॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯೋ
ನವಕನಿಪಾತಪಾಳಿ
೧. ಪಠಮಪಣ್ಣಾಸಕಂ
೧. ಸಮ್ಬೋಧಿವಗ್ಗೋ
೧. ಸಮ್ಬೋಧಿಸುತ್ತಂ
೧. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ –
‘‘ಸಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಸಮ್ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾನಂ ಸಮ್ಬೋಧಪಕ್ಖಿಕಾನಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰), ಆವುಸೋ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಕಾ ಉಪನಿಸಾ ಭಾವನಾಯಾ’ತಿ, ಏವಂ ಪುಟ್ಠಾ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಸಂ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಕಿನ್ತಿ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ? ‘‘ಭಗವಂಮೂಲಕಾ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಧಮ್ಮಾ…ಪೇ॰… ಭಗವತೋ ಸುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಧಾರೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ।
‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ; ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಸಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಏವಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಸಮ್ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾನಂ, ಆವುಸೋ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಕಾ ಉಪನಿಸಾ ಭಾವನಾಯಾ’ತಿ, ಏವಂ ಪುಟ್ಠಾ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತೇಸಂ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾನಂ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೇಯ್ಯಾಥ –
‘‘ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋ ಹೋತಿ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯೋ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕೋ । ಸಮ್ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾನಂ, ಆವುಸೋ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಯಂ ಪಠಮಾ ಉಪನಿಸಾ ಭಾವನಾಯ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲವಾ ಹೋತಿ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ, ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು। ಸಮ್ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾನಂ, ಆವುಸೋ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಯಂ ದುತಿಯಾ ಉಪನಿಸಾ ಭಾವನಾಯ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಯಾಯಂ ಕಥಾ ಅಭಿಸಲ್ಲೇಖಿಕಾ ಚೇತೋವಿವರಣಸಪ್ಪಾಯಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಕಥಾ ಸನ್ತುಟ್ಠಿಕಥಾ ಪವಿವೇಕಕಥಾ ಅಸಂಸಗ್ಗಕಥಾ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಕಥಾ ಸೀಲಕಥಾ ಸಮಾಧಿಕಥಾ ಪಞ್ಞಾಕಥಾ ವಿಮುತ್ತಿಕಥಾ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕಥಾ, ಏವರೂಪಿಯಾ ಕಥಾಯ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಹೋತಿ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ। ಸಮ್ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾನಂ, ಆವುಸೋ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಯಂ ತತಿಯಾ ಉಪನಿಸಾ ಭಾವನಾಯ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ವಿಹರತಿ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ, ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪದಾಯ, ಥಾಮವಾ ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮೋ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ಸಮ್ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾನಂ, ಆವುಸೋ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಯಂ ಚತುತ್ಥೀ ಉಪನಿಸಾ ಭಾವನಾಯ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಪಞ್ಞವಾ ಹೋತಿ ಉದಯತ್ಥಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಾಯ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಾಯ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಗಾಮಿನಿಯಾ। ಸಮ್ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾನಂ, ಆವುಸೋ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಯಂ ಪಞ್ಚಮೀ ಉಪನಿಸಾ ಭಾವನಾಯ’’।
‘‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸೇತಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸ – ಸೀಲವಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರಿಸ್ಸತಿ ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ, ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು।
‘‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸ – ಯಾಯಂ ಕಥಾ ಅಭಿಸಲ್ಲೇಖಿಕಾ ಚೇತೋವಿವರಣಸಪ್ಪಾಯಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಕಥಾ ಸನ್ತುಟ್ಠಿಕಥಾ ಪವಿವೇಕಕಥಾ ಅಸಂಸಗ್ಗಕಥಾ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಕಥಾ ಸೀಲಕಥಾ ಸಮಾಧಿಕಥಾ ಪಞ್ಞಾಕಥಾ ವಿಮುತ್ತಿಕಥಾ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕಥಾ, ಏವರೂಪಿಯಾ ಕಥಾಯ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ।
‘‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸ – ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ವಿಹರಿಸ್ಸತಿ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ, ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪದಾಯ, ಥಾಮವಾ ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮೋ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು।
‘‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸ – ಪಞ್ಞವಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಉದಯತ್ಥಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಾಯ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಾಯ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಗಾಮಿನಿಯಾ।
‘‘ತೇನ ಚ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಇಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮಾ ಉತ್ತರಿ ಉತ್ತರಿಂ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰) ಭಾವೇತಬ್ಬಾ – ಅಸುಭಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ, ಮೇತ್ತಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಬ್ಯಾಪಾದಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ, ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿ ಆನಾಪಾನಸತಿ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ವಿತಕ್ಕುಪಚ್ಛೇದಾಯ, ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಅಸ್ಮಿಮಾನಸಮುಗ್ಘಾತಾಯ। ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಿನೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನತ್ತಸಞ್ಞಾ ಸಣ್ಠಾತಿ। ಅನತ್ತಸಞ್ಞೀ ಅಸ್ಮಿಮಾನಸಮುಗ್ಘಾತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ । ಪಠಮಂ।
೨. ನಿಸ್ಸಯಸುತ್ತಂ
೨. ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ…ಪೇ॰… ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘‘ನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನೋ ನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನೋ’ತಿ, ಭನ್ತೇ, ವುಚ್ಚತಿ। ಕಿತ್ತಾವತಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖು ನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತೀ’’ತಿ? ‘‘ಸದ್ಧಂ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖು ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಕುಸಲಂ ಪಜಹತಿ ಕುಸಲಂ ಭಾವೇತಿ, ಪಹೀನಮೇವಸ್ಸ ತಂ ಅಕುಸಲಂ ಹೋತಿ। ಹಿರಿಂ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖು ನಿಸ್ಸಾಯ…ಪೇ॰… ಓತ್ತಪ್ಪಂ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖು ನಿಸ್ಸಾಯ…ಪೇ॰… ವೀರಿಯಂ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖು ನಿಸ್ಸಾಯ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞಂ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖು ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಕುಸಲಂ ಪಜಹತಿ ಕುಸಲಂ ಭಾವೇತಿ, ಪಹೀನಮೇವಸ್ಸ ತಂ ಅಕುಸಲಂ ಹೋತಿ । ತಂ ಹಿಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಕುಸಲಂ ಪಹೀನಂ ಹೋತಿ ಸುಪ್ಪಹೀನಂ, ಯಂಸ ಅರಿಯಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ದಿಸ್ವಾ ಪಹೀನಂ’’।
‘‘ತೇನ ಚ ಪನ, ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಇಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಚತ್ತಾರೋ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹಾತಬ್ಬಾ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖು ಸಙ್ಖಾಯೇಕಂ ಪಟಿಸೇವತಿ, ಸಙ್ಖಾಯೇಕಂ ಅಧಿವಾಸೇತಿ, ಸಙ್ಖಾಯೇಕಂ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಸಙ್ಖಾಯೇಕಂ ವಿನೋದೇತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖು ನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ದುತಿಯಂ।
೩. ಮೇಘಿಯಸುತ್ತಂ
೩. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಚಾಲಿಕಾಯಂ ವಿಹರತಿ ಚಾಲಿಕಾಪಬ್ಬತೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೇಘಿಯೋ ಭಗವತೋ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೇಘಿಯೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೇಘಿಯೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಚ್ಛಾಮಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಜನ್ತುಗಾಮಂ ಜತುಗಾಮಂ (ಸೀ॰ ಅಟ್ಠ॰, ಸ್ಯಾ॰ ಅಟ್ಠ॰), ಜತ್ತುಗಾಮಂ (ಕ॰ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಮ್ಪಿ ಪಾಠನ್ತರಂ) ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿತು’’ನ್ತಿ। ‘‘ಯಸ್ಸ ದಾನಿ ತ್ವಂ, ಮೇಘಿಯ, ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೇಘಿಯೋ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಜನ್ತುಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ। ಜನ್ತುಗಾಮೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಯೇನ ಕಿಮಿಕಾಳಾಯ ನದಿಯಾ ತೀರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೇಘಿಯೋ ಕಿಮಿಕಾಳಾಯ ನದಿಯಾ ತೀರೇ ಜಙ್ಘಾವಿಹಾರಂ ಜಙ್ಘವಿಹಾರಂ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰) ಅನುಚಙ್ಕಮಮಾನೋ ಅನುವಿಚರಮಾನೋ ಅಮ್ಬವನಂ ಪಾಸಾದಿಕಂ ರಮಣೀಯಂ। ದಿಸ್ವಾನಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಪಾಸಾದಿಕಂ ವತಿದಂ ಅಮ್ಬವನಂ ರಮಣೀಯಂ, ಅಲಂ ವತಿದಂ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಧಾನತ್ಥಿಕಸ್ಸ ಪಧಾನಾಯ। ಸಚೇ ಮಂ ಭಗವಾ ಅನುಜಾನೇಯ್ಯ, ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಹಂ ಇಮಂ ಅಮ್ಬವನಂ ಪಧಾನಾಯಾ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೇಘಿಯೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೇಘಿಯೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಜನ್ತುಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿಂ। ಜನ್ತುಗಾಮೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ಯೇನ ಕಿಮಿಕಾಳಾಯ ನದಿಯಾ ತೀರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂ। ಅದ್ದಸಂ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಕಿಮಿಕಾಳಾಯ ನದಿಯಾ ತೀರೇ ಜಙ್ಘಾವಿಹಾರಂ ಅನುಚಙ್ಕಮಮಾನೋ ಅನುವಿಚರಮಾನೋ ಅಮ್ಬವನಂ ಪಾಸಾದಿಕಂ ರಮಣೀಯಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಮೇ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಪಾಸಾದಿಕಂ ವತಿದಂ ಅಮ್ಬವನಂ ರಮಣೀಯಂ। ಅಲಂ ವತಿದಂ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಧಾನತ್ಥಿಕಸ್ಸ ಪಧಾನಾಯ। ಸಚೇ ಮಂ ಭಗವಾ ಅನುಜಾನೇಯ್ಯ, ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಹಂ ಇಮಂ ಅಮ್ಬವನಂ ಪಧಾನಾಯಾ’ತಿ। ಸಚೇ ಮಂ ಭಗವಾ ಅನುಜಾನೇಯ್ಯ, ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಹಂ ತಂ ಅಮ್ಬವನಂ ಪಧಾನಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಆಗಮೇಹಿ ತಾವ, ಮೇಘಿಯ ! ಏಕಕಮ್ಹಿ ಏಕಕಮ್ಹಾ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ತಾವ ವತ (ಕ॰) ಯಾವ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಆಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ ದಿಸ್ಸತೂತಿ (ಸಬ್ಬತ್ಥ, ಟೀಕಾಯಮ್ಪಿ ಪಾಠನ್ತರಂ), ಆಗಚ್ಛತೂತಿ, ದಿಸ್ಸತೀತಿ (ಟೀಕಾಯಂ ಪಾಠನ್ತರಾನಿ)।
ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೇಘಿಯೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಭಗವತೋ, ಭನ್ತೇ, ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಉತ್ತರಿ ಕರಣೀಯಂ, ನತ್ಥಿ ಕತಸ್ಸ ಪಟಿಚಯೋ। ಮಯ್ಹಂ ಖೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಅತ್ಥಿ ಉತ್ತರಿ ಕರಣೀಯಂ, ಅತ್ಥಿ ಕತಸ್ಸ ಪಟಿಚಯೋ। ಸಚೇ ಮಂ ಭಗವಾ ಅನುಜಾನೇಯ್ಯ, ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಹಂ ತಂ ಅಮ್ಬವನಂ ಪಧಾನಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಆಗಮೇಹಿ ತಾವ, ಮೇಘಿಯ, ಏಕಕಮ್ಹಿ ತಾವ ಯಾವ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಆಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ।
ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೇಘಿಯೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಭಗವತೋ, ಭನ್ತೇ, ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಉತ್ತರಿ ಕರಣೀಯಂ, ನತ್ಥಿ ಕತಸ್ಸ ಪಟಿಚಯೋ। ಮಯ್ಹಂ ಖೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಅತ್ಥಿ ಉತ್ತರಿ ಕರಣೀಯಂ, ಅತ್ಥಿ ಕತಸ್ಸ ಪಟಿಚಯೋ। ಸಚೇ ಮಂ ಭಗವಾ ಅನುಜಾನೇಯ್ಯ, ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಹಂ ತಂ ಅಮ್ಬವನಂ ಪಧಾನಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಪಧಾನನ್ತಿ ಖೋ, ಮೇಘಿಯ, ವದಮಾನಂ ಕಿನ್ತಿ ವದೇಯ್ಯಾಮ! ಯಸ್ಸ ದಾನಿ ತ್ವಂ, ಮೇಘಿಯ, ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೇಘಿಯೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಯೇನ ತಂ ಅಮ್ಬವನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಂ ಅಮ್ಬವನಂ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸೀದಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮೇಘಿಯಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಅಮ್ಬವನೇ ವಿಹರನ್ತಸ್ಸ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ತಯೋ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋ, ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋ, ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮೇಘಿಯಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ ವತ ಭೋ, ಅಬ್ಭುತಂ ವತ ಭೋ! ಸದ್ಧಾಯ ಚ ವತಮ್ಹಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ; ಅಥ ಚ ಪನಿಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಪಾಪಕೇಹಿ ಅಕುಸಲೇಹಿ ವಿತಕ್ಕೇಹಿ ಅನ್ವಾಸತ್ತಾ – ಕಾಮವಿತಕ್ಕೇನ, ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೇನ, ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೇನಾ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೇಘಿಯೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮೇಘಿಯೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಇಧ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಮ್ಬವನೇ ವಿಹರನ್ತಸ್ಸ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ತಯೋ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋ, ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋ, ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ ವತ ಭೋ, ಅಬ್ಭುತಂ ವತ ಭೋ! ಸದ್ಧಾಯ ಚ ವತಮ್ಹಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ; ಅಥ ಚ ಪನಿಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಪಾಪಕೇಹಿ ಅಕುಸಲೇಹಿ ವಿತಕ್ಕೇಹಿ ಅನ್ವಾಸತ್ತಾ – ಕಾಮವಿತಕ್ಕೇನ, ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೇನ, ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೇನಾತಿ’’’।
‘‘ಅಪರಿಪಕ್ಕಾಯ, ಮೇಘಿಯ, ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಪಕ್ಕಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಇಧ, ಮೇಘಿಯ, ಭಿಕ್ಖು ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೋ ಹೋತಿ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯೋ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕೋ। ಅಪರಿಪಕ್ಕಾಯ, ಮೇಘಿಯ, ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಅಯಂ ಪಠಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಪರಿಪಕ್ಕಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮೇಘಿಯ, ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲವಾ ಹೋತಿ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ, ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು। ಅಪರಿಪಕ್ಕಾಯ, ಮೇಘಿಯ, ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಅಯಂ ದುತಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಪರಿಪಕ್ಕಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮೇಘಿಯ, ಯಾಯಂ ಕಥಾ ಅಭಿಸಲ್ಲೇಖಿಕಾ ಚೇತೋವಿವರಣಸಪ್ಪಾಯಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಕಥಾ ಸನ್ತುಟ್ಠಿಕಥಾ ಪವಿವೇಕಕಥಾ ಅಸಂಸಗ್ಗಕಥಾ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಕಥಾ ಸೀಲಕಥಾ ಸಮಾಧಿಕಥಾ ಪಞ್ಞಾಕಥಾ ವಿಮುತ್ತಿಕಥಾ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕಥಾ, ಏವರೂಪಿಯಾ ಕಥಾಯ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಹೋತಿ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ। ಅಪರಿಪಕ್ಕಾಯ, ಮೇಘಿಯ, ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಅಯಂ ತತಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಪರಿಪಕ್ಕಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮೇಘಿಯ, ಭಿಕ್ಖು ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ವಿಹರತಿ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ, ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪದಾಯ, ಥಾಮವಾ ದಳ್ಹಪರಕ್ಕಮೋ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ಅಪರಿಪಕ್ಕಾಯ, ಮೇಘಿಯ, ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಅಯಂ ಚತುತ್ಥೋ ಧಮ್ಮೋ ಪರಿಪಕ್ಕಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮೇಘಿಯ, ಭಿಕ್ಖು ಪಞ್ಞವಾ ಹೋತಿ ಉದಯತ್ಥಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಾಯ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಾಯ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಗಾಮಿನಿಯಾ। ಅಪರಿಪಕ್ಕಾಯ, ಮೇಘಿಯ, ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಅಯಂ ಪಞ್ಚಮೋ ಧಮ್ಮೋ ಪರಿಪಕ್ಕಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
‘‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸೇತಂ , ಮೇಘಿಯ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸ – ‘ಸೀಲವಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰ … ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು’’’।
‘‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸೇತಂ, ಮೇಘಿಯ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸ – ‘ಯಾಯಂ ಕಥಾ ಅಭಿಸಲ್ಲೇಖಿಕಾ ಚೇತೋವಿವರಣಸಪ್ಪಾಯಾ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಕಥಾ…ಪೇ॰… ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕಥಾ, ಏವರೂಪಿಯಾ ಕಥಾಯ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ’’’।
‘‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸೇತಂ, ಮೇಘಿಯ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸ – ‘ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ವಿಹರಿಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು’’’।
‘‘ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಸ್ಸೇತಂ , ಮೇಘಿಯ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ ಕಲ್ಯಾಣಸಹಾಯಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಸಮ್ಪವಙ್ಕಸ್ಸ – ‘ಪಞ್ಞವಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾದುಕ್ಖಕ್ಖಯಗಾಮಿನಿಯಾ’’’।
‘‘ತೇನ ಚ ಪನ, ಮೇಘಿಯ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಇಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮಾ ಉತ್ತರಿ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ – ಅಸುಭಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ, ಮೇತ್ತಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಬ್ಯಾಪಾದಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ, ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ವಿತಕ್ಕುಪಚ್ಛೇದಾಯ, ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಅಸ್ಮಿಮಾನಸಮುಗ್ಘಾತಾಯ। ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಿನೋ, ಮೇಘಿಯ, ಅನತ್ತಸಞ್ಞಾ ಸಣ್ಠಾತಿ। ಅನತ್ತಸಞ್ಞೀ ಅಸ್ಮಿಮಾನಸಮುಗ್ಘಾತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿ। ತತಿಯಂ।
೪. ನನ್ದಕಸುತ್ತಂ
೪. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ನನ್ದಕೋ ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾಯಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇತಿ ಸಮಾದಪೇತಿ ಸಮುತ್ತೇಜೇತಿ ಸಮ್ಪಹಂಸೇತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಯೇನುಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಬಹಿದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ ಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನಂ ಆಗಮಯಮಾನೋ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಉಕ್ಕಾಸೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಳಂ ಆಕೋಟೇಸಿ। ವಿವರಿಂಸು ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ದ್ವಾರಂ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ನಿಸಜ್ಜ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನನ್ದಕಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ದೀಘೋ ಖೋ ತ್ಯಾಯಂ, ನನ್ದಕ, ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಟಿಭಾಸಿ। ಅಪಿ ಮೇ ಪಿಟ್ಠಿ ಆಗಿಲಾಯತಿ ಬಹಿದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೇ ಠಿತಸ್ಸ ಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನಂ ಆಗಮಯಮಾನಸ್ಸಾ’’ತಿ।
ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಆಯಸ್ಮಾ ನನ್ದಕೋ ಸಾರಜ್ಜಮಾನರೂಪೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ನ ಖೋ ಪನ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಜಾನಾಮ ‘ಭಗವಾ ಬಹಿದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೇ ಠಿತೋ’ತಿ। ಸಚೇ ಹಿ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಜಾನೇಯ್ಯಾಮ ‘ಭಗವಾ ಬಹಿದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೇ ಠಿತೋ’ತಿ, ಏತ್ತಕಮ್ಪಿ ( ) (ಧಮ್ಮಂ) ಕತ್ಥಚಿ ನೋ ನಪ್ಪಟಿಭಾಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನನ್ದಕಂ ಸಾರಜ್ಜಮಾನರೂಪಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನನ್ದಕಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸಾಧು, ಸಾಧು, ನನ್ದಕ! ಏತಂ ಖೋ, ನನ್ದಕ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪತಿರೂಪಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ಸದ್ಧಾಯ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ, ಯಂ ತುಮ್ಹೇ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ನಿಸೀದೇಯ್ಯಾಥ। ಸನ್ನಿಪತಿತಾನಂ ವೋ, ನನ್ದಕ, ದ್ವಯಂ ಕರಣೀಯಂ – ಧಮ್ಮೀ ವಾ ಕಥಾ ಅರಿಯೋ ವಾ ತುಣ್ಹೀಭಾವೋ। ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೭೧; ೯.೧ ಸದ್ಧೋ ಚ, ನನ್ದಕ, ಭಿಕ್ಖು ಹೋತಿ, ನೋ ಚ ಸೀಲವಾ। ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಅಪರಿಪೂರೋ ಹೋತಿ। ತೇನ ತಂ ಅಙ್ಗಂ ಪರಿಪೂರೇತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿನ್ತಾಹಂ ಸದ್ಧೋ ಚ ಅಸ್ಸಂ ಸೀಲವಾ ಚಾ’ತಿ। ಯತೋ ಚ ಖೋ, ನನ್ದಕ, ಭಿಕ್ಖು ಸದ್ಧೋ ಚ ಹೋತಿ ಸೀಲವಾ ಚ, ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಪರಿಪೂರೋ ಹೋತಿ।
‘‘ಸದ್ಧೋ ಚ, ನನ್ದಕ, ಭಿಕ್ಖು ಹೋತಿ ಸೀಲವಾ ಚ, ನೋ ಚ ಲಾಭೀ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಾಧಿಸ್ಸ। ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಅಪರಿಪೂರೋ ಹೋತಿ। ತೇನ ತಂ ಅಙ್ಗಂ ಪರಿಪೂರೇತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿನ್ತಾಹಂ ಸದ್ಧೋ ಚ ಅಸ್ಸಂ ಸೀಲವಾ ಚ ಲಾಭೀ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಾಧಿಸ್ಸಾ’ತಿ। ಯತೋ ಚ ಖೋ, ನನ್ದಕ, ಭಿಕ್ಖು ಸದ್ಧೋ ಚ ಹೋತಿ ಸೀಲವಾ ಚ ಲಾಭೀ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಾಧಿಸ್ಸ, ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಪರಿಪೂರೋ ಹೋತಿ।
‘‘ಸದ್ಧೋ ಚ, ನನ್ದಕ, ಭಿಕ್ಖು ಹೋತಿ ಸೀಲವಾ ಚ ಲಾಭೀ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಾಧಿಸ್ಸ, ನ ಲಾಭೀ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಧಮ್ಮವಿಪಸ್ಸನಾಯ। ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಅಪರಿಪೂರೋ ಹೋತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ನನ್ದಕ, ಪಾಣಕೋ ಚತುಪ್ಪಾದಕೋ ಅಸ್ಸ। ತಸ್ಸ ಏಕೋ ಪಾದೋ ಓಮಕೋ ಲಾಮಕೋ। ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಅಪರಿಪೂರೋ ಅಸ್ಸ। ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ನನ್ದಕ, ಭಿಕ್ಖು ಸದ್ಧೋ ಚ ಹೋತಿ ಸೀಲವಾ ಚ ಲಾಭೀ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಾಧಿಸ್ಸ, ನ ಲಾಭೀ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಧಮ್ಮವಿಪಸ್ಸನಾಯ। ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಅಪರಿಪೂರೋ ಹೋತಿ। ತೇನ ತಂ ಅಙ್ಗಂ ಪರಿಪೂರೇತಬ್ಬಂ – ‘ಕಿನ್ತಾಹಂ ಸದ್ಧೋ ಚ ಅಸ್ಸಂ ಸೀಲವಾ ಚ ಲಾಭೀ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಲಾಭೀ ಚ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಧಮ್ಮವಿಪಸ್ಸನಾಯಾ’’’ತಿ।
‘‘ಯತೋ ಚ ಖೋ, ನನ್ದಕ, ಭಿಕ್ಖು ಸದ್ಧೋ ಚ ಹೋತಿ ಸೀಲವಾ ಚ ಲಾಭೀ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಲಾಭೀ ಚ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಧಮ್ಮವಿಪಸ್ಸನಾಯ, ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಪರಿಪೂರೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಇದಂ ವತ್ವಾನ ಸುಗತೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನನ್ದಕೋ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇದಾನಿ, ಆವುಸೋ, ಭಗವಾ ಚತೂಹಿ ಪದೇಹಿ ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ – ‘ಸದ್ಧೋ ಚ, ನನ್ದಕ, ಭಿಕ್ಖು ಹೋತಿ, ನೋ ಚ ಸೀಲವಾ। ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಅಪರಿಪೂರೋ ಹೋತಿ। ತೇನ ತಂ ಅಙ್ಗಂ ಪರಿಪೂರೇತಬ್ಬಂ – ಕಿನ್ತಾಹಂ ಸದ್ಧೋ ಚ ಅಸ್ಸಂ ಸೀಲವಾ ಚಾ’ತಿ। ಯತೋ ಚ ಖೋ ನನ್ದಕ ಭಿಕ್ಖು ಸದ್ಧೋ ಚ ಹೋತಿ ಸೀಲವಾ ಚ, ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಪರಿಪೂರೋ ಹೋತಿ। ಸದ್ಧೋ ಚ ನನ್ದಕ ಭಿಕ್ಖು ಹೋತಿ ಸೀಲವಾ ಚ, ನೋ ಚ ಲಾಭೀ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಾಧಿಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಲಾಭೀ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಾಧಿಸ್ಸ, ನ ಲಾಭೀ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಧಮ್ಮವಿಪಸ್ಸನಾಯ, ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಅಪರಿಪೂರೋ ಹೋತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನನ್ದಕ ಪಾಣಕೋ ಚತುಪ್ಪಾದಕೋ ಅಸ್ಸ, ತಸ್ಸ ಏಕೋ ಪಾದೋ ಓಮಕೋ ಲಾಮಕೋ, ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಅಪರಿಪೂರೋ ಅಸ್ಸ। ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ನನ್ದಕ, ಭಿಕ್ಖು ಸದ್ಧೋ ಚ ಹೋತಿ ಸೀಲವಾ ಚ, ಲಾಭೀ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಾಧಿಸ್ಸ, ನ ಲಾಭೀ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಧಮ್ಮವಿಪಸ್ಸನಾಯ, ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಅಪರಿಪೂರೋ ಹೋತಿ, ತೇನ ತಂ ಅಙ್ಗಂ ಪರಿಪೂರೇತಬ್ಬಂ ‘ಕಿನ್ತಾಹಂ ಸದ್ಧೋ ಚ ಅಸ್ಸಂ ಸೀಲವಾ ಚ, ಲಾಭೀ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಾಧಿಸ್ಸ, ಲಾಭೀ ಚ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಧಮ್ಮವಿಪಸ್ಸನಾಯಾ’ತಿ। ಯತೋ ಚ ಖೋ, ನನ್ದಕ, ಭಿಕ್ಖು ಸದ್ಧೋ ಚ ಹೋತಿ ಸೀಲವಾ ಚ ಲಾಭೀ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಚೇತೋಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಲಾಭೀ ಚ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಧಮ್ಮವಿಪಸ್ಸನಾಯ, ಏವಂ ಸೋ ತೇನಙ್ಗೇನ ಪರಿಪೂರೋ ಹೋತೀ’’ತಿ।
‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಆವುಸೋ, ಆನಿಸಂಸಾ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸಾಕಚ್ಛಾಯ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಇಧಾವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ, ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಯಥಾ ಯಥಾ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ, ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ , ತಥಾ ತಥಾ ಸೋ ಸತ್ಥು ಪಿಯೋ ಚ ಹೋತಿ ಮನಾಪೋ ಚ ಗರು ಚ ಭಾವನೀಯೋ ಚ। ಅಯಂ, ಆವುಸೋ, ಪಠಮೋ ಆನಿಸಂಸೋ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸಾಕಚ್ಛಾಯ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ, ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಯಥಾ ಯಥಾ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ…ಪೇ॰… ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ, ತಥಾ ತಥಾ ಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮೇ ಅತ್ಥಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಚ ಹೋತಿ ಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಚ। ಅಯಂ, ಆವುಸೋ, ದುತಿಯೋ ಆನಿಸಂಸೋ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸಾಕಚ್ಛಾಯ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ, ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಯಥಾ ಯಥಾ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ…ಪೇ॰… ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ, ತಥಾ ತಥಾ ಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮೇ ಗಮ್ಭೀರಂ ಅತ್ಥಪದಂ ಪಞ್ಞಾಯ ಅತಿವಿಜ್ಝ ಪಸ್ಸತಿ। ಅಯಂ, ಆವುಸೋ, ತತಿಯೋ ಆನಿಸಂಸೋ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸಾಕಚ್ಛಾಯ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ…ಪೇ॰… ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಯಥಾ ಯಥಾ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ…ಪೇ॰… ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ, ತಥಾ ತಥಾ ನಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಉತ್ತರಿ ಸಮ್ಭಾವೇನ್ತಿ – ‘ಅದ್ಧಾ ಅಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಪತ್ತೋ ವಾ ಪಜ್ಜತಿ ವಾ’। ಅಯಂ, ಆವುಸೋ, ಚತುತ್ಥೋ ಆನಿಸಂಸೋ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸಾಕಚ್ಛಾಯ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ, ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಯಥಾ ಯಥಾ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ , ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ, ತತ್ಥ ಯೇ ಖೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಸೇಖಾ ಅಪ್ಪತ್ತಮಾನಸಾ ಅನುತ್ತರಂ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಂ ಪತ್ಥಯಮಾನಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ತೇ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ವೀರಿಯಂ ಆರಭನ್ತಿ ಅಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ ಅನಧಿಗತಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ ಅಸಚ್ಛಿಕತಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ। ಯೇ ಪನ ತತ್ಥ ಭಿಕ್ಖೂ ಅರಹನ್ತೋ ಖೀಣಾಸವಾ ವುಸಿತವನ್ತೋ ಕತಕರಣೀಯಾ ಓಹಿತಭಾರಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥಾ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನಾ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಾ, ತೇ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಂಯೇವ ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಿ। ಅಯಂ, ಆವುಸೋ, ಪಞ್ಚಮೋ ಆನಿಸಂಸೋ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸಾಕಚ್ಛಾಯ। ಇಮೇ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಪಞ್ಚ ಆನಿಸಂಸಾ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇ ಕಾಲೇನ ಧಮ್ಮಸಾಕಚ್ಛಾಯಾ’’ತಿ। ಚತುತ್ಥಂ।
೫. ಬಲಸುತ್ತಂ
೫. ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಲಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ಪಞ್ಞಾಬಲಂ, ವೀರಿಯಬಲಂ, ಅನವಜ್ಜಬಲಂ, ಸಙ್ಗಾಹಬಲಂ। ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞಾಬಲಂ? ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಾ ಕುಸಲಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಕುಸಲಾ ಅಕುಸಲಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಾವಜ್ಜಾ ಸಾವಜ್ಜಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನವಜ್ಜಾ ಅನವಜ್ಜಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಕಣ್ಹಾ ಕಣ್ಹಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಸುಕ್ಕಾ ಸುಕ್ಕಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಾ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ನಾಲಮರಿಯಾ ನಾಲಮರಿಯಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಾ ಅಲಮರಿಯಸಙ್ಖಾತಾ, ತ್ಯಾಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ಪಞ್ಞಾಯ ವೋದಿಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ ವೋಚರಿತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಞ್ಞಾಬಲಂ।
‘‘ಕತಮಞ್ಚ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೀರಿಯಬಲಂ? ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಕುಸಲಾ ಅಕುಸಲಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಾವಜ್ಜಾ ಸಾವಜ್ಜಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಕಣ್ಹಾ ಕಣ್ಹಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಾ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ನಾಲಮರಿಯಾ ನಾಲಮರಿಯಸಙ್ಖಾತಾ, ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಛನ್ದಂ ಜನೇತಿ ವಾಯಮತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ। ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಾ ಕುಸಲಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನವಜ್ಜಾ ಅನವಜ್ಜಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಸುಕ್ಕಾ ಸುಕ್ಕಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಾ ಸೇವಿತಬ್ಬಸಙ್ಖಾತಾ ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಾ ಅಲಮರಿಯಸಙ್ಖಾತಾ, ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಛನ್ದಂ ಜನೇತಿ ವಾಯಮತಿ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಪದಹತಿ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವೀರಿಯಬಲಂ।
‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನವಜ್ಜಬಲಂ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅನವಜ್ಜೇನ ಕಾಯಕಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ಅನವಜ್ಜೇನ ವಚೀಕಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ, ಅನವಜ್ಜೇನ ಮನೋಕಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನವಜ್ಜಬಲಂ।
‘‘ಕತಮಞ್ಚ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಗಾಹಬಲಂ? ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂನಿ – ದಾನಂ, ಪೇಯ್ಯವಜ್ಜಂ, ಅತ್ಥಚರಿಯಾ, ಸಮಾನತ್ತತಾ। ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಾನಾನಂ ಯದಿದಂ ಧಮ್ಮದಾನಂ। ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪೇಯ್ಯವಜ್ಜಾನಂ ಯದಿದಂ ಅತ್ಥಿಕಸ್ಸ ಓಹಿತಸೋತಸ್ಸ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತ್ಥಚರಿಯಾನಂ ಯದಿದಂ ಅಸ್ಸದ್ಧಂ ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪದಾಯ ಸಮಾದಪೇತಿ ನಿವೇಸೇತಿ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ, ದುಸ್ಸೀಲಂ ಸೀಲಸಮ್ಪದಾಯ… ಪೇ॰… ಮಚ್ಛರಿಂ ಚಾಗಸಮ್ಪದಾಯ…ಪೇ॰… ದುಪ್ಪಞ್ಞಂ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪದಾಯ ಸಮಾದಪೇತಿ ನಿವೇಸೇತಿ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಾನತ್ತತಾನಂ ಯದಿದಂ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಸಮಾನತ್ತೋ, ಸಕದಾಗಾಮೀ ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಸಮಾನತ್ತೋ, ಅನಾಗಾಮೀ ಅನಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಸಮಾನತ್ತೋ, ಅರಹಾ ಅರಹತೋ ಸಮಾನತ್ತೋ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಙ್ಗಾಹಬಲಂ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತ್ತಾರಿ ಬಲಾನಿ।
‘‘ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತೂಹಿ ಬಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಪಞ್ಚ ಭಯಾನಿ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಹೋತಿ। ಕತಮಾನಿ ಪಞ್ಚ? ಆಜೀವಿಕಭಯಂ, ಅಸಿಲೋಕಭಯಂ, ಪರಿಸಸಾರಜ್ಜಭಯಂ, ಮರಣಭಯಂ , ದುಗ್ಗತಿಭಯಂ। ಸ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘ನಾಹಂ ಆಜೀವಿಕಭಯಸ್ಸ ಭಾಯಾಮಿ। ಕಿಸ್ಸಾಹಂ ಆಜೀವಿಕಭಯಸ್ಸ ಭಾಯಿಸ್ಸಾಮಿ? ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಚತ್ತಾರಿ ಬಲಾನಿ – ಪಞ್ಞಾಬಲಂ, ವೀರಿಯಬಲಂ, ಅನವಜ್ಜಬಲಂ, ಸಙ್ಗಾಹಬಲಂ। ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ ಖೋ ಆಜೀವಿಕಭಯಸ್ಸ ಭಾಯೇಯ್ಯ। ಕುಸೀತೋ ಆಜೀವಿಕಭಯಸ್ಸ ಭಾಯೇಯ್ಯ। ಸಾವಜ್ಜಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಮನೋಕಮ್ಮನ್ತೋ ಆಜೀವಿಕಭಯಸ್ಸ ಭಾಯೇಯ್ಯ। ಅಸಙ್ಗಾಹಕೋ ಆಜೀವಿಕಭಯಸ್ಸ ಭಾಯೇಯ್ಯ। ನಾಹಂ ಅಸಿಲೋಕಭಯಸ್ಸ ಭಾಯಾಮಿ…ಪೇ॰… ನಾಹಂ ಪರಿಸಸಾರಜ್ಜಭಯಸ್ಸ ಭಾಯಾಮಿ…ಪೇ॰… ನಾಹಂ ಮರಣಭಯಸ್ಸ ಭಾಯಾಮಿ…ಪೇ॰… ನಾಹಂ ದುಗ್ಗತಿಭಯಸ್ಸ ಭಾಯಾಮಿ। ಕಿಸ್ಸಾಹಂ ದುಗ್ಗತಿಭಯಸ್ಸ ಭಾಯಿಸ್ಸಾಮಿ? ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಚತ್ತಾರಿ ಬಲಾನಿ – ಪಞ್ಞಾಬಲಂ, ವೀರಿಯಬಲಂ, ಅನವಜ್ಜಬಲಂ, ಸಙ್ಗಾಹಬಲಂ। ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ ಖೋ ದುಗ್ಗತಿಭಯಸ್ಸ ಭಾಯೇಯ್ಯ। ಕುಸೀತೋ ದುಗ್ಗತಿಭಯಸ್ಸ ಭಾಯೇಯ್ಯ। ಸಾವಜ್ಜಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಮನೋಕಮ್ಮನ್ತೋ ದುಗ್ಗತಿಭಯಸ್ಸ ಭಾಯೇಯ್ಯ। ಅಸಙ್ಗಾಹಕೋ ದುಗ್ಗತಿಭಯಸ್ಸ ಭಾಯೇಯ್ಯ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತೂಹಿ ಬಲೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ಭಯಾನಿ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।
೬. ಸೇವನಾಸುತ್ತಂ
೬. ತತ್ರ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ…ಪೇ॰… ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಪುಗ್ಗಲೋಪಿ , ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ। ಚೀವರಮ್ಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ। ಪಿಣ್ಡಪಾತೋಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ। ಸೇನಾಸನಮ್ಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ। ಗಾಮನಿಗಮೋಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ। ಜನಪದಪದೇಸೋಪಿ ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ।
‘‘‘ಪುಗ್ಗಲೋಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬೋಪೀ’ತಿ, ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಕಿಞ್ಚೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ? ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಪುಗ್ಗಲಂ – ‘ಇಮಂ ಖೋ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ; ಯೇ ಚ ಖೋ ಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ ತೇ ಚ ಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ; ಯಸ್ಸ ಚಮ್ಹಿ ಅತ್ಥಾಯ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸೋ ಚ ಮೇ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ ನ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲೇನ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ರತ್ತಿಭಾಗಂ ವಾ ದಿವಸಭಾಗಂ ವಾ ಸಙ್ಖಾಪಿ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ ನಾನುಬನ್ಧಿತಬ್ಬೋ।
‘‘ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಪುಗ್ಗಲಂ – ‘ಇಮಂ ಖೋ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ; ಯೇ ಚ ಖೋ ಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ ತೇ ಚ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ; ಯಸ್ಸ ಚಮ್ಹಿ ಅತ್ಥಾಯ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸೋ ಚ ಮೇ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ ನ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲೇನ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಙ್ಖಾಪಿ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ ನಾನುಬನ್ಧಿತಬ್ಬೋ।
‘‘ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಪುಗ್ಗಲಂ – ‘ಇಮಂ ಖೋ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ; ಯೇ ಚ ಖೋ ಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ ತೇ ಚ ಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ; ಯಸ್ಸ ಚಮ್ಹಿ ಅತ್ಥಾಯ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸೋ ಚ ಮೇ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲೇನ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಙ್ಖಾಪಿ ಅನುಬನ್ಧಿತಬ್ಬೋ ನ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ।
‘‘ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಪುಗ್ಗಲಂ – ‘ಇಮಂ ಖೋ ಮೇ ಪುಗ್ಗಲಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ; ಯೇ ಚ ಖೋ ಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ ತೇ ಚ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನ ಸಮುದಾಗಚ್ಛನ್ತಿ; ಯಸ್ಸ ಚಮ್ಹಿ ಅತ್ಥಾಯ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸೋ ಚ ಮೇ ಸಾಮಞ್ಞತ್ಥೋ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತೀ’ತಿ, ತೇನಾವುಸೋ, ಪುಗ್ಗಲೇನ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯಾವಜೀವಂ ಅನುಬನ್ಧಿತಬ್ಬೋ ನ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ ಅಪಿ ಪನುಜ್ಜಮಾನೇನ ಪಣುಜ್ಜಮಾನೇನ (?)। ‘ಪುಗ್ಗಲೋಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬೋಪೀ’ತಿ, ಇತಿ ಯಂ ತಂ ವುತ್ತಂ, ಇದಮೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ।
‘‘‘ಚೀವರಮ್ಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪೀ’ತಿ, ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಕಿಞ್ಚೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ? ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಚೀವರಂ – ‘ಇದಂ ಖೋ ಮೇ ಚೀವರಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತೀ’ತಿ, ಏವರೂಪಂ ಚೀವರಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ । ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಚೀವರಂ – ‘ಇದಂ ಖೋ ಮೇ ಚೀವರಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತೀ’ತಿ, ಏವರೂಪಂ ಚೀವರಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ। ‘ಚೀವರಮ್ಪಿ , ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪೀ’ತಿ, ಇತಿ ಯಂ ತಂ ವುತ್ತಂ, ಇದಮೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ।
‘‘‘ಪಿಣ್ಡಪಾತೋಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬೋಪೀ’ತಿ, ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಕಿಞ್ಚೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ? ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ – ‘ಇಮಂ ಖೋ ಮೇ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತೀ’ತಿ, ಏವರೂಪೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ – ‘ಇಮಂ ಖೋ ಮೇ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತೀ’ತಿ, ಏವರೂಪೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ‘ಪಿಣ್ಡಪಾತೋಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬೋಪೀ’ತಿ, ಇತಿ ಯಂ ತಂ ವುತ್ತಂ, ಇದಮೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ।
‘‘‘ಸೇನಾಸನಮ್ಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪೀ’ತಿ, ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಕಿಞ್ಚೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ? ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಸೇನಾಸನಂ – ‘‘ಇದಂ ಖೋ ಮೇ ಸೇನಾಸನಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತೀ’ತಿ, ಏವರೂಪಂ ಸೇನಾಸನಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಸೇನಾಸನಂ – ‘ಇದಂ ಖೋ ಮೇ ಸೇನಾಸನಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ , ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತೀ’ತಿ, ಏವರೂಪಂ ಸೇನಾಸನಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ। ‘ಸೇನಾಸನಮ್ಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬಮ್ಪೀ’ತಿ, ಇತಿ ಯಂ ತಂ ವುತ್ತಂ, ಇದಮೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ।
‘‘‘ಗಾಮನಿಗಮೋಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬೋಪೀ’ತಿ, ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಕಿಞ್ಚೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ? ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಗಾಮನಿಗಮಂ – ‘ಇಮಂ ಖೋ ಮೇ ಗಾಮನಿಗಮಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತೀ’ತಿ, ಏವರೂಪೋ ಗಾಮನಿಗಮೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಗಾಮನಿಗಮಂ – ‘ಇಮಂ ಖೋ, ಮೇ ಗಾಮನಿಗಮಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತೀ’ತಿ, ಏವರೂಪೋ ಗಾಮನಿಗಮೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ‘ಗಾಮನಿಗಮೋಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬೋಪೀ’ತಿ, ಇತಿ ಯಂ ತಂ ವುತ್ತಂ, ಇದಮೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ।
‘‘‘ಜನಪದಪದೇಸೋಪಿ , ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬೋಪೀ’ತಿ, ಇತಿ ಖೋ ಪನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಕಿಞ್ಚೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತಂ? ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಜನಪದಪದೇಸಂ – ‘ಇಮಂ ಖೋ ಮೇ ಜನಪದಪದೇಸಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತೀ’ತಿ, ಏವರೂಪೋ ಜನಪದಪದೇಸೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಯಂ ಜಞ್ಞಾ ಜನಪದಪದೇಸಂ – ‘ಇಮಂ ಖೋ ಮೇ ಜನಪದಪದೇಸಂ ಸೇವತೋ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿವಡ್ಢನ್ತೀ’ತಿ, ಏವರೂಪೋ ಜನಪದಪದೇಸೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ। ‘ಜನಪದಪದೇಸೋಪಿ, ಆವುಸೋ, ದುವಿಧೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೇವಿತಬ್ಬೋಪಿ ಅಸೇವಿತಬ್ಬೋಪೀ’ತಿ, ಇತಿ ಯಂ ತಂ ವುತ್ತಂ, ಇದಮೇತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಛಟ್ಠಂ।
೭. ಸುತವಾಸುತ್ತಂ
೭. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ಗಿಜ್ಝಕೂಟೇ ಪಬ್ಬತೇ। ಅಥ ಖೋ ಸುತವಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಸುತವಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಏಕಮಿದಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಇಧೇವ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರಾಮಿ ಗಿರಿಬ್ಬಜೇ। ತತ್ರ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮುಖಾ ಸುತಂ ಸಮ್ಮುಖಾ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ – ‘ಯೋ ಸೋ, ಸುತವಾ ಸುತವ (ಸ್ಯಾ॰), ಭಿಕ್ಖು ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ, ಅಭಬ್ಬೋ ಸೋ ಪಞ್ಚ ಠಾನಾನಿ ಅಜ್ಝಾಚರಿತುಂ – ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಪಾಣಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಅದಿನ್ನಂ ಥೇಯ್ಯಸಙ್ಖಾತಂ ಆದಾತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ಸಮ್ಪಜಾನಂ ಮುಸಾ (ಕ॰ ಸೀ॰) ಭಾಸಿತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ನಿಧಿಕಾರಕಂ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅಗಾರಿಯಭೂತೋ’ತಿ। ಕಚ್ಚಿ ಮೇತಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ ಸುಸ್ಸುತಂ ಸುಗ್ಗಹಿತಂ ಸುಮನಸಿಕತಂ ಸೂಪಧಾರಿತ’’ನ್ತಿ?
‘‘ತಗ್ಘ ತೇ ಏತಂ, ಸುತವಾ, ಸುಸ್ಸುತಂ ಸುಗ್ಗಹಿತಂ ಸುಮನಸಿಕತಂ ಸೂಪಧಾರಿತಂ। ಪುಬ್ಬೇ ಚಾಹಂ, ಸುತವಾ, ಏತರಹಿ ಚ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಯೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ, ಅಭಬ್ಬೋ ಸೋ ನವ ಠಾನಾನಿ ಅಜ್ಝಾಚರಿತುಂ – ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಪಾಣಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಅದಿನ್ನಂ ಥೇಯ್ಯಸಙ್ಖಾತಂ ಆದಾತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ಭಾಸಿತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ನಿಧಿಕಾರಕಂ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅಗಾರಿಯಭೂತೋ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಛನ್ದಾಗತಿಂ ಗನ್ತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ದೋಸಾಗತಿಂ ಗನ್ತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಮೋಹಾಗತಿಂ ಗನ್ತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಯಾಗತಿಂ ಗನ್ತುಂ’। ಪುಬ್ಬೇ ಚಾಹಂ, ಸುತವಾ, ಏತರಹಿ ಚ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಯೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ, ಅಭಬ್ಬೋ ಸೋ ಇಮಾನಿ ನವ ಠಾನಾನಿ ಅಜ್ಝಾಚರಿತು’’’ನ್ತಿ। ಸತ್ತಮಂ।
೮. ಸಜ್ಝಸುತ್ತಂ
೮. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರತಿ ಗಿಜ್ಝಕೂಟೇ ಪಬ್ಬತೇ। ಅಥ ಖೋ ಸಜ್ಝೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಸಜ್ಝೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
‘‘ಏಕಮಿದಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಇಧೇವ ರಾಜಗಹೇ ವಿಹರಾಮಿ ಗಿರಿಬ್ಬಜೇ। ತತ್ರ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮುಖಾ ಸುತಂ ಸಮ್ಮುಖಾ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ – ‘ಯೋ ಸೋ, ಸಜ್ಝ, ಭಿಕ್ಖು ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ, ಅಭಬ್ಬೋ ಸೋ ಪಞ್ಚ ಠಾನಾನಿ ಅಜ್ಝಾಚರಿತುಂ – ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಪಾಣಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಅದಿನ್ನಂ ಥೇಯ್ಯಸಙ್ಖಾತಂ ಆದಾತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ಭಾಸಿತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ನಿಧಿಕಾರಕಂ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅಗಾರಿಯಭೂತೋ’ತಿ। ಕಚ್ಚಿ ಮೇತಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ ಸುಸ್ಸುತಂ ಸುಗ್ಗಹಿತಂ ಸುಮನಸಿಕತಂ ಸೂಪಧಾರಿತ’’ನ್ತಿ?
‘‘ತಗ್ಘ ತೇ ಏತಂ, ಸಜ್ಝ, ಸುಸ್ಸುತಂ ಸುಗ್ಗಹಿತಂ ಸುಮನಸಿಕತಂ ಸೂಪಧಾರಿತಂ। ಪುಬ್ಬೇ ಚಾಹಂ, ಸಜ್ಝ , ಏತರಹಿ ಚ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಯೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ, ಅಭಬ್ಬೋ ಸೋ ನವ ಠಾನಾನಿ ಅಜ್ಝಾಚರಿತುಂ – ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಪಾಣಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇತುಂ…ಪೇ॰… ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ನಿಧಿಕಾರಕಂ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅಗಾರಿಯಭೂತೋ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಙ್ಘಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತುಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತುಂ’। ಪುಬ್ಬೇ ಚಾಹಂ, ಸಜ್ಝ, ಏತರಹಿ ಚ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಯೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಅರಹಂ ಖೀಣಾಸವೋ ವುಸಿತವಾ ಕತಕರಣೀಯೋ ಓಹಿತಭಾರೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತಸದತ್ಥೋ ಪರಿಕ್ಖೀಣಭವಸಂಯೋಜನೋ ಸಮ್ಮದಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತೋ, ಅಭಬ್ಬೋ ಸೋ ಇಮಾನಿ ನವ ಠಾನಾನಿ ಅಜ್ಝಾಚರಿತು’’’ನ್ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।
೯. ಪುಗ್ಗಲಸುತ್ತಂ
೯. ‘‘ನವಯಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ। ಕತಮೇ ನವ? ಅರಹಾ, ಅರಹತ್ತಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ಅನಾಗಾಮೀ, ಅನಾಗಾಮಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ಸಕದಾಗಾಮೀ, ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ , ಸೋತಾಪನ್ನೋ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ಪುಥುಜ್ಜನೋ – ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನವ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾ ಲೋಕಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ। ನವಮಂ।
೧೦. ಆಹುನೇಯ್ಯಸುತ್ತಂ
೧೦. ‘‘ನವಯಿಮೇ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಗ್ಗಲಾ ಆಹುನೇಯ್ಯಾ ಪಾಹುನೇಯ್ಯಾ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾ ಅಞ್ಜಲಿಕರಣೀಯಾ ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸ। ಕತಮೇ ನವ? ಅರಹಾ, ಅರಹತ್ತಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ಅನಾಗಾಮೀ, ಅನಾಗಾಮಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ಸಕದಾಗಾಮೀ, ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ಸೋತಾಪನ್ನೋ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ, ಗೋತ್ರಭೂ – ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನವ ಪುಗ್ಗಲಾ ಆಹುನೇಯ್ಯಾ…ಪೇ॰… ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಲೋಕಸ್ಸಾ’’ತಿ। ದಸಮಂ।
ಸಮ್ಬೋಧಿವಗ್ಗೋ ಪಠಮೋ।
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
ಸಮ್ಬೋಧಿ ನಿಸ್ಸಯೋ ಚೇವ, ಮೇಘಿಯ ನನ್ದಕಂ ಬಲಂ।
ಸೇವನಾ ಸುತವಾ ಸಜ್ಝೋ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಆಹುನೇಯ್ಯೇನ ಚಾತಿ॥