೨. ಉಬ್ಬರಿವಗ್ಗೋ
೧. ಸಂಸಾರಮೋಚಕಪೇತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ನಗ್ಗಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣರೂಪಾಸೀತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥರಿ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಇಟ್ಠಕವತೀನಾಮಕೇ ಗಾಮೇ ಅಞ್ಞತರಂ ಪೇತಿಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಂ। ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಕಿರ ಇಟ್ಠಕವತೀ ಚ ದೀಘರಾಜಿ ಚಾತಿ ದ್ವೇ ಗಾಮಕಾ ಅಹೇಸುಂ, ತತ್ಥ ಬಹೂ ಸಂಸಾರಮೋಚಕಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಪಟಿವಸನ್ತಿ। ಅತೀತೇ ಚ ಕಾಲೇ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ವಸ್ಸಸತಾನಂ ಮತ್ಥಕೇ ಅಞ್ಞತರಾ ಇತ್ಥೀ ತತ್ಥೇವ ಇಟ್ಠಕವತಿಯಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಸಂಸಾರಮೋಚಕಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಬಹೂ ಕೀಟಪಟಙ್ಗೇ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇತ್ವಾ ಪೇತೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿ।
ಸಾ ಪಞ್ಚ ವಸ್ಸಸತಾನಿ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾದಿದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವಿತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತಿ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪವತ್ತಿತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೇ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ರಾಜಗಹಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಪುನಪಿ ಇಟ್ಠಕವತಿಯಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಸಂಸಾರಮೋಚಕಕುಲೇಯೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಯದಾ ಸತ್ತಟ್ಠವಸ್ಸುದ್ದೇಸಿಕಕಾಲೇ ಅಞ್ಞಾಹಿ ದಾರಿಕಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ರಥಿಕಾಯ ಕೀಳನಸಮತ್ಥಾ ಅಹೋಸಿ, ತದಾ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋ ತಮೇವ ಗಾಮಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಅರುಣವತೀವಿಹಾರೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ದ್ವಾದಸಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ತಸ್ಸ ಗಾಮಸ್ಸ ದ್ವಾರಸಮೀಪೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಅತಿಕ್ಕಮತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಬಹೂ ಗಾಮದಾರಿಕಾ ಗಾಮತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ದ್ವಾರಸಮೀಪೇ ಕೀಳನ್ತಿಯೋ ಪಸನ್ನಮಾನಸಾ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಪಟಿಪತ್ತಿದಸ್ಸನೇನ ವೇಗೇನಾಗನ್ತ್ವಾ ಥೇರಂ ಅಞ್ಞೇ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಞ್ಚಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ವನ್ದಿಂಸು। ಸಾ ಪನೇಸಾ ಅಸ್ಸದ್ಧಕುಲಸ್ಸ ಧೀತಾ ಚಿರಕಾಲಂ ಅಪರಿಚಿತಕುಸಲತಾಯ ಸಾಧುಜನಾಚಾರವಿರಹಿತಾ ಅನಾದರಾ ಅಲಕ್ಖಿಕಾ ವಿಯ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಥೇರೋ ತಸ್ಸಾ ಪುಬ್ಬಚರಿತಂ ಇದಾನಿ ಚ ಸಂಸಾರಮೋಚಕಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನಂ ಆಯತಿಞ್ಚ ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನಾರಹತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಸಚಾಯಂ ಮಂ ವನ್ದಿಸ್ಸತಿ, ನಿರಯೇ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ, ಪೇತೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾಪಿ ಮಮಂಯೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಲಭಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಕರುಣಾಸಞ್ಚೋದಿತಮಾನಸೋ
ಸಾ
೯೫.
‘‘ನಗ್ಗಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣರೂಪಾಸಿ, ಕಿಸಾ ಧಮನಿಸನ್ಥತಾ।
ಉಪ್ಫಾಸುಲಿಕೇ ಕಿಸಿಕೇ, ಕಾ ನು ತ್ವಂ ಇಧ ತಿಟ್ಠಸೀ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಾಯ ಪುಚ್ಛಿ। ತತ್ಥ ಧಮನಿಸನ್ಥತಾತಿ ನಿಮ್ಮಂಸಲೋಹಿತತಾಯ ಸಿರಾಜಾಲೇಹಿ ಪತ್ಥತಗತ್ತಾ। ಉಪ್ಫಾಸುಲಿಕೇತಿ ಉಗ್ಗತಫಾಸುಲಿಕೇ। ಕಿಸಿಕೇತಿ ಕಿಸಸರೀರೇ। ಪುಬ್ಬೇಪಿ ‘‘ಕಿಸಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪುನ ‘‘ಕಿಸಿಕೇ’’ತಿ ವಚನಂ ಅಟ್ಠಿಚಮ್ಮನ್ಹಾರುಮತ್ತಸರೀರತಾಯ ಅತಿವಿಯ ಕಿಸಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಪೇತೀ ಅತ್ತಾನಂ ಪವೇದೇನ್ತೀ –
೯೬.
‘‘ಅಹಂ ಭದನ್ತೇ ಪೇತೀಮ್ಹಿ, ದುಗ್ಗತಾ ಯಮಲೋಕಿಕಾ।
ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಪೇತಲೋಕಂ ಇತೋ ಗತಾ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಂ ವತ್ವಾ ಪುನ ಥೇರೇನ –
೯೭.
‘‘ಕಿಂ ನು ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ, ಮನಸಾ ದುಕ್ಕಟಂ ಕತಂ।
ಕಿಸ್ಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ಪೇತಲೋಕಂ ಇತೋ ಗತಾ’’ತಿ॥ –
ಕತಕಮ್ಮಂ ಪುಟ್ಠಾ ‘‘ಅದಾನಸೀಲಾ ಮಚ್ಛರಿನೀ ಹುತ್ವಾ ಪೇತಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಏವಂ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವಾಮೀ’’ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೀ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ –
೯೮.
‘‘ಅನುಕಮ್ಪಕಾ
ಯೇ ಮಂ ನಿಯೋಜೇಯ್ಯುಂ ದದಾಹಿ ದಾನಂ, ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ॥
೯೯.
‘‘ಇತೋ ಅಹಂ ವಸ್ಸಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ, ಯಂ ಏವರೂಪಾ ವಿಚರಾಮಿ ನಗ್ಗಾ।
ಖುದಾಯ ತಣ್ಹಾಯ ಚ ಖಜ್ಜಮಾನಾ, ಪಾಪಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಫಲಂ ಮಮೇದಂ॥
೧೦೦.
‘‘ವನ್ದಾಮಿ
ದತ್ವಾ ಚ ಮೇ ಆದಿಸ ಯಞ್ಹಿ ಕಿಞ್ಚಿ, ಮೋಚೇಹಿ ಮಂ ದುಗ್ಗತಿಯಾ ಭದನ್ತೇ’’ತಿ॥
೯೮. ತತ್ಥ ಅನುಕಮ್ಪಕಾತಿ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೇನ ಅತ್ಥೇನ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹಕಾ। ಭನ್ತೇತಿ ಥೇರಂ ಆಲಪತಿ। ಯೇ ಮಂ ನಿಯೋಜೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಮಾತಾ ವಾ ಪಿತಾ ವಾ ಅಥ ವಾ ಞಾತಕಾ ಏದಿಸಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ದದಾಹಿ ದಾನ’’ನ್ತಿ ಯೇ ಮಂ ನಿಯೋಜೇಯ್ಯುಂ, ತಾದಿಸಾ ಅನುಕಮ್ಪಕಾ ಮಯ್ಹಂ ನಾಹೇಸುನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
೯೯. ಇತೋ ಅಹಂ ವಸ್ಸಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ, ಯಂ ಏವರೂಪಾ ವಿಚರಾಮಿ ನಗ್ಗಾತಿ ಇದಂ ಸಾ ಪೇತೀ ಇತೋ ತತಿಯಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಅತ್ತನೋ ಪೇತತ್ತಭಾವಂ ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ ಇದಾನಿಪಿ ತಥಾ ಪಞ್ಚವಸ್ಸಸತಾನಿ ವಿಚರಾಮೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನಾಹ। ತತ್ಥ ಯನ್ತಿ ಯಸ್ಮಾ, ದಾನಾದೀನಂ ಪುಞ್ಞಾನಂ ಅಕತತ್ತಾ ಏವರೂಪಾ ನಗ್ಗಾ ಪೇತೀ ಹುತ್ವಾ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವಸ್ಸಸತಾನಿ ಪಞ್ಚ ವಿಚರಾಮೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತಣ್ಹಾಯಾತಿ ಪಿಪಾಸಾಯ। ಖಜ್ಜಮಾನಾತಿ ಖಾದಿಯಮಾನಾ, ಬಾಧಿಯಮಾನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
೧೦೦. ವನ್ದಾಮಿ ತಂ ಅಯ್ಯ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾತಿ ಅಯ್ಯ, ತಮಹಂ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ವನ್ದಾಮಿ, ಏತ್ತಕಮೇವ ಪುಞ್ಞಂ ಇದಾನಿ ಮಯಾ ಕಾತುಂ ಸಕ್ಕಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅನುಕಮ್ಪ ಮನ್ತಿ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹ ದತ್ವಾ ಚ ಮೇ ಆದಿಸ ಯಞ್ಹಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ದತ್ವಾ ತಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ಮಯ್ಹಂ ಆದಿಸ, ತೇನ ಮೇ ಇತೋ ಪೇತಯೋನಿತೋ ಮೋಕ್ಖೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ವದತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಮೋಚೇಹಿ ಮಂ ದುಗ್ಗತಿಯಾ ಭದನ್ತೇ’’ತಿ।
ಏವಂ ಪೇತಿಯಾ ವುತ್ತೇ ಯಥಾ ಸೋ ಥೇರೋ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರೇಹಿ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ವುತ್ತಾ –
೧೦೧.
‘‘ಸಾಧೂತಿ ಸೋ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ, ಸಾರಿಪುತ್ತೋನುಕಮ್ಪಕೋ।
ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆಲೋಪಂ ದತ್ವಾ, ಪಾಣಿಮತ್ತಞ್ಚ ಚೋಳಕಂ।
ಥಾಲಕಸ್ಸ ಚ ಪಾನೀಯಂ, ತಸ್ಸಾ ದಕ್ಖಿಣಮಾದಿಸಿ॥
೧೦೨.
‘‘ಸಮನನ್ತರಾನುದ್ದಿಟ್ಠೇ
ಭೋಜನಚ್ಛಾದನಪಾನೀಯಂ, ದಕ್ಖಿಣಾಯ ಇದಂ ಫಲಂ॥
೧೦೩.
‘‘ತತೋ ಸುದ್ಧಾ ಸುಚಿವಸನಾ, ಕಾಸಿಕುತ್ತಮಧಾರಿನೀ।
ವಿಚಿತ್ತವತ್ಥಾಭರಣಾ, ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮೀ’’ತಿ॥
೧೦೧-೧೦೩. ತತ್ಥ ಭಿಕ್ಖೂನನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ, ವಚನವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ಹೇತಂ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಆಲೋಪಂ ಭಿಕ್ಖುನೋ ದತ್ವಾ’’ತಿ ಕೇಚಿ ಪಠನ್ತಿ। ಆಲೋಪನ್ತಿ ಕಬಳಂ, ಏಕಾಲೋಪಮತ್ತಂ ಭೋಜನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಾಣಿಮತ್ತಞ್ಚ ಚೋಳಕನ್ತಿ ಏಕಹತ್ಥಪ್ಪಮಾಣಂ ಚೋಳಖಣ್ಡನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಥಾಲಕಸ್ಸ ಚ ಪಾನೀಯನ್ತಿ ಏಕಥಾಲಕಪೂರಣಮತ್ತಂ ಉದಕಂ। ಸೇಸಂ ಖಲ್ಲಾಟಿಯಪೇತವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ತಂ ಪೇತಿಂ ಪೀಣಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪರಿಸುದ್ಧಛವಿವಣ್ಣಂ ದಿಬ್ಬವತ್ಥಾಭರಣಾಲಙ್ಕಾರಂ ಸಮನ್ತತೋ ಅತ್ತನೋ ಪಭಾಯ ಓಭಾಸೇನ್ತಿಂ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಠಿತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಕಮ್ಮಫಲಂ ತಾಯ ವಿಭಾವೇತುಕಾಮೋ ಹುತ್ವಾ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ –
೧೦೪.
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇನ ವಣ್ಣೇನ, ಯಾ ತ್ವಂ ತಿಟ್ಠಸಿ ದೇವತೇ।
ಓಭಾಸೇನ್ತೀ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ಓಸಧೀ ವಿಯ ತಾರಕಾ॥
೧೦೫.
‘‘ಕೇನ ತೇತಾದಿಸೋ ವಣ್ಣೋ, ಕೇನ ತೇ ಇಧ ಮಿಜ್ಝತಿ।
ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ
೧೦೬.
‘‘ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ದೇವಿ ಮಹಾನುಭಾವೇ, ಮನುಸ್ಸಭೂತಾ ಕಿಮಕಾಸಿ ಪುಞ್ಞಂ।
ಕೇನಾಸಿ ಏವಂ ಜಲಿತಾನುಭಾವಾ, ವಣ್ಣೋ ಚ ತೇ ಸಬ್ಬದಿಸಾ ಪಭಾಸತೀ’’ತಿ॥
೧೦೪. ತತ್ಥ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇನಾತಿ ಅತಿಮನಾಪೇನ, ಅಭಿರೂಪೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಣ್ಣೇನಾತಿ ಛವಿವಣ್ಣೇನ। ಓಭಾಸೇನ್ತೀ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾತಿ ಸಬ್ಬಾಪಿ ದಸ ದಿಸಾ ಜೋತೇನ್ತೀ ಏಕಾಲೋಕಂ ಕರೋನ್ತೀ। ಯಥಾ ಕಿನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಓಸಧೀ ವಿಯ ತಾರಕಾ’’ತಿ। ಉಸ್ಸನ್ನಾ ಪಭಾ ಏತಾಯ ಧೀಯತಿ, ಓಸಧಾನಂ ವಾ
೧೦೫. ಕೇನಾತಿ ಕಿಂ-ಸದ್ದೋ ಪುಚ್ಛಾಯಂ। ಹೇತುಅತ್ಥೇ ಚೇತಂ ಕರಣವಚನಂ, ಕೇನ ಹೇತುನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇತಿ ತವ। ಏತಾದಿಸೋತಿ ಏದಿಸೋ, ಏತರಹಿ ಯಥಾದಿಸ್ಸಮಾನೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕೇನ ತೇ ಇಧ ಮಿಜ್ಝತೀತಿ ಕೇನ ಪುಞ್ಞವಿಸೇಸೇನ ಇಧ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಇದಾನಿ ತಯಾ ಲಬ್ಭಮಾನಂ ಸುಚರಿತಫಲಂ ಇಜ್ಝತಿ ನಿಪ್ಫಜ್ಜತಿ। ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ। ಭೋಗಾತಿ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ‘‘ಭೋಗಾ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮಾ ವತ್ಥಾಭರಣಾದಿವಿತ್ತೂಪಕರಣವಿಸೇಸಾ। ಯೇ ಕೇಚೀತಿ ಭೋಗೇ ಅನವಸೇಸತೋ ಬ್ಯಾಪೇತ್ವಾ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಮನಸೋ ಪಿಯಾತಿ ಮನಸಾ ಪಿಯಾಯಿತಬ್ಬಾ, ಮನಾಪಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
೧೦೬. ಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ ಪುಚ್ಛಂ ಕರೋಮಿ, ಞಾತುಂ ಇಚ್ಛಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತನ್ತಿ ತ್ವಂ। ದೇವೀತಿ ದಿಬ್ಬಾನಭಾವಸಮಙ್ಗಿತಾಯ, ದೇವಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮಹಾನುಭಾವೇ’’ತಿ। ಮನುಸ್ಸಭೂತಾತಿ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಜಾತಾ ಮನುಸ್ಸಭಾವಂ ಪತ್ತಾ। ಇದಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಸತ್ತಾ ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವೇ ಠಿತಾ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಅಯಮೇತಾಯಂ ಗಾಥಾನಂ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಅತ್ಥೋ, ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನ ಪರಮತ್ಥದೀಪನಿಯಂ ವಿಮಾನವತ್ಥುಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
ಏವಂ
೧೦೭.
‘‘ಉಪ್ಪಣ್ಡುಕಿಂ ಕಿಸಂ ಛಾತಂ, ನಗ್ಗಂ ಸಮ್ಪತಿತಚ್ಛವಿಂ।
ಮುನಿ ಕಾರುಣಿಕೋ ಲೋಕೇ, ತಂ ಮಂ ಅದ್ದಕ್ಖಿ ದುಗ್ಗತಂ॥
೧೦೮.
‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆಲೋಪಂ ದತ್ವಾ, ಪಾಣಿಮತ್ತಞ್ಚ ಚೋಳಕಂ।
ಥಾಲಕಸ್ಸ ಚ ಪಾನೀಯಂ, ಮಮ ದಕ್ಖಿಣಮಾದಿಸಿ॥
೧೦೯.
‘‘ಆಲೋಪಸ್ಸ ಫಲಂ ಪಸ್ಸ, ಭತ್ತಂ ವಸ್ಸಸತಂ ದಸ।
ಭುಞ್ಜಾಮಿ ಕಾಮಕಾಮಿನೀ, ಅನೇಕರಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ॥
೧೧೦.
‘‘ಪಾಣಿಮತ್ತಸ್ಸ
ಯಾವತಾ ನನ್ದರಾಜಸ್ಸ, ವಿಜಿತಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಚ್ಛದಾ॥
೧೧೧.
‘‘ತತೋ ಬಹುತರಾ ಭನ್ತೇ, ವತ್ಥಾನಚ್ಛಾದನಾನಿ ಮೇ।
ಕೋಸೇಯ್ಯಕಮ್ಬಲೀಯಾನಿ, ಖೋಮಕಪ್ಪಾಸಿಕಾನಿ ಚ॥
೧೧೨.
‘‘ವಿಪುಲಾ ಚ ಮಹಗ್ಘಾ ಚ, ತೇಪಾಕಾಸೇವಲಮ್ಬರೇ।
ಸಾಹಂ ತಂ ಪರಿದಹಾಮಿ, ಯಂ ಯಞ್ಹಿ ಮನಸೋ ಪಿಯಂ॥
೧೧೩.
‘‘ಥಾಲಕಸ್ಸ
ಗಮ್ಭೀರಾ ಚತುರಸ್ಸಾ ಚ, ಪೋಕ್ಖರಞ್ಞೋ ಸುನಿಮ್ಮಿತಾ॥
೧೧೪.
‘‘ಸೇತೋದಕಾ ಸುಪ್ಪತಿತ್ಥಾ, ಸೀತಾ ಅಪ್ಪಟಿಗನ್ಧಿಯಾ।
ಪದುಮುಪ್ಪಲಸಞ್ಛನ್ನಾ, ವಾರಿಕಿಞ್ಜಕ್ಖಪೂರಿತಾ॥
೧೧೫.
‘‘ಸಾಹಂ ರಮಾಮಿ ಕೀಳಾಮಿ, ಮೋದಾಮಿ ಅಕುತೋಭಯಾ।
ಮುನಿಂ ಕಾರುಣಿಕಂ ಲೋಕೇ, ಭನ್ತೇ ವನ್ದಿತುಮಾಗತಾ’’ತಿ॥
೧೦೭. ತತ್ಥ ಉಪ್ಪಣ್ಡುಕಿನ್ತಿ ಉಪ್ಪಣ್ಡುಕಜಾತಂ। ಛಾತನ್ತಿ ಬುಭುಕ್ಖಿತಂ ಖುದಾಯ ಅಭಿಭೂತಂ। ಸಮ್ಪತಿತಚ್ಛವಿನ್ತಿ ಛಿನ್ನಭಿನ್ನಸರೀರಚ್ಛವಿಂ। ಲೋಕೇತಿ ಇದಂ ‘‘ಕಾರುಣಿಕೋ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಕರುಣಾಯ ವಿಸಯದಸ್ಸನಂ। ತಂ ಮನ್ತಿ ತಾದಿಸಂ ಮಮಂ, ವುತ್ತನಯೇನ ಏಕನ್ತತೋ ಕರುಣಟ್ಠಾನಿಯಂ ಮಂ। ದುಗ್ಗತನ್ತಿ ದುಗ್ಗತಿಂ ಗತಂ।
೧೦೮-೧೦೯. ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆಲೋಪಂ ದತ್ವಾತಿಆದಿ ಥೇರೇನ ಅತ್ತನೋ ಕರುಣಾಯ ಕತಾಕಾರದಸ್ಸನಂ। ತತ್ಥ ಭತ್ತನ್ತಿ ಓದನಂ, ದಿಬ್ಬಭೋಜನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಸ್ಸಸತಂ ದಸಾತಿ ದಸ ವಸ್ಸಸತಾನಿ, ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಚ್ಚನ್ತಸಂಯೋಗೇ ಚೇತಂ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ಭುಞ್ಜಾಮಿ ಕಾಮಕಾಮಿನೀ, ಅನೇಕರಸಬ್ಯಞ್ಜನನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇಹಿಪಿ ಕಾಮೇತಬ್ಬಕಾಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅನೇಕರಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಭತ್ತಂ ಭುಞ್ಜಾಮೀತಿ ಯೋಜನಾ।
೧೧೦. ಚೋಳಸ್ಸಾತಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸೀಸೇನ ತಬ್ಬಿಸಯಂ ದಾನಮಯಂ ಪುಞ್ಞಮೇವ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಿಪಾಕಂ ಪಸ್ಸ ಯಾದಿಸನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಚೋಳದಾನಸ್ಸ ವಿಪಾಕಸಙ್ಖಾತಂ ಫಲಂ ಪಸ್ಸ, ಭನ್ತೇ। ತಂ ಪನ ಯಾದಿಸಂ ಯಥಾರೂಪಂ, ಕಿನ್ತಿ ಚೇತಿ ಆಹ ‘‘ಯಾವತಾ ನನ್ದರಾಜಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ।
ತತ್ಥ ನನ್ದರಾಜಾ ನಾಮ? ಅತೀತೇ ಕಿರ ದಸವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾಯುಕೇಸು ಮನುಸ್ಸೇಸು ಬಾರಾಣಸಿವಾಸೀ ಏಕೋ ಕುಟುಮ್ಬಿಕೋ ಅರಞ್ಞೇ ಜಙ್ಘಾವಿಹಾರಂ ವಿಚರನ್ತೋ ಅರಞ್ಞಟ್ಠಾನೇ ಅಞ್ಞತರಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ಅದ್ದಸ। ಸೋ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋ ತತ್ಥ ಚೀವರಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಅನುವಾತೇ ಅಪ್ಪಹೋನ್ತೇ ಸಂಹರಿತ್ವಾವ ಠಪೇತುಂ ಆರದ್ಧೋ। ಸೋ ಕುಟುಮ್ಬಿಕೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ಭನ್ತೇ, ಕಿಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತೇನ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾಯ ಕಿಞ್ಚಿ ಅವುತ್ತೇಪಿ ‘‘ಚೀವರದುಸ್ಸಂ ನಪ್ಪಹೋತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಸ್ಸ
ತಸ್ಸ ವಯಪ್ಪತ್ತಕಾಲೇ ತಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ ನಕ್ಖತ್ತಂ ಸಙ್ಘುಟ್ಠಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಮಾತರಂ ಆಹ – ‘‘ಅಮ್ಮ, ಸಾಟಕಂ ಮೇ ದೇಹಿ, ನಕ್ಖತ್ತಂ ಕೀಳಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸಾ ಸುಧೋತವತ್ಥಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ‘‘ಅಮ್ಮ, ಥೂಲಂ ಇದ’’ನ್ತಿ। ಅಞ್ಞಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಅದಾಸಿ, ತಮ್ಪಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ। ಅಥ ನಂ ಮಾತಾ ಆಹ – ‘‘ತಾತ, ಯಾದಿಸೇ ಗೇಹೇ ಮಯಂ ಜಾತಾ, ನತ್ಥಿ ನೋ ಇತೋ ಸುಖುಮತರಸ್ಸ ವತ್ಥಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಪುಞ್ಞ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಲಭನಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ಅಮ್ಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಗಚ್ಛ, ಪುತ್ತ, ಅಹಂ ಅಜ್ಜೇವ ತುಯ್ಹಂ ಬಾರಾಣಸಿನಗರೇ ರಜ್ಜಪಟಿಲಾಭಂ
ಅಮಚ್ಚಾ ಚ ಪುರೋಹಿತೋ ಚ ರಞ್ಞೋ ಸರೀರಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ರಾಜಙ್ಗಣೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಮನ್ತಯಿಂಸು – ‘‘ರಞ್ಞೋ ಏಕಾ ಧೀತಾ ಅತ್ಥಿ, ಪುತ್ತೋ ನತ್ಥಿ, ಅರಾಜಕಂ ರಜ್ಜಂ ನ ತಿಟ್ಠತಿ, ಫುಸ್ಸರಥಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಮಾ’’ತಿ। ತೇ ಕುಮುದವಣ್ಣೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸಿನ್ಧವೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಪ್ಪಮುಖಂ ಪಞ್ಚವಿಧಂ ರಾಜಕಕುಧಭಣ್ಡಂ ರಥಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಪೇತ್ವಾ ರಥಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛತೋ ತೂರಿಯಾನಿ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇಸುಂ। ರಥೋ ಪಾಚೀನದ್ವಾರೇನ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನಾಭಿಮುಕ್ಖೋ ಅಹೋಸಿ। ‘‘ಪರಿಚಯೇನ ಉಯ್ಯಾನಾಭಿಮುಖೋ ಗಚ್ಛತಿ
ಅಥ ಕುಮಾರೋ ಮುಖಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಆಗತತ್ಥ, ತಾತಾ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ದೇವ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ರಜ್ಜಂ ಪಾಪುಣಾತೀ’’ತಿ। ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ರಾಜಾ ಕಹ’’ನ್ತಿ? ‘‘ದಿವಙ್ಗತೋ, ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಕತಿ
ಅಥಸ್ಸ ಕತಾಭಿಸೇಕಸ್ಸ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಿಕಂ ವತ್ಥಂ ಉಪನೇಸುಂ। ಸೋ ‘‘ಕಿಮಿದಂ, ತಾತಾ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ನಿವಾಸನವತ್ಥಂ, ದೇವಾ’’ತಿ। ‘‘ನನು, ತಾತಾ, ಥೂಲ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಮನುಸ್ಸಾನಂ
ಏವಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಕಾಲೇ ಏಕದಿವಸಂ ದೇವೀ ರಞ್ಞೋ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಹೋ ತಪಸ್ಸೀ’’ತಿ ಕಾರುಞ್ಞಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇಸಿ। ‘‘ಕಿಮಿದಂ, ದೇವೀ’’ತಿ ಚ ಪುಟ್ಠಾ ‘‘ಅತಿಮಹತೀ
ಅಯಂ ಪನ ನನ್ದರಾಜಾ ದಸ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸಯಂ ದಿಬ್ಬವತ್ಥಾನಿ ಪರಿದಹನ್ತೋ ಸಬ್ಬಮೇವ ಅತ್ತನೋ ವಿಜಿತಂ ಉತ್ತರಕುರುಸದಿಸಂ ಕರೋನ್ತೋ ಆಗತಾಗತಾನಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ‘‘ಯಾವತಾ ನನ್ದರಾಜಸ್ಸ, ವಿಜಿತಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಚ್ಛದಾ’’ತಿ। ತತ್ಥ ವಿಜಿತಸ್ಮಿನ್ತಿ ರಟ್ಠೇ। ಪಟಿಚ್ಛದಾತಿ ವತ್ಥಾನಿ। ತಾನಿ ಹಿ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತಿ ಏತೇಹೀತಿ ‘‘ಪಟಿಚ್ಛದಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ।
೧೧೧. ಇದಾನಿ ಸಾ ಪೇತೀ ‘‘ನನ್ದರಾಜಸಮಿದ್ಧಿತೋಪಿ ಏತರಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಸಮಿದ್ಧಿ ವಿಪುಲತರಾ’’ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೀ ‘‘ತತೋ ಬಹುತರಾ, ಭನ್ತೇ, ವತ್ಥಾನಚ್ಛಾದನಾನಿ ಮೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ತತೋತಿ ನನ್ದರಾಜಸ್ಸ ಪರಿಗ್ಗಹಭೂತವತ್ಥತೋಪಿ ಬಹುತರಾನಿ ಮಯ್ಹಂ ವತ್ಥಚ್ಛಾದನಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವತ್ಥಾನಚ್ಛಾದನಾನೀತಿ ನಿವಾಸನವತ್ಥಾನಿ ಚೇವ ಪಾರುಪನವತ್ಥಾನಿ ಚ ಕೋಸೇಯ್ಯಕಮ್ಬಲೀಯಾನೀತಿ ಕೋಸೇಯ್ಯಾನಿ ಚೇವ ಕಮ್ಬಲಾನಿ ಚ। ಖೋಮಕಪ್ಪಾಸಿಕಾನೀತಿ ಖೋಮವತ್ಥಾನಿ ಚೇವ ಕಪ್ಪಾಸಮಯವತ್ಥಾನಿ ಚ।
೧೧೨. ವಿಪುಲಾತಿ ಆಯಾಮತೋ ಚ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಚ ವಿಪುಲಾ। ಮಹಗ್ಘಾತಿ ಮಹಗ್ಘವಸೇನ ಮಹನ್ತಾ ಮಹಾರಹಾ। ಆಕಾಸೇವಲಮ್ಬರೇತಿ ಆಕಾಸೇಯೇವ ಓಲಮ್ಬಮಾನಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಯಂ ಯಞ್ಹಿ ಮನಸೋ ಪಿಯನ್ತಿ ಯಂ ಯಂ ಮಯ್ಹಂ ಮನಸೋ ಪಿಯಂ, ತಂ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿದಹಾಮಿ ಪಾರುಪಾಮಿ ಚಾತಿ ಯೋಜನಾ।
೧೧೩. ಥಾಲಕಸ್ಸ ಚ ಪಾನೀಯಂ, ವಿಪಾಕಂ ಪಸ್ಸ ಯಾದಿಸನ್ತಿ ಥಾಲಕಪೂರಣಮತ್ತಂ ಪಾನೀಯಂ ದಿನ್ನಂ ಅನುಮೋದಿತಂ ‘‘ಗಮ್ಭೀರಾ ಚತುರಸ್ಸಾ ಚಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಗಮ್ಭೀರಾತಿ ಅಗಾಧಾ। ಚತುರಸ್ಸಾತಿ ಚತುರಸ್ಸಸಣ್ಠಾನಾ। ಪೋಕ್ಖರಞ್ಞೋತಿ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯೋ। ಸುನಿಮ್ಮಿತಾತಿ ಕಮ್ಮಾನುಭಾವೇನೇವ ಸುಟ್ಠು ನಿಮ್ಮಿತಾ।
೧೧೪. ಸೇತೋದಕಾತಿ ಸೇತಉದಕಾ ಸೇತವಾಲುಕಸಮ್ಪರಿಕಿಣ್ಣಾ। ಸುಪ್ಪತಿತ್ಥಾತಿ ಸುನ್ದರತಿತ್ಥಾ। ಸೀತಾತಿ ಸೀತಲೋದಕಾ। ಅಪ್ಪಟಿಗನ್ಧಿಯಾತಿ ಪಟಿಕೂಲಗನ್ಧರಹಿತಾ ಸುರಭಿಗನ್ಧಾ। ವಾರಿಕಿಞ್ಜಕ್ಖಪೂರಿತಾತಿ ಕಮಲಕುವಲಯಾದೀನಂ ಕೇಸರಸಞ್ಛನ್ನೇನ ವಾರಿನಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಾ।
೧೧೫. ಸಾಹನ್ತಿ ಸಾ ಅಹಂ। ರಮಾಮೀತಿ ರತಿಂ ವಿನ್ದಾಮಿ। ಕೀಳಾಮೀತಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪರಿಚಾರೇಮಿ। ಮೋದಾಮೀತಿ ಭೋಗಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಮುದಿತಾ ಹೋಮಿ। ಅಕುತೋಭಯಾತಿ ಕುತೋಚಿಪಿ ಅಸಞ್ಜಾತಭಯಾ, ಸೇರೀ ಸುಖವಿಹಾರಿನೀ ಹೋಮಿ ಭನ್ತೇ, ವನ್ದಿತುಮಾಗತಾತಿ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಿಸ್ಸಾ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ ಕಾರಣಭೂತಂ ತ್ವಂ ವನ್ದಿತುಂ ಆಗತಾ ಉಪಗತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥತೋ ಅವಿಭತ್ತಂ, ತಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವುತ್ತಮೇವ।
ಏವಂ ತಾಯ ಪೇತಿಯಾ ವುತ್ತೇ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಇಟ್ಠಕವತಿಯಂ ದೀಘರಾಜಿಯನ್ತಿ ಗಾಮದ್ವಯವಾಸಿಕೇಸು ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಉಪಗತೇಸು ಮನುಸ್ಸೇಸು ಇಮಮತ್ಥಂ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಕಥೇನ್ತೋ ಸಂವೇಜೇತ್ವಾ ಸಂಸಾರಮೋಚನಪಾಪಕಮ್ಮತೋ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಉಪಾಸಕಭಾವೇ
ಸಂಸಾರಮೋಚಕಪೇತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೨. ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಮಾತುಪೇತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ನಗ್ಗಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣರೂಪಾಸೀತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥರಿ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಇತೋ ಪಞ್ಚಮಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಮಾತುಭೂತಂ ಪೇತಿಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಂ। ಏಕದಿವಸಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ಅನುರುದ್ಧೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ಕಪ್ಪಿನೋ ರಾಜಗಹಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ವಿಹರನ್ತಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಅಞ್ಞತರೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಅಡ್ಢೋ ಮಹದ್ಧನೋ ಮಹಾಭೋಗೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಪಣದ್ಧಿಕವನಿಬ್ಬಕಯಾಚಕಾನಂ ಓಪಾನಭೂತೋ ಅನ್ನಪಾನವತ್ಥಸಯನಾದೀನಿ ದೇತಿ। ದೇನ್ತೋ ಚ ಆಗತಾಗತಾನಂ ಯಥಾಕಾಲಂ ಯಥಾರಹಞ್ಚ ಪಾದೋದಕಪಾದಬ್ಭಞ್ಜನಾದಿದಾನಾನುಪುಬ್ಬಕಂ
ಸಾ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಕಮ್ಮಾನುಭಾವುಕ್ಖಿತ್ತಾ ಪೇತಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಾನುರೂಪಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವನ್ತೀ
೧೧೬.
‘‘ನಗ್ಗಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣರೂಪಾಸಿ, ಕಿಸಾ ಧಮನಿಸನ್ಥತಾ।
ಉಪ್ಫಾಸುಲಿಕೇ ಕಿಸಿಕೇ, ಕಾ ನು ತ್ವಂ ಇಧ ತಿಟ್ಠಸೀ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಾಯ ಪುಚ್ಛಿ। ಸಾ ಥೇರೇನ ಪುಟ್ಠಾ ಪಟಿವಚನಂ ದೇನ್ತೀ –
೧೧೭.
‘‘ಅಹಂ ತೇ ಸಕಿಯಾ ಮಾತಾ, ಪುಬ್ಬೇ ಅಞ್ಞಾಸು ಜಾತೀಸು।
ಉಪಪನ್ನಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ, ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಸಮಪ್ಪಿತಾ॥
೧೧೮.
‘‘ಛಡ್ಡಿತಂ ಖಿಪಿತಂ ಖೇಳಂ, ಸಿಙ್ಘಾಣಿಕಂ ಸಿಲೇಸುಮಂ।
ವಸಞ್ಚ ಡಯ್ಹಮಾನಾನಂ, ವಿಜಾತಾನಞ್ಚ ಲೋಹಿತಂ॥
೧೧೯.
‘‘ವಣಿಕಾನಞ್ಚ
ಖುದಾಪರೇತಾ ಭುಞ್ಜಾಮಿ, ಇಚ್ಛಿಪುರಿಸನಿಸ್ಸಿತಂ॥
೧೨೦.
‘‘ಪುಬ್ಬಲೋಹಿತಂ ಭಕ್ಖಾಮಿ, ಪಸೂನಂ ಮಾನುಸಾನ ಚ।
ಅಲೇಣಾ ಅನಗಾರಾ ಚ, ನೀಲಮಞ್ಚಪರಾಯಣಾ॥
೧೨೧.
‘‘ದೇಹಿ ಪುತ್ತಕ ಮೇ ದಾನಂ, ದತ್ವಾ ಅನ್ವಾದಿಸಾಹಿ ಮೇ।
ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಮುಚ್ಚೇಯ್ಯಂ, ಪುಬ್ಬಲೋಹಿತಭೋಜನಾ’’ತಿ॥ – ಪಞ್ಚಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
೧೧೭. ತತ್ಥ ಅಹಂ ತೇ ಸಕಿಯಾ ಮಾತಾತಿ ಅಹಂ ತುಯ್ಹಂ ಜನನಿಭಾವತೋ ಸಕಿಯಾ ಮಾತಾ। ಪುಬ್ಬೇ ಅಞ್ಞಾಸು ಜಾತೀಸೂತಿ ಮಾತಾ ಹೋನ್ತೀಪಿ ನ ಇಮಿಸ್ಸಂ ಜಾತಿಯಂ, ಅಥ ಖೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅಞ್ಞಾಸು ಜಾತೀಸು, ಇತೋ ಪಞ್ಚಮಿಯನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಉಪಪನ್ನಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯನ್ತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ಪೇತಲೋಕಂ ಉಪಗತಾ। ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಸಮಪ್ಪಿತಾತಿ
೧೧೮-೧೧೯. ಛಡ್ಡಿತನ್ತಿ ಉಚ್ಛಿಟ್ಠಕಂ, ವನ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಖಿಪಿತನ್ತಿ ಖಿಪಿತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮುಖತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಮಲಂ। ಖೇಳನ್ತಿ ನಿಟ್ಠುಭಂ। ಸಿಙ್ಘಾಣಿಕನ್ತಿ ಮತ್ಥಲುಙ್ಗತೋ ವಿಸ್ಸನ್ದಿತ್ವಾ ನಾಸಿಕಾಯ ನಿಕ್ಖನ್ತಮಲಂ। ಸಿಲೇಸುಮನ್ತಿ ಸೇಮ್ಹಂ। ವಸಞ್ಚ ಡಯ್ಹಮಾನಾನನ್ತಿ ಚಿತಕಸ್ಮಿಂ ಡಯ್ಹಮಾನಾನಂ ಕಳೇವರಾನಂ ವಸಾತೇಲಞ್ಚ। ವಿಜಾತಾನಞ್ಚ ಲೋಹಿತನ್ತಿ ಪಸೂತಾನಂ ಇತ್ಥೀನಂ ಲೋಹಿತಂ, ಗಬ್ಭಮಲಂ ಚ-ಸದ್ದೇನ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ವಣಿಕಾನನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾತವಣಾನಂ। ಯನ್ತಿ ಯಂ ಲೋಹಿತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಘಾನಸೀಸಚ್ಛಿನ್ನಾನನ್ತಿ ಘಾನಚ್ಛಿನ್ನಾನಂ ಸೀಸಚ್ಛಿನ್ನಾನಞ್ಚ ಯಂ ಲೋಹಿತಂ, ತಂ ಭುಞ್ಜಾಮೀತಿ ಯೋಜನಾ। ದೇಸನಾಸೀಸಮೇತಂ ‘‘ಘಾನಸೀಸಚ್ಛಿನ್ನಾನ’’ನ್ತಿ, ಯಸ್ಮಾ ಹತ್ಥಪಾದಾದಿಚ್ಛಿನ್ನಾನಮ್ಪಿ ಲೋಹಿತಂ ಭುಞ್ಜಾಮಿಯೇವ। ತಥಾ ‘‘ವಣಿಕಾನ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ತೇಸಮ್ಪಿ ಲೋಹಿತಂ ಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಖುದಾಪರೇತಾತಿ ಜಿಘಚ್ಛಾಭಿಭೂತಾ ಹುತ್ವಾ। ಇತ್ಥಿಪುರಿಸನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಸರೀರನಿಸ್ಸಿತಂ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಅಞ್ಞಞ್ಚ ಚಮ್ಮಮಂಸನ್ಹಾರುಪುಬ್ಬಾದಿಕಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಾಮೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
೧೨೦-೧೨೧. ಪಸೂನನ್ತಿ ಅಜಗೋಮಹಿಂಸಾದೀನಂ। ಅಲೇಣಾತಿ ಅಸರಣಾ। ಅನಗಾರಾತಿ ಅನಾವಾಸಾ। ನೀಲಮಞ್ಚಪರಾಯಣಾತಿ ಸುಸಾನೇ ಛಡ್ಡಿತಮಲಮಞ್ಚಸಯನಾ। ಅಥ ವಾ ನೀಲಾತಿ ಛಾರಿಕಙ್ಗಾರಬಹುಲಾ ಸುಸಾನಭೂಮಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ, ತಂಯೇವ ಮಞ್ಚಂ ವಿಯ ಅಧಿಸಯನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನ್ವಾದಿಸಾಹಿ ಮೇತಿ ಯಥಾ ದಿನ್ನಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ಮಯ್ಹಂ ಉಪಕಪ್ಪತಿ, ತಥಾ ಉದ್ದಿಸ ಪತ್ತಿದಾನಂ ದೇಹಿ। ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಮುಚ್ಚೇಯ್ಯಂ, ಪುಬ್ಬಲೋಹಿತಭೋಜನಾತಿ ತವ ಉದ್ದಿಸನೇನ ಏತಸ್ಮಾ ಪುಬ್ಬಲೋಹಿತಭೋಜನಾ ಪೇತಜೀವಿಕಾ ಅಪಿ ನಾಮ ಮುಚ್ಚೇಯ್ಯಂ।
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರಾದಿಕೇ ತಯೋ ಥೇರೇ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ರಾಜಗಹೇ
೧೨೨.
‘‘ಮಾತುಯಾ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ಉಪತಿಸ್ಸೋನುಕಮ್ಪಕೋ।
ಆಮನ್ತಯಿ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಂ, ಅನುರುದ್ಧಞ್ಚ ಕಪ್ಪಿನಂ॥
೧೨೩.
‘‘ಚತಸ್ಸೋ ಕುಟಿಯೋ ಕತ್ವಾ, ಸಙ್ಘೇ ಚಾತುದ್ದಿಸೇ ಅದಾ।
ಕುಟಿಯೋ ಅನ್ನಪಾನಞ್ಚ, ಮಾತು ದಕ್ಖಿಣಮಾದಿಸೀ॥
೧೨೪.
‘‘ಸಮನನ್ತರಾನುದ್ದಿಟ್ಠೇ, ವಿಪಾಕೋ ಉದಪಜ್ಜಥ।
ಭೋಜನಂ ಪಾನೀಯಂ ವತ್ಥಂ, ದಕ್ಖಿಣಾಯ ಇದಂ ಫಲಂ॥
೧೨೫.
‘‘ತತೋ
ವಿಚಿತ್ತವತ್ಥಾಭರಣಾ, ಕೋಲಿಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮೀ’’ತಿ॥
೧೨೩. ತತ್ಥ ಸಙ್ಘೇ ಚಾತುದ್ದಿಸೇ ಅದಾತಿ ಚಾತುದ್ದಿಸಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅದಾಸಿ, ನಿಯ್ಯಾದೇಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ
ಅಥಾಯಸ್ಮಾ
೧೨೬.
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇನ ವಣ್ಣೇನ, ಯಾ ತ್ವಂ ತಿಟ್ಠಸಿ ದೇವತೇ।
ಓಭಾಸೇನ್ತೀ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ಓಸಧೀ ವಿಯ ತಾರಕಾ॥
೧೨೭.
‘‘ಕೇನ ತೇತಾದಿಸೋ ವಣ್ಣೋ, ತೇನ ತೇ ಇಧ ಮಿಜ್ಝತಿ।
ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಚ ತೇ ಭೋಗಾ, ಯೇ ಕೇಚಿ ಮನಸೋ ಪಿಯಾ॥
೧೨೮.
‘‘ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ದೇವಿ ಮಹಾನುಭಾವೇ, ಮನುಸ್ಸಭೂತಾ ಕಿಮಕಾಸಿ ಪುಞ್ಞಂ।
ಕೇನಾಸಿ ಏವಂ ಜಲಿತಾನುಭಾವಾ,
ವಣ್ಣೋ ಚ ತೇ ಸಬ್ಬದಿಸಾ ಪಭಾಸತೀ’’ತಿ॥ – ಪುಚ್ಛಿ।
೧೨೯-೧೩೩. ಅಥ ಸಾ ‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸಾಹಂ ಮಾತಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ। ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸಿ। ಭಗವಾ ತಮತ್ಥಂ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಪರಿಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ, ಸಾ ದೇಸನಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಸಾತ್ಥಿಕಾ ಅಹೋಸೀತಿ।
ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಮಾತುಪೇತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೩. ಮತ್ತಾಪೇತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ನಗ್ಗಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣರೂಪಾಸೀತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥರಿ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಮತ್ತಂ ನಾಮ ಪೇತಿಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಂ। ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಕಿರ ಅಞ್ಞತರೋ ಕುಟುಮ್ಬಿಕೋ ಸದ್ಧೋ ಪಸನ್ನೋ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಸ ಭರಿಯಾ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾ ಕೋಧನಾ ವಞ್ಝಾ ಚ ಅಹೋಸಿ ನಾಮೇನ ಮತ್ತಾ ನಾಮ। ಅಥ ಸೋ ಕುಟುಮ್ಬಿಕೋ ಕುಲವಂಸೂಪಚ್ಛೇದನಭಯೇನ ಸದಿಸಕುಲತೋ ತಿಸ್ಸಂ ನಾಮ ಅಞ್ಞಂ ಕಞ್ಞಂ ಆನೇಸಿ। ಸಾ ಅಹೋಸಿ ಸದ್ಧಾ ಪಸನ್ನಾ
ತಾ ಉಭೋಪಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ದಿವಸೇ ಸೀಸಂ ನ್ಹತ್ವಾ ಅಲ್ಲಕೇಸಾ ಅಟ್ಠಂಸು, ಕುಟುಮ್ಬಿಕೋ ಗುಣವಸೇನ ತಿಸ್ಸಾಯ ಆಬದ್ಧಸಿನೇಹೋ ಮನುಞ್ಞೇನ ಹದಯೇನ ತಾಯ
೧೩೪.
‘‘ನಗ್ಗಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣರೂಪಾಸಿ, ಕಿಸಾ ಧಮನಿಸನ್ಥತಾ।
ಉಪ್ಫಾಸುಲಿಕೇ ಕಿಸಿಕೇ, ಕಾ ನು ತ್ವಂ ಇಧ ತಿಟ್ಠಸೀ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಾಯ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿ। ಇತರಾ –
೧೩೫.
‘‘ಅಹಂ ಮತ್ತಾ ತುವಂ ತಿಸ್ಸಾ, ಸಪತ್ತೀ ತೇ ಪುರೇ ಅಹುಂ।
ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಪೇತಲೋಕಂ ಇತೋ ಗತಾ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಾಯ ಪಟಿವಚನಂ ಅದಾಸಿ। ತತ್ಥ ಅಹಂ ಮತ್ತಾ ತುವಂ ತಿಸ್ಸಾತಿ ಅಹಂ ಮತ್ತಾ ನಾಮ, ತುವಂ ತಿಸ್ಸಾ ನಾಮ। ಪುರೇತಿ ಪುರಿಮತ್ತಭಾವೇ। ತೇತಿ ತುಯ್ಹಂ ಸಪತ್ತೀ ಅಹುಂ, ಅಹೋಸಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುನ ತಿಸ್ಸಾ –
೧೩೬.
‘‘ಕಿಂ ನು ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ, ಮನಸಾ ದುಕ್ಕಟಂ ಕತಂ।
ಕಿಸ್ಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ಪೇತಲೋಕಂ ಇತೋ ಗತಾ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಾಯ ಕತಕಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಪುನ ಇತರಾ –
೧೩೭.
‘‘ಚಣ್ಡೀ ಚ ಫರುಸಾ ಚಾಸಿಂ, ಇಸ್ಸುಕೀ ಮಚ್ಛರೀ ಸಠಾ।
ತಾಹಂ ದುರುತ್ತಂ ವತ್ವಾನ, ಪೇತಲೋಕಂ ಇತೋ ಗತಾ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಾಯ ಚಣ್ಡೀತಿ ಕೋಧನಾ। ಫರುಸಾತಿ ಫರುಸವಚನಾ। ಆಸಿನ್ತಿ ಅಹೋಸಿಂ। ತಾಹನ್ತಿ ತಂ ಅಹಂ। ದುರುತ್ತನ್ತಿ ದುಬ್ಭಾಸಿತಂ ನಿರತ್ಥಕವಚನಂ। ಇತೋ ಪರಮ್ಪಿ ತಾಸಂ ವಚನಪಟಿವಚನವಸೇನೇವ ಗಾಥಾ ಪವತ್ತಾ –
೧೩೮.
‘‘ಸಬ್ಬಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಜಾನಾಮಿ, ಯಥಾ ತ್ವಂ ಚಣ್ಡಿಕಾ ಅಹು।
ಅಞ್ಞಞ್ಚ ಖೋ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಕೇನಾಸಿ ಪಂಸುಕುನ್ಥಿತಾ॥
೧೩೯.
‘‘ಸೀಸಂನ್ಹಾತಾ
ಅಹಞ್ಚ ಖೋ ಅಧಿಮತ್ತಂ, ಸಮಲಙ್ಕತತರಾ ತಯಾ॥
೧೪೦.
‘‘ತಸ್ಸಾ ಮೇ ಪೇಕ್ಖಮಾನಾಯ, ಸಾಮಿಕೇನ ಸಮನ್ತಯಿ।
ತತೋ ಮೇ ಇಸ್ಸಾ ವಿಪುಲಾ, ಕೋಧೋ ಮೇ ಸಮಜಾಯಥ॥
೧೪೧.
‘‘ತತೋ
ತಸ್ಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ತೇನಮ್ಹಿ ಪಂಸುಕುನ್ಥಿತಾ॥
೧೪೨.
‘‘ಸಬ್ಬಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಜಾನಾಮಿ, ಪಂಸುನಾ ಮಂ ತ್ವಮೋಕಿರಿ।
ಅಞ್ಞಞ್ಚ ಖೋ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಕೇನ ಖಜ್ಜಸಿ ಕಚ್ಛುಯಾ॥
೧೪೩.
‘‘ಭೇಸಜ್ಜಹಾರೀ ಉಭಯೋ, ವನನ್ತಂ ಅಗಮಿಮ್ಹಸೇ।
ತ್ವಞ್ಚ ಭೇಸಜ್ಜಮಾಹರಿ, ಅಹಞ್ಚ ಕಪಿಕಚ್ಛುನೋ॥
೧೪೪.
‘‘ತಸ್ಸಾ ತ್ಯಾಜಾನಮಾನಾಯ, ಸೇಯ್ಯಂ ತ್ಯಾಹಂ ಸಮೋಕಿರಿಂ।
ತಸ್ಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ತೇನ ಖಜ್ಜಾಮಿ ಕಚ್ಛುಯಾ॥
೧೪೫.
‘‘ಸಬ್ಬಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಜಾನಾಮಿ, ಸೇಯ್ಯಂ ಮೇ ತ್ವಂ ಸಮೋಕಿರಿ।
ಅಞ್ಞಞ್ಚ ಖೋ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಕೇನಾಸಿ ನಗ್ಗಿಯಾ ತುವಂ॥
೧೪೬.
‘‘ಸಹಾಯಾನಂ
ತ್ವಞ್ಚ ಆಮನ್ತಿತಾ ಆಸಿ, ಸಸಾಮಿನೀ ನೋ ಚ ಖೋಹಂ॥
೧೪೭.
‘‘ತಸ್ಸಾ ತ್ಯಾಜಾನಮಾನಾಯ, ದುಸ್ಸಂ ತ್ಯಾಹಂ ಅಪಾನುದಿಂ।
ತಸ್ಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ತೇನಮ್ಹಿ ನಗ್ಗಿಯಾ ಅಹಂ॥
೧೪೮.
‘‘ಸಬ್ಬಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಜಾನಾಮಿ, ದುಸ್ಸಂ ಮೇ ತ್ವಂ ಅಪಾನುದಿ।
ಅಞ್ಞಞ್ಚ ಖೋ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಕೇನಾಸಿ ಗೂಥಗನ್ಧಿನೀ॥
೧೪೯.
‘‘ತವ ಗನ್ಧಞ್ಚ ಮಾಲಞ್ಚ, ಪಚ್ಚಗ್ಘಞ್ಚ ವಿಲೇಪನಂ।
ಗೂಥಕೂಪೇ ಅತಾರೇಸಿಂ, ತಂ ಪಾಪಂ ಪಕತಂ ಮಯಾ।
ತಸ್ಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ತೇನಮ್ಹಿ ಗೂಥಗನ್ಧಿನೀ॥
೧೫೦.
‘‘ಸಬ್ಬಂ
ಅಞ್ಞಞ್ಚ ಖೋ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಕೇನಾಸಿ ದುಗ್ಗತಾ ತುವಂ॥
೧೫೧.
‘‘ಉಭಿನ್ನಂ ಸಮಕಂ ಆಸಿ, ಯಂ ಗೇಹೇ ವಿಜ್ಜತೇ ಧನಂ।
ಸನ್ತೇಸು ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇಸು, ದೀಪಂ ನಾಕಾಸಿಮತ್ತನೋ।
ತಸ್ಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ತೇನಮ್ಹಿ ದುಗ್ಗತಾ ಅಹಂ॥
೧೫೨.
‘‘ತದೇವ ಮಂ ತ್ವಂ ಅವಚ, ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ನಿಸೇವಸಿ।
ನ ಹಿ ಪಾಪೇಹಿ ಕಮ್ಮೇಹಿ, ಸುಲಭಾ ಹೋತಿ ಸುಗ್ಗತಿ॥
೧೫೩.
‘‘ವಾಮತೋ ಮಂ ತ್ವಂ ಪಚ್ಚೇಸಿ, ಅಥೋಪಿ ಮಂ ಉಸೂಯಸಿ।
ಪಸ್ಸ ಪಾಪಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ, ವಿಪಾಕೋ ಹೋತಿ ಯಾದಿಸೋ॥
೧೫೪.
‘‘ತೇ
ತೇ ಅಞ್ಞೇ ಪರಿಚಾರೇನ್ತಿ, ನ ಭೋಗಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಸ್ಸತಾ॥
೧೫೫.
‘‘ಇದಾನಿ
ಅಪ್ಪೇವ ತೇ ದದೇ ಕಿಞ್ಚಿ, ಮಾ ಸು ತಾವ ಇತೋ ಅಗಾ॥
೧೫೬.
‘‘ನಗ್ಗಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣರೂಪಾಮ್ಹಿ, ಕಿಸಾ ಧಮನಿಸನ್ಥತಾ।
ಕೋಪೀನಮೇತಂ ಇತ್ಥೀನಂ, ಮಾ ಮಂ ಭೂತಪಿತಾದ್ದಸ॥
೧೫೭.
‘‘ಹನ್ದ ಕಿಂ ವಾ ತ್ಯಾಹಂ ದಮ್ಮಿ, ಕಿಂ ವಾ ತೇಚ ಕರೋಮಹಂ।
ಯೇನ ತ್ವಂ ಸುಖಿತಾ ಅಸ್ಸ, ಸಬ್ಬಕಾಮಸಮಿದ್ಧಿನೀ॥
೧೫೮.
‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಙ್ಘತೋ, ಚತ್ತಾರೋ ಪನ ಪುಗ್ಗಲೇ।
ಅಟ್ಠ ಭಿಕ್ಖೂ ಭೋಜಯಿತ್ವಾ, ಮಮ ದಕ್ಖಿಣಮಾದಿಸ।
ತದಾಹಂ ಸುಖಿತಾ ಹೇಸ್ಸಂ, ಸಬ್ಬಕಾಮಸಮಿದ್ಧಿನೀ॥
೧೫೯.
‘‘ಸಾಧೂತಿ ಸಾ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ, ಭೋಜಯಿತ್ವಾಟ್ಠ ಭಿಕ್ಖವೋ।
ವತ್ಥೇಹಚ್ಛಾದಯಿತ್ವಾನ, ತಸ್ಸಾ ದಕ್ಖಿಣಮಾದಿಸೀ॥
೧೬೦.
‘‘ಸಮನನ್ತರಾನುದ್ದಿಟ್ಠೇ, ವಿಪಾಕೋ ಉದಪಜ್ಜಥ।
ಭೋಜನಚ್ಛಾದನಪಾನೀಯಂ, ದಕ್ಖಿಣಾಯ ಇದಂ ಫಲಂ॥
೧೬೧.
‘‘ತತೋ
ವಿಚಿತ್ತವತ್ಥಾಭರಣಾ, ಸಪತ್ತಿಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ॥
೧೬೨.
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇನ ವಣ್ಣೇನ, ಯಾ ತ್ವಂ ತಿಟ್ಠಸಿ ದೇವತೇ।
ಓಭಾಸೇನ್ತೀ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ಓಸಧೀ ವಿಯ ತಾರಕಾ॥
೧೬೩.
‘‘ಕೇನ ತೇತಾದಿಸೋ ವಣ್ಣೋ, ಕೇನ ತೇ ಇಧ ಮಿಜ್ಝತಿ।
ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಚ ತೇ ಭೋಗಾ, ಯೇ ಕೇಚಿ ಮನಸೋ ಪಿಯಾ॥
೧೬೪.
‘‘ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ದೇವಿ ಮಹಾನುಭಾವೇ, ಮನುಸ್ಸಭೂತಾ ಕಿಮಕಾಸೀ ಪುಞ್ಞಂ।
ಕೇನಾಸಿ ಏವಂ ಜಲಿತಾನುಭಾವಾ, ವಣ್ಣೋ ಚ ತೇ ಸಬ್ಬದಿಸಾ ಪಭಾಸತೀತಿ॥
೧೬೫.
‘‘ಅಹಂ
ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಪೇತಲೋಕಂ ಇತೋ ಗತಾ॥
೧೬೬.
‘‘ತವ ದಿನ್ನೇನ ದಾನೇನ, ಮೋದಾಮಿ ಅಕುತೋಭಯಾ।
ಚಿರಂ ಜೀವಾಹಿ ಭಗಿನಿ, ಸಹ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಞಾತಿಭಿ।
ಅಸೋಕಂ ವಿರಜಂ ಠಾನಂ, ಆವಾಸಂ ವಸವತ್ತಿನಂ॥
೧೬೭.
‘‘ಇಧ ಧಮ್ಮಂ ಚರಿತ್ವಾನ, ದಾನಂ ದತ್ವಾನ ಸೋಭನೇ।
ವಿನೇಯ್ಯ ಮಚ್ಛೇರಮಲಂ ಸಮೂಲಂ, ಅನಿನ್ದಿತಾ ಸಗ್ಗಮುಪೇಹಿ ಠಾನ’’ನ್ತಿ॥
೧೩೮. ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಜಾನಾಮಿ, ಯಥಾ ತ್ವಂ ಚಣ್ಡಿಕಾ ಅಹೂತಿ ‘‘ಚಣ್ಡೀ ಚ ಫರುಸಾ ಚಾಸಿ’’ನ್ತಿ ಯಂ ತಯಾ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಜಾನಾಮಿ, ಯಥಾ ತ್ವಂ ಚಣ್ಡಿಕಾ ಕೋಧನಾ ಫರುಸವಚನಾ ಇಸ್ಸುಕೀ ಮಚ್ಛರೀ ಸಠಾ ಚ ಅಹೋಸಿ। ಅಞ್ಞಞ್ಚ ಖೋ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ ಅಞ್ಞಂ ಪುನ ತಂ ಇದಾನಿ ಪುಚ್ಛಾಮಿ। ಕೇನಾಸಿ ಪಂಸುಕುನ್ಥಿತಾತಿ ಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಸಙ್ಕಾರಪಂಸೂತಿ ಓಗುಣ್ಠಿತಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಓಕಿಣ್ಣಸರೀರಾ ಅಹೂತಿ ಅತ್ಥೋ।
೧೩೯-೪೦. ಸೀಸಂನ್ಹಾತಾತಿ ಸಸೀಸಂ ನ್ಹಾತಾ। ಅಧಿಮತ್ತನ್ತಿ ಅಧಿಕತರಂ। ಸಮಲಙ್ಕತತರಾತಿ ಸಮ್ಮಾ ಅತಿಸಯೇನ ಅಲಙ್ಕತಾ। ‘‘ಅಧಿಮತ್ತಾ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ, ಅತಿವಿಯ ಮತ್ತಾ ಮಾನಮದಮತ್ತಾ, ಮಾನನಿಸ್ಸಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಯಾತಿ ಭೋತಿಯಾ ಸಾಮಿಕೇನ ಸಮನ್ತಯೀತಿ ಸಾಮಿಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅಲ್ಲೋಪಸಲ್ಲಾಪವಸೇನ ಕಥೇಸಿ।
೧೪೨-೧೪೪. ಖಜ್ಜಸಿ ಕಚ್ಛುಯಾತಿ ಕಚ್ಛುರೋಗೇನ ಖಾದೀಯಸಿ, ಬಾಧೀಯಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭೇಸಜ್ಜಹಾರೀತಿ ಭೇಸಜ್ಜಹಾರಿನಿಯೋ ಓಸಧಹಾರಿಕಾಯೋ। ಉಭಯೋತಿ ದುವೇ, ತ್ವಞ್ಚ ಅಹಞ್ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವನನ್ತನ್ತಿ ವನಂ। ತ್ವಞ್ಚ ಭೇಸಜ್ಜಮಾಹರೀತಿ ತ್ವಂ ವೇಜ್ಜೇಹಿ ವುತ್ತಂ ಅತ್ತನೋ ಉಪಕಾರಾವಹಂ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಆಹರಿ। ಅಹಞ್ಚ ಕಪಿಕಚ್ಛುನೋತಿ ಅಹಂ ಪನ ಕಪಿಕಚ್ಛುಫಲಾನಿ ದುಫಸ್ಸಫಲಾನಿ ಆಹರಿಂ। ಕಪಿಕಚ್ಛೂತಿ ವಾ ಸಯಂಭೂತಾ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಯಂಭೂತಾಯ ಪತ್ತಫಲಾನಿ ಆಹರಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಯ್ಯಂ ತ್ಯಾಹಂ ಸಮೋಕಿರಿನ್ತಿ ತವ ಸೇಯ್ಯಂ ಅಹಂ ಕಪಿಕಚ್ಛುಫಲಪತ್ತೇಹಿ ಸಮನ್ತತೋ ಅವಕಿರಿಂ।
೧೪೬-೧೪೭. ಸಹಾಯಾನನ್ತಿ ಮಿತ್ತಾನಂ। ಸಮಯೋತಿ ಸಮಾಗಮೋ। ಞಾತೀನನ್ತಿ ಬನ್ಧೂನಂ। ಸಮಿತೀತಿ ಆಮನ್ತಿತಾತಿ ಮಙ್ಗಲಕಿರಿಯಾವಸೇನ ನಿಮನ್ತಿತಾ। ಸಸಾಮಿನೀತಿ ಸಭತ್ತಿಕಾ, ಸಹ ಭತ್ತುನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನೋ ಚ ಖೋಹನ್ತಿ ನೋ ಚ ಖೋ ಅಹಂ ಆಮನ್ತಿತಾ ಆಸಿನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ದುಸ್ಸಂ ತ್ಯಾಹನ್ತಿ ದುಸ್ಸಂ ತೇ ಅಹಂ। ಅಪಾನುದಿನ್ತಿ ಚೋರಿಕಾಯ ಅವಹರಿಂ ಅಗ್ಗಹೋಸಿಂ।
೧೪೯. ಪಚ್ಚಗ್ಘನ್ತಿ ಅತಾರೇಸಿನ್ತಿ ಖಿಪಿಂ। ಗೂಥಗನ್ಧಿನೀತಿ ಗೂಥಗನ್ಧಗನ್ಧಿನೀ ಕರೀಸವಾಯಿನೀ।
೧೫೧. ಯಂ ಗೇಹೇ ವಿಜ್ಜತೇ ಧನನ್ತಿ ಯಂ ಗೇಹೇ ಧನಂ ಉಪಲಬ್ಭತಿ, ತಂ ತುಯ್ಹಂ ಮಯ್ಹಞ್ಚಾತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಉಭಿನ್ನ ಸಮಕಂ ತುಲ್ಯಮೇವ ಆಸಿ। ಸನ್ತೇಸೂತಿ ವಿಜ್ಜಮಾನೇಸು। ದೀಪನ್ತಿ ಪತಿಟ್ಠಂ, ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ।
೧೫೨. ಏವಂ ಸಾ ಪೇತೀ ತಿಸ್ಸಾಯ ಪುಚ್ಛಿತಮತ್ಥಂ ಕತ್ಥೇತ್ವಾ ಪುನ ಪುಬ್ಬೇ ತಸ್ಸಾ ವಚನಂ ಅಕತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಕತಂ ಅಪರಾಧಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೀ ‘‘ತದೇವ ಮಂ ತ್ವ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ತದೇವಾತಿ ತದಾ ಏವ, ಮಯ್ಹಂ ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವೇ ಠಿತಕಾಲೇಯೇವ। ತಥೇವಾತಿ ವಾ ಪಾಠೋ, ಯಥಾ ಏತರಹಿ ಜಾತಂ, ತಂ ತಥಾ ಏವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮನ್ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ನಿದ್ದಿಸತಿ, ತ್ವನ್ತಿ ತಿಸ್ಸಂ। ಅವಚಾತಿ ಅಭಣಿ। ಯಥಾ ಪನ ಅವಚ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪಾಪಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಪಾಪಕಮ್ಮಾನೀ’’ತಿ
೧೫೩. ತಂ ಸುತ್ವಾ ತಿಸ್ಸಾ ‘‘ವಾಮತೋ ಮಂ ತ್ವಂ ಪಚ್ಚೇಸೀ’’ತಿಆದಿನಾ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಆಹ। ತತ್ಥ ವಾಮತೋ ಮಂ ತ್ವಂ ಪಚ್ಚೇಸೀತಿ ವಿಲೋಮತೋ ಮಂ ತ್ವಂ ಅಧಿಗಚ್ಛಸಿ, ತುಯ್ಹಂ ಹಿತೇಸಿಮ್ಪಿ ವಿಪಚ್ಚನೀಕಕಾರಿನಿಂ ಕತ್ವಾ ಮಂ ಗಣ್ಹಾಸಿ। ಮಂ ಉಸೂಯಸೀತಿ ಮಯ್ಹಂ ಉಸೂಯಸಿ, ಮಯಿ ಇಸ್ಸಂ ಕರೋಸಿ। ಪಸ್ಸ ಪಾಪಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ, ವಿಪಾಕೋ ಹೋತಿ ಯಾದಿಸೋತಿ ಪಾಪಕಾನಂ ನಾಮ ಕಮ್ಮಾನಂ ವಿಪಾಕೋ ಯಾದಿಸೋ ಯಥಾ ಘೋರತರೋ, ತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಪಸ್ಸಾತಿ ವದತಿ।
೧೫೪. ತೇ ಅಞ್ಞೇ ಪರಿಚಾರೇನ್ತೀತಿ ತೇ ಘರೇ ದಾಸಿಯೋ ಆಭರಣಾನಿ ಚ ಇಮಾನಿ ತಯಾ ಪುಬ್ಬೇ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾನಿ ಇದಾನಿ ಅಞ್ಞೇ ಪರಿಚಾರೇನ್ತಿ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ। ‘‘ಇಮೇ’’ತಿ ಹಿ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವುತ್ತಂ। ನ ಭೋಗಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಸ್ಸತಾತಿ ಭೋಗಾ ನಾಮೇತೇ ನ ಸಸ್ಸತಾ ಅನವಟ್ಠಿತಾ ತಾವಕಾಲಿಕಾ ಮಹಾಯಗಮನೀಯಾ, ತಸ್ಮಾ ತದತ್ಥಂ ಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛರಿಯಾದೀನಿ ನ ಕತ್ತಬ್ಬಾನೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
೧೫೫. ಇದಾನಿ ಭೂತಸ್ಸ ಪಿತಾತಿ ಇದಾನೇವ ಭೂತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಿತಾ ಕುಟುಮ್ಬಿಕೋ। ಆಪಣಾತಿ ಆಪಣತೋ ಇಮಂ ಗೇಹಂ ಏಹಿತಿ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ। ಅಪ್ಪೇವ ತೇ ದದೇ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಗೇಹಂ ಆಗತೋ ಕುಟುಮ್ಬಿಕೋ ತುಯ್ಹಂ ದಾತಬ್ಬಯುತ್ತಕಂ ಕಿಞ್ಚಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಅಪಿ ನಾಮ ದದೇಯ್ಯ। ಮಾ ಸು ತಾವ ಇತೋ ಅಗಾತಿ ಇತೋ ಗೇಹಸ್ಸ ಪಚ್ಛಾ ವತ್ಥುತೋ ಮಾ ತಾವ ಅಗಮಾಸೀತಿ ತಂ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನಾ ಆಹ।
೧೫೬. ತಂ ಸುತ್ವಾ ಪೇತೀ ಅತ್ತನೋ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೀ ‘‘ನಗ್ಗಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣರೂಪಾಮ್ಹೀ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕೋಪೀನಮೇತಂ ಇತ್ಥೀನನ್ತಿ ಏತಂ ನಗ್ಗದುಬ್ಬಣ್ಣತಾದಿಕಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಬ್ಬತಾಯ ಇತ್ಥೀನಂ ಕೋಪೀನಂ ರುನ್ಧನೀಯಂ। ಮಾ ಮಂ ಭೂತಪಿತಾದ್ದಸಾತಿ ತಸ್ಮಾ ಭೂತಸ್ಸ ಪಿತಾ ಕುಟುಮ್ಬಿಕೋ ಮಂ ಮಾ ಅದ್ದಕ್ಖೀತಿ ಲಜ್ಜಮಾನಾ ವದತಿ।
೧೫೭. ತಂ ‘‘ಹನ್ದ ಕಿಂ ವಾ ತ್ಯಾಹಂ ದಮ್ಮೀ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಹನ್ದಾತಿ ಚೋದನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಕಿಂ ವಾ ತ್ಯಾಹಂ ದಮ್ಮೀತಿ ಕಿಂ ತೇ ಅಹಂ ದಮ್ಮಿ, ಕಿಂ ವತ್ಥಂ ದಸ್ಸಾಮಿ, ಉದಾಹು ಭತ್ತನ್ತಿ। ಕಿಂ ವಾ ತೇಧ ಕರೋಮಹನ್ತಿ ಕಿಂ ವಾ ಅಞ್ಞಂ ತೇ ಇಧ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಉಪಕಾರಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ।
೧೫೮. ತಂ ಸುತ್ವಾ ಪೇತೀ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಙ್ಘತೋ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಚತ್ತಾರೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಙ್ಘತೋ, ಚತ್ತಾರೋ ಪನ ಪುಗ್ಗಲೇತಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘತೋ ಸಙ್ಘವಸೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಭಿಕ್ಖೂ, ಪುಗ್ಗಲವಸೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಏವಂ ಅಟ್ಠ ಭಿಕ್ಖೂ ಯಥಾರುಚಿಂ ಭೋಜೇತ್ವಾ ತಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ಮಮ ಆದಿಸ, ಮಯ್ಹಂ ಪತ್ತಿದಾನಂ ದೇಹಿ। ತದಾಹಂ ಸುಖಿತಾ ಹೇಸ್ಸನ್ತಿ ಯದಾ ತ್ವಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ಮಮ ಉದ್ದಿಸಿಸ್ಸಸಿ, ತದಾ ಅಹಂ ಸುಖಿತಾ ಸುಖಪ್ಪತ್ತಾ ಸಬ್ಬಕಾಮಸಮಿದ್ಧಿನೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೧೫೯-೧೬೧. ತಂ ಸುತ್ವಾ ತಿಸ್ಸಾ ತಮತ್ಥಂ ಅತ್ತನೋ ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಅಟ್ಠ ಭಿಕ್ಖೂ ಭೋಜೇತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ದಕ್ಖಿಣಮಾದಿಸಿ, ಸಾ ತಾವದೇವ ಪಟಿಲದ್ಧದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಕಾ ಪುನ ತಿಸ್ಸಾಯ ಸನ್ತಿಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ತಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರೇಹಿ ‘‘ಸಾಧೂತಿ ಸಾ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ’’ತಿಆದಿಕಾ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಠಪಿತಾ।
೧೬೨-೧೬೭. ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತಂ ಪನ ನಂ ತಿಸ್ಸಾ ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇನ ವಣ್ಣೇನಾ’’ತಿಆದೀಹಿ ‘‘ಅಹಂ ಮತ್ತಾ’’ತಿ ಗಾಥಾಯ ಅತ್ತಾನಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ‘‘ಚಿರಂ ಜೀವಾಹೀ’’ತಿ ಗಾಥಾಯ ತಸ್ಸಾ ಅನುಮೋದನಂ ದತ್ವಾ ‘‘ಇಧ ಧಮ್ಮಂ ಚರಿತ್ವಾನಾ’’ತಿ ಗಾಥಾಯ ತವ ದಿನ್ನೇನಾತಿ ತಯಾ ದಿನ್ನೇನ। ಅಸೋಕಂ ವಿರಜಂ ಠಾನನ್ತಿ ಸೋಕಾಭಾವೇನ ಅಸೋಕಂ, ಸೇದಜಲ್ಲಿಕಾನಂ ಪನ ಅಭಾವೇನ ವಿರಜಂ ದಿಬ್ಬಟ್ಠಾನಂ, ಸಬ್ಬಮೇತಂ ದೇವಲೋಕಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಆವಾಸನ್ತಿ ಠಾನಂ। ವಸವತ್ತಿನನ್ತಿ ದಿಬ್ಬೇನ ಆಧಿಪತೇಯ್ಯೇನ ಅತ್ತನೋ ವಸಂ ವತ್ತೇನ್ತಾನಂ। ಸಮೂಲನ್ತಿ ಸಲೋಭದೋಸಂ। ಲೋಭದೋಸಾ ಹಿ ಮಚ್ಛರಿಯಸ್ಸ ಮೂಲಂ ನಾಮ। ಅನಿನ್ದಿತಾತಿ ಅಗರಹಿತಾ ಪಾಸಂಸಾ, ಸಗ್ಗಮುಪೇಹಿ ಠಾನನ್ತಿ ರೂಪಾದೀಹಿ ವಿಸಯೇಹಿ ಸುಟ್ಠು ಅಗ್ಗತ್ತಾ ‘‘ಸಗ್ಗ’’ನ್ತಿ ಲದ್ಧನಾಮಂ ದಿಬ್ಬಟ್ಠಾನಂ ಉಪೇಹಿ, ಸುಗತಿಪರಾಯಣಾ ಹೋಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
ಅಥ
ಮತ್ತಾಪೇತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೪. ನನ್ದಾಪೇತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ಕಾಳೀ ದುಬ್ಬಣ್ಣರೂಪಾಸೀತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥರಿ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ನನ್ದಂ ನಾಮ ಪೇತಿಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಂ। ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಕಿರ ಅವಿದೂರೇ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಗಾಮಕೇ ನನ್ದಿಸೇನೋ ನಾಮ ಉಪಾಸಕೋ ಅಹೋಸಿ ಸದ್ಧೋ ಪಸನ್ನೋ। ಭರಿಯಾ ಪನಸ್ಸ ನನ್ದಾ ನಾಮ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾ ಮಚ್ಛರಿನೀ ಚಣ್ಡೀ ಫರುಸವಚನಾ ಸಾಮಿಕೇ ಅಗಾರವಾ ಅಗ್ಗತಿಸ್ಸಾ ಸಸ್ಸುಂ ಚೋರಿವಾದೇನ ಅಕ್ಕೋಸತಿ ಪರಿಭಾಸತಿ। ಸಾ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಪೇತಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಗಾಮಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ವಿಚರನ್ತೀ ಏಕದಿವಸಂ
೧೬೮.
‘‘ಕಾಳೀ ದುಬ್ಬಣ್ಣರೂಪಾಸಿ, ಫರುಸಾ ಭೀರುದಸ್ಸನಾ।
ಪಿಙ್ಗಲಾಸಿ ಕಳಾರಾಸಿ, ನ ತಂ ಮಞ್ಞಾಮಿ ಮಾನುಸಿ’’ನ್ತಿ॥ –
ಗಾಥಾಯ ಅಜ್ಝಭಾಸಿ। ತತ್ಥ ಕಾಳೀತಿ ಕಾಳವಣ್ಣಾ, ಝಾಮಙ್ಗಾರಸದಿಸೋ ಹಿಸ್ಸಾ ವಣ್ಣೋ ಅಹೋಸಿ। ಫರುಸಾತಿ ಖರಗತ್ತಾ। ಭೀರುದಸ್ಸನಾತಿ ಭಯಾನಕದಸ್ಸನಾ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಾಕಾರಾ। ‘‘ಭಾರುದಸ್ಸನಾ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ, ಭಾರಿಯದಸ್ಸನಾ, ದುಬ್ಬಣ್ಣತಾದಿನಾ ದುದ್ದಸಿಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಿಙ್ಗಲಾತಿ ಪಿಙ್ಗಲಲೋಚನಾ। ಕಳಾರಾತಿ ಕಳಾರದನ್ತಾ। ನ ತಂ ಮಞ್ಞಾಮಿ ಮಾನುಸಿನ್ತಿ ಅಹಂ ತಂ ಮಾನುಸಿನ್ತಿ ನ ಮಞ್ಞಾಮಿ, ಪೇತಿಮೇವ ಚ ತಂ ಮಞ್ಞಾಮೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಪೇತೀ ಅತ್ತಾನಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೀ –
೧೬೯.
‘‘ಅಹಂ
ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಪೇತಲೋಕಂ ಇತೋ ಗತಾ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ ಅಹಂ ನನ್ದಾ ನನ್ದಿಸೇನಾತಿ ಸಾಮಿ ನನ್ದಿಸೇನ ಅಹಂ ನನ್ದಾ ನಾಮ। ಭರಿಯಾ ತೇ ಪುರೇ ಅಹುನ್ತಿ ಪುರಿಮಜಾತಿಯಂ ತುಯ್ಹಂ ಭರಿಯಾ ಅಹೋಸಿಂ। ಇತೋ ಪರಂ –
೧೭೦.
‘‘ಕಿಂ ನು ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ, ಮನಸಾ ದುಕ್ಕಟಂ ಕತಂ।
ಕಿಸ್ಸ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ಪೇತಲೋಕಂ ಇತೋ ಗತಾ’’ತಿ॥ –
ತಸ್ಸ ಉಪಾಸಕಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾ। ಅಥಸ್ಸ ಸಾ –
೧೭೧.
‘‘ಚಣ್ಡೀ ಚ ಫರುಸಾ ಚಾಸಿಂ, ತಯಿ ಚಾಪಿ ಅಗಾರವಾ।
ತಾಹಂ ದುರುತ್ತಂ ವತ್ವಾನ, ಪೇತಲೋಕಂ ಇತೋ ಗತಾ’’ತಿ॥ –
ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ। ಪುನ ಸೋ –
೧೭೨.
‘‘ಹನ್ದುತ್ತರೀಯಂ ದದಾಮಿ ತೇ, ಇಮಂ ದುಸ್ಸಂ ನಿವಾಸಯ।
ಇಮಂ ದುಸ್ಸಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ, ಏಹಿ ನೇಸ್ಸಾಮಿ ತಂ ಘರಂ॥
೧೭೩.
‘‘ವತ್ಥಞ್ಚ
ಪುತ್ತೇ ಚ ತೇ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಸಿ, ಸುಣಿಸಾಯೋ ಚ ದಕ್ಖಸೀ’’ತಿ॥ – ಅಥಸ್ಸ ಸಾ –
೧೭೪.
‘‘ಹತ್ಥೇನ ಹತ್ಥೇ ತೇ ದಿನ್ನಂ, ನ ಮಯ್ಹಂ ಉಪಕಪ್ಪತಿ।
ಭಿಕ್ಖೂ ಚ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೇ, ವೀತರಾಗೇ ಬಹುಸ್ಸುತೇ॥
೧೭೫.
‘‘ತಪ್ಪೇಹಿ ಅನ್ನಪಾನೇನ, ಮಮ ದಕ್ಖಿಣಮಾದಿಸ।
ತದಾಹಂ ಸುಖಿತಾ ಹೇಸ್ಸಂ, ಸಬ್ಬಕಾಮಸಮಿದ್ಧಿನೀ’’ತಿ॥ –
ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ। ತತೋ –
೧೭೬.
‘‘ಸಾಧೂತಿ
ಅನ್ನಂ ಪಾನಂ ಖಾದನೀಯಂ, ವತ್ಥಸೇನಾಸನಾನಿ ಚ।
ಛತ್ತಂ ಗನ್ಧಞ್ಚ ಮಾಲಞ್ಚ, ವಿವಿಧಾ ಚ ಉಪಾಹನಾ॥
೧೭೭.
‘‘ಭಿಕ್ಖೂ ಚ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೇ, ವೀತರಾಗೇ ಬಹುಸ್ಸುತೇ।
ತಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅನ್ನಪಾನೇನ, ತಸ್ಸಾ ದಕ್ಖಿಣಮಾದಿಸೀ॥
೧೭೮.
‘‘ಸಮನನ್ತರಾನುದ್ದಿಟ್ಠೇ
ಭೋಜನಚ್ಛಾದನಪಾನೀಯಂ, ದಕ್ಖಿಣಾಯ ಇದಂ ಫಲಂ॥
೧೭೯.
‘‘ತತೋ ಸುದ್ಧಾ ಸುಚಿವಸನಾ, ಕಾಸಿಕುತ್ತಮಧಾರಿನೀ।
ವಿಚಿತ್ತವತ್ಥಾಭರಣಾ, ಸಾಮಿಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮೀ’’ತಿ॥ –
ಚತಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರೇಹಿ ವುತ್ತಾ। ತತೋ ಪರಂ –
೧೮೦.
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇನ ವಣ್ಣೇನ, ಯಾ ತ್ವಂ ತಿಟ್ಠಸಿ ದೇವತೇ।
ಓಭಾಸೇನ್ತೀ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ಓಸಧೀ ವಿಯ ತಾರಕಾ॥
೧೮೧.
‘‘ಕೇನ ತೇತಾದಿಸೋ ವಣ್ಣೋ, ಕೇನ ತೇ ಇಧ ಮಿಜ್ಝತಿ।
ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಚ ತೇ ಭೋಗಾ, ಯೇ ಕೇಚಿ ಮನಸೋ ಪಿಯಾ॥
೧೮೨.
‘‘ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ದೇವಿ ಮಹಾನುಭಾವೇ, ಮನುಸ್ಸಭೂತಾ ಕಿಮಕಾಸಿ ಪುಞ್ಞಂ।
ಕೇನಾಸಿ ಏವಂ ಜಲಿತಾನುಭಾವಾ, ವಣ್ಣೋ ಚ ತೇ ಸಬ್ಬದಿಸಾ ಪಭಾಸತೀ’’ತಿ॥
೧೮೩.
‘‘ಅಹಂ ನನ್ದಾ ನನ್ದಿಸೇನ, ಭರಿಯಾ ತೇ ಪುರೇ ಅಹುಂ।
ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಪೇತಲೋಕಂ ಇತೋ ಗತಾ॥
೧೮೪.
‘‘ತವ ದಿನ್ನೇನ ದಾನೇನ, ಮೋದಾಮಿ ಅಕುತೋಭಯಾ।
ಚಿರಂ ಜೀವ ಗಹಪತಿ, ಸಹ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಞಾತಿಭಿ।
ಅಸೋಕಂ
೧೮೫.
‘‘ಇಧ ಧಮ್ಮಂ ಚರಿತ್ವಾನ, ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಗಹಪತಿ।
ವಿನೇಯ್ಯ ಮಚ್ಛೇರಮಲಂ ಸಮೂಲಂ, ಅನಿನ್ದಿತೋ ಸಗ್ಗಮುಪೇಹಿ ಠಾನ’’ನ್ತಿ॥ –
ಉಪಾಸಕಸ್ಸ ಚ ಪೇತಿಯಾ ಚ ವಚನಪಟಿವಚನಗಾಥಾ।
೧೭೬. ತತ್ಥ ದಾನಂ ವಿಪುಲಮಾಕಿರೀತಿ ಉಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಖೇತ್ತೇ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಬೀಜಂ ವಿಪ್ಪಕಿರನ್ತೋ ವಿಯ ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇಸಿ। ಸೇಸಂ ಅನನ್ತರವತ್ಥುಸದಿಸಮೇವ।
ಏವಂ ಸಾ ಅತ್ತನೋ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ತಸ್ಸಾ ಚ ಕಾರಣಂ ನನ್ದಿಸೇನಸ್ಸ ವಿಭಾವೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಮೇವ ಗತಾ। ಉಪಾಸಕೋ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆರೋಚೇಸಿ
ನನ್ದಾಪೇತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೫. ಮಟ್ಠಕುಣ್ಡಲೀಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ಅಲಙ್ಕತೋ ಮಟ್ಠಕುಣ್ಡಲೀತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥರಿ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಮಟ್ಠಕುಣ್ಡಲಿದೇವಪುತ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಪರಮತ್ಥದೀಪನಿಯಂ ವಿಮಾನವತ್ಥುವಣ್ಣನಾಯಂ ಮಟ್ಠಕುಣ್ಡಲೀವಿಮಾನವತ್ಥುವಣ್ಣನಾಯ (ವಿ॰ ವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೨೦೬ ಮಟ್ಠಕುಣ್ಡಲೀವಿಮಾನವಣ್ಣನಾ) ವುತ್ತಮೇವ, ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
ಏತ್ಥ ಚ ಮಟ್ಠಕುಣ್ಡಲೀದೇವಪುತ್ತಸ್ಸ ವಿಮಾನದೇವತಾಭಾವತೋ ತಸ್ಸ ವತ್ಥು ಯದಿಪಿ ವಿಮಾನವತ್ಥುಪಾಳಿಯಂ ಸಙ್ಗಹಂ ಆರೋಪಿತಂ, ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಅದಿನ್ನಪುಬ್ಬಕಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪುತ್ತಸೋಕೇನ ಸುಸಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಆಳಾಹನಂ ಅನುಪರಿಯಾಯಿತ್ವಾ ರೋದನ್ತಸ್ಸ ಸೋಕಹರಣತ್ಥಂ ಅತ್ತನೋ ದೇವರೂಪಂ ಪಟಿಸಂಹರಿತ್ವಾ ಹರಿಚನ್ದನುಸ್ಸದೋ ಬಾಹಾ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಕನ್ದನ್ತೋ ದುಕ್ಖಾಭಿಭೂತಾಕಾರೇನ ಪೇತೋ ವಿಯ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವತೋ ಅಪೇತತ್ತಾ ಪೇತಪರಿಯಾಯೋಪಿ ಲಬ್ಭತಿ ಏವಾತಿ ತಸ್ಸ ವತ್ಥು ಪೇತವತ್ಥುಪಾಳಿಯಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹಂ ಆರೋಪಿತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
ಮಟ್ಠಕುಣ್ಡಲೀಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೬. ಕಣ್ಹಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ಉಟ್ಠೇಹಿ ಕಣ್ಹ ಕಿಂ ಸೇಸೀತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಮತಪುತ್ತಂ ಉಪಾಸಕಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ। ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಕಿರ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಉಪಾಸಕಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಕಾಲಮಕಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಸೋಕಸಲ್ಲಸಮಪ್ಪಿತೋ ನ ನ್ಹಾಯತಿ, ನ ಭುಞ್ಜತಿ, ನ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ವಿಚಾರೇತಿ, ನ ಬುದ್ಧುಪಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಕೇವಲಂ, ‘‘ತಾತ ಪಿಯಪುತ್ತಕ, ಮಂ ಓಹಾಯ ಕಹಂ ಪಠಮತರಂ ಗತೋಸೀ’’ತಿಆದೀನಿ ವದನ್ತೋ ವಿಪ್ಪಲಪತಿ। ಸತ್ಥಾ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯೇ ಲೋಕಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತಸ್ಸ
ಅತೀತೇ ದ್ವಾರವತೀನಗರೇ ದಸ ಭಾತಿಕರಾಜಾನೋ ಅಹೇಸುಂ – ವಾಸುದೇವೋ ಬಲದೇವೋ ಚನ್ದದೇವಾ ಸೂರಿಯದೇವೋ ಅಗ್ಗಿದೇವೋ ವರುಣದೇವೋ ಅಜ್ಜುನೋ ಪಜ್ಜುನೋ ಘಟಪಣ್ಡಿತೋ ಅಙ್ಕುರೋ ಚಾತಿ। ತೇಸು ವಾಸುದೇವಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಪಿಯಪುತ್ತೋ ಕಾಲಮಕಾಸಿ। ತೇನ ರಾಜಾ ಸೋಕಪರೇತೋ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚಾನಿ ಪಹಾಯ ಮಞ್ಚಸ್ಸ ಅಟನಿಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಪ್ಪಲಪನ್ತೋ ನಿಪಜ್ಜಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಘಟಪಣ್ಡಿತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಮಂ ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಮಮ ಭಾತು ಸೋಕಂ ಪರಿಹರಿತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಉಪಾಯೇನಸ್ಸ ಸೋಕಂ ಹರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸೋ ಉಮ್ಮತ್ತಕವೇಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಸಸಂ ಮೇ ದೇಥ, ಸಸಂ ಮೇ ದೇಥಾ’’ತಿ ಆಕಾಸಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಸಕಲನಗರಂ ವಿಚರಿ। ‘‘ಘಟಪಣ್ಡಿತೋ ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ಜಾತೋ’’ತಿ ಸಕಲನಗರಂ ಸಙ್ಖುಭಿ।
ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ರೋಹಿಣೇಯ್ಯೋ ನಾಮ ಅಮಚ್ಚೋ ವಾಸುದೇವರಞ್ಞೋ ಸನ್ತಿಕಂ
೨೦೭.
‘‘ಉಟ್ಠೇಹಿ ಕಣ್ಹ ಕಿಂ ಸೇಸಿ, ಕೋ ಅತ್ಥೋ ಸುಪನೇನ ತೇ।
ಯೋ ಚ ತುಯ್ಹಂ ಸಕೋ ಭಾತಾ, ಹದಯಂ ಚಕ್ಖು ಚ ದಕ್ಖಿಣಂ।
ತಸ್ಸ ವಾತಾ ಬಲೀಯನ್ತಿ, ಸಸಂ ಜಪ್ಪತಿ ಕೇಸವಾ’’ತಿ॥ – ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ।
೨೦೭. ತತ್ಥ ಕಣ್ಹಾತಿ ವಾಸುದೇವಂ ಗೋತ್ತೇನಾಲಪತಿ। ಕೋ ಅತ್ಥೋ ಸುಪನೇನ ತೇತಿ ಸುಪನೇನ ತುಯ್ಹಂ ಕಾ ಸಕೋ ಭಾತಾತಿ ಸೋದರಿಯೋ ಭಾತಾ। ಹದಯಂ ಚಕ್ಖು ಚ ದಕ್ಖಿಣನ್ತಿ ಹದಯೇನ ಚೇವ ದಕ್ಖಿಣಚಕ್ಖುನಾ ಚ ಸದಿಸೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಸ ವಾತಾ ಬಲೀಯನ್ತೀತಿ ತಸ್ಸ ಅಪರಾಪರಂ ಸಸಂ ಜಪ್ಪತೀತಿ ‘‘ಸಸಂ ಮೇ ದೇಥಾ’’ತಿ ವಿಪ್ಪಲಪತಿ। ಕೇಸವಾತಿ ಸೋ ಕಿರ ಕೇಸಾನಂ ಸೋಭನಾನಂ ಅತ್ಥಿತಾಯ ‘‘ಕೇಸವೋ’’ತಿ ವೋಹರೀಯತಿ। ತೇನ ನಂ ನಾಮೇನ ಆಲಪತಿ।
ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಸಯನತೋ ಉಟ್ಠಿತಭಾವಂ ದೀಪೇನ್ತೋ ಸತ್ಥಾ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾ –
೨೦೮.
‘‘ತಸ್ಸ ತಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ರೋಹಿಣೇಯ್ಯಸ್ಸ ಕೇಸವೋ।
ತರಮಾನರೂಪೋ ವುಟ್ಠಾಸಿ, ಭಾತು ಸೋಕೇನ ಅಟ್ಟಿತೋ’’ತಿ॥ – ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ।
ರಾಜಾ ಉಟ್ಠಾಯ ಸೀಘಂ ಪಾಸಾದಾ ಓತರಿತ್ವಾ ಘಟಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಉಭೋಸು ಹತ್ಥೇಸು ನಂ ದಳ್ಹಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪನ್ತೋ –
೨೦೯.
‘‘ಕಿಂ ನು ಉಮ್ಮತ್ತರೂಪೋವ, ಕೇವಲಂ ದ್ವಾರಕಂ ಇಮಂ।
ಸಸೋ ಸಸೋತಿ ಲಪಸಿ, ಕೀದಿಸಂ ಸಸಮಿಚ್ಛಸಿ॥
೨೧೦.
‘‘ಸೋವಣ್ಣಮಯಂ ಮಣಿಮಯಂ, ಲೋಹಮಯಂ ಅಥ ರೂಪಿಯಮಯಂ।
ಸಙ್ಖಸಿಲಾಪವಾಳಮಯಂ, ಕಾರಯಿಸ್ಸಾಮಿ ತೇ ಸಸಂ॥
೨೧೧.
‘‘ಸನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಸಸಕಾ, ಅರಞ್ಞವನಗೋಚರಾ।
ತೇಪಿ ತೇ ಆನಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕೀದಿಸಂ ಸಸಮಿಚ್ಛಸೀ’’ತಿ॥ –
ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ।
೨೦೯-೨೧೧. ತತ್ಥ ಉಮ್ಮತ್ತರೂಪೋವಾತಿ ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ವಿಯ। ಕೇವಲನ್ತಿ ಸಕಲಂ। ದ್ವಾರಕನ್ತಿ ದ್ವಾರವತೀನಗರಂ ವಿಚರನ್ತೋ। ಸಸೋ ಸಸೋತಿ ಲಪಸೀತಿ ಸಸೋ ಸಸೋತಿ ವಿಲಪಸಿ। ಸೋವಣ್ಣಮಯನ್ತಿ ಸುವಣ್ಣಮಯಂ। ಲೋಹಮಯನ್ತಿ ತಮ್ಬಲೋಹಮಯಂ। ರೂಪಿಯಮಯನ್ತಿ ರಜತಮಯಂ। ಯಂ ಇಚ್ಛಸಿ ತಂ ವದೇಹಿ, ಅಥ ಕೇನ ಸೋಚಸಿ। ಅಞ್ಞೇಪಿ ಅರಞ್ಞೇ ವನಗೋಚರಾ ಸಸಕಾ ಅತ್ಥಿ, ತೇ ತೇ ಆನಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ವದ, ಭದ್ರಮುಖ
೨೧೨.
‘‘ನಾಹಮೇತೇ
ಚನ್ದತೋ ಸಸಮಿಚ್ಛಾಮಿ, ತಂ ಮೇ ಓಹರ ಕೇಸವಾ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಓಹರಾತಿ ಓಹಾರೇಹಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ರಾಜಾ ‘‘ನಿಸ್ಸಂಸಯಂ ಮೇ ಭಾತಾ ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ಜಾತೋ’’ತಿ ದೋಮನಸ್ಸಪ್ಪತ್ತೋ –
೨೧೩.
‘‘ಸೋ ನೂನ ಮಧುರಂ ಞಾತಿ, ಜೀವಿತಂ ವಿಜಹಿಸ್ಸಸಿ।
ಅಪತ್ಥಿಯಂ ಪತ್ಥಯಸಿ, ಚನ್ದತೋ ಸಸಮಿಚ್ಛಸೀ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಞಾತೀತಿ ಕನಿಟ್ಠಂ ಆಲಪತಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಮಯ್ಹಂ ಪಿಯಞಾತಿ ಯಂ ಅತಿಮಧುರಂ ಅತ್ತನೋ ಜೀವಿತಂ, ತಂ ವಿಜಹಿಸ್ಸಸಿ ಮಞ್ಞೇ, ಯೋ ಅಪತ್ಥಯಿತಬ್ಬಂ ಪತ್ಥೇಸೀತಿ।
ಘಟಪಣ್ಡಿತೋ ರಞ್ಞೋ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ನಿಚ್ಚಲೋವ ಠತ್ವಾ ‘‘ಭಾತಿಕ, ತ್ವಂ ಚನ್ದತೋ ಸಸಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಸ್ಸ ತಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಜೀವಿತಕ್ಖಯೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಜಾನನ್ತೋ ಕಸ್ಮಾ ಮತಂ ಪುತ್ತಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಅನುಸೋಚಸೀ’’ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದೀಪೇನ್ತೋ –
೨೧೪.
‘‘ಏವಂ
ಕಸ್ಮಾ ಪುರೇ ಮತಂ ಪುತ್ತಂ, ಅಜ್ಜಾಪಿ ಮನುಸೋಚಸೀ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಏವಂ ಚೇ, ಕಣ್ಹ, ಜಾನಾಸೀತಿ, ಭಾತಿಕ, ಕಣ್ಹನಾಮಕ ಮಹಾರಾಜ, ‘‘ಅಲಬ್ಭನೇಯ್ಯವತ್ಥು ನಾಮ ನ ಪತ್ಥೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಯದಿ ಏವಂ ಜಾನಾಸಿ। ಯಥಞ್ಞನ್ತಿ ಏವಂ ಜಾನನ್ತೋವ ಯಥಾ ಅಞ್ಞಂ ಅನುಸಾಸಸಿ, ತಥಾ ಅಕತ್ವಾ। ಕಸ್ಮಾ ಪುರೇ ಮತಂ ಪುತ್ತನ್ತಿ ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಇತೋ ಚತುಮಾಸಮತ್ಥಕೇ ಮತಂ ಪುತ್ತಂ ಅಜ್ಜಾಪಿ ಅನುಸೋಚಸೀತಿ।
ಏವಂ ಸೋ ಅನ್ತರವೀಥಿಯಂ ಠಿತಕೋವ ‘‘ಅಹಂ ತಾವ ಏವಂ ಪಞ್ಞಾಯಮಾನಂ ಪತ್ಥೇಮಿ, ತ್ವಂ ಪನ ಅಪಞ್ಞಾಯಮಾನಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಸೋಚಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ –
೨೧೫.
‘‘ನ
ಜಾತೋ ಮೇ ಮಾ ಮರಿ ಪುತ್ತೋ, ಕುತೋ ಲಬ್ಭಾ ಅಲಬ್ಭಿಯಂ॥
೨೧೬.
‘‘ನ
ಸಕ್ಕಾ ಆನಯಿತುಂ ಕಣ್ಹ, ಯಂ ಪೇತಮನುಸೋಚಸೀ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಾದ್ವಯಮಾಹ।
೨೧೫. ತತ್ಥ ಯನ್ತಿ, ಭಾತಿಕ, ಯಂ ‘‘ಏವಂ ಜಾತೋ ಮೇ ಪುತ್ತೋ ಮಾ ಮರೀ’’ತಿ ಮನುಸ್ಸೇನ ವಾ ದೇವೇನ ವಾ ಪನ ನ ಲಬ್ಭಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧುಂ, ತಂ ತ್ವಂ ಪತ್ಥೇಸಿ, ತಂ ಪನೇತಂ ಕುತೋ ಲಬ್ಭಾ, ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಲದ್ಧುಂ ಸಕ್ಕಾ। ಯಸ್ಮಾ ಅಲಬ್ಭಿಯಂ ಅಲಬ್ಭನೇಯ್ಯವತ್ಥು ನಾಮೇತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೧೬. ಮನ್ತಾತಿ ಮನ್ತಪ್ಪಯೋಗೇನ। ಮೂಲಭೇಸಜ್ಜಾತಿ ಮೂಲಭೇಸಜ್ಜೇನ। ಓಸಧೇಹೀತಿ ನಾನಾವಿಧೇಹಿ ಓಸಧೇಹಿ। ಧನೇನ ವಾತಿ ಕೋಟಿಸತಸಙ್ಖೇನ ಧನೇನ ವಾಪಿ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಂ ಪೇತಮನುಸೋಚಸಿ, ತಂ ಏತೇಹಿ ಮನ್ತಪ್ಪಯೋಗಾದೀಹಿಪಿ ಆನೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾತಿ।
ಪುನ ಘಟಪಣ್ಡಿತೋ ‘‘ಭಾತಿಕ, ಇದಂ ಮರಣಂ ನಾಮ ಧನೇನ ವಾ ಜಾತಿಯಾ ವಾ ವಿಜ್ಜಾಯ ವಾ ಸೀಲೇನ ವಾ ಭಾವನಾಯ ವಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಪಟಿಬಾಹಿತು’’ನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ –
೨೧೭.
‘‘ಮಹದ್ಧನಾ
ಪಹೂತಧನಧಞ್ಞಾಸೇ, ತೇಪಿ ನೋ ಅಜರಾಮರಾ॥
೨೧೮.
‘‘ಖತ್ತಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವೇಸ್ಸಾ, ಸುದ್ದಾ ಚಣ್ಡಾಲಪುಕ್ಕುಸ್ಸಾ।
ಏತೇ ಚಞ್ಞೇ ಚ ಜಾತಿಯಾ, ತೇಪಿ ನೋ ಅಜರಾಮರಾ॥
೨೧೯.
‘‘ಯೇ ಮನ್ತಂ ಪರಿವತ್ತೇನ್ತಿ, ಛಳಙ್ಗಂ ಬ್ರಹ್ಮಚಿನ್ತಿತಂ।
ಏತೇ ಚಞ್ಞೇ ಚ ವಿಜ್ಜಾಯ, ತೇಪಿ ನೋ ಅಜರಾಮರಾ॥
೨೨೦.
‘‘ಇಸಯೋ ವಾಪಿ ಯೇ ಸನ್ತಾ, ಸಞ್ಞತತ್ತಾ ತಪಸ್ಸಿನೋ।
ಸರೀರಂ ತೇಪಿ ಕಾಲೇನ, ವಿಜಹನ್ತಿ ತಪಸ್ಸಿನೋ॥
೨೨೧.
‘‘ಭಾವಿತತ್ತಾ
ನಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ ಇಮಂ ದೇಹಂ, ಪುಞ್ಞಪಾಪಪರಿಕ್ಖಯಾ’’ತಿ॥ –
ಪಞ್ಚಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ರಞ್ಞೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ।
೨೧೭. ತತ್ಥ ಮಹದ್ಧನಾತಿ ನಿಧಾನಗತಸ್ಸೇವ ಮಹತೋ ಧನಸ್ಸ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಬಹುಧನಾ। ಮಹಾಭೋಗಾತಿ ದೇವಭೋಗಸದಿಸಾಯ ಮಹತಿಯಾ ಭೋಗಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ರಟ್ಠವನ್ತೋತಿ ಸಕಲರಟ್ಠವನ್ತೋ। ಪಹೂತಧನಧಞ್ಞಾಸೇತಿ ತಿಣ್ಣಂ ಚತುನ್ನಂ ವಾ ಸಂವಚ್ಛರಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ನಿದಹಿತ್ವಾ ಠಪೇತಬ್ಬಸ್ಸ ನಿಚ್ಚಪರಿಬ್ಬಯಭೂತಸ್ಸ ಧನಧಞ್ಞಸ್ಸ ವಸೇನ ಅಪರಿಯನ್ತಧನಧಞ್ಞಾ। ತೇಪಿ ನೋ ಅಜರಾಮರಾತಿ ತೇಪಿ ಏವಂ ಮಹಾವಿಭವಾ ಮನ್ಧಾತುಮಹಾಸುದಸ್ಸನಾದಯೋ ಖತ್ತಿಯಾ ಅಜರಾಮರಾ ನಾಹೇಸುಂ, ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಮರಣಮುಖಮೇವ ಅನುಪವಿಟ್ಠಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೧೮. ಏತೇತಿ ಯಥಾವುತ್ತಖತ್ತಿಯಾದಯೋ। ಅಞ್ಞೇತಿ ಅಞ್ಞತರಾ ಏವಂಭೂತಾ ಅಮ್ಬಟ್ಠಾದಯೋ। ಜಾತಿಯಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಜಾತಿನಿಮಿತ್ತಂ ಅಜರಾಮರಾ ನಾಹೇಸುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೧೯. ಮನ್ತನ್ತಿ ವೇದಂ। ಪರಿವತ್ತೇನ್ತೀತಿ ಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ ವಾಚೇನ್ತಿ ಚ। ಅಥ ವಾ ಪರಿವತ್ತೇನ್ತೀತಿ ವೇದಂ ಅನುಪರಿವತ್ತೇನ್ತಾ ಹೋಮಂ ಕರೋನ್ತಾ ಜಪನ್ತಿ। ಛಳಙ್ಗನ್ತಿ ಸಿಕ್ಖಾಕಪ್ಪನಿರುತ್ತಿಬ್ಯಾಕರಣಜೋತಿಸತ್ಥಛನ್ದೋವಿಚಿತಿಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ಛಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಯುತ್ತಂ। ಬ್ರಹ್ಮಚಿನ್ತಿತನ್ತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಮತ್ಥಾಯ ಬ್ರಹ್ಮನಾ ವಿಜ್ಜಾಯಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮಸದಿಸವಿಜ್ಜಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಾ, ತೇಪಿ ನೋ ಅಜರಾಮರಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೨೦-೨೨೧. ಇಸಯೋತಿ ಯಮನಿಯಮಾದೀನಂ ಪಟಿಕೂಲಸಞ್ಞಾದೀನಞ್ಚ ಏಸನಟ್ಠೇನ ಇಸಯೋ। ಸನ್ತಾತಿ ಕಾಯವಾಚಾಹಿ ಸನ್ತಸಭಾವಾ। ಸಞ್ಞತತ್ತಾತಿ ರಾಗಾದೀನಂ ಸಂಯಮೇನ ಸಂಯತಚಿತ್ತಾ। ಕಾಯತಪನಸಙ್ಖಾತೋ ತಪೋ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥೀತಿ ತಪಸ್ಸಿನೋ। ಪುನ ತಪಸ್ಸಿನೋತಿ ಸಂವರಕಾ। ತೇನ ಏವಂ ತಪನಿಸ್ಸಿತಕಾ ಹುತ್ವಾ ಸರೀರೇನ ಚ ವಿಮೋಕ್ಖಂ ಪತ್ತುಕಾಮಾಪಿ ಸಂವರಕಾ ಸರೀರಂ ವಿಜಹನ್ತಿ ಏವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಥ ವಾ ಇಸಯೋತಿ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾದೀನಂ ಏಸನಟ್ಠೇನ ಇಸಯೋ, ತದತ್ಥಂ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಾನಂ ಪಾಪಧಮ್ಮಾನಂ ವೂಪಸಮೇನ ಸನ್ತಾ, ಏಕಾರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಂಯಮೇನ ಸಞ್ಞತತ್ತಾ, ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಯೋಗತೋ ವೀರಿಯತಾಪೇನ ತಪಸ್ಸಿನೋ, ಸಪ್ಪಯೋಗಾ ರಾಗಾದೀನಂ ಸನ್ತಪನೇನ ತಪಸ್ಸಿನೋತಿ ಭಾವಿತತ್ತಾತಿ ಚತುಸಚ್ಚಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಭಾವನಾಯ ಭಾವಿತಚಿತ್ತಾ।
ಏವಂ
೨೨೨.
‘‘ಆದಿತ್ತಂ ವತ ಮಂ ಸನ್ತಂ, ಘಟಸಿತ್ತಂವ ಪಾವಕಂ।
ವಾರಿನಾ ವಿಯ ಓಸಿಞ್ಚಂ, ಸಬ್ಬಂ ನಿಬ್ಬಾಪಯೇ ದರಂ॥
೨೨೩.
‘‘ಅಬ್ಬಹೀ ವತ ಮೇ ಸಲ್ಲಂ, ಸೋಕಂ ಹದಯನಿಸ್ಸಿತಂ।
ಯೋ ಮೇ ಸೋಕಪರೇತಸ್ಸ, ಪುತ್ತಸೋಕಂ ಅಪಾನುದಿ॥
೨೨೪.
‘‘ಸ್ವಾಹಂ ಅಬ್ಬೂಳ್ಹಸಲ್ಲೋಸ್ಮಿ, ಸೀತಿಭೂತೋಸ್ಮಿ ನಿಬ್ಬುತೋ।
ನ ಸೋಚಾಮಿ ನ ರೋದಾಮಿ, ತವ ಸುತ್ವಾನ ಭಾತಿಕ॥
೨೨೫.
‘‘ಏವಂ ಕರೋನ್ತಿ ಸಪ್ಪಞ್ಞಾ, ಯೇ ಹೋನ್ತಿ ಅನುಕಮ್ಪಕಾ।
ನಿವತ್ತಯನ್ತಿ ಸೋಕಮ್ಹಾ, ಘಟೋ ಜೇಟ್ಠಂವ ಭಾತರಂ॥
೨೨೬.
‘‘ಯಸ್ಸ
ಸುಭಾಸಿತೇನ ಅನ್ವೇನ್ತಿ, ಘಟೋ ಜೇಟ್ಠಂವ ಭಾತರ’’ನ್ತಿ॥ – ಸೇಸಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
೨೨೫. ತತ್ಥ ಘಟೋ ಜೇಟ್ಠಂವ ಭಾತರನ್ತಿ ಯಥಾ ಘಟಪಣ್ಡಿತೋ ಅತ್ತನೋ ಜೇಟ್ಠಭಾತರಂ ಮತಪುತ್ತಸೋಕಾಭಿಭೂತಂ ಅತ್ತನೋ ಉಪಾಯಕೋಸಲ್ಲೇನ ಚೇವ ಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಚ ತತೋ ಪುತ್ತಸೋಕತೋ ವಿನಿವತ್ತಯಿ, ಏವಂ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಸಪ್ಪಞ್ಞಾ ಯೇ ಹೋನ್ತಿ ಅನುಕಮ್ಪಕಾ, ತೇ ಞಾತೀನಂ ಉಪಕಾರಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೨೬. ಯಸ್ಸ ಏತಾದಿಸಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅಯಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಗಾಥಾ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯಥಾ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಪುತ್ತಸೋಕಪರೇತಂ ರಾಜಾನಂ ವಾಸುದೇವಂ ಘಟಪಣ್ಡಿತೋ ಸೋಕಹರಣತ್ಥಾಯ ಸುಭಾಸಿತೇನ ಅನ್ವೇಸಿ ಅನುಏಸಿ, ಯಸ್ಸ ಅಞ್ಞಸ್ಸಾಪಿ ಏತಾದಿಸಾ ಪಣ್ಡಿತಾ ಅಮಚ್ಚಾ ಪಟಿಲದ್ಧಾ ಅಸ್ಸು, ತಸ್ಸ ಕುತೋ ಸೋಕೋತಿ! ಸೇಸಗಾಥಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತತ್ಥಾ ಏವಾತಿ।
ಸತ್ಥಾ
ಕಣ್ಹಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೭. ಧನಪಾಲಸೇಟ್ಠಿಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ನಗ್ಗೋ ದುಬ್ಬಣ್ಣರೂಪೋಸೀತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥರಿ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಧನಪಾಲಪೇತಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಂ। ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ಕಿರ ಬುದ್ಧೇ ಪಣ್ಣರಟ್ಠೇ ಏರಕಚ್ಛನಗರೇ ಧನಪಾಲಕೋ ನಾಮ ಸೇಟ್ಠಿ ಅಹೋಸಿ ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಪ್ಪಸನ್ನೋ ಕದರಿಯೋ ನತ್ಥಿಕದಿಟ್ಠಿಕೋ। ತಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾ ಪಾಳಿತೋ ಏವ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ। ಸೋ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಮರುಕನ್ತಾರೇ ಪೇತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತಸ್ಸ ತಾಲಕ್ಖನ್ಧಪ್ಪಮಾಣೋ ಕಾಯೋ ಅಹೋಸಿ, ಸಮುಟ್ಠಿತಚ್ಛವಿ ಫರುಸೋ, ವಿರೂಪಕೇಸೋ, ಭಯಾನಕೋ, ದುಬ್ಬಣ್ಣೋ ಅತಿವಿಯ ವಿರೂಪೋ ಬೀಭಚ್ಛದಸ್ಸನೋ। ಸೋ ಪಞ್ಚಪಣ್ಣಾಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಭತ್ತಸಿತ್ಥಂ ವಾ ಉದಕಬಿನ್ದುಂ ವಾ ಅಲಭನ್ತೋ ವಿಸುಕ್ಖಕಣ್ಠೋಟ್ಠಜಿವ್ಹೋ ಜಿಘಚ್ಛಾಪಿಪಾಸಾಭಿಭೂತೋ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ
ಅಥ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತಿ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪವತ್ತಿತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೇ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರನ್ತೇ ಸಾವತ್ಥಿವಾಸಿನೋ ವಾಣಿಜಾ ಪಞ್ಚಮತ್ತಾನಿ ಸಕಟಸತಾನಿ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಪೂರೇತ್ವಾ ಉತ್ತರಾಪಥಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಣ್ಡಂ ವಿಕ್ಕಿಣಿತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಭಣ್ಡಂ ಸಕಟೇಸು ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಪಟಿನಿವತ್ತಮಾನಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಅಞ್ಞತರಂ ಸುಕ್ಖನದಿಂ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಯಾನಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ರತ್ತಿಯಂ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸುಂ। ಅಥ ಸೋ ಪೇತೋ ಪಿಪಾಸಾಭಿಭೂತೋ ಪಾನೀಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ಬಿನ್ದುಮತ್ತಮ್ಪಿ ಪಾನೀಯಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ವಿಗತಾಸೋ ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ವಿಯ ತಾಲೋ ಛಿನ್ನಪಾದೋ ಪತಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ವಾಣಿಜಾ –
೨೨೭.
‘‘ನಗ್ಗೋ ದುಬ್ಬಣ್ಣರೂಪೋಸಿ, ಕಿಸೋ ಧಮನಿಸನ್ಥತೋ।
ಉಪ್ಫಾಸುಲಿಕೋ ಕಿಸಿಕೋ, ಕೋ ನು ತ್ವಮಸಿ ಮಾರಿಸಾ’’ತಿ॥ –
ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ತತೋ ಪೇತೋ –
೨೨೮.
‘‘ಅಹಂ
ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಪೇತಲೋಕಂ ಇತೋ ಗತೋ’’ತಿ॥ –
ಅತ್ತಾನಂ
೨೨೯.
‘‘ಕಿಂ ನು ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ, ಮನಸಾ ದುಕ್ಕಟಂ ಕತಂ।
ಕಿಸ್ಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ಪೇತಲೋಕಂ ಇತೋ ಗತೋ’’ತಿ॥ –
ಕತಕಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಪುಬ್ಬೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಟ್ಠಾನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅತೀತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಅನಾಗತಞ್ಚ ಅತ್ತನೋ ಪವತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ತೇಸಞ್ಚ ಓವಾದಂ ದೇನ್ತೋ –
೨೩೦.
‘‘ನಗರಂ ಅತ್ಥಿ ಪಣ್ಣಾನಂ, ಏರಕಚ್ಛನ್ತಿ ವಿಸ್ಸುತಂ।
ತತ್ಥ ಸೇಟ್ಠಿ ಪುರೇ ಆಸಿಂ, ಧನಪಾಲೋತಿ ಮಂ ವಿದೂ॥
೨೩೧.
‘‘ಅಸೀತಿ ಸಕಟವಾಹಾನಂ, ಹಿರಞ್ಞಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ ಮೇ।
ಪಹೂತಂ ಮೇ ಜಾತರೂಪಂ, ಮುತ್ತಾ ವೇಳುರಿಯಾ ಬಹೂ॥
೨೩೨.
‘‘ತಾವ ಮಹದ್ಧನಸ್ಸಾಪಿ, ನ ಮೇ ದಾತುಂ ಪಿಯಂ ಅಹು।
ಪಿದಹಿತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಭುಞ್ಜಿಂ, ಮಾ ಮಂ ಯಾಚನಕಾದ್ದಸುಂ॥
೨೩೩.
‘‘ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಮಚ್ಛರೀ ಚಾಸಿಂ, ಕದರಿಯೋ ಪರಿಭಾಸಕೋ।
ದದನ್ತಾನಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ, ವಾರಯಿಸ್ಸಂ ಬಹೂ ಜನೇ॥
೨೩೪.
‘‘ವಿಪಾಕೋ
ಪೋಕ್ಖರಞ್ಞೋದಪಾನಾನಿ, ಆರಾಮಾನಿ ಚ ರೋಪಿತೇ।
ಪಪಾಯೋ ಚ ವಿನಾಸೇಸಿಂ, ದುಗ್ಗೇ ಸಙ್ಕಮನಾನಿ ಚ॥
೨೩೫.
‘‘ಸ್ವಾಹಂ ಅಕತಕಲ್ಯಾಣೋ, ಕತಪಾಪೋ ತತೋ ಚುತೋ।
ಉಪಪನ್ನೋ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ, ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಸಮಪ್ಪಿತೋ॥
೨೩೬.
‘‘ಪಞ್ಚಪಣ್ಣಾಸ ವಸ್ಸಾನಿ, ಯತೋ ಕಾಲಙ್ಕತೋ ಅಹಂ।
ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ ಭುತ್ತಂ ವಾ, ಪೀತಂ ವಾ ಪನ ಪಾನಿಯಂ॥
೨೩೭.
‘‘ಯೋ
ಪೇತಾ ಹಿ ಕಿರ ಜಾನನ್ತಿ, ಯೋ ಸಂಯಮೋ ಸೋ ವಿನಾಸೋ॥
೨೩೮.
‘‘ಅಹಂ
ಸನ್ತೇಸು ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇಸು, ದೀಪಂ ನಾಕಾಸಿಮತ್ತನೋ।
ಸ್ವಾಹಂ ಪಚ್ಛಾನುತಪ್ಪಾಮಿ, ಅತ್ತಕಮ್ಮಫಲೂಪಗೋ॥
೨೩೯.
‘‘ಉದ್ಧಂ ಚತೂಹಿ ಮಾಸೇಹಿ, ಕಾಲಕಿರಿಯಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ।
ಏಕನ್ತಕಟುಕಂ ಘೋರಂ, ನಿರಯಂ ಪಪತಿಸ್ಸಹಂ॥
೨೪೦.
‘‘ಚತುಕ್ಕಣ್ಣಂ ಚತುದ್ವಾರಂ, ವಿಭತ್ತಂ ಭಾಗಸೋ ಮಿತಂ।
ಅಯೋಪಾಕಾರಪರಿಯನ್ತಂ, ಅಯಸಾ ಪಟಿಕುಜ್ಜಿತಂ॥
೨೪೧.
‘‘ತಸ್ಸ ಅಯೋಮಯಾ ಭೂಮಿ, ಜಲಿತಾ ತೇಜಸಾ ಯುತಾ।
ಸಮನ್ತಾ ಯೋಜನಸತಂ, ಫರಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ ಸಬ್ಬದಾ॥
೨೪೨.
‘‘ತತ್ಥಾಹಂ ದೀಘಮದ್ಧಾನಂ, ದುಕ್ಖಂ ವೇದಿಸ್ಸ ವೇದನಂ।
ಫಲಂ ಪಾಪಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ, ತಸ್ಮಾ ಸೋಚಾಮಹಂ ಭುಸಂ॥
೨೪೩.
‘‘ತಂ ವಾ ವದಾಮಿ ಭದ್ದಂ ವೋ, ಯಾವನ್ತೇತ್ಥ ಸಮಾಗತಾ।
ಮಾಕತ್ಥ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ, ಆವಿ ವಾ ಯದಿ ವಾ ರಹೋ॥
೨೪೪.
‘‘ಸಚೇ ತಂ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ, ಕರಿಸ್ಸಥ ಕರೋಥ ವಾ।
ನ ವೋ ದುಕ್ಖಾ ಪಮುತ್ಯತ್ಥಿ, ಉಪ್ಪಚ್ಚಾಪಿ ಪಲಾಯತಂ॥
೨೪೫.
‘‘ಮತ್ತೇಯ್ಯಾ ಹೋಥ ಪೇತ್ತೇಯ್ಯಾ, ಕುಲೇ ಜೇಟ್ಠಾಪಚಾಯಿಕಾ।
ಸಾಮಞ್ಞಾ ಹೋಥ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞಾ, ಏವಂ ಸಗ್ಗಂ ಗಮಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ॥ –
ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
೨೩೦-೨೩೧. ತತ್ಥ ಪಣ್ಣಾನನ್ತಿ ಪಣ್ಣಾನಾಮರಟ್ಠಸ್ಸ ಏವಂನಾಮಕಾನಂ ರಾಜೂನಂ। ಏರಕಚ್ಛನ್ತಿ ತಸ್ಸ ನಗರಸ್ಸ ನಾಮಂ। ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ನಗರೇ। ಪುರೇತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅತೀತತ್ತಭಾವೇ ಧನಪಾಲೋತಿ ಮಂ ವಿದೂತಿ ‘‘ಧನಪಾಲಸೇಟ್ಠೀ’’ತಿ ಮಂ ಜಾನನ್ತಿ। ತಯಿದಂ ನಾಮಂ ತದಾ ಮಯ್ಹಂ ಅತ್ಥಾನುಗತಮೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಸೀತೀ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಸೀತಿ ಸಕಟವಾಹಾನನ್ತಿ ವೀಸತಿಖಾರಿಕೋ ವಾಹೋ, ಯೋ ಸಕಟನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇಸಂ ಸಕಟವಾಹಾನಂ ಅಸೀತಿ ಹಿರಞ್ಞಸ್ಸ ತಥಾ ಕಹಾಪಣಸ್ಸ ಚ ಮೇ ಅಹೋಸೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಪಹೂತಂ ಮೇ ಜಾತರೂಪನ್ತಿ ಸುವಣ್ಣಮ್ಪಿ ಪಹೂತಂ ಅನೇಕಭಾರಪರಿಮಾಣಂ ಅಹೋಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
೨೩೨-೨೩೩. ನ ಮೇ ದಾತುಂ ಪಿಯಂ ಅಹೂತಿ ದಾನಂ ದಾತುಂ ಮಯ್ಹಂ ಪಿಯಂ ನಾಹೋಸಿ। ಮಾ ಮಂ ಯಾಚನಕಾದ್ದಸುನ್ತಿ ‘‘ಯಾಚಕಾ ಮಾ ಮಂ ಪಸ್ಸಿಂಸೂ’’ತಿ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ಗೇಹದ್ವಾರಂ ಭುಞ್ಜಾಮಿ। ಕದರಿಯೋತಿ ಥದ್ಧಮಚ್ಛರೀ। ಪರಿಭಾಸಕೋತಿ ದಾನಂ ದೇನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಭಯೇನ ಸನ್ತಜ್ಜಕೋ। ದದನ್ತಾನಂ ಕರೋನ್ತಾನನ್ತಿ ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ಸಾಮಿವಚನಂ, ದಾನಾನಿ ದದನ್ತೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೇ। ಬಹೂ ಜನೇತಿ ಬಹೂ ಸತ್ತೇ। ದದನ್ತಾನಂ ವಾ ಕರೋನ್ತಾನಂ ವಾ ಸಮುದಾಯಭೂತಂ ಬಹುಂ ಜನಂ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮತೋ ವಾರಯಿಸ್ಸಂ ನಿವಾರೇಸಿಂ।
೨೩೪-೨೩೬. ವಿಪಾಕೋ ನತ್ಥಿ ದಾನಸ್ಸಾತಿಆದಿ ದಾನಾದೀನಂ ನಿವಾರಣೇ ಕಾರಣದಸ್ಸನಂ। ತತ್ಥ ವಿಪಾಕೋ ನತ್ಥಿ ದಾನಸ್ಸಾತಿ ದಾನಕಮ್ಮಸ್ಸ ಫಲಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಕೇವಲಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪುಞ್ಞನ್ತಿ ಧನವಿನಾಸೋ ಏವಾತಿ ದೀಪೇತಿ। ಸಂಯಮಸ್ಸಾತಿ ಸೀಲಸಂಯಮಸ್ಸ। ಕುತೋ ಫಲನ್ತಿ ಕುತೋ ನಾಮ ಫಲಂ ಲಬ್ಭತಿ, ನಿರತ್ಥಕಮೇವ ಸೀಲರಕ್ಖಣನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಆರಾಮಾನೀತಿ ಆರಾಮೂಪವನಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಪಾಯೋತಿ ಪಾನೀಯಸಾಲಾ। ದುಗ್ಗೇತಿ ಉದಕಚಿಕ್ಖಲ್ಲಾನಂ ವಸೇನ ದುಗ್ಗಮಟ್ಠಾನಾನಿ। ಸಙ್ಕಮನಾನೀತಿ ಸೇತುಯೋ। ತತೋ ಚುತೋತಿ ತತೋ ಮನುಸ್ಸಲೋಕತೋ ಚುತೋ। ಪಞ್ಚಪಣ್ಣಾಸಾತಿ ಪಞ್ಚಪಞ್ಞಾಸ। ಯತೋ ಕಾಲಙ್ಕತೋ ಅಹನ್ತಿ ಯದಾ ಕಾಲಕತಾ ಅಹಂ, ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ನಾಭಿಜಾನಾಮೀತಿ ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಭುತ್ತಂ ವಾ ಪೀತಂ ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ನ ಜಾನಾಮಿ।
೨೩೭-೩೮. ಯೋ ಸಂಯಮೋ ಸೋ ವಿನಾಸೋತಿ ಲೋಭಾದಿವಸೇನ ಯಂ ಸಂಯಮನಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಅದಾನಂ, ಸೋ ಇಮೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಪೇತಾ ಹಿ ಕಿರ ಜಾನನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಹಿ-ಸದ್ದೋ ಅವಧಾರಣೇ, ಕಿರ-ಸದ್ದೋ ಅರುಚಿಸೂಚನೇ। ‘‘ಸಂಯಮೋ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ವಿನಾಸಹೇತೂ’’ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ಪೇತಾ ಏವ ಕಿರ ಜಾನನ್ತಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಅನುಭುಯ್ಯಮಾನತ್ತಾ, ನ ಮನುಸ್ಸಾತಿ। ನಯಿದಂ ಯುತ್ತಂ ಮನುಸ್ಸಾನಮ್ಪಿ ಪೇತಾನಂ ವಿಯ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾದೀಹಿ ಅಭಿಭುಯ್ಯಮಾನಾನಂ ದಿಸ್ಸಮಾನತ್ತಾ। ಪೇತಾ ಪನ ಪುರಿಮತ್ತಭಾವೇ ಕತಕಮ್ಮಸ್ಸ ಪಾಕಟಭಾವತೋ ತಮತ್ಥಂ ಸುಟ್ಠುತರಂ ಜಾನನ್ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಹಂ ಪುರೇ ಸಂಯಮಿಸ್ಸ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಸಂಯಮಿಸ್ಸನ್ತಿ ಸಯಮ್ಪಿ ದಾನಾದಿಪುಞ್ಞಕಿರಿಯತೋ ಸಂಯಮನಂ ಸಙ್ಕೋಚಂ ಅಕಾಸಿಂ। ಬಹುಕೇ ಧನೇತಿ ಮಹನ್ತೇ ಧನೇ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ।
೨೪೩. ತನ್ತಿ ವೋತಿ ತುಮ್ಹೇ। ಭದ್ದಂ ವೋತಿ ಭದ್ದಂ ಕಲ್ಯಾಣಂ ಸುನ್ದರಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಹೋತೂತಿ ವಚನಸೇಸೋ। ಯಾವನ್ತೇತ್ಥ ಸಮಾಗತಾತಿ ಯಾವನ್ತೋ ಯಾವತಕಾ ಏತ್ಥ ಸಮಾಗತಾ, ತೇ ಸಬ್ಬೇ ಮಮ ವಚನಂ ಸುಣಾಥಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಆವೀತಿ ಪಕಾಸನಂ ಪರೇಸಂ ಪಾಕಟವಸೇನ। ರಹೋತಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಅಪಾಕಟವಸೇನ। ಆವಿ ವಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಮುಸಾವಾದಾದಿಕಾಯವಚೀಪಯೋಗವಸೇನ, ಯದಿ ವಾ ರಹೋ ಅಭಿಜ್ಝಾದಿವಸೇನ ಪಾಪಕಂ ಲಾಮಕಂ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ಮಾಕತ್ಥ ಮಾ ಕರಿತ್ಥ।
೨೪೪. ಸಚೇ ತಂ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಅಥ ಪನ ತಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಆಯತಿಂ ಕರಿಸ್ಸಥ, ಏತರಹಿ ವಾ ಕರೋಥ, ನಿರಯಾದೀಸು ಚತೂಸು ಅಪಾಯೇಸು ಮನುಸ್ಸೇಸು ಚ ಅಪ್ಪಾಯುಕತಾದಿವಸೇನ ತಸ್ಸ ಫಲಭೂತಾ ದುಕ್ಖತೋ ಪಮುತ್ತಿ ಪಮೋಕ್ಖೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಉಪ್ಪಚ್ಚಾಪಿ ಪಲಾಯತನ್ತಿ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಆಕಾಸೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಮೋಕ್ಖೋ ನತ್ಥಿಯೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಉಪೇಚ್ಚಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಳಿ, ಇತೋ ವಾ ಏತ್ತೋ ವಾ ಪಲಾಯನ್ತೇ ತುಮ್ಹೇ ಅನುಬನ್ಧಿಸ್ಸತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಉಪೇಚ್ಚ ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಪಲಾಯನ್ತಾನಮ್ಪಿ
‘‘ನ ಅನ್ತಲಿಕ್ಖೇ ನ ಸಮುದ್ದಮಜ್ಝೇ, ನ ಪಬ್ಬತಾನಂ ವಿವರಂ ಪವಿಸ್ಸ।
ನ ವಿಜ್ಜತೀ ಸೋ ಜಗತಿಪ್ಪದೇಸೋ, ಯತ್ಥಟ್ಠಿತೋ ಮುಚ್ಚೇಯ್ಯ ಪಾಪಕಮ್ಮಾ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೧೨೭; ಮಿ॰ ಪ॰ ೪.೨.೪) –
ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ।
೨೪೫. ಮತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ ಮಾತುಹಿತಾ। ಹೋಥಾತಿ ತೇಸಂ ಉಪಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಕರೋಥ। ತಥಾ ಪೇತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಕುಲೇ ಜೇಟ್ಠಾಪಚಾಯಿಕಾತಿ ಕುಲೇ ಜೇಟ್ಠಕಾನಂ ಅಪಚಾಯನಕರಾ। ಸಾಮಞ್ಞಾತಿ ಸಮಣಪೂಜಕಾ। ತಥಾ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞಾತಿ ಬಾಹಿತಪಾಪಪೂಜಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ಸಗ್ಗಂ ಗಮಿಸ್ಸಥಾತಿ ಇಮಿನಾ ಮಯಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ದೇವಲೋಕಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಸ್ಸಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥತೋ ನ ವಿಭತ್ತಂ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ಖಲ್ಲಾಟಿಯಪೇತವತ್ಥುಆದೀಸು ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
ತೇ
ಧನಪಾಲಸೇಟ್ಠಿಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೮. ಚೂಳಸೇಟ್ಠಿಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ನಗ್ಗೋ ಕಿಸೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋಸಿ, ಭನ್ತೇತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥರಿ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಚೂಳಸೇಟ್ಠಿಪೇತಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಂ। ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಕಿರ ಏಕೋ ಗಹಪತಿ ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಪ್ಪಸನ್ನೋ ಮಚ್ಛರೀ ಕದರಿಯೋ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾಯ ಅನಾದರೋ ಚೂಳಸೇಟ್ಠಿ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಪೇತೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಕಾಯೋ ಅಪಗತಮಂಸಲೋಹಿತೋ ಅಟ್ಠಿನ್ಹಾರುಚಮ್ಮಮತ್ತೋ ಮುಣ್ಡೋ ಅಪೇತವತ್ಥೋ ಅಹೋಸಿ। ಧೀತಾ ಪನಸ್ಸ ಅನುಲಾ ಅನ್ಧಕವಿನ್ದೇ ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಗೇಹೇ ವಸನ್ತೀ ಪಿತರಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಭೋಜೇತುಕಾಮಾ ತಣ್ಡುಲಾದೀನಿ ದಾನೂಪಕರಣಾನಿ ಸಜ್ಜೇಸಿ। ತಂ ಞತ್ವಾ ಪೇತೋ ಆಸಾಯ ಆಕಾಸೇನ ತತ್ಥ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ರಾಜಗಹಂ ಸಮ್ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ರಾಜಾ ಅಜಾತಸತ್ತು ದೇವದತ್ತೇನ
೨೪೬.
‘‘ನಗ್ಗೋ
ಆಚಿಕ್ಖ ಮೇ ತಂ ಅಪಿ ಸಕ್ಕುಣೇಮು, ಸಬ್ಬೇನ ವಿತ್ತಂ ಪಟಿಪಾದಯೇ ತುವ’’ನ್ತಿ॥
ತತ್ಥ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ಸಮಣೋ। ರಾಜಾ ಕಿರ ತಂ ನಗ್ಗತ್ತಾ ಮುಣ್ಡತ್ತಾ ಚ ‘‘ನಗ್ಗೋ ಸಮಣೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ‘‘ನಗ್ಗೋ ಕಿಸೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋಸೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಕಿಸ್ಸಹೇತೂತಿ ಕಿನ್ನಿಮಿತ್ತಂ। ಸಬ್ಬೇನ ವಿತ್ತಂ ಪಟಿಪಾದಯೇ ತುವನ್ತಿ ವಿತ್ತಿಯಾ ಉಪಕರಣಭೂತಂ ವಿತ್ತಂ ಸಬ್ಬೇನ ಭೋಗೇನ ತುಯ್ಹಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಾನುರೂಪಂ, ಸಬ್ಬೇನ ವಾ ಉಸ್ಸಾಹೇನ ಪಟಿಪಾದೇಯ್ಯಂ ಸಮ್ಪಾದೇಯ್ಯಂ। ತಥಾ ಕಾತುಂ ಮಯಂ ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಾಮ, ತಸ್ಮಾ ಆಚಿಕ್ಖ ಮೇ ತಂ, ಏತಂ ತವ ಆಗಮನಕಾರಣಂ ಮಯ್ಹಂ ಕಥೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಏವಂ ರಞ್ಞಾ ಪುಟ್ಠೋ ಪೇತೋ ಅತ್ತನೋ ಪವತ್ತಿಂ ಕಥೇನ್ತೋ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ –
೨೪೭.
‘‘ಬಾರಾಣಸೀ ನಗರಂ ದೂರಘುಟ್ಠಂ, ತತ್ಥಾಹಂ ಗಹಪತಿ ಅಡ್ಢಕೋ ಅಹು ದೀನೋ।
ಅದಾತಾ ಗೇಧಿತಮನೋ ಆಮಿಸಸ್ಮಿಂ, ದುಸ್ಸೀಲ್ಯೇನ ಯಮವಿಸಯಮ್ಹಿ ಪತ್ತೋ॥
೨೪೮.
‘‘ಸೋ ಸೂಚಿಕಾಯ ಕಿಲಮಿತೋ ತೇಹಿ,
ತೇನೇವ ಞಾತೀಸು ಯಾಮಿ ಆಮಿಸಕಿಞ್ಚಿಕ್ಖಹೇತು।
ಅದಾನಸೀಲಾ ನ ಚ ಸದ್ದಹನ್ತಿ,
‘ದಾನಫಲಂ ಹೋತಿ ಪರಮ್ಹಿ ಲೋಕೇ’॥
೨೪೯.
‘‘ಧೀತಾ ಚ ಮಯ್ಹಂ ಲಪತೇ ಅಭಿಕ್ಖಣಂ, ದಸ್ಸಾಮಿ ದಾನಂ ಪಿತೂನಂ ಪಿತಾಮಹಾನಂ।
ತಮುಪಕ್ಖಟಂ
೨೪೭. ತತ್ಥ ದೂರಘುಟ್ಠನ್ತಿ ದೂರತೋ ಏವ ಗುಣಕಿತ್ತನವಸೇನ ಘೋಸಿತಂ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಿಸ್ಸುತಂ ಪಾಕಟನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಡ್ಢಕೋತಿ ಅಡ್ಢೋ ಮಹಾವಿಭವೋ। ದೀನೋತಿ ನಿಹೀನಚಿತ್ತೋ ಅದಾನಜ್ಝಾಸಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅದಾತಾ’’ತಿ। ಗೇಧಿತಮನೋ ಆಮಿಸಸ್ಮಿನ್ತಿ ಕಾಮಾಮಿಸೇ ಲಗ್ಗಚಿತ್ತೋ ಗೇಧಂ ಆಪನ್ನೋ। ದುಸ್ಸೀಲ್ಯೇನ ಯಮವಿಸಯಮ್ಹಿ ಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ತನಾ ಕತೇನ ದುಸ್ಸೀಲಕಮ್ಮುನಾ ಯಮವಿಸಯಂ ಪೇತಲೋಕಂ ಪತ್ತೋ ಅಮ್ಹಿ।
೨೪೮. ಸೋ ಸೂಚಿಕಾಯ ಕಿಲಮಿತೋತಿ ಸೋ ಅಹಂ ವಿಜ್ಝನಟ್ಠೇನ ಸೂಚಿಸದಿಸತಾಯ ‘‘ಸೂಚಿಕಾ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮಾಯ ಜಿಘಚ್ಛಾಯ ಕಿಲಮಿತೋ ನಿರನ್ತರಂ ವಿಜ್ಝಮಾನೋ। ‘‘ಕಿಲಮಥೋ’’ತಿ ಇಚ್ಚೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ತೇಹೀತಿ ‘‘ದೀನೋ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತೇಹಿ ಪಾಪಕಮ್ಮೇಹಿ ಕಾರಣಭೂತೇಹಿ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಪೇತಸ್ಸ ತೇನೇವಾತಿ ತೇನೇವ ಜಿಘಚ್ಛಾದುಕ್ಖೇನ। ಞಾತೀಸು ಯಾಮೀತಿ ಞಾತೀನಂ ಸಮೀಪಂ ಯಾಮಿ ಗಚ್ಛಾಮಿ। ಆಮಿಸಕಿಞ್ಚಿಕ್ಖಹೇತೂತಿ ಆಮಿಸಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿಕ್ಖನಿಮಿತ್ತಂ, ಕಿಞ್ಚಿ ಆಮಿಸಂ ಪತ್ಥೇನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅದಾನಸೀಲಾ ನ ಚ ಸದ್ದಹನ್ತಿ, ‘ದಾನಫಲಂ ಹೋತಿ ಪರಮ್ಹಿ ಲೋಕೇ’ತಿ ಯಥಾ ಅಹಂ, ತಥಾ ಏವಂ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಅದಾನಸೀಲಾ ‘‘ದಾನಸ್ಸ ಫಲಂ ಏಕಂಸೇನ ಪರಲೋಕೇ ಹೋತೀ’’ತಿ ನ ಚ ಸದ್ದಹನ್ತಿ। ಯತೋ ಅಹಂ ವಿಯ ತೇಪಿ ಪೇತಾ ಹುತ್ವಾ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚನುಭವನ್ತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
೨೪೯. ಲಪತೇತಿ ಕಥೇತಿ। ಅಭಿಕ್ಖಣನ್ತಿ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಬಹುಸೋ। ಕಿನ್ತಿ ಲಪತೀತಿ ಆಹ ‘‘ದಸ್ಸಾಮಿ ದಾನಂ ಪಿತೂನಂ ಪಿತಾಮಹಾನ’’ನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಪಿತೂನನ್ತಿ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ, ಚೂಳಪಿತುಮಹಾಪಿತೂನಂ ವಾ। ಪಿತಾಮಹಾನನ್ತಿ ಅಯ್ಯಕಪಯ್ಯಕಾನಂ। ಉಪಕ್ಖಟನ್ತಿ ಸಜ್ಜಿತಂ। ಪರಿವಿಸಯನ್ತೀತಿ ಭೋಜಯನ್ತಿ। ಅನ್ಧಕವಿನ್ದನ್ತಿ ಏವಂನಾಮಕಂ ನಗರಂ। ಭುತ್ತುನ್ತಿ ಭುಞ್ಜಿತುಂ। ತತೋ
೨೫೦.
‘‘ತಮವೋಚ ರಾಜಾ ‘ಅನುಭವಿಯಾನ ತಮ್ಪಿ,
ಏಯ್ಯಾಸಿ ಖಿಪ್ಪಂ ಅಹಮಪಿ ಕಸ್ಸಂ ಪೂಜಂ।
ಆಚಿಕ್ಖ ಮೇ ತಂ ಯದಿ ಅತ್ಥಿ ಹೇತು,
ಸದ್ಧಾಯಿತಂ ಹೇತುವಚೋ ಸುಣೋಮ’॥
೨೫೧.
‘‘ತಥಾತಿ
ಪಚ್ಚಾಗಮಿ ರಾಜಗಹಂ ಪುನಾಪರಂ, ಪಾತುರಹೋಸಿ ಪುರತೋ ಜನಾಧಿಪಸ್ಸ॥
೨೫೨.
‘‘ದಿಸ್ವಾನ ಪೇತಂ ಪುನದೇವ ಆಗತಂ, ರಾಜಾ ಅವೋಚ ‘ಅಹಮಪಿ ಕಿಂ ದದಾಮಿ।
ಆಚಿಕ್ಖ ಮೇ ತಂ ಯದಿ ಅತ್ಥಿ ಹೇತು, ಯೇನ ತುವಂ ಚಿರತರಂ ಪೀಣಿತೋ ಸಿಯಾ’॥
೨೫೩.
‘‘ಬುದ್ಧಞ್ಚ ಸಙ್ಘಂ ಪರಿವಿಸಿಯಾನ ರಾಜ, ಅನ್ನೇನ ಪಾನೇನ ಚ ಚೀವರೇನ।
ತಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ಆದಿಸ ಮೇ ಹಿತಾಯ, ಏವಂ ಅಹಂ ಚಿರತರಂ ಪೀಣಿತೋ ಸಿಯಾ॥
೨೫೪.
‘‘ತತೋ ಚ ರಾಜಾ ನಿಪತಿತ್ವಾ ತಾವದೇ, ದಾನಂ ಸಹತ್ಥಾ ಅತುಲಂ ದದಿತ್ವಾ ಸಙ್ಘೇ।
ಆರೋಚೇಸಿ ಪಕತಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ, ತಸ್ಸ ಚ ಪೇತಸ್ಸ ದಕ್ಖಿಣಂ ಆದಿಸಿತ್ಥ॥
೨೫೫.
‘‘ಸೋ
ಯಕ್ಖೋಹಮಸ್ಮಿ ಪರಮಿದ್ಧಿಪತ್ತೋ, ನ ಮಯ್ಹಮತ್ಥಿ ಸಮಾ ಸದಿಸಾ ಮಾನುಸಾ॥
೨೫೬.
‘‘ಪಸ್ಸಾನುಭಾವಂ ಅಪರಿಮಿತಂ ಮಮಯಿದಂ, ತಯಾನುದಿಟ್ಠಂ ಅತುಲಂ ದತ್ವಾ ಸಙ್ಘೇ।
ಸನ್ತಪ್ಪಿತೋ
೨೫೦. ತತ್ಥ ತಮವೋಚ ರಾಜಾತಿ ತಂ ಪೇತಂ ತಥಾ ವತ್ವಾ ಠಿತಂ ರಾಜಾ ಅಜಾತಸತ್ತು ಅವೋಚ। ಅನುಭವಿಯಾನ ತಮ್ಪೀತಿ ತಂ ತವ ಧೀತುಯಾ ಉಪಕ್ಖಟಂ ದಾನಮ್ಪಿ ಅನುಭವಿತ್ವಾ। ಏಯ್ಯಾಸೀತಿ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಸಿ। ಕಸ್ಸನ್ತಿ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ। ಆಚಿಕ್ಖ ಮೇ ತಂ ಯದಿ ಅತ್ಥಿ ಹೇತೂತಿ ಸಚೇ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಾರಣಂ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಕಾರಣಂ ಮಯ್ಹಂ ಆಚಿಕ್ಖ ಕಥೇಹಿ। ಸದ್ಧಾಯಿತನ್ತಿ ಸದ್ಧಾಯಿತಬ್ಬಂ। ಹೇತುವಚೋತಿ ಹೇತುಯುತ್ತವಚನಂ, ‘‘ಅಮುಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಅಸುಕೇನ ಪಕಾರೇನ ದಾನೇ ಕತೇ ಮಯ್ಹಂ ಉಪಕಪ್ಪತೀ’’ತಿ ಸಕಾರಣಂ ವಚನಂ ವದಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೫೧. ತಥಾತಿ ವತ್ವಾತಿ ಸಾಧೂತಿ ವತ್ವಾ। ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅನ್ಧಕವಿನ್ದೇ ಪರಿವೇಸನಟ್ಠಾನೇ। ಭುಞ್ಜಿಂಸು ಭತ್ತಂ ನ ಚ ದಕ್ಖಿಣಾರಹಾತಿ ಭತ್ತಂ ಭುಞ್ಜಿಂಸು ದುಸ್ಸೀಲಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ನ ಚ ಪನ ದಕ್ಖಿಣಾರಹಾ ಸೀಲವನ್ತೋ ಭುಞ್ಜಿಂಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುನಾಪರನ್ತಿ ಪುನ ಅಪರಂ ವಾರಂ ರಾಜಗಹಂ ಪಚ್ಚಾಗಮಿ।
೨೫೨. ಕಿಂ ದದಾಮೀತಿ ‘‘ಕೀದಿಸಂ ತೇ ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ರಾಜಾ ಪೇತಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಯೇನ ತುವನ್ತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ತ್ವಂ। ಚಿರತರನ್ತಿ ಚಿರಕಾಲಂ। ಪೀಣಿತೋತಿ ತಿತ್ತೋ ಸಿಯಾ, ತಂ ಕಥೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೫೩. ಪರಿವಿಸಿಯಾನಾತಿ ಭೋಜೇತ್ವಾ। ರಾಜಾತಿ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ಆಲಪತಿ। ಮೇ ಹಿತಾಯಾತಿ ಮಯ್ಹಂ ಹಿತತ್ಥಾಯ ಪೇತತ್ತಭಾವತೋ ಪರಿಮುತ್ತಿಯಾ।
೨೫೪. ತತೋತಿ ತಸ್ಮಾ ತೇನ ವಚನೇನ, ತತೋ ವಾ ಪಾಸಾದತೋ। ನಿಪತಿತ್ವಾತಿ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ। ತಾವದೇತಿ ತದಾ ಏವ ಅರುಣುಗ್ಗಮನವೇಲಾಯ। ಯಮ್ಹಿ ಪೇತೋ ಪಚ್ಚಾಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇಸಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಪುರೇಭತ್ತೇ ಏವ ದಾನಂ ಅದಾಸಿ ಸಹತ್ಥಾತಿ ಸಹತ್ಥೇನ। ಅತುಲನ್ತಿ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ಉಳಾರಂ ಪಣೀತಂ। ದತ್ವಾ ಸಙ್ಘೇತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ದತ್ವಾ। ಆರೋಚೇಸಿ ಪಕತಂ ತಥಾಗತಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಇದಂ, ಭನ್ತೇ, ದಾನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಪೇತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಪಕತ’’ನ್ತಿ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸಿ। ಆರೋಚೇತ್ವಾ
೨೫೫. ಸೋತಿ ಸೋ ಪೇತೋ। ಪೂಜಿತೋತಿ ದಕ್ಖಿಣಾಯ ದಿಯ್ಯಮಾನಾಯ ಪೂಜಿತೋ। ಅತಿವಿಯ ಸೋಭಮಾನೋತಿ ದಿಬ್ಬಾನುಭಾವೇನ ಅತಿವಿಯ ವಿರೋಚಮಾನೋ। ಪಾತುರಹೋಸೀತಿ ಪಾತುಭವಿ, ರಞ್ಞೋ ಪುರತೋ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಯಕ್ಖೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಪೇತತ್ತಭಾವತೋ ಮುತ್ತೋ ಯಕ್ಖೋ ಅಹಂ ಜಾತೋ ದೇವಭಾವಂ ಪತ್ತೋಸ್ಮಿ। ನ ಮಯ್ಹಮತ್ಥಿ ಸಮಾ ಸದಿಸಾ ಮಾನುಸಾತಿ ಮಯ್ಹಂ ಆನುಭಾವಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಮಾ ವಾ ಭೋಗಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸದಿಸಾ ವಾ ಮನುಸ್ಸಾ ನ ಸನ್ತಿ।
೨೫೬. ಪಸ್ಸಾನುಭಾವಂ ಅಪರಿಮಿತಂ ಮಮಯಿದನ್ತಿ ‘‘ಮಮ ಇದಂ ಅಪರಿಮಾಣಂ ದಿಬ್ಬಾನುಭಾವಂ ಪಸ್ಸಾ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ವದತಿ। ತಯಾನುದಿಟ್ಠಂ ಅತುಲಂ ದತ್ವಾ ಸಙ್ಘೇತಿ ಅರಿಯಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅತುಲಂ ಉಳಾರಂ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ತಯಾ ಅನುದಿಟ್ಠಂ। ಸನ್ತಪ್ಪಿತೋ ಸತತಂ ಸದಾ ಬಹೂಹೀತಿ ಅನ್ನಪಾನವತ್ಥಾದೀಹಿ ಬಹೂಹಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇಹಿ ಅರಿಯಸಙ್ಘಂ ಸನ್ತಪ್ಪೇನ್ತೇನ ತಯಾ ಸದಾ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಯಾವಜೀವಂ ತತ್ಥಾಪಿ ಸತತಂ ನಿರನ್ತರಂ ಅಹಂ ಸನ್ತಪ್ಪಿತೋ ಪೀಣಿತೋ। ಯಾಮಿ ಅಹಂ ಸುಖಿತೋ ಮನುಸ್ಸದೇವಾತಿ ‘‘ತಸ್ಮಾ ಅಹಂ ಇದಾನಿ ಸುಖಿತೋ ಮನುಸ್ಸದೇವ ಮಹಾರಾಜ ಯಥಿಚ್ಛಿತಟ್ಠಾನಂ ಯಾಮೀ’’ತಿ ರಾಜಾನಂ ಆಪುಚ್ಛಿ।
ಏವಂ
ಚೂಳಾಸೇಟ್ಠಿಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೯. ಅಙ್ಕುರಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ಯಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಗಚ್ಛಾಮಾತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರನ್ತೋ ಅಙ್ಕುರಪೇತಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ। ಕಾಮಞ್ಚೇತ್ಥ ಅಙ್ಕುರೋ ಪೇತೋ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಪನ ಚರಿತಂ ಯಸ್ಮಾ ಪೇತಸಮ್ಬನ್ಧಂ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ‘‘ಅಙ್ಕುರಪೇತವತ್ಥೂ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪಕಥಾ – ಯೇ ತೇ ಉತ್ತರಮಧುರಾಧಿಪತಿನೋ ರಞ್ಞೋ ಮಹಾಸಾಗರಸ್ಸ ಪುತ್ತಂ ಉಪಸಾಗರಂ ಪಟಿಚ್ಚ
ಅಙ್ಕುರೋ ಪನ ವಣಿಜ್ಜಂ ಕರೋನ್ತೋ ನಿಚ್ಚಕಾಲಂ ಮಹಾದಾನಂ ದೇತಿ। ತಸ್ಸ ಪನೇಕೋ ದಾಸೋ
ದಾರಕೋ ಪನ ಲಜ್ಜಾಯ ತತ್ಥ ವಸಿತುಂ ಅವಿಸಹನ್ತೋ ರೋರುವನಗರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ತುನ್ನವಾಯಸ್ಸ ಧೀತರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತುನ್ನವಾಯಸಿಪ್ಪೇನ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ತೇನ ಸಮಯೇನ ರೋರುವನಗರೇ ಅಸಯ್ಹಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಪಣದ್ಧಿಕವನಿಬ್ಬಕಯಾಚಕಾನಂ ಮಹಾದಾನಂ ದೇತಿ। ಸೋ ತುನ್ನವಾಯೋ ಸೇಟ್ಠಿನೋ ಘರಂ ಅಜಾನನ್ತಾನಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಹುತ್ವಾ ಅಸಯ್ಹಸೇಟ್ಠಿನೋ ನಿವೇಸನಂ ದಕ್ಖಿಣಬಾಹುಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ ‘‘ಏತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಲದ್ಧಬ್ಬಂ ಲಭನ್ತೂ’’ತಿ। ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ಪಾಳಿಯಂಯೇವ ಆಗತಂ।
ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಮರುಭೂಮಿಯಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ನಿಗ್ರೋಧರುಕ್ಖೇ ಭುಮ್ಮದೇವತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ತಸ್ಸ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥೋ ಸಬ್ಬಕಾಮದದೋ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಚ ರೋರುವೇ ಅಞ್ಞತರೋ ಪುರಿಸೋ ಅಸಯ್ಹಸೇಟ್ಠಿನೋ ದಾನೇ ಬ್ಯಾವಟೋ ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಪ್ಪಸನ್ನೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾಯ ಅನಾದರೋ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ತಸ್ಸ ದೇವಪುತ್ತಸ್ಸ ವಸನಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ಪೇತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತೇನ ಚ
ಅಥ
ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಮಹಾಜನೇ ನಾನಾವಿಧೇನ ಅನ್ನಪಾನಾದಿನಾ ಯಥಾಕಾಮಂ ಸನ್ತಪ್ಪಿತೇ ಪಚ್ಛಾ ವೂಪಸನ್ತೇ ಮಗ್ಗಪರಿಸ್ಸಮೇ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣವಾಣಿಜೋ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋನ್ತೋ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಧನಲಾಭಾಯ ಇತೋ ಕಮ್ಬೋಜಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಯಂ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ಇಮಮೇವ ಪನ ಯಕ್ಖಂ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಉಪಾಯೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ಯಾನಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ನಗರಮೇವ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಏವಂ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಅಙ್ಕುರಸ್ಸ ಕಥೇನ್ತೋ –
೨೫೭.
‘‘ಯಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಗಚ್ಛಾಮ, ಕಮ್ಬೋಜಂ ಧನಹಾರಕಾ।
ಅಯಂ ಕಾಮದದೋ ಯಕ್ಖೋ, ಇಮಂ ಯಕ್ಖಂ ನಯಾಮಸೇ॥
೨೫೮.
‘‘ಇಮಂ ಯಕ್ಖಂ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಸಾಧುಕೇನ ಪಸಯ್ಹ ವಾ।
ಯಾನಂ ಆರೋಪಯಿತ್ವಾನ, ಖಿಪ್ಪಂ ಗಚ್ಛಾಮ ದ್ವಾರಕ’’ನ್ತಿ॥ –
ಗಾಥಾದ್ವಯಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯಾತಿ ಯಸ್ಸ ಕಾರಣಾ। ಕಮ್ಬೋಜನ್ತಿ ಕಮ್ಬೋಜರಟ್ಠಂ। ಧನಹಾರಕಾತಿ ಭಣ್ಡವಿಕ್ಕಯೇನ ಲದ್ಧಧನಹಾರಿನೋ। ಕಾಮದದೋತಿ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತದಾಯಕೋ। ಯಕ್ಖೋತಿ ದೇವಪುತ್ತೋ। ನಯಾಮಸೇತಿ ನಯಿಸ್ಸಾಮ ಸಾಧುಕೇನಾತಿ ಯಾಚನೇನ। ಪಸಯ್ಹಾತಿ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ, ಯಾನನ್ತಿ ಸುಖಯಾನಂ ದ್ವಾರಕನ್ತಿ ದ್ವಾರವತೀನಗರಂ। ಅಯಂ ಹೇತ್ಥಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಯದತ್ಥಂ ಮಯಂ ಇತೋ ಕಮ್ಬೋಜಂ ಗನ್ತುಕಾಮಾ, ತೇನ ಗಮನೇನ ಸಾಧೇತಬ್ಬೋ ಅತ್ಥೋ ಇಧೇವ ಸಿಜ್ಝತಿ। ಅಯಞ್ಹಿ ಯಕ್ಖೋ ಕಾಮದದೋ, ತಸ್ಮಾ
ಏವಂ ಪನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ವುತ್ತೋ ಅಙ್ಕುರೋ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮೇ ಠತ್ವಾ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ –
೨೫೯.
‘‘ಯಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಛಾಯಾಯ, ನಿಸೀದೇಯ್ಯ ಸಯೇಯ್ಯ ವಾ।
ನ ತಸ್ಸ ಸಾಖಂ ಭಞ್ಜೇಯ್ಯ, ಮಿತ್ತದುಬ್ಭೋ ಹಿ ಪಾಪಕೋ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ನ ಭಞ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ನ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ। ಮಿತ್ತದುಬ್ಭೋತಿ ಮಿತ್ತೇಸು ದುಬ್ಭನಂ ತೇಸಂ ಅನತ್ಥುಪ್ಪಾದನಂ। ಪಾಪಕೋತಿ ಅಭದ್ದಕೋ ಮಿತ್ತದುಬ್ಭೋ। ಯೋ ಹಿ ಸೀತಚ್ಛಾಯೋ ರುಕ್ಖೋ ಘಮ್ಮಾಭಿತತ್ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಪರಿಸ್ಸಮವಿನೋದಕೋ, ತಸ್ಸಾಪಿ ನಾಮ ಪಾಪಕಂ ನ ಚಿನ್ತೇತಬ್ಬಂ, ಕಿಮಙ್ಕಂ ಪನ ಸತ್ತಭೂತೇಸು। ಅಯಂ ದೇವಪುತ್ತೋ ಸಪ್ಪುರಿಸೋ ಪುಬ್ಬಕಾರೀ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದುಕ್ಖಪನೂದಕೋ ಬಹೂಪಕಾರೋ, ನ ತಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಅನತ್ಥಂ ಚಿನ್ತೇತಬ್ಬಂ, ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಸೋ ಪೂಜೇತಬ್ಬೋ ಏವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ‘‘ಅತ್ಥಸ್ಸ ಮೂಲಂ ನಿಕತಿವಿನಯೋ’’ತಿ ನೀತಿಮಗ್ಗಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಙ್ಕುರಸ್ಸ ಪಟಿಲೋಮಪಕ್ಖೇ ಠತ್ವಾ –
೨೬೦.
‘‘ಯಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಛಾಯಾಯ, ನಿಸೀದೇಯ್ಯ ಸಯೇಯ್ಯ ವಾ।
ಖನ್ಧಮ್ಪಿ ತಸ್ಸ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ, ಅತ್ಥೋ ಚೇ ತಾದಿಸೋ ಸಿಯಾ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ಚೇ ತಾದಿಸೋ ಸಿಯಾತಿ ತಾದಿಸೇನ ದಬ್ಬಸಮ್ಭಾರೇನ ಸಚೇ ಅತ್ಥೋ ಭವೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಖನ್ಧಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ, ಕಿಮಙ್ಗಂ ಪನ ಸಾಖಾದಯೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
ಏವಂ
೨೬೧.
‘‘ಯಸ್ಸ
ನ ತಸ್ಸ ಪತ್ತಂ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯ, ಮಿತ್ತದುಬ್ಭೋ ಹಿ ಪಾಪಕೋ’’ತಿ॥ –
ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ನ ತಸ್ಸ ಪತ್ತಂ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯಾತಿ ತಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಏಕಪಣ್ಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಪಾತೇಯ್ಯ, ಪಗೇವ ಸಾಖಾದಿಕೇತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
ಪುನಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಅತ್ತನೋ ವಾದಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ –
೨೬೨.
‘‘ಯಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಛಾಯಾಯ, ನಿಸೀದೇಯ್ಯ ಸಯೇಯ್ಯ ವಾ।
ಸಮೂಲಮ್ಪಿ ತಂ ಅಬ್ಬುಹೇ, ಅತ್ಥೋ ಚೇ ತಾದಿಸೋ ಸಿಯಾ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಮೂಲಮ್ಪಿ ತಂ ಅಬ್ಬುಹೇತಿ ತಂ ತತ್ಥ ಸಮೂಲಮ್ಪಿ ಸಹ ಮೂಲೇನಪಿ ಅಬ್ಬುಹೇಯ್ಯ, ಉದ್ಧರೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಏವಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ವುತ್ತೇ ಪುನ ಅಙ್ಕುರೋ ತಂ ನೀತಿಂ ನಿರತ್ಥಕಂ ಕಾತುಕಾಮೋ –
೨೬೩.
‘‘ಯಸ್ಸೇಕರತ್ತಿಮ್ಪಿ ಘರೇ ವಸೇಯ್ಯ, ಯತ್ಥನ್ನಪಾನಂ ಪುರಿಸೋ ಲಭೇಥ।
ನ ತಸ್ಸ ಪಾಪಂ ಮನಸಾಪಿ ಚಿನ್ತಯೇ, ಕತಞ್ಞುತಾ ಸಪ್ಪುರಿಸೇಹಿ ವಣ್ಣಿತಾ॥
೨೬೪.
‘‘ಯಸ್ಸೇಕರತ್ತಿಮ್ಪಿ ಘರೇ ವಸೇಯ್ಯ, ಅನ್ನೇನ ಪಾನೇನ ಉಪಟ್ಠಿತೋ ಸಿಯಾ।
ನ ತಸ್ಸ ಪಾಪಂ ಮನಸಾಪಿ ಚಿನ್ತಯೇ, ಅದುಬ್ಭಪಾಣೀ ದಹತೇ ಮಿತ್ತದುಬ್ಭಿಂ॥
೨೬೫.
‘‘ಯೋ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಕಲ್ಯಾಣೋ, ಪಚ್ಛಾ ಪಾಪೇನ ಹಿಂಸತಿ।
ಅಲ್ಲಪಾಣಿಹತೋ ಪೋಸೋ, ನ ಸೋ ಭದ್ರಾನಿ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥ –
ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
೨೬೩. ತತ್ಥ ಯಸ್ಸಾತಿ ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ। ಏಕರತ್ತಿಮ್ಪೀತಿ ಏಕರತ್ತಿಮತ್ತಮ್ಪಿ ಕೇವಲಂ ಗೇಹೇ ವಸೇಯ್ಯ। ಯತ್ಥನ್ನಪಾನಂ ಪುರಿಸೋ ಲಭೇಥಾತಿ ಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಕೋಚಿ ಪುರಿಸೋ ಅನ್ನಪಾನಂ ವಾ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಭೋಜನಂ ನ ತಸ್ಸ ಪಾಪಂ ಮನಸಾಪಿ ಚಿನ್ತಯೇತಿ ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಭದ್ದಕಂ ಅನತ್ಥಂ ಕತಞ್ಞುತಾ ಸಪ್ಪುರಿಸೇಹಿ ವಣ್ಣಿತಾತಿ ಕತಞ್ಞುತಾ ನಾಮ ಬುದ್ಧಾದೀಹಿ ಉತ್ತಮಪುರಿಸೇಹಿ ಪಸಂಸಿತಾ।
೨೬೪. ಉಪಟ್ಠಿತೋತಿ ಪಯಿರುಪಾಸಿತೋ ‘‘ಇದಂ ಗಣ್ಹ ಇದಂ ಭುಞ್ಜಾ’’ತಿ ಅನ್ನಪಾನಾದಿನಾ ಉಪಟ್ಠಿತೋ। ಅದುಬ್ಭಪಾಣೀತಿ ಅಹಿಂಸಕಹತ್ಥೋ ಹತ್ಥಸಂಯತೋ। ದಹತೇ ಮಿತ್ತದುಬ್ಭಿನ್ತಿ ತಂ ಮಿತ್ತದುಬ್ಭಿಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ದಹತಿ ವಿನಾಸೇತಿ, ಅಪ್ಪದುಟ್ಠೇ ಹಿತಜ್ಝಾಸಯಸಮ್ಪನ್ನೇ ಪುಗ್ಗಲೇ ಪರೇನ ಕತೋ ಅಪರಾಧೋ ಅವಿಸೇಸೇನ ತಸ್ಸೇವ ಅನತ್ಥಾವಹೋ, ಅಪ್ಪದುಟ್ಠೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅತ್ಥತೋ ತಂ ದಹತಿ ನಾಮ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಯೋ ಅಪ್ಪದುಟ್ಠಸ್ಸ ನರಸ್ಸ ದುಸ್ಸತಿ, ಸುದ್ಧಸ್ಸ ಪೋಸಸ್ಸ ಅನಙ್ಗಣಸ್ಸ।
ತಮೇವ ಬಾಲಂ ಪಚ್ಚೇತಿ ಪಾಪಂ, ಸುಖುಮೋ ರಜೋ ಪಟಿವಾತಂವ ಖಿತ್ತೋ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೧೨೫; ಜಾ॰ ೧.೫.೯೪; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೨)।
೨೬೫. ಯೋ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಕಲ್ಯಾಣೋತಿ ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕೇನಚಿ ಸಾಧುನಾ ಕತಭದ್ದಕೋ ಕತೂಪಕಾರೋ। ಪಚ್ಛಾ ಪಾಪೇನ ಹಿಂಸತೀತಿ ತಂ ಪುಬ್ಬಕಾರಿನಂ ಅಪರಭಾಗೇ ಪಾಪೇನ ಅಭದ್ದಕೇನ ಅನತ್ಥಕೇನ ಬಾಧತಿ। ಅಲ್ಲಪಾಣಿಹತೋ ಪೋಸೋತಿ ಅಲ್ಲಪಾಣಿನಾ ಉಪಕಾರಕಿರಿಯಾಯ ಅಲ್ಲಪಾಣಿನಾ ಧೋತಹತ್ಥೇನ ಪುಬ್ಬಕಾರಿನಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಹತೋ ಬಾಧಿತೋ, ತಸ್ಸ ವಾ ಪುಬ್ಬಕಾರಿನೋ ಬಾಧನೇನ ಹತೋ ಅಲ್ಲಪಾಣಿಹತೋ ನಾಮ, ಅಕತಞ್ಞುಪುಗ್ಗಲೋ। ನ ಸೋ ಭದ್ರಾನಿ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಸೋ ಯಥಾವುತ್ತಪುಗ್ಗಲೋ ಇಧಲೋಕೇ ಚ ಪರಲೋಕೇ ಚ ಇಟ್ಠಾನಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ, ನ ವಿನ್ದತಿ, ನ ಲಭತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಏವಂ
೨೬೬.
‘‘ನಾಹಂ
ಯಕ್ಖೋಹಮಸ್ಮಿ ಪರಮಿದ್ಧಿಪತ್ತೋ, ದೂರಙ್ಗಮೋ ವಣ್ಣಬಲೂಪಪನ್ನೋ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ದೇವೇನ ವಾತಿ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ದೇವೇನ ವಾ। ಮನುಸ್ಸೇನ ವಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಇಸ್ಸರಿಯೇನ ವಾತಿ ದೇವಿಸ್ಸರಿಯೇನ ವಾ ಮನುಸ್ಸಿಸ್ಸರಿಯೇನ ವಾ। ತತ್ಥ ದೇವಿಸ್ಸರಿಯಂ ನಾಮ ಚತುಮಹಾರಾಜಿಕಸಕ್ಕಸುಯಾಮಾದೀನಂ ದೇವಿದ್ಧಿ, ಮನುಸ್ಸಿಸ್ಸರಿಯಂ ನಾಮ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಆದೀನಂ ಪುಞ್ಞಿದ್ಧಿ। ತಸ್ಮಾ ಇಸ್ಸರಿಯಗ್ಗಹಣೇನ ಮಹಾನುಭಾವೇ ದೇವಮನುಸ್ಸೇ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಮಹಾನುಭಾವಾಪಿ ಹಿ ದೇವಾ ಅತ್ತನೋ ಪುಞ್ಞಫಲೂಪತ್ಥಮ್ಭಿತೇ ಮನುಸ್ಸೇಪಿ ಅಸತಿ ಪಯೋಗವಿಪತ್ತಿಯಂ ಅಭಿಭವಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ಪಗೇವ ಇತರೇ। ಹನ್ತಿ ಅಸಹನೇ ನಿಪಾತೋ। ನ ಸುಪ್ಪಸಯ್ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಧಂಸಿಯೋ। ಯಕ್ಖೋಹಮಸ್ಮಿ ಪರಮಿದ್ಧಿಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಪುಞ್ಞಫಲೇನ ಅಹಂ ಯಕ್ಖತ್ತಂ ಉಪಗತೋ ಅಸ್ಮಿ, ಯಕ್ಖೋವ ಸಮಾನೋ ನ ಯೋ ವಾ ಸೋ ವಾ, ಅಥ ಖೋ ಪರಮಿದ್ಧಿಪತ್ತೋ ಪರಮಾಯ ಉತ್ತಮಾಯ ಯಕ್ಖಿದ್ಧಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ದೂರಙ್ಗಮೋತಿ ಖಣೇನೇವ ದೂರಮ್ಪಿ ಠಾನಂ ಗನ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೋ। ವಣ್ಣಬಲೂಪಪನ್ನೋತಿ ರೂಪಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸರೀರಬಲೇನ ಚ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ತೀಹಿಪಿ ಪದೇಹಿ ಮನ್ತಪ್ಪಯೋಗಾದೀಹಿ ಅತ್ತನೋ ಅನಭಿಭವನೀಯತಂಯೇವ ದಸ್ಸೇತಿ। ರೂಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹಿ ಪರೇಸಂ ಬಹುಮಾನಿತೋ ಹೋತಿ, ರೂಪಸಮ್ಪದಂ ನಿಸ್ಸಾಯ
ಇತೋ ಪರಂ ಅಙ್ಕುರಸ್ಸ ಚ ದೇವಪುತ್ತಸ್ಸ ಚ ವಚನಪಟಿವಚನಕಥಾ ಹೋತಿ –
೨೬೭.
‘‘ಪಾಣಿ ತೇ ಸಬ್ಬಸೋವಣ್ಣೋ, ಪಞ್ಚಧಾರೋ ಮಧುಸ್ಸವೋ।
ನಾನಾರಸಾ ಪಗ್ಘರನ್ತಿ, ಮಞ್ಞೇಹಂ ತಂ ಪುರಿನ್ದದಂ॥
೨೬೮.
‘‘ನಾಮ್ಹಿ ದೇವೋ ನ ಗನ್ಧಬ್ಬೋ, ನಾಪಿ ಸಕ್ಕೋ ಪುರಿನ್ದದೋ।
ಪೇತಂ ಮಂ ಅಙ್ಕುರ ಜಾನಾಹಿ, ರೋರುವಮ್ಹಾ ಇಧಾಗತಂ॥
೨೬೯.
‘‘ಕಿಂಸೀಲೋ ಕಿಂಸಮಾಚಾರೋ, ರೋರುವಸ್ಮಿಂ ಪುರೇ ತುವಂ।
ಕೇನ ತೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ, ಪುಞ್ಞಂ ಪಾಣಿಮ್ಹಿ ಇಜ್ಝತಿ॥
೨೭೦.
‘‘ತುನ್ನವಾಯೋ
ಸುಕಿಚ್ಛವುತ್ತಿ ಕಪಣೋ, ನ ಮೇ ವಿಜ್ಜತಿ ದಾತವೇ॥
೨೭೧.
‘‘ನಿವೇಸನಞ್ಚ ಮೇ ಆಸಿ, ಅಸಯ್ಹಸ್ಸ ಉಪನ್ತಿಕೇ।
ಸದ್ಧಸ್ಸ ದಾನಪತಿನೋ, ಕತಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಲಜ್ಜಿನೋ॥
೨೭೨.
‘‘ತತ್ಥ
ತೇ ಚ ಮಂ ತತ್ಥ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಅಸಯ್ಹಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ॥
೨೭೩.
‘‘ಕತ್ಥ ಗಚ್ಛಾಮ ಭದ್ದಂ ವೋ, ಕತ್ಥ ದಾನಂ ಪದೀಯತಿ।
ತೇಸಾಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಅಕ್ಖಾಮಿ, ಅಸಯ್ಹಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ॥
೨೭೪.
‘‘ಪಗ್ಗಯ್ಹ ದಕ್ಖಿಣಂ ಬಾಹುಂ, ಏತ್ಥ ಗಚ್ಛಥ ಭದ್ದಂ ವೋ।
ಏತ್ಥ ದಾನಂ ಪದೀಯತಿ, ಅಸಯ್ಹಸ್ಸ ನಿವೇಸನೇ॥
೨೭೫.
‘‘ತೇನ ಪಾಣಿ ಕಾಮದದೋ, ತೇನ ಪಾಣಿ ಮಧುಸ್ಸವೋ।
ತೇನ ಮೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ, ಪುಞ್ಞಂ ಪಾಣಿಮ್ಹಿ ಇಜ್ಝತಿ॥
೨೭೬.
‘‘ನ ಕಿರ ತ್ವಂ ಅದಾ ದಾನಂ, ಸಕಪಾಣೀಹಿ ಕಸ್ಸಚಿ।
ಪರಸ್ಸ ದಾನಂ ಅನುಮೋದಮಾನೋ, ಪಾಣಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಪಾವದಿ॥
೨೭೭.
‘‘ತೇನ ಪಾಣಿ ಕಾಮದದೋ, ತೇನ ಪಾಣಿ ಮಧುಸ್ಸವೋ।
ತೇನ ತೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ, ಪುಞ್ಞಂ ಪಾಣಿಮ್ಹಿ ಇಜ್ಝತಿ॥
೨೭೮.
‘‘ಯೋ ಸೋ ದಾನಮದಾ ಭನ್ತೇ, ಪಸನ್ನೋ ಸಕಪಾಣಿಭಿ।
ಸೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ಕಿಂ ನು ಸೋ ದಿಸತಂ ಗತೋ॥
೨೭೯.
‘‘ನಾಹಂ ಪಜಾನಾಮಿ ಅಸಯ್ಹಸಾಹಿನೋ, ಅಙ್ಗೀರಸಸ್ಸ ಗತಿಂ ಆಗತಿಂ ವಾ।
ಸುತಞ್ಚ
೨೮೦.
‘‘ಅಲಮೇವ ಕಾತುಂ ಕಲ್ಯಾಣಂ, ದಾನಂ ದಾತುಂ ಯಥಾರಹಂ।
ಪಾಣಿಂ ಕಾಮದದಂ ದಿಸ್ವಾ, ಕೋ ಪುಞ್ಞಂ ನ ಕರಿಸ್ಸತಿ॥
೨೮೧.
‘‘ಸೋ
ದಾನಂ ಪಟ್ಠಪಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯಂ ಮಮಸ್ಸ ಸುಖಾವಹಂ॥
೨೮೨.
‘‘ದಸ್ಸಾಮನ್ನಞ್ಚ
ಪಪಞ್ಚ ಉದಪಾನಞ್ಚ, ದುಗ್ಗೇ ಸಙ್ಕಮನಾನಿ ಚಾ’’ತಿ॥ –
ಪನ್ನರಸ ವಚನಪಟಿವಚನಗಾಥಾ ಹೋನ್ತಿ।
೨೬೭. ತತ್ಥ ಪಾಣಿ ತೇತಿ ತವ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥೋ। ಸಬ್ಬಸೋವಣ್ಣೋತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ। ಪಞ್ಚಧಾರೋತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಅಙ್ಗುಲೀಹಿ ಪರೇಹಿ ಕಾಮಿತವತ್ಥೂನಂ ಧಾರಾ ಏತಸ್ಸ ಸನ್ತೀತಿ ಪಞ್ಚಧಾರೋ। ಮಧುಸ್ಸವೋತಿ ಮಧುರರಸವಿಸ್ಸನ್ದಕೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಾನಾರಸಾ ಪಗ್ಘರನ್ತೀ’’ತಿ, ಮಧುರಕಟುಕಕಸಾವಾದಿಭೇದಾ ನಾನಾವಿಧಾ ರಸಾ ವಿಸ್ಸನ್ದನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಕ್ಖಸ್ಸ ಹಿ ಕಾಮದದೇ ಮಧುರಾದಿರಸಸಮ್ಪನ್ನಾನಿ ವಿವಿಧಾನಿ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಾನಿ ಹತ್ಥೇ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತೇ ಮಧುರಾದಿರಸಾ ಪಗ್ಘರನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಂ। ಮಞ್ಞೇಹಂ ತಂ ಪುರಿನ್ದದನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ ಅಹಂ ತಂ ಪುರಿನ್ದದಂ ಸಕ್ಕಂ, ‘‘ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ’’ತಿ ತಂ ಅಹಂ ಮಞ್ಞಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೬೮. ನಾಮ್ಹಿ ದೇವೋತಿ ವೇಸ್ಸವಣಾದಿಕೋ ಪಾಕಟದೇವೋ ನ ಹೋಮಿ। ನ ಗನ್ಧಬ್ಬೋತಿ ಗನ್ಧಬ್ಬಕಾಯಿಕದೇವೋಪಿ ನ ಹೋಮಿ। ನಾಪಿ ಸಕ್ಕೋ ಪುರಿನ್ದದೋತಿ ಪುರಿಮತ್ತಭಾವೇ ಪುರೇ ದಾನಸ್ಸ ಪಟ್ಠಪಿತತ್ತಾ ‘‘ಪುರಿನ್ದದೋ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾಪಿ ನ ಹೋಮಿ। ಕತರೋ ಪನ ಅಹೋಸೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪೇತಂ ಮಂ ಅಙ್ಕುರ ಜಾನಾಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಅಙ್ಕುರಪೇತೂಪಪತ್ತಿಕಂ ಮಂ ಜಾನಾಹಿ, ‘‘ಅಞ್ಞತರೋ ಪೇತಮಹಿದ್ಧಿಕೋ’’ತಿ ಮಂ ಉಪಧಾರೇಹಿ। ರೋರುವಮ್ಹಾ ಇಧಾಗತನ್ತಿ ರೋರುವನಗರತೋ ಚವಿತ್ವಾ ಮರುಕನ್ತಾರೇ ಇಧ ಇಮಸ್ಮಿಂ ನಿಗ್ರೋಧರುಕ್ಖೇ ಉಪಪಜ್ಜನವಸೇನ ಆಗತಂ, ಏತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೬೯. ಕಿಂಸೀಲೋ ಕಿಂಸಮಾಚಾರೋ, ರೋರುವಸ್ಮಿಂ ಪುರೇ ತುವನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಪುರಿಮತ್ತಭಾವೇ ರೋರುವನಗರೇ ವಸನ್ತೋ ತ್ವಂ ಕಿಂಸೀಲೋ ಕೇನ ತೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ಪುಞ್ಞಂ ಪಾಣಿಮ್ಹಿ ಇಜ್ಝತೀತಿ ಕೀದಿಸೇನ ಸೇಟ್ಠಚರಿಯೇನ ಇದಂ ಏವರೂಪಂ ತವ ಹತ್ಥೇಸು ಪುಞ್ಞಫಲಂ ಇದಾನಿ ಸಮಿಜ್ಝತಿ ನಿಪ್ಫಜ್ಜತಿ, ತಂ ಕಥೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಞ್ಞಫಲಞ್ಹಿ ಇಧ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೇನ ‘‘ಪುಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ತತ್ಥಾ ಹಿ ತಂ ‘‘ಕುಸಲಾನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮಾದಾನಹೇತು ಏವಮಿದಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪವಡ್ಢತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೮೦) ಪುಞ್ಞನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।
೨೭೦. ತುನ್ನವಾಯೋತಿ ಸುಕಿಚ್ಛವುತ್ತೀತಿ ಸುಟ್ಠು ಕಿಚ್ಛಪುತ್ತಿಕೋ ಅತಿವಿಯ ದುಕ್ಖಜೀವಿಕೋ। ಕಪಣೋತಿ ವರಾಕೋ, ದೀನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಮೇ ವಿಜ್ಜತಿ ದಾತವೇತಿ ಅದ್ಧಿಕಾನಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ದಾತುಂ ಕಿಞ್ಚಿ ದಾತಬ್ಬಯುತ್ತಕಂ ಮಯ್ಹಂ ನತ್ಥಿ, ಚಿತ್ತಂ ಪನ ಮೇ ದಾನಂ ದಿನ್ನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
೨೭೧. ನಿವೇಸನನ್ತಿ ಘರಂ, ಕಮ್ಮಕರಣಸಾಲಾ ವಾ। ಅಸಯ್ಹಸ್ಸ ಉಪನ್ತಿಕೇತಿ ಅಸಯ್ಹಸ್ಸ ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿನೋ ಗೇಹಸ್ಸ ಸಮೀಪೇ। ಸದ್ಧಸ್ಸಾತಿ ಕಮ್ಮಫಲಸದ್ಧಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ। ದಾನಪತಿನೋತಿ ದಾನೇ ನಿರನ್ತರಪ್ಪವತ್ತಾಯ ಪರಿಚ್ಚಾಗಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಲೋಭಸ್ಸ ಚ ಅಭಿಭವೇನ ಪತಿಭೂತಸ್ಸ। ಕತಪುಞ್ಞಸ್ಸಾತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಸುಚರಿತಕಮ್ಮಸ್ಸ। ಲಜ್ಜಿನೋತಿ ಪಾಪಜಿಗುಚ್ಛನಸಭಾವಸ್ಸ।
೨೭೨. ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಮಮ ನಿವೇಸನೇ। ಯಾಚನಕಾಯನ್ತೀತಿ ಯಾಚನಕಾ ಜನಾ ಅಸಯ್ಹಸೇಟ್ಠಿಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಯಾಚಿತುಕಾಮಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ನಾನಾಗೋತ್ತಾತಿ ನಾನಾವಿಧಗೋತ್ತಾಪದೇಸಾ। ವನಿಬ್ಬಕಾತಿ ವಣ್ಣದೀಪಕಾ, ಯೇ ದಾಯಕಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಫಲಾದಿಞ್ಚ ಗುಣಕಿತ್ತನಾದಿಮುಖೇನ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಿಕಭಾವಂ ಪವೇದೇನ್ತಾ ವಿಚರನ್ತಿ। ತೇ ಚ ಮಂ ತತ್ಥ ಪುಚ್ಛನ್ತೀತಿ ತತ್ಥಾತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ತೇ ಯಾಚಕಾದಯೋ ಮಂ ಅಸಯ್ಹಸೇಟ್ಠಿನೋ ನಿವೇಸನಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ। ಅಕ್ಖರಚಿನ್ತಕಾ ಹಿ ಈದಿಸೇಸು ಠಾನೇಸು ಕಮ್ಮದ್ವಯಂ
೨೭೩. ಕತ್ಥ ಗಚ್ಛಾಮ ಭದ್ದಂ ವೋ, ಕತ್ಥ ದಾನಂ ಪದೀಯತೀತಿ ತೇಸಂ ಪುಚ್ಛನಾಕಾರದಸ್ಸನಂ। ಅಯಂ ಪೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಭದ್ದಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಹೋತು, ಮಯಂ ‘‘ಅಸಯ್ಹಮಹಾಸೇಟ್ಠಿನಾ ದಾನಂ ಪದೀಯತೀ’’ತಿ ಸುತ್ವಾ ಆಗತಾ, ಕತ್ಥ ದಾನಂ ಪದೀಯತಿ, ಕತ್ಥ ವಾ ಮಯಂ ಗಚ್ಛಾಮ, ಕತ್ಥ ಗತೇನ ದಾನಂ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧುನ್ತಿ। ತೇಸಾಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಅಕ್ಖಾಮೀತಿ ಏವಂ ತೇಹಿ ಅದ್ಧಿಕಜನೇಹಿ ಲಭನಟ್ಠಾನಂ ಪುಟ್ಠೋ ‘‘ಪಗ್ಗಯ್ಹ ದಕ್ಖಿಣಂ ಬಾಹು’’ನ್ತಿಆದಿ।
೨೭೪. ತೇನ ಪಾಣಿ ಕಾಮದದೋತಿ ತೇನ ಪರದಾನಪಕಾಸನೇನ ಪರೇನ ಕತಸ್ಸ ದಾನಸ್ಸ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಅನುಮೋದನಮತ್ತೇನ ಹೇತುನಾ ಇದಾನಿ ಮಯ್ಹಂ ಹತ್ಥೋ ಕಪ್ಪರುಕ್ಖೋ ವಿಯ ಸನ್ತಾನಕಲತಾ ವಿಯ ಚ ಕಾಮದುಹೋ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತದಾಯೀ ಕಾಮದದೋ ಹೋತಿ। ಕಾಮದದೋ ಚ ಹೋನ್ತೋ ತೇನ ಪಾಣಿ ಮಧುಸ್ಸವೋ ಇಟ್ಠವತ್ಥುವಿಸ್ಸಜ್ಜನಕೋ ಜಾತೋ।
೨೭೬. ನ ಕಿರ ತ್ವಂ ಅದಾ ದಾನನ್ತಿ
೨೭೭. ತೇನ ಪಾಣಿ ಕಾಮದದೋತಿ ತೇನ ತುಯ್ಹಂ ಪಾಣಿ ಏವಂ ಕಾಮದದೋ, ಅಹೋ ಅಚ್ಛರಿಯಾ ವತ ಪುಞ್ಞಾನಂ ಗತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
೨೭೮. ಯೋ ಸೋ ದಾನಮದಾ, ಭನ್ತೇ, ಪಸನ್ನೋ ಸಕಪಾಣಿಭೀತಿ ದೇವಪುತ್ತಂ ಗಾರವೇನ ಆಲಪತಿ। ಭನ್ತೇ, ಪರೇನ ಸೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಾನುಸಂ ದೇಹನ್ತಿ ಸೋ ಇಧ ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವಂ ಪಹಾಯ। ಕಿನ್ತಿ ಕತರಂ। ನು ಸೋತಿ ನೂತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ದಿಸತಂ ಗತೋತಿ ದಿಸಂ ಠಾನಂ ಗತೋ, ಕೀದಿಸೀ ತಸ್ಸ ಗತೋ ನಿಪ್ಫತ್ತೀತಿ ಅಸಯ್ಹಸೇಟ್ಠಿನೋ ಅಭಿಸಮ್ಪರಾಯಂ ಪುಚ್ಛಿ।
೨೭೯. ಅಸಯ್ಹಸಾಹಿನೋತಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಮಚ್ಛರೀಹಿ ಲೋಭಾಭಿಭೂತೇಹಿ ಸಹಿತುಂ ವಹಿತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಚಾಗಾದಿವಿಭಾಗಸ್ಸ ಸಪ್ಪುರಿಸಧುರಸ್ಸ ಸಹನತೋ ಅಙ್ಗೀರಸಸ್ಸಾತಿ ಅಙ್ಗತೋ ನಿಕ್ಖಮನಕಜುತಿಸ್ಸ। ರಸೋತಿ ಹಿ ಜುತಿಯಾ ಅಧಿವಚನಂ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ಯಾಚಕೇ ಆಗಚ್ಛನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಉಳಾರಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಮುಖವಣ್ಣೋ ವಿಪ್ಪಸೀದತಿ, ತಂ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕತ್ವಾ ಏವಮಾಹ। ಗತಿಂ ಆಗತಿಂ ವಾತಿ ತಸ್ಸ ‘‘ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಗತಿಂ, ಇತೋ ಗತೋ’’ತಿ ಗತಿಂ ವಾ ‘‘ತತೋ ವಾ ಪನ ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಇಧಾಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಆಗತಿಂ ವಾ ನಾಹಂ ಜಾನಾಮಿ, ಅವಿಸಯೋ ಏಸ ಮಯ್ಹಂ। ಸುತಞ್ಚ ಮೇ ವೇಸ್ಸವಣಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇತಿ ಅಪಿಚ ಖೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಗತೇನ ವೇಸ್ಸವಣಸ್ಸ ಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಸುತಮೇತಂ ಮಯಾ। ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಸಹಬ್ಯತಂ ಗತೋ ಅಸಯ್ಹೋತಿ ಅಸಯ್ಹಸೇಟ್ಠಿ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ದೇವಾನಮಿನ್ದಸ್ಸ ಸಹಬ್ಯತಂ ಗತೋ ಅಹೋಸಿ, ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೮೦. ಅಲಮೇವ ಕಾತುಂ ಕಲ್ಯಾಣನ್ತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಕಲ್ಯಾಣಂ ಕುಸಲಂ ಪುಞ್ಞಂ ಕಾತುಂ ಯುತ್ತಮೇವ ಪತಿರೂಪಮೇವ। ತತ್ಥ ಪನ ಯಂ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣಂ ಸುಕತತರಂ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ದಾನಂ ದಾತುಂ ಯಥಾರಹ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಅತ್ತನೋ ವಿಭವಬಲಾನುರೂಪಂ ದಾನಂ ದಾತುಂ ಅಲಮೇವ। ತತ್ಥ ಕಾರಣಮಾಹ ‘‘ಪಾಣಿಂ ಕಾಮದದಂ ದಿಸ್ವಾ’’ತಿ। ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮ ಪರಕತಪುಞ್ಞಾನುಮೋದನಪುಬ್ಬಕೇನ ದಾನಪತಿನಿವೇಸನಮಗ್ಗಾಚಿಕ್ಖಣಮತ್ತೇನ ಅಯಂ ಕೋ ಪುಞ್ಞಂ ನ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ಮಾದಿಸೋ ಕೋ ನಾಮ ಅತ್ತನೋ ಪತಿಟ್ಠಾನಭೂತಂ ಪುಞ್ಞಂ ನ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ।
೨೮೧. ಏವಂ ಅನಿಯಮವಸೇನ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾಯ ಆದರಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅತ್ತನಿ ತಂ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸೋ ಹಿ ನೂನಾ’’ತಿಆದಿಗಾಥಾದ್ವಯಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸೋತಿ ಸೋ ಅಹಂ। ಹೀತಿ ಅವಧಾರಣೇ ನಿಪಾತೋ, ನೂನಾತಿ ಪರಿವಿತಕ್ಕೇ। ಇತೋ ಗನ್ತ್ವಾತಿ ಇತೋ ಮರುಭೂಮಿತೋ ಅಪಗನ್ತ್ವಾ। ಅನುಪ್ಪತ್ವಾನ ದ್ವಾರಕನ್ತಿ ದ್ವಾರವತೀನಗರಂ ಅನುಪಾಪುಣಿತ್ವಾ। ಪಟ್ಠಪಯಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪವತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ।
ಏವಂ ಅಙ್ಕುರೇನ ‘‘ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಕತಾಯ ಯಕ್ಖೋ ತುಟ್ಠಮಾನಸೋ ‘‘ಮಾರಿಸ, ತ್ವಂ ವಿಸ್ಸತ್ಥೋ ದಾನಂ ದೇಹಿ, ಅಹಂ ಪನ ತೇ ಸಹಾಯಕಿಚ್ಚಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯೇನ ತೇ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೋ ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ತೇನ ಪಕಾರೇನ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ತಂ ದಾನಕಿರಿಯಾಯ ಸಮುತ್ತೇಜೇತ್ವಾ ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವಾಣಿಜ, ತ್ವಂ ಕಿರ ಮಾದಿಸೇ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ನೇತುಕಾಮೋ ಅತ್ತನೋ ಪಮಾಣಂ ನ ಜಾನಾಸೀ’’ತಿ ತಸ್ಸ
೨೮೩.
‘‘ಕೇನ ತೇ ಅಙ್ಗುಲೀ ಕುಣಾ, ಮುಖಞ್ಚ ಕುಣಲೀಕತಂ।
ಅಕ್ಖೀನಿ ಚ ಪಗ್ಘರನ್ತಿ, ಕಿಂ ಪಾಪಂ ಪಕತಂ ತಯಾ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕುಣಾತಿ ಕುಣಿಕಾ ಪಟಿಕುಣಿಕಾ ಅನುಜುಭೂತಾ। ಕುಣಲೀಕತನ್ತಿ ಮುಖವಿಕಾರೇನ ವಿಕುಣಿತಂ ಸಂಕುಣಿತಂ। ಪಗ್ಘರನ್ತೀತಿ ಅಸುಚಿಂ ವಿಸ್ಸನ್ದನ್ತಿ।
ಅಥಸ್ಸ ಪೇತೋ –
೨೮೪.
‘‘ಅಙ್ಗೀರಸಸ್ಸ
ತಸ್ಸಾಹಂ ದಾನವಿಸ್ಸಗ್ಗೇ, ದಾನೇ ಅಧಿಕತೋ ಅಹುಂ॥
೨೮೫.
‘‘ತತ್ಥ
ಏಕಮನ್ತಂ ಅಪಕ್ಕಮ್ಮ, ಅಕಾಸಿಂ ಕುಣಲಿಂ ಮುಖಂ॥
೨೮೬.
‘‘ತೇನ ಮೇ ಅಙ್ಗುಲೀ ಕುಣಾ, ಮುಖಞ್ಚ ಕುಣಲೀಕತಂ।
ಅಕ್ಖೀನಿ ಮೇ ಪಗ್ಘರನ್ತಿ, ತಂ ಪಾಪಂ ಪಕತಂ ಮಯಾ’’ತಿ॥ –
ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
೨೮೪. ತತ್ಥ ‘‘ಅಙ್ಗೀರಸಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಅಸಯ್ಹಸೇಟ್ಠಿಂ ಕಿತ್ತೇತಿ। ಘರಮೇಸಿನೋತಿ ಘರಮಾವಸನ್ತಸ್ಸ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ। ದಾನವಿಸ್ಸಗ್ಗೇತಿ ದಾನಗ್ಗೇ ಪರಿಚ್ಚಾಗಟ್ಠಾನೇ। ದಾನೇ ಅಧಿಕತೋ ಅಹುನ್ತಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಚಜನೇ ದಾನಾಧಿಕಾರೇ ಅಧಿಕತೋ ಠಪಿತೋ ಅಹೋಸಿಂ।
೨೮೫. ಏಕಮನ್ತಂ ಅಪಕ್ಕಮ್ಮಾತಿ ಯಾಚನಕೇ ಭೋಜನತ್ಥಿಕೇ ಆಗತೇ ದಿಸ್ವಾ ದಾನಬ್ಯಾವಟೇನ ದಾನಗ್ಗತೋ ಅನಪಕ್ಕಮ್ಮ ಯಥಾಠಾನೇಯೇವ ಠತ್ವಾ ಸಞ್ಜಾತಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸೇನ ಅಕಾಸಿಂ ಕುಣಲಿಂ ಮುಖನ್ತಿ ವಿಕುಣಿತಂ ಸಙ್ಕುಚಿತಂ ಮುಖಂ ಅಕಾಸಿಂ।
೨೮೬. ತೇನಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ತದಾಹಂ ಸಾಮಿನಾ ದಾನಾಧಿಕಾರೇ ನಿಯುತ್ತೋ ಸಮಾನೋ ದಾನಕಾಲೇ ಉಪಟ್ಠಿತೇ ಮಚ್ಛರಿಯಾಪಕತೋ ದಾನಗ್ಗತೋ ಅಪಕ್ಕಮನ್ತೋ ಪಾದೇಹಿ ಸಙ್ಕೋಚಂ ಆಪಜ್ಜಿಂ, ಸಹತ್ಥೇಹಿ ದಾತಬ್ಬೇ ತಥಾ ಅಕತ್ವಾ ಹತ್ಥಸಙ್ಕೋಚಂ ಆಪಜ್ಜಿಂ, ಪಸನ್ನಮುಖೇನ ಭವಿತಬ್ಬೇ ಮುಖಸಙ್ಕೋಚಂ ಆಪಜ್ಜಿಂ, ಪಿಯಚಕ್ಖೂಹಿ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬೇ ಚಕ್ಖುಕಾಲುಸಿಯಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿಂ, ತಸ್ಮಾ ಹತ್ಥಙ್ಗುಲಿಯೋ ಚ
‘‘ತೇನ ಮೇ ಅಙ್ಗುಲೀ ಕುಣಾ, ಮುಖಞ್ಚ ಕುಣಲೀಕತಂ।
ಅಕ್ಖೀನಿ ಮೇ ಪಗ್ಘರನ್ತಿ, ತಂ ಪಾಪಂ ಪಕತಂ ಮಯಾ’’ತಿ॥
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಅಙ್ಕುರೋ ಪೇತಂ ಗರಹನ್ತೋ –
೨೮೭.
‘‘ಧಮ್ಮೇನ
ಅಕ್ಖೀನಿ ಚ ಪಗ್ಘರನ್ತಿ, ಯಂ ತಂ ಪರಸ್ಸ ದಾನಸ್ಸ।
ಅಕಾಸಿ ಕುಣಲಿಂ ಮುಖ’’ನ್ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಧಮ್ಮೇನಾತಿ ಯುತ್ತೇನೇವ ಕಾರಣೇನ। ತೇತಿ ತವ। ಕಾಪುರಿಸಾತಿ ಲಾಮಕಪುರಿಸ। ಯನ್ತಿ ಯಸ್ಮಾ। ಪರಸ್ಸ ದಾನಸ್ಸಾತಿ ಪರಸ್ಸ ದಾನಸ್ಮಿಂ। ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ।
ಪುನ ಅಙ್ಕುರೋ ತಂ ದಾನಪತಿಂ ಸೇಟ್ಠಿಂ ಗರಹನ್ತೋ –
೨೮೮.
‘‘ಕಥಞ್ಹಿ ದಾನಂ ದದಮಾನೋ, ಕರೇಯ್ಯ ಪರಪತ್ತಿಯಂ।
ಅನ್ನಪಾನಂ ಖಾದನೀಯಂ, ವತ್ಥಸೇನಾಸನಾನಿ ಚಾ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ದಾನಂ ದದನ್ತೋ ಪುರಿಸೋ ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ತಂ ಪರಪತ್ತಿಯಂ ಪರೇನ ಪಾಪೇತಬ್ಬಂ ಸಾಧೇತಬ್ಬಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಮೇವ ಕತ್ವಾ ಸಹತ್ಥೇನೇವ
ಏವಂ
೨೮೯.
‘‘ಸೋ ಹಿ ನೂನ ಇತೋ ಗನ್ತ್ವಾ, ಅನುಪ್ಪತ್ವಾನ ದ್ವಾರಕಂ।
ದಾನಂ ಪಟ್ಠಪಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯಂ ಮಮಸ್ಸ ಸುಖಾವಹಂ॥
೨೯೦.
‘‘ದಸ್ಸಾಮನ್ನಞ್ಚ ಪಾನಞ್ಚ, ವತ್ಥಸೇನಾಸನಾನಿ ಚ।
ಪಪಞ್ಚ ಉದಪಾನಞ್ಚ, ದುಗ್ಗೇ ಸಙ್ಕಮನಾನಿ ಚಾ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಾದ್ವಯಮಾಹ, ತಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ।
೨೯೧.
‘‘ತತೋ ಹಿ ಸೋ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ, ಅನುಪ್ಪತ್ವಾನ ದ್ವಾರಕಂ।
ದಾನಂ ಪಟ್ಠಪಯಿ ಅಙ್ಕುರೋ, ಯಂತುಮಸ್ಸ ಸುಖಾವಹಂ॥
೨೯೨.
‘‘ಅದಾ
ಪಪಞ್ಚ ಉದಪಾನಞ್ಚ, ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನ ಚೇತಸಾ॥
೨೯೩.
‘‘ಕೋ ಛಾತೋ ಕೋ ಚ ತಸಿತೋ, ಕೋ ವತ್ಥಂ ಪರಿದಹಿಸ್ಸತಿ।
ಕಸ್ಸ ಸನ್ತಾನಿ ಯೋಗ್ಗಾನಿ, ಇತೋ ಯೋಜೇನ್ತು ವಾಹನಂ॥
೨೯೪.
‘‘ಕೋ ಛತ್ತಿಚ್ಛತಿ ಗನ್ಧಞ್ಚ, ಕೋ ಮಾಲಂ ಕೋ ಉಪಾಹನಂ।
ಇತಿಸ್ಸು ತತ್ಥ ಘೋಸೇನ್ತಿ, ಕಪ್ಪಕಾ ಸೂದಮಾಗಧಾ।
ಸದಾ ಸಾಯಞ್ಚ ಪಾತೋ ಚ, ಅಙ್ಗುರಸ್ಸ ನಿವೇಸನೇ’’ತಿ॥ –
ಚತಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಅಙ್ಗುರಸ್ಸ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರೇಹಿ ಠಪಿತಾ।
೨೯೧. ತತ್ಥ ತತೋತಿ ಮರುಕನ್ತಾರತೋ। ನಿವತ್ತಿತ್ವಾತಿ ಪಟಿನಿವತ್ತಿತ್ವಾ। ಅನುಪ್ಪತ್ವಾನ ದ್ವಾರಕನ್ತಿ ದ್ವಾರವತೀನಗರಂ ಅನುಪಾಪುಣಿತ್ವಾ। ದಾನಂ ಪಟ್ಠಪಯಿ ಅಙ್ಗುರೋತಿ ಯಕ್ಖೇನ ಪರಿಪೂರಿತಸಕಲಕೋಟ್ಠಾಗಾರೋ ಸಬ್ಬಪಾಥೇಯ್ಯಕಂ ಮಹಾದಾನಂ ಸೋ ಅಙ್ಗುರೋ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ। ಯಂತುಮಸ್ಸ ಸುಖಾವಹನ್ತಿ ಯಂ ಅತ್ತನೋ ಸಮ್ಪತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ಸುಖನಿಬ್ಬತ್ತಕಂ।
೨೯೩. ಕೋ ಛಾತೋತಿ ಕೋ ಜಿಘಚ್ಛಿತೋ, ಸೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಯಥಾರುಚಿ ಭುಞ್ಜತೂತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ತಸಿತೋತಿ ಪರಿದಹಿಸ್ಸತೀತಿ ನಿವಾಸೇಸ್ಸತಿ ಪಾರುಪಿಸ್ಸತಿ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸನ್ತಾನೀತಿ ಪರಿಸ್ಸಮಪ್ಪತ್ತಾನಿ। ಯೋಗ್ಗಾನೀತಿ ರಥವಾಹನಾನಿ। ಇತೋ ಯೋಜೇನ್ತು ವಾಹನನ್ತಿ ಇತೋ ಯೋಗ್ಗಸಮೂಹತೋ ಯಥಾರುಚಿತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಾಹನಂ ಯೋಜೇನ್ತು।
೨೯೪. ಕೋ ಛತ್ತಿಚ್ಛತೀತಿ ಕೋ ಕಿಲಞ್ಜಛತ್ತಾದಿಭೇದಂ ಛತ್ತಂ ಇಚ್ಛತಿ, ಸೋ ಗಣ್ಹಾತೂತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಗನ್ಧನ್ತಿ ಚತುಜ್ಜಾತಿಯಗನ್ಧಾದಿಕಂ ಗನ್ಧಂ। ಮಾಲನ್ತಿ ಗನ್ಥಿತಾಗನ್ಥಿತಭೇದಂ ಪುಪ್ಫಂ। ಉಪಾಹನನ್ತಿ ಖಲ್ಲಬದ್ಧಾದಿಭೇದಂ ಉಪಾಹನಂ। ಇತಿಸ್ಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಸೂತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಇತಿ ಏವಂ ‘‘ಕೋ ಛಾತೋ, ಕೋ ತಸಿತೋ’’ತಿಆದಿನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಪ್ಪಕಾತಿ ನ್ಹಾಪಿತಕಾ। ಸೂದಾತಿ ಭತ್ತಕಾರಕಾ। ಮಾಗಧಾತಿ ಗನ್ಧಿನೋ। ಸದಾತಿ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಸಾಯಞ್ಚ ಪಾತೋ ಚ ತತ್ಥ ಅಙ್ಗುರಸ್ಸ ನಿವೇಸನೇ ಘೋಸೇನ್ತಿ ಉಗ್ಘೋಸೇನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
ಏವಂ
೨೯೫.
‘‘ಸುಖಂ ಸುಪತಿ ಅಙ್ಕುರೋ, ಇತಿ ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಜನೋ।
ದುಕ್ಖಂ ಸುಪಾಮಿ ಸಿನ್ಧಕ, ಯಂ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಯಾಚಕೇ॥
೨೯೬.
‘‘ಸುಖಂ ಸುಪತಿ ಅಙ್ಕುರೋ, ಇತಿ ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಜನೋ।
ದುಕ್ಖಂ ಸುಪಾಮಿ ಸಿನ್ಧಕ, ಅಪ್ಪಕೇ ಸು ವನಿಬ್ಬಕೇ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಾದ್ವಯಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸುಖಂ ಸುಪತಿ ಅಙ್ಕುರೋ, ಇತಿ ಜಾನಾತಿ ಮಂ ಜನೋತಿ ‘‘ಅಙ್ಕುರೋ ರಾಜಾ ಯಸಭೋಗಸಮಪ್ಪಿತೋ ದಾನಪತಿ ಅತ್ತನೋ ಭೋಗಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ದಾನಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಸುಖಂ ಸುಪತಿ, ಸುಖೇನೇವ ದುಕ್ಖಂ ಸುಪಾಮಿ ಸಿನ್ಧಕಾತಿ ಅಹಂ ಪನ ಸಿನ್ಧಕ ದುಕ್ಖಮೇವ ಸುಪಾಮಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಯಂ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಯಾಚಕೇತಿ, ಯಸ್ಮಾ ಮಮ ಅಜ್ಝಾಸಯಾನುರೂಪಂ ಅಪ್ಪಕೇ ಸು ವನಿಬ್ಬಕೇತಿ ವನಿಬ್ಬಕಜನೇ ಅಪ್ಪಕೇ ಕತಿಪಯೇ ಜಾತೇ ದುಕ್ಖಂ ಸುಪಾಮೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಸೂತಿ ಚ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಅಪ್ಪಕೇ ವನಿಬ್ಬಕಜನೇ ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸಿನ್ಧಕೋ ತಸ್ಸ ಉಳಾರಂ ದಾನಾಧಿಮುತ್ತಿಂ ಪಾಕಟತರಂ ಕಾತುಕಾಮೋ –
೨೯೭.
‘‘ಸಕ್ಕೋ ಚೇ ತೇ ವರಂ ದಜ್ಜಾ, ತಾವತಿಂಸಾನಮಿಸ್ಸರೋ।
ಕಿಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ, ವರಮಾನೋ ವರಂ ವರೇ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ತಾವತಿಂಸಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಚ ಲೋಕಸ್ಸ ಇಸ್ಸರೋ ಸಕ್ಕೋ ‘‘ವರಂ ವರಸ್ಸು, ಅಙ್ಕುರ, ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಮನಸಿಚ್ಛಿತ’’ನ್ತಿ ತುಯ್ಹಂ ವರಂ ದಜ್ಜಾ ದದೇಯ್ಯ ಚೇ, ವರಮಾನೋ ಪತ್ಥಯಮಾನೋ ಕಿಸ್ಸ ಕೀದಿಸಂ ವರಂ ವರೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಅಥ ಅಙ್ಕುರೋ ಅತ್ತನೋ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಯಾಥಾವತೋ ಪವೇದೇನ್ತೋ –
೨೯೮.
‘‘ಸಕ್ಕೋ
ಕಾಲುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋ, ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನಂ ಪತಿ।
ದಿಬ್ಬಾ ಭಕ್ಖಾ ಪಾತುಭವೇಯ್ಯುಂ, ಸೀಲವನ್ತೋ ಚ ಯಾಚಕಾ॥
೨೯೯.
‘‘ದದತೋ ಮೇ ನ ಖೀಯೇಥ, ದತ್ವಾ ನಾನುತಪೇಯ್ಯಹಂ।
ದದಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇಯ್ಯಂ, ಏತಂ ಸಕ್ಕಂ ವರಂ ವರೇ’’ತಿ॥ – ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
೨೯೮. ತತ್ಥ ಕಾಲುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋತಿ ಕಾಲೇ ಪಾತೋ ವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥಿಕಾನಂ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾನಂ ಅಪಚಾಯನಪಾರಿಚರಿಯಾದಿವಸೇನ ಉಟ್ಠಾನವೀರಿಯಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನಂ ಪತೀತಿ ಸೂರಿಯುಗ್ಗಮನವೇಲಾಯಂ। ದಿಬ್ಬಾ ಭಕ್ಖಾ ಪಾತುಭವೇಯ್ಯುನ್ತಿ ದೇವಲೋಕಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಆಹಾರಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ। ಸೀಲವನ್ತೋ ಚ ಯಾಚಕಾತಿ ಯಾಚಕಾ ಚ ಸೀಲವನ್ತೋ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮಾ ಭವೇಯ್ಯುಂ।
೨೯೯. ದದತೋ ಮೇ ನ ಖೀಯೇಥಾತಿ ಆಗತಾಗತಾನಂ ದಾನಂ ದದತೋ ಚ ಮೇ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೋ ನ ಖೀಯೇಥ, ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ದತ್ವಾ ನಾನುತಪೇಯ್ಯಹನ್ತಿ ತಞ್ಚ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಅಪ್ಪಸಾದಕಂ ದಿಸ್ವಾ ತೇನ ಅಹಂ ಪಚ್ಛಾ ನಾನುತಪೇಯ್ಯಂ। ದದಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇಯ್ಯನ್ತಿ ದದಮಾನೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇಯ್ಯಂ, ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋಯೇವ ಹುತ್ವಾ ದದೇಯ್ಯಂ। ಏತಂ ಸಕ್ಕಂ ವರಂ ವರೇತಿ ಸಕ್ಕಂ ದೇವಾನಮಿನ್ದಂ ಆರೋಗ್ಯಸಮ್ಪದಾ, ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸಮ್ಪದಾ, ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಸಮ್ಪದಾ, ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಪರಿಮಿತಸಮ್ಪದಾ, ದಾಯಕಸಮ್ಪದಾತಿ ಏತಂ ಪಞ್ಚವಿಧಂ ವರಂ ವರೇಯ್ಯಂ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಕಾಲುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಮೇ ಸತೋ’’ತಿ ಏತೇನ ಆರೋಗ್ಯಸಮ್ಪದಾ, ‘‘ದಿಬ್ಬಾ ಭಕ್ಖಾ ಪಾತುಭವೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಏತೇನ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸಮ್ಪದಾ, ‘‘ಸೀಲವನ್ತೋ ಚ ಯಾಚಕಾ’’ತಿ ಏತೇನ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಸಮ್ಪದಾ, ‘‘ದದತೋ ಮೇ ನ ಖೀಯೇಥಾ’’ತಿ ಏತೇನ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಪರಿಮಿತಸಮ್ಪದಾ, ‘‘ದತ್ವಾ ನಾನುತಪೇಯ್ಯಹಂ, ದದಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಏತೇಹಿ ದಾಯಕಸಮ್ಪದಾತಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಅತ್ಥಾ ವರಭಾವೇನ ಇಚ್ಛಿತಾ। ತೇ ಚ ಖೋ ದಾನಮಯಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಯಾವದೇವ ಉಳಾರಭಾವಾಯಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
ಏವಂ ಅಙ್ಕುರೇನ ಅತ್ತನೋ ಅಜ್ಝಾಸಯೇ ಪವೇದಿತೇ ತತ್ಥ ನಿಸಿನ್ನೋ ನೀತಿಸತ್ಥೇ ಕತಪರಿಚಯೋ ಸೋನಕೋ ನಾಮ ಏಕೋ ಪುರಿಸೋ ತಂ ಅತಿದಾನತೋ ವಿಚ್ಛಿನ್ದಿತುಕಾಮೋ –
೩೦೦.
‘‘ನ ಸಬ್ಬವಿತ್ತಾನಿ ಪರೇ ಪವೇಚ್ಛೇ, ದದೇಯ್ಯ ದಾನಞ್ಚ ಧನಞ್ಚ ರಕ್ಖೇ।
ತಸ್ಮಾ ಹಿ ದಾನಾ ಧನಮೇವ ಸೇಯ್ಯೋ, ಅತಿಪ್ಪದಾನೇನ ಕುಲಾ ನ ಹೋನ್ತಿ॥
೩೦೧.
‘‘ಅದಾನಮತಿದಾನಞ್ಚ
ತಸ್ಮಾ
ಸಮೇನ ವತ್ತೇಯ್ಯ ಸ ಧೀರಧಮ್ಮೋ’’ತಿ॥ –
ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ। ಸಿನ್ಧಕೋ ಏವಂ ಪುನಪಿ ವೀಮಂಸಿತುಕಾಮೋ ‘‘ನ ಸಬ್ಬವಿತ್ತಾನೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹಾತಿ ಅಪರೇ।
೩೦೦. ತತ್ಥ ಸಬ್ಬವಿತ್ತಾನೀತಿ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಅವಿಞ್ಞಾಣಕಪ್ಪಭೇದಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ವಿತ್ತೂಪಕರಣಾನಿ, ಧನಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರೇತಿ ಪರಮ್ಹಿ, ಪರಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ ನ ಪವೇಚ್ಛೇತಿ ನ ದದೇಯ್ಯ, ‘‘ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾ ಲದ್ಧಾ’’ತಿ ಕತ್ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಸೇಸೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸಾಪತೇಯ್ಯಪರಿಚ್ಚಾಗೋ ನ ಕಾತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ದದೇಯ್ಯ ದಾನಞ್ಚಾತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ದಾನಧಮ್ಮೋ ನ ಕಾತಬ್ಬೋ, ಅಥ ಖೋ ಅತ್ತನೋ ಆಯಞ್ಚ ವಯಞ್ಚ ಜಾನಿತ್ವಾ ವಿಭವಾನುರೂಪಂ ದಾನಞ್ಚ ದದೇಯ್ಯ। ಧನಞ್ಚ ರಕ್ಖೇತಿ ಅಲದ್ಧಲಾಭಲದ್ಧಪರಿರಕ್ಖಣರಕ್ಖಿತಸಮ್ಬನ್ಧವಸೇನ ಧನಂ ಪರಿಪಾಲೇಯ್ಯ।
‘‘ಏಕೇನ ಭೋಗೇ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ, ದ್ವೀಹಿ ಕಮ್ಮಂ ಪಯೋಜಯೇ।
ಚತುತ್ಥಞ್ಚ ನಿಧಾಪೇಯ್ಯ, ಆಪದಾಸು ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೨೬೫) –
ವುತ್ತವಿಧಿನಾ ವಾ ಧನಂ ರಕ್ಖೇಯ್ಯ ತಮ್ಮೂಲಕತ್ತಾ ದಾನಸ್ಸ। ತಯೋಪಿ ಮಗ್ಗಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞವಿಸೋಧನೇನ ಪಟಿಸೇವಿತಬ್ಬಾತಿ ಹಿ ನೀತಿಚಿನ್ತಕಾ। ತಸ್ಮಾ ಹೀತಿ ಯಸ್ಮಾ ಧನಞ್ಚ ರಕ್ಖನ್ತೋ ದಾನಞ್ಚ ಕರೋನ್ತೋ ಉಭಯಲೋಕಹಿತಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ ಧನಮೂಲಕಞ್ಚ ದಾನಂ, ತಸ್ಮಾ ದಾನತೋ ಧನಮೇವ ಸೇಯ್ಯೋ ಸುನ್ದರತರೋತಿ ಅತಿದಾನಂ ನ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅತಿಪ್ಪದಾನೇನ ಕುಲಾ ನ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ, ಧನಸ್ಸ ಪಮಾಣಂ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ದಾನಸ್ಸ ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅತಿಪ್ಪದಾನಪಸಙ್ಗೇನ ಕುಲಾನಿ ನ ಹೋನ್ತಿ ನಪ್ಪವತ್ತನ್ತಿ, ಉಚ್ಛಿಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೩೦೧. ಇದಾನಿ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಪಸಂಸಿತಮೇವತ್ಥಂ ‘‘ಅದಾನಮತಿದಾನಞ್ಚಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅದಾನಮತಿದಾನಞ್ಚಾತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಾಯಪಿ ತಣ್ಡುಲಮುಟ್ಠಿಯಾಪಿ ಅದಾನಂ, ಪಮಾಣಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಚಾಗಸಙ್ಖಾತಂ ಅತಿದಾನಞ್ಚ ಪಣ್ಡಿತಾ ಬುದ್ಧಿಮನ್ತೋ ಸಪಞ್ಞಜಾತಿಕಾ ನಪ್ಪಸಂಸನ್ತಿ ನ ವಣ್ಣಯನ್ತಿ। ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಅದಾನೇನ ಹಿ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕತೋ ಅತ್ಥತೋ ಪರಿಬಾಹಿರೋ ಹೋತಿ। ಅತಿದಾನೇನ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಪವೇಣೀ ನ ಪವತ್ತತಿ। ಸಮೇನ ವತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ ಅವಿಸಮೇನ ಸ ಧೀರಧಮ್ಮೋತಿ ಯಾ ಯಥಾವುತ್ತಾ ದಾನಾದಾನಪ್ಪವತ್ತಿ, ಸೋ ಧೀರಾನಂ ಧಿತಿಸಮ್ಪನ್ನಾನಂ ನೀತಿನಯಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮೋ, ತೇಹಿ ಗತಮಗ್ಗೋತಿ ದೀಪೇತಿ।
ತಂ
೩೦೨.
‘‘ಅಹೋ ವತ ರೇ ಅಹಮೇವ ದಜ್ಜಂ, ಸನ್ತೋ ಚ ಮಂ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಭಜೇಯ್ಯುಂ।
ಮೇಘೋವ ನಿನ್ನಾನಿ ಪರಿಪೂರಯನ್ತೋ, ಸನ್ತಪ್ಪಯೇ ಸಬ್ಬವನಿಬ್ಬಕಾನಂ॥
೩೦೩.
‘‘ಯಸ್ಸ ಯಾಚನಕೇ ದಿಸ್ವಾ, ಮುಖವಣ್ಣೋ ಪಸೀದತಿ।
ದತ್ವಾ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ, ತಂ ಘರಂ ವಸತೋ ಸುಖಂ॥
೩೦೪.
‘‘ಯಸ್ಸ ಯಾಚನಕೇ ದಿಸ್ವಾ, ಮುಖವಣ್ಣೋ ಪಸೀದತಿ।
ದತ್ವಾ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ, ಏಸಾ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ಸಮ್ಪದಾ॥
೩೦೫.
‘‘ಪುಬ್ಬೇವ ದಾನಾ ಸುಮನೋ, ದದಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದಯೇ।
ದತ್ವಾ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ, ಏಸಾ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ಸಮ್ಪದಾ’’ತಿ॥ –
ಚತೂಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಅತ್ತನಾ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬವಿಧಿಂ ಪಕಾಸೇಸಿ।
೩೦೨. ತತ್ಥ ಅಹೋ ವತಾತಿ ಸಾಧು ವತ। ರೇತಿ ಆಲಪನಂ। ಅಹಮೇವ ದಜ್ಜನ್ತಿ ಅಹಂ ದಜ್ಜಮೇವ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ ಸನ್ತೋ ಚ ಮಂ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಭಜೇಯ್ಯುನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ದಾನೇ ಸನ್ತೋ ಉಪಸನ್ತಕಾಯವಚೀಮನೋಸಮಾಚಾರಾ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಸಾಧವೋ ಮಂ ಭಜೇಯ್ಯುಂ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ। ಮೇಘೋವ ನಿನ್ನಾನಿ ಪರಿಪೂರಯನ್ತೋತಿ ಅಹಂ ಅಭಿಪ್ಪವಸ್ಸನ್ತೋ ಮಹಾಮೇಘೋ ವಿಯ ನಿನ್ನಾನಿ ನಿನ್ನಟ್ಠಾನಾನಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ವನಿಬ್ಬಕಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇ ಪರಿಪೂರಯನ್ತೋ ಅಹೋ ವತ ತೇ ಸನ್ತಪ್ಪೇಯ್ಯನ್ತಿ।
೩೦೩. ಯಸ್ಸ ಯಾಚನಕೇ ದಿಸ್ವಾತಿ ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಘರಮೇಸಿನೋ ಯಾಚನಕೇ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಪಠಮಂ ತಾವ ಉಪಟ್ಠಿತಂ ವತ ಮೇ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತ’’ನ್ತಿ ಸದ್ಧಾಜಾತಸ್ಸ ಮುಖವಣ್ಣೋ ಪಸೀದತಿ, ಯಥಾವಿಭವಂ ಪನ ತೇಸಂ ಅತ್ತಮನೋ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಗಹಿತಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ। ತನ್ತಿ ಯದೇತ್ಥ ಯಾಚಕಾನಂ ದಸ್ಸನಂ
೩೦೪. ಏಸಾ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ಸಮ್ಪದಾತಿ ಏಸಾ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಪಾರಿಪೂರಿ, ನಿಪ್ಫತ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೩೦೫. ಪುಬ್ಬೇವ ದಾನಾ ಸುಮನೋತಿ ‘‘ಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ನಿದಾನಂ ಅನುಗಾಮಿಕಂ ನಿಧಾನಂ ನಿಧೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಮುಞ್ಚನಚೇತನಾಯ ಪುಬ್ಬೇ ಏವ ದಾನೂಪಕರಣಸ್ಸ ಸಮ್ಪಾದನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸುಮನೋ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಭವೇಯ್ಯ। ದದಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದಯೇತಿ ದದನ್ತೋ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಹತ್ಥೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತೋ ‘‘ಅಸಾರತೋ ಧನತೋ ಸಾರಾದಾನಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇಯ್ಯ। ದತ್ವಾ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತೀತಿ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾನಂ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ‘‘ಪಣ್ಡಿತಪಞ್ಞತ್ತಂ ನಾಮ ಮಯಾ ಅನುಟ್ಠಿತಂ, ಅಹೋ ಸಾಧು ಸುಟ್ಠೂ’’ತಿ ಅತ್ತಮನೋ ಪಮುದಿತಮನೋ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಹೋತಿ। ಏಸಾ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ಸಮ್ಪದಾತಿ ಯಾ
ಏವಂ ಅಙ್ಕುರೋ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪಜ್ಜನವಿಧಿಂ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ಅಭಿವಡ್ಢಮಾನದಾನಜ್ಝಾಸಯೋ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇಸಿ। ತೇನ ತದಾ ಸಬ್ಬರಜ್ಜಾನಿ ಉನ್ನಙ್ಗಲಾನಿ ಕತ್ವಾ ಮಹಾದಾನೇ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ಪಟಿಲದ್ಧಸಬ್ಬೂಪಕರಣಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ಪಹಾಯ ಯಥಾಸುಖಂ ವಿಚರಿಂಸು, ತೇನ ರಾಜೂನಂ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಾನಿ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಅಗಮಂಸು। ತತೋ ರಾಜಾನೋ ಅಙ್ಕುರಸ್ಸ ದೂತಂ ಪಾಹೇಸುಂ – ‘‘ಭೋತೋ ದಾನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಯಸ್ಸ ವಿನಾಸೋ ಅಹೋಸಿ, ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಾನಿ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗತಾನಿ, ತತ್ಥ ಯುತ್ತಮತ್ತಂ ಞಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಅಙ್ಕುರೋ ದಕ್ಖಿಣಾಪಥಂ ಗನ್ತ್ವಾ ದಮಿಳವಿಸಯೇ ಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಅವಿದೂರಟ್ಠಾನೇ ಮಹತಿಯೋ ಅನೇಕದಾನಸಾಲಾಯೋ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಮಹಾದಾನಾನಿ ಪವತ್ತೇನ್ತೋ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ
೩೦೬.
‘‘ಸಟ್ಠಿ ವಾಹಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಅಙ್ಕುರಸ್ಸ ನಿವೇಸನೇ।
ಭೋಜನಂ ದೀಯತೇ ನಿಚ್ಚಂ, ಪುಞ್ಞಪೇಕ್ಖಸ್ಸ ಜನ್ತುನೋ॥
೩೦೭.
‘‘ತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ
ಅಙ್ಕುರಂ ಉಪಜೀವನ್ತಿ, ದಾನೇ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ವಾವಟಾ॥
೩೦೮.
‘‘ಸಟ್ಠಿ ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಆಮುತ್ತಮಣಿಕುಣ್ಡಲಾ।
ಅಙ್ಕುರಸ್ಸ ಮಹಾದಾನೇ, ಕಟ್ಠಂ ಫಾಲೇನ್ತಿ ಮಾಣವಾ॥
೩೦೯.
‘‘ಸೋಳಸಿತ್ಥಿಸಹಸ್ಸಾನಿ
ಅಙ್ಕುರಸ್ಸ ಮಹಾದಾನೇ, ವಿಧಾ ಪಿಣ್ಡೇನ್ತಿ ನಾರಿಯೋ॥
೩೧೦.
‘‘ಸೋಳಸಿತ್ಥಿಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರಭೂಸಿತಾ।
ಅಙ್ಕುರಸ್ಸ ಮಹಾದಾನೇ, ದಬ್ಬಿಗಾಹಾ ಉಪಟ್ಠಿತಾ॥
೩೧೧.
‘‘ಬಹುಂ ಬಹೂನಂ ಪಾದಾಸಿ, ಚಿರಂ ಪಾದಾಸಿ ಖತ್ತಿಯೋ।
ಸಕ್ಕಚ್ಚಞ್ಚ ಸಹತ್ಥಾ ಚ, ಚಿತ್ತೀಕತ್ವಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ॥
೩೧೨.
‘‘ಬಹೂ ಮಾಸೇ ಚ ಪಕ್ಖೇ ಚ, ಉತುಸಂವಚ್ಛರಾನಿ ಚ।
ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇಸಿ, ಅಙ್ಕುರೋ ದೀಘಮನ್ತರಂ॥
೩೧೩.
‘‘ಏವಂ ದತ್ವಾ ಯಜಿತ್ವಾ ಚ, ಅಙ್ಕುರೋ ದೀಘಮನ್ತರಂ।
ಸೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ತಾವತಿಂಸೂಪಗೋ ಅಹೂ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಾ ಆಹಂಸು।
೩೦೬. ತಥ ಸಟ್ಠಿ ವಾಹಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ ವಾಹಾನಂ ಸಟ್ಠಿಸಹಸ್ಸಾನಿ ಗನ್ಧಸಾಲಿತಣ್ಡುಲಾದಿಪೂರಿತವಾಹಾನಂ ಸಟ್ಠಿಸಹಸ್ಸಾನಿ। ಪುಞ್ಞಪೇಕ್ಖಸ್ಸ ದಾನಜ್ಝಾಸಯಸ್ಸ ದಾನಾಧಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಅಙ್ಕುರಸ್ಸ ನಿವೇಸನೇ ನಿಚ್ಚಂ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಜನ್ತುನೋ ಸತ್ತಕಾಯಸ್ಸ ಭೋಜನಂ ದೀಯತೇತಿ ಯೋಜನಾ।
೩೦೭-೮. ತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸೂದಾ ಹೀತಿ ತಿಸಹಸ್ಸಮತ್ತಾ ಸೂದಾ ಭತ್ತಕಾರಕಾ। ತೇ ಚ ಖೋ ಪನ ಪಧಾನಭೂತಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ, ತೇಸು ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ಪನ ಆಮುತ್ತಮಣಿಕುಣ್ಡಲಾತಿ ನಾನಾಮಣಿವಿಚಿತ್ತಕುಣ್ಡಲಧರಾ। ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಞ್ಚೇತಂ, ಆಮುತ್ತಕಟಕಕಟಿಸುತ್ತಾದಿಆಭರಣಾಪಿ ತೇ ಅಹೇಸುಂ। ಅಙ್ಕುರಂ ಉಪಜೀವನ್ತೀತಿ ತಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ದಾನೇ ಯಞ್ಞಸ್ಸ ವಾವಟಾತಿ ಕಟ್ಠಂ ಫಾಲೇನ್ತಿ ಮಾಣವಾತಿ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾನಂ ಖಜ್ಜಭೋಜ್ಜಾದಿಆಹಾರವಿಸೇಸಾನಂ ಪಚನಾಯ ಅಲಙ್ಕತಪಟಿಯತ್ತಾ ತರುಣಮನುಸ್ಸಾ ಕಟ್ಠಾನಿ ಫಾಲೇನ್ತಿ ವಿದಾಲೇನ್ತಿ।
೩೦೯. ವಿಧಾತಿ ವಿಧಾತಬ್ಬಾನಿ ಭೋಜನಯೋಗ್ಗಾನಿ ಕಟುಕಭಣ್ಡಾನಿ। ಪಿಣ್ಡೇನ್ತೀತಿ ಪಿಸನವಸೇನ ಪಯೋಜೇನ್ತಿ।
೩೧೦. ದಬ್ಬಿಗಾಹಾತಿ ಕಟಚ್ಛುಗಾಹಿಕಾ। ಉಪಟ್ಠಿತಾತಿ ಪರಿವೇಸನಟ್ಠಾನಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಠಿತಾ ಹೋನ್ತಿ।
೩೧೧. ಬಹುನ್ತಿ ಮಹನ್ತಂ ಪಹೂತಿಕಂ। ಬಹೂನನ್ತಿ ಅನೇಕೇಸಂ। ಪಾದಾಸೀತಿ ಪಕಾರೇಹಿ ಅದಾಸಿ। ಚೀರನ್ತಿ ಚಿರಕಾಲಂ। ವೀಸತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾಯುಕೇಸು ಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಸೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ। ಬಹುಂ ಬಹೂನಂ ಚಿರಕಾಲಞ್ಚ ದೇನ್ತೋ ಯಥಾ ಅದಾಸಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಕ್ಕಚ್ಚಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಸಕ್ಕಚ್ಚನ್ತಿ ಸಾದರಂ, ಅನಪವಿದ್ಧಂ ಅನವಞ್ಞಾತಂ ಕತ್ವಾ। ಸಹತ್ಥಾತಿ ಸಹತ್ಥೇನ, ನ ಆಣಾಪನಮತ್ತೇನ। ಚಿತ್ತೀಕತ್ವಾತಿ ಗಾರವಬಹುಮಾನಯೋಗೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಕರಿತ್ವಾ ಪೂಜೇತ್ವಾ। ಪುನಪ್ಪುನನ್ತಿ ಬಹುಸೋ ನ ಏಕವಾರಂ, ಕತಿಪಯವಾರೇ ವಾ ಅಕತ್ವಾ ಅನೇಕವಾರಂ ಪಾದಾಸೀತಿ ಯೋಜನಾ।
೩೧೨. ಇದಾನಿ ತಮೇವ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕರಣಂ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ಬಹೂ ಮಾಸೇ ಚಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹಂಸು। ತತ್ಥ ಬಹೂ ಮಾಸೇತಿ ಚಿತ್ತಮಾಸಾದಿಕೇ ಬಹೂ ಅನೇಕೇ ಮಾಸೇ। ಪಕ್ಖೇತಿ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಭೇದೇ ಬಹೂ ಪಕ್ಖೇ। ಉತುಸಂವಚ್ಛರಾನಿ ಚಾತಿ ವಸನ್ತಗಿಮ್ಹಾದಿಕೇ ಬಹೂ ಉತೂ ಚ ಸಂವಚ್ಛರಾನಿ ಚ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅಚ್ಚನ್ತಸಂಯೋಗೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ದೀಘಮನ್ತರನ್ತಿ ದೀಘಕಾಲಮನ್ತರಂ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಚಿರಂ ಪಾದಾಸೀ’’ತಿ ಚಿರಕಾಲಂ ದಾನಸ್ಸ ಪವತ್ತಿತಭಾವಂ ವತ್ವಾ ಪುನ ತಸ್ಸ ನಿರನ್ತರಮೇವ
೩೧೩. ಏವನ್ತಿ ದತ್ವಾ ಯಜಿತ್ವಾ ಚಾತಿ ಅತ್ಥತೋ ಏಕಮೇವ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾನಂ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಚಜನವಸೇನ ದತ್ವಾ, ಪುನ ‘‘ಬಹುಂ ಬಹೂನಂ ಪಾದಾಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತನಯೇನ ಅತ್ಥಿಕಾನಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಯಥಾಕಾಮಂ ದೇನ್ತೋ ಮಹಾಯಾಗವಸೇನ ಯಜಿತ್ವಾ। ಸೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ ತಾವತಿಂಸೂಪಗೋ ಅಹೂತಿ ಸೋ ಅಙ್ಕುರೋ ಆಯುಪರಿಯೋಸಾನೇ ಮನುಸ್ಸತ್ಥಭಾವಂ ಪಹಾಯ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣವಸೇನ ತಾವತಿಂಸದೇವನಿಕಾಯೂಪಗೋ ಅಹೋಸಿ।
ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ತಾವತಿಂಸೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವನ್ತೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಇನ್ದಕೋ ನಾಮ ಮಾಣವೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಅನುರುದ್ಧತ್ಥೇರಸ್ಸ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತಸ್ಸ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಂ ದಾಪೇಸಿ। ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಖೇತ್ತಗತಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಆನುಭಾವೇನ ತಾವತಿಂಸೇಸು ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ಮಹಾನುಭಾವೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ದಿಬ್ಬೇಹಿ ರೂಪಾದೀಹಿ ದಸಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಅಙ್ಕುರಂ ದೇವಪುತ್ತಂ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ವಿರೋಚತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ –
೩೧೪.
‘‘ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಂ ದತ್ವಾನ, ಅನುರುದ್ಧಸ್ಸ ಇನ್ದಕೋ।
ಸೋ ಹಿತ್ವಾ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ತಾವತಿಂಸೂಪಗೋ ಅಹು॥
೩೧೫.
‘‘ದಸಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಅಙ್ಕುರಂ, ಇನ್ದಕೋ ಅತಿರೋಚತಿ।
ರೂಪೇ ಸದ್ದೇ ರಸೇ ಗನ್ಧೇ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಚ ಮನೋರಮೇ॥
೩೧೬.
‘‘ಆಯುನಾ ಯಸಸಾ ಚೇವ, ವಣ್ಣೇನ ಚ ಸುಖೇನ ಚ।
ಆಧಿಪಚ್ಚೇನ ಅಙ್ಕುರಂ, ಇನ್ದಕೋ ಅತಿರೋಚತೀ’’ತಿ॥
೩೧೪-೫. ತತ್ಥ ರೂಪೇತಿ ರೂಪಹೇತು, ಅತ್ತನೋ ರೂಪಸಮ್ಪತ್ತಿನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸದ್ದೇತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಆಯುನಾತಿ ಜೀವಿತೇನ। ನನು ಚ ದೇವಾನಂ ಜೀವಿತಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಪ್ಪಮಾಣಂ ವುತ್ತಂ। ಸಚ್ಚಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಪನ ಯೇಭುಯ್ಯವಸೇನ। ತಥಾ ಹಿ ಏಕಚ್ಚಾನಂ ದೇವಾನಂ ಯೋಗವಿಪತ್ತಿಆದಿನಾ ಅನ್ತರಾಮರಣಂ ಹೋತಿಯೇವ। ಇನ್ದಕೋ ಪನ ತಿಸ್ಸೋ ವಸ್ಸಕೋಟಿಯೋ ಸಟ್ಠಿ ಚ ವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಪರಿಪೂರೇತಿಯೇವ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಆಯುನಾ ಅತಿರೋಚತೀ’’ತಿ। ಯಸಸಾತಿ ಮಹತಿಯಾ ಪರಿವಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ವಣ್ಣೇನಾತಿ ಸಣ್ಠಾನಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ। ವಣ್ಣಧಾತುಸಮ್ಪದಾ ಪನ ‘‘ರೂಪೇ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ವುತ್ತಾಯೇವ। ಆಧಿಪಚ್ಚೇನಾತಿ ಇಸ್ಸರಿಯೇನ।
ಏವಂ ಅಙ್ಕುರೇ ಚ ಇನ್ದಕೇ ಚ ತಾವತಿಂಸೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವನ್ತೇಸು ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವಾ ಅಭಿಸಮ್ಬೋಧಿತೋ ಸತ್ತಮೇ ಸಂವಚ್ಛರೇ ಆಸಾಳ್ಹಿಪುಣ್ಣಮಾಯಂ
‘‘ಮಹಾದಾನಂ ತಯಾ ದಿನ್ನಂ, ಅಙ್ಕುರ ದೀಘಮನ್ತರಂ।
ಅತಿದೂರೇ ನಿಸಿನ್ನೋಸಿ, ಆಗಚ್ಛ ಮಮ ಸನ್ತಿಕೇ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಅಙ್ಕುರೋ ‘‘ಭಗವಾ ಮಯಾ ಚಿರಕಾಲಂ ಬಹುಂ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಪವತ್ತಿತಮ್ಪಿ ಮಹಾದಾನಂ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಸಮ್ಪತ್ತಿವಿರಹೇನ ಅಖೇತ್ತೇ ವುತ್ತಬೀಜಂ ವಿಯ ನ ಉಳಾರಫಲಂ ಅಹೋಸಿ, ಇನ್ದಕಸ್ಸ ಪನ ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಾದಾನಮ್ಪಿ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸುಖೇತ್ತೇ ವುತ್ತಬೀಜಂ ವಿಯ ಅತಿವಿಯ ಉಳಾರಫಲಂ ಜಾತ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೇ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರಾ –
೩೧೭.
‘‘ತಾವತಿಂಸೇ ಯದಾ ಬುದ್ಧೋ, ಸಿಲಾಯಂ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲೇ।
ಪಾರಿಚ್ಛತ್ತಯಮೂಲಮ್ಹಿ, ವಿಹಾಸಿ ಪುರಿಸುತ್ತಮೋ॥
೩೧೮.
‘‘ದಸಸು ಲೋಕಧಾತೂಸು, ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾನ ದೇವತಾ।
ಪಯಿರುಪಾಸನ್ತಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ವಸನ್ತಂ ನಗಮುದ್ಧನಿ॥
೩೧೯.
‘‘ನ ಕೋಚಿ ದೇವೋ ವಣ್ಣೇನ, ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಅತಿರೋಚತಿ।
ಸಬ್ಬೇ ದೇವೇ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ, ಸಮ್ಬುದ್ಧೋವ ವಿರೋಚತಿ॥
೩೨೦.
‘‘ಯೋಜನಾನಿ
ಅವಿದೂರೇವ ಬುದ್ಧಸ್ಸ, ಇನ್ದಕೋ ಅತಿರೋಚತಿ॥
೩೨೧.
‘‘ಓಲೋಕೇತ್ವಾನ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ಅಙ್ಕುರಞ್ಚಾಪಿ ಇನ್ದಕಂ।
ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಂ ಸಮ್ಭಾವೇನ್ತೋ, ಇದಂ ವಚನಮಬ್ರವಿ॥
೩೨೨.
‘‘ಮಹಾದಾನಂ
ಅತಿದೂರೇ ನಿಸಿನ್ನೋಸಿ, ಆಗಚ್ಛ ಮಮ ಸನ್ತಿಕೇ॥
೩೨೩.
‘‘ಚೋದಿತೋ
ಕಿಂ ಮಯ್ಹಂ ತೇನ ದಾನೇನ, ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೇನ ಸುಞ್ಞತಂ॥
೩೨೪.
‘‘ಅಯಂ ಸೋ ಇನ್ದಕೋ ಯಕ್ಖೋ, ದಜ್ಜಾ ದಾನಂ ಪರಿತ್ತಕಂ।
ಅತಿರೋಚತಿ ಅಮ್ಹೇಹಿ, ಚನ್ದೋ ತಾರಗಣೇ ಯಥಾ॥
೩೨೫.
‘‘ಉಜ್ಜಙ್ಗಲೇ ಯಥಾ ಖೇತ್ತೇ, ಬೀಜಂ ಬಹುಮ್ಪಿ ರೋಪಿತಂ।
ನ ವಿಪುಲಂ ಫಲಂ ಹೋತಿ, ನಪಿ ತೋಸೇತಿ ಕಸ್ಸಕಂ॥
೩೨೬.
‘‘ತಥೇವ ದಾನಂ ಬಹುಕಂ, ದುಸ್ಸೀಲೇಸು ಪತಿಟ್ಠಿತಂ।
ನ ವಿಪುಲಂ ಫಲಂ ಹೋತಿ, ನಪಿ ತೋಸೇತಿ ದಾಯಕಂ॥
೩೨೭.
‘‘ಯಥಾಪಿ ಭದ್ದಕೇ ಖೇತ್ತೇ, ಬೀಜಂ ಅಪ್ಪಮ್ಪಿ ರೋಪಿತಂ।
ಸಮ್ಮಾ ಧಾರಂ ಪವೇಚ್ಛನ್ತೇ, ಫಲಂ ತೋಸೇಸಿ ಕಸ್ಸಕಂ॥
೩೨೮.
‘‘ತಥೇವ ಸೀಲವನ್ತೇಸು, ಗುಣವನ್ತೇಸು ತಾದಿಸು।
ಅಪ್ಪಕಮ್ಪಿ ಕತಂ ಕಾರಂ, ಪುಞ್ಞಂ ಹೋತಿ ಮಹಪ್ಫಲ’’ನ್ತಿ॥ – ಗಾಥಾಯೋ ಅವೋಚುಂ।
೩೧೭. ತತ್ಥ ತಾವತಿಂಸೇತಿ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ। ಸಿಲಾಯಂ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲೇತಿ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲನಾಮಕೇ ಸಿಲಾಸನೇ ಪುರಿಸುತ್ತಮೋ ಬುದ್ಧೋ ಯದಾ ವಿಹಾಸೀತಿ ಯೋಜನಾ।
೩೧೮. ದಸಸು ಲೋಕಧಾತೂಸು, ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾನ ದೇವತಾತಿ ಜಾತಿಖೇತ್ತಸಞ್ಞಿತೇಸು ದಸಸು ಚಕ್ಕವಾಳಸಹಸ್ಸೇಸು ಕಾಮಾವಚರದೇವತಾ ಬ್ರಹ್ಮದೇವತಾ ಚ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಯಿರುಪಾಸನಾಯ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನತ್ಥಞ್ಚ ಏಕತೋ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಯಿರುಪಾಸನ್ತಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ವಸನ್ತಂ ನಗಮುದ್ಧನೀ’’ತಿ, ಸಿನೇರುಮುದ್ಧನೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೩೨೦. ಯೋಜನಾನಿ ದಸ ದ್ವೇ ಚ, ಅಙ್ಕುರೋಯಂ ತದಾ ಅಹೂತಿ ಅಯಂ ಯಥಾವುತ್ತಚರಿತೋ ಅಙ್ಕುರೋ ತದಾ ಸತ್ಥು ಸಮ್ಮುಖಕಾಲೇ ದಸ ದ್ವೇ ಯೋಜನಾನಿ ಅನ್ತರಂ ಕತ್ವಾ ಅಹು। ಸತ್ಥು ನಿಸಿನ್ನಟ್ಠಾನತೋ ದ್ವಾದಸಯೋಜನನ್ತರೇ ಠಾನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅಹೋಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೩೨೩. ಚೋದಿತೋ ಭಾವಿತತ್ತೇನಾತಿ ಪಾರಮಿಪರಿಭಾವಿತಾಯ ಅರಿಯಮಗ್ಗಭಾವನಾಯ ಭಾವಿತತ್ತೇನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಚೋದಿತೋ। ಕಿಂ ಮಯ್ಹಂ ತೇನಾತಿಆದಿಕಾ ಸತ್ಥು ಪಟಿವಚನವಸೇನ ಅಙ್ಕುರೇನ ವುತ್ತಗಾಥಾ। ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೇನ ಸುಞ್ಞತನ್ತಿ ಯಂ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೇನ ಸುಞ್ಞತಂ ರಿತ್ತಕಂ ವಿರಹಿತಂ ತದಾ ಮಮ ದಾನಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಕಿಂ ಮಯ್ಹಂ ತೇನಾ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ದಾನಪುಞ್ಞಂ ಹೀಳೇನ್ತೋ ವದತಿ।
೩೨೪. ಯಕ್ಖೋತಿ ದೇವಪುತ್ತೋ। ದಜ್ಜಾತಿ ದತ್ವಾ। ಅತಿರೋಚತಿ ಅಮ್ಹೇಹೀತಿ ಅತ್ತನಾ ಮಾದಿಸೇಹಿ ಅತಿವಿಯ ವಿರೋಚತಿ। ಹೀತಿ ವಾ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಅಮ್ಹೇ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ವಿರೋಚತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾ ಕಿನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಚನ್ದೋ ತಾರಗಣೇ ಯಥಾ’’ತಿ।
೩೨೫-೬. ಉಜ್ಜಙ್ಗಲೇತಿ ಅತಿವಿಯ ಥದ್ಧಭೂಮಿಭಾಗೇ। ‘‘ಊಸರೇ’’ತಿ ಕೇಚಿ ವದನ್ತಿ। ರೋಪಿತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ವಪಿತ್ವಾ ವಾ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ವಾ ಪುನ ರೋಪಿತಂ। ನಪಿ ತೋಸೇತೀತಿ ನ ನನ್ದಯತಿ, ಅಪ್ಪಫಲತಾಯ ವಾ ತುಟ್ಠಿಂ ನ ಜನೇತಿ। ತಥೇವಾತಿ ಯಥಾ ಉಜ್ಜಙ್ಗಲೇ ಖೇತ್ತೇ ಬಹುಮ್ಪಿ ಬೀಜಂ ರೋಪಿತಂ ವಿಪುಲಫಲಂ ಉಳಾರಫಲಂ ನ ಹೋತಿ, ತತೋ ಏವ ಕಸ್ಸಕಂ ನ ತೋಸೇತಿ, ತಥಾ ದುಸ್ಸೀಲೇಸು ಸೀಲವಿರಹಿತೇಸು ಬಹುಕಮ್ಪಿ ದಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪಿತಂ ವಿಪುಲಫಲಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ನ ಹೋತಿ, ತತೋ ಏವ ದಾಯಕಂ ನ ತೋಸೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೩೨೭-೮. ಯಥಾಪಿ ಭದ್ದಕೇತಿ ಗಾಥಾದ್ವಯಸ್ಸ ವತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಅತ್ಥಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಸಮ್ಮಾ ಧಾರಂ ಪವೇಚ್ಛನ್ತೇತಿ ವುಟ್ಠಿಧಾರಂ ಸಮ್ಮದೇವ ಪವತ್ತೇನ್ತೇ, ಅನ್ವಡ್ಢಮಾಸಂ ಅನುದಸಾಹಂ ಅನುಪಞ್ಚಾಹಂ ದೇವೇ ವಸ್ಸನ್ತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಗುಣವನ್ತೇಸೂತಿ ಝಾನಾದಿಗುಣಯುತ್ತೇಸು। ತಾದಿಸೂತಿ ಇಟ್ಠಾದೀಸು ಕಾರನ್ತಿ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವುತ್ತಂ, ಉಪಕಾರೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೀದಿಸೋ ಉಪಕಾರೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪುಞ್ಞ’’ನ್ತಿ।
೩೨೯.
‘‘ವಿಚೇಯ್ಯ ದಾನಂ ದಾತಬ್ಬಂ, ಯತ್ಥ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ।
ವಿಚೇಯ್ಯ ದಾನಂ ದತ್ವಾನ, ಸಗ್ಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ದಾಯಕಾ॥
೩೩೦.
‘‘ವಿಚೇಯ್ಯ
ಏತೇಸು ದಿನ್ನಾನಿ ಮಹಪ್ಫಲಾನಿ, ಬೀಜಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ ಯಥಾ ಸುಖೇತ್ತೇ’’ತಿ॥ –
ಅಯಂ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರೇಹಿ ಠಪಿತಾ ಗಾಥಾ।
೩೨೯. ತತ್ಥ ವಿಚೇಯ್ಯಾತಿ ವಿಚಿನಿತ್ವಾ, ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಪಞ್ಞಾಯ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
ತಯಿದಂ ಅಙ್ಕುರಪೇತವತ್ಥು ಸತ್ಥಾರಾ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳದೇವತಾನಂ ಪುರತೋ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಸಮ್ಪತ್ತಿವಿಭಾವನತ್ಥಂ ‘‘ಮಹಾದಾನಂ ತಯಾ ದಿನ್ನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಅತ್ತನಾ ಸಮುಟ್ಠಾಪಿತಂ, ತತ್ಥ ತಯೋ ಮಾಸೇ ಅಭಿಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಮಹಾಪವಾರಣಾಯ ದೇವಗಣಪರಿವುತೋ ದೇವದೇವೋ ದೇವಲೋಕತೋ ಸಙ್ಕಸ್ಸನಗರಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪತ್ವಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಚತುಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಸಮ್ಪತ್ತಿವಿಭಾವನತ್ಥಮೇವ ‘‘ಯಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವಿತ್ಥಾರತೋ ದೇಸೇತ್ವಾ ಚತುಸಚ್ಚಕಥಾಯ ದೇಸನಾಯ ಕೂಟಂ ಗಣ್ಹಿ। ದೇಸನಾವಸಾನೇ ತೇಸಂ ಅನೇಕಕೋಟಿಪಾಣಸಹಸ್ಸಾನಂ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಅಹೋಸೀತಿ।
ಅಙ್ಕುರಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೧೦. ಉತ್ತರಮಾತುಪೇತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ದಿವಾವಿಹಾರಗತಂ ಭಿಕ್ಖುನ್ತಿ ಇದಂ ಉತ್ತರಮಾತುಪೇತಿವತ್ಥು। ತತ್ರಾಯಂ ಅತ್ಥವಿಭಾವನಾ – ಸತ್ಥರಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಪಠಮಮಹಾಸಙ್ಗೀತಿಯಾ ಪವತ್ತಿತಾಯ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾಯನೋ ದ್ವಾದಸಹಿ
ಸೋ ಚ ಸಾಧೂತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಏಕದಿವಸಂ ನಗರಪಟಿಸಙ್ಖರಣಿಯಾನಂ ದಾರೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ವಡ್ಢಕಿಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಗತೋ। ತತ್ಥ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಕಚ್ಚಾಯನತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಥೇರಂ ತತ್ಥ ಪಂಸುಕೂಲಚೀವರಧರಂ ವಿವಿತ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ದಿಸ್ವಾ ಇರಿಯಾಪಥೇಯೇವ ಪಸೀದಿತ್ವಾ ಕತಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ವನ್ದಿತ್ವಾ
ಸೋ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ಪಣೀತಂ ಖಾದನೀಯಂ ಭೋಜನೀಯಂ ಪಟಿಯಾದಾಪೇತ್ವಾ ಕಾಲಂ ಆರೋಚಾಪೇತ್ವಾ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಆಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಂ ಕತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಗೇಹಂ ಪವೇಸೇಸಿ। ಅಥ ಮಹಾರಹಕಪ್ಪಿಯಪಚ್ಚತ್ಥರಣಅತ್ಥತೇಸು ಆಸನೇಸು ಥೇರೇ ಚ ಭಿಕ್ಖೂಸು ಚ ನಿಸಿನ್ನೇಸು ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಧೂಪೇಹಿ ಪೂಜಂ ಕತ್ವಾ ಪಣೀತೇನ ಅನ್ನಪಾನೇನ ತೇ ಸನ್ತಪ್ಪೇತ್ವಾ ಸಞ್ಜಾತಪ್ಪಸಾದೋ ಕತಞ್ಜಲೀ ಅನುಮೋದನಂ ಸುಣಿತ್ವಾ ಕತಭತ್ತಾನುಮೋದನೇ ಥೇರೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನುಗಚ್ಛನ್ತೋ ನಗರತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಟಿನಿವತ್ತನ್ತೋ ‘‘ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹೇಹಿ ನಿಚ್ಚಂ ಮಮ ಗೇಹಂ ಪವಿಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಯಾಚಿತ್ವಾ ಥೇರಸ್ಸ ಅಧಿವಾಸನಂ ಞತ್ವಾ ನಿವತ್ತಿ। ಏವಂ ಸೋ ಥೇರಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಓವಾದೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ
ಮಾತಾ ಪನಸ್ಸ ಮಚ್ಛೇರಮಲಪರಿಯುಟ್ಠಿತಚಿತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಏವಂ ಪರಿಭಾಸಿ – ‘‘ಯಂ ತ್ವಂ ಮಮ ಅನಿಚ್ಛನ್ತಿಯಾ ಏವ ಸಮಣಾನಂ ಅನ್ನಪಾನಂ ದೇಸಿ, ತಂ ತೇ ಪರಲೋಕೇ ಲೋಹಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೂ’’ತಿ। ಏಕಂ ಪನ ಮೋರಪಿಞ್ಛಕಲಾಪಂ ವಿಹಾರಮಹದಿವಸೇ ದಿಯ್ಯಮಾನಂ ಅನುಜಾನಿ। ಸಾ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಪೇತಯೋನಿಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಮೋರಪಿಞ್ಛಕಲಾಪದಾನಾನುಮೋದನೇನ ಪನಸ್ಸಾ ಕೇಸಾ ನೀಲಾ ಸಿನಿದ್ಧಾ ವೇಲ್ಲಿತಗ್ಗಾ ಸುಖುಮಾ ದೀಘಾ ಚ ಅಹೇಸುಂ। ಸಾ ಯದಾ ಗಙ್ಗಾನದಿಂ ‘‘ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಓತರತಿ, ತದಾ ನದೀ ಲೋಹಿತಪೂರಾ ಹೋತಿ। ಸಾ ಪಞ್ಚಪಣ್ಣಾಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾಭಿಭೂತಾ ವಿಚರಿತ್ವಾ ಏಕದಿವಸಂ ಕಙ್ಖಾರೇವತತ್ಥೇರಂ ಗಙ್ಗಾಯ ತೀರೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ದಿಸ್ವಾ ಅತ್ತಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಕೇಸೇಹಿ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಯಾಚಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ –
೩೩೧.
‘‘ದಿವಾವಿಹಾರಗತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ, ಗಙ್ಗಾತೀರೇ ನಿಸಿನ್ನಕಂ।
ತಂ ಪೇತೀ ಉಪಸಙ್ಕಮ್ಮ, ದುಬ್ಬಣ್ಣಾ ಭೀರುದಸ್ಸನಾ॥
೩೩೨.
‘‘ಕೇಸಾ
ಕೇಸೇಹಿ ಸಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ, ಸಮಣಂ ಏತದಬ್ರವೀ’’ತಿ॥ –
ಇಮಾ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರಕೇಹಿ ಇಧ ಆದಿತೋ ಠಪಿತಾ।
ತತ್ಥ ಭೀರುದಸ್ಸನಾತಿ ಭಯಾನಕದಸ್ಸನಾ। ‘‘ರುದ್ದದಸ್ಸನಾ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ, ಬೀಭಚ್ಛಭಾರಿಯದಸ್ಸನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಾವಭೂಮಾವಲಮ್ಬರೇತಿ ಯಾವ ಭೂಮಿ, ತಾವ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ। ಪುಬ್ಬೇ ‘‘ಭಿಕ್ಖು’’ನ್ತಿ ಚ ಪಚ್ಛಾ ‘‘ಸಮಣ’’ನ್ತಿ ಚ ಕಙ್ಖಾರೇವತತ್ಥೇರಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ।
ಸಾ ಪನ ಪೇತೀ ಥೇರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಯಾಚನ್ತೀ –
೩೩೩.
‘‘ಪಞ್ಚಪಣ್ಣಾಸ ವಸ್ಸಾನಿ, ಯತೋ ಕಾಲಕತಾ ಅಹಂ।
ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ
ದೇಹಿ ತ್ವಂ ಪಾನಿಯಂ ಭನ್ತೇ, ತಸಿತಾ ಪಾನಿಯಾಯ ಮೇ’’ತಿ॥ – ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ।
೩೩೩. ತತ್ಥ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ ಭುತ್ತಂ ವಾತಿ ಏವಂ ದೀಘಮನ್ತರೇ ಕಾಲೇ ಭೋಜನಂ ಭುತ್ತಂ ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪೀತಂ ವಾ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ನ ಭುತ್ತಂ ನ ಪೀತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸಿತಾತಿ ಪಿಪಾಸಿತಾ। ಪಾನಿಯಾಯಾತಿ ಪಾನೀಯತ್ಥಾಯ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತಿಯಾ ಮೇ ಪಾನೀಯಂ ದೇಹಿ, ಭನ್ತೇತಿ ಯೋಜನಾ।
ಇತೋ ಪರಂ –
೩೩೪.
‘‘ಅಯಂ ಸೀತೋದಿಕಾ ಗಙ್ಗಾ, ಹಿಮವನ್ತತೋ ಸನ್ದತಿ।
ಪಿವ ಏತ್ತೋ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಕಿಂ ಮಂ ಯಾಚಸಿ ಪಾನಿಯಂ॥
೩೩೫.
‘‘ಸಚಾಹಂ ಭನ್ತೇ ಗಙ್ಗಾಯ, ಸಯಂ ಗಣ್ಹಾಮಿ ಪಾನಿಯಂ।
ಲೋಹಿತಂ ಮೇ ಪರಿವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಯಾಚಾಮಿ ಪಾನಿಯಂ॥
೩೩೬.
‘‘ಕಿಂ ನು ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ, ಮನಸಾ ದುಕ್ಕಟಂ ಕತಂ।
ಕಿಸ್ಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ಗಙ್ಗಾ ತೇ ಹೋತಿ ಲೋಹಿತಂ॥
೩೩೭.
‘‘ಪುತ್ತೋ
ಸೋ ಚ ಮಯ್ಹಂ ಅಕಾಮಾಯ, ಸಮಣಾನಂ ಪವೇಚ್ಛತಿ॥
೩೩೮.
‘‘ಚೀವರಂ
ತಮಹಂ ಪರಿಭಾಸಾಮಿ, ಮಚ್ಛೇರೇನ ಉಪದ್ದುತಾ॥
೩೩೯.
‘‘ಯಂ ತ್ವಂ ಮಯ್ಹಂ ಅಕಾಮಾಯ, ಸಮಣಾನಂ ಪವೇಚ್ಛಸಿ।
ಚೀವರಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಞ್ಚ, ಪಚ್ಚಯಂ ಸಯನಾಸನಂ॥
೩೪೦.
‘‘ಏತಂ ತೇ ಪರಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಲೋಹಿತಂ ಹೋತು ಉತ್ತರ।
ತಸ್ಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ಗಙ್ಗಾ ಮೇ ಹೋತಿ ಲೋಹಿತ’’ನ್ತಿ॥ –
ಇಮಾ ಥೇರಸ್ಸ ಚ ಪೇತಿಯಾ ಚ ವಚನಪಟಿವಚನಗಾಥಾ।
೩೩೪. ತತ್ಥ ಹಿಮವನ್ತತೋತಿ ಮಹತೋ ಹಿಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಿತಾಯ ‘‘ಹಿಮವಾ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮತೋ ಪಬ್ಬತರಾಜತೋ। ಸನ್ದತೀತಿ ಪವತ್ತತಿ। ಏತ್ತೋತಿ ಇತೋ ಮಹಾಗಙ್ಗಾತೋ। ಕಿನ್ತಿ ಕಸ್ಮಾ ಮಂ ಯಾಚಸಿ ಪಾನೀಯಂ, ಗಙ್ಗಾನದಿಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಯಥಾರುಚಿ ಪಿವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
೩೩೫. ಲೋಹಿತಂ ಮೇ ಪರಿವತ್ತತೀತಿ ಉದಕಂ ಸನ್ದಮಾನಂ ಮಯ್ಹಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಫಲೇನ ಲೋಹಿತಂ ಹುತ್ವಾ ಪರಿವತ್ತತಿ ಪರಿಣಮತಿ, ತಾಯ ಗಹಿತಮತ್ತಂ ಉದಕಂ ಲೋಹಿತಂ ಜಾಯತಿ।
೩೩೭-೪೦. ಮಯ್ಹಂ ಅಕಾಮಾಯಾತಿ ಮಮ ಅನಿಚ್ಛನ್ತಿಯಾ। ಪವೇಚ್ಛತೀತಿ ದೇತಿ। ಪಚ್ಚಯನ್ತಿ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಂ। ಏತನ್ತಿ ಯಂ ಏತಂ ಚೀವರಾದಿಕಂ ಪಚ್ಚಯಜಾತಂ ಸಮಣಾನಂ ಪವೇಚ್ಛಸಿ ದೇಸಿ, ಏತಂ ತೇ ಪರಲೋಕಸ್ಮಿಂ ಲೋಹಿತಂ ಹೋತು ಉತ್ತರಾತಿ ಅಭಿಸಪನವಸೇನ ಕತಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ, ತಸ್ಸ ವಿಪಾಕೇನಾತಿ ಯೋಜನಾ।
ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ರೇವತೋ ತಂ ಪೇತಿಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪಾನೀಯಂ ಅದಾಸಿ, ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಭತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಮದಾಸಿ, ಸಙ್ಕಾರಕೂಟಾದಿತೋ ಪಂಸುಕೂಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಧೋವಿತ್ವಾ ಭಿಸಿಞ್ಚ ಚಿಮಿಲಿಕಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅದಾಸಿ, ತೇನ ಚಸ್ಸಾ ಪೇತಿಯಾ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಅಹೇಸುಂ। ಸಾ ಥೇರಸ್ಸ
ಉತ್ತರಮಾತುಪೇತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೧೧. ಸುತ್ತಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ಅಹಂ ಪುರೇ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋತಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಪೇತವತ್ಥು। ತಸ್ಸ ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಕಿರ ಅವಿದೂರೇ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಗಾಮಕೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸತ್ಥರಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇಯೇವ ಸತ್ತನ್ನಂ ವಸ್ಸಸತಾನಂ ಉಪರಿ ಅಞ್ಞತರೋ ದಾರಕೋ ಏಕಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ಉಪಟ್ಠಹಿ। ತಸ್ಸ ಮಾತಾ ತಸ್ಮಿಂ ವಯಪ್ಪತ್ತೇ ತಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಸಮಾನಕುಲತೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಕುಲಧೀತರಂ ಆನೇಸಿ। ವಿವಾಹದಿವಸೇಯೇವ ಚ ಸೋ ಕುಮಾರೋ ಸಹಾಯೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನ್ಹಾಯಿತುಂ ಗತೋ ಅಹಿನಾ ದಟ್ಠೋ ಕಾಲಮಕಾಸಿ, ‘‘ಯಕ್ಖಗಾಹೇನಾ’’ತಿಪಿ
ಅಥ ಸೋ ತಂ ದಾರಿಕಂ ಅತ್ತನೋ ವಿಮಾನಂ ನೇತುಕಾಮೋ ‘‘ಕೇನ ನು ಖೋ ಉಪಾಯೇನ ಏಸಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಇಧ ಅಭಿರಮೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ತಸ್ಸಾ ದಿಬ್ಬಭೋಗಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅನುಭವನಹೇತುಂ ವೀಮಂಸನ್ತೋ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ಚೀವರಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಮನುಸ್ಸರೂಪೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಸುತ್ತಕೇನ ಅತ್ಥೋ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಚೀವರಕಮ್ಮಂ ಕರೋಮಿ, ಉಪಾಸಕಾ’’ತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಸುತ್ತಭಿಕ್ಖಂ ಚರಥಾ’’ತಿ ತಸ್ಸಾ ದಾರಿಕಾಯ ಗೇಹಂ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೋ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಘರದ್ವಾರೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಅಥ ಸಾ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ತತ್ಥ ಠಿತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸಾ ‘‘ಸುತ್ತಕೇನ ಮೇ ಅಯ್ಯೋ ಅತ್ಥಿಕೋ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಏಕಂ ಸುತ್ತಗುಳಂ ಅದಾಸಿ। ಅಥ ಸೋ ಅಮನುಸ್ಸೋ ಮನುಸ್ಸರೂಪೇನ ತಸ್ಸ ದಾರಿಕಾಯ ಘರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಮಾತರಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ ತಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಕತಿಪಾಹಂ ವಸಿತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಮಾತುಯಾ ಅನುಗ್ಗಹತ್ಥಂ ತಸ್ಮಿಂ ಗೇಹೇ ಸಬ್ಬಭಾಜನಾನಿ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಸ್ಸ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉಪರಿ ನಾಮಂ ಲಿಖಿ ‘‘ಇದಂ ದೇವದತ್ತಿಯಂ ಧನಂ ನ ಕೇನಚಿ ಗಹೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ, ತಞ್ಚ ದಾರಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ
ತತೋ
೩೪೧.
‘‘ಅಹಂ ಪುರೇ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ,
ಸುತ್ತಂ ಅದಾಸಿಂ ಉಪಸಙ್ಕಮ್ಮ ಯಾಚಿತಾ।
ತಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ
ಬಹುಕಾ ಚ ಮೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜರೇ ವತ್ಥಕೋಟಿಯೋ॥
೩೪೨.
‘‘ಪುಪ್ಫಾಭಿಕಿಣ್ಣಂ ರಮಿತಂ ವಿಮಾನಂ, ಅನೇಕಚಿತ್ತಂ ನರನಾರಿಸೇವಿತಂ।
ಸಾಹಂ ಭುಞ್ಜಾಮಿ ಚ ಪಾರುಪಾಮಿ ಚ, ಪಹೂತವಿತ್ತಾ ನ ಚ ತಾವ ಖೀಯತಿ॥
೩೪೩.
‘‘ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಮನ್ವಯಾ, ಸುಖಞ್ಚ ಸಾತಞ್ಚ ಇಧೂಪಲಬ್ಭತಿ।
ಸಾಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುನದೇವ ಮಾನುಸಂ, ಕಾಹಾಮಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ನಯಯ್ಯಪುತ್ತ ಮ’’ನ್ತಿ॥ –
ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
೩೪೧. ತತ್ಥ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ’’ತಿ ಇದಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಂ ಸದ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಸೋ ಹಿ ಕಾಮಾದಿಮಲಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಾನತೋ ಅನವಸೇಸತೋ ಪಬ್ಬಾಜಿತತ್ತಾ ಪಹೀನತ್ತಾ ಪರಮತ್ಥತೋ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ, ಭಿನ್ನಕಿಲೇಸತ್ತಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಚ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹತಿ। ಸುತ್ತನ್ತಿ ಕಪ್ಪಾಸಿಯಸುತ್ತಂ। ಉಪಸಙ್ಕಮ್ಮಾತಿ ಮಯ್ಹಂ ಗೇಹಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ। ಯಾಚಿತಾತಿ ‘‘ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಅರಿಯಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಏಸಾ ಅರಿಯಾನ ಯಾಚನಾ’’ತಿ (ಜಾ॰ ೧.೭.೫೯) ಏವಂ ವುತ್ತಾಯ ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿಪಯೋಗಸಙ್ಖಾತಾಯ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಾಯ ತಸ್ಸಾತಿ ತಸ್ಸ ಸುತ್ತದಾನಸ್ಸ। ವಿಪಾಕೋ ವಿಪುಲಫಲೂಪಲಬ್ಭತೀತಿ ವಿಪುಲಫಲೋ ಉಳಾರಉದಯೋ ಮಹಾಉದಯೋ ವಿಪಾಕೋ ಏತರಹಿ ಉಪಲಬ್ಭತಿ ಪಚ್ಚನುಭವೀಯತಿ। ಬಹುಕಾತಿ ಅನೇಕಾ। ವತ್ಥಕೋಟಿಯೋತಿ ವತ್ಥಾನಂ ಕೋಟಿಯೋ, ಅನೇಕಸತಸಹಸ್ಸಪಭೇದಾನಿ ವತ್ಥಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
೩೪೨. ಅನೇಕಚಿತ್ತನ್ತಿ ನರನಾರಿಸೇವಿತನ್ತಿ ಪರಿಚಾರಕಭೂತೇಹಿ ನರೇಹಿ ನಾರೀಹಿ ಚ ಉಪಸೇವಿತಂ। ಸಾಹಂ ಭುಞ್ಜಾಮೀತಿ ಪಾರುಪಾಮೀತಿ ಅನೇಕಾಸು ವತ್ಥಕೋಟೀಸು ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಂ ನಿವಾಸೇಮಿ ಚೇವ ಪರಿದಹಾಮಿ ಚ। ಪಹೂತವಿತ್ತಾತಿ ಪಹೂತವಿತ್ತೂಪಕರಣಾ ಮಹದ್ಧನಾ ಮಹಾಭೋಗಾ। ನ ಚ ತಾವ ಖೀಯತೀತಿ ತಞ್ಚ ವಿತ್ತಂ ನ ಖೀಯತಿ, ನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ।
೩೪೩. ತಸ್ಸೇವ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಮನ್ವಯಾತಿ ತಸ್ಸೇವ ಸುತ್ತದಾನಮಯಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅನ್ವಯಾ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೇತುಭಾವೇನ ವಿಪಾಕಭೂತಂ ಸುಖಂ, ಇಟ್ಠಮಧುರಸಙ್ಖಾತಂ ಸಾತಞ್ಚ ಇಧ ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಿಮಾನೇ ಉಪಲಬ್ಭತಿ। ಗನ್ತ್ವಾ ಪುನದೇವ ಮಾನುಸನ್ತಿ ಪುನ ಏವ ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ। ಕಾಹಾಮಿ ಪುಞ್ಞಾನೀತಿ ಮಯ್ಹಂ ಸುಖವಿಸೇಸನಿಪ್ಫಾದಕಾನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯೇಸಂ ವಾ ಮಯಾ ಅಯಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಲದ್ಧಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ನಯಯ್ಯಪುತ್ತ ಮನ್ತಿ, ಅಯ್ಯಪುತ್ತ, ಮಂ ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ನಯ, ನೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋ ಅಮನುಸ್ಸೋ ತಸ್ಸಾ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತತಾಯ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಗಮನಂ ಅನಿಚ್ಛನ್ತೋ –
೩೪೪.
‘‘ಸತ್ತ ತುವಂ ವಸ್ಸಸತಾ ಇಧಾಗತಾ,
ಜಿಣ್ಣಾ ಚ ವುಡ್ಢಾ ಚ ತಹಿಂ ಭವಿಸ್ಸಸಿ।
ಸಬ್ಬೇವ ತೇ ಕಾಲಕತಾ ಚ ಞಾತಕಾ,
ಕಿಂ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾನ ಇತೋ ಕರಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸತ್ತಾತಿ ವಿಭತ್ತಿಲೋಪೇನ ನಿದ್ದೇಸೋ, ನಿಸ್ಸಕ್ಕೇ ವಾ ಏತಂ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ। ವಸ್ಸಸತಾತಿ ವಸ್ಸಸತತೋ, ಸತ್ತಹಿ ವಸ್ಸಸತೇಹಿ ಉದ್ಧಂ ತುವಂ ಇಧಾಗತಾ ಇಮಂ ವಿಮಾನಂ ಆಗತಾ, ಇಧಾಗತಾಯ ತುಯ್ಹಂ ಸತ್ತ ವಸ್ಸಸತಾನಿ ಜಿಣ್ಣಾ ಚ ವುಡ್ಢಾ ಚ ತಹಿಂ ಭವಿಸ್ಸಸೀತಿ ಇಧ ದಿಬ್ಬೇಹಿ ಉತುಆಹಾರೇಹಿ ಉಪಥಮ್ಭಿತತ್ತಭಾವಾ ಕಮ್ಮಾನುಭಾವೇನ ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ದಹರಾಕಾರೇನೇವ ಠಿತಾ। ಇತೋ ಪನ ಗತಾ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಚ ಪರಿಕ್ಖೀಣತ್ತಾ ಮನುಸ್ಸಾನಞ್ಚ ಉತುಆಹಾರವಸೇನ ಜರಾಜಿಣ್ಣಾ ವಯೋವುಡ್ಢಾ ಚ ತಹಿಂ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಭವಿಸ್ಸಸಿ। ಕಿನ್ತಿ? ಸಬ್ಬೇವ ತೇ ಕಾಲಕತಾ ಚ ಞಾತಕಾತಿ ದೀಘಸ್ಸ ಅದ್ಧುನೋ ಗತತ್ತಾ ತವ ಞಾತಯೋಪಿ ಸಬ್ಬೇ ಏವ ಮತಾ, ತಸ್ಮಾ ಇತೋ ದೇವಲೋಕತೋ ತತ್ಥ ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಸಿ, ಅವಸೇಸಮ್ಪಿ ಆಯುಞ್ಚ ಇಧೇವ ಖೇಪೇಹಿ, ಇಧ ವಸಾಹೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
ಏವಂ ತೇನ ವುತ್ತಾ ಸಾ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಅಸದ್ದಹನ್ತೀ ಪುನದೇವ –
೩೪೫.
‘‘ಸತ್ತೇವ
ಸಾಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುನದೇವ ಮಾನುಸಂ, ಕಾಹಾಮಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ನಯಯ್ಯಪುತ್ತ ಮ’’ನ್ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸತ್ತೇವ ವಸ್ಸಾನಿ ಇಧಾಗತಾಯ ಮೇತಿ, ಅಯ್ಯಪುತ್ತ, ಮಯ್ಹಂ ಇಧಾಗತಾಯ ಸತ್ತೇವ ವಸ್ಸಾನಿ ಮಞ್ಞೇ ವೀತಿವತ್ತಾನಿ। ಸತ್ತ ವಸ್ಸಸತಾನಿ ದಿಬ್ಬಸುಖಸಮಪ್ಪಿತಾಯ ಬಹುಮ್ಪಿ ಕಾಲಂ ಗತಂ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೀ ಏವಮಾಹ।
ಏವಂ ಪನ ತಾಯ ವುತ್ತೋ ಸೋ ವಿಮಾನಪೇತೋ ನಾನಪ್ಪಕಾರಂ ತಂ ಅನುಸಾಸಿತ್ವಾ ‘‘ತ್ವಂ ಇದಾನಿ ಸತ್ತಾಹತೋ ಉತ್ತರಿ ತತ್ಥ ನ ಜೀವಿಸ್ಸಸಿ, ಮಾತುಯಾ ತೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಮಯಾ ದಿನ್ನಂ ಧನಂ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ದತ್ವಾ ಇಧೇವ ಉಪ್ಪತ್ತಿಂ ಪತ್ಥೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಂ ಬಾಹಾಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಾಮಮಜ್ಝೇ ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಇಧಾಗತೇ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಜನೇ ‘ಯಥಾಬಲಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋಥಾ’ತಿ ಓವದೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಗತೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ –
೩೪೬.
‘‘ಸೋ
ವಜ್ಜೇಸಿ ‘ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಜನಂ ಇಧಾಗತಂ, ಕರೋಥ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಸುಖೂಪಲಬ್ಭತೀ’’’ತಿ॥
ತತ್ಥ ಸೋತಿ ಸೋ ವಿಮಾನಪೇತೋ। ತನ್ತಿ ತಂ ಇತ್ಥಿಂ। ಗಹೇತ್ವಾನ ಪಸಯ್ಹ ಬಾಹಾಯನ್ತಿ ಪಸಯ್ಹ ನೇತಾ ವಿಯ ಬಾಹಾಯಂ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ। ಪಚ್ಚಾನಯಿತ್ವಾನಾತಿ ಥೇರಿನ್ತಿ ಥಾವರಿಂ, ಜಿಣ್ಣಂ ವುಡ್ಢನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುದುಬ್ಬಲನ್ತಿ ಜರಾಜಿಣ್ಣತಾಯ ಏವ ಸುಟ್ಠು ದುಬ್ಬಲಂ। ಸಾ ಕಿರ ತತೋ ವಿಮಾನತೋ ಅಪಗಮನಸಮನನ್ತರಮೇವ ಜಿಣ್ಣಾ ವುಡ್ಢಾ ಮಹಲ್ಲಿಕಾ ಅದ್ಧಗತಾ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತಾ ಅಹೋಸಿ। ವಜ್ಜೇಸೀತಿ ವದೇಯ್ಯಾಸಿ। ವತ್ತಬ್ಬವಚನಾಕಾರಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಜನ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಭದ್ದೇ, ತ್ವಮ್ಪಿ ಪುಞ್ಞಂ ಕರೇಯ್ಯಾಸಿ, ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಜನಂ ಇಧ ತವ ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ಆಗತಂ ‘‘ಭದ್ರಮುಖಾ, ಆದಿತ್ತಂ ಸೀಸಂ ವಾ ಚೇಲಂ ವಾ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾಪಿ ದಾನಸೀಲಾದೀನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋಥಾತಿ, ಕತೇ ಚ ಪುಞ್ಞೇ ಏಕಂಸೇನೇವ ತಸ್ಸ ಫಲಭೂತಂ ಸುಖಂ ಉಪಲಬ್ಭತಿ, ನ ಏತ್ಥ ಸಂಸಯೋ ಕಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವದೇಯ್ಯಾಸಿ ಓವದೇಯ್ಯಾಸೀತಿ।
ಏವಞ್ಚ ವತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಗತೇ ಸಾ ಇತ್ಥೀ ಅತ್ತನೋ ಞಾತಕಾನಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತೇಸಂ ಅತ್ತಾನಂ ಜಾನಾಪೇತ್ವಾ ತೇಹಿ ನಿಯ್ಯಾದಿತಧನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ದಾನಂ ದೇನ್ತೀ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗತಾಗತಾನಂ –
೩೪೭.
‘‘ದಿಟ್ಠಾ
ಕಮ್ಮಞ್ಚ
ಗಾಥಾಯ ಓವಾದಮದಾಸಿ।
ತತ್ಥ ಅಕತೇನಾತಿ ಅನಿಬ್ಬತ್ತಿತೇನ ಅತ್ತನಾ ಅನುಪಚಿತೇನ। ಸಾಧುನಾತಿ ಕುಸಲಕಮ್ಮೇನ, ಇತ್ಥಮ್ಭೂತಲಕ್ಖಣೇ ಕರಣವಚನಂ। ವಿಹಞ್ಞನ್ತೀತಿ ವಿಘಾತಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಸುಖವೇದನೀಯನ್ತಿ ಸುಖವಿಪಾಕಂ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ। ಸುಖೇ ಠಿತಾತಿ ಸುಖೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ। ‘‘ಸುಖೇಧಿತಾ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ, ಸುಖೇನ ಅಭಿವುಡ್ಢಾ ಫೀತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಯಥಾ ಪೇತಾ ತಥೇವ ಮನುಸ್ಸಾ ಅಕತೇನ ಕುಸಲೇನ, ಕತೇನ ಚ ಅಕುಸಲೇನ ವಿಹಞ್ಞಮಾನಾ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾದಿನಾ ವಿಘಾತಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಾ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವನ್ತಾ ದಿಟ್ಠಾ ಮಯಾ। ಸುಖವೇದನೀಯಂ ಪನ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ತೇನ ಕತೇನ ಕುಸಲಕಮ್ಮೇನ, ಅಕತೇನ ಚ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಪಜಾ ಸುಖೇ ಠಿತಾ ದಿಟ್ಠಾ ಮಯಾ, ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಮೇತಂ, ತಸ್ಮಾ ಪಾಪಂ ದೂರತೋವ ಪರಿವಜ್ಜೇನ್ತಾ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾಯ ಯುತ್ತಪಯುತ್ತಾ ಹೋಥಾತಿ।
ಏವಂ ಪನ ಓವಾದಂ ದೇನ್ತೀ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದೀನಂ ಸತ್ತಾಹಂ ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಭಗವಾ ತಮತ್ಥಂ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಪರಿಸಾಯ
ಸುತ್ತಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೧೨. ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡಪೇತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ಸೋಣ್ಣಸೋಪಾನಫಲಕಾತಿ ಇದಂ ಸತ್ಥರಿ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರನ್ತೇ ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡಪೇತಿಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಂ। ಅತೀತೇ ಕಿರ
ಅಥೇಕದಿವಸಂ
ಅಥ ಸಾ ಅತಿಚಾರಿನೀ ಇತ್ಥೀ ತೇನೇವ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೇನ ಡಯ್ಹಮಾನಹದಯಾ ಸುಸ್ಸಿತ್ವಾ ನ ಚಿರೇನೇವ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಹಿಮವತಿ ಪಬ್ಬತರಾಜೇ ಸತ್ತನ್ನಂ ಮಹಾಸರಾನಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡದಹಸ್ಸ ತೀರೇ ವಿಮಾನಪೇತೀ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ವಿಮಾನಸಾಮನ್ತಾ ಚಸ್ಸಾ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಾನುಭವನಯೋಗ್ಗಾ ಏಕಾ ಪೋಕ್ಖರಣೀ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಸೇಸಾ ಚ ಪಞ್ಚಸತಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಸಪಥಕಮ್ಮವಸೇನ ತಸ್ಸಾಯೇವ ದಾಸಿಯೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು। ಸಾ ತತ್ಥ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಸ್ಸ ಫಲೇನ ದಿವಸಭಾಗಂ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವಿತ್ವಾ ಅಡ್ಢರತ್ತೇ ಪಾಪಕಮ್ಮಬಲಸಞ್ಚೋದಿತಾ ಸಯನತೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಪೋಕ್ಖರಣಿತೀರಂ ಗಚ್ಛತಿ। ತತ್ಥ ಗತಂ ಗಜಪೋತಕಪ್ಪಮಾಣೋ ಏಕೋ ಕಾಳಸುನಖೋ ಭೇರವರೂಪೋ ಛಿನ್ನಕಣ್ಣೋ ತಿಖಿಣಾಯತಕಥಿನದಾಠೋ ಸುವಿಪ್ಫುಲಿತಖದಿರಙ್ಗಾರಪುಞ್ಜಸದಿಸನಯನೋ ನಿರನ್ತರಪ್ಪವತ್ತವಿಜ್ಜುಲತಾಸಙ್ಘಾತಸದಿಸಜಿವ್ಹೋ ಕಥಿನತಿಖಿಣನಖೋ ಖರಾಯತದುಬ್ಬಣ್ಣಲೋಮೋ ತತೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ಭೂಮಿಯಂ ನಿಪಾತೇತ್ವಾ ಅತಿಸಯಜಿಘಚ್ಛಾಭಿಭೂತೋ ವಿಯ ಪಸಯ್ಹ ಖಾದನ್ತೋ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಖಲಿಕಮತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ದನ್ತೇಹಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಂ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ। ಸಾ ಚ ತತ್ಥ ಪಕ್ಖಿತ್ತಸಮನನ್ತರಮೇವ ಪಕತಿರೂಪಧಾರಿನೀ ಹುತ್ವಾ ವಿಮಾನಂ ಅಭಿರುಯ್ಹ ಸಯನೇ ನಿಪಜ್ಜತಿ। ಇತರಾ ಪನ ತಸ್ಸಾ ದಾಸಬ್ಯಮೇವ ದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವನ್ತಿ। ಏವಂ ತಾಸಂ ತತ್ಥ ವಸನ್ತೀನಂ ಪಞ್ಞಾಸಾಧಿಕಾನಿ ಪಞ್ಚ ವಸ್ಸಸತಾನಿ ವೀತಿವತ್ತಾನಿ।
ಅಥ
ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಬಾರಾಣಸಿರಾಜಾ ಲೋಹಜಾಲಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಗಙ್ಗಾಜಲೇ ನ್ಹಾಯತಿ। ಅಥ ತಂ ಫಲಂ ನದಿಸೋತೇನ ವುಯ್ಹಮಾನಂ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಲೋಹಜಾಲೇ ಲಗ್ಗಿ। ತಂ ವಣ್ಣಗನ್ಧರಸಸಮ್ಪನ್ನಂ ಮಹನ್ತಂ ದಿಬ್ಬಂ ಅಮ್ಬಫಲಂ ದಿಸ್ವಾ ರಾಜಪುರಿಸಾ ರಞ್ಞೋ ಉಪನೇಸುಂ। ರಾಜಾ ತಸ್ಸ ಏಕದೇಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವೀಮಂಸನತ್ಥಾಯ ಏಕಸ್ಸ ಬನ್ಧನಾಗಾರೇ ಠಪಿತಸ್ಸ ವಜ್ಝಚೋರಸ್ಸ ಖಾದಿತುಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ತಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ‘‘ದೇವ, ಮಯಾ ಏವರೂಪಂ ನ ಖಾದಿತಪುಬ್ಬಂ, ದಿಬ್ಬಮಿದಂ ಮಞ್ಞೇ ಅಮ್ಬಫಲ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ರಾಜಾ ಪುನಪಿ ತಸ್ಸ ಏಕಂ ಖಣ್ಡಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ತಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ವಿಗತವಲಿತಪಲಿತೋ ಅತಿವಿಯ ಮನೋಹರರೂಪೋ ಯೋಬ್ಬನೇ ಠಿತೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ರಾಜಾ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಜಾತೋ ತಂ ಅಮ್ಬಫಲಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಸರೀರೇ ವಿಸೇಸಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸೇ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಕತ್ಥ ಏವರೂಪಾನಿ ದಿಬ್ಬಅಮ್ಬಫಲಾನಿ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ? ಮನುಸ್ಸಾ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘‘ಹಿಮವನ್ತೇ ಕಿರ, ದೇವ, ಪಬ್ಬತರಾಜೇ’’ತಿ। ‘‘ಸಕ್ಕಾ ಪನ ತಾನಿ ಆನೇತು’’ನ್ತಿ? ‘‘ವನಚರಕಾ, ದೇವ, ಜಾನನ್ತೀ’’ತಿ।
ರಾಜಾ ವನಚರಕೇ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ತಮತ್ಥಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ತೇಹಿ ಸಮ್ಮನ್ತೇತ್ವಾ ದಿನ್ನಸ್ಸ ಏಕಸ್ಸ ವನಚರಕಸ್ಸ ಸಹಸ್ಸಂ ದತ್ವಾ ತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ – ‘‘ಗಚ್ಛ
ಅಥ ನಂ ತಾ ಅಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯೋ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಏಸ ಮಮ ಪರಿಗ್ಗಹೋ, ಏಸ ಮಮ ಪರಿಗ್ಗಹೋ’’ತಿ ಉಪಧಾವಿಂಸು। ಸೋ ಪನ ತಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ತತ್ಥ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವಿತುಂ ಯೋಗ್ಗಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕತತ್ತಾ ತಾ ದಿಸ್ವಾವ ಭೀತೋ ವಿರವನ್ತೋ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಬಾರಾಣಸಿಂ ಪತ್ವಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸಿ। ರಾಜಾ ತಂ ಸುತ್ವಾ ತಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ದಟ್ಠುಂ ಅಮ್ಬಫಲಾನಿ ಚ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಸಞ್ಜಾತಾಭಿಲಾಸೋ ರಜ್ಜಭಾರಂ ಅಮಚ್ಚೇಸು ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಮಿಗವಾಪದೇಸೇನ ಸನ್ನದ್ಧಧನುಕಲಾಪೋ ಖಗ್ಗಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಕತಿಪಯಮನುಸ್ಸಪರಿವಾರೋ ತೇನೇವ ವನಚರಕೇನ ದಸ್ಸಿತಮಗ್ಗೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಕತಿಪಯಯೋಜನನ್ತರೇ ಠಾನೇ ಮನುಸ್ಸೇಪಿ ಠಪೇತ್ವಾ ವನಚರಕಮೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ತಮ್ಪಿ ತತೋ ನಿವತ್ತಾಪೇತ್ವಾ ಉದಯನ್ತೇ
ಅಥ ದಿಯಡ್ಢವಸ್ಸಸತೇ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇ ರಾಜಾ ಅಡ್ಢರತ್ತಿಸಮಯೇ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ತಂ ಅತಿಚಾರಿನಿಂ ಪೇತಿಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿತೀರಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಏಸಾ ಇಮಾಯ ವೇಲಾಯ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ ವೀಮಂಸಿತುಕಾಮೋ ಅನುಬನ್ಧಿ। ಅಥ ನಂ ತತ್ಥ ಗತಂ ಸುನಖೇನ ಖಜ್ಜಮಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಇದ’’ನ್ತಿ ಅಜಾನನ್ತೋ ತಯೋ ಚ ದಿವಸೇ ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ‘‘ಏಸೋ ಏತಿಸ್ಸಾ ಪಚ್ಚಾಮಿತ್ತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ನಿಸಿತೇನ ಉಸುನಾ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇತ್ವಾ ತಞ್ಚ ಇತ್ಥಿಂ ಪೋಥೇತ್ವಾ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಓತಾರೇತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಪುರಿಮರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ –
೩೪೮.
‘‘ಸೋಣ್ಣಸೋಪಾನಫಲಕಾ
ತತ್ಥ ಸೋಗನ್ಧಿಯಾ ವಗ್ಗೂ, ಸುಚಿಗನ್ಧಾ ಮನೋರಮಾ॥
೩೪೯.
‘‘ನಾನಾರುಕ್ಖೇಹಿ ಸಞ್ಛನ್ನಾ, ನಾನಾಗನ್ಧಸಮೇರಿತಾ।
ನಾನಾಪದುಮಸಞ್ಛನ್ನಾ, ಪುಣ್ಡರೀಕಸಮೋತತಾ॥
೩೫೦.
‘‘ಸುರಭಿಂ
ಹಂಸಕೋಞ್ಚಾಭಿರುದಾ ಚ, ಚಕ್ಕವಕ್ಕಾಭಿಕೂಜಿತಾ॥
೩೫೧.
‘‘ನಾನಾದಿಜಗಣಾಕಿಣ್ಣಾ, ನಾನಾಸರಗಣಾಯುತಾ।
ನಾನಾಫಲಧರಾ ರುಕ್ಖಾ, ನಾನಾಪುಪ್ಫಧರಾ ವನಾ॥
೩೫೨.
‘‘ನ
ಪಾಸಾದಾ ಬಹುಕಾ ತುಯ್ಹಂ, ಸೋವಣ್ಣರೂಪಿಯಾಮಯಾ।
ದದ್ದಲ್ಲಮಾನಾ ಆಭೇನ್ತಿ, ಸಮನ್ತಾ ಚತುರೋ ದಿಸಾ॥
೩೫೩.
‘‘ಪಞ್ಚ ದಾಸಿಸತಾ ತುಯ್ಹಂ, ಯಾ ತೇಮಾ ಪರಿಚಾರಿಕಾ।
ತಾ ಕಮ್ಬುಕಾಯೂರಧರಾ, ಕಞ್ಚನಾವೇಳಭೂಸಿತಾ॥
೩೫೪.
‘‘ಪಲ್ಲಙ್ಕಾ ಬಹುಕಾ ತುಯ್ಹಂ, ಸೋವಣ್ಣರೂಪಿಯಾಮಯಾ।
ಕದಲಿಮಿಗಸಞ್ಛನ್ನಾ, ಸಜ್ಜಾ ಗೋನಕಸನ್ಥತಾ॥
೩೫೫.
‘‘ಯತ್ಥ ತುವಂ ವಾಸೂಪಗತಾ, ಸಬ್ಬಕಾಮಸಮಿದ್ಧಿನೀ।
ಸಮ್ಪತ್ತಾಯಡ್ಢರತ್ತಾಯ, ತತೋ ಉಟ್ಠಾಯ ಗಚ್ಛಸಿ॥
೩೫೬.
‘‘ಉಯ್ಯಾನಭೂಮಿಂ ಗನ್ತ್ವಾನ, ಪೋಕ್ಖರಞ್ಞಾ ಸಮನ್ತತೋ।
ತಸ್ಸಾ ತೀರೇ ತುವಂ ಠಾಸಿ, ಹರಿತೇ ಸದ್ದಲೇ ಸುಭೇ॥
೩೫೭.
‘‘ತತೋ ತೇ ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡೋ ಸುನಖೋ, ಅಙ್ಗಮಙ್ಗಾನಿ ಖಾದತಿ।
ಯದಾ ಚ ಖಾಯಿತಾ ಆಸಿ, ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಖಲಿಕಾ ಕತಾ।
ಓಗಾಹಸಿ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ, ಹೋತಿ ಕಾಯೋ ಯಥಾ ಪುರೇ॥
೩೫೮.
‘‘ತತೋ ತ್ವಂ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗೀ, ಸುಚಾರು ಪಿಯದಸ್ಸನಾ।
ವತ್ಥೇನ ಪಾರುಪಿತ್ವಾನ, ಆಯಾಸಿ ಮಮ ಸನ್ತಿಕಂ॥
೩೫೯.
‘‘ಕಿಂ
ಕಿಸ್ಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡೋ ಸುನಖೋ ತವ।
ಅಙ್ಗಮಙ್ಗಾನಿ ಖಾದತೀ’’ತಿ॥ –
ದ್ವಾದಸಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ತಂ ತಸ್ಸ ಪವತ್ತಿಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿ।
೩೪೮. ತತ್ಥ ಸೋಣ್ಣಸೋಪಾನಫಲಕಾತಿ ಸುವಣ್ಣಮಯಸೋಪಾನಫಲಕಾ। ಸೋಣ್ಣವಾಲುಕಸನ್ಥತಾತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಸುವಣ್ಣಮಯಾಹಿ ವಾಲುಕಾಹಿ ಸನ್ಥತಾ। ತತ್ಥಾತಿ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಂ। ಸೋಗನ್ಧಿಯಾತಿ ಸೋಗನ್ಧಿಕಾ। ವಗ್ಗೂತಿ ಸುನ್ದರಾ ರುಚಿರಾ। ಸುಚಿಗನ್ಧಾತಿ ಮನುಞ್ಞಗನ್ಧಾ।
೩೪೯. ನಾನಾಗನ್ಧಸಮೇರಿತಾತಿ ನಾನಾವಿಧಸುರಭಿಗನ್ಧವಸೇನ ಗನ್ಧವಾಯುನಾ ಸಮನ್ತತೋ ಏರಿತಾ। ನಾನಾಪದುಮಸಞ್ಛನ್ನಾತಿ ಪುಣ್ಡರೀಕಸಮೋತತಾತಿ ಸೇತಪದುಮೇಹಿ ಚ ಸಮೋಕಿಣ್ಣಾ।
೩೫೦. ಸುರಭಿಂ ಸಮ್ಪವಾಯನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಮದೇವ ಸುಗನ್ಧಂ ವಾಯತಿ ಪೋಕ್ಖರಣೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಹಂಸಕೋಞ್ಚಾಭಿರುದಾತಿ ಹಂಸೇಹಿ ಚ ಕೋಞ್ಚೇಹಿ ಚ ಅಭಿನಾದಿತಾ।
೩೫೧. ನಾನಾದಿಜಗಣಾಕಿಣ್ಣಾತಿ ನಾನಾದಿಜಗಣಾಕಿಣ್ಣಾ। ನಾನಾಸರಗಣಾಯುತಾತಿ ನಾನಾವಿಧವಿಹಙ್ಗಮಾಭಿರುದಸಮೂಹಯುತ್ತಾ। ನಾನಾಫಲಧರಾತಿ ನಾನಾವಿಧಫಲಧಾರಿನೋ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ವಿವಿಧಫಲಭಾರನಮಿತಸಾಖತ್ತಾ। ನಾನಾಪುಪ್ಫಧರಾ ವನಾತಿ ನಾನಾವಿಧಸುರಭಿಕುಸುಮದಾಯಿಕಾನಿ ವನಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ಹಿ ‘‘ವನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
೩೫೨. ನ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಈದಿಸಂ ನಗರನ್ತಿ ಯಾದಿಸಂ ತವ ಇದಂ ನಗರಂ, ಈದಿಸಂ ಮನುಸ್ಸೇಸು ನತ್ಥಿ, ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ನ ಉಪಲಬ್ಭತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ರೂಪಿಯಮಯಾತಿ ರಜತಮಯಾ। ದದ್ದಲ್ಲಮಾನಾತಿ ಅತಿವಿಯ ವಿರೋಚಮಾನಾ। ಆಭೇನ್ತೀತಿ ಸೋಭಯನ್ತಿ। ಸಮನ್ತಾ ಚತುರೋ ದಿಸಾತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಚತಸ್ಸೋಪಿ ದಿಸಾಯೋ।
೩೫೩. ಯಾ ತೇಮಾತಿ ಯಾ ತೇ ಇಮಾ। ಪರಿಚಾರಿಕಾತಿ ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕಾರಿನಿಯೋ। ತಾತಿ ತಾ ಪರಿಚಾರಿಕಾಯೋ। ಕಮ್ಬುಕಾಯೂರಧರಾತಿ ಸಙ್ಖವಲಯಕಾಯೂರವಿಭೂಸಿತಾ। ಕಞ್ಚನಾವೇಳಭೂಸಿತಾತಿ ಸುವಣ್ಣವಟಂಸಕಸಮಲಙ್ಕತಕೇಸಹತ್ಥಾ।
೩೫೪. ಕದಲಿಮಿಗಸಞ್ಛನ್ನಾತಿ ಸಜ್ಜಾತಿ ಸಜ್ಜಿತಾ ಸಯಿತುಂ ಯುತ್ತರೂಪಾ। ಗೋನಕಸನ್ಥತಾತಿ ದೀಘಲೋಮಕೇನ ಕೋಜವೇನ ಸನ್ಥತಾ।
೩೫೫. ಯತ್ಥಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇ। ವಾಸೂಪಗತಾತಿ ವಾಸಂ ಉಪಗತಾ, ಸಯಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮ್ಪತ್ತಾಯಡ್ಢರತ್ತಾಯಾತಿ ಅಡ್ಢರತ್ತಿಯಾ ಉಪಗತಾಯ। ತತೋತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕತೋ।
೩೫೬. ಪೋಕ್ಖರಞ್ಞಾತಿ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ। ಹರಿತೇತಿ ಸದ್ದಲೇತಿ ತರುಣತಿಣಸಞ್ಛನ್ನೇ। ಸುಭೇತಿ ಸುದ್ಧೇ। ಸುಭೇತಿ ವಾ ತಸ್ಸಾ ಆಲಪನಂ। ಭದ್ದೇ, ಸಮನ್ತತೋ ಹರಿತೇ ಸದ್ದಲೇ ತಸ್ಸಾ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ ತೀರೇ ತ್ವಂ ಗನ್ತ್ವಾನ ಠಾಸಿ ತಿಟ್ಠಸೀತಿ ಯೋಜನಾ।
೩೫೭. ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡೋತಿ ಖಣ್ಡಿತಕಣ್ಣೋ ಛಿನ್ನಕಣ್ಣೋ। ಖಾಯಿತಾ ಆಸೀತಿ ಖಾದಿತಾ ಅಹೋಸಿ। ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಖಲಿಕಾ ಕತಾತಿ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಖಲಿಕಮತ್ತಾ ಕತಾ। ಯಥಾ ಪುರೇತಿ ಸುನಖೇನ ಖಾದನತೋ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯ।
೩೫೮. ತತೋತಿ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಓಗಾಹನತೋ ಪಚ್ಛಾ। ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗೀತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗವತೀ। ಸುಚಾರೂತಿ ಸುಟ್ಠು ಮನೋರಮಾ। ಪಿಯದಸ್ಸನಾತಿ ದಸ್ಸನೀಯಾ। ಆಯಾಸೀತಿ ಆಗಚ್ಛಸಿ।
ಏವಂ ತೇನ ರಞ್ಞಾ ಪುಚ್ಛಿತಾ ಸಾ ಪೇತೀ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅತ್ತನೋ ಪವತ್ತಿಂ ತಸ್ಸ ಕಥೇನ್ತೀ –
೩೬೦.
‘‘ಕಿಮಿಲಾಯಂ ಗಹಪತಿ, ಸದ್ಧೋ ಆಸಿ ಉಪಾಸಕೋ।
ತಸ್ಸಾಹಂ ಭರಿಯಾ ಆಸಿಂ, ದುಸ್ಸೀಲಾ ಅತಿಚಾರಿನೀ॥
೩೬೧.
‘‘ಸೋ ಮಂ ಅತಿಚರಮಾನಾಯ, ಸಾಮಿಕೋ ಏತದಬ್ರವಿ।
‘ನೇತಂ ತಂ ಛನ್ನಂ ಪತಿರೂಪಂ, ಯಂ ತ್ವಂ ಅತಿಚರಾಸಿ ಮಂ’॥
೩೬೨.
‘‘ಸಾಹಂ ಘೋರಞ್ಚ ಸಪಥಂ, ಮುಸಾವಾದಞ್ಚ ಭಾಸಿಸಂ।
‘ನಾಹಂ ತಂ ಅತಿಚರಾಮಿ, ಕಾಯೇನ ಉದ ಚೇತಸಾ॥
೩೬೩.
‘‘‘ಸಚಾಹಂ
ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡೋಯಂ ಸುನಖೋ, ಅಙ್ಗಮಙ್ಗಾನಿ ಖಾದತು’॥
೩೬೪.
‘‘ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ, ಮುಸಾವಾದಸ್ಸ ಚೂಭಯಂ।
ಸತ್ತೇವ ವಸ್ಸಸತಾನಿ, ಅನುಭೂತಂ ಯತೋ ಹಿ ಮೇ।
ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡೋ ಚ ಸುನಖೋ, ಅಙ್ಗಮಙ್ಗಾನಿ ಖಾದತೀ’’ತಿ॥ – ಪಞ್ಚ ಗಾಥಾ ಆಹ।
೩೬೦-೧. ತತ್ಥ ಕಿಮಿಲಾಯನ್ತಿ ಏವಂನಾಮಕೇ ನಗರೇ। ಅತಿಚಾರಿನೀತಿ ಭರಿಯಾ ಹಿ ಪತಿಂ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಚರಣತೋ ‘‘ಅತಿಚಾರಿನೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅತಿಚರಮಾನಾಯ ಮಯಿ ಸೋ ಸಾಮಿಕೋ ಮಂ ಏತದಬ್ರವೀತಿ ಯೋಜನಾ। ನೇತಂ ಛನ್ನನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಾಕಾರದಸ್ಸನಂ। ತತ್ಥ ನೇತಂ ಛನ್ನನ್ತಿ ನ ಏತಂ ಯುತ್ತಂ। ನ ಪತಿರೂಪನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಯನ್ತಿ ಕಿರಿಯಾಪರಾಮಸನಂ। ಅತಿಚರಾಸೀತಿ ಅತಿಚರಸಿ, ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ಯಂ ಮಂ ತ್ವಂ ಅತಿಚರಸಿ, ತತ್ಥ ಯಂ ಅತಿಚರಣಂ, ನೇತಂ ಛನ್ನಂ ನೇತಂ ಪತಿರೂಪನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
೩೬೨-೪. ಘೋರನ್ತಿ ದಾರುಣಂ। ಸಪಥನ್ತಿ ಸಪನಂ। ಭಾಸಿಸನ್ತಿ ಅಭಾಸಿಂ। ಸಚಾಹನ್ತಿ ಸಚೇ ಅಹಂ। ತನ್ತಿ ತ್ವಂ। ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ತಸ್ಸ ಪಾಪಕಮ್ಮಸ್ಸ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಕಮ್ಮಸ್ಸ। ಮುಸಾವಾದಸ್ಸ ಚಾತಿ ‘‘ನಾಹಂ ತಂ ಅತಿಚರಾಮೀ’’ತಿ ವುತ್ತಮುಸಾವಾದಸ್ಸ ಚ। ಉಭಯನ್ತಿ ಉಭಯಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ। ಅನುಭೂತನ್ತಿ ಅನುಭೂಯಮಾನಂ ಮಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯತೋತಿ ಯತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮತೋ।
ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ತೇನ ಅತ್ತನೋ ಕತಂ ಉಪಕಾರಂ ಕಿತ್ತೇನ್ತೀ –
೩೬೫.
‘‘ತ್ವಞ್ಚ ದೇವ ಬಹುಕಾರೋ, ಅತ್ಥಾಯ ಮೇ ಇಧಾಗತೋ।
ಸುಮುತ್ತಾಹಂ ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡಸ್ಸ, ಅಸೋಕಾ ಅಕುತೋಭಯಾ॥
೩೬೬.
‘‘ತಾಹಂ ದೇವ ನಮಸ್ಸಾಮಿ, ಯಾಚಾಮಿ ಪಞ್ಜಲೀಕತಾ।
ಭುಞ್ಜ ಅಮಾನುಸೇ ಕಾಮೇ, ರಮ ದೇವ ಮಯಾ ಸಹಾ’’ತಿ॥ –
ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಆಹ। ತತ್ಥ ದೇವಾತಿ ರಾಜಾನಂ ಆಲಪತಿ। ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡಸ್ಸಾತಿ ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡತೋ। ನಿಸ್ಸಕ್ಕೇ ಹಿ ಇದಂ ಸಾಮಿವಚನಂ। ಅಥ ರಾಜಾ ತತ್ಥ ವಾಸೇನ ನಿಬ್ಬಿನ್ನಮಾನಸೋ ಗಮನಜ್ಝಾಸಯಂ ಪಕಾಸೇಸಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ತಾಹಂ, ದೇವ, ನಮಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ।
ಪುನ
೩೬೭.
‘‘ಭುತ್ತಾ ಅಮಾನುಸಾ ಕಾಮಾ, ರಮಿತೋಮ್ಹಿ ತಯಾ ಸಹ।
ತಾಹಂ ಸುಭಗೇ ಯಾಚಾಮಿ, ಖಿಪ್ಪಂ ಪಟಿನಯಾಹಿ ಮ’’ನ್ತಿ॥ –
ಓಸಾನಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ತಾಹನ್ತಿ ತಂ ಅಹಂ। ಸುಭಗೇತಿ ಸುಭಗಯುತ್ತೇ। ಪಟಿನಯಾಹಿ ಮನ್ತಿ ಮಯ್ಹಂ ನಗರಮೇವ ಮಂ ಪಟಿನೇಹಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪಾಕಟಮೇವ।
ಅಥ ಸಾ ವಿಮಾನಪೇತೀ ರಞ್ಞೋ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ವಿಯೋಗಂ ಅಸಹಮಾನಾ ಸೋಕಾತುರತಾಯ ಬ್ಯಾಕುಲಹದಯಾ ವೇಧಮಾನಸರೀರಾ ನಾನಾವಿಧೇಹಿ ಉಪಾಯೇಹಿ ಆಯಾಚಿತ್ವಾಪಿ ತಂ ತತ್ಥ ವಾಸೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೀ ಬಹೂಹಿ ಮಹಾರಹೇಹಿ ರತನೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ರಾಜಾನಂ ನಗರಂ ನೇತ್ವಾ ಪಾಸಾದಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಕನ್ದಿತ್ವಾ ಪರಿದೇವಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಮೇವ ಗತಾ। ರಾಜಾ ಪನ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಞ್ಜಾತಸಂವೇಗೋ ದಾನಾದೀನಿ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಾನಿ ಕತ್ವಾ ಸಗ್ಗಪರಾಯಣೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತಿ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪವತ್ತಿತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೇ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರನ್ತೇ ಏಕದಿವಸಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಪಬ್ಬತಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ತಂ ಇತ್ಥಿಂ ಸಪರಿವಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ತಾಯ ಕತಕಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಸಾ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬಂ ಥೇರಸ್ಸ ಕಥೇಸಿ। ಥೇರೋ ತಾಸಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಥೇರೋ ಭಗವತೋ ಆರೋಚೇಸಿ। ಭಗವಾ ತಮತ್ಥಂ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಪರಿಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ಮಹಾಜನೋ ಪಟಿಲದ್ಧಸಂವೇಗೋ ಪಾಪತೋ ಓರಮಿತ್ವಾ ದಾನಾದೀನಿ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಾನಿ ಕತ್ವಾ ಸಗ್ಗಪರಾಯಣೋ ಅಹೋಸೀತಿ।
ಕಣ್ಣಮುಣ್ಡಪೇತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೧೩. ಢುಬ್ಬರಿಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
ಅಹು ರಾಜಾ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋತಿ ಇದಂ ಉಬ್ಬರಿಪೇತವತ್ಥುಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಉಪಾಸಿಕಂ ಆರಬ್ಭ ಕಥೇಸಿ
ಅತೀತೇ ಪಞ್ಚಾಲರಟ್ಠೇ ಕಪಿಲನಗರೇ ಚೂಳನೀಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಅಗತಿಗಮನಂ ಪಹಾಯ ಅತ್ತನೋ ವಿಜಿತೇ ಪಜಾಯ ಹಿತಕರಣನಿರತೋ ದಸ ರಾಜಧಮ್ಮೇ ಅಕೋಪೇತ್ವಾ ರಜ್ಜಂ ಅನುಸಾಸಮಾನೋ ಕದಾಚಿ ‘‘ಅತ್ತನೋ ರಜ್ಜೇ ಕಿಂ ವದನ್ತೀ’’ತಿ ಸೋತುಕಾಮೋ ತುನ್ನವಾಯವೇಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏಕೋ ಅದುತಿಯೋ ನಗರತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಗಾಮತೋ ಗಾಮಂ ಜನಪದತೋ ಜನಪದಂ ವಿಚರಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬರಜ್ಜಂ ಅಕಣ್ಟಕಂ ಅನುಪಪೀಳಂ ಮನುಸ್ಸೇ ಸಮ್ಮೋದಮಾನೇ ಅಪಾರುತಘರೇ ಮಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ನಗರಾಭಿಮುಖೋ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ ಏಕಿಸ್ಸಾ ವಿಧವಾಯ ದುಗ್ಗತಿತ್ಥಿಯಾ ಗೇಹಂ ಪಾವಿಸಿ। ಸಾ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಕೋ ನು ತ್ವಂ, ಅಯ್ಯೋ, ಕುತೋ ವಾ ಆಗತೋಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಅಹಂ ತುನ್ನವಾಯೋ, ಭದ್ದೇ, ಭತಿಯಾ ತುನ್ನವಾಯಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಚರಾಮಿ। ಯದಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ ತುನ್ನವಾಯಕಮ್ಮಂ ಅತ್ಥಿ, ಭತ್ತಞ್ಚ ವೇತನಞ್ಚ ದೇಥ, ತುಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ। ‘‘ನತ್ಥಮ್ಹಾಕಂ ಕಮ್ಮಂ ಭತ್ತವೇತನಂ ವಾ, ಅಞ್ಞೇಸಂ ಕರೋಹಿ, ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಸೋ ತತ್ಥ ಕತಿಪಾಹಂ ವಸನ್ತೋ ಧಞ್ಞಪುಞ್ಞಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನಂ ತಸ್ಸಾ ಧೀತರಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಾತರಂ ಆಹ – ‘‘ಅಯಂ ದಾರಿಕಾ ಕಿಂ ಕೇನಚಿ ಕತಪರಿಗ್ಗಹಾ, ಉದಾಹು ಅಕತಪರಿಗ್ಗಹಾ। ಸಚೇ ಪನ ಕೇನಚಿ ಅಕತಪರಿಗ್ಗಹಾ, ಇಮಂ ಮಯ್ಹಂ ದೇಥ, ಅಹಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸುಖೇನ ಜೀವನೂಪಾಯಂ ಕಾತುಂ ಸಮತ್ಥೋ’’ತಿ। ‘‘ಸಾಧು, ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ ಸಾ ತಸ್ಸ ತಂ ಅದಾಸಿ।
ಸೋ ತಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಕತಿಪಾಹಂ ವಸಿತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಕಹಾಪಣಸಹಸ್ಸಂ ದತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ ಕತಿಪಾಹೇನೇವ ನಿವತ್ತಿಸ್ಸಾಮಿ। ಭದ್ದೇ
ತೇನ
೩೬೮.
‘‘ಅಹು ರಾಜಾ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋ, ಪಞ್ಚಾಲಾನಂ ರಥೇಸಭೋ।
ಅಹೋರತ್ತಾನಮಚ್ಚಯಾ, ರಾಜಾ ಕಾಲಮಕ್ರುಬ್ಬಥ॥
೩೬೯.
‘‘ತಸ್ಸ ಆಳಾಹನಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಭರಿಯಾ ಕನ್ದತಿ ಉಬ್ಬರಿ।
ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೀ, ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಾತಿ ಕನ್ದತಿ॥
೩೭೦.
‘‘ಇಸಿ
ಸೋ ಚ ತತ್ಥ ಅಪುಚ್ಛಿತ್ಥ, ಯೇ ತತ್ಥ ಸು ಸಮಾಗತಾ॥
೩೭೧.
‘‘‘ಕಸ್ಸ ಇದಂ ಆಳಾಹನಂ, ನಾನಾಗನ್ಧಸಮೇರಿತಂ।
ಕಸ್ಸಾಯಂ ಕನ್ದತಿ ಭರಿಯಾ, ಇತೋ ದೂರಗತಂ ಪತಿಂ।
ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೀ, ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಾತಿ ಕನ್ದತಿ’॥
೩೭೨.
‘‘ತೇ ಚ ತತ್ಥ ವಿಯಾಕಂಸು, ಯೇ ತತ್ಥ ಸು ಸಮಾಗತಾ।
ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ಭದ್ದನ್ತೇ, ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ಮಾರಿಸ॥
೩೭೩.
‘‘ತಸ್ಸ
ತಸ್ಸಾಯಂ ಕನ್ದತಿ ಭರಿಯಾ, ಇತೋ ದೂರಗತಂ ಪತಿಂ।
ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೀ, ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಾತಿ ಕನ್ದತೀ’’ತಿ॥ – ಛ ಗಾಥಾ ಠಪೇಸುಂ।
೩೬೮-೯. ತತ್ಥ ಅಹೂತಿ ಅಹೋಸಿ। ಪಞ್ಚಾಲಾನನ್ತಿ ಪಞ್ಚಾಲರಟ್ಠವಾಸೀನಂ, ಪಞ್ಚಾಲರಟ್ಠಸ್ಸೇವ ವಾ। ಏಕೋಪಿ ಹಿ ಜನಪದೋ ಜನಪದಿಕಾನಂ ರಾಜಕುಮಾರಾನಂ ವಸೇನ ರುಳ್ಹಿಯಾ ‘‘ಪಞ್ಚಾಲಾನ’’ನ್ತಿ ಬಹುವಚನೇನ ನಿದ್ದಿಸೀಯತಿ। ರಥೇಸಭೋತಿ ರಥೇಸು ಉಸಭಸದಿಸೋ, ಮಹಾರಥೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಸ ಆಳಾಹನನ್ತಿ ತಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಸರೀರಸ್ಸ ದಡ್ಢಟ್ಠಾನಂ।
೩೭೦. ಇಸೀತಿ ಝಾನಾದೀನಂ ಗುಣಾನಂ ಏಸನಟ್ಠೇನ ಇಸಿ। ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಉಬ್ಬರಿಯಾ ಠಿತಟ್ಠಾನೇ, ಸುಸಾನೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಗಚ್ಛೀತಿ ಅಗಮಾಸಿ। ಸಮ್ಪನ್ನಚರಣೋತಿ ಸೀಲಸಮ್ಪದಾ, ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ, ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ, ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗೋ, ಸದ್ಧಾದಯೋ ಸತ್ತ ಸದ್ಧಮ್ಮಾ, ಚತ್ತಾರಿ ರೂಪಾವಚರಝಾನಾನೀತಿ ಇಮೇಹಿ ಪನ್ನರಸಹಿ ಚರಣಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ಗುಣೇಹಿ ಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮುನೀತಿ ಅತ್ತಹಿತಞ್ಚ ಪರಹಿತಞ್ಚ ಮುನಾತಿ ಜಾನಾತೀತಿ ಮುನಿ। ಸೋ ಚ ತತ್ಥ ಅಪುಚ್ಛಿತ್ಥಾತಿ ಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಠಿತೇ ಜನೇ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿ। ಯೇ ತತ್ಥ ಸು ಸಮಾಗತಾತಿ ಯೇ ಮನುಸ್ಸಾ ತತ್ಥ ಸುಸಾನೇ ಸಮಾಗತಾ। ಸೂತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ‘‘ಯೇ ತತ್ಥಾಸುಂ ಸಮಾಗತಾ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಆಸುನ್ತಿ ಅಹೇಸುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
೩೭೧. ನಾನಾಗನ್ಧಸಮೇರಿತನ್ತಿ ಇತೋತಿ ಮನುಸ್ಸಲೋಕತೋ। ದೂರಗತನ್ತಿ ಪರಲೋಕಂ ಗತತ್ತಾ ವದತಿ। ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಾತಿ ಕನ್ದತೀತಿ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಾತಿ ಏವಂ ನಾಮಸಂಕಿತ್ತನಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿದೇವನವಸೇನ ಅವ್ಹಾಯತಿ।
೩೭೨-೩. ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ಭದ್ದನ್ತೇ, ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ಮಾರಿಸಾತಿ ಮಾರಿಸ, ನಿರಾಮಯಕಾಯಚಿತ್ತ ಮಹಾಮುನಿ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಇದಂ ಆಳಾಹನಂ, ತಸ್ಸೇವ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಅಯಂ ಭರಿಯಾ, ಭದ್ದಂ ತೇ ತಸ್ಸ ಚ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ಭದ್ದಂ ಹೋತು, ತಾದಿಸಾನಂ ಮಹೇಸೀನಂ ಹಿತಾನುಚಿನ್ತನೇನ ಪರಲೋಕೇ ಠಿತಾನಮ್ಪಿ ಹಿತಸುಖಂ ಹೋತಿಯೇವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
ಅಥ
೩೭೪.
‘‘ಛಳಾಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸನಾಮಕಾ।
ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆಳಾಹನೇ ದಡ್ಢಾ, ತೇಸಂ ಕಮನುಸೋಚಸೀ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ ಛಳಾಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ ಛಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಅಸೀತಿಸಹಸ್ಸಸಙ್ಖಾ। ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸನಾಮಕಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋತಿ ಏವಂನಾಮಕಾ। ತೇಸಂ ಕಮನುಸೋಚಸೀತಿ ತೇಸಂ ಛಳಾಸೀತಿಸಹಸ್ಸಸಙ್ಖಾತಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಾನಂ ಕತಮಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಂ ತ್ವಂ ಅನುಸೋಚಸಿ, ಕತಮಂ ಪಟಿಚ್ಚ ತೇ ಸೋಕೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋತಿ ಪುಚ್ಛಿ।
ಏವಂ ಪನ ತೇನ ಇಸಿನಾ ಪುಚ್ಛಿತಾ ಉಬ್ಬರೀ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಂ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೀ –
೩೭೫.
‘‘ಯೋ ರಾಜಾ ಚೂಳನೀಪುತ್ತೋ, ಪಞ್ಚಾಲಾನಂ ರಥೇಸಭೋ।
ತಂ ಭನ್ತೇ ಅನುಸೋಚಾಮಿ, ಭತ್ತಾರಂ ಸಬ್ಬಕಾಮದ’’ನ್ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಚೂಳನೀಪುತ್ತೋತಿ ಏವಂನಾಮಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಪುತ್ತೋ। ಸಬ್ಬಕಾಮದನ್ತಿ
ಏವಂ ಉಬ್ಬರಿಯಾ ವುತ್ತೇ ಪುನ ತಾಪಸೋ –
೩೭೬.
‘‘ಸಬ್ಬೇವಾಹೇಸುಂ ರಾಜಾನೋ, ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸನಾಮಕಾ।
ಸಬ್ಬೇವ ಚೂಳನೀಪುತ್ತಾ, ಪಞ್ಚಾಲಾನಂ ರಥೇಸಭಾ॥
೩೭೭.
‘‘ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ, ಮಹೇಸಿತ್ತಮಕಾರಯಿ।
ಕಸ್ಮಾ ಪುರಿಮಕೇ ಹಿತ್ವಾ, ಪಚ್ಛಿಮಂ ಅನುಸೋಚಸೀ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಾದ್ವಯಮಾಹ।
೩೭೬. ತತ್ಥ ಸಬ್ಬೇವಾಹೇಸುನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇವ ತೇ ಛಳಾಸೀತಿಸಹಸ್ಸಸಙ್ಖಾ ರಾಜಾನೋ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತಸ್ಸ ನಾಮಕಾ ಚೂಳನೀಪುತ್ತಾ ಪಞ್ಚಾಲಾನಂ ರಥೇಸಭಾವ ಅಹೇಸುಂ। ಇಮೇ ರಾಜಭಾವಾದಯೋ ವಿಸೇಸಾ ತೇಸು ಏಕಸ್ಸಾಪಿ ನಾಹೇಸುಂ।
೩೭೭. ಮಹೇಸಿತ್ತಮಕಾರಯೀತಿ ತ್ವಞ್ಚ ತೇಸಂ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಅಗ್ಗಮಹೇಸಿಭಾವಂ ಅಕಾಸಿ, ಅನುಪ್ಪತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಸ್ಮಾತಿ ಗುಣತೋ ಚ ಸಾಮಿಕಭಾವತೋ
ತಂ
೩೭೮.
‘‘ಆತುಮೇ ಇತ್ಥಿಭೂತಾಯ, ದೀಘರತ್ತಾಯ ಮಾರಿಸ।
ಯಸ್ಸಾ ಮೇ ಇತ್ಥಿಭೂತಾಯ, ಸಂಸಾರೇ ಬಹುಭಾಸಸೀ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಆತುಮೇತಿ ಅತ್ತನಿ। ಇತ್ಥಿಭೂತಾಯಾತಿ ಇತ್ಥಿಭಾವಂ ಉಪಗತಾಯ। ದೀಘರತ್ತಾಯಾತಿ ದೀಘರತ್ತಂ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಇತ್ಥಿಭೂತಾಯ ಅತ್ತನಿ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಇತ್ಥೀಯೇವ ಹೋತಿ, ಉದಾಹು ಪುರಿಸಭಾವಮ್ಪಿ ಉಪಗಚ್ಛತೀತಿ। ಯಸ್ಸಾ ಮೇ ಇತ್ಥಿಭೂತಾಯಾತಿ ಯಸ್ಸಾ ಮಯ್ಹಂ ಇತ್ಥಿಭೂತಾಯ ಏವಂ ತಾವ ಬಹುಸಂಸಾರೇ ಮಹೇಸಿಭಾವಂ ಮಹಾಮುನಿ ತ್ವಂ ಭಾಸಸಿ ಕಥೇಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಆಹು ಮೇ ಇತ್ಥಿಭೂತಾಯಾ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ತತ್ಥ ಆತಿ ಅನುಸ್ಸರಣತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಆಹು ಮೇತಿ ಸಯಂ ಅನುಸ್ಸರಿತಂ ಅಞ್ಞಾತಮಿದಂ ಮಯಾ, ಇತ್ಥಿಭೂತಾಯ ಇತ್ಥಿಭಾವಂ ಉಪಗತಾಯ ಏವಂ ಮಯ್ಹಂ
ತಂ ಸುತ್ವಾ ತಾಪಸೋ ಅಯಂ ನಿಯಮೋ ಸಂಸಾರೇ ನತ್ಥಿ ‘‘ಇತ್ಥೀ ಇತ್ಥೀಯೇವ ಹೋತಿ, ಪುರಿಸೋ ಪುರಿಸೋ ಏವಾ’’ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ –
೩೭೯.
‘‘ಅಹು ಇತ್ಥೀ ಅಹು ಪುರಿಸೋ, ಪಸುಯೋನಿಮ್ಪಿ ಆಗಮಾ।
ಏವಮೇತಂ ಅತೀತಾನಂ, ಪರಿಯನ್ತೋ ನ ದಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥ –
ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಹು ಇತ್ಥೀ ಅಹು ಪುರಿಸೋತಿ ತ್ವಂ ಕದಾಚಿ ಇತ್ಥೀಪಿ ಅಹೋಸಿ, ಕದಾಚಿ ಪುರಿಸೋಪಿ ಅಹೋಸಿ। ನ ಕೇವಲಂ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಭಾವಮೇವ, ಅಥ ಖೋ ಪಸು ಯೋನಿಮ್ಪಿ ಅಗಮಾಸಿ, ಕದಾಚಿ ಪಸುಭಾವಮ್ಪಿ ಅಗಮಾಸಿ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಮ್ಪಿ ಉಪಗತಾ ಅಹೋಸಿ। ಏವಮೇತಂ ಅತೀತಾನಂ, ಪರಿಯನ್ತೋ ನ ದಿಸ್ಸತೀತಿ ಏವಂ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಏತಂ ಇತ್ಥಿಭಾವಂ ಪುರಿಸಭಾವಂ ತಿರಚ್ಛಾನಾದಿಭಾವಞ್ಚ ಉಪಗತಾನಂ ಅತೀತಾನಂ ಅತ್ತಭಾವಾನಂ ಪರಿಯನ್ತೋ ಞಾಣಚಕ್ಖುನಾ ಮಹತಾ ಉಸ್ಸಾಹೇನ ಪಸ್ಸನ್ತಾನಮ್ಪಿ ನ ದಿಸ್ಸತಿ। ನ ಕೇವಲಂ ತವೇವ, ಅಥ ಖೋ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ
‘‘ಅನಮತಗ್ಗೋಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಸಾರೋ, ಪುಬ್ಬಾ ಕೋಟಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಅವಿಜ್ಜಾನೀವರಣಾನಂ
ಏವಂ ತೇನ ತಾಪಸೇನ ಸಂಸಾರಸ್ಸ ಅಪರಿಯನ್ತತಂ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಞ್ಚ ವಿಭಾವೇನ್ತೇನ ದೇಸಿತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಸಂಸಾರೇ ಸಂವಿಗ್ಗಹದಯಾ ಧಮ್ಮೇ ಚ ಪಸನ್ನಮಾನಸಾ ವಿಗತಸೋಕಸಲ್ಲಾ ಹುತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಸಾದಂ ಸೋಕವಿಗಮನಞ್ಚ ಪಕಾಸೇನ್ತೀ –
೩೮೦.
‘‘ಆದಿತ್ತಂ ವತ ಮಂ ಸನ್ತಂ, ಘತಸಿತ್ತಂವ ಪಾವಕಂ।
ವಾರಿನಾ ವಿಯ ಓಸಿಞ್ಚಂ, ಸಬ್ಬಂ ನಿಬ್ಬಾಪಯೇ ದರಂ॥
೩೮೧.
‘‘ಅಬ್ಬಹೀ
ಯೋ ಮೇ ಸೋಕಪರೇತಾಯ, ಪತಿಸೋಕಂ ಅಪಾನುದಿ॥
೩೮೨.
‘‘ಸಾಹಂ ಅಬ್ಬೂಳ್ಹಸಲ್ಲಾಸ್ಮಿ, ಸೀತಿಭೂತಾಸ್ಮಿ ನಿಬ್ಬುತಾ।
ನ ಸೋಚಾಮಿ ನ ರೋದಾಮಿ, ತವ ಸುತ್ವಾ ಮಹಾಮುನೀ’’ತಿ॥ –
ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ। ತಾಸಂ ಅತ್ಥೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೋಯೇವ।
ಇದಾನಿ ಸಂವಿಗ್ಗಹದಯಾಯ ಉಬ್ಬರಿಯಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸತ್ಥಾ –
೩೮೩.
‘‘ತಸ್ಸ ತಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ಸಮಣಸ್ಸ ಸುಭಾಸಿತಂ।
ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ, ಪಬ್ಬಜಿ ಅನಗಾರಿಯಂ॥
೩೮೪.
‘‘ಸಾ ಚ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಸನ್ತಾ, ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ।
ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಂ ಆಭಾವೇಸಿ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೂಪಪತ್ತಿಯಾ॥
೩೮೫.
‘‘ಗಾಮಾ ಗಾಮಂ ವಿಚರನ್ತೀ, ನಿಗಮೇ ರಾಜಧಾನಿಯೋ।
ಉರುವೇಳಾ ನಾಮ ಸೋ ಗಾಮೋ, ಯತ್ಥ ಕಾಲಮಕ್ರುಬ್ಬಥ॥
೩೮೬.
‘‘ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಂ
ಇತ್ಥಿಚಿತ್ತಂ ವಿರಾಜೇತ್ವಾ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೂಪಗಾ ಅಹೂ’’ತಿ॥ – ಚತಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
೩೮೩-೪. ತತ್ಥ ತಸ್ಸಾತಿ ತಸ್ಸ ತಾಪಸಸ್ಸ। ಸುಭಾಸಿತನ್ತಿ ಸುಟ್ಠು ಭಾಸಿತಂ, ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಸನ್ತಾತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಉಪಗತಾ ಸಮಾನಾ, ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಾ ಹುತ್ವಾ ಸನ್ತಕಾಯವಾಚಾ। ಮೇತ್ತಚಿತ್ತನ್ತಿ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತಂ ಚಿತ್ತಂ। ಚಿತ್ತಸೀಸೇನ ಮೇತ್ತಜ್ಝಾನಂ ವದತಿ। ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೂಪಪತ್ತಿಯಾತಿ ತಞ್ಚ ಸಾ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಂ ಭಾವೇನ್ತೀ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಅಭಾವೇಸಿ, ನ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಾದಿಅತ್ಥಂ। ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ಹಿ ಬುದ್ಧೇ ಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಾದಿಕೇ ಭಾವೇನ್ತಾ ತಾಪಸಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಯಾವದೇವ ಭವಸಮ್ಪತ್ತಿಅತ್ಥಮೇವ ಭಾವೇಸುಂ।
೩೮೫-೬. ಗಾಮಾ ಗಾಮನ್ತಿ ಗಾಮತೋ ಅಞ್ಞಂ ಗಾಮಂ। ಆಭಾವೇತ್ವಾತಿ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಬ್ರೂಹೇತ್ವಾ। ‘‘ಅಭಾವೇತ್ವಾ’’ತಿ ಕೇಚಿ ಪಠನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಅ-ಕಾರೋ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಇತ್ಥಿಚಿತ್ತಂ ವಿರಾಜೇತ್ವಾತಿ ಇತ್ಥಿಭಾವೇ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಅಭಿರುಚಿಂ ವಿರಾಜೇತ್ವಾ ಇತ್ಥಿಭಾವೇ ವಿರತ್ತಚಿತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ। ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೂಪಗಾತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ಉಪಗಮನಕಾ ಅಹೋಸಿ। ಸೇಸಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
ಸತ್ಥಾ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಉಪಾಸಿಕಾಯ ಸೋಕಂ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಉಪರಿ ಚತುಸಚ್ಚದೇಸನಂ ಅಕಾಸಿ। ಸಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸಾ ಉಪಾಸಿಕಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿ। ಸಮ್ಪತ್ತಪರಿಸಾಯ ಚ ದೇಸನಾ ಸಾತ್ಥಿಕಾ ಅಹೋಸೀತಿ।
ಉಬ್ಬರಿಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಇತಿ ಖುದ್ದಕ-ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ಪೇತವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ
ತೇರಸವತ್ಥುಪಟಿಮಣ್ಡಿತಸ್ಸ
ದುತಿಯಸ್ಸ ಉಬ್ಬರಿವಗ್ಗಸ್ಸ ಅತ್ಥಸಂವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।