೧೩. ವೀಸತಿನಿಪಾತೋ
೧. ಅಮ್ಬಪಾಲೀಥೇರೀಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
ವೀಸತಿನಿಪಾತೇ ಕಾಳಕಾ ಭಮರವಣ್ಣಸಾದಿಸಾತಿಆದಿಕಾ ಅಮ್ಬಪಾಲಿಯಾ ಥೇರಿಯಾ ಗಾಥಾ। ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನನ್ತೀ ಸಿಖಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾ ಹುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಮಾದಾಯ ವಿಹರನ್ತೀ, ಏಕದಿವಸಂ ಸಮ್ಬಹುಲಾಹಿ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಚೇತಿಯಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕರೋನ್ತೀ ಪುರೇತರಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿಯಾ ಖೀಣಾಸವತ್ಥೇರಿಯಾ ಖಿಪನ್ತಿಯಾ ಸಹಸಾ ಖೇಳಪಿಣ್ಡಂ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣೇ ಪತಿತಂ, ಖೀಣಾಸವತ್ಥೇರಿಯಾ ಅಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಗತಾಯ ಅಯಂ ಪಚ್ಛತೋ ಅಮ್ಬಪಾಲೀತ್ವೇವ ವೋಹರೀಯಿತ್ಥ। ಅಥ ನಂ ಅಭಿರೂಪಂ ದಸ್ಸನೀಯಂ ಪಾಸಾದಿಕಂ ವಿಲಾಸಕನ್ತತಾದಿಗುಣವಿಸೇಸಸಮುದಿತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ರಾಜಕುಮಾರಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಗ್ಗಹಂ ಕಾತುಕಾಮಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಕಲಹಂ ಅಕಂಸು। ತೇಸಂ ಕಲಹವೂಪಸಮತ್ಥಂ ತಸ್ಸಾ ಕಮ್ಮಸಞ್ಚೋದಿತಾ ವೋಹಾರಿಕಾ ‘‘ಸಬ್ಬೇಸಂ ಹೋತೂ’’ತಿ ಗಣಿಕಾಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇಸುಂ। ಸಾ ಸತ್ಥರಿ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧಾ ಅತ್ತನೋ ಉಯ್ಯಾನೇ ವಿಹಾರಂ ಕತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾದೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತಸ್ಸ ವಿಮಲಕೋಣ್ಡಞ್ಞತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೀ ಅತ್ತನೋ ಸರೀರಸ್ಸ ಜರಾಜಿಣ್ಣಭಾವಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸಂವೇಗಜಾತಾ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಅನಿಚ್ಚತಂ ವಿಭಾವೇನ್ತೀ –
೨೫೨.
‘‘ಕಾಳಕಾ ಭಮರವಣ್ಣಸಾದಿಸಾ, ವೇಲ್ಲಿತಗ್ಗಾ ಮಮ ಮುದ್ಧಜಾ ಅಹುಂ।
ತೇ ಜರಾಯ ಸಾಣವಾಕಸಾದಿಸಾ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೫೩.
‘‘ವಾಸಿತೋವ
ತಂ ಜರಾಯಥ ಸಲೋಮಗನ್ಧಿಕಂ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೫೪.
‘‘ಕಾನನಂವ
ತಂ ಜರಾಯ ವಿರಲಂ ತಹಿಂ ತಹಿಂ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೫೫.
‘‘ಕಣ್ಹಖನ್ಧಕಸುವಣ್ಣಮಣ್ಡಿತಂ, ಸೋಭತೇ ಸುವೇಣೀಹಿಲಙ್ಕತಂ।
ತಂ ಜರಾಯ ಖಲಿತಂ ಸಿರಂ ಕತಂ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೫೬.
‘‘ಚಿತ್ತಕಾರಸುಕತಾವ ಲೇಖಿಕಾ, ಸೋಭರೇ ಸು ಭಮುಕಾ ಪುರೇ ಮಮ।
ತಾ
೨೫೭.
‘‘ಭಸ್ಸರಾ ಸುರುಚಿರಾ ಯಥಾ ಮಣೀ, ನೇತ್ತಹೇಸುಮಭಿನೀಲಮಾಯತಾ।
ತೇ ಜರಾಯಭಿಹತಾ ನ ಸೋಭರೇ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೫೮.
‘‘ಸಣ್ಹತುಙ್ಗಸದಿಸೀ ಚ ನಾಸಿಕಾ, ಸೋಭತೇ ಸು ಅಭಿಯೋಬ್ಬನಂ ಪತಿ।
ಸಾ ಜರಾಯ ಉಪಕೂಲಿತಾ ವಿಯ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೫೯.
‘‘ಕಙ್ಕಣಂವ ಸುಕತಂ ಸುನಿಟ್ಠಿತಂ, ಸೋಭರೇ ಸು ಮಮ ಕಣ್ಣಪಾಳಿಯೋ।
ತಾ ಜರಾಯ ವಲಿಭಿಪ್ಪಲಮ್ಬಿತಾ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೬೦.
‘‘ಪತ್ತಲೀಮಕುಲವಣ್ಣಸಾದಿಸಾ
ತೇ ಜರಾಯ ಖಣ್ಡಿತಾ ಚಾಸಿತಾ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೬೧.
‘‘ಕಾನನಮ್ಹಿ ವನಸಣ್ಡಚಾರಿನೀ, ಕೋಕಿಲಾವ ಮಧುರಂ ನಿಕೂಜಿಹಂ।
ತಂ ಜರಾಯ ಖಲಿತಂ ತಹಿಂ ತಹಿಂ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೬೨.
‘‘ಸಣ್ಹಕಮ್ಬುರಿವ ಸುಪ್ಪಮಜ್ಜಿತಾ, ಸೋಭತೇ ಸು ಗೀವಾ ಪುರೇ ಮಮ।
ಸಾ ಜರಾಯ ಭಗ್ಗಾ ವಿನಾಮಿತಾ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೬೩.
‘‘ವಟ್ಟಪಲಿಘಸದಿಸೋಪಮಾ ಉಭೋ, ಸೋಭರೇ ಸು ಬಾಹಾ ಪುರೇ ಮಮ।
ತಾ ಜರಾಯ ಯಥಾ ಪಾಟಲಿಬ್ಬಲಿತಾ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೬೪.
‘‘ಸಣ್ಹಮುದ್ದಿಕಸುವಣ್ಣಮಣ್ಡಿತಾ
ತೇ ಜರಾಯ ಯಥಾ ಮೂಲಮೂಲಿಕಾ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೬೫.
‘‘ಪೀನವಟ್ಟಸಹಿಭುಗ್ಗತಾ ಉಭೋ, ಸೋಭರೇ ಸು ಥನಕಾ ಪುರೇ ಮಮ।
ಥೇವಿಕೀವ
೨೬೬.
