸ ದಾಯಾದೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ; ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಚ ಆಘಾತಪಟಿವಿನಯಾ, ಯತ್ಥ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಆಘಾತೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ಪಠಮಂ।
೨. ದುತಿಯಆಘಾತಪಟಿವಿನಯಸುತ್ತಂ
೧೬೨. ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಆವುಸೋ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿ। ‘‘ಆವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಆವುಸೋ, ಆಘಾತಪಟಿವಿನಯಾ ಯತ್ಥ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಆಘಾತೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಇಧಾವುಸೋ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಹೋತಿ ಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ; ಏವರೂಪೇಪಿ, ಆವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ। ಇಧ ಪನಾವುಸೋ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಹೋತಿ ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ; ಏವರೂಪೇಪಿ, ಆವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ। ಇಧ ಪನಾವುಸೋ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಹೋತಿ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ, ಲಭತಿ ಚ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಚೇತಸೋ ವಿವರಂ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದಂ; ಏವರೂಪೇಪಿ, ಆವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ। ಇಧ ಪನಾವುಸೋ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಹೋತಿ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ, ನ ಚ ಲಭತಿ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಚೇತಸೋ ವಿವರಂ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದಂ; ಏವರೂಪೇಪಿ, ಆವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ। ಇಧ ಪನಾವುಸೋ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ, ಲಭತಿ ಚ ಕಾಲೇನ ವಾ ಕಾಲಂ ಚೇತಸೋ ವಿವರಂ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದಂ; ಏವರೂಪೇಪಿ, ಆವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ।
‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ, ಕಥಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ? ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ ರಥಿಯಾಯ ನನ್ತಕಂ ದಿಸ್ವಾ ವಾಮೇನ ಪಾದೇನ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಾದೇನ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಯೋ ತತ್ಥ ಸಾರೋ ತಂ ಪರಿಪಾತೇತ್ವಾ ಆದಾಯ ಪಕ್ಕಮೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವಂ ಖ್ವಾವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ, ಯಾಸ್ಸ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರತಾ ನ ಸಾಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಾ, ಯಾ ಚ ಖ್ವಾಸ್ಸ ಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರತಾ ಸಾಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ।
‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ, ಕಥಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ? ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಪೋಕ್ಖರಣೀ ಸೇವಾಲಪಣಕಪರಿಯೋನದ್ಧಾ। ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ ಘಮ್ಮಪರೇತೋ ಕಿಲನ್ತೋ ತಸಿತೋ ಪಿಪಾಸಿತೋ। ಸೋ ತಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಓಗಾಹೇತ್ವಾ ಉಭೋಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ ಇತಿಚಿತಿ ಚ ಸೇವಾಲಪಣಕಂ ಅಪವಿಯೂಹಿತ್ವಾ ಅಞ್ಜಲಿನಾ ಪಿವಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ , ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ, ಯಾಸ್ಸ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರತಾ ನ ಸಾಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಾ, ಯಾ ಚ ಖ್ವಾಸ್ಸ ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರತಾ ಸಾಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ।
‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಲಭತಿ ಚ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಚೇತಸೋ ವಿವರಂ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದಂ, ಕಥಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ? ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಪರಿತ್ತಂ ಗೋಪದೇ ಗೋಪದಕೇ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰) ಉದಕಂ। ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ ಘಮ್ಮಪರೇತೋ ಕಿಲನ್ತೋ ತಸಿತೋ ಪಿಪಾಸಿತೋ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಇದಂ ಖೋ ಪರಿತ್ತಂ ಗೋಪದೇ ಉದಕಂ। ಸಚಾಹಂ ಅಞ್ಜಲಿನಾ ವಾ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮಿ ಭಾಜನೇನ ವಾ ಖೋಭೇಸ್ಸಾಮಿಪಿ ತಂ ಲೋಳೇಸ್ಸಾಮಿಪಿ ತಂ ಅಪೇಯ್ಯಮ್ಪಿ ತಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಚತುಕ್ಕುಣ್ಡಿಕೋ ಚತುಗುಣ್ಡಿಕೋ (ಸೀ॰), ಚತುಕುಣ್ಡಿಕೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰), ಚತುಕೋಣ್ಡಿಕೋ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೭) ನಿಪತಿತ್ವಾ ಗೋಪೀತಕಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ಚತುಕ್ಕುಣ್ಡಿಕೋ ನಿಪತಿತ್ವಾ ಗೋಪೀತಕಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಲಭತಿ ಚ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಚೇತಸೋ ವಿವರಂ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದಂ, ಯಾಸ್ಸ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರತಾ ನ ಸಾಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಾ; ಯಾಪಿಸ್ಸ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರತಾ ನ ಸಾಪಿಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಯಞ್ಚ ಖೋ ಸೋ ಲಭತಿ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಚೇತಸೋ ವಿವರಂ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದಂ, ತಮೇವಸ್ಸ ತದೇವಸ್ಸ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰) ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ।
‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ , ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ನ ಚ ಲಭತಿ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಚೇತಸೋ ವಿವರಂ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದಂ, ಕಥಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ? ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಪುರಿಸೋ ಆಬಾಧಿಕೋ ದುಕ್ಖಿತೋ ಬಾಳ್ಹಗಿಲಾನೋ ಅದ್ಧಾನಮಗ್ಗಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ। ತಸ್ಸ ಪುರತೋಪಿಸ್ಸ ದೂರೇ ಗಾಮೋ ಪಚ್ಛತೋಪಿಸ್ಸ ದೂರೇ ಗಾಮೋ। ಸೋ ನ ಲಭೇಯ್ಯ ಸಪ್ಪಾಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ, ನ ಲಭೇಯ್ಯ ಸಪ್ಪಾಯಾನಿ ಭೇಸಜ್ಜಾನಿ, ನ ಲಭೇಯ್ಯ ಪತಿರೂಪಂ ಉಪಟ್ಠಾಕಂ, ನ ಲಭೇಯ್ಯ ಗಾಮನ್ತನಾಯಕಂ। ತಮೇನಂ ಅಞ್ಞತರೋ ಪುರಿಸೋ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಅದ್ಧಾನಮಗ್ಗಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ। ಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಪುರಿಸೇ ಕಾರುಞ್ಞಂಯೇವ ಉಪಟ್ಠಾಪೇಯ್ಯ, ಅನುದ್ದಯಂಯೇವ ಉಪಟ್ಠಾಪೇಯ್ಯ, ಅನುಕಮ್ಪಂಯೇವ ಉಪಟ್ಠಾಪೇಯ್ಯ – ‘ಅಹೋ ವತಾಯಂ ಪುರಿಸೋ ಲಭೇಯ್ಯ ಸಪ್ಪಾಯಾನಿ ಭೋಜನಾನಿ, ಲಭೇಯ್ಯ ಸಪ್ಪಾಯಾನಿ ಭೇಸಜ್ಜಾನಿ, ಲಭೇಯ್ಯ ಪತಿರೂಪಂ ಉಪಟ್ಠಾಕಂ, ಲಭೇಯ್ಯ ಗಾಮನ್ತನಾಯಕಂ! ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಮಾಯಂ ಅಯಂ (ಕ॰) ಪುರಿಸೋ ಇಧೇವ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಆಪಜ್ಜೀ’ತಿ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ (ಕ॰)! ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಅಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ನ ಚ ಲಭತಿ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಚೇತಸೋ ವಿವರಂ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದಂ, ಏವರೂಪೇಪಿ ಏವರೂಪೇ (ಪೀ॰), ಆವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲೇ ಕಾರುಞ್ಞಂಯೇವ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತಬ್ಬಂ ಅನುದ್ದಯಾಯೇವ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತಬ್ಬಾ ಅನುಕಮ್ಪಾಯೇವ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತಬ್ಬಾ – ‘ಅಹೋ ವತ ಅಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಪಹಾಯ ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ಭಾವೇಯ್ಯ, ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ಪಹಾಯ ವಚೀಸುಚರಿತಂ ಭಾವೇಯ್ಯ, ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಪಹಾಯ ಮನೋಸುಚರಿತಂ ಭಾವೇಯ್ಯ ! ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಮಾಯಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಯಮಾಯಸ್ಮಾ (ಕ॰) ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಅಪಾಯಂ ದುಗ್ಗತಿಂ ವಿನಿಪಾತಂ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜೀ’ತಿ ಉಪಪಜ್ಜತೀತಿ (ಕ॰)! ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ।
‘‘ತತ್ರಾವುಸೋ , ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಲಭತಿ ಚ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಚೇತಸೋ ವಿವರಂ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದಂ, ಕಥಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ? ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ಪೋಕ್ಖರಣೀ ಅಚ್ಛೋದಕಾ ಸಾತೋದಕಾ ಸೀತೋದಕಾ ಅಚ್ಛೋದಿಕಾ ಸಾತೋದಿಕಾ ಸೀತೋದಿಕಾ (ಸೀ॰) ಸೇತಕಾ ಸೇತೋದಕಾ (ಕ॰) ಸುಪತಿತ್ಥಾ ರಮಣೀಯಾ ನಾನಾರುಕ್ಖೇಹಿ ಸಞ್ಛನ್ನಾ। ಅಥ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತೋ ಘಮ್ಮಪರೇತೋ ಕಿಲನ್ತೋ ತಸಿತೋ ಪಿಪಾಸಿತೋ । ಸೋ ತಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಓಗಾಹೇತ್ವಾ ನ್ಹಾತ್ವಾ ಚ ಪಿವಿತ್ವಾ ಚ ಪಚ್ಚುತ್ತರಿತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ರುಕ್ಖಚ್ಛಾಯಾಯ ನಿಸೀದೇಯ್ಯ ವಾ ನಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ವಾ।
ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಲಭತಿ ಚ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಚೇತಸೋ ವಿವರಂ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದಂ, ಯಾಪಿಸ್ಸ ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರತಾ ಸಾಪಿಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಾ; ಯಾಪಿಸ್ಸ ಪರಿಸುದ್ಧವಚೀಸಮಾಚಾರತಾ ಸಾಪಿಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಾ; ಯಮ್ಪಿ ಲಭತಿ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಚೇತಸೋ ವಿವರಂ ಚೇತಸೋ ಪಸಾದಂ, ತಮ್ಪಿಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಆಘಾತೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ। ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಂ, ಆವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲಂ ಆಗಮ್ಮ ಚಿತ್ತಂ ಪಸೀದತಿ।
‘‘ಇಮೇ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಪಞ್ಚ ಆಘಾತಪಟಿವಿನಯಾ, ಯತ್ಥ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಆಘಾತೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಟಿವಿನೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ದುತಿಯಂ।
೩. ಸಾಕಚ್ಛಸುತ್ತಂ
೧೬೩. ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಆವುಸೋ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿ। ‘‘ಆವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತದವೋಚ –
ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೬೫-೬೬ ‘‘ಪಞ್ಚಹಾವುಸೋ , ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಲಂ ಸಾಕಚ್ಛೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅತ್ತನಾ ಚ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಸೀಲಸಮ್ಪದಾಕಥಾಯ ಚ ಆಗತಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕತ್ತಾ ಹೋತಿ; ಅತ್ತನಾ ಚ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪದಾಕಥಾಯ ಚ ಆಗತಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕತ್ತಾ ಹೋತಿ; ಅತ್ತನಾ ಚ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪದಾಕಥಾಯ ಚ ಆಗತಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕತ್ತಾ ಹೋತಿ; ಅತ್ತನಾ ಚ ವಿಮುತ್ತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ವಿಮುತ್ತಿಸಮ್ಪದಾಕಥಾಯ ಚ ಆಗತಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕತ್ತಾ ಹೋತಿ; ಅತ್ತನಾ ಚ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಸಮ್ಪದಾಕಥಾಯ ಚ ಆಗತಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕತ್ತಾ ಹೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಲಂ ಸಾಕಚ್ಛೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನ’’ನ್ತಿ। ತತಿಯಂ।
೪. ಸಾಜೀವಸುತ್ತಂ
೧೬೪. ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೬೫ ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಪಞ್ಚಹಿ, ಆವುಸೋ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಲಂಸಾಜೀವೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಅತ್ತನಾ ಚ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ , ಸೀಲಸಮ್ಪದಾಕಥಾಯ ಚ ಆಗತಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕತ್ತಾ ಹೋತಿ; ಅತ್ತನಾ ಚ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪದಾಕಥಾಯ ಚ ಆಗತಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕತ್ತಾ ಹೋತಿ; ಅತ್ತನಾ ಚ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪದಾಕಥಾಯ ಚ ಆಗತಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕತ್ತಾ ಹೋತಿ; ಅತ್ತನಾ ಚ ವಿಮುತ್ತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ವಿಮುತ್ತಿಸಮ್ಪದಾಕಥಾಯ ಚ ಆಗತಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕತ್ತಾ ಹೋತಿ; ಅತ್ತನಾ ಚ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಸಮ್ಪದಾಕಥಾಯ ಚ ಆಗತಂ ಪಞ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕತ್ತಾ ಹೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಲಂಸಾಜೀವೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನ’’ನ್ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।
೫. ಪಞ್ಹಪುಚ್ಛಾಸುತ್ತಂ
೧೬೫. ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯೋ ಹಿ ಕೋಚಿ, ಆವುಸೋ, ಪರಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಸಬ್ಬೋ ಸೋ ಪಞ್ಚಹಿ ಠಾನೇಹಿ, ಏತೇಸಂ ವಾ ಅಞ್ಞತರೇನ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ಮನ್ದತ್ತಾ ಮೋಮೂಹತ್ತಾ ಮೋಮುಹತ್ತಾ (ಸೀ॰) ಪರಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಇಚ್ಛಾಪಕತೋ ಪರಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಪರಿಭವಂ ಪರಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಅಞ್ಞಾತುಕಾಮೋ ಪರಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಅಥ ವಾ ಪನೇವಂಚಿತ್ತೋ ಅಥ ವಾ ಪಕುಪ್ಪನ್ತೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಪರಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ – ‘ಸಚೇ ಮೇ ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮ್ಮದೇವ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸತಿ ಇಚ್ಚೇತಂ ಕುಸಲಂ, ನೋ ಚೇ ನೋ ಚ (ಸ್ಯಾ॰) ಮೇ ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮ್ಮದೇವ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸತಿ ಅಹಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮದೇವ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ। ಯೋ ಹಿ ಕೋಚಿ, ಆವುಸೋ, ಪರಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಸಬ್ಬೋ ಸೋ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಠಾನೇಹಿ, ಏತೇಸಂ ವಾ ಅಞ್ಞತರೇನ। ಅಹಂ ಖೋ ಪನಾವುಸೋ, ಏವಂಚಿತ್ತೋ ಪರಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ – ‘ಸಚೇ ಮೇ ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮ್ಮದೇವ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸತಿ ಇಚ್ಚೇತಂ ಕುಸಲಂ, ನೋ ಚೇ ಮೇ ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಸಮ್ಮದೇವ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸತಿ, ಅಹಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮದೇವ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।
೬. ನಿರೋಧಸುತ್ತಂ
೧೬೬. ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಪಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰) – ಅತ್ಥೇತಂ ಠಾನಂ। ನೋ ಚೇ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಞ್ಞಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ, ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮೇವ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖಾನಂ ಕಬಳಿಂಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖಾನಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰) ದೇವಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ಅತ್ಥೇತಂ ಠಾನ’’ನ್ತಿ।
ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಆಯಸ್ಮಾ ಉದಾಯೀ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಟ್ಠಾನಂ ಖೋ ಏತಂ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅನವಕಾಸೋ ಯಂ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮೇವ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ನತ್ಥೇತಂ ಠಾನ’’ನ್ತಿ।
ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ…ಪೇ॰… ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ಅತ್ಥೇತಂ ಠಾನಂ। ನೋ ಚೇ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಞ್ಞಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ, ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮೇವ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ಅತ್ಥೇತಂ ಠಾನ’’ನ್ತಿ।
ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಉದಾಯೀ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಟ್ಠಾನಂ ಖೋ ಏತಂ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ , ಅನವಕಾಸೋ ಯಂ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮೇವ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ನತ್ಥೇತಂ ಠಾನ’’ನ್ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಯಾವತತಿಯಕಮ್ಪಿ ಯಾವತತಿಯಮ್ಪಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰) ಖೋ ಮೇ ಆಯಸ್ಮಾ ಉದಾಯೀ ಪಟಿಕ್ಕೋಸತಿ, ನ ಚ ಮೇ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಅನುಮೋದತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ಅತ್ಥೇತಂ ಠಾನಂ। ನೋ ಚೇ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಞ್ಞಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ, ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮೇವ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ಅತ್ಥೇತಂ ಠಾನ’’ನ್ತಿ।
ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಆಯಸ್ಮಾ ಉದಾಯೀ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಟ್ಠಾನಂ ಖೋ ಏತಂ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅನವಕಾಸೋ ಯಂ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮೇವ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ನತ್ಥೇತಂ ಠಾನ’’ನ್ತಿ।
ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ…ಪೇ॰… ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ಅತ್ಥೇತಂ ಠಾನಂ । ನೋ ಚೇ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಞ್ಞಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ, ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮೇವ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ಅತ್ಥೇತಂ ಠಾನ’’ನ್ತಿ।
ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಉದಾಯೀ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಟ್ಠಾನಂ ಖೋ ಏತಂ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅನವಕಾಸೋ ಯಂ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮೇವ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ನತ್ಥೇತಂ ಠಾನ’’ನ್ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಭಗವತೋಪಿ ಖೋ ಮೇ ಸಮ್ಮುಖಾ ಆಯಸ್ಮಾ ಉದಾಯೀ ಯಾವತತಿಯಕಂ ಪಟಿಕ್ಕೋಸತಿ, ನ ಚ ಮೇ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಅನುಮೋದತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ತುಣ್ಹೀ ಅಸ್ಸ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಉದಾಯಿಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಕಂ ಪನ ತ್ವಂ, ಉದಾಯಿ, ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಪಚ್ಚೇಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಯೇ ತೇ, ಭನ್ತೇ, ದೇವಾ ಅರೂಪಿನೋ ಸಞ್ಞಾಮಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ತುಯ್ಹಂ, ಉದಾಯಿ, ಬಾಲಸ್ಸ ಅಬ್ಯತ್ತಸ್ಸ ಭಣಿತೇನ! ತ್ವಮ್ಪಿ ನಾಮ ಭಣಿತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ! ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ನಾಮ, ಆನನ್ದ, ಥೇರಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ವಿಹೇಸಿಯಮಾನಂ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖಿಸ್ಸಥ । ನ ಹಿ ನಾಮ, ಆನನ್ದ, ಕಾರುಞ್ಞಮ್ಪಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಥೇರಮ್ಹಿ ಬ್ಯತ್ತಮ್ಹಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಕ॰) ಭಿಕ್ಖುಮ್ಹಿ ವಿಹೇಸಿಯಮಾನಮ್ಹೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ಅತ್ಥೇತಂ ಠಾನಂ। ನೋ ಚೇ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಅಞ್ಞಂ ಆರಾಧೇಯ್ಯ , ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮೇವ ಕಬಳೀಕಾರಾಹಾರಭಕ್ಖಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಮನೋಮಯಂ ಕಾಯಂ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾಪಿ ವುಟ್ಠಹೇಯ್ಯಾಪಿ – ಅತ್ಥೇತಂ ಠಾನ’’ನ್ತಿ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಇದಂ ವತ್ವಾನ ಸುಗತೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಉಪವಾಣೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಉಪವಾಣಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಧಾವುಸೋ ಉಪವಾಣ, ಅಞ್ಞೇ ಥೇರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ವಿಹೇಸೇನ್ತಿ। ಮಯಂ ತೇನ ನ ಮುಚ್ಚಾಮ। ಅನಚ್ಛರಿಯಂ ಖೋ, ಪನೇತಂ ಆವುಸೋ ಉಪವಾಣ, ಯಂ ಭಗವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಏತದೇವ ಆರಬ್ಭ ಉದಾಹರೇಯ್ಯ ಯಥಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂಯೇವೇತ್ಥ ಉಪವಾಣಂ ಪಟಿಭಾಸೇಯ್ಯ। ಇದಾನೇವ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಾರಜ್ಜಂ ಓಕ್ಕನ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಯೇನ ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ನಿಸಜ್ಜ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಉಪವಾಣಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಕತೀಹಿ ನು ಖೋ, ಉಪವಾಣ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಥೇರೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಪಿಯೋ ಚ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ ಚ ಗರು ಚ ಭಾವನೀಯೋ ಚಾ’’ತಿ? ‘‘ಪಞ್ಚಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಥೇರೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಪಿಯೋ ಚ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ ಚ ಗರು ಚ ಭಾವನೀಯೋ ಚ। ಕತಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ? ಇಧ, ಭನ್ತೇ, ಥೇರೋ ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲವಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು; ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧಾ; ಕಲ್ಯಾಣವಾಚೋ ಹೋತಿ ಕಲ್ಯಾಣವಾಕ್ಕರಣೋ ಪೋರಿಯಾ ವಾಚಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಾಯ ಅನೇಲಗಲಾಯ ಅನೇಲಗಳಾಯ (ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಿಞ್ಞಾಪನಿಯಾ; ಚತುನ್ನಂ ಝಾನಾನಂ ಆಭಿಚೇತಸಿಕಾನಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಾನಂ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಹೋತಿ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ; ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಥೇರೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಪಿಯೋ ಚ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ ಚ ಗರು ಚ ಭಾವನೀಯೋ ಚಾ’’ತಿ।
‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು, ಉಪವಾಣ! ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಉಪವಾಣ, ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಥೇರೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಪಿಯೋ ಚ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ ಚ ಗರು ಚ ಭಾವನೀಯೋ ಚ। ಇಮೇ ಚೇ, ಉಪವಾಣ, ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಥೇರಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನ ಸಂವಿಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ, ತಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ನ ಸಕ್ಕರೇಯ್ಯುಂ ನ ಗರುಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ ನ ಮಾನೇಯ್ಯುಂ ನ ಪೂಜೇಯ್ಯುಂ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚೇನ ಪಾಲಿಚ್ಚೇನ ವಲಿತ್ತಚತಾಯ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಖೋ, ಉಪವಾಣ, ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಥೇರಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಿ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತಿ ಮಾನೇನ್ತಿ ಪೂಜೇನ್ತೀ’’ತಿ। ಛಟ್ಠಂ।
೭. ಚೋದನಾಸುತ್ತಂ
೧೬೭. ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಚೋದಕೇನ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪರಂ ಚೋದೇತುಕಾಮೇನ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಪರೋ ಚೋದೇತಬ್ಬೋ’’।
‘‘ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಕಾಲೇನ ವಕ್ಖಾಮಿ, ನೋ ಅಕಾಲೇನ; ಭೂತೇನ ವಕ್ಖಾಮಿ, ನೋ ಅಭೂತೇನ; ಸಣ್ಹೇನ ವಕ್ಖಾಮಿ, ನೋ ಫರುಸೇನ; ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಕ್ಖಾಮಿ, ನೋ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ; ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೋ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰) ಚೂಳವ॰ ೪೦೦ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಂ ವಕ್ಖಾಮಿ, ನೋ ದೋಸನ್ತರೋ ದೋಸನ್ತರೇನ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰)। ಚೋದಕೇನ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪರಂ ಚೋದೇತುಕಾಮೇನ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಪರೋ ಚೋದೇತಬ್ಬೋ।
‘‘ಇಧಾಹಂ , ಆವುಸೋ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಕಾಲೇನ ಚೋದಿಯಮಾನಂ ನೋ ಕಾಲೇನ ಕುಪಿತಂ, ಅಭೂತೇನ ಚೋದಿಯಮಾನಂ ನೋ ಭೂತೇನ ಕುಪಿತಂ, ಫರುಸೇನ ಚೋದಿಯಮಾನಂ ನೋ ಸಣ್ಹೇನ ಕುಪಿತಂ, ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ಚೋದಿಯಮಾನಂ ನೋ ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ಕುಪಿತಂ, ದೋಸನ್ತರೇನ ಚೋದಿಯಮಾನಂ ನೋ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಕುಪಿತಂ।
‘‘ಅಧಮ್ಮಚುದಿತಸ್ಸ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಉಪದಹಾತಬ್ಬೋ ಉಪದಹಿತಬ್ಬೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰) – ‘ಅಕಾಲೇನಾಯಸ್ಮಾ ಚುದಿತೋ ನೋ ಕಾಲೇನ , ಅಲಂ ತೇ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಅಭೂತೇನಾಯಸ್ಮಾ ಚುದಿತೋ ನೋ ಭೂತೇನ , ಅಲಂ ತೇ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಫರುಸೇನಾಯಸ್ಮಾ ಚುದಿತೋ ನೋ ಸಣ್ಹೇನ, ಅಲಂ ತೇ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ ; ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನಾಯಸ್ಮಾ ಚುದಿತೋ ನೋ ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ, ಅಲಂ ತೇ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ದೋಸನ್ತರೇನಾಯಸ್ಮಾ ಚುದಿತೋ ನೋ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ, ಅಲಂ ತೇ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯಾ’ತಿ। ಅಧಮ್ಮಚುದಿತಸ್ಸ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಉಪದಹಾತಬ್ಬೋ।
‘‘ಅಧಮ್ಮಚೋದಕಸ್ಸ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಉಪದಹಾತಬ್ಬೋ – ‘ಅಕಾಲೇನ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಚೋದಿತೋ ಚುದಿತೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰) ನೋ ಕಾಲೇನ, ಅಲಂ ತೇ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಅಭೂತೇನ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಚೋದಿತೋ ನೋ ಭೂತೇನ, ಅಲಂ ತೇ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಫರುಸೇನ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಚೋದಿತೋ ನೋ ಸಣ್ಹೇನ, ಅಲಂ ತೇ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಚೋದಿತೋ ನೋ ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ, ಅಲಂ ತೇ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ದೋಸನ್ತರೇನ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಚೋದಿತೋ ನೋ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ, ಅಲಂ ತೇ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯಾ’ತಿ। ಅಧಮ್ಮಚೋದಕಸ್ಸ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಉಪದಹಾತಬ್ಬೋ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಯಥಾ ನ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಅಭೂತೇನ ಚೋದೇತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾತಿ।
