(೨೧) ೧. ಕರಜಕಾಯವಗ್ಗೋ
೧. ಪಠಮನಿರಯಸಗ್ಗಸುತ್ತಂ
೨೧೧. ‘‘ದಸಹಿ
‘‘ಅದಿನ್ನಾದಾಯೀ ಹೋತಿ। ಯಂ ತಂ ಪರಸ್ಸ ಪರವಿತ್ತೂಪಕರಣಂ ಗಾಮಗತಂ ವಾ ಅರಞ್ಞಗತಂ ವಾ, ತಂ ಅದಿನ್ನಂ ಥೇಯ್ಯಸಙ್ಖಾತಂ ಆದಾತಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಾಮೇಸು ಮಿಚ್ಛಾಚಾರೀ ಹೋತಿ। ಯಾ ತಾ ಮಾತುರಕ್ಖಿತಾ ಪಿತುರಕ್ಖಿತಾ ಮಾತಾಪಿತುರಕ್ಖಿತಾ ಭಾತುರಕ್ಖಿತಾ ಭಗಿನಿರಕ್ಖಿತಾ ಞಾತಿರಕ್ಖಿತಾ ಗೋತ್ತರಕ್ಖಿತಾ ಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತಾ ಸಸಾಮಿಕಾ ಸಪರಿದಣ್ಡಾ ಅನ್ತಮಸೋ ಮಾಲಾಗುಳಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾಪಿ, ತಥಾರೂಪಾಸು ಚಾರಿತ್ತಂ ಆಪಜ್ಜಿತಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಮುಸಾವಾದೀ ಹೋತಿ। ಸಭಗ್ಗತೋ ವಾ ಪರಿಸಗ್ಗತೋ ವಾ ಞಾತಿಮಜ್ಝಗತೋ ವಾ ಪೂಗಮಜ್ಝಗತೋ ವಾ ರಾಜಕುಲಮಜ್ಝಗತೋ ವಾ ಅಭಿನೀತೋ ಸಕ್ಖಿಪುಟ್ಠೋ – ‘ಏಹಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ, ಯಂ ಜಾನಾಸಿ ತಂ ವದೇಹೀ’ತಿ, ಸೋ ಅಜಾನಂ ವಾ ಆಹ ‘ಜಾನಾಮೀ’ತಿ, ಜಾನಂ ವಾ ಆಹ ‘ನ ಜಾನಾಮೀ’ತಿ, ಅಪಸ್ಸಂ ವಾ ಆಹ ‘ಪಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ, ಪಸ್ಸಂ ವಾ ಆಹ ‘ನ ಪಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ। ಇತಿ ಅತ್ತಹೇತು ವಾ ಪರಹೇತು ವಾ ಆಮಿಸಕಿಞ್ಚಿಕ್ಖಹೇತು ವಾ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಪಿಸುಣವಾಚೋ ಹೋತಿ – ಇತೋ ಸುತ್ವಾ ಅಮುತ್ರ ಅಕ್ಖಾತಾ ಇಮೇಸಂ ಭೇದಾಯ, ಅಮುತ್ರ ವಾ ಸುತ್ವಾ ಇಮೇಸಂ ಅಕ್ಖಾತಾ ಅಮೂಸಂ ಭೇದಾಯ। ಇತಿ ಸಮಗ್ಗಾನಂ ವಾ ಭೇತ್ತಾ ಭಿನ್ನಾನಂ ವಾ ಅನುಪ್ಪದಾತಾ ವಗ್ಗಾರಾಮೋ
‘‘ಫರುಸವಾಚೋ
‘‘ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೀ
‘‘ಅಭಿಜ್ಝಾಲು
‘‘ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ ಪದುಟ್ಠಮನಸಙ್ಕಪ್ಪೋ – ‘ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ಹಞ್ಞನ್ತು ವಾ ಬಜ್ಝನ್ತು ವಾ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜನ್ತು ವಾ ವಿನಸ್ಸನ್ತು ವಾ ಮಾ ವಾ ಅಹೇಸು’ನ್ತಿ।
‘‘ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ಹೋತಿ ವಿಪರೀತದಸ್ಸನೋ – ‘ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನಂ, ನತ್ಥಿ ಯಿಟ್ಠಂ, ನತ್ಥಿ ಹುತಂ, ನತ್ಥಿ ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ, ನತ್ಥಿ ಅಯಂ ಲೋಕೋ, ನತ್ಥಿ ಪರೋ ಲೋಕೋ, ನತ್ಥಿ ಮಾತಾ, ನತ್ಥಿ ಪಿತಾ, ನತ್ಥಿ ಸತ್ತಾ ಓಪಪಾತಿಕಾ, ನತ್ಥಿ ಲೋಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಮ್ಮಗ್ಗತಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪನ್ನಾ ಯೇ ಇಮಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದೇನ್ತೀ’ತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಸಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ।
‘‘ದಸಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ಸಗ್ಗೇ। ಕತಮೇಹಿ ದಸಹಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ಪಹಾಯ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ ನಿಹಿತದಣ್ಡೋ ನಿಹಿತಸತ್ಥೋ ಲಜ್ಜೀ ದಯಾಪನ್ನೋ, ಸಬ್ಬಪಾಣಭೂತಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ವಿಹರತಿ।
‘‘ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಪಹಾಯ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಯಂ ತಂ ಪರಸ್ಸ ಪರವಿತ್ತೂಪಕರಣಂ ಗಾಮಗತಂ ವಾ ಅರಞ್ಞಗತಂ ವಾ, ನ
‘‘ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಂ ಪಹಾಯ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಯಾ ತಾ ಮಾತುರಕ್ಖಿತಾ…ಪೇ॰… ಅನ್ತಮಸೋ ಮಾಲಾಗುಳಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾಪಿ, ತಥಾರೂಪಾಸು ನ ಚಾರಿತ್ತಂ ಆಪಜ್ಜಿತಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಮುಸಾವಾದಂ
‘‘ಪಿಸುಣವಾಚಂ
‘‘ಫರುಸವಾಚಂ ಪಹಾಯ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಯಾ ಸಾ ವಾಚಾ ನೇಲಾ ಕಣ್ಣಸುಖಾ ಪೇಮನೀಯಾ ಹದಯಙ್ಗಮಾ ಪೋರೀ ಬಹುಜನಕನ್ತಾ ಬಹುಜನಮನಾಪಾ, ತಥಾರೂಪಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಂ ಪಹಾಯ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ ಕಾಲವಾದೀ ಭೂತವಾದೀ, ಅತ್ಥವಾದೀ ಧಮ್ಮವಾದೀ ವಿನಯವಾದೀ, ನಿಧಾನವತಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ ಕಾಲೇನ ಸಾಪದೇಸಂ ಪರಿಯನ್ತವತಿಂ ಅತ್ಥಸಂಹಿತಂ।
‘‘ಅನಭಿಜ್ಝಾಲು ಹೋತಿ
‘‘ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪದುಟ್ಠಮನಸಙ್ಕಪ್ಪೋ – ‘ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ಅವೇರಾ ಹೋನ್ತು ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜಾ ಅನೀಘಾ, ಸುಖೀ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರನ್ತೂ’ತಿ।
‘‘ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ಹೋತಿ ಅವಿಪರೀತದಸ್ಸನೋ – ‘ಅತ್ಥಿ ದಿನ್ನಂ, ಅತ್ಥಿ ಯಿಟ್ಠಂ, ಅತ್ಥಿ ಹುತಂ, ಅತ್ಥಿ ಸುಕಟದುಕ್ಕಟಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ, ಅತ್ಥಿ ಅಯಂ ಲೋಕೋ, ಅತ್ಥಿ ಪರೋ ಲೋಕೋ, ಅತ್ಥಿ ಮಾತಾ, ಅತ್ಥಿ ಪಿತಾ, ಅತ್ಥಿ ಸತ್ತಾ ಓಪಪಾತಿಕಾ, ಅತ್ಥಿ ಲೋಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಮ್ಮಗ್ಗತಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪನ್ನಾ
೨. ದುತಿಯನಿರಯಸಗ್ಗಸುತ್ತಂ
೨೧೨. ‘‘ದಸಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ನಿರಯೇ। ಕತಮೇಹಿ ದಸಹಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ ಹೋತಿ ಲುದ್ದೋ ಲೋಹಿತಪಾಣಿ ಹತಪಹತೇ ನಿವಿಟ್ಠೋ ಅದಯಾಪನ್ನೋ ಸಬ್ಬಪಾಣಭೂತೇಸು।
‘‘ಅದಿನ್ನಾದಾಯೀ ಹೋತಿ… ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೀ ಹೋತಿ… ಮುಸಾವಾದೀ ಹೋತಿ… ಪಿಸುಣವಾಚೋ ಹೋತಿ… ಫರುಸವಾಚೋ ಹೋತಿ
‘‘ದಸಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ಸಗ್ಗೇ। ಕತಮೇಹಿ ದಸಹಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ಪಹಾಯ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ ನಿಹಿತದಣ್ಡೋ ನಿಹಿತಸತ್ಥೋ ಲಜ್ಜೀ ದಯಾಪನ್ನೋ, ಸಬ್ಬಪಾಣಭೂತಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ ವಿಹರತಿ।
‘‘ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಪಹಾಯ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ… ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಂ ಪಹಾಯ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ… ಮುಸಾವಾದಂ ಪಹಾಯ ಮುಸಾವಾದಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ… ಪಿಸುಣಂ ವಾಚಂ ಪಹಾಯ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ… ಫರುಸಂ ವಾಚಂ ಪಹಾಯ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ… ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಂ ಪಹಾಯ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ… ಅನಭಿಜ್ಝಾಲು ಹೋತಿ… ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ… ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ಹೋತಿ ಅವಿಪರೀತದಸ್ಸನೋ – ‘ಅತ್ಥಿ ದಿನ್ನಂ…ಪೇ॰… ಯೇ ಇಮಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದೇನ್ತೀ’ತಿ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಸಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ಸಗ್ಗೇ’’ತಿ। ದುತಿಯಂ।
೩. ಮಾತುಗಾಮಸುತ್ತಂ
೨೧೩. ‘‘ದಸಹಿ
‘‘ದಸಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಮಾತುಗಾಮೋ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಏವಂ ಸಗ್ಗೇ। ಕತಮೇಹಿ ದಸಹಿ? ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ… ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ… ಮುಸಾವಾದಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ… ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ
೪. ಉಪಾಸಿಕಾಸುತ್ತಂ
೨೧೪. ‘‘ದಸಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಉಪಾಸಿಕಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಏವಂ ನಿರಯೇ। ಕತಮೇಹಿ ದಸಹಿ? ಪಾಣಾತಿಪಾತಿನೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಾ
‘‘ದಸಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಉಪಾಸಿಕಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಏವಂ ಸಗ್ಗೇ। ಕತಮೇಹಿ ದಸಹಿ? ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಹೋತಿ…। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಸಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಉಪಾಸಿಕಾ ಯಥಾಭತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಏವಂ ಸಗ್ಗೇ’’। ಚತುತ್ಥಂ।
೫. ವಿಸಾರದಸುತ್ತಂ
೨೧೫. ‘‘ದಸಹಿ
‘‘ದಸಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಉಪಾಸಿಕಾ ವಿಸಾರದಾ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತಿ। ಕತಮೇಹಿ ದಸಹಿ? ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಹೋತಿ… ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಹೋತಿ… ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಹೋತಿ… ಮುಸಾವಾದಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಹೋತಿ… ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತಾ ಹೋತಿ… ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತಾ ಹೋತಿ… ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ಪಟಿವಿರತಾ ಹೋತಿ… ಅನಭಿಜ್ಝಾಲುನೀ ಹೋತಿ… ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತಾ ಹೋತಿ… ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಹೋತಿ…। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಸಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಉಪಾಸಿಕಾ ವಿಸಾರದಾ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತೀ’’ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।
೬. ಸಂಸಪ್ಪನೀಯಸುತ್ತಂ
೨೧೬. ‘‘ಸಂಸಪ್ಪನೀಯಪರಿಯಾಯಂ
‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಸಪ್ಪನೀಯಪರಿಯಾಯೋ ಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೋ? ಕಮ್ಮಸ್ಸಕಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಕಮ್ಮದಾಯಾದಾ ಕಮ್ಮಯೋನೀ ಕಮ್ಮಬನ್ಧೂ ಕಮ್ಮಪಟಿಸರಣಾ, ಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ – ಕಲ್ಯಾಣಂ ವಾ ಪಾಪಕಂ ವಾ – ತಸ್ಸ ದಾಯಾದಾ ಭವನ್ತಿ।
‘‘ಇಧ
‘‘ಜಿಮ್ಹಗತಿಕಸ್ಸ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಿಮ್ಹುಪಪತ್ತಿಕಸ್ಸ ದ್ವಿನ್ನಂ ಗತೀನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಗತಿಂ ವದಾಮಿ – ಯೇ ವಾ ಏಕನ್ತದುಕ್ಖಾ ನಿರಯಾ ಯಾ ವಾ ಸಂಸಪ್ಪಜಾತಿಕಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ। ಕತಮಾ ಚ ಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಸಪ್ಪಜಾತಿಕಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ? ಅಹಿ ವಿಚ್ಛಿಕಾ ಸತಪದೀ ನಕುಲಾ ಬಿಳಾರಾ ಮೂಸಿಕಾ ಉಲೂಕಾ, ಯೇ ವಾ ಪನಞ್ಞೇಪಿ ಕೇಚಿ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಕಾ ಸತ್ತಾ ಮನುಸ್ಸೇ ದಿಸ್ವಾ ಸಂಸಪ್ಪನ್ತಿ। ಇತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭೂತಾ ಭೂತಸ್ಸ ಉಪಪತ್ತಿ ಹೋತಿ। ಯಂ ಕರೋತಿ ತೇನ ಉಪಪಜ್ಜತಿ। ಉಪಪನ್ನಮೇನಂ ಫಸ್ಸಾ ಫುಸನ್ತಿ। ಏವಮಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ‘ಕಮ್ಮದಾಯಾದಾ ಸತ್ತಾ’ತಿ ವದಾಮಿ।
‘‘ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಅದಿನ್ನಾದಾಯೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೀ ಹೋತಿ… ಮುಸಾವಾದೀ ಹೋತಿ… ಪಿಸುಣವಾಚೋ ಹೋತಿ… ಫರುಸವಾಚೋ ಹೋತಿ… ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೀ ಹೋತಿ… ಅಭಿಜ್ಝಾಲು ಹೋತಿ… ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ… ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ಹೋತಿ ವಿಪರೀತದಸ್ಸನೋ – ‘ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನಂ…ಪೇ॰… ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದೇನ್ತೀ’ತಿ। ಸೋ ಸಂಸಪ್ಪತಿ ಕಾಯೇನ, ಸಂಸಪ್ಪತಿ ವಾಚಾಯ, ಸಂಸಪ್ಪತಿ ಮನಸಾ। ತಸ್ಸ ಜಿಮ್ಹಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ
‘‘ಜಿಮ್ಹಗತಿಕಸ್ಸ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಿಮ್ಹುಪಪತ್ತಿಕಸ್ಸ ದ್ವಿನ್ನಂ ಗತೀನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಗತಿಂ ವದಾಮಿ – ಯೇ ವಾ ಏಕನ್ತದುಕ್ಖಾ ನಿರಯಾ ಯಾ ವಾ ಸಂಸಪ್ಪಜಾತಿಕಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ। ಕತಮಾ ಚ ಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಸಪ್ಪಜಾತಿಕಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ
‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ಪಹಾಯ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ ನಿಹಿತದಣ್ಡೋ
‘‘ಉಜುಗತಿಕಸ್ಸ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಜುಪಪತ್ತಿಕಸ್ಸ ದ್ವಿನ್ನಂ ಗತೀನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಗತಿಂ ವದಾಮಿ – ಯೇ ವಾ ಏಕನ್ತಸುಖಾ ಸಗ್ಗಾ ಯಾನಿ ವಾ ಪನ ತಾನಿ ಉಚ್ಚಾಕುಲಾನಿ ಖತ್ತಿಯಮಹಾಸಾಲಕುಲಾನಿ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲಕುಲಾನಿ ವಾ ಗಹಪತಿಮಹಾಸಾಲಕುಲಾನಿ ವಾ ಅಡ್ಢಾನಿ ಮಹದ್ಧನಾನಿ ಮಹಾಭೋಗಾನಿ ಪಹೂತಜಾತರೂಪರಜತಾನಿ ಪಹೂತವಿತ್ತೂಪಕರಣಾನಿ ಪಹೂತಧನಧಞ್ಞಾನಿ। ಇತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭೂತಾ ಭೂತಸ್ಸ
‘‘ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಪಹಾಯ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ… ಮುಸಾವಾದಂ
‘‘ಉಜುಗತಿಕಸ್ಸ
‘‘ಕಮ್ಮಸ್ಸಕಾ
೭. ಪಠಮಸಞ್ಚೇತನಿಕಸುತ್ತಂ
೨೧೭. ‘‘ನಾಹಂ
‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ದುಕ್ಖುದ್ರಯಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ದುಕ್ಖುದ್ರಯಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಪಾಣಾತಿಪಾತೀ ಹೋತಿ ಲುದ್ದೋ ಲೋಹಿತಪಾಣಿ ಹತಪಹತೇ ನಿವಿಟ್ಠೋ ಅದಯಾಪನ್ನೋ ಸಬ್ಬಪಾಣಭೂತೇಸು।
‘‘ಅದಿನ್ನಾದಾಯೀ
‘‘ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೀ ಹೋತಿ। ಯಾ ತಾ ಮಾತುರಕ್ಖಿತಾ…ಪೇ॰… ಅನ್ತಮಸೋ ಮಾಲಾಗುಳಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾಪಿ
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ದುಕ್ಖುದ್ರಯಾ
‘‘ಪಿಸುಣವಾಚೋ ಹೋತಿ। ಇತೋ ಸುತ್ವಾ ಅಮುತ್ರ ಅಕ್ಖಾತಾ ಇಮೇಸಂ ಭೇದಾಯ, ಅಮುತ್ರ ವಾ ಸುತ್ವಾ ಇಮೇಸಂ ಅಕ್ಖಾತಾ ಅಮೂಸಂ ಭೇದಾಯ। ಇತಿ ಸಮಗ್ಗಾನಂ ವಾ ಭೇತ್ತಾ ಭಿನ್ನಾನಂ ವಾ ಅನುಪ್ಪದಾತಾ ವಗ್ಗಾರಾಮೋ ವಗ್ಗರತೋ ವಗ್ಗನನ್ದೀ, ವಗ್ಗಕರಣಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಫರುಸವಾಚೋ ಹೋತಿ। ಯಾ ಸಾ ವಾಚಾ ಅಣ್ಡಕಾ ಕಕ್ಕಸಾ ಪರಕಟುಕಾ ಪರಾಭಿಸಜ್ಜನೀ ಕೋಧಸಾಮನ್ತಾ। ಅಸಮಾಧಿಸಂವತ್ತನಿಕಾ, ತಥಾರೂಪಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೀ ಹೋತಿ ಅಕಾಲವಾದೀ ಅಭೂತವಾದೀ ಅನತ್ಥವಾದೀ ಅಧಮ್ಮವಾದೀ ಅವಿನಯವಾದೀ, ಅನಿಧಾನವತಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ ಅಕಾಲೇನ ಅನಪದೇಸಂ ಅಪರಿಯನ್ತವತಿಂ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತಂ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ದುಕ್ಖುದ್ರಯಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ
‘‘ಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ
ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ಹೋತಿ ವಿಪರೀತದಸ್ಸನೋ – ‘ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನಂ…ಪೇ॰
‘‘ತಿವಿಧ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಹೇತು
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪಣ್ಣಕೋ ಮಣಿ ಉದ್ಧಂಖಿತ್ತೋ ಯೇನ ಯೇನೇವ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಂಯೇವ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ
‘‘ನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಕತಾನಂ ಉಪಚಿತಾನಂ ಅಪ್ಪಟಿಸಂವೇದಿತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತೀಭಾವಂ ವದಾಮಿ, ತಞ್ಚ ಖೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಉಪಪಜ್ಜೇ ವಾ ಅಪರೇ ವಾ ಪರಿಯಾಯೇ। ನ ತ್ವೇವಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಕತಾನಂ ಉಪಚಿತಾನಂ ಅಪ್ಪಟಿಸಂವೇದಿತ್ವಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕಿರಿಯಂ ವದಾಮಿ।
‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಖುದ್ರಯಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ; ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಖುದ್ರಯಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ; ತಿವಿಧಾ ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ
‘‘ಕಥಞ್ಚ
‘‘ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಪಹಾಯ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಯಂ ತಂ ಪರಸ್ಸ ಪರವಿತ್ತೂಪಕರಣಂ ಗಾಮಗತಂ ವಾ ಅರಞ್ಞಗತಂ ವಾ, ನ ತಂ ಅದಿನ್ನಂ ಥೇಯ್ಯಸಙ್ಖಾತಂ ಆದಾತಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಂ ಪಹಾಯ, ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಯಾ ತಾ ಮಾತುರಕ್ಖಿತಾ
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಖುದ್ರಯಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಮುಸಾವಾದಂ ಪಹಾಯ ಮುಸಾವಾದಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಸಭಗ್ಗತೋ ವಾ ಪರಿಸಗ್ಗತೋ ವಾ ಞಾತಿಮಜ್ಝಗತೋ ವಾ ಪೂಗಮಜ್ಝಗತೋ ವಾ ರಾಜಕುಲಮಜ್ಝಗತೋ ವಾ ಅಭಿನೀತೋ ಸಕ್ಖಿಪುಟ್ಠೋ ‘ಏಹಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ, ಯಂ ಜಾನಾಸಿ ತಂ ವದೇಹೀ’ತಿ, ಸೋ ಅಜಾನಂ ವಾ ಆಹ ‘ನ ಜಾನಾಮೀ’ತಿ, ಜಾನಂ ವಾ ಆಹ ‘ಜಾನಾಮೀ’ತಿ, ಅಪಸ್ಸಂ ವಾ ಆಹ ‘ನ ಪಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ, ಪಸ್ಸಂ ವಾ ಆಹ ‘ಪಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ, ಇತಿ ಅತ್ತಹೇತು ವಾ ಪರಹೇತು ವಾ ಆಮಿಸಕಿಞ್ಚಿಕ್ಖಹೇತು ವಾ ನ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಪಿಸುಣಂ ವಾಚಂ ಪಹಾಯ, ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ – ನ ಇತೋ ಸುತ್ವಾ ಅಮುತ್ರ ಅಕ್ಖಾತಾ ಇಮೇಸಂ ಭೇದಾಯ, ಅಮುತ್ರ ವಾ ಸುತ್ವಾ ನ ಇಮೇಸಂ ಅಕ್ಖಾತಾ ಅಮೂಸಂ ಭೇದಾಯ। ಇತಿ ಭಿನ್ನಾನಂ ವಾ ಸನ್ಧಾತಾ
‘‘ಫರುಸಂ ವಾಚಂ ಪಹಾಯ, ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ। ಯಾ ಸಾ ವಾಚಾ ನೇಲಾ ಕಣ್ಣಸುಖಾ ಪೇಮನೀಯಾ ಹದಯಙ್ಗಮಾ ಪೋರೀ ಬಹುಜನಕನ್ತಾ ಬಹುಜನಮನಾಪಾ, ತಥಾರೂಪಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಂ
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಖುದ್ರಯಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೋ ಅನಭಿಜ್ಝಾಲು ಹೋತಿ। ಯಂ ತಂ ಪರಸ್ಸ ಪರವಿತ್ತೂಪಕರಣಂ ತಂ ಅನಭಿಜ್ಝಾತಾ ಹೋತಿ – ‘ಅಹೋ ವತ, ಯಂ ಪರಸ್ಸ ತಂ ಮಮಸ್ಸಾ’ತಿ।
‘‘ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪದುಟ್ಠಮನಸಙ್ಕಪ್ಪೋ – ‘ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ಅವೇರಾ ಹೋನ್ತು ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜಾ ಅನೀಘಾ, ಸುಖೀ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಹರನ್ತೂ’ತಿ।
‘‘ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ಹೋತಿ ಅವಿಪರೀತದಸ್ಸನೋ – ‘ಅತ್ಥಿ ದಿನ್ನಂ, ಅತ್ಥಿ ಯಿಟ್ಠಂ…ಪೇ॰… ಯೇ ಇಮಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದೇನ್ತೀ’ತಿ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಖುದ್ರಯಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ।
‘‘ತಿವಿಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಹೇತು ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ; ಚತುಬ್ಬಿಧವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಹೇತು ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ; ತಿವಿಧಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಹೇತು ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ।
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪಣ್ಣಕೋ ಮಣಿ ಉದ್ಧಂಖಿತ್ತೋ ಯೇನ ಯೇನೇವ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಂಯೇವ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ; ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಹೇತು
೮. ದುತಿಯಸಞ್ಚೇತನಿಕಸುತ್ತಂ
೨೧೮. ‘‘ನಾಹಂ
‘‘ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ದುಕ್ಖುದ್ರಯಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ; ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ದುಕ್ಖುದ್ರಯಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ; ತಿವಿಧಾ ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ದುಕ್ಖುದ್ರಯಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ದುಕ್ಖುದ್ರಯಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ದುಕ್ಖುದ್ರಯಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ದುಕ್ಖುದ್ರಯಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ದುಕ್ಖುದ್ರಯಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಸನ್ದೋಸಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಅಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ದುಕ್ಖುದ್ರಯಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ।
‘‘ತಿವಿಧ
‘‘ನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಕತಾನಂ ಉಪಚಿತಾನಂ ಅಪ್ಪಟಿಸಂವೇದಿತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತೀಭಾವಂ ವದಾಮಿ, ತಞ್ಚ ಖೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಉಪಪಜ್ಜೇ ವಾ ಅಪರೇ ವಾ ಪರಿಯಾಯೇ
‘‘ತತ್ರ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಖುದ್ರಯಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ; ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಖುದ್ರಯಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ; ತಿವಿಧಾ ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಖುದ್ರಯಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಖುದ್ರಯಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಖುದ್ರಯಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಖುದ್ರಯಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿವಿಧಾ ಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಖುದ್ರಯಾ ಸುಖವಿಪಾಕಾ ಹೋತಿ।
‘‘ತಿವಿಧಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಹೇತು ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ; ಚತುಬ್ಬಿಧವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ…ಪೇ॰… ತಿವಿಧಮನೋಕಮ್ಮನ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿಕುಸಲಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಹೇತು
೯. ಕರಜಕಾಯಸುತ್ತಂ
೨೧೯. ‘‘ನಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಕತಾನಂ ಉಪಚಿತಾನಂ ಅಪ್ಪಟಿಸಂವೇದಿತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತೀಭಾವಂ ವದಾಮಿ, ತಞ್ಚ ಖೋ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಉಪಪಜ್ಜೇ ವಾ ಅಪರೇ ವಾ ಪರಿಯಾಯೇ। ನ ತ್ವೇವಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಕತಾನಂ ಉಪಚಿತಾನಂ ಅಪ್ಪಟಿಸಂವೇದಿತ್ವಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಕಿರಿಯಂ ವದಾಮಿ।
‘‘ಸ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಏವಂ ವಿಗತಾಭಿಜ್ಝೋ ವಿಗತಬ್ಯಾಪಾದೋ ಅಸಮ್ಮೂಳ್ಹೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಸ್ಸತೋ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ
‘‘ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಪುಬ್ಬೇ ಖೋ ಮೇ ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ ಅಭಾವಿತಂ, ಏತರಹಿ ಪನ ಮೇ ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ಸುಭಾವಿತಂ। ಯಂ ಖೋ ಪನ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಮಾಣಕತಂ ಕಮ್ಮಂ, ನ ತಂ ತತ್ರಾವಸಿಸ್ಸತಿ ನ ತಂ ತತ್ರಾವತಿಟ್ಠತೀ’ತಿ
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಹರತಗ್ಗೇ ಚೇ ಸೋ ಅಯಂ
‘‘ಅಕರೋನ್ತಂ ಖೋ ಪನ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಅಪಿ ನು ಖೋ ದುಕ್ಖಂ ಫುಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ। ಅಕರೋನ್ತಞ್ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕುತೋ ದುಕ್ಖಂ ಫುಸಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ!
‘‘ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಖೋ ಪನಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮೇತ್ತಾಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ ಪುರಿಸೇನ ವಾ। ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ವಾ ನಾಯಂ ಕಾಯೋ ಆದಾಯ ಗಮನೀಯೋ। ಚಿತ್ತನ್ತರೋ ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ
‘‘ಕರುಣಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ… ಮುದಿತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ… ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಏಕಂ ದಿಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ ತಥಾ ದುತಿಯಂ ತಥಾ ತತಿಯಂ ತಥಾ ಚತುತ್ಥಂ। ಇತಿ ಉದ್ಧಮಧೋ ತಿರಿಯಂ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಬ್ಬತ್ತತಾಯ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಜೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ।
‘‘ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಪುಬ್ಬೇ ಖೋ ಮೇ ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ ಅಭಾವಿತಂ, ಏತರಹಿ ಪನ ಮೇ ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ
‘‘ತಂ
‘‘ಅಕರೋನ್ತಂ ಖೋ ಪನ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಅಪಿ ನು ಖೋ ದುಕ್ಖಂ ಫುಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ। ಅಕರೋನ್ತಞ್ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕುತೋ ದುಕ್ಖಂ ಫುಸಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ!
‘‘ಭಾವೇತಬ್ಬಾ ಖೋ ಪನಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ ಪುರಿಸೇನ ವಾ। ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ವಾ ನಾಯಂ ಕಾಯೋ ಆದಾಯ ಗಮನೀಯೋ। ಚಿತ್ತನ್ತರೋ ಅಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಚ್ಚೋ। ಸೋ ಏವಂ ಪಜಾನಾತಿ – ‘ಯಂ ಖೋ ಮೇ ಇದಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪುಬ್ಬೇ ಇಮಿನಾ ಕರಜಕಾಯೇನ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಇಧ ವೇದನೀಯಂ; ನ ತಂ ಅನುಗಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ। ಏವಂ ಭಾವಿತಾ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪೇಕ್ಖಾ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ ಅನಾಗಾಮಿತಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ಇಧ ಪಞ್ಞಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಉತ್ತರಿ ವಿಮುತ್ತಿಂ ಅಪ್ಪಟಿವಿಜ್ಝತೋ’’ತಿ। ನವಮಂ।
೧೦. ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾಸುತ್ತಂ
೨೨೦.
‘‘ಕೋ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಹೇತು ಕೋ ಪಚ್ಚಯೋ
‘‘ನ ಖೋ ಅಹಂ ಇಮಸ್ಸ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನಾಮಿ। ಸಾಧು ಮೇ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ತಥಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತು ಯಥಾಹಂ ಇಮಸ್ಸ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅತ್ಥಂ ಆಜಾನೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಸುಣಾಹಿ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಹಿ
‘‘ತಿವಿಧಾ
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಿವಿಧಾ ಕಾಯೇನ ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾವಿಸಮಚರಿಯಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಿವಿಧಾ ಕಾಯೇನ ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾ ವಿಸಮಚರಿಯಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಾಚಾಯ ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾವಿಸಮಚರಿಯಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಾಚಾಯ ಅಧಮ್ಮಚರಿಯಾ ವಿಸಮಚರಿಯಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ
‘‘ತಿವಿಧಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಕಾಯೇನ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಸಮಚರಿಯಾ ಹೋತಿ; ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಾಚಾಯ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಸಮಚರಿಯಾ ಹೋತಿ; ತಿವಿಧಾ ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಸಮಚರಿಯಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಿವಿಧಾ ಕಾಯೇನ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಸಮಚರಿಯಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಾಚಾಯ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಸಮಚರಿಯಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಾಚಾಯ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಸಮಚರಿಯಾ ಹೋತಿ।
‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಿವಿಧಾ ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಸಮಚರಿಯಾ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತಿವಿಧಾ ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಸಮಚರಿಯಾ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಸಮಚರಿಯಾಹೇತು ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಮಿಧೇಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ ಮರಣಾ ಸುಗತಿಂ ಸಗ್ಗಂ ಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ।
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ। ದಸಮಂ।
ಕರಜಕಾಯವಗ್ಗೋ ಪಠಮೋ।