‘‘ಕಞ್ಚನಸ್ಸ ಫಲಕಂವ ಸಮ್ಮಟ್ಠಂ, ಸೋಭತೇ ಸು ಕಾಯೋ ಪುರೇ ಮಮ।
ಸೋ ವಲೀಹಿ ಸುಖುಮಾಹಿ ಓತತೋ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೬೭.
‘‘ನಾಗಭೋಗಸದಿಸೋಪಮಾ
ತೇ ಜರಾಯ ಯಥಾ ವೇಳುನಾಳಿಯೋ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೬೮.
‘‘ಸಣ್ಹನೂಪುರಸುವಣ್ಣಮಣ್ಡಿತಾ, ಸೋಭರೇ ಸು ಜಙ್ಘಾ ಪುರೇ ಮಮ।
ತಾ ಜರಾಯ ತಿಲದಣ್ಡಕಾರಿವ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೬೯.
‘‘ತೂಲಪುಣ್ಣಸದಿಸೋಪಮಾ ಉಭೋ, ಸೋಭರೇ ಸು ಪಾದಾ ಪುರೇ ಮಮ।
ತೇ ಜರಾಯ ಫುಟಿತಾ ವಲೀಮತಾ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ॥
೨೭೦.
‘‘ಏದಿಸೋ ಅಹು ಅಯಂ ಸಮುಸ್ಸಯೋ, ಜಜ್ಜರೋ ಬಹುದುಖಾನಮಾಲಯೋ।
ಸೋಪಲೇಪಪತಿತೋ ಜರಾಘರೋ, ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ’’ತಿ॥ –
ಇಮಾ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ।
ತತ್ಥ ಕಾಳಕಾತಿ ಕಾಳಕವಣ್ಣಾ। ಭಮರವಣ್ಣಸಾದಿಸಾತಿ ಕಾಳಕಾ ಹೋನ್ತಾಪಿ ಭಮರಸದಿಸವಣ್ಣಾ, ಸಿನಿದ್ಧನೀಲಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವೇಲ್ಲಿತಗ್ಗಾತಿ ಕುಞ್ಚಿತಗ್ಗಾ, ಮೂಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಅಗ್ಗಾ ಕುಞ್ಚಿತಾ ವೇಲ್ಲಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮುದ್ಧಜಾತಿ ಕೇಸಾ। ಜರಾಯಾತಿ ಜರಾಹೇತು ಜರಾಯ ಉಪಹತಸೋಭಾ। ಸಾಣವಾಕಸಾದಿಸಾತಿ ಸಾಣಸದಿಸಾ ವಾಕಸದಿಸಾ ಚ, ಸಾಣವಾಕಸದಿಸಾ ಚೇವ ಮಕಚಿವಾಕಸದಿಸಾ ಚಾತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಚ್ಚವಾದಿವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾತಿ ಸಚ್ಚವಾದಿನೋ ಅವಿತಥವಾದಿನೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ
ವಾಸಿತೋವ ಸುರಭೀ ಕರಣ್ಡಕೋತಿ ಪುಪ್ಫಗನ್ಧವಾಸಚುಣ್ಣಾದೀಹಿ ವಾಸಿತೋ ವಾಸಂ ಗಾಹಾಪಿತೋ ಪಸಾಧನಸಮುಗ್ಗೋ ವಿಯ ಸುಗನ್ಧಿ। ಪುಪ್ಫಪೂರ ಮಮ ಉತ್ತಮಙ್ಗಜೋತಿ ಚಮ್ಪಕಸುಮನಮಲ್ಲಿಕಾದೀಹಿ ಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂರಿತೋ ತನ್ತಿ ಉತ್ತಮಙ್ಗಜಂ। ಅಥ ಪಚ್ಛಾ ಏತರಹಿ ಸಲೋಮಗನ್ಧಿಕಂ ಪಾಕತಿಕಲೋಮಗನ್ಧಮೇವ ಜಾತಂ। ಅಥ ವಾ ಸಲೋಮಗನ್ಧಿಕನ್ತಿ ಮೇಣ್ಡಕಲೋಮೇಹಿ ಸಮಾನಗನ್ಧಂ। ‘‘ಏಳಕಲೋಮಗನ್ಧ’’ನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ।
ಕಾನನಂವ ಸಹಿತಂ ಸುರೋಪಿತನ್ತಿ ಸುಟ್ಠು ರೋಪಿತಂ ಸಹಿತಂ ಘನಸನ್ನಿವೇಸಂ ಉದ್ಧಮೇವ ಉಟ್ಠಿತಂ ಉಜುಕದೀಘಸಾಖಂ ಉಪವನಂ ವಿಯ। ಕೋಚ್ಛಸೂಚಿವಿಚಿತಗ್ಗಸೋಭಿತನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಕೋಚ್ಛೇನ ಸುವಣ್ಣಸೂಚಿಯಾ ಚ ಕೇಸಜಟಾವಿಜಟನೇನ ವಿಚಿತಗ್ಗಂ ಹುತ್ವಾ ಸೋಭಿತಂ, ಘನಭಾವೇನ ವಾ ಕೋಚ್ಛಸದಿಸಂ ಹುತ್ವಾ ಪಣದನ್ತಸೂಚೀಹಿ ವಿಚಿತಗ್ಗತಾಯ ಸೋಭಿತಂ। ತನ್ತಿ ಉತ್ತಮಙ್ಗಜಂ। ವಿರಲಂ ತಹಿಂ ತಹಿನ್ತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಿರಲಂ ವಿಲೂನಕೇಸಂ।
ಕಣ್ಹಖನ್ಧಕಸುವಣ್ಣಮಣ್ಡಿತನ್ತಿ ಸುವಣ್ಣವಜಿರಾದೀಹಿ ವಿಭೂಸಿತಂ ಕಣ್ಹಕೇಸಪುಞ್ಜಕಂ। ಯೇ ಪನ ‘‘ಸಣ್ಹಕಣ್ಡಕಸುವಣ್ಣಮಣ್ಡಿತ’’ನ್ತಿ ಪಠನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಸಣ್ಹಾಹಿ ಸುವಣ್ಣಸೂಚೀಹಿ ಜಟಾವಿಜಟನೇನ ಮಣ್ಡಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋಭತೇ ಸುವೇಣೀಹಿಲಙ್ಕತನ್ತಿ ಸುನ್ದರೇಹಿ ರಾಜರುಕ್ಖಮಾಲಾ ಸದಿಸೇಹಿ ಕೇಸವೇಣೀಹಿ ಅಲಙ್ಕತಂ ಹುತ್ವಾ ಪುಬ್ಬೇ ವಿರಾಜತೇ। ತಂ ಜರಾಯ ಖಲಿತಂ ಸಿರಂ ಕತನ್ತಿ ತಂ ತಥಾ ಸೋಭಿತಂ ಸಿರಂ ಇದಾನಿ ಜರಾಯ ಖಲಿತಂ ಖಣ್ಡಿತಾಖಣ್ಡಿತಂ ವಿಲೂನಕೇಸಂ ಕತಂ।
