॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯೇ
ಪಞ್ಚಕನಿಪಾತ-ಟೀಕಾ
೧. ಪಠಮಪಣ್ಣಾಸಕಂ
೧. ಸೇಖಬಲವಗ್ಗೋ
೧. ಸಂಖಿತ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೧. ಪಞ್ಚಕನಿಪಾತಸ್ಸ ‘‘ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯೇ ನ ಕಮ್ಪತೀ’’ತಿ।
ಸಂಖಿತ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೨-೬. ವಿತ್ಥತಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ
೨-೬. ದುತಿಯೇ ಹಿರೀಯತೀತಿ ಲಜ್ಜತಿ ವಿರಜ್ಜತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಹಿರೀ ಪಾಪಜಿಗುಚ್ಛನಲಕ್ಖಣಾ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಜಿಗುಚ್ಛತೀತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಓತ್ತಪ್ಪತೀತಿ ಉತ್ರಸತಿ। ಪಾಪುತ್ರಾಸಲಕ್ಖಣಞ್ಹಿ ಓತ್ತಪ್ಪಂ।
ಪಗ್ಗಹಿತವೀರಿಯೋತಿ ‘‘ಅನೋಸಕ್ಕಿತಮಾನಸೋ’’ತಿ। ಪಹಾನತ್ಥಾಯಾತಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನತ್ಥಾಯ। ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ ಸಮಧಿಗಮೋ ಏವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಪಟಿಲಾಭತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ।
ಗತಿಅತ್ಥಾ ಧಾತುಸದ್ದಾ ಬುದ್ಧಿಅತ್ಥಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಉದಯಞ್ಚ ವಯಞ್ಚ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ಸಮತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ। ಮಿಸ್ಸಕನಯೇನಾಯಂ ದೇಸನಾ ಗತಾತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಸೇನ ಚ ಸಮುಚ್ಛೇದವಸೇನ ಚಾ’’ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ಚೇವ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಚಾ’’ತಿ। ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಕಿರಿಯತೋ ಸಾ ಚ ಖೋ ಪದೇಸಿಕಾತಿ ನಿಪ್ಪದೇಸಿಕಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಪಟಿಲಾಭಸಂವತ್ತನತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಗಾಮಿನಿಭಾವೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಮ್ಮಾತಿ ಯಾಥಾವತೋ। ಅಕುಪ್ಪಧಮ್ಮತಾಯ ಹಿ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಖೇಪಿತಂ ಖೇಪಿತಮೇವ, ನಾಸ್ಸ ಪುನ ಖೇಪನಕಿಚ್ಚಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಉಪಾಯೇನ ಞಾಯೇನ ಸಾ ಪವತ್ತತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಹೇತುನಾ ನಯೇನಾ’’ತಿ। ತತಿಯಾದೀಸು ನತ್ಥಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ।
ವಿತ್ಥತಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೭. ಕಾಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೭. ಸತ್ತಮೇ ಅಸನ್ತಿ ಲೂನನ್ತಿ ತೇನಾತಿ ಅಸಿತಂ, ದಾತ್ತಂ। ವಿವಿಧಾ ಆಭಞ್ಜನ್ತಿ ಭಾರಂ ಓಲಮ್ಬೇನ್ತಿ ತೇನಾತಿ ಬ್ಯಾಭಙ್ಗೀ, ವಿಧಂ। ಕುಲಪುತ್ತೋತಿ ಏತ್ಥ ದುವಿಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಜಾತಿಕುಲಪುತ್ತೋ, ಆಚಾರಕುಲಪುತ್ತೋ ಚ। ತತ್ಥ ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ನಾಮ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇ ಅಗ್ಗಕುಲಿಕಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೨೯೪) ಏವಂ ಆಗತೋ ಉಚ್ಚಕುಲಪ್ಪಸುತೋ ಜಾತಿಕುಲಪುತ್ತೋ ನಾಮ। ‘‘ಯೇ ತೇ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸದ್ಧಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೩೪) ಏವಂ ಆಗತಾ ಪನ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಕುಲೇ ಪಸುತಾಪಿ ಆಚಾರಸಮ್ಪನ್ನಾ ಆಚಾರಕುಲಪುತ್ತೋ ನಾಮ। ಇಧ ಪನ ಆಚಾರಕುಲಪುತ್ತೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕುಲಪುತ್ತೋತಿ ಆಚಾರಕುಲಪುತ್ತೋ’’ತಿ। ಯುತ್ತನ್ತಿ ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ, ಏವಂ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
ಕಾಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೮. ಚವನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೮. ಅಟ್ಠಮೇ ಸದ್ಧಾಯಾತಿ ಇಮಿನಾ ಅಧಿಗಮಸದ್ಧಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ಹಿ ಸದ್ಧಾ – ಆಗಮನೀಯಸದ್ಧಾ, ಅಧಿಗಮಸದ್ಧಾ, ಪಸಾದಸದ್ಧಾ, ಓಕಪ್ಪನಸದ್ಧಾತಿ। ತತ್ಥ ಆಗಮನೀಯಸದ್ಧಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಪವತ್ತಾ ಹೋತಿ। ಆಗಮನೀಯಪ್ಪಟಿಪದಾಯ ಆಗತಾ ಹಿ ಸದ್ಧಾ ಸಾತಿಸಯಾ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಪರೋಪದೇಸೇನ ವಿನಾ ಸದ್ಧೇಯ್ಯವತ್ಥುಂ ಅವಿಪರೀತತೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಧಿಮುಚ್ಚನತೋ। ಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧತೋ ಆಗತಸದ್ಧಾ ಅಧಿಗಮಸದ್ಧಾ ಸುಪ್ಪಬುದ್ಧಾದೀನಂ ವಿಯ। ‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಬುದ್ಧಾದೀಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಪ್ಪಸಾದೋ ಪಸಾದಸದ್ಧಾ ಮಹಾಕಪ್ಪಿನರಾಜಾದೀನಂ ವಿಯ। ‘‘ಏವಮೇತ’’ನ್ತಿ ಓಕ್ಕನ್ದಿತ್ವಾ ಪಕ್ಖನ್ದಿತ್ವಾ ಸದ್ದಹನವಸೇನ ಕಪ್ಪನಂ ಓಕಪ್ಪನಂ, ತದೇವ ಸದ್ಧಾತಿ ಓಕಪ್ಪನಸದ್ಧಾ। ತತ್ಥ ಪಸಾದಸದ್ಧಾ ಪರನೇಯ್ಯರೂಪಾ ಹೋತಿ, ಸವನಮತ್ತೇನಪಿ ಪಸೀದನತೋ। ಓಕಪ್ಪನಸದ್ಧಾ ಸದ್ಧೇಯ್ಯಂ ವತ್ಥುಂ ಓಗಾಹಿತ್ವಾ ಅನುಪವಿಸಿತ್ವಾ ‘‘ಏವಮೇತ’’ನ್ತಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕರೋನ್ತೀ ವಿಯ ಪವತ್ತತಿ।
ಚವನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೯. ಪಠಮಅಗಾರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೯. ನವಮೇ ಅಪ್ಪತಿಸ್ಸಯೋತಿ ಅಪ್ಪತಿಸ್ಸವೋ ವ-ಕಾರಸ್ಸ ಯ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ನಿದ್ದೇಸೋ। ಗರುನಾ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ವುತ್ತೋ ಗಾರವವಸೇನ ಪತಿಸ್ಸವನಂ, ಪತಿಸ್ಸವೋ, ಪತಿಸ್ಸವಭೂತಂ, ತಂಸಭಾವಞ್ಚ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಾರವಂ। ನತ್ಥಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪತಿಸ್ಸವೋತಿ ಅಪ್ಪತಿಸ್ಸವೋ, ಗಾರವವಿರಹಿತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಜೇಟ್ಠಕೋ ಅನೀಚವುತ್ತೀ’’ತಿ।
ಪಠಮಅಗಾರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೧೦. ದುತಿಯಅಗಾರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
೧೦. ದಸಮೇ ವುದ್ಧಿನ್ತಿಆದೀಸು ಸೀಲೇನ ವುದ್ಧಿಂ, ಮಗ್ಗೇನ ವಿರುಳ್ಹಿಂ, ನಿಬ್ಬಾನೇನ ವೇಪುಲ್ಲಂ। ಸೀಲಸಮಾಧೀಹಿ ವಾ ವುದ್ಧಿಂ, ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗೇಹಿ ವಿರುಳ್ಹಿಂ, ಫಲನಿಬ್ಬಾನೇಹಿ ವೇಪುಲ್ಲಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಯಸ್ಸ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಸೀಲಂ ಅಖಣ್ಡಾದಿಭಾವಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಂ ವಿಸೇಸಭಾಗಿಯತ್ತಾ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನೇವ ಮಗ್ಗಫಲಾವಹಂ ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಿಯ, ಸೋ ತಾದಿಸೇನ ಸೀಲೇನ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ವುದ್ಧಿಂ
ದುತಿಯಅಗಾರವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಸೇಖಬಲವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।