೨೦. ಸಟ್ಠಿನಿಪಾತೋ
೧. ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
ಸಟ್ಠಿನಿಪಾತೇ ಆರಞ್ಞಿಕಾತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ತಸ್ಸ ವತ್ಥು ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿವತ್ಥುಮ್ಹಿ ವುತ್ತಮೇವ। ಥೇರೋ ಹಿ ಪಬ್ಬಜಿತದಿವಸತೋ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಕಲ್ಲವಾಲಗಾಮಕಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಥಿನಮಿದ್ಧೇ ಓಕ್ಕನ್ತೇ ಸತ್ಥಾರಾ – ‘‘ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನ, ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನ, ಮಾ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅರಿಯಂ ತುಣ್ಹೀಭಾವಂ ಪಮಾದೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೨೩೫) ಸಂವೇಜಿತೋ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಭಗವತಾ ವುಚ್ಚಮಾನಂ ಧಾತುಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಸುಣನ್ತೋ ಏವ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ತಯಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಅಗ್ಗಫಲಕ್ಖಣೇ ಸಾವಕಪಾರಮೀಞಾಣಸ್ಸ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧.೩೭೫-೩೯೭) –
‘‘ಅನೋಮದಸ್ಸೀ ಭಗವಾ, ಲೋಕಜೇಟ್ಠೋ ನರಾಸಭೋ।
ವಿಹಾಸಿ ಹಿಮವನ್ತಮ್ಹಿ, ದೇವಸಙ್ಘಪುರಕ್ಖತೋ॥
‘‘ವರುಣೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ನಾಗರಾಜಾ ಅಹಂ ತದಾ।
ಕಾಮರೂಪೀ ವಿಕುಬ್ಬಾಮಿ, ಮಹೋದಧಿನಿವಾಸಹಂ॥
‘‘ಸಙ್ಗಣಿಯಂ ಗಣಂ ಹಿತ್ವಾ, ತೂರಿಯಂ ಪಟ್ಠಪೇಸಹಂ।
ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ, ವಾದೇಸುಂ ಅಚ್ಛರಾ ತದಾ॥
‘‘ವಜ್ಜಮಾನೇಸು ತೂರೇಸು, ದೇವಾ ತೂರಾನಿ ವಜ್ಜಯುಂ।
ಉಭಿನ್ನಂ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾನ, ಬುದ್ಧೋಪಿ ಸಮ್ಪಬುಜ್ಝಥ॥
‘‘ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾನ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಸಕಂ ಭವನುಪಾಗಮಿಂ।
ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾನ, ಕಾಲಮಾರೋಚಯಿಂ ಅಹಂ॥
‘‘ಖೀಣಾಸವಸಹಸ್ಸೇಹಿ, ಪರಿವುತೋ ಲೋಕನಾಯಕೋ।
ಓಭಾಸೇನ್ತೋ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ಭವನಂ ಮೇ ಉಪಾಗಮಿ॥
‘‘ಉಪವಿಟ್ಠಂ ಮಹಾವೀರಂ, ದೇವದೇವಂ ನರಾಸಭಂ।
ಸಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ತಪ್ಪೇಸಿಂ, ಅನ್ನಪಾನೇನಹಂ ತದಾ॥
‘‘ಅನುಮೋದಿ
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ, ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಥ॥
‘‘ಯೋ
ತೇನ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸಾದೇನ, ದೇವಲೋಕಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ॥
‘‘ಸತ್ತಸತ್ತತಿಕ್ಖತ್ತುಞ್ಚ, ದೇವರಜ್ಜಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ।
ಪಥಬ್ಯಾ ರಜ್ಜಂ ಅಟ್ಠಸತಂ, ವಸುಧಂ ಆವಸಿಸ್ಸತಿ॥
‘‘ಪಞ್ಚಪಞ್ಞಾಸಕ್ಖತ್ತುಞ್ಚ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ।
ಭೋಗಾ ಅಸಙ್ಖಿಯಾ ತಸ್ಸ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ ತಾವದೇ॥
‘‘ಅಪರಿಮೇಯ್ಯೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಓಕ್ಕಾಕಕುಲಸಮ್ಭವೋ।
ಗೋತಮೋ ನಾಮ ಗೋತ್ತೇನ, ಸತ್ಥಾ ಲೋಕೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
‘‘ನಿರಯಾ ಸೋ ಚವಿತ್ವಾನ, ಮನುಸ್ಸತ್ತಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ।
ಕೋಲಿತೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಬ್ರಹ್ಮಬನ್ಧು ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
‘‘ಸೋ ಪಚ್ಛಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾನ, ಕುಸಲಮೂಲೇನ ಚೋದಿತೋ।
ಗೋತಮಸ್ಸ ಭಗವತೋ, ದುತಿಯೋ ಹೇಸ್ಸತಿ ಸಾವಕೋ॥
‘‘ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಪಹಿತತ್ತೋ, ಇದ್ಧಿಯಾ ಪಾರಮಿಂ ಗತೋ।
ಸಬ್ಬಾಸವೇ ಪರಿಞ್ಞಾಯ, ನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸತಿನಾಸವೋ॥
‘‘ಪಾಪಮಿತ್ತೋಪನಿಸ್ಸಾಯ, ಕಾಮರಾಗವಸಂ ಗತೋ।
ಮಾತರಂ ಪಿತರಞ್ಚಾಪಿ, ಘಾತಯಿಂ ದುಟ್ಠಮಾನಸೋ॥
‘‘ಯಂ ಯಂ ಯೋನುಪಪಜ್ಜಾಮಿ, ನಿರಯಂ ಅಥ ಮಾನುಸಂ।
ಪಾಪಕಮ್ಮಸಮಙ್ಗಿತಾ, ಭಿನ್ನಸೀಸೋ ಮರಾಮಹಂ॥
‘‘ಇದಂ ಪಚ್ಛಿಮಕಂ ಮಯ್ಹಂ, ಚರಿಮೋ ವತ್ತತೇ ಭವೋ।
ಇಧಾಪಿ ಏದಿಸೋ ಮಯ್ಹಂ, ಮರಣಕಾಲೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
‘‘ಪವಿವೇಕಮನುಯುತ್ತೋ, ಸಮಾಧಿಭಾವನಾರತೋ।
ಸಬ್ಬಾಸವೇ ಪರಿಞ್ಞಾಯ, ವಿಹರಾಮಿ ಅನಾಸವೋ॥
‘‘ಧರಣಿಮ್ಪಿ ಸುಗಮ್ಭೀರಂ, ಬಹಲಂ ದುಪ್ಪಧಂಸಿಯಂ।
ವಾಮಙ್ಗುಟ್ಠೇನ ಖೋಭೇಯ್ಯಂ, ಇದ್ಧಿಯಾ ಪಾರಮಿಂ ಗತೋ॥
‘‘ಅಸ್ಮಿಮಾನಂ
ಸಾಮಣೇರೇ ಉಪಾದಾಯ, ಗರುಚಿತ್ತಂ ಕರೋಮಹಂ॥
‘‘ಅಪರಿಮೇಯ್ಯೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಕಮ್ಮಮಭಿನೀಹರಿಂ।
ತಾಹಂ ಭೂಮಿಮನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಪತ್ತೋಮ್ಹಿ ಆಸವಕ್ಖಯಂ॥
‘‘ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ ಚತಸ್ಸೋ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ಅಪರಭಾಗೇ ಜೇತವನಮಹಾವಿಹಾರೇ ಅರಿಯಗಣಮಜ್ಝೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ತೇನ ತೇನ ಗುಣೇನ ಅತ್ತನೋ ಸಾವಕೇ ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪೇನ್ತೋ ‘‘ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಇದ್ಧಿಮನ್ತಾನಂ ಯದಿದಂ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೧೮೮, ೧೯೦) ಇದ್ಧಿಮನ್ತತಾಯ ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪೇಸಿ। ತೇನ ಏವಂ ಸತ್ಥಾರಾ ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪಿತೇನ ಸಾವಕಪಾರಮಿಯಾ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತೇನ ಮಹಾಥೇರೇನ ತಂ ತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಆಗಮ್ಮ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭಾಸಿತಾ ಗಾಥಾ, ತಾ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾಲೇ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕೇಹಿ –
೧೧೪೯.
‘‘ಆರಞ್ಞಿಕಾ
ದಾಲೇಮು ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಾ॥
೧೧೫೦.
‘‘ಆರಞ್ಞಿಕಾ
ಧುನಾಮ ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನಂ, ನಳಾಗಾರಂವ ಕುಞ್ಜರೋ॥
೧೧೫೧.
‘‘ರುಕ್ಖಮೂಲಿಕಾ ಸಾತತಿಕಾ, ಉಞ್ಛಾಪತ್ತಾಗತೇ ರತಾ।
ದಾಲೇಮು ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಾ॥
೧೧೫೨.
‘‘ರುಕ್ಖಮೂಲಿಕಾ ಸಾತತಿಕಾ, ಉಞ್ಛಾಪತ್ತಾಗತೇ ರತಾ।
ಧುನಾಮ ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನಂ, ನಳಾಗಾರಂವ ಕುಞ್ಜರೋ॥
೧೧೫೩.
‘‘ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲಕುಟಿಕೇ, ಮಂಸನ್ಹಾರುಪಸಿಬ್ಬಿತೇ।
ಧಿರತ್ಥು ಪುರೇ ದುಗ್ಗನ್ಧೇ, ಪರಗತ್ತೇ ಮಮಾಯಸೇ॥
೧೧೫೪..
‘‘ತವ ಸರೀರಂ ನವಸೋತಂ, ದುಗ್ಗನ್ಧಕರಂ ಪರಿಬನ್ಧಂ।
ಭಿಕ್ಖು ಪರಿವಜ್ಜಯತೇ ತಂ, ಮೀಳ್ಹಞ್ಚ ಯಥಾ ಸುಚಿಕಾಮೋ॥
೧೧೫೬.
‘‘ಏವಞ್ಚೇ
ಆರಕಾ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಗೂಥಟ್ಠಾನಂವ ಪಾವುಸೇ॥
೧೧೫೭.
‘‘ಏವಮೇತಂ ಮಹಾವೀರ, ಯಥಾ ಸಮಣ ಭಾಸಸಿ।
ಏತ್ಥ ಚೇಕೇ ವಿಸೀದನ್ತಿ, ಪಙ್ಕಮ್ಹಿವ ಜರಗ್ಗವೋ॥
೧೧೫೮.
‘‘ಆಕಾಸಮ್ಹಿ ಹಲಿದ್ದಿಯಾ, ಯೋ ಮಞ್ಞೇಥ ರಜೇತವೇ।
ಅಞ್ಞೇನ ವಾಪಿ ರಙ್ಗೇನ, ವಿಘಾತುದಯಮೇವ ತಂ॥
೧೧೫೯.
‘‘ತದಾಕಾಸಸಮಂ ಚಿತ್ತಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಂ।
ಮಾ ಪಾಪಚಿತ್ತೇ ಆಸಾದಿ, ಅಗ್ಗಿಖನ್ಧಂವ ಪಕ್ಖಿಮಾ॥
೧೧೬೦.
‘‘ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತಕತಂ ಬಿಮ್ಬಂ, ಅರುಕಾಯಂ ಸಮುಸ್ಸಿತಂ।
ಆತುರಂ ಬಹುಸಙ್ಕಪ್ಪಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಧುವಂ ಠಿತಿ॥
೧೧೬೧.
‘‘ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತಕತಂ ರೂಪಂ, ಮಣಿನಾ ಕುಣ್ಡಲೇನ ಚ।
ಅಟ್ಠಿಂ ತಚೇನ ಓನದ್ಧಂ, ಸಹ ವತ್ಥೇಹಿ ಸೋಭತಿ॥
೧೧೬೨.
‘‘ಅಲತ್ತಕಕತಾ
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ॥
೧೧೬೩.
‘‘ಅಟ್ಠಾಪದಕತಾ ಕೇಸಾ, ನೇತ್ತಾ ಅಞ್ಜನಮಕ್ಖಿತಾ।
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ॥
೧೧೬೪.