ಚಿತ್ತಕಾರಸುಕತಾವ ಲೇಖಿಕಾತಿ ಚಿತ್ತಕಾರೇನ ಸಿಪ್ಪಿನಾ ನೀಲಾಯ ವಣ್ಣಧಾತುಯಾ ಸುಟ್ಠು ಕತಾ ಲೇಖಾ ವಿಯ ಸೋಭತೇ। ಸು ಭಮುಕಾ ಪುರೇ ಮಮಾತಿ ಸುನ್ದರಾ ಭಮುಕಾ ಪುಬ್ಬೇ ಮಮ ಸೋಭನಂ ಗತಾ। ವಲಿಭಿಪ್ಪಲಮ್ಬಿತಾತಿ ನಲಾಟನ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾಹಿ ವಲೀಹಿ ಪಲಮ್ಬನ್ತಾ ಠಿತಾ।
ಭಸ್ಸರಾತಿ ಭಾಸುರಾ। ಸುರುಚಿರಾತಿ ಸುಟ್ಠು ರುಚಿರಾ। ಯಥಾ ಮಣೀತಿ ಮಣಿಮುದ್ದಿಕಾ ವಿಯ। ನೇತ್ತಹೇಸುನ್ತಿ ಸುನೇತ್ತಾ ಅಹೇಸುಂ। ಅಭಿನೀಲಮಾಯತಾತಿ ಅಭಿನೀಲಾ ಹುತ್ವಾ ಆಯತಾ। ತೇತಿ ನೇತ್ತಾ। ಜರಾಯಭಿಹತಾತಿ ಜರಾಯ ಅಭಿಹತಾ।
ಸಣ್ಹತುಙ್ಗಸದಿಸೀ ಚಾತಿ ಸಣ್ಹಾ ತುಙ್ಗಾ ಸೇಸಮುಖಾವಯವಾನಂ ಅನುರೂಪಾ ಚ। ಸೋಭತೇತಿ ವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಠಪಿತಹರಿತಾಲವಟ್ಟಿ ವಿಯ ಮಮ ನಾಸಿಕಾ ಸೋಭತೇ। ಸು ಅಭಿಯೋಬ್ಬನಂ ಪತೀತಿ ಸುನ್ದರೇ ಅಭಿನವಯೋಬ್ಬನಕಾಲೇ ಸಾ ನಾಸಿಕಾ ಇದಾನಿ ಜರಾಯ ನಿವಾರಿತಸೋಭತಾಯ ಪರಿಸೇದಿತಾ ವಿಯ ವರತ್ತಾ ವಿಯ ಚ ಜಾತಾ।
ಕಙ್ಕಣಂವ ಸುಕತಂ ಸುನಿಟ್ಠಿತನ್ತಿ ಸುಪರಿಕಮ್ಮಕತಂ ಸುವಣ್ಣಕಙ್ಕಣಂ ವಿಯ ವಟ್ಟುಲಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಸೋಭರೇತಿ ಸೋಭನ್ತೇ। ‘‘ಸೋಭನ್ತೇ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಸುಇತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಕಣ್ಣಪಾಳಿಯೋತಿ ಕಣ್ಣಗನ್ಧಾ। ವಲಿಭಿಪ್ಪಲಮ್ಬಿತಾತಿ ತಹಿಂ ತಹಿಂ ಉಪ್ಪನ್ನವಲೀಹಿ ವಲಿತಾ ಹುತ್ವಾ ವಟ್ಟನಿಯಾ ಪಣಾಮಿತವತ್ಥಖನ್ಧಾ ವಿಯ ಭಸ್ಸನ್ತಾ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ।
ಪತ್ತಲೀಮಕುಲವಣ್ಣಸಾದಿಸಾತಿ ಕದಲಿಮಕುಲಸದಿಸವಣ್ಣಸಣ್ಠಾನಾ। ಖಣ್ಡಿತಾತಿ ಭೇದನಪತನೇಹಿ ಖಣ್ಡಿತಾ ಖಣ್ಡಭಾವಂ ಗತಾ। ಅಸಿತಾತಿ ವಣ್ಣಭೇದೇನ ಅಸಿತಭಾವಂ ಗತಾ।
ಕಾನನಮ್ಹಿ ವನಸಣ್ಡಚಾರಿನೀ, ಕೋಕಿಲಾವ ಮಧುರಂ ನಿಕೂಜಿಹನ್ತಿ ವನಸಣ್ಡೇ ಗೋಚರಚರಣೇನ ವನಸಣ್ಡಚಾರಿನೀ ಕಾನನೇ ಅನುಸಂಗೀತನಿವಾಸಿನೀ ಕೋಕಿಲಾ ವಿಯ ಮಧುರಾಲಾಪಂ ನಿಕೂಜಿಹಂ। ತನ್ತಿ ನಿಕೂಜಿತಂ ಆಲಾಪಂ। ಖಲಿತಂ ತಹಿಂ ತಹಿನ್ತಿ ಖಣ್ಡದನ್ತಾದಿಭಾವೇನ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಕ್ಖಲಿತಂ ಜಾತಂ।
ಸಣ್ಹಕಮ್ಬುರಿವ ಸುಪ್ಪಮಜ್ಜಿತಾತಿ ಸುಟ್ಠು ಪಮಜ್ಜಿತಾ ಸಣ್ಹಾ ಸುವಣ್ಣಸಙ್ಖಾ ವಿಯ। ಭಗ್ಗಾ ವಿನಾಮಿತಾತಿ ಮಂಸಪರಿಕ್ಖಯೇನ ವಿಭೂತಸಿರಾಜಾಲತಾಯ ಭಗ್ಗಾ ಹುತ್ವಾ ವಿನತಾ।
ವಟ್ಟಪಲಿಘಸದಿಸೋಪಮಾತಿ ವಟ್ಟೇನ ಪಲಿಘದಣ್ಡೇನ ಸಮಸಮಾ। ತಾತಿ ತಾ ಉಭೋಪಿ ಬಾಹಾಯೋ। ಯಥಾ ಪಾಟಲಿಬ್ಬಲಿತಾತಿ ಜಜ್ಜರಭಾವೇನ ಪಲಿತಪಾಟಲಿಸಾಖಾಸದಿಸಾ।
ಸಣ್ಹಮುದ್ದಿಕಸುವಣ್ಣಮಣ್ಡಿತಾತಿ ಯಥಾ ಮೂಲಮೂಲಿಕಾತಿ ಮೂಲಕಕಣ್ಡಸದಿಸಾ।
ಪೀನವಟ್ಟಸಹಿತುಗ್ಗತಾತಿ ಪೀನಾ ವಟ್ಟಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಹಿತಾವ ಹುತ್ವಾ ಉಗ್ಗತಾ ಉದ್ಧಮುಖಾ। ಸೋಭತೇ ಸು ಥನಕಾ ಪುರೇ ಮಮಾತಿ ಮಮ ಉಭೋಪಿ ಥನಾ ಯಥಾವುತ್ತರೂಪಾ ಹುತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಕಲಸಿಯೋ ವಿಯ ಸೋಭಿಂಸು। ಪುಥುತ್ತೇ ಹಿ ಇದಂ ಏಕವಚನಂ, ಅತೀತತ್ಥೇ ಚ ವತ್ತಮಾನವಚನಂ। ಥೇವಿಕೀವ ಲಮ್ಬನ್ತಿ ನೋದಕಾತಿ
ಕಞ್ಚನಫಲಕಂವ ಸಮ್ಮಟ್ಠನ್ತಿ ಜಾತಿಹಿಙ್ಗುಲಕೇನ ಮಕ್ಖಿತ್ವಾ ಚಿರಪರಿಮಜ್ಜಿತಸೋವಣ್ಣಫಲಕಂ ವಿಯ ಸೋಭತೇ। ಸೋ ವಲೀಹಿ ಸುಖುಮಾಹಿ ಓತತೋತಿ ಸೋ ಮಮ ಕಾಯೋ ಇದಾನಿ ಸುಖುಮಾಹಿ ವಲೀಹಿ ತಹಿಂ ತಹಿಂ ವಿತತೋ ವಲಿತ್ತಚತಂ ಆಪನ್ನೋ।
ನಾಗಭೋಗಸದಿಸೋಪಮಾತಿ ಹತ್ಥಿನಾಗಸ್ಸ ಹತ್ಥೇನ ಸಮಸಮಾ। ಹತ್ಥೋ ಹಿ ಇಧ ಭುಞ್ಜತಿ ಏತೇನಾತಿ ಭೋಗೋತಿ ವುತ್ತೋ। ತೇತಿ ಊರುಯೋ। ಯಥಾ ವೇಳುನಾಳಿಯೋತಿ ಇದಾನಿ ವೇಳುಪಬ್ಬಸದಿಸಾ ಅಹೇಸುಂ।
ಸಣ್ಹನೂಪುರಸುವಣ್ಣಮಣ್ಡಿತಾತಿ ಸಿನಿದ್ಧಮಟ್ಠೇಹಿ ಸುವಣ್ಣನೂಪುರೇಹಿ ವಿಭೂಸಿತಾ। ಜಙ್ಘಾತಿ ಅಟ್ಠಿಜಙ್ಘಾಯೋ। ತಾತಿ ತಾ ಜಙ್ಘಾಯೋ। ತಿಲದಣ್ಡಕಾರಿವಾತಿ ಅಪ್ಪಮಂಸಲೋಹಿತತ್ತಾ ಕಿಸಭಾವೇನ ಲೂನಾವಸಿಟ್ಠವಿಸುಕ್ಖತಿಲದಣ್ಡಕಾ ವಿಯ ಅಹೇಸುಂ। ರ-ಕಾರೋ ಪದಸನ್ಧಿಕರೋ।