‘‘ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಆವುಸೋ, ಏಕಚ್ಚಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಕಾಲೇನ ಚೋದಿಯಮಾನಂ ನೋ ಅಕಾಲೇನ ಕುಪಿತಂ, ಭೂತೇನ ಚೋದಿಯಮಾನಂ ನೋ ಅಭೂತೇನ ಕುಪಿತಂ, ಸಣ್ಹೇನ ಚೋದಿಯಮಾನಂ ನೋ ಫರುಸೇನ ಕುಪಿತಂ, ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ಚೋದಿಯಮಾನಂ ನೋ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ಕುಪಿತಂ, ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಚೋದಿಯಮಾನಂ ನೋ ದೋಸನ್ತರೇನ ಕುಪಿತಂ।
‘‘ಧಮ್ಮಚುದಿತಸ್ಸ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಉಪದಹಾತಬ್ಬೋ – ‘ಕಾಲೇನಾಯಸ್ಮಾ ಚುದಿತೋ ನೋ ಅಕಾಲೇನ, ಅಲಂ ತೇ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಭೂತೇನಾಯಸ್ಮಾ ಚುದಿತೋ ನೋ ಅಭೂತೇನ, ಅಲಂ ತೇ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಸಣ್ಹೇನಾಯಸ್ಮಾ ಚುದಿತೋ ನೋ ಫರುಸೇನ, ಅಲಂ ತೇ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನಾಯಸ್ಮಾ ಚುದಿತೋ ನೋ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ, ಅಲಂ ತೇ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನಾಯಸ್ಮಾ ಚುದಿತೋ ನೋ ದೋಸನ್ತರೇನ, ಅಲಂ ತೇ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯಾ’ತಿ। ಧಮ್ಮಚುದಿತಸ್ಸ , ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಉಪದಹಾತಬ್ಬೋ।
‘‘ಧಮ್ಮಚೋದಕಸ್ಸ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಉಪದಹಾತಬ್ಬೋ – ‘ಕಾಲೇನ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಚೋದಿತೋ ನೋ ಅಕಾಲೇನ, ಅಲಂ ತೇ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಭೂತೇನ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಚೋದಿತೋ ನೋ ಅಭೂತೇನ, ಅಲಂ ತೇ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಸಣ್ಹೇನ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಚೋದಿತೋ ನೋ ಫರುಸೇನ, ಅಲಂ ತೇ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಚೋದಿತೋ ನೋ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ, ಅಲಂ ತೇ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ; ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಚೋದಿತೋ ನೋ ದೋಸನ್ತರೇನ, ಅಲಂ ತೇ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯಾ’ತಿ। ಧಮ್ಮಚೋದಕಸ್ಸ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಉಪದಹಾತಬ್ಬೋ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಯಥಾ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಭೂತೇನ ಚೋದಿತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾತಿ।
‘‘ಚುದಿತೇನ, ಆವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲೇನ ದ್ವೀಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾತಬ್ಬಂ – ಸಚ್ಚೇ ಚ, ಅಕುಪ್ಪೇ ಚ। ಮಂ ಚೇಪಿ ಪಞ್ಚಹಿ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰), ಆವುಸೋ, ಪರೇ ಚೋದೇಯ್ಯುಂ ಕಾಲೇನ ವಾ ಅಕಾಲೇನ ವಾ ಭೂತೇನ ವಾ ಅಭೂತೇನ ವಾ ಸಣ್ಹೇನ ವಾ ಫರುಸೇನ ವಾ ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವಾ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಾ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰) ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೨೭ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಂ ವಾ ದೋಸನ್ತರಾ ದೋಸನ್ತರೇನ (ಸೀ॰ ಪೀ॰ ಕ॰) ವಾ, ಅಹಮ್ಪಿ ದ್ವೀಸುಯೇವ ಧಮ್ಮೇಸು ಪತಿಟ್ಠಹೇಯ್ಯಂ – ಸಚ್ಚೇ ಚ, ಅಕುಪ್ಪೇ ಚ। ಸಚೇ ಜಾನೇಯ್ಯಂ – ‘ಅತ್ಥೇಸೋ ಮಯಿ ಧಮ್ಮೋ’ತಿ, ‘ಅತ್ಥೀ’ತಿ ನಂ ವದೇಯ್ಯಂ – ‘ಸಂವಿಜ್ಜತೇಸೋ ಮಯಿ ಧಮ್ಮೋ’ತಿ। ಸಚೇ ಜಾನೇಯ್ಯಂ – ‘ನತ್ಥೇಸೋ ಮಯಿ ಧಮ್ಮೋ’ತಿ, ‘ನತ್ಥೀ’ತಿ ನಂ ವದೇಯ್ಯಂ – ‘ನೇಸೋ ಧಮ್ಮೋ ಮಯಿ ಸಂವಿಜ್ಜತೀ’ತಿ।
‘‘ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ ತೇ ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ (ಕ॰), ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವುಚ್ಚಮಾನಾ ಅಥ ಚ ಪನಿಧೇಕಚ್ಚೇ ಮೋಘಪುರಿಸಾ ನ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಗಣ್ಹನ್ತೀ’’ತಿ।
‘‘ಯೇ ತೇ, ಭನ್ತೇ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ಜೀವಿಕತ್ಥಾ ನ ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಸಠಾ ಮಾಯಾವಿನೋ ಕೇತಬಿನೋ ಕೇಟುಭಿನೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰) ಉದ್ಧತಾ ಉನ್ನಳಾ ಚಪಲಾ ಮುಖರಾ ವಿಕಿಣ್ಣವಾಚಾ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಅಗುತ್ತದ್ವಾರಾ ಭೋಜನೇ ಅಮತ್ತಞ್ಞುನೋ ಜಾಗರಿಯಂ ಅನನುಯುತ್ತಾ ಸಾಮಞ್ಞೇ ಅನಪೇಕ್ಖವನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖಾಯ ನ ತಿಬ್ಬಗಾರವಾ ಬಾಹುಲಿಕಾ ಸಾಥಲಿಕಾ ಓಕ್ಕಮನೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಪವಿವೇಕೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ ಕುಸೀತಾ ಹೀನವೀರಿಯಾ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತಿನೋ ಅಸಮ್ಪಜಾನಾ ಅಸಮಾಹಿತಾ ವಿಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತಾ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾ ಏಳಮೂಗಾ, ತೇ ಮಯಾ ಏವಂ ವುಚ್ಚಮಾನಾ ನ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ।
‘‘ಯೇ ಪನ ತೇ, ಭನ್ತೇ, ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಅಸಠಾ ಅಮಾಯಾವಿನೋ ಅಕೇತಬಿನೋ ಅನುದ್ಧತಾ ಅನುನ್ನಳಾ ಅಚಪಲಾ ಅಮುಖರಾ ಅವಿಕಿಣ್ಣವಾಚಾ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರಾ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುನೋ ಜಾಗರಿಯಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ಸಾಮಞ್ಞೇ ಅಪೇಕ್ಖವನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖಾಯ ತಿಬ್ಬಗಾರವಾ ನ ಬಾಹುಲಿಕಾ ನ ಸಾಥಲಿಕಾ ಓಕ್ಕಮನೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ ಪವಿವೇಕೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ಪಹಿತತ್ತಾ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿನೋ ಸಮ್ಪಜಾನಾ ಸಮಾಹಿತಾ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಪಞ್ಞವನ್ತೋ ಅನೇಳಮೂಗಾ, ತೇ ಮಯಾ ಏವಂ ವುಚ್ಚಮಾನಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಗಣ್ಹನ್ತೀತಿ।
‘‘ಯೇ ತೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ಜೀವಿಕತ್ಥಾ ನ ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಸಠಾ ಮಾಯಾವಿನೋ ಕೇತಬಿನೋ ಉದ್ಧತಾ ಉನ್ನಳಾ ಚಪಲಾ ಮುಖರಾ ವಿಕಿಣ್ಣವಾಚಾ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಅಗುತ್ತದ್ವಾರಾ ಭೋಜನೇ ಅಮತ್ತಞ್ಞುನೋ ಜಾಗರಿಯಂ ಅನನುಯುತ್ತಾ ಸಾಮಞ್ಞೇ ಅನಪೇಕ್ಖವನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖಾಯ ನ ತಿಬ್ಬಗಾರವಾ ಬಾಹುಲಿಕಾ ಸಾಥಲಿಕಾ ಓಕ್ಕಮನೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಪವಿವೇಕೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ ಕುಸೀತಾ ಹೀನವೀರಿಯಾ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತಿನೋ ಅಸಮ್ಪಜಾನಾ ಅಸಮಾಹಿತಾ ವಿಬ್ಭನ್ತಚಿತ್ತಾ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾ ಏಳಮೂಗಾ, ತಿಟ್ಠನ್ತು ತೇ।
‘‘ಯೇ ಪನ, ತೇ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಅಸಠಾ ಅಮಾಯಾವಿನೋ ಅಕೇತಬಿನೋ ಅನುದ್ಧತಾ ಅನುನ್ನಳಾ ಅಚಪಲಾ ಅಮುಖರಾ ಅವಿಕಿಣ್ಣವಾಚಾ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರಾ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುನೋ ಜಾಗರಿಯಂ ಅನುಯುತ್ತಾ ಸಾಮಞ್ಞೇ ಅಪೇಕ್ಖವನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖಾಯ ತಿಬ್ಬಗಾರವಾ ನ ಬಾಹುಲಿಕಾ ನ ಸಾಥಲಿಕಾ ಓಕ್ಕಮನೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರಾ ಪವಿವೇಕೇ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಆರದ್ಧವೀರಿಯಾ ಪಹಿತತ್ತಾ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿನೋ ಸಮ್ಪಜಾನಾ ಸಮಾಹಿತಾ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಪಞ್ಞವನ್ತೋ ಅನೇಳಮೂಗಾ, ತೇ ತ್ವಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ವದೇಯ್ಯಾಸಿ । ಓವದ, ಸಾರಿಪುತ್ತ , ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ; ಅನುಸಾಸ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ – ‘ಅಸದ್ಧಮ್ಮಾ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಸದ್ಧಮ್ಮೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸ್ಸಾಮಿ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ’ತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಸತ್ತಮಂ।
೮. ಸೀಲಸುತ್ತಂ
೧೬೮. ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸ, ಆವುಸೋ, ಸೀಲವಿಪನ್ನಸ್ಸ ಹತೂಪನಿಸೋ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ; ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಮ್ಹಿ ಅಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿವಿಪನ್ನಸ್ಸ ಹತೂಪನಿಸಂ ಹೋತಿ ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನಂ; ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನೇ ಅಸತಿ ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನವಿಪನ್ನಸ್ಸ ಹತೂಪನಿಸೋ ಹೋತಿ ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗೋ; ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗೇ ಅಸತಿ ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗವಿಪನ್ನಸ್ಸ ಹತೂಪನಿಸಂ ಹೋತಿ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಂ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ರುಕ್ಖೋ ಸಾಖಾಪಲಾಸವಿಪನ್ನೋ। ತಸ್ಸ ಪಪಟಿಕಾಪಿ ನ ಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತಚೋಪಿ …ಪೇ॰… ಫೇಗ್ಗುಪಿ… ಸಾರೋಪಿ ನ ಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸ ಸೀಲವಿಪನ್ನಸ್ಸ ಹತೂಪನಿಸೋ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ; ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಮ್ಹಿ ಅಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿವಿಪನ್ನಸ್ಸ ಹತೂಪನಿಸಂ ಹೋತಿ ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನಂ; ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನೇ ಅಸತಿ ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನವಿಪನ್ನಸ್ಸ ಹತೂಪನಿಸೋ ಹೋತಿ ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗೋ; ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗೇ ಅಸತಿ ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗವಿಪನ್ನಸ್ಸ ಹತೂಪನಿಸಂ ಹೋತಿ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಂ।
‘‘ಸೀಲವತೋ, ಆವುಸೋ, ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಉಪನಿಸಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ; ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಮ್ಹಿ ಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಉಪನಿಸಸಮ್ಪನ್ನಂ ಹೋತಿ ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನಂ; ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನೇ ಸತಿ ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಉಪನಿಸಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗೋ; ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗೇ ಸತಿ ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಉಪನಿಸಸಮ್ಪನ್ನಂ ಹೋತಿ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಂ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಆವುಸೋ, ರುಕ್ಖೋ, ಸಾಖಾಪಲಾಸಸಮ್ಪನ್ನೋ। ತಸ್ಸ ಪಪಟಿಕಾಪಿ ಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತಚೋಪಿ…ಪೇ॰… ಫೇಗ್ಗುಪಿ… ಸಾರೋಪಿ ಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸೀಲವತೋ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಉಪನಿಸಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ; ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಮ್ಹಿ ಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಉಪನಿಸಸಮ್ಪನ್ನಂ ಹೋತಿ ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನಂ; ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನೇ ಸತಿ ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಉಪನಿಸಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗೋ; ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗೇ ಸತಿ ನಿಬ್ಬಿದಾವಿರಾಗಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಉಪನಿಸಸಮ್ಪನ್ನಂ ಹೋತಿ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನ’’ನ್ತಿ ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೧೬೮; ೬.೫೦; ೭.೬೫। ಅಟ್ಠಮಂ।
೯. ಖಿಪ್ಪನಿಸನ್ತಿಸುತ್ತಂ
೧೬೯. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ಸಾರಾಣೀಯಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰) ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಕಿತ್ತಾವತಾ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಭಿಕ್ಖು ಖಿಪ್ಪನಿಸನ್ತಿ ಚ ಹೋತಿ, ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸುಗ್ಗಹಿತಗ್ಗಾಹೀ ಚ, ಬಹುಞ್ಚ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಗಹಿತಞ್ಚಸ್ಸ ನಪ್ಪಮುಸ್ಸತೀ’’ತಿ? ‘‘ಆಯಸ್ಮಾ ಖೋ ಆನನ್ದೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ। ಪಟಿಭಾತು ಆಯಸ್ಮನ್ತಂಯೇವ ಆನನ್ದ’’ನ್ತಿ। ‘‘ತೇನಹಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸುಣಾಹಿ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಹಿ; ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಆನನ್ದಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸಿ। ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಇಧಾವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಭಿಕ್ಖು ಅತ್ಥಕುಸಲೋ ಚ ಹೋತಿ, ಧಮ್ಮಕುಸಲೋ ಚ, ಬ್ಯಞ್ಜನಕುಸಲೋ ಚ , ನಿರುತ್ತಿಕುಸಲೋ ಚ, ಪುಬ್ಬಾಪರಕುಸಲೋ ಚ। ಏತ್ತಾವತಾ ಖೋ , ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಭಿಕ್ಖು ಖಿಪ್ಪನಿಸನ್ತಿ ಚ ಹೋತಿ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ಸುಗ್ಗಹಿತಗ್ಗಾಹೀ ಚ, ಬಹುಞ್ಚ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಗಹಿತಞ್ಚಸ್ಸ ನಪ್ಪಮುಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಆವುಸೋ! ಅಬ್ಭುತಂ, ಆವುಸೋ!! ಯಾವ ಸುಭಾಸಿತಂ ಚಿದಂ ಆಯಸ್ಮತಾ ಆನನ್ದೇನ। ಇಮೇಹಿ ಚ ಮಯಂ ಪಞ್ಚಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಧಾರೇಮ – ‘ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಅತ್ಥಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮಕುಸಲೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಕುಸಲೋ ನಿರುತ್ತಿಕುಸಲೋ ಪುಬ್ಬಾಪರಕುಸಲೋ’’’ತಿ। ನವಮಂ।
೧೦. ಭದ್ದಜಿಸುತ್ತಂ
೧೭೦. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಘೋಸಿತಾರಾಮೇ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಭದ್ದಜಿ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಆನನ್ದೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಭದ್ದಜಿಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ ಭದ್ದಜಿ, ದಸ್ಸನಾನಂ ಅಗ್ಗಂ, ಕಿಂ ಸವನಾನಂ ಅಗ್ಗಂ, ಕಿಂ ಸುಖಾನಂ ಅಗ್ಗಂ, ಕಿಂ ಸಞ್ಞಾನಂ ಅಗ್ಗಂ, ಕಿಂ ಭವಾನಂ ಅಗ್ಗ’’ನ್ತಿ?
‘‘ಅತ್ಥಾವುಸೋ, ಬ್ರಹ್ಮಾ ಅಭಿಭೂ ಅನಭಿಭೂತೋ ಅಞ್ಞದತ್ಥುದಸೋ ವಸವತ್ತೀ, ಯೋ ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಇದಂ ದಸ್ಸನಾನಂ ಅಗ್ಗಂ। ಅತ್ಥಾವುಸೋ, ಆಭಸ್ಸರಾ ನಾಮ ದೇವಾ ಸುಖೇನ ಅಭಿಸನ್ನಾ ಪರಿಸನ್ನಾ। ತೇ ಕದಾಚಿ ಕರಹಚಿ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇನ್ತಿ – ‘ಅಹೋ ಸುಖಂ, ಅಹೋ ಸುಖ’ನ್ತಿ! ಯೋ ತಂ ಸದ್ದಂ ಸುಣಾತಿ, ಇದಂ ಸವನಾನಂ ಅಗ್ಗಂ। ಅತ್ಥಾವುಸೋ, ಸುಭಕಿಣ್ಹಾ ನಾಮ ದೇವಾ। ತೇ ಸನ್ತಂಯೇವ ತುಸಿತಾ ಸುಖಂ ಪಟಿವೇದೇನ್ತಿ, ಇದಂ ಸುಖಾನಂ ಅಗ್ಗಂ। ಅತ್ಥಾವುಸೋ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನೂಪಗಾ ದೇವಾ, ಇದಂ ಸಞ್ಞಾನಂ ಅಗ್ಗಂ। ಅತ್ಥಾವುಸೋ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನೂಪಗಾ ದೇವಾ, ಇದಂ ಭವಾನಂ ಅಗ್ಗ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಸಮೇತಿ ಖೋ ಇದಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಭದ್ದಜಿಸ್ಸ, ಯದಿದಂ ಬಹುನಾ ಜನೇನಾ’’ತಿ?
‘‘ಆಯಸ್ಮಾ ಖೋ, ಆನನ್ದೋ, ಬಹುಸ್ಸುತೋ। ಪಟಿಭಾತು ಆಯಸ್ಮನ್ತಂಯೇವ ಆನನ್ದ’’ನ್ತಿ। ‘‘ತೇನಹಾವುಸೋ ಭದ್ದಜಿ, ಸುಣಾಹಿ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಹಿ; ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಭದ್ದಜಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಆನನ್ದಸ್ಸ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸಿ। ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಯಥಾ ಪಸ್ಸತೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಅನನ್ತರಾ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ ಹೋತಿ, ಇದಂ ದಸ್ಸನಾನಂ ಅಗ್ಗಂ। ಯಥಾ ಸುಣತೋ ಅನನ್ತರಾ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ ಹೋತಿ, ಇದಂ ಸವನಾನಂ ಅಗ್ಗಂ। ಯಥಾ ಸುಖಿತಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ ಹೋತಿ, ಇದಂ ಸುಖಾನಂ ಅಗ್ಗಂ। ಯಥಾ ಸಞ್ಞಿಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ ಹೋತಿ, ಇದಂ ಸಞ್ಞಾನಂ ಅಗ್ಗಂ। ಯಥಾ ಭೂತಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ ಹೋತಿ, ಇದಂ ಭವಾನಂ ಅಗ್ಗ’’ನ್ತಿ। ದಸಮಂ।
ಆಘಾತವಗ್ಗೋ ದುತಿಯೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ದ್ವೇ ಆಘಾತವಿನಯಾ, ಸಾಕಚ್ಛಾ ಸಾಜೀವತೋ ಪಞ್ಹಂ।
ಪುಚ್ಛಾ ನಿರೋಧೋ ಚೋದನಾ, ಸೀಲಂ ನಿಸನ್ತಿ ಭದ್ದಜೀತಿ॥