‘‘ಅಞ್ಜನೀವ ನವಾ ಚಿತ್ತಾ, ಪೂತಿಕಾಯೋ ಅಲಙ್ಕತೋ।
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ॥
೧೧೬೫.
‘‘ಓದಹಿ ಮಿಗವೋ ಪಾಸಂ, ನಾಸದಾ ವಾಗುರಂ ಮಿಗೋ।
ಭುತ್ವಾ ನಿವಾಪಂ ಗಚ್ಛಾಮ, ಕದ್ದನ್ತೇ ಮಿಗಬನ್ಧಕೇ॥
೧೧೬೬.
‘‘ಛಿನ್ನೋ ಪಾಸೋ ಮಿಗವಸ್ಸ, ನಾಸದಾ ವಾಗುರಂ ಮಿಗೋ।
ಭುತ್ವಾ ನಿವಾಪಂ ಗಚ್ಛಾಮ, ಸೋಚನ್ತೇ ಮಿಗಲುದ್ದಕೇ॥
೧೧೬೭.
‘‘ತದಾಸಿ ಯಂ ಭಿಂಸನಕಂ, ತದಾಸಿ ಲೋಮಹಂಸನಂ।
ಅನೇಕಾಕಾರಸಮ್ಪನ್ನೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬುತೇ॥
೧೧೬೮.
‘‘ಅನಿಚ್ಚಾ
ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ, ತೇಸಂ ವೂಪಸಮೋ ಸುಖೋ॥
೧೧೬೯.
‘‘ಸುಖುಮಂ ತೇ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ವಾಲಗ್ಗಂ ಉಸುನಾ ಯಥಾ।
ಯೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಪರತೋ ನೋ ಚ ಅತ್ತತೋ॥
೧೧೭೦.
‘‘ಯೇ ಚ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಸಙ್ಖಾರೇ, ಪರತೋ ನೋ ಚ ಅತ್ತತೋ।
ಪಚ್ಚಬ್ಯಾಧಿಂಸು ನಿಪುಣಂ, ವಾಲಗ್ಗಂ ಉಸುನಾ ಯಥಾ॥
೧೧೭೧.
‘‘ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಯ ಓಮಟ್ಠೋ, ಡಯ್ಹಮಾನೋವ ಮತ್ಥಕೇ।
ಕಾಮರಾಗಪ್ಪಹಾನಾಯ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ॥
೧೧೭೨.
‘‘ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಯ ಓಮಟ್ಠೋ, ಡಯ್ಹಮಾನೋವ ಮತ್ಥಕೇ।
ಭವರಾಗಪ್ಪಹಾನಾಯ, ಸತೋ ಭಿಕ್ಖು ಪರಿಬ್ಬಜೇ॥
೧೧೭೩.
‘‘ಚೋದಿತೋ
ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದಂ, ಪಾದಙ್ಗುಟ್ಠೇನ ಕಮ್ಪಯಿಂ॥
೧೧೭೪.
‘‘ನಯಿದಂ ಸಿಥಿಲಮಾರಬ್ಭ, ನಯಿದಂ ಅಪ್ಪೇನ ಥಾಮಸಾ।
ನಿಬ್ಬಾನಮಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಸಬ್ಬಗನ್ಥಪಮೋಚನಂ॥
೧೧೭೫.
‘‘ಅಯಞ್ಚ ದಹರೋ ಭಿಕ್ಖು, ಅಯಮುತ್ತಮಪೋರಿಸೋ।
ಧಾರೇತಿ ಅನ್ತಿಮಂ ದೇಹಂ, ಜೇತ್ವಾ ಮಾರಂ ಸವಾಹನಂ॥
೧೧೭೬.
‘‘ವಿವರಮನುಪಭನ್ತಿ ವಿಜ್ಜುತಾ, ವೇಭಾರಸ್ಸ ಚ ಪಣ್ಡವಸ್ಸ ಚ।
ನಗವಿವರಗತೋ ಝಾಯತಿ, ಪುತ್ತೋ ಅಪ್ಪಟಿಮಸ್ಸ ತಾದಿನೋ॥
೧೧೭೭.
‘‘ಉಪಸನ್ತೋ
ದಾಯಾದೋ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ, ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಅಭಿವನ್ದಿತೋ॥
೧೧೭೮.
‘‘ಉಪಸನ್ತಂ ಉಪರತಂ, ಪನ್ತಸೇನಾಸನಂ ಮುನಿಂ।
ದಾಯಾದಂ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ, ವನ್ದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕಸ್ಸಪಂ॥
೧೧೭೯.
‘‘ಯೋ ಚ ಜಾತಿಸತಂ ಗಚ್ಛೇ, ಸಬ್ಬಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಜಾತಿಯೋ।
ಸೋತ್ತಿಯೋ ವೇದಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಮನುಸ್ಸೇಸು ಪುನಪ್ಪುನಂ॥
೧೧೮೦.
‘‘ಅಜ್ಝಾಯಕೋಪಿ ಚೇ ಅಸ್ಸ, ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನ ಪಾರಗೂ।
ಏತಸ್ಸ ವನ್ದನಾಯೇತಂ, ಕಲಂ ನಾಗ್ಘತಿ ಸೋಳಸಿಂ॥
೧೧೮೧.
‘‘ಯೋ
ಅನುಲೋಮಂ ಪಟಿಲೋಮಂ, ತತೋ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಗಚ್ಛತಿ॥
೧೧೮೨.
‘‘ತಾದಿಸಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಮಾಸಾದಿ, ಮಾತ್ತಾನಂ ಖಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ।
ಅಭಿಪ್ಪಸಾದೇಹಿ ಮನಂ, ಅರಹನ್ತಮ್ಹಿ ತಾದಿನೇ।
ಖಿಪ್ಪಂ ಪಞ್ಜಲಿಕೋ ವನ್ದ, ಮಾ ತೇ ವಿಜಟಿ ಮತ್ಥಕಂ॥
೧೧೮೩.
‘‘ನೇಸೋ ಪಸ್ಸತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ, ಸಂಸಾರೇನ ಪುರಕ್ಖತೋ।
ಅಧೋಗಮಂ ಜಿಮ್ಹಪಥಂ, ಕುಮ್ಮಗ್ಗಮನುಧಾವತಿ॥
೧೧೮೪.
‘‘ಕಿಮೀವ ಮೀಳ್ಹಸಲ್ಲಿತ್ತೋ, ಸಙ್ಖಾರೇ ಅಧಿಮುಚ್ಛಿತೋ।
ಪಗಾಳ್ಹೋ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರೇ, ತುಚ್ಛೋ ಗಚ್ಛತಿ ಪೋಟ್ಠಿಲೋ॥
೧೧೮೫.
‘‘ಇಮಞ್ಚ ಪಸ್ಸ ಆಯನ್ತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಸುದಸ್ಸನಂ।
ವಿಮುತ್ತಂ ಉಭತೋಭಾಗೇ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಂ॥
೧೧೮೬.
‘‘ವಿಸಲ್ಲಂ ಖೀಣಸಂಯೋಗಂ, ತೇವಿಜ್ಜಂ ಮಚ್ಚುಹಾಯಿನಂ।
ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ, ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಅನುತ್ತರಂ॥
೧೧೮೭. ‘‘ಏತೇ
ದಸ ದೇವಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಸಬ್ಬೇ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತಾ।
ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಂ ನಮಸ್ಸನ್ತಾ, ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಪಞ್ಜಲೀಕತಾ॥
೧೧೮೮.
‘‘ನಮೋ ತೇ ಪುರಿಸಾಜಞ್ಞ, ನಮೋ ತೇ ಪುರಿಸುತ್ತಮ।
ಯಸ್ಸ ತೇ ಆಸವಾ ಖೀಣಾ, ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯೋಸಿ ಮಾರಿಸ॥
೧೧೮೯.
‘‘ಪೂಜಿತೋ ನರದೇವೇನ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಮರಣಾಭಿಭೂ।
ಪುಣ್ಡರೀಕಂವ ತೋಯೇನ, ಸಙ್ಖಾರೇನುಪಲಿಮ್ಪತಿ॥
೧೧೯೦.
‘‘ಯಸ್ಸ ಮುಹುತ್ತೇನ ಸಹಸ್ಸಧಾ ಲೋಕೋ, ಸಂವಿದಿತೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಪ್ಪೋ ವಸಿ।
ಇದ್ಧಿಗುಣೇ ಚುತುಪಪಾತೇ ಕಾಲೇ, ಪಸ್ಸತಿ ದೇವತಾ ಸ ಭಿಕ್ಖು॥
೧೧೯೧.
‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತೋವ
ಯೋಪಿ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಭಿಕ್ಖು, ಏತಾವಪರಮೋ ಸಿಯಾ॥
೧೧೯೨.
‘‘ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಸ್ಸ, ಅತ್ತಭಾವಂ ಖಣೇನ ನಿಮ್ಮಿನೇ।
ಅಹಂ ವಿಕುಬ್ಬನಾಸು ಕುಸಲೋ, ವಸೀಭೂತೋಮ್ಹಿ ಇದ್ಧಿಯಾ॥
೧೧೯೩.
‘‘ಸಮಾಧಿವಿಜ್ಜಾವಸಿಪಾರಮೀಗತೋ, ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಗೋತ್ತೋ ಅಸಿತಸ್ಸ ಸಾಸನೇ।
ಧೀರೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿ ಸಮಾಹಿತಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ನಾಗೋ ಯಥಾ ಪೂತಿಲತಂವ ಬನ್ಧನಂ॥
೧೧೯೪.
‘‘ಪರಿಚಿಣ್ಣೋ ಮಯಾ ಸತ್ಥಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ।
ಓಹಿತೋ ಗರುಕೋ ಭಾರೋ, ಭವನೇತ್ತಿ ಸಮೂಹತಾ॥
೧೧೯೫.
‘‘ಯಸ್ಸ ಚತ್ಥಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ।
ಸೋ ಮೇ ಅತ್ಥೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಕ್ಖಯೋ॥
೧೧೯೬.
‘‘ಕೀದಿಸೋ ನಿರಯೋ ಆಸಿ, ಯತ್ಥ ದುಸ್ಸೀ ಅಪಚ್ಚಥ।
ವಿಧುರಂ ಸಾವಕಮಾಸಜ್ಜ, ಕಕುಸನ್ಧಞ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ॥
೧೧೯೭.
‘‘ಸತಂ ಆಸಿ ಅಯೋಸಙ್ಕೂ, ಸಬ್ಬೇ ಪಚ್ಚತ್ತವೇದನಾ।
ಈದಿಸೋ ನಿರಯೋ ಆಸಿ, ಯತ್ಥ ದುಸ್ಸೀ ಅಪಚ್ಚಥ।
ವಿಧುರಂ ಸಾವಕಮಾಸಜ್ಜ, ಕಕುಸನ್ಧಞ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ॥
೧೧೯೮.
‘‘ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ, ಭಿಕ್ಖು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಕೋ।
ತಾದಿಸಂ ಭಿಕ್ಖುಮಾಸಜ್ಜ, ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ॥
೧೧೯೯.
‘‘ಮಜ್ಝೇಸರಸ್ಮಿಂ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ವಿಮಾನಾ ಕಪ್ಪಠಾಯಿನೋ।
ವೇಳುರಿಯವಣ್ಣಾ ರುಚಿರಾ, ಅಚ್ಚಿಮನ್ತೋ ಪಭಸ್ಸರಾ।
ಅಚ್ಛರಾ ತತ್ಥ ನಚ್ಚನ್ತಿ, ಪುಥು ನಾನತ್ತವಣ್ಣಿಯೋ॥
೧೨೦೦.
‘‘ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ…ಪೇ॰… ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ॥
೧೨೦೧.
‘‘ಯೋ ವೇ ಬುದ್ಧೇನ ಚೋದಿತೋ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪೇಕ್ಖತೋ।
ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದಂ, ಪಾದಙ್ಗುಟ್ಠೇನ ಕಮ್ಪಯಿ॥
೧೨೦೨.
‘‘ಯೋ
೧೨೦೩.
