೨. ಅನುಸಯವಗ್ಗೋ
೧. ಪಠಮಅನುಸಯಸುತ್ತಂ
೧೧. ‘‘ಸತ್ತಿಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುಸಯಾ। ಕತಮೇ ಸತ್ತ? ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯೋ, ಪಟಿಘಾನುಸಯೋ , ದಿಟ್ಠಾನುಸಯೋ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನುಸಯೋ, ಮಾನಾನುಸಯೋ, ಭವರಾಗಾನುಸಯೋ , ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯೋ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತ ಅನುಸಯಾ’’ತಿ। ಪಠಮಂ।
೨. ದುತಿಯಅನುಸಯಸುತ್ತಂ
೧೨. ‘‘ಸತ್ತನ್ನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುಸಯಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಸಮುಚ್ಛೇದಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತಿ। ಕತಮೇಸಂ ಸತ್ತನ್ನಂ? ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಸಮುಚ್ಛೇದಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತಿ, ಪಟಿಘಾನುಸಯಸ್ಸ…ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಾನುಸಯಸ್ಸ… ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನುಸಯಸ್ಸ… ಮಾನಾನುಸಯಸ್ಸ… ಭವರಾಗಾನುಸಯಸ್ಸ… ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ ಸಮುಚ್ಛೇದಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತಿ। ಇಮೇಸಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತನ್ನಂ ಅನುಸಯಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಸಮುಚ್ಛೇದಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತಿ।
‘‘ಯತೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಂಕತೋ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ। ಪಟಿಘಾನುಸಯೋ…ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಾನುಸಯೋ… ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನುಸಯೋ… ಮಾನಾನುಸಯೋ… ಭವರಾಗಾನುಸಯೋ… ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಂಕತೋ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಅಚ್ಛೇಚ್ಛಿ ತಣ್ಹಂ, ವಿವತ್ತಯಿ ಸಂಯೋಜನಂ, ಸಮ್ಮಾ ಮಾನಾಭಿಸಮಯಾ ಅನ್ತಮಕಾಸಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾ’’ತಿ। ದುತಿಯಂ।
೩. ಕುಲಸುತ್ತಂ
೧೩. ‘‘ಸತ್ತಹಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಕುಲಂ ಅನುಪಗನ್ತ್ವಾ ವಾ ನಾಲಂ ಉಪಗನ್ತುಂ, ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ವಾ ನಾಲಂ ಉಪನಿಸೀದಿತುಂ। ಕತಮೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ? ನ ಮನಾಪೇನ ಪಚ್ಚುಟ್ಠೇನ್ತಿ, ನ ಮನಾಪೇನ ಅಭಿವಾದೇನ್ತಿ, ನ ಮನಾಪೇನ ಆಸನಂ ದೇನ್ತಿ, ಸನ್ತಮಸ್ಸ ಪರಿಗುಹನ್ತಿ, ಬಹುಕಮ್ಪಿ ಥೋಕಂ ದೇನ್ತಿ, ಪಣೀತಮ್ಪಿ ಲೂಖಂ ದೇನ್ತಿ, ಅಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ದೇನ್ತಿ ನೋ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಕುಲಂ ಅನುಪಗನ್ತ್ವಾ ವಾ ನಾಲಂ ಉಪಗನ್ತುಂ, ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ವಾ ನಾಲಂ ಉಪನಿಸೀದಿತುಂ।
‘‘ಸತ್ತಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಕುಲಂ ಅನುಪಗನ್ತ್ವಾ ವಾ ಅಲಂ ಉಪಗನ್ತುಂ, ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ವಾ ಅಲಂ ಉಪನಿಸೀದಿತುಂ। ಕತಮೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ? ಮನಾಪೇನ ಪಚ್ಚುಟ್ಠೇನ್ತಿ, ಮನಾಪೇನ ಅಭಿವಾದೇನ್ತಿ, ಮನಾಪೇನ ಆಸನಂ ದೇನ್ತಿ, ಸನ್ತಮಸ್ಸ ನ ಪರಿಗುಹನ್ತಿ, ಬಹುಕಮ್ಪಿ ಬಹುಕಂ ದೇನ್ತಿ, ಪಣೀತಮ್ಪಿ ಪಣೀತಂ ದೇನ್ತಿ, ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ದೇನ್ತಿ ನೋ ಅಸಕ್ಕಚ್ಚಂ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಕುಲಂ ಅನುಪಗನ್ತ್ವಾ ವಾ ಅಲಂ ಉಪಗನ್ತುಂ, ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ವಾ ಅಲಂ ಉಪನಿಸೀದಿತು’’ನ್ತಿ। ತತಿಯಂ।
೪. ಪುಗ್ಗಲಸುತ್ತಂ
೧೪. ‘‘ಸತ್ತಿಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಆಹುನೇಯ್ಯಾ ಪಾಹುನೇಯ್ಯಾ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾ ಅಞ್ಜಲಿಕರಣೀಯಾ ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸ। ಕತಮೇ ಸತ್ತ? ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತೋ, ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ, ಕಾಯಸಕ್ಖೀ, ದಿಟ್ಠಿಪ್ಪತ್ತೋ ದಿಟ್ಠಪ್ಪತ್ತೋ (ಕ॰), ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತೋ, ಧಮ್ಮಾನುಸಾರೀ, ಸದ್ಧಾನುಸಾರೀ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತ ಪುಗ್ಗಲಾ ಆಹುನೇಯ್ಯಾ ಪಾಹುನೇಯ್ಯಾ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾ ಅಞ್ಜಲಿಕರಣೀಯಾ ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।