ತೂಲಪುಣ್ಣಸದಿಸೋಪಮಾತಿ ಮುದುಸಿನಿದ್ಧಭಾವೇನ ಸಿಮ್ಬಲಿತೂಲಪುಣ್ಣಪಲಿಗುಣ್ಠಿತಉಪಾಹನಸದಿಸಾ। ತೇ ಮಮ ಪಾದಾ ಇದಾನಿ ಫುಟಿತಾ ಫಲಿತಾ, ವಲೀಮತಾ ವಲಿಮನ್ತೋ ಜಾತಾ।
ಏದಿಸೋತಿ ಏವರೂಪೋ। ಅಹು ಅಹೋಸಿ ಯಥಾವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೋ। ಅಯಂ ಸಮುಸ್ಸಯೋತಿ ಅಯಂ ಮಮ ಕಾಯೋ। ಜಜ್ಜರೋತಿ ಸಿಥಿಲಾಬನ್ಧೋ ಬಹುದುಖಾನಮಾಲಯೋತಿ ಜರಾದಿಹೇತುಕಾನಂ ಬಹೂನಂ ದುಕ್ಖಾನಂ ಆಲಯಭೂತೋ। ಸೋಪಲೇಪಪತಿತೋತಿ ಸೋ ಅಯಂ ಸಮುಸ್ಸಯೋ ಅಪಲೇಪಪತಿತೋ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾಲೇಪಪರಿಕ್ಖಯೇನ ಪತಿತೋ ಪಾತಾಭಿಮುಖೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋಪಿ ಅಲೇಪಪತಿತೋತಿ ವಾ ಪದವಿಭಾಗೋ, ಸೋ ಏವತ್ಥೋ। ಜರಾಘರೋತಿ ಜಿಣ್ಣಘರಸದಿಸೋ। ಜರಾಯ ವಾ ಘರಭೂತೋ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಚ್ಚವಾದಿನೋ ಧಮ್ಮಾನಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಭಾವಂ ಸಮ್ಮದೇವ ಞತ್ವಾ ಕಥನತೋ ಅವಿತಥವಾದಿನೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಮಮ ಸತ್ಥುವಚನಂ ಅನಞ್ಞಥಾ।
ಏವಂ ಅಯಂ ಥೇರೀ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತಭಾವೇ ಅನಿಚ್ಚತಾಯ ಸಲ್ಲಕ್ಖಣಮುಖೇನ ಸಬ್ಬೇಸುಪಿ ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮೇಸು ಅನಿಚ್ಚತಂ ಉಪಧಾರೇತ್ವಾ ತದನುಸಾರೇನ ತತ್ಥ ದುಕ್ಖಲಕ್ಖಣಂ ಅನತ್ತಲಕ್ಖಣಞ್ಚ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇನ್ತೀ ಮಗ್ಗಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರೀ ೨.೪.೨೦೪-೨೧೯) –
‘‘ಯೋ
ತಸ್ಸಾಹಂ ಭಗಿನೀ ಆಸಿಂ, ಅಜಾಯಿಂ ಖತ್ತಿಯೇ ಕುಲೇ॥
‘‘ತಸ್ಸ
ಮಹಾದಾನಂ ದದಿತ್ವಾನ, ಪತ್ಥಯಿಂ ರೂಪಸಮ್ಪದಂ॥
‘‘ಏಕತಿಂಸೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಸಿಖೀ ಲೋಕಗ್ಗನಾಯಕೋ।
ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಲೋಕಪಜ್ಜೋತೋ, ತಿಲೋಕಸರಣೋ ಜಿನೋ॥
‘‘ತದಾರುಣಪುರೇ ರಮ್ಮೇ, ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಞಕುಲಸಮ್ಭವಾ।
ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಂ ಕುಪಿತಾ, ಭಿಕ್ಖುನಿಂ ಅಭಿಸಾಪಯಿಂ॥
‘‘ವೇಸಿಕಾವ ಅನಾಚಾರಾ, ಜಿನಸಾಸನದೂಸಿಕಾ।
ಏವಂ ಅಕ್ಕೋಸಯಿತ್ವಾನ, ತೇನ ಪಾಪೇನ ಕಮ್ಮುನಾ॥
‘‘ದಾರುಣಂ ನಿರಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಮಹಾದುಕ್ಖಸಮಪ್ಪಿತಾ।
ತತೋ ಚುತಾ ಮನುಸ್ಸೇಸು, ಉಪಪನ್ನಾ ತಪಸ್ಸಿನೀ॥
‘‘ದಸಜಾತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಗಣಿಕತ್ತಮಕಾರಯಿಂ।
ತಮ್ಹಾ ಪಾಪಾ ನ ಮುಚ್ಚಿಸ್ಸಂ, ಭುತ್ವಾ ದುಟ್ಠವಿಸಂ ಯಥಾ॥
‘‘ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಮಸೇವಿಸ್ಸಂ, ಕಸ್ಸಪೇ ಜಿನಸಾಸನೇ।
ತೇನ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನ, ಅಜಾಯಿಂ ತಿದಸೇ ಪುರೇ॥
‘‘ಪಚ್ಛಿಮೇ ಭವೇ ಸಮ್ಪತ್ತೇ, ಅಹೋಸಿಂ ಓಪಪಾತಿಕಾ।
ಅಮ್ಬಸಾಖನ್ತರೇ ಜಾತಾ, ಅಮ್ಬಪಾಲೀತಿ ತೇನಹಂ॥
‘‘ಪರಿವುತಾ ಪಾಣಕೋಟೀಹಿ, ಪಬ್ಬಜಿಂ ಜಿನಸಾಸನೇ।
ಪತ್ತಾಹಂ
‘‘ಇದ್ಧೀಸು
ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣಸ್ಸ, ವಸೀ ಹೋಮಿ ಮಹಾಮುನಿ॥
‘‘ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಜಾನಾಮಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ವಿಸೋಧಿತಂ।
ಸಬ್ಬಾಸವಪರಿಕ್ಖೀಣಾ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ॥