‘‘ಯೋ ವೇಜಯನ್ತಪಾಸಾದಂ, ಪಾದಙ್ಗುಟ್ಠೇನ ಕಮ್ಪಯಿ।
ಇದ್ಧಿಬಲೇನುಪತ್ಥದ್ಧೋ, ಸಂವೇಜೇಸಿ ಚ ದೇವತಾ॥
೧೨೦೪.
‘‘ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ…ಪೇ॰… ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ॥
೧೨೦೫.
‘‘ಯೋ ವೇಜಯನ್ತಪಾಸಾದೇ, ಸಕ್ಕಂ ಸೋ ಪರಿಪುಚ್ಛತಿ।
ಅಪಿ ಆವುಸೋ ಜಾನಾಸಿ, ತಣ್ಹಕ್ಖಯವಿಮುತ್ತಿಯೋ।
ತಸ್ಸ ಸಕ್ಕೋ ವಿಯಾಕಾಸಿ, ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಯಥಾತಥಂ॥
೧೨೦೬.
‘‘ಯೋ
೧೨೦೭.
‘‘ಯೋ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಪರಿಪುಚ್ಛತಿ, ಸುಧಮ್ಮಾಯಂ ಠಿತೋ ಸಭಂ।
ಅಜ್ಜಾಪಿ ತ್ಯಾವುಸೋ ಸಾ ದಿಟ್ಠಿ, ಯಾ ತೇ ದಿಟ್ಠಿ ಪುರೇ ಅಹು।
ಪಸ್ಸಸಿ ವೀತಿವತ್ತನ್ತಂ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪಭಸ್ಸರಂ॥
೧೨೦೮.
‘‘ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಿಯಾಕಾಸಿ, ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಯಥಾತಥಂ।
ನ ಮೇ ಮಾರಿಸ ಸಾ ದಿಟ್ಠಿ, ಯಾ ಮೇ ದಿಟ್ಠಿ ಪುರೇ ಅಹು॥
೧೨೦೯.
‘‘ಪಸ್ಸಾಮಿ ವೀತಿವತ್ತನ್ತಂ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪಭಸ್ಸರಂ।
ಸೋಹಂ ಅಜ್ಜ ಕಥಂ ವಜ್ಜಂ, ಅಹಂ ನಿಚ್ಚೋಮ್ಹಿ ಸಸ್ಸತೋ॥
೧೨೧೦.
‘‘ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ…ಪೇ॰… ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ॥
೧೨೧೧.
‘‘ಯೋ ಮಹಾನೇರುನೋ ಕೂಟಂ, ವಿಮೋಕ್ಖೇನ ಅಫಸ್ಸಯಿ।
ವನಂ ಪುಬ್ಬವಿದೇಹಾನಂ, ಯೇ ಚ ಭೂಮಿಸಯಾ ನರಾ॥
೧೨೧೨.
‘‘ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತಿ, ಭಿಕ್ಖು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಕೋ।
ತಾದಿಸಂ ಭಿಕ್ಖುಮಾಸಜ್ಜ, ಕಣ್ಹ ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸಿ॥
೧೨೧೩.
‘‘ನ ವೇ ಅಗ್ಗಿ ಚೇತಯತಿ, ಅಹಂ ಬಾಲಂ ಡಹಾಮಿತಿ।
ಬಾಲೋವ ಜಲಿತಂ ಅಗ್ಗಿಂ, ಆಸಜ್ಜ ನಂ ಪಡಯ್ಹತಿ॥
೧೨೧೪.
‘‘ಏವಮೇವ
ಸಯಂ ಡಹಿಸ್ಸಸಿ ಅತ್ತಾನಂ, ಬಾಲೋ ಅಗ್ಗಿಂವ ಸಮ್ಫುಸಂ॥
೧೨೧೫.
‘‘ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವೀ ಮಾರೋ, ಆಸಜ್ಜ ನಂ ತಥಾಗತಂ।
ಕಿನ್ನು ಮಞ್ಞಸಿ ಪಾಪಿಮ, ನ ಮೇ ಪಾಪಂ ವಿಪಚ್ಚತಿ॥
೧೨೧೬.
‘‘ಕರತೋ ತೇ ಚೀಯತೇ ಪಾಪಂ, ಚಿರರತ್ತಾಯ ಅನ್ತಕ।
ಮಾರ ನಿಬ್ಬಿನ್ದ ಬುದ್ಧಮ್ಹಾ, ಆಸಂ ಮಾಕಾಸಿ ಭಿಕ್ಖುಸು॥
೧೨೧೭.
‘‘ಇತಿ ಮಾರಂ ಅತಜ್ಜೇಸಿ, ಭಿಕ್ಖು ಭೇಸಕಳಾವನೇ।
ತತೋ ಸೋ ದುಮ್ಮನೋ ಯಕ್ಖೋ, ತತ್ಥೇವನ್ತರಧಾಯಥಾ’’ತಿ॥ –
ಇತ್ಥಂ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಥೇರೋ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿತ್ಥಾತಿ।
ಇಮಿನಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಏಕಚ್ಚಂ ಸಙ್ಗಹಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಠಪಿತಾ।
ತತ್ಥ ‘‘ಆರಞ್ಞಿಕಾ’’ತಿಆದಿಕಾ ಚತಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಓವಾದದಾನವಸೇನ ಭಾಸಿತಾ। ಆರಞ್ಞಿಕಾತಿ ಗಾಮನ್ತಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಆರಞ್ಞಕಧುತಙ್ಗಸಮಾದಾನೇನ ಆರಞ್ಞಿಕಾ। ಸಙ್ಘಭತ್ತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಙ್ಗಸಮಾದಾನೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಾ, ಘರೇ ಘರೇ ಲದ್ಧಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ ಯಾಪನಕಾ। ಉಞ್ಛಾಪತ್ತಾಗತೇ ರತಾತಿ ಉಞ್ಛಾಚರಿಯಾಯ ಪತ್ತೇ ಆಗತೇ ಪತ್ತಪರಿಯಾಪನ್ನೇ ರತಾ, ತೇನೇವ ಅಭಿರತಾ ಸನ್ತುಟ್ಠಾ। ದಾಲೇಮು ಮಚ್ಚುನೋ ಸೇನನ್ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಅನತ್ಥಜನನೇ ಸಹಾಯಭಾವೂಪಗಮನತೋ ಮಚ್ಚುರಾಜಸ್ಸ ಸೇನಾಭೂತಂ ಕಿಲೇಸವಾಹಿನಿಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದೇಮ। ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಮಾಹಿತಾತಿ ಗೋಚರಜ್ಝತ್ತೇಸು ಸುಟ್ಠು ಸಮಾಹಿತಾ ಹುತ್ವಾ, ಏತೇನಸ್ಸ ಪದಾಲನುಪಾಯಮಾಹ।
ಧುನಾಮಾತಿ ನಿದ್ಧುನಾಮ ವಿದ್ಧಂಸೇಮ।
ಸಾತತಿಕಾತಿ ಸಾತಚ್ಚಕಾರಿನೋ ಭಾವನಾಯ ಸತತಪವತ್ತವೀರಿಯಾ।
‘‘ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲಕುಟಿಕೇ’’ತಿಆದಿಕಾ ಚತಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಅತ್ತಾನಂ ಪಲೋಭೇತುಂ ಉಪಗತಾಯ ಗಣಿಕಾಯ ಓವಾದವಸೇನ ಅಭಾಸಿ। ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲಕುಟಿಕೇತಿ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಖಲಿಕಾಮಯಕುಟಿಕೇ। ನ್ಹಾರುಪಸಿಬ್ಬಿತೇತಿ ನವಹಿ ನ್ಹಾರುಸತೇಹಿ ಸಮನ್ತತೋ ಸಿಬ್ಬಿತೇ। ಅರಞ್ಞೇ ಕುಟಿಯೋ ದಾರುದಣ್ಡೇ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ಧಿರತ್ಥು ಪೂರೇ ದುಗ್ಗನ್ಧೇತಿ ಕೇಸಲೋಮಾದಿನೋ ನಾನಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ಅಸುಚಿನೋ ಪೂರೇ ಪರಿಪುಣ್ಣೇ, ತತೋ ಏವ ದುಗ್ಗನ್ಧೇ ಧಿರತ್ಥು ತವ ಧೀಕಾರೋ ಹೋತು। ಪರಗತ್ತೇ ಮಮಾಯಸೇತಿ ಇದಞ್ಚ ತೇ ದುಗ್ಗನ್ಧಸ್ಸ ಉಪರಿ ಫೋಟಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಸ್ಸಯಂ ಏವಂ ಅಸುಚಿದುಗ್ಗನ್ಧಂ ಜೇಗುಚ್ಛಂ ಪಟಿಕ್ಕೂಲಸಮಾದಾನಂ ತಾದಿಸೇ ಏವ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಸೋಣಸಿಙ್ಗಾಲಕಿಮಿಕುಲಾದೀನಂ ಗತ್ತಭೂತೇ ಕಳೇವರೇ ಮಮತ್ತಂ ಕರೋಸಿ।
ಗೂಥಭಸ್ತೇತಿ ಗೂಥಭರಿತಭಸ್ತಸದಿಸೇ। ತಚೋನದ್ಧೇತಿ ತಚೇನ ಓನದ್ಧೇ ಛವಿಮತ್ತಪಟಿಚ್ಛಾದಿತಕಿಬ್ಬಿಸೇ। ಉರಗಣ್ಡಿಪಿಸಾಚಿನೀತಿ ಉರೇ ಠಿತಗಣ್ಡದ್ವಯವತೀ ಭಯಾನಕಭಾವತೋ ಅನತ್ಥಾವಹತೋ ಚ ಪಿಸಾಚಸದಿಸೀ। ಯಾನಿ ಸನ್ದನ್ತಿ ಸಬ್ಬದಾತಿ ಯಾನಿ ನವ ಸೋತಾನಿ, ನವ ವಣಮುಖಾನಿ ಸಬ್ಬದಾ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಸನ್ದನ್ತಿ, ಸವನ್ತಿ, ಅಸುಚಿಂ ಪಗ್ಘರನ್ತಿ।
ಪರಿಬನ್ಧನ್ತಿ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಪರಿಬನ್ಧಭೂತಂ। ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸಂಸಾರೇ ಭಯಂ ಇಕ್ಖನ್ತೋ ಭಿನ್ನಕಿಲೇಸೋ ವಾ ದೂರತೋ ಪರಿವಜ್ಜಯತೇತಿ ಮಮತ್ತಂ ನ ಕರೋತಿ। ಮೀಳ್ಹಞ್ಚ ಯಥಾ ಸುಚಿಕಾಮೋತಿ ಚ-ಇತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಯಥಾ ಸುಚಿಜಾತಿಕೋ ಸುಚಿಮೇವ ಇಚ್ಛನ್ತೋ ಸಸೀಸಂ ನ್ಹಾತೋ ಮೀಳ್ಹಂ ದಿಸ್ವಾ ದೂರತೋವ ಪರಿವಜ್ಜೇಸಿ, ಏವಮೇವಂ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಏವಞ್ಚೇ ತಂ ಜನೋ ಜಞ್ಞಾ, ಯಥಾ ಜಾನಾಮಿ ತಂ ಅಹನ್ತಿ ಏವಂ ಸರೀರಸಞ್ಞಿತಂ ಅಸುಚಿಪುಞ್ಜಂ ಯಥಾ ಅಹಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಜಾನಾಮಿ, ಏವಮೇವ ಮಹಾಜನೋ ಜಾನೇಯ್ಯ, ತಂ ಆರಕಾ ದೂರತೋವ ಪರಿವಜ್ಜೇಯ್ಯ। ಗೂಥಟ್ಠಾನಂವ ಪಾವುಸೇತಿ ಪಾವುಸಕಾಲೇ ಕಿಲಿನ್ನಾಸುಚಿಂ ನಿರನ್ತರಂ ಗೂಥಟ್ಠಾನಂ ವಿಯ ಸುಚಿಜಾತಿಕೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ನಿಮುಗ್ಗೋ ಸೀಸಂ ನ ಉಕ್ಖಿಪತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
ಏವಂ ‘‘ಏವಮೇತಂ ಮಹಾವೀರಾ’’ತಿ ಗಾಥಂ ವತ್ವಾ ಥೇರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತತ್ಥ ಏತ್ಥ ಚೇಕೇತಿ ಏವಂ ಪಾಕಟಪಟಿಕ್ಕೂಲಸಭಾವೇಪಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಕಾಯೇ ಏಕಚ್ಚೇ ಸತ್ತಾ ಆಸತ್ತಿಬಲವತಾಯ ವಿಸೀದನ್ತಿ ವಿಸಾದಂ ಪಙ್ಕಮ್ಹಿವ ಜರಗ್ಗವೋ ಮಹಾಕದ್ದಮಕುಚ್ಛಿಯಂ ಸಮ್ಪತಿತದುಬ್ಬಲಬಲಿಬದ್ದೋ ವಿಯ ಬ್ಯಸನಮೇವ ಪಾಪುಣನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಪುನ ತಂ ಥೇರೋ ಮಾದಿಸೇ ಏವರೂಪಾ ಪಟಿಪತ್ತಿ ನಿರತ್ಥಕಾ ವಿಘಾತಾವಹಾ ಏವಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಆಕಾಸಮ್ಹೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಗಾಥಾದ್ವಯಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಹಲಿದ್ದಿಯಾ ಅಞ್ಞೇನ ವಾ ರಙ್ಗಜಾತೇನ ಆಕಾಸಂ ರಞ್ಜಿತುಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ವಿಘಾತುದಯಂ ಚಿತ್ತವಿಘಾತಾವಹಮೇವ ಸಿಯಾ, ಯಥಾ ತಂ ಅವಿಸಯೇ ಯೋಗೋ।
ತದಾಕಾಸಸಮಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ತಯಿದಂ ಮಮ ಚಿತ್ತಂ ಆಕಾಸಸಮಂ ಕತ್ಥಚಿ ಅಲಗ್ಗಭಾವೇನ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಟ್ಠು ಸಮಾಹಿತಂ, ತಸ್ಮಾ ಮಾ ಪಾಪಚಿತ್ತೇ ಆಸಾದೀತಿ ಕಾಮೇಸು ನಿಮುಗ್ಗತಾಯ ಲಾಮಕಚಿತ್ತೇ ನಿಹೀನಚಿತ್ತೇ ಮಾದಿಸೇ ಮಾ ಆಸಾದೇಹಿ। ಅಗ್ಗಿಖನ್ಧಂವ ಪಕ್ಖಿಮಾತಿ ಪಕ್ಖಿಮಾ ಸಲಭೋ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧಂ ಆಸಾದೇನ್ತೋ ಅನತ್ಥಮೇವ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಏವಂ ಸಮ್ಪದಮಿದಂ ತುಯ್ಹನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತಕತನ್ತಿಆದಿಕಾ ಸತ್ತ ಗಾಥಾ ತಮೇವ ಗಣಿಕಂ ದಿಸ್ವಾ ವಿಪಲ್ಲತ್ತಚಿತ್ತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಓವಾದದಾನವಸೇನ ವುತ್ತಾ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸಾ ಗಣಿಕಾ ಮಙ್ಕುಭೂತಾ ಆಗತಮಗ್ಗೇನೇವ ಪಲಾತಾ।
ತದಾಸೀತಿಆದಿಕಾ ಚತಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಅನೇಕಾಕಾರಸಮ್ಪನ್ನೇತಿ ಅನೇಕೇಹಿ ಸೀಲಸಂವರಾದಿಪ್ಪಕಾರೇಹಿ ಪರಿಪುಣ್ಣೇ।
ಸುಖುಮಂ ತೇ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತೀತಿ ತೇ ಯೋಗಿನೋ ಅತಿಸುಖುಮಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಿ ನಾಮ। ಯಥಾ ಕಿಂ? ವಾಲಗ್ಗಂ ಉಸುನಾ ಯಥಾ ಯಥಾ ಸತಧಾಭಿನ್ನಸ್ಸ ವಾಲಸ್ಸ ಏಕಂ ಅಂಸು ಅಗ್ಗಂ ರತ್ತನ್ಧಕಾರತಿಮಿಸಾಯ ವಿಜ್ಜುಲ್ಲತೋಭಾಸೇನ ವಿಜ್ಝನ್ತಾ ವಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇ ಪನ ತೇತಿ ಆಹ ‘‘ಯೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಪರತೋ ನೋ ಚ ಅತ್ತತೋ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಪರತೋತಿ ಅನತ್ತತೋ। ತಸ್ಸ ಅತ್ತಗ್ಗಾಹಪಟಿಕ್ಖೇಪದಸ್ಸನಞ್ಹೇತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ನೋ ಚ ಅತ್ತತೋ’’ತಿ। ಏತೇನ ಅನತ್ತತೋ ಅಭಿವುಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಸೇನ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚೇ ಪಚ್ಚಬ್ಯಾಧಿಂಸೂತಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿಂಸು।
ಸತ್ತಿಯಾ ವಿಯ ಓಮಟ್ಠೋತಿ ಪಠಮಗಾಥಾ ತಿಸ್ಸತ್ಥೇರಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಾ, ದುತಿಯಾ ವಡ್ಢಮಾನತ್ಥೇರಂ। ತಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತತ್ಥಾವ।
ಚೋದಿತೋ ಭಾವಿತತ್ತೇನಾತಿ ಗಾಥಾ ಪಾಸಾದಕಮ್ಪನಸುತ್ತನ್ತಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಭಾವಿತತ್ತೇನ ಸರೀರನ್ತಿಮಧಾರಿನಾತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ।
ನಯಿದಂ ಸಿಥಿಲಮಾರಬ್ಭಾತಿಆದಿಕಾ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಹೀನವೀರಿಯಂ ವೇದನಾಮಕಂ ದಹರಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಸಿಥಿಲಮಾರಬ್ಭಾತಿ ಸಿಥಿಲಂ ಕತ್ವಾ ವೀರಿಯಂ ಅಕತ್ವಾ। ಅಪ್ಪೇನ ಥಾಮಸಾತಿ ಅಪ್ಪಕೇನ ವೀರಿಯಬಲೇನ ನಯಿದಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಮಹನ್ತೇನೇವ ಪನ ಚತುಬ್ಬಿಧಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನವೀರಿಯೇನ ಪತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
ವಿವರಮನುಪಭನ್ತೀತಿಆದಿಕಾ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಅತ್ತನೋ ವಿವೇಕಭಾವಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಅಭಿವನ್ದಿತೋತಿ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಸದೇವಕೇನ ಲೋಕೇನ ಚ ಅಭಿಮುಖೇನ ಹುತ್ವಾ ಥೋಮಿತೋ ನಮಸ್ಸಿತೋ ಚ।
ಉಪಸನ್ತಂ ಉಪರತನ್ತಿಆದಿಕಾ ಪಞ್ಚ ಗಾಥಾ ರಾಜಗಹಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸನ್ತಂ ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಾಳಕಣ್ಣೀ ಮಯಾ ದಿಟ್ಠಾ’’ತಿ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಠಿತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಂ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ‘‘ಅಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಮಾ ನಸ್ಸೀ’’ತಿ ಅರಿಯೂಪವಾದಪಟಿಘಾತತ್ಥಂ ‘‘ಥೇರಂ ವನ್ದಾಹೀ’’ತಿ ತಂ ಉಯ್ಯೋಜೇನ್ತೇನ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಜಾತಿಸತಂ ಗಚ್ಛೇತಿ ಜಾತೀನಂ ಸತಂ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಸೋತ್ತಿಯೋತಿ ಸೋತ್ತಿಯಜಾತಿಕೋ। ವೇದಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಞಾಣಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಏತಸ್ಸಾತಿ ಥೇರಸ್ಸ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಉದಿತೋದಿತಾ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನಾ ಸತಬ್ರಾಹ್ಮಣಜಾತಿಯೋ ಅನುಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನವಸೇನ ಉಪಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ತತ್ಥ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ವಿಜ್ಜಾಸು ನಿಪ್ಫತ್ತಿಂ ಗತೋ ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನಂ ಪಾರಗೂ ಸಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣವತ್ತಞ್ಚ ಪೂರೇನ್ತೋ, ತಸ್ಸೇತಂ ವಿಜ್ಜಾದಿಅನುಟ್ಠಾನಂ ಏತಸ್ಸ ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಸ್ಸ ವನ್ದನಾಯ ವನ್ದನಾಮಯಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಸೋಳಸಿಂ ಕಲಂ ನಾಗ್ಘತಿ, ವನ್ದನಾಮಯಪುಞ್ಞಮೇವ ತತೋ ಮಹನ್ತತರನ್ತಿ।
ಅಟ್ಠ ವಿಮೋಕ್ಖಾನೀತಿ ರೂಪಜ್ಝಾನಾದಿಕೇ ಅಟ್ಠ ವಿಮೋಕ್ಖೇ। ಭಾವನಾವಸೇನ ಹಿ ಲದ್ಧಾನಿ ರೂಪಜ್ಝಾನಾನಿ ಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಸುಟ್ಠು ವಿಮುತ್ತತಂ ಅಭಿರತಿವಸೇನ ಆರಮ್ಮಣೇ ನಿರಾಸಙ್ಗಞ್ಚ ಪವತ್ತಿಂ ಉಪಾದಾಯ ‘‘ವಿಮೋಕ್ಖಾನೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿ ಪನ ಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮೇಹಿ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಏವ। ಇಧ ಪನ ಝಾನಮೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅನುಲೋಮಂ ಪಟಿಲೋಮನ್ತಿ ಪಠಮಜ್ಝಾನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಾ ಅನುಲೋಮಂ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾ ಪಟಿಲೋಮಂ। ಪುರೇಭತ್ತನ್ತಿ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚತೋ ಪುರೇಯೇವ। ಅಫಸ್ಸಯೀತಿ ಅನೇಕಾಕಾರವೋಕಾರಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ। ತತೋ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಗಚ್ಛತೀತಿ ತತೋ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ, ತತೋ ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಸಮಾಪಜ್ಜಿತತೋ ಪಚ್ಛಾ ಇದಾನಿ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಗಚ್ಛತೀತಿ ತದಹು ಪವತ್ತಂ ಥೇರಸ್ಸ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಥೇರೋ ಪನ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ತಥೇವ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ।
ತಾದಿಸಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಮಾಸಾದೀತಿ ಯಾದಿಸಸ್ಸ ಗುಣಾ ಏಕದೇಸೇನ ವುತ್ತಾ, ತಾದಿಸಂ ತಥಾರೂಪಂ ಬುದ್ಧಾನುಬುದ್ಧಂ ಮಹಾಖೀಣಾಸವಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಮಾ ಆಸಾದೇಹಿ। ಮಾತ್ತಾನಂ ಖಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಆಸಾದನೇನ ಚ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಮಾ ಅತ್ತಾನಂ ಖಣಿ, ಅರಿಯೂಪವಾದೇನ ಅತ್ತನೋ ಕುಸಲಧಮ್ಮಂ ವಾ ಉಮ್ಮುಲೇಹಿ। ಅಭಿಪ್ಪಸಾದೇಹಿ ಮನನ್ತಿ ‘‘ಸಾಧುರೂಪೋ ವತ ಅಯಂ ಸಮಣೋ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇಹಿ। ಮಾ ತೇ ವಿಜಟಿ ಮತ್ಥಕನ್ತಿ ತವ ಮತ್ಥಕಂ ತಸ್ಮಿಂ ಕತೇನ ಅಪರಾಧೇನ ಸತ್ತಧಾ ಮಾ ಫಲಿ। ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಪಟಿಕಾರತ್ಥಂ ಖಿಪ್ಪಮೇವ ಪಞ್ಜಲಿಕೋ ವನ್ದಾತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ತಂ ಸುತ್ವಾ ಭೀತೋ ಸಂವಿಗ್ಗೋ ಲೋಮಹಟ್ಠಜಾತೋ ತಾವದೇವ ಥೇರಂ ಖಮಾಪೇಸಿ।
ನೇಸೋ ಪಸ್ಸತೀತಿಆದಿಕಾ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಪೋಟ್ಠಿಲಂ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸಮ್ಮಾ ಅಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಂ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವಕತಂ ದಿಸ್ವಾ ಚೋದನಾವಸೇನ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ನೇಸೋ ಪಸ್ಸತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಏಸೋ ಪೋಟ್ಠಿಲೋ ಭಿಕ್ಖು ಸತಂ ಬುದ್ಧಾದೀನಂ ಧಮ್ಮಂ ಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬಾನಂ ನ ಪಸ್ಸತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಸಂಸಾರೇನ ಪುರಕ್ಖತೋ ಸಂಸಾರಬನ್ಧನಅವಿಜ್ಜಾದಿನಾ ಪುರಕ್ಖತೋ ಅಪಾಯೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತನತೋ ಅಧೋಗಮಂ ಹೇಟ್ಠಾಗಾಮಿಂ ಮಾಯಾಸಾಠೇಯ್ಯಾನುಗತತ್ತಾ ಜಿಮ್ಹಪಥಂ ಮಿಚ್ಛಾಮಗ್ಗಭಾವತೋ ಕುಮ್ಮಗ್ಗಭೂತಂ ಮಿಚ್ಛಾಜೀವಂ ಅನುಧಾವತಿ ಅನುಪರಿವತ್ತತಿ।
ಕಿಮೀವ ಮೀಳ್ಹಸಲ್ಲಿತ್ತೋತಿ ಗೂಥಕಿಮೀ ವಿಯ ಮೀಳ್ಹೇನ ಸಮನ್ತತೋ ಲಿತ್ತೋ ಕಿಲೇಸಾಸುಚಿವಿಮಿಸ್ಸಿತೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ಅಧಿಮುಚ್ಛಿತೋ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋ। ಪಗಾಳ್ಹೋ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರೇತಿ ಲಾಭೇ ಚ ಸಕ್ಕಾರೇ ಚ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಪಕಾರತೋ ಗಾಳ್ಹೋ ಓಗಾಳ್ಹೋ। ತುಚ್ಛೋ ಗಚ್ಛತಿ ಪೋಟ್ಠಿಲೋತಿ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾಭಾವತೋ ತುಚ್ಛೋ ಅಸಾರೋ ಹುತ್ವಾ ಪೋಟ್ಠಿಲೋ ಭಿಕ್ಖು ಗಚ್ಛತಿ ಪವತ್ತತಿ।
ಇಮಞ್ಚ ಪಸ್ಸಾತಿಆದಿಕಾ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತಂ ಪಸಂಸನ್ತೇನ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಇಮಞ್ಚ ಪಸ್ಸಾತಿ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತಂ ಆಲಪತಿ। ಸುದಸ್ಸನನ್ತಿ ಅಸೇಕ್ಖಾನಂ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಾನಞ್ಚೇವ ಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಸಾವಕಪಾರಮೀಞಾಣಸ್ಸ ಚ ಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಸುನ್ದರದಸ್ಸನಂ। ವಿಮುತ್ತಂ ಉಭತೋಭಾಗೇತಿ ಉಭತೋಭಾಗತೋ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತಂ ಉಭತೋಭಾಗೇತಿ ಅರೂಪಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ರೂಪಕಾಯತೋ, ಮಗ್ಗೇನ ನಾಮಕಾಯತೋ, ಯಥಾರಹಂ ತೇಹಿಯೇವ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಸಮುಚ್ಛೇದಭಾಗೇಹಿ ವಿಮುತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಬ್ಬಸೋ ರಾಗಸಲ್ಲಾದೀನಂ ಅಭಾವೇನ ವಿಸಲ್ಲಂ ಕಾಮಾದಿಯೋಗಾನಂ ಸಮ್ಮದೇವ ಖೀಣತ್ತಾ ಖೀಣಸಂಯೋಗಂ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಸ್ಸ ವಿಜ್ಜಾತ್ತಯಸ್ಸ ಅಧಿಗತತ್ತಾ ತೇವಿಜ್ಜಂ ಮಚ್ಚುರಾಜಸ್ಸ ಭಞ್ಜಿತತ್ತಾ ಮಚ್ಚುಹಾಯಿನಂ ಪಸ್ಸಾತಿ ಯೋಜನಾ।
ಏತೇ ಸಮ್ಬಹುಲಾತಿಆದಿಕಾ ಗಾಥಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೇನ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರಂ ಪಸಂಸನ್ತೇನ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಪೂಜಿತೋ ನರದೇವೇನಾತಿ ನರೇಹಿ ಚ ದೇವೇಹಿ ಚ ಪರಮಾಯ ಪೂಜಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಮರಣಾಭಿಭೂತಿ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಮರಣಂ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಠಿತೋ। ಅಥ ವಾ ಪೂಜಿತೋ ನರದೇವೇನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಕಾರಣಭೂತೇನ ಅರಿಯಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಉಪ್ಪನ್ನೋ। ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಹಿ ಪಠಮಂ ಕಮ್ಮುನಾ ನರೋ ಮನುಸ್ಸೋ ಹುತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಪಿ ಅರಿಯಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಉತ್ತಮೋ ದೇವೋ ದೇವಾತಿದೇವೋ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ನರದೇವೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪೂಜಿತೋ ನರದೇವೇನ ಭಗವತಾ ಪಸಂಸಾವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಮರಣಾಭಿಭೂತೇ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಮರಣಾಭಿಭೂ ಮಚ್ಚುಹಾಯೀ। ಪುಣ್ಡರೀಕಂವ ತೋಯೇನ ಉದಕೇನ ಪುಣ್ಡರೀಕಂ ವಿಯ ಸಙ್ಖಾರಗತೇ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಲೇಪೇನ ನ ಉಪಲಿಮ್ಪತಿ, ಕತ್ಥಚಿಪಿ ಅನಿಸ್ಸಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಯಸ್ಸಾತಿ ಯೇನ। ಮುಹುತ್ತೇತಿ ಖಣಮತ್ತೇ ಕಾಲೇ। ಸಹಸ್ಸಧಾತಿ ಸಹಸ್ಸಪಕಾರೋ। ಲೋಕೋತಿ ಓಕಾಸಲೋಕೋ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಯೇನ ಮಹಿದ್ಧಿಕೇನ ಆಯಸ್ಮತಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೇನ ಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತು ಖಣೇನೇವ ಸಮ್ಮದೇವ ವಿದಿತೋ, ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಞಾತೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಪ್ಪೋ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಸದಿಸೋ ಆವಜ್ಜನಾದಿವಸೀಭಾವಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಇದ್ಧಿಸಮ್ಪದಾಯ ಚುತೂಪಪಾತೇ ಚ ವಸೀ। ಕಾಲೇ ಪಸ್ಸತೀತಿ ತದನುರೂಪೇ ಕಾಲೇ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ದೇವತಾ ಪಸ್ಸತೀತಿ।
ಸಾರಿಪುತ್ತೋವಾತಿಆದಿಕಾ ಗಾಥಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೇನ ಅತ್ತನೋ ಗುಣೇ ಪಕಾಸೇನ್ತೇನ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಸಾರಿಪುತ್ತೋವಾತಿ ಗಾಥಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪದಾಯ, ಸೀಲೇನ ಸೀಲಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ, ಉಪಸಮೇನ ಕಿಲೇಸವೂಪಸಮೇನ, ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಪಾರಙ್ಗತೋ ಪಾರಂ ಪರಿಯನ್ತಂ ಉಕ್ಕಂಸಂ ಗತೋ ಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಸಾವಕೇಹಿ ಪಞ್ಞಾದೀಹಿ ಗುಣೇಹಿ ಪರಮುಕ್ಕಂಸಗತೋ। ಪಞ್ಞಾಯ ಸೀಲೇನ ಹಿ ಪರಮುಕ್ಕಂಸಗತೋ। ಏತಾವಪರಮೋ ಸಿಯಾ ಏತಪರಮೋ ಏವ, ನತ್ಥಿ ತತೋ ಉತ್ತರೀತಿ। ಇಮಂ ಪನ ಥೇರೋ ಯಥಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಪಞ್ಞಾಯ ಉತ್ತಮೋ, ತಥಾ ಅಹಂ ಸಮಾಧಿನಾ ಉತ್ತಮೋತಿ ದೀಪೇತುಂ ಅವೋಚ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ।
ತತ್ಥ ಖಣೇನ ನಿಮ್ಮಿನೇತಿ ಖಣೇನೇವ ಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಅತ್ತಭಾವಂ ನಿಮ್ಮಿನೇಯ್ಯ ನಿಮ್ಮಿತುಂ ಸಮತ್ಥೋ। ತಸ್ಸ ನಿಮ್ಮಿನನೇ ನ ಮಯ್ಹಂ ಭಾರೋ ಅತ್ಥಿ। ವಿಕುಬ್ಬನಾಸು ಕುಸಲೋ, ವಸೀಭೂತೋಮ್ಹಿ ಇದ್ಧಿಯಾತಿ ನ ಕೇವಲಂ ಮನೋಮಯವಿಕುಬ್ಬನಾಸು ಏವ, ಸಬ್ಬಾಯಪಿ ಇದ್ಧಿಯಾ ವಸೀಭಾವಪ್ಪತ್ತೋ ಅಮ್ಹಿ।
ಸಮಾಧಿವಿಜ್ಜಾವಸಿಪಾರಮೀಗತೋತಿ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರಾದಿಸಮಾಧೀಸು ಚೇವ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಞಾಣಾದಿವಿಜ್ಜಾಸು ಚ ವಸೀಭಾವೇನ ಪಾರಮಿಂ ಕೋಟಿಂ ಪತ್ತೋ ಅಸಿ। ತಸ್ಸ ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯಾದಿರಹಿತಸ್ಸ ಸತ್ಥು ಸಾಸನೇ ಯಥಾವುತ್ತೇಹಿ ಗುಣೇಹಿ ಉಕ್ಕಂಸಗತೋ। ಧಿತಿಸಮ್ಪನ್ನತಾಯ ಧೀರೋ, ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಗೋತ್ತೋ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ, ಸುಟ್ಠು ಠಪಿತಇನ್ದ್ರಿಯತಾಯ ಸಮಾಹಿತಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ಯಥಾ ಹತ್ಥಿನಾಗೋ ಪೂತಿಲತಾಬನ್ಧನಂ ಸುಖೇನೇವ ಛಿನ್ದತಿ, ಏವಂ ಸಕಲಂ ಕಿಲೇಸಬನ್ಧನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿ ಏವಾತಿ।
ಕೀದಿಸೋ ನಿರಯೋ ಆಸೀತಿಆದಯೋ ಗಾಥಾ ಕೋಟ್ಠಂ ಅನುಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಠಿತಮಾರಂ ತಜ್ಜೇನ್ತೇನ ಥೇರೇನ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಕೀದಿಸೋತಿ ಕಿಂಪಕಾರೋ। ಯತ್ಥ ದುಸ್ಸೀತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ನಿರಯೇ ‘‘ದುಸ್ಸೀ’’ತಿ ಏವಂನಾಮೋ ಮಾರೋ। ಅಪಚ್ಚಥಾತಿ ನಿರಯಗ್ಗಿನಾ ಅಪಚ್ಚಿ। ವಿಧುರಂ ಸಾವಕನ್ತಿ ವಿಧುರಂ ನಾಮ ಕಕುಸನ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅಗ್ಗಸಾವಕಂ। ಆಸಜ್ಜಾತಿ ಘಟ್ಟಯಿತ್ವಾ ಬಾಧಿತ್ವಾ। ಕಕುಸನ್ಧಞ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ್ತಿ ಕಕುಸನ್ಧಞ್ಚ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಆಸಜ್ಜಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭಗವನ್ತಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕುಮಾರಂ ಆವಿಸಿತ್ವಾ ಮಾರೇನ ಖಿತ್ತಾ ಸಕ್ಖರಾ ಥೇರಸ್ಸ ಸೀಸೇ ಪತಿ।
ಸತಂ ಆಸಿ ಅಯೋಸಙ್ಕೂತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ನಿರಯೇ ಉಪಪನ್ನಾನಂ ತಿಗಾವುತೋ ಅತ್ತಭಾವೋ ಹೋತಿ, ದುಸ್ಸೀಮಾರಸ್ಸಾಪಿ ತಾದಿಸೋವ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ನಿರಯಪಾಲಾ ತಾಲಕ್ಖನ್ಧಪ್ಪಮಾಣಾನಂ ಅಯೋಸೂಲಾನಂ ಆದಿತ್ತಾನಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಾನಂ ಸಜೋತಿಭೂತಾನಂ ಸತಮೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂವ ತೇ ಠಾನೇ ಠಿತೇನ ಸಬ್ಬೇ ಪಚ್ಚತ್ತವೇದನಾತಿ ಸಯಮೇವ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕವೇದನಾಜನಕಾ। ಸಾ ಕಿರ ವೇದನಾ ಮಹಾನಿರಯವೇದನಾತೋ ದುಕ್ಖತರಾ ಹೋತಿ, ಯಥಾ ಹಿ ಸಿನೇಹಪಾನಸತ್ತಾಹತೋ ಪರಿಹಾರಸತ್ತಾಹಂ ದುಕ್ಖತರಂ, ಏವಂ ಮಹಾನಿರಯದುಕ್ಖತೋ ಉಸ್ಸದೇ ವುಟ್ಠಾನವೇದನಾ ದುಕ್ಖತರಾ। ಈದಿಸೋ ನಿರಯೋ ಆಸೀತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ದೇವದೂತಸುತ್ತೇನ (ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೩೬; ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೬೧) ನಿರಯೋ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ।
ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತೀತಿ ಯೋ ಮಹಾಭಿಞ್ಞೋ ಏತಂ ಕಮ್ಮಫಲಞ್ಚ ಹತ್ಥತಲೇ ಠಪಿತಆಮಲಕಂ ವಿಯ ಅಭಿಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖು ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಕೋತಿ ಭಿನ್ನಕಿಲೇಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಕೋ। ಕಣ್ಹ, ದುಕ್ಖಂ ನಿಗಚ್ಛಸೀತಿ ಏಕನ್ತಕಾಳಕೇಹಿ ಪಾಪಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ, ಕಣ್ಹ ಮಾರ, ದುಕ್ಖಂ ವಿನ್ದಿಸ್ಸಸಿ।
ಮಜ್ಝೇಸರಸ್ಮಿನ್ತಿ ಮಹಾಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಮಜ್ಝೇ ಕಿರ ಉದಕಂ ವತ್ಥುಂ ಕತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತವಿಮಾನಾನಿ ಕಪ್ಪಟ್ಠಿತಿಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ವಿಮಾನಾ ಕಪ್ಪಠಾಯಿನೋ’’ತಿ। ತೇಸಂ ವೇಳುರಿಯಸ್ಸ ವಿಯ ವಣ್ಣೋ ಹೋತಿ, ಪಬ್ಬತಮತ್ಥಕೇ ಜಲಿತನಳಗ್ಗಿಖನ್ಧೋ ವಿಯ ಚ ಏತೇಸಂ ಅಚ್ಚಿಯೋ ಜೋತನ್ತಿ, ತೇನ ತೇ ಅತಿವಿಯ ಪಭಸ್ಸರಾ ಪಭಾಸಮ್ಪನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ವೇಳುರಿಯವಣ್ಣಾ ರುಚಿರಾ, ಅಚ್ಚಿಮನ್ತೋ ಪಭಸ್ಸರಾ’’ತಿ। ಪುಥು ನಾನತ್ತವಣ್ಣಿಯೋತಿ ನೀಲಾದಿವಸೇನ ನಾನತ್ತವಣ್ಣಾ ಬಹೂ ಅಚ್ಛರಾ ತತ್ಥ ತೇಸು ವಿಮಾನೇಸು ನಚ್ಚನ್ತಿ।
ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತೀತಿ ಯೋ ಏತಂ ವಿಮಾನಂ ವತ್ಥುಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕತ್ವಾ ಜಾನಾತಿ। ಅಯಞ್ಹಿ ಅತ್ಥೋ ವಿಮಾನಪೇತವತ್ಥೂಹಿ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ।
ಬುದ್ಧೇನ ಚೋದಿತೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಚೋದಿತೋ ಉಯ್ಯೋಜಿತೋ। ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪೇಕ್ಖತೋತಿ ಮಹತೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ। ಮಿಗಾರಮಾತುಪಾಸಾದಂ ಪಾದಙ್ಗುಟ್ಠೇನ ಕಮ್ಪಯೀತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೫೧೩) ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ವಿಸಾಖಾಯ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾಯ ಕಾರಿತಂ ಸಹಸ್ಸಗಬ್ಭಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ಮಹಾಪಾಸಾದಂ ಅತ್ತನೋ ಪಾದಙ್ಗುಟ್ಠೇನ ಕಮ್ಪೇಸಿಂ। ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಸಮಯೇ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ಯಥಾವುತ್ತಪಾಸಾದೇ ಭಗವತಿ
ವೇಜಯನ್ತಪಾಸಾದನ್ತಿ ಸೋ ವೇಜಯನ್ತಪಾಸಾದೋ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಯೋಜನಸಹಸ್ಸುಬ್ಬೇಧೋ ಅನೇಕಸಹಸ್ಸನಿಯ್ಯೂಹಕೂಟಾಗಾರಪಟಿಮಣ್ಡಿತೋ ದೇವಾಸುರಸಙ್ಗಾಮೇ ಅಸುರೇ ಜಿನಿತ್ವಾ ಸಕ್ಕೇ ದೇವಾನಮಿನ್ದೇ ನಗರಮಜ್ಝೇ
‘‘ಯೋ
ಇದ್ಧಿಬಲೇನುಪತ್ಥದ್ಧೋ, ಸಂವೇಜೇಸಿ ಚ ದೇವತಾ’’ತಿ॥ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೫೧೩)
ಅಯಂ ಪನತ್ಥೋ ಚೂಳತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯವಿಮುತ್ತಿಸುತ್ತೇನ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೩೯೦ ಆದಯೋ) ದೀಪೇತಬ್ಬೋ। ಕಮ್ಪಿತಾಕಾರೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೋಯೇವ।
ಸಕ್ಕಂ ಸೋ ಪರಿಪುಚ್ಛತೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತಮೇವ ಥೇರಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯವಿಮುತ್ತಿಪುಚ್ಛಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಪಿ, ಆವುಸೋ, ಜಾನಾಸಿ, ತಣ್ಹಕ್ಖಯವಿಮುತ್ತಿಯೋ’’ತಿ। ತಸ್ಸ ಸಕ್ಕೋ ವಿಯಾಕಾಸೀತಿ ಇದಂ ಥೇರೇನ ಪಾಸಾದಕಮ್ಪನೇ ಕತೇ ಸಂವಿಗ್ಗಹದಯೇನ ಪಮಾದಂ ಪಹಾಯ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ಬ್ಯಾಕತಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಸತ್ಥಾರಾ ದೇಸಿತನಿಯಾಮೇನೇವ ಹಿ ಸೋ ತದಾ ಕಥೇಸಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠೋ ಯಥಾತಥ’’ನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಸಕ್ಕಂ ಸೋ ಪರಿಪುಚ್ಛತೀತಿ ಸಕ್ಕಂ ದೇವರಾಜಂ ಸೋ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರೋ ಸತ್ಥಾರಾ ದೇಸಿತಾಯ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಗಹಿತಭಾವಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಅತೀತತ್ಥೇ ಹಿ ಇದಂ ವತ್ತಮಾನವಚನಂ। ಅಪಿ, ಆವುಸೋ, ಜಾನಾಸೀತಿ, ಆವುಸೋ, ಅಪಿ ಜಾನಾಸಿ, ಕಿಂ ಜಾನಾಸಿ? ತಣ್ಹಕ್ಖಯವಿಮುತ್ತಿಯೋತಿ ಯಥಾ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯವಿಮುತ್ತಿಯೋ ಸತ್ಥಾರಾ ತುಯ್ಹಂ ದೇಸಿತಾ, ತಥಾ ಕಿಂ ಜಾನಾಸೀತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ತಣ್ಹಕ್ಖಯವಿಮುತ್ತಿಯೋತಿ ವಾ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಯವಿಮುತ್ತಿಸುತ್ತಸ್ಸ ದೇಸನಂ ಪುಚ್ಛತಿ।
ಬ್ರಹ್ಮಾನನ್ತಿ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನಂ। ಸುಧಮ್ಮಾಯಂ ಠಿತೋ ಸಭನ್ತಿ ಸುಧಮ್ಮಾಯ ಸಭಾಯ। ಅಯಂ ಪನ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಸುಧಮ್ಮಸಭಾವ, ನ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ, ಸುಧಮ್ಮಸಭಾವಿರಹಿತೋ ದೇವಲೋಕೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಅಜ್ಜಾಪಿ ತ್ಯಾವುಸೋ, ಸಾ ದಿಟ್ಠಿ, ಯಾ ತೇ ದಿಟ್ಠಿ ಪುರೇ ಅಹೂತಿ ಇಮಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ಉಪಗನ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನತ್ಥಿ ಕೋಚಿ ಪಸ್ಸಸಿ ವೀತಿವತ್ತನ್ತಂ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪಭಸ್ಸರನ್ತಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ವೀತಿಪತನ್ತಂ ಮಹಾಕಪ್ಪಿನಮಹಾಕಸ್ಸಪಾದೀಹಿ ಸಾವಕೇಹಿ ಪರಿವಾರಿತಸ್ಸ ತೇಜೋಧಾತುಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಸಸಾವಕಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಓಭಾಸಂ ಪಸ್ಸಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಸಮಯೇ ಭಗವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಸುಧಮ್ಮಾಯ ಸಭಾಯ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಕೋಚಿ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ಏವಂಮಹಿದ್ಧಿಕೋ, ಯೋ ಇಧ ಆಗನ್ತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ‘‘ಅಜ್ಜಾಪಿ ತ್ಯಾವುಸೋ, ಸಾ ದಿಟ್ಠೀ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ಅಯಂ ಪನತ್ಥೋ ಬಕಬ್ರಹ್ಮಸುತ್ತೇನ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೭೬) –
‘‘ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಏವರೂಪಂ ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಹೋತಿ – ‘ನತ್ಥಿ ಸೋ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ, ಯೋ ಇಧ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಬಲವಾ ಪುರಿಸೋ ಸಮಿಞ್ಜಿತಂ ವಾ ಬಾಹಂ ಪಸಾರೇಯ್ಯ, ಪಸಾರಿತಂ ವಾ ಬಾಹಂ ಸಮಿಞ್ಜೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವ ಜೇತವನೇ ಅನ್ತರಹಿತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಉಪರಿ ವೇಹಾಸಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸೀದಿ ತೇಜೋಧಾತುಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ।
‘‘ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಹಂ ನು ಖೋ ಭಗವಾ ಏತರಹಿ ವಿಹರತೀ’ತಿ? ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಉಪರಿವೇಹಾಸಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸಿನ್ನಂ ತೇಜೋಧಾತುಂ ಸಮಾಪನ್ನಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಬಲವಾ ಪುರಿಸೋ ಸಮಿಞ್ಜಿತಂ ವಾ ಬಾಹಂ ಪಸಾರೇಯ್ಯ, ಪಸಾರಿತಂ ವಾ ಬಾಹಂ ಸಮಿಞ್ಜೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವ ಜೇತವನೇ ಅನ್ತರಹಿತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಪುರತ್ಥಿಮಂ ದಿಸಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ
‘‘ಅಥ
‘‘ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಕಪ್ಪಿನಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಹಂ ನು ಖೋ ಭಗವಾ ಏತರಹಿ ವಿಹರತೀ’ತಿ? ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಪ್ಪಿನೋ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಉಪರಿವೇಹಾಸಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸಿನ್ನಂ ತೇಜೋಧಾತುಂ ಸಮಾಪನ್ನಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಬಲವಾ ಪುರಿಸೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇವ ಜೇತವನೇ ಅನ್ತರಹಿತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಪ್ಪಿನೋ ಪಚ್ಛಿಮಂ ದಿಸಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ। ಉಪರಿವೇಹಾಸಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸೀದಿ ತೇಜೋಧಾತುಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನೀಚತರಂ ಭಗವತೋ।
‘‘ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಅನುರುದ್ಧಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಕಹಂ ನು ಖೋ ಭಗವಾ ಏತರಹಿ ವಿಹರತೀ’ತಿ? ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅನುರುದ್ಧೋ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಕೇನ ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಉಪರಿವೇಹಾಸಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸಿನ್ನಂ ತೇಜೋಧಾತುಂ ಸಮಾಪನ್ನಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಬಲವಾ ಪುರಿಸೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇವ ಜೇತವನೇ ಅನ್ತರಹಿತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪಾತುರಹೋಸಿ
‘‘ಅಜ್ಜಾಪಿ ತೇ ಆವುಸೋ ಸಾ ದಿಟ್ಠಿ, ಯಾ ತೇ ದಿಟ್ಠಿ ಪುರೇ ಅಹು।
ಪಸ್ಸಸಿ ವೀತಿವತ್ತನ್ತಂ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪಭಸ್ಸರನ್ತಿ॥
‘‘ನ ಮೇ ಮಾರಿಸ ಸಾ ದಿಟ್ಠಿ, ಯಾ ಮೇ ದಿಟ್ಠಿ ಪುರೇ ಅಹು।
ಪಸ್ಸಾಮಿ ವೀತಿವತ್ತನ್ತಂ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪಭಸ್ಸರಂ।
ಸ್ವಾಹಂ ಅಜ್ಜ ಕಥಂ ವಜ್ಜಂ, ಅಹಂ ನಿಚ್ಚೋಮ್ಹಿ ಸಸ್ಸತೋ’’ತಿ॥
‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಸಂವೇಜೇತ್ವಾ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಬಲವಾ ಪುರಿಸೋ…ಪೇ॰…
‘‘ತೇವಿಜ್ಜಾ ಇದ್ಧಿಪತ್ತಾ ಚ, ಚೇತೋಪರಿಯಾಯಕೋವಿದಾ।
ಖೀಣಾಸವಾ ಅರಹನ್ತೋ, ಬಹೂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಕಾ’’ತಿ॥
‘‘ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಬ್ರಹ್ಮಪಾರಿಸಜ್ಜೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಯೇನ ಸೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಏತದವೋಚ – ಆಯಸ್ಮಾ, ಮಾರಿಸ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಏವಮಾಹ –
‘‘ತೇವಿಜ್ಜಾ
ಖೀಣಾಸವಾ ಅರಹನ್ತೋ, ಬಹೂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಕಾ’’ತಿ॥
‘‘ಇದಮವೋಚ ಸೋ ಬ್ರಹ್ಮಪಾರಿಸಜ್ಜೋ। ಅತ್ತಮನೋ ಚ ಸೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮಪಾರಿಸಜ್ಜಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದೀ’’ತಿ।
ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಯಂ ಪನತ್ಥೋ ಬಕಬ್ರಹ್ಮಸುತ್ತೇನ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ।
ಮಹಾನೇರುನೋ ಕೂಟನ್ತಿ ಕೂಟಸೀಸೇನ ಸಕಲಮೇವ ಸಿನೇರುಪಬ್ಬತರಾಜಂ ವದತಿ। ವಿಮೋಕ್ಖೇನ ಅಫಸ್ಸಯೀತಿ ಝಾನವಿಮೋಕ್ಖನಿಸ್ಸಯೇನ ಅಭಿಞ್ಞಾಣೇನ ಫಸ್ಸಯೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ವನನ್ತಿ ಜಮ್ಬುದೀಪಂ। ಸೋ ಹಿ ವನಬಹುಲತಾಯ ‘‘ವನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಜಮ್ಬುಸಣ್ಡಸ್ಸ ಇಸ್ಸರೋ’’ತಿ। ಪುಬ್ಬವಿದೇಹಾನನ್ತಿ ಪುಬ್ಬವಿದೇಹಟ್ಠಾನಂ, ಪುಬ್ಬವಿದೇಹನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೇ ಚ ಭೂಮಿಸಯಾ ನರಾತಿ ಭೂಮಿಸಯಾ ನರಾ ನಾಮ
‘‘ಏಕಸ್ಮಿಂ ನನ್ದೋಪನನ್ದೋ ನಾಮ ನಾಗರಾಜಾ ಞಾಣಮುಖೇ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛಿ। ಭಗವಾ ‘ಅಯಂ ನಾಗರಾಜಾ ಮಯ್ಹಂ ಞಾಣಮುಖೇ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ಸರಣಗಮನಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ದಿಸ್ವಾ ‘ಅಯಂ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋ ತೀಸು ರತನೇಸು ಅಪ್ಪಸನ್ನೋ, ಕೋ ನು ಖೋ ಇಮಂ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿತೋ ವಿಮೋಚೇಯ್ಯಾ’ತಿ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರಂ ಅದ್ದಸ।
‘‘ತತೋ ಪಭಾತಾಯ ರತ್ತಿಯಾ ಸರೀರಪಟಿಜಗ್ಗನಂ ಕತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘ಆನನ್ದ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಂ ಆರೋಚೇಹಿ ತಥಾಗತೋ ದೇವಚಾರಿಕಂ ಗಚ್ಛತೀ’ತಿ। ತಂದಿವಸಞ್ಚ ನನ್ದೋಪನನ್ದಸ್ಸ ಆಪಾನಭೂಮಿಂ ಸಜ್ಜಯಿಂಸು। ಸೋ ದಿಬ್ಬರತನಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ದಿಬ್ಬೇನ ಸೇತಚ್ಛತ್ತೇನ ಧಾರಿಯಮಾನೋ ತಿವಿಧನಾಟಕೇಹಿ ಚೇವ ನಾಗಪರಿಸಾಯ ಚ ಪರಿವುತೋ ದಿಬ್ಬಭಾಜನೇಸು ಉಪಟ್ಠಾಪಿತಂ ಅನ್ನಪಾನವಿಧಿಂ
‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ನನ್ದೋಪನನ್ದಸ್ಸ ನಾಗರಾಜಸ್ಸ ಏವರೂಪಂ ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಹೋತಿ – ‘ಇಮೇ ಹಿ ನಾಮ ಮುಣ್ಡಕಾ ಸಮಣಕಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಉಪರಿಭವನೇನ ದೇವಾನಂ ತಾವತಿಂಸಾನಂ ಭವನಂ ಪವಿಸನ್ತಿಪಿ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿಪಿ, ನ ಇದಾನಿ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಇಮೇಸಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಮತ್ಥಕೇ ಪಾದಪಂಸುಂ ಓಕಿರನ್ತಾನಂ ಗನ್ತುಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಉಟ್ಠಾಯ ಸಿನೇರುಪಾದಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ವಿಜಹಿತ್ವಾ ಸಿನೇರುಂ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ಭೋಗೇಹಿ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಫಣಂ ಕತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನಂ ಅವಕುಜ್ಜೇನ ಫಣೇನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅದಸ್ಸನಂ ಗಮೇಸಿ।
‘‘ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಪುಬ್ಬೇ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಠಿತೋ ಸಿನೇರುಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ಸಿನೇರುಪರಿಭಣ್ಡಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ತಾವತಿಂಸಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ವೇಜಯನ್ತಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ವೇಜಯನ್ತಸ್ಸ ಪಾಸಾದಸ್ಸ ಉಪರಿ ಧಜಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ। ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಹೇತು ಕೋ ಪಚ್ಚಯೋ, ಯಂ ಏತರಹಿ ನೇವ ಸಿನೇರುಂ ಪಸ್ಸಾಮಿ…ಪೇ॰… ನ ವೇಜಯನ್ತಸ್ಸ ಪಾಸಾದಸ್ಸ ಉಪರಿ ಧಜಂ ಪಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ? ಅಯಂ, ರಟ್ಠಪಾಲ, ನನ್ದೋಪನನ್ದೋ ನಾಮ ನಾಗರಾಜಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಕುಪಿತೋ ಸಿನೇರುಂ ಸತ್ತಕ್ಖತ್ತುಂ ಭೋಗೇಹಿ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ಫಣೇನ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಠಿತೋತಿ। ‘ದಮೇಮಿ
‘‘ಅವಸಾನೇ
‘‘ಥೇರೋ ತಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ವಿಜಹಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ದಕ್ಖಿಣಕಣ್ಣಸೋತೇನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ವಾಮಕಣ್ಣಸೋತೇನ ನಿಕ್ಖಮಿ, ವಾಮಕಣ್ಣಸೋತೇನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣಕಣ್ಣಸೋತೇನ ನಿಕ್ಖಮಿ। ತಥಾ ದಕ್ಖಿಣನಾಸಸೋತೇನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ವಾಮನಾಸಸೋತೇನ ನಿಕ್ಖಮಿ, ವಾಮನಾಸಸೋತೇನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣನಾಸಸೋತೇನ ನಿಕ್ಖಮಿ। ತತೋ ನಾಗರಾಜಾ ಮುಖಂ ವಿವರಿ। ಥೇರೋ ಮುಖೇನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅನ್ತೋಕುಚ್ಛಿಯಂ ಪಾಚೀನೇನ ಚ ಪಚ್ಛಿಮೇನ ಚ ಚಙ್ಕಮತಿ। ಭಗವಾ ‘ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನ, ಮನಸಿ ಕರೋಹಿ ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ ನಾಗೋ’ತಿ ಆಹ। ಥೇರೋ ‘ಮಯ್ಹಂ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ ಭಾವಿತಾ ಬಹುಲೀಕತಾ ಯಾನೀಕತಾ ವತ್ಥುಕತಾ ಅನುಟ್ಠಿತಾ ಪರಿಚಿತಾ ಸುಸಮಾರದ್ಧಾ, ತಿಟ್ಠತು, ಭನ್ತೇ, ನನ್ದೋಪನನ್ದೋ, ಅಹಂ ನನ್ದೋಪನನ್ದಸದಿಸಾನಂ ನಾಗರಾಜಾನಂ ಸತಮ್ಪಿ ಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ದಮೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ ಆಹ।
‘‘ನಾಗರಾಜಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘ಪವಿಸನ್ತೋ ತಾವ ಮೇ ನ ದಿಟ್ಠೋ, ನಿಕ್ಖಮನಕಾಲೇ ದಾನಿ ನಂ ದಾಠಾನ್ತರೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಙ್ಖಾದಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘ನಿಕ್ಖಮಥ, ಭನ್ತೇ, ಮಾ ಮಂ ಅನ್ತೋಕುಚ್ಛಿಯಂ ಅಪರಾಪರಂ ಚಙ್ಕಮನ್ತೋ ಬಾಧಯಿತ್ಥಾ’ತಿ ಆಹ। ಥೇರೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬಹಿ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ನಾಗರಾಜಾ ‘ಅಯಂ ಸೋ’ತಿ ದಿಸ್ವಾ ನಾಸವಾತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿ। ಥೇರೋ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ, ಲೋಮಕೂಪಮ್ಪಿಸ್ಸ ವಾತೋ ಚಾಲೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ। ‘ಅವಸೇಸಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಕಿರ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬಪಾಟಿಹಾರಿಯಾನಿ ಕಾತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯುಂ, ಇಮಂ ಪನ ಠಾನಂ ಪತ್ವಾ ಏವಂ ಖಿಪ್ಪನಿಸನ್ತಿನೋ ಹುತ್ವಾ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತೀ’ತಿ ನೇಸಂ ಭಗವಾ ನಾಗರಾಜದಮನಂ ನಾನುಜಾನಿ।
‘‘ನಾಗರಾಜಾ
‘‘ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಅತಿದಿವಾ ಆಗತತ್ಥಾ’ತಿ ಆಹ। ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸ್ಸ ಚ ನನ್ದೋಪನನ್ದಸ್ಸ ಚ ಸಙ್ಗಾಮೋ ಅಹೋಸೀತಿ। ಕಸ್ಸ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಜಯೋ, ಕಸ್ಸ ಪರಾಜಯೋತಿ? ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಸ್ಸ ಜಯೋ, ನನ್ದಸ್ಸ ಪರಾಜಯೋತಿ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ‘ಅಧಿವಾಸೇತು ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಏಕಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಭತ್ತಂ, ಸತ್ತಾಹಂ ಥೇರಸ್ಸ ಸಕ್ಕಾರಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ವತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಂ ಮಹಾಸಕ್ಕಾರಂ ಅಕಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘ನನ್ದೋಪನನ್ದದಮನೇನ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ’’’ತಿ।
ಯೋ ಏತಮಭಿಜಾನಾತೀತಿ ಏತಂ ಯಥಾವುತ್ತಂ ವಿಮೋಕ್ಖಂ ಫುಸನಕರಣವಸೇನ ಜಾನಾತಿ।
ನ ವೇ ಅಗ್ಗಿ ಚೇತಯತಿ, ಅಹಂ ಬಾಲಂ ಡಹಾಮೀತಿ ಏವಂ ನ ಅಗ್ಗಿ ಅಭಿಸಂಚೇತೇತಿ, ನಾಪಿ ಡಹನಾಯ ಪಯೋಗಂ ಪರಕ್ಕಮಂ ಕರೋತಿ, ಬಾಲೋ ಏವ ಪನ ‘‘ಅಯಂ ಮನ್ದಾಗತೀ’’ತಿ ಅನಿಜಲನ್ತಂ ವಿಯ ಜಲಿತಂ ಅಗ್ಗಿಂ ಆಸಜ್ಜ ನಂ ಪಡಯ್ಹತಿ, ಏವಮೇವ, ಮಾರ, ನ ಮಯಂ ಡಹಿತುಕಾಮಾ, ಬಾಧೇತುಕಾಮಾ, ತ್ವಞ್ಞೇವ ಪನ ತಥಾ ಆಗಮನಾದಿಅತ್ಥೇನ ತಥಾಗತಂ ಅಗ್ಗಿಖನ್ಧಸದಿಸಂ ಅರಿಯಸಾವಕಂ ಆಸಜ್ಜ ಅತ್ತಾನಂ ಡಹಿಸ್ಸಸಿ, ಡಹದುಕ್ಖತೋ ನ ಮುಞ್ಚಿಸ್ಸಸಿ।
ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವೀತಿ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಟಿಲಭತಿ। ನ ಮೇ ಪಾಪಂ ವಿಪಚ್ಚತೀತಿ ಮಮ ಪಾಪಂ ನ ವಿಪಚ್ಚತಿ, ಕಿಂ ನು, ಮಾರ, ಏವಂ ಮಞ್ಞಸಿ ನಯಿದಮತ್ಥಿ।
ಕರೋತೋ ತೇ ಚೀಯತೇ ಪಾಪನ್ತಿ ಏಕಂಸೇನ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ತೇ ಪಾಪಂ ಚಿರರತ್ತಾಯ ಚಿರಕಾಲಂ ಅನತ್ಥಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಉಪಚೀಯತಿ। ಮಾರ, ನಿಬ್ಬಿನ್ದ ಬುದ್ಧಮ್ಹಾತಿ ಚತುಸಚ್ಚಬುದ್ಧತೋ ಬುದ್ಧಸಾವಕತೋ ನಿಬ್ಬಿನ್ದ ನಿಬ್ಬಿಜ್ಜ ಪರತೋ ಕಮ್ಮಂ। ಆಸಂ ಮಾಕಾಸಿ ಭಿಕ್ಖುಸೂತಿ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ ವಿರೋಧೇಮಿ ವಿಹೇಸೇಮೀ’’ತಿ ಏತಂ ಆಸಂ ಮಾಕಾಸಿ।
ಇತೀತಿ ಏವಂ। ಮಾರಂ ಅತಜ್ಜೇಸೀತಿ, ‘‘ಮಾರ, ನಿಬ್ಬಿನ್ದ…ಪೇ॰… ಭಿಕ್ಖುಸೂ’’ತಿ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ। ಭೇಸಕಳಾವನೇತಿ ತತೋತಿ ಸೋ ದುಮ್ಮನೋ ಯಕ್ಖೋತಿ
ಏವಮಯಂ ಮಹಾಥೇರೋ ಮಾರಂ ತಜ್ಜೇತ್ವಾ ದೇವಚಾರಿಕಾನರಕಚಾರಿಕಾದಿವಸೇನ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಸಾವಕೇಹಿ ಅಸಾಧಾರಣಂ ಸತ್ತೂಪಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಆಯುಪರಿಯೋಸಾನೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿ। ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನ್ತೋ ಚ ಅನೋಮದಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಾದಮೂಲೇ ಪಣಿಧಾನಂ ಕತ್ವಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಉಳಾರಾನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಸಾವಕಪಾರಮಿಯಾ ಮತ್ಥಕೇ ಠಿತೋಪಿ ಅನ್ತರಾ ಕತಸ್ಸ ಪಾಪಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಸೇನ ಉಟ್ಠಿತಾಯ ಕಮ್ಮಪಿಲೋತಿಕಾಯ ತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ಉಯ್ಯೋಜಿತೇಹಿ ಚೋರೇಹಿ ಬಾಧಿತೋ ಅನಪ್ಪಕಂ ಸರೀರಖೇದಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧.೩೭೫, ೩೮೦-೩೯೭) –
‘‘ಅನೋಮದಸ್ಸೀ ಭಗವಾ, ಲೋಕಜೇಟ್ಠೋ ನರಾಸಭೋ।
ವಿಹಾಸಿ ಹಿಮವನ್ತಮ್ಹಿ, ದೇವಸಙ್ಘಪುರಕ್ಖತೋ॥
‘‘ಭಗವಾ ತತೋ ಓತರಿತ್ವಾ, ವಿಚರಿ ಚಾರಿಕಂ ಜಿನೋ।
ಸತ್ತಕಾಯಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ, ಬಾರಾಣಸಿಂ ಉಪಾಗಮಿ॥
‘‘ಖೀಣಾಸವಸಹಸ್ಸೇಹಿ, ಪರಿವುತೋ ಲೋಕನಾಯಕೋ।
ಓಭಾಸೇನ್ತೋ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ವಿರೋಚಿತ್ಥ ಮಹಾಮುನಿ॥
‘‘ತದಾಹಂ ಗಹಪತಿ ಹುತ್ವಾ, ಸರದೇನ ಮಹಿದ್ಧಿನಾ।
ಉಯ್ಯೋಜಿತೋ ಸಹಾಯೇನ, ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಂ॥
‘‘ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾನ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ತಥಾಗತಂ।
ಅತ್ತನೋ ಭವನಂ ನೇಸಿ, ಮಾನಯನ್ತೋ ಮಹಾಮುನಿಂ॥
‘‘ಉಪಟ್ಠಿತಂ ಮಹಾವೀರಂ, ದೇವದೇವಂ ನರಾಸಭಂ।
ಸಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ತಪ್ಪೇಮಿ, ಅನ್ನಪಾನೇನಹಂ ತದಾ॥
‘‘ಅನುಮೋದಿ
ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ, ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಥ॥
‘‘ಯಂ ಸೋ ಸಙ್ಘಮಪೂಜೇಸಿ, ಬುದ್ಧಞ್ಚ ಲೋಕನಾಯಕಂ।
ತೇನ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸಾದೇನ, ದೇವಲೋಕಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ॥
‘‘ಸತ್ತಸತ್ತತಿಕ್ಖತ್ತುಞ್ಚ, ದೇವರಜ್ಜಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ।
ಪಥಬ್ಯಾ ರಜ್ಜಂ ಅಟ್ಠಸತಂ, ವಸುಧಂ ಆವಸಿಸ್ಸತಿ॥
‘‘ಪಞ್ಚಪಞ್ಞಾಸಕ್ಖತ್ತುಞ್ಚ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ।
ಭೋಗಾ ಅಸಙ್ಖಿಯಾ ತಸ್ಸ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ ತಾವದೇ॥
‘‘ಅಪರಿಮೇಯ್ಯೇ
ಗೋತಮೋ ನಾಮ ಗೋತ್ತೇನ, ಸತ್ಥಾ ಲೋಕೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
‘‘ನಿರಯಾ ಸೋ ಚವಿತ್ವಾನ, ಮನುಸ್ಸತ್ತಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ।
ಕೋಲಿತೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಬ್ರಹ್ಮಬನ್ಧು ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
‘‘ಸೋ ಪಚ್ಛಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾನ, ಕುಸಲಮೂಲೇನ ಚೋದಿತೋ।
ಗೋತಮಸ್ಸ ಭಗವತೋ, ದುತಿಯೋ ಹೇಸ್ಸತಿ ಸಾವಕೋ॥
‘‘ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಪಹಿತತ್ತೋ, ಇದ್ಧಿಯಾ ಪಾರಮಿಂ ಗತೋ।
ಸಬ್ಬಾಸವೇ ಪರಿಞ್ಞಾಯ, ನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸತಿನಾಸವೋ॥
‘‘ಪಾಪಮಿತ್ತೋಪನಿಸ್ಸಾಯ, ಕಾಮರಾಗವಸಂ ಗತೋ।
ಮಾತರಂ ಪಿತರಞ್ಚಾಪಿ, ಘಾತಯಿಂ ದುಟ್ಠಮಾನಸೋ॥
‘‘ಯಂ ಯಂ ಯೋನುಪಪಜ್ಜಾಮಿ, ನಿರಯಂ ಅಥ ಮಾನುಸಂ।
ಪಾಪಕಮ್ಮಸಮಙ್ಗಿತಾ, ಭಿನ್ನಸೀಸೋ ಮರಾಮಹಂ॥
‘‘ಇದಂ ಪಚ್ಛಿಮಕಂ ಮಯ್ಹಂ, ಚರಿಮೋ ವತ್ತತೇ ಭವೋ।
ಇಧಾಪಿ ಏದಿಸೋ ಮಯ್ಹಂ, ಮರಣಕಾಲೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
‘‘ಪವಿವೇಕಮನುಯುತ್ತೋ, ಸಮಾಧಿಭಾವನಾರತೋ।
ಸಬ್ಬಾಸವೇ ಪರಿಞ್ಞಾಯ, ವಿಹರಾಮಿ ಅನಾಸವೋ॥
‘‘ಧರಣಿಮ್ಪಿ ಸುಗಮ್ಭೀರಂ, ಬಹಲಂ ದುಪ್ಪಧಂಸಿಯಂ।
ವಾಮಙ್ಗುಟ್ಠೇನ ಖೋಭೇಯ್ಯಂ, ಇದ್ಧಿಯಾ ಪಾರಮಿಂ ಗತೋ॥
‘‘ಅಸ್ಮಿಮಾನಂ
ಸಾಮಣೇರೇ ಉಪಾದಾಯ, ಗರುಚಿತ್ತಂ ಕರೋಮಹಂ॥
‘‘ಅಪರಿಮೇಯ್ಯೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಕಮ್ಮಮಭಿನೀಹರಿಂ।
ತಾಹಂ ಭೂಮಿಮನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಪತ್ತೋಮ್ಹಿ ಆಸವಕ್ಖಯಂ॥
‘‘ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ ಚತಸ್ಸೋ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಸಟ್ಠಿನಿಪಾತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।