೫. ಉದಕೂಪಮಾಸುತ್ತಂ
೧೫. ‘‘ಸತ್ತಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉದಕೂಪಮಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮೇ ಸತ್ತ? ಪು॰ ಪ॰ ೨೦೩; ಕಥಾ॰ ೮೫೨ ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಕಿಂ ನಿಮುಗ್ಗೋ ನಿಮುಗ್ಗೋವ ಹೋತಿ; ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಮುಜ್ಜತಿ; ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ಹೋತಿ; ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸತಿ ವಿಲೋಕೇತಿ; ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪತರತಿ; ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪತಿಗಾಧಪ್ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ; ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ತಿಣ್ಣೋ ಹೋತಿ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಪಾರಗತೋ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰) ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಕಿಂ ನಿಮುಗ್ಗೋ ನಿಮುಗ್ಗೋವ ಹೋತಿ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ ಏಕನ್ತಕಾಳಕೇಹಿ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಕಿಂ ನಿಮುಗ್ಗೋ ನಿಮುಗ್ಗೋವ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಮುಜ್ಜತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜತಿ ಸಾಧು ಸದ್ಧಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ಸಾಧು ಹಿರೀ…ಪೇ॰… ಸಾಧು ಓತ್ತಪ್ಪಂ… ಸಾಧು ವೀರಿಯಂ ವಿರಿಯಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಕಂ॰ ಪೀ॰) … ಸಾಧು ಪಞ್ಞಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ। ತಸ್ಸ ಸಾ ಸದ್ಧಾ ನೇವ ತಿಟ್ಠತಿ ನೋ ವಡ್ಢತಿ ಹಾಯತಿಯೇವ, ತಸ್ಸ ಸಾ ಹಿರೀ…ಪೇ॰… ತಸ್ಸ ತಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ… ತಸ್ಸ ತಂ ವೀರಿಯಂ… ತಸ್ಸ ಸಾ ಪಞ್ಞಾ ನೇವ ತಿಟ್ಠತಿ ನೋ ವಡ್ಢತಿ ಹಾಯತಿಯೇವ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಮುಜ್ಜತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ಹೋತಿ? ಇಧ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜತಿ ಸಾಧು ಸದ್ಧಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ಸಾಧು ಹಿರೀ…ಪೇ॰… ಸಾಧು ಓತ್ತಪ್ಪಂ… ಸಾಧು ವೀರಿಯಂ… ಸಾಧು ಪಞ್ಞಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ। ತಸ್ಸ ಸಾ ಸದ್ಧಾ ನೇವ ಹಾಯತಿ ನೋ ವಡ್ಢತಿ ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ತಸ್ಸ ಸಾ ಹಿರೀ…ಪೇ॰… ತಸ್ಸ ತಂ ಓತ್ತಪ್ಪಂ… ತಸ್ಸ ತಂ ವೀರಿಯಂ… ತಸ್ಸ ಸಾ ಪಞ್ಞಾ ನೇವ ಹಾಯತಿ ನೋ ವಡ್ಢತಿ ಠಿತಾ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸತಿ ವಿಲೋಕೇತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜತಿ ಸಾಧು ಸದ್ಧಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ಸಾಧು ಹಿರೀ…ಪೇ॰… ಸಾಧು ಓತ್ತಪ್ಪಂ… ಸಾಧು ವೀರಿಯಂ… ಸಾಧು ಪಞ್ಞಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ। ಸೋ ತಿಣ್ಣಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪರಿಕ್ಖಯಾ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಹೋತಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ ನಿಯತೋ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸತಿ ವಿಲೋಕೇತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪತರತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜತಿ ಸಾಧು ಸದ್ಧಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ಸಾಧು ಹಿರೀ…ಪೇ॰… ಸಾಧು ಓತ್ತಪ್ಪಂ… ಸಾಧು ವೀರಿಯಂ… ಸಾಧು ಪಞ್ಞಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ। ಸೋ ತಿಣ್ಣಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪರಿಕ್ಖಯಾ ರಾಗದೋಸಮೋಹಾನಂ ತನುತ್ತಾ ಸಕದಾಗಾಮೀ ಹೋತಿ, ಸಕಿದೇವ ಸಕಿಂದೇವ (ಕ॰) ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರೋತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕರೋ ಹೋತಿ (ಕ॰)। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪತರತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪತಿಗಾಧಪ್ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜತಿ ಸಾಧು ಸದ್ಧಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ಸಾಧು ಹಿರೀ…ಪೇ॰… ಸಾಧು ಓತ್ತಪ್ಪಂ… ಸಾಧು ವೀರಿಯಂ… ಸಾಧು ಪಞ್ಞಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ। ಸೋ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪರಿಕ್ಖಯಾ ಓಪಪಾತಿಕೋ ಹೋತಿ ತತ್ಥ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಅನಾವತ್ತಿಧಮ್ಮೋ ತಸ್ಮಾ ಲೋಕಾ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪತಿಗಾಧಪ್ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ತಿಣ್ಣೋ ಹೋತಿ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ। ಇಧ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜತಿ ಸಾಧು ಸದ್ಧಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ಸಾಧು ಹಿರೀ…ಪೇ॰… ಸಾಧು ಓತ್ತಪ್ಪಂ… ಸಾಧು ವೀರಿಯಂ… ಸಾಧು ಪಞ್ಞಾ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ। ಸೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಂ ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ತಿಣ್ಣೋ ಹೋತಿ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ।
‘‘ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತ ಉದಕೂಪಮಾ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।
೬. ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀಸುತ್ತಂ
೧೬. ‘‘ಸತ್ತಿಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಆಹುನೇಯ್ಯಾ ಪಾಹುನೇಯ್ಯಾ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾ ಅಞ್ಜಲಿಕರಣೀಯಾ ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸ। ಕತಮೇ ಸತ್ತ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರೇಸು ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞೀ, ಅನಿಚ್ಚಪಟಿಸಂವೇದೀ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಅಬ್ಬೋಕಿಣ್ಣಂ ಚೇತಸಾ ಅಧಿಮುಚ್ಚಮಾನೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಯೋಗಾಹಮಾನೋ। ಸೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಆಹುನೇಯ್ಯೋ ಪಾಹುನೇಯ್ಯೋ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋ ಅಞ್ಜಲಿಕರಣೀಯೋ ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರೇಸು ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞೀ, ಅನಿಚ್ಚಪಟಿಸಂವೇದೀ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಅಬ್ಬೋಕಿಣ್ಣಂ ಚೇತಸಾ ಅಧಿಮುಚ್ಚಮಾನೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಯೋಗಾಹಮಾನೋ। ತಸ್ಸ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ಆಸವಪರಿಯಾದಾನಞ್ಚ ಹೋತಿ ಜೀವಿತಪರಿಯಾದಾನಞ್ಚ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುತಿಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಆಹುನೇಯ್ಯೋ…ಪೇ॰… ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರೇಸು ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ, ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞೀ, ಅನಿಚ್ಚಪಟಿಸಂವೇದೀ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಅಬ್ಬೋಕಿಣ್ಣಂ ಚೇತಸಾ ಅಧಿಮುಚ್ಚಮಾನೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಯೋಗಾಹಮಾನೋ। ಸೋ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪರಿಕ್ಖಯಾ ಅನ್ತರಾಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಉಪಹಚ್ಚಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಅಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಉದ್ಧಂಸೋತೋ ಹೋತಿ ಅಕನಿಟ್ಠಗಾಮೀ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಮೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಆಹುನೇಯ್ಯೋ ಪಾಹುನೇಯ್ಯೋ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋ ಅಞ್ಜಲಿಕರಣೀಯೋ ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತ ಪುಗ್ಗಲಾ ಆಹುನೇಯ್ಯಾ ಪಾಹುನೇಯ್ಯಾ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾ ಅಞ್ಜಲಿಕರಣೀಯಾ ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಛಟ್ಠಂ।
೭. ದುಕ್ಖಾನುಪಸ್ಸೀಸುತ್ತಂ
೧೭. ಸತ್ತಿಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಆಹುನೇಯ್ಯಾ…ಪೇ॰… ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸ। ಕತಮೇ ಸತ್ತ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರೇಸು ದುಕ್ಖಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰…। ಸತ್ತಮಂ।
೮. ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸೀಸುತ್ತಂ
೧೮. ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰…। ಅಟ್ಠಮಂ।
೯. ನಿಬ್ಬಾನಸುತ್ತಂ
೧೯. ಕಥಾ॰ ೫೪೭-೫೪೮ ‘‘ನಿಬ್ಬಾನೇ ಸುಖಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಸುಖಸಞ್ಞೀ ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಅಬ್ಬೋಕಿಣ್ಣಂ ಚೇತಸಾ ಅಧಿಮುಚ್ಚಮಾನೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಯೋಗಾಹಮಾನೋ। ಸೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಠಮೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಆಹುನೇಯ್ಯೋ…ಪೇ॰… ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಸುಖಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಸುಖಸಞ್ಞೀ ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಅಬ್ಬೋಕಿಣ್ಣಂ ಚೇತಸಾ ಅಧಿಮುಚ್ಚಮಾನೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಯೋಗಾಹಮಾನೋ। ತಸ್ಸ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ಆಸವಪರಿಯಾದಾನಞ್ಚ ಹೋತಿ ಜೀವಿತಪರಿಯಾದಾನಞ್ಚ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುತಿಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಆಹುನೇಯ್ಯೋ…ಪೇ॰… ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಸುಖಾನುಪಸ್ಸೀ ವಿಹರತಿ ಸುಖಸಞ್ಞೀ ಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಅಬ್ಬೋಕಿಣ್ಣಂ ಚೇತಸಾ ಅಧಿಮುಚ್ಚಮಾನೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಯೋಗಾಹಮಾನೋ। ಸೋ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪರಿಕ್ಖಯಾ ಅನ್ತರಾಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಉಪಹಚ್ಚಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಅಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಸಙ್ಖಾರಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಉದ್ಧಂಸೋತೋ ಹೋತಿ ಅಕನಿಟ್ಠಗಾಮೀ। ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಮೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಆಹುನೇಯ್ಯೋ…ಪೇ॰… ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸ । ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತ ಪುಗ್ಗಲಾ ಆಹುನೇಯ್ಯಾ…ಪೇ॰… ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸಾ’’ತಿ। ನವಮಂ।
೧೦. ನಿದ್ದಸವತ್ಥುಸುತ್ತಂ
೨೦. ‘‘ಸತ್ತಿಮಾನಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಿದ್ದಸವತ್ಥೂನಿ। ಕತಮಾನಿ ಸತ್ತ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಸಿಕ್ಖಾಸಮಾದಾನೇ ತಿಬ್ಬಚ್ಛನ್ದೋ ಹೋತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ಸಿಕ್ಖಾಸಮಾದಾನೇ ಅವಿಗತಪೇಮೋ ಅಧಿಗತಪೇಮೋ (ಸ್ಯಾ॰) ಅ॰ ನಿ॰ ೭.೪೨; ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೩೧, ಧಮ್ಮನಿಸನ್ತಿಯಾ ತಿಬ್ಬಚ್ಛನ್ದೋ ಹೋತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ಧಮ್ಮನಿಸನ್ತಿಯಾ ಅವಿಗತಪೇಮೋ, ಇಚ್ಛಾವಿನಯೇ ತಿಬ್ಬಚ್ಛನ್ದೋ ಹೋತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ಇಚ್ಛಾವಿನಯೇ ಅವಿಗತಪೇಮೋ, ಪಟಿಸಲ್ಲಾನೇ ತಿಬ್ಬಚ್ಛನ್ದೋ ಹೋತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನೇ ಅವಿಗತಪೇಮೋ, ವೀರಿಯಾರಮ್ಭೇ ವೀರಿಯಾರಬ್ಭೇ (ಕ॰) ತಿಬ್ಬಚ್ಛನ್ದೋ ಹೋತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭೇ ಅವಿಗತಪೇಮೋ, ಸತಿನೇಪಕ್ಕೇ ತಿಬ್ಬಚ್ಛನ್ದೋ ಹೋತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ಸತಿನೇಪಕ್ಕೇ ಅವಿಗತಪೇಮೋ, ದಿಟ್ಠಿಪಟಿವೇಧೇ ತಿಬ್ಬಚ್ಛನ್ದೋ ಹೋತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಪಟಿವೇಧೇ ಅವಿಗತಪೇಮೋ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತ ನಿದ್ದಸವತ್ಥೂನೀ’’ತಿ। ದಸಮಂ।
ಅನುಸಯವಗ್ಗೋ ದುತಿಯೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ದುವೇ ಅನುಸಯಾ ಕುಲಂ, ಪುಗ್ಗಲಂ ಉದಕೂಪಮಂ।
ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನತ್ತಾ ಚ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಿದ್ದಸವತ್ಥು ಚಾತಿ॥