‘‘ಅತ್ಥಧಮ್ಮನಿರುತ್ತೀಸು, ಪಟಿಭಾನೇ ತಥೇವ ಚ।
ಞಾಣಂ ಮೇ ವಿಮಲಂ ಸುದ್ಧಂ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ವಾಹಸಾ॥
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ, ಭವಾ ಸಬ್ಬೇ ಸಮೂಹತಾ।
ನಾಗೀವ ಬನ್ಧನಂ ಛೇತ್ವಾ, ವಿಹರಾಮಿ ಅನಾಸವಾ॥
‘‘ಸ್ವಾಗತಂ
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ॥
‘‘ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ ಚತಸ್ಸೋ, ವಿಮೋಕ್ಖಾಪಿ ಚ ಅಟ್ಠಿಮೇ।
ಛಳಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಉದಾನವಸೇನ ತಾ ಏವ ಗಾಥಾ ಪಚ್ಚುದಾಹಾಸೀತಿ।
ಅಮ್ಬಪಾಲೀಥೇರೀಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೨. ರೋಹಿನೀಥೇರೀಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
ಸಮಣಾತಿ ಭೋತಿ ಸುಪೀತಿಆದಿಕಾ ರೋಹಿನಿಯಾ ಥೇರಿಯಾ ಗಾಥಾ। ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನನ್ತೀ ಇತೋ ಏಕನವುತಿಕಪ್ಪೇ ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ವಾ, ಏಕದಿವಸಂ ಬನ್ಧುಮತೀನಗರೇ ಭಗವನ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪೂವಸ್ಸ ಪೂರೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ದತ್ವಾ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತಾ ಪಞ್ಚಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ವನ್ದಿ। ಸಾ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೀ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಉಪಚಿತವಿಮೋಕ್ಖಸಮ್ಭಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ವೇಸಾಲಿಯಂ ಮಹಾವಿಭವಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ರೋಹಿನೀತಿ ಲದ್ಧನಾಮಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ವಾ, ಸತ್ಥರಿ ವೇಸಾಲಿಯಂ ವಿಹರನ್ತೇ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋತಾಪನ್ನಾ ಹುತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಸಾಸನೇ ಪಸಾದಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ
‘‘ನಗರೇ ಬನ್ಧುಮತಿಯಾ, ವಿಪಸ್ಸಿಸ್ಸ ಮಹೇಸಿನೋ।
ಪಿಣ್ಡಾಯ ವಿಚರನ್ತಸ್ಸ, ಪೂವೇದಾಸಿಮಹಂ ತದಾ॥
‘‘ತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಸುಕತೇನ, ಚೇತನಾಪಣಿಧೀಹಿ ಚ।
ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ, ತಾವತಿಂಸಮಗಚ್ಛಹಂ॥
‘‘ಛತ್ತಿಂಸದೇವರಾಜೂನಂ
ಪಞ್ಞಾಸಚಕ್ಕವತ್ತೀನಂ, ಮಹೇಸಿತ್ತಮಕಾರಯಿಂ॥
‘‘ಮನಸಾ ಪತ್ಥಿತಾ ನಾಮ, ಸಬ್ಬಾ ಮಯ್ಹಂ ಸಮಿಜ್ಝಥ।
ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭೋತ್ವಾನ, ದೇವೇಸು ಮನುಜೇಸು ಚ॥
‘‘ಪಚ್ಛಿಮೇ ಭವಸಮ್ಪತ್ತೇ, ಜಾತೋ ವಿಪ್ಪಕುಲೇ ಅಹಂ।
ರೋಹಿನೀ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಞಾತಕೇಹಿ ಪಿಯಾಯಿತಾ॥
‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಯಥಾತಥಂ।
ಸಂವಿಗ್ಗಮಾನಸಾ ಹುತ್ವಾ, ಪಬ್ಬಜಿಂ ಅನಗಾರಿಯಂ॥
‘‘ಯೋನಿಸೋ ಪದಹನ್ತೀನಂ, ಅರಹತ್ತಮಪಾಪುಣಿಂ।
ಏಕನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ದಾನಮದದಿಂ ತದಾ।
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಪೂವದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪುಬ್ಬೇ ಸೋತಾಪನ್ನಕಾಲೇ ಪಿತರಾ ಅತ್ತನಾ ಚ ವಚನಪಟಿವಚನವಸೇನ ವುತ್ತಗಾಥಾ ಉದಾನವಸೇನ ಭಾಸನ್ತೀ –
೨೭೧.
‘‘ಸಮಣಾತಿ
ಸಮಣಾನೇವ ಕಿತ್ತೇಸಿ, ಸಮಣೀ ನೂನ ಭವಿಸ್ಸಸಿ॥
೨೭೨.
‘‘ವಿಪುಲಂ ಅನ್ನಞ್ಚ ಪಾನಞ್ಚ, ಸಮಣಾನಂ ಪವೇಚ್ಛಸಿ।
ರೋಹಿನೀ ದಾನಿ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಕೇನ ತೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೭೩.
‘‘ಅಕಮ್ಮಕಾಮಾ ಅಲಸಾ, ಪರದತ್ತೂಪಜೀವಿನೋ।
ಆಸಂಸುಕಾ ಸಾದುಕಾಮಾ, ಕೇನ ತೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೭೪.
‘‘ಚಿರಸ್ಸಂ ವತ ಮಂ ತಾತ, ಸಮಣಾನಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಸಿ।
ತೇಸಂ ತೇ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಪಞ್ಞಾಸೀಲಪರಕ್ಕಮಂ॥
೨೭೫.
‘‘ಕಮ್ಮಕಾಮಾ ಅನಲಸಾ, ಕಮ್ಮಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಕಾರಕಾ।
ರಾಗಂ ದೋಸಂ ಪಜಹನ್ತಿ, ತೇನ ಮೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೭೬.
‘‘ತೀಣಿ ಪಾಪಸ್ಸ ಮೂಲಾನಿ, ಧುನನ್ತಿ ಸುಚಿಕಾರಿನೋ।
ಸಬ್ಬಂ ಪಾಪಂ ಪಹೀನೇಸಂ, ತೇನ ಮೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೭೭.
‘‘ಕಾಯಕಮ್ಮಂ
ಮನೋಕಮ್ಮಂ ಸುಚಿ ನೇಸಂ, ತೇನ ಮೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೭೮.
‘‘ವಿಮಲಾ
ಪುಣ್ಣಾ ಸುಕ್ಕಾನ ಧಮ್ಮಾನಂ, ತೇನ ಮೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೭೯.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಧಮ್ಮಧರಾ, ಅರಿಯಾ ಧಮ್ಮಜೀವಿನೋ।
ಅತ್ಥಂ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ದೇಸೇನ್ತಿ, ತೇನ ಮೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೮೦.
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಧಮ್ಮಧರಾ, ಅರಿಯಾ ಧಮ್ಮಜೀವಿನೋ।
ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಸತಿಮನ್ತೋ, ತೇನ ಮೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೮೧.
‘‘ದೂರಙ್ಗಮಾ
ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಪಜಾನನ್ತಿ, ತೇನ ಮೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೮೨.
‘‘ಯಸ್ಮಾ ಗಾಮಾ ಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ನ ವಿಲೋಕೇನ್ತಿ ಕಿಞ್ಚನಂ।
ಅನಪೇಕ್ಖಾವ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತೇನ ಮೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೮೩.
‘‘ನ ತೇ ಸಂ ಕೋಟ್ಠೇ ಓಪೇನ್ತಿ, ನ ಕುಮ್ಭಿಂ ನ ಖಳೋಪಿಯಂ।
ಪರಿನಿಟ್ಠಿತಮೇಸಾನಾ, ತೇನ ಮೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೮೪.
‘‘ನ ತೇ ಹಿರಞ್ಞಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ನ ಸುವಣ್ಣಂ ನ ರೂಪಿಯಂ।
ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇನ ಯಾಪೇನ್ತಿ, ತೇನ ಮೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೮೫.
‘‘ನಾನಾಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾ, ನಾನಾಜನಪದೇಹಿ ಚ।
ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಿಹಯನ್ತಿ, ತೇನ ಮೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾ॥
೨೮೬.
‘‘ಅತ್ಥಾಯ ವತ ನೋ ಭೋತಿ, ಕುಲೇ ಜಾತಾಸಿ ರೋಹಿನೀ।
ಸದ್ಧಾ ಬುದ್ಧೇ ಚ ಧಮ್ಮೇ ಚ, ಸಙ್ಘೇ ಚ ತಿಬ್ಬಗಾರವಾ॥
೨೮೭.
‘‘ತುವಞ್ಹೇತಂ ಪಜಾನಾಸಿ, ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಅನುತ್ತರಂ।
ಅಮ್ಹಮ್ಪಿ ಏತೇ ಸಮಣಾ, ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ ದಕ್ಖಿಣಂ॥
೨೮೮.
‘‘ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಹೇತ್ಥ ಯಞ್ಞೋ, ವಿಪುಲೋ ನೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ।
ಸಚೇ ಭಾಯಸಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ, ಸಚೇ ತೇ ದುಕ್ಖಮಪ್ಪಿಯಂ॥
೨೮೯.
‘‘ಉಪೇಹಿ ಸರಣಂ ಬುದ್ಧಂ, ಧಮ್ಮಂ ಸಙ್ಘಞ್ಚ ತಾದಿನಂ।
ಸಮಾದಿಯಾಹಿ ಸೀಲಾನಿ, ತಂ ತೇ ಅತ್ಥಾಯ ಹೇಹಿತಿ॥
೨೯೦.
‘‘ಉಪೇಮಿ
ಸಮಾದಿಯಾಮಿ ಸೀಲಾನಿ, ತಂ ಮೇ ಅತ್ಥಾಯ ಹೇಹಿತಿ॥
೨೯೧.
‘‘ಬ್ರಹ್ಮಬನ್ಧು
ತೇವಿಜ್ಜೋ ಸೋತ್ತಿಯೋ ಚಮ್ಹಿ, ವೇದಗೂ ಚಮ್ಹಿ ನ್ಹಾತಕೋ’’ತಿ॥ –
ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಪಚ್ಚುದಾಹಾಸಿ।
ತತ್ಥ ಆದಿತೋ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಅತ್ತನೋ ಧೀತು ಭಿಕ್ಖೂಸು ಸಮ್ಮುತಿಂ ಅನಿಚ್ಛನ್ತೇನ ವುತ್ತಾ। ತತ್ಥ ಸಮಣಾತಿ ಭೋತಿ ಸುಪೀತಿ ಭೋತಿ ತ್ವಂ ಸುಪನಕಾಲೇಪಿ ಸಮಣಾತಿ ಪಬುಜ್ಝಸೀತಿ ಸುಪನತೋ ಉಟ್ಠಹನ್ತೀಪಿ ‘‘ಸಮಣಾ’’ಇಚ್ಚೇವಂ ವತ್ವಾ ಪಬುಜ್ಝಸಿ ನಿದ್ದಾಯ ವುಟ್ಠಾಸಿ। ಸಮಣಾನೇವ ಕಿತ್ತೇಸೀತಿ ಸಬ್ಬಕಾಲಮ್ಪಿ ಸಮಣೇ ಏವ ಸಮಣಾನಮೇವ ವಾ ಗುಣೇ ಕಿತ್ತೇಸಿ ಅಭಿತ್ಥವಸಿ। ಸಮಣೀ ನೂನ ಭವಿಸ್ಸಸೀತಿ ಗಿಹಿರೂಪೇನ ಠಿತಾಪಿ ಚಿತ್ತೇನ ಸಮಣೀ ಏವ ಮಞ್ಞೇ ಭವಿಸ್ಸಸಿ। ಅಥ ವಾ ಸಮಣೀ ನೂನ ಭವಿಸ್ಸಸೀತಿ ಇದಾನಿ ಗಿಹಿರೂಪೇನ ಠಿತಾಪಿ ನ ಚಿರೇನೇವ ಸಮಣೀ ಏವ ಮಞ್ಞೇ ಭವಿಸ್ಸಸಿ ಸಮಣೇಸು ಏವ ನಿನ್ನಪೋಣಭಾವತೋ।
ಪವೇಚ್ಛಸೀತಿ ದೇಸಿ। ರೋಹಿನೀ ದಾನಿ ಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ, ಅಮ್ಮ ರೋಹಿನಿ, ತಂ ಅಹಂ ಇದಾನಿ ಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಅತ್ತನೋ ಧೀತರಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಆಹ। ಕೇನ ತೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾತಿ, ಅಮ್ಮ ರೋಹಿನಿ, ತ್ವಂ ಸಯನ್ತೀಪಿ ಪಬುಜ್ಝನ್ತೀಪಿ ಅಞ್ಞದಾಪಿ ಸಮಣಾನಮೇವ ಗುಣೇ ಕಿತ್ತಯಸಿ, ಕೇನ ನಾಮ ಕಾರಣೇನ ತುಯ್ಹಂ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾಯಿತಬ್ಬಾ ಜಾತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಇದಾನಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಮಣೇಸು ದೋಸಂ ಧೀತು ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೋ ‘‘ಅಕಮ್ಮಕಾಮಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಕಮ್ಮಕಾಮಾತಿ ನ ಕಮ್ಮಕಾಮಾ, ಅತ್ತನೋ ಪರೇಸಞ್ಚ ಅತ್ಥಾವಹಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಮ್ಮಂ ನ ಕಾತುಕಾಮಾ। ಅಲಸಾತಿ ಕುಸೀತಾ। ಪರದತ್ತೂಪಜೀವಿನೋತಿ ಪರೇಹಿ ದಿನ್ನೇನೇವ ಉಪಜೀವನಸೀಲಾ। ಆಸಂಸುಕಾತಿ ತತೋ ಏವ ಘಾಸಚ್ಛಾದನಾದೀನಂ ಆಸೀಸನಕಾ। ಸಾದುಕಾಮಾತಿ ಸಾದುಂ ಮಧುರಮೇವ ಆಹಾರಂ ಇಚ್ಛನಕಾ। ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಮಣಾನಂ ಗುಣೇ ಅಜಾನನ್ತೋ ಅತ್ತನಾವ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಂ ದೋಸಮಾಹ।
ತಂ ‘‘ಚೀರಸ್ಸಂ ವತ ಮಂ, ತಾತಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಚಿರಸ್ಸಂ ವತಾತಿ ಚಿರೇನ ವತ। ತಾತಾತಿ ಪಿತರಂ ಆಲಪತಿ। ಸಮಣಾನನ್ತಿ ಸಮಣೇ ಸಮಣಾನಂ ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಪಿಯಾಯಿತಬ್ಬಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಸಿ। ತೇಸನ್ತಿ ಸಮಣಾನಂ। ಪಞ್ಞಾಸೀಲಪರಕ್ಕಮನ್ತಿ
ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ‘‘ಕಮ್ಮಕಾಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕಮ್ಮಕಾಮಾತಿ ವತ್ತಪಟಿವತ್ತಾದಿಭೇದಂ ಕಮ್ಮಂ ಸಮಣಕಿಚ್ಚಂ ಪರಿಪೂರಣವಸೇನ ಕಾಮೇನ್ತಿ ಇಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಕಮ್ಮಕಾಮಾ। ತತ್ಥ ಯುತ್ತಪ್ಪಯುತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯ ಸಮುಟ್ಠಾಯ ವಾಯಮನತೋ ನ ಅಲಸಾತಿ ಅನಲಸಾ। ತಂ ಪನ ಕಮ್ಮಂ ಸೇಟ್ಠಂ ಉತ್ತಮಂ ನಿಬ್ಬಾನಾವಹಮೇವ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಕಮ್ಮಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಕಾರಕಾ। ಕರೋನ್ತಾ ಪನ ತಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅನವಜ್ಜಭಾವತೋ ರಾಗಂ ದೋಸಂ ಪಜಹನ್ತಿ, ಯಥಾ ರಾಗದೋಸಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ಏವಂ ಸಮಣಾ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ। ತೇನ ಮೇ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾತಿ ತೇನ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪಜ್ಜನೇನ ಮಯ್ಹಂ ಸಮಣಾ ಪಿಯಾಯಿತಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
ತೀಣಿ ಪಾಪಸ್ಸ ಮೂಲಾನೀತಿ ಲೋಭದೋಸಮೋಹಸಙ್ಖಾತಾನಿ ಅಕುಸಲಸ್ಸ ತೀಣಿ ಮೂಲಾನಿ। ಧುನನ್ತೀತಿ ನಿಗ್ಘಾತೇನ್ತಿ, ಪಜಹನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುಚಿಕಾರಿನೋತಿ ಅನವಜ್ಜಕಮ್ಮಕಾರಿನೋ। ಸಬ್ಬಂ ಪಾಪಂ ಪಹೀನೇಸನ್ತಿ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಾಧಿಗಮೇನ ಏಸಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಪಾಪಂ ಪಹೀನಂ।
ಏವಂ ‘‘ಸಮಣಾ ಸುಚಿಕಾರಿನೋ’’ತಿ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕಾಯಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
ವಿಮಲಾ ಸಙ್ಖಮುತ್ತಾವಾತಿ ಸುಧೋತಸಙ್ಖಾ ವಿಯ ಮುತ್ತಾ ವಿಯ ಚ ವಿಗತಮಲಾ ರಾಗಾದಿಮಲರಹಿತಾ। ಸುದ್ಧಾ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಾತಿ ಸನ್ತರಞ್ಚ ಬಾಹಿರಞ್ಚ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ। ತತೋ ಸನ್ತರಬಾಹಿರತೋ ಸುದ್ಧಾ, ಸುದ್ಧಾಸಯಪಯೋಗಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಣ್ಣಾ ಸುಕ್ಕಾನ ಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಏಕನ್ತಸುಕ್ಕೇಹಿ ಅನವಜ್ಜಧಮ್ಮೇಹಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಾ, ಅಸೇಖೇಹಿ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಾದೀಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಸುತ್ತಗೇಯ್ಯಾದಿಬಹುಂ ಬಹುಸ್ಸುತಾ, ಪರಿಯತ್ತಿಬಾಹುಸಚ್ಚೇನ ಪಟಿವೇಧಬಾಹುಸಚ್ಚೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಮೇವ ದುವಿಧಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮಂ ಧಾರೇನ್ತೀತಿ ಧಮ್ಮಧರಾ। ಸತ್ತಾನಂ ಆಚಾರಸಮಾಚಾರಸಿಕ್ಖಾಪದೇನ ಅರೀಯನ್ತೀತಿ ಅರಿಯಾ। ಧಮ್ಮೇನ ಞಾಯೇನ ಜೀವನ್ತೀತಿ ಧಮ್ಮಜೀವಿನೋ। ಅತ್ಥಂ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ದೇಸೇನ್ತೀತಿ
ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತಾತಿ ಸಮಾಹಿತಚಿತ್ತಾ। ಸತಿಮನ್ತೋತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಸತಿನೋ।
ದೂರಙ್ಗಮಾತಿ ಮನ್ತಭಾಣೀ। ನ ಉದ್ಧತಾತಿ ಅನುದ್ಧತಾ, ಉದ್ಧಚ್ಚರಹಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತಾ। ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಪಜಾನನ್ತೀತಿ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಯನ್ತಭೂತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಿ।
ನ ವಿಲೋಕೇನ್ತಿ ಕಿಞ್ಚನನ್ತಿ ಯತೋ ಗಾಮತೋ ಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ ಕಞ್ಚಿ ಸತ್ತಂ ವಾ ಸಙ್ಖಾರಂ ವಾ ಅಪೇಕ್ಖಾವಸೇನ ನ ಓಲೋಕೇನ್ತಿ, ಅಥ ಖೋ ಪನ ಅನಪೇಕ್ಖಾವ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಪಕ್ಕಮನ್ತಿ।
ನ ತೇ ಸಂ ಕೋಟ್ಠೇ ಓಪೇನ್ತೀತಿ ತೇ ಸಮಣಾ ಸಂ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ಕೋಟ್ಠೇ ನ ಓಪೇನ್ತಿ ನ ಪಟಿಸಾಮೇತ್ವಾ ಠಪೇನ್ತಿ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಪರಿಗ್ಗಹಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ಕುಮ್ಭಿನ್ತಿ ಕುಮ್ಭಿಯಂ। ಖಳೋಪಿಯನ್ತಿ ಪಚ್ಛಿಯಂ। ಪರಿನಿಟ್ಠಿತಮೇಸಾನಾತಿ ಪರಕುಲೇಸು ಪರೇಸಂ ಅತ್ಥಾಯ ಸಿದ್ಧಮೇವ ಘಾಸಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಾ।
ಹಿರಞ್ಞನ್ತಿ ಕಹಾಪಣಂ। ರೂಪಿಯನ್ತಿ ರಜತಂ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇನ ಯಾಪೇನ್ತೀತಿ ಅತೀತಂ ಅನನುಸೋಚನ್ತಾ ಅನಾಗತಞ್ಚ ಅಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇನ ಯಾಪೇನ್ತಿ ಅತ್ತಭಾವಂ ಪವತ್ತೇನ್ತಿ।
ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಿಹಯನ್ತೀತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಮೇತ್ತಿಂ ಕರೋನ್ತಿ। ‘‘ಪಿಹಾಯನ್ತಿ’’ಪಿ ಪಾಠೋ, ಸೋ ಏವ ಅತ್ಥೋ।
ಏವಂ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಧೀತುಯಾ ಸನ್ತಿಕೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಗುಣೇ ಸುತ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಧೀತರಂ ಪಸಂಸನ್ತೋ ‘‘ಅತ್ಥಾಯ ವತಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
ಅಮ್ಹಮ್ಪೀತಿ ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ। ದಕ್ಖಿಣನ್ತಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ।
ಏತ್ಥಾತಿ ಯಞ್ಞೋತಿ ದಾನಧಮ್ಮೋ। ವಿಪುಲೋತಿ ವಿಪುಲಫಲೋ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
ಏವಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸರಣೇಸು ಸೀಲೇಸು ಚ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಸಞ್ಜಾತಸಂವೇಗೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ‘‘ಬ್ರಹ್ಮಬನ್ಧೂ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೋಯೇವ।
ರೋಹಿನೀಥೇರೀಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೩. ಚಾಪಾಥೇರೀಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
ಲಟ್ಠಿಹತ್ಥೋ ಪುರೇ ಆಸೀತಿಆದಿಕಾ ಚಾಪಾಯ ಥೇರಿಯಾ ಗಾಥಾ। ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನನ್ತೀ, ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಉಪಚಿತಕುಸಲಮೂಲಾ ಸಮ್ಭತವಿಮೋಕ್ಖಸಮ್ಭಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ವಙ್ಗಹಾರಜನಪದೇ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಮಿಗಲುದ್ದಕಗಾಮೇ ಜೇಟ್ಠಕಮಿಗಲುದ್ದಕಸ್ಸ ಧೀತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಚಾಪಾತಿಸ್ಸಾ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಉಪಕೋ ಆಜೀವಕೋ ಬೋಧಿಮಣ್ಡತೋ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತುಂ ಬಾರಾಣಸಿಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಗಚ್ಛನ್ತೇನ ಸತ್ಥಾರಾ ಸಮಾಗತೋ ‘‘ವಿಪ್ಪಸನ್ನಾನಿ ಖೋ ತೇ, ಆವುಸೋ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಛವಿವಣ್ಣೋ ಪರಿಯೋದಾತೋ, ಕಂಸಿ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ, ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಕೋ ವಾ ತೇ ಸತ್ಥಾ, ಕಸ್ಸ ವಾ ತ್ವಂ ಧಮ್ಮಂ ರೋಚೇಸೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೧; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೮೫) ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ –
‘‘ಸಬ್ಬಾಭಿಭೂ ಸಬ್ಬವಿದೂಹಮಸ್ಮಿ, ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅನೂಪಲಿತ್ತೋ।
ಸಬ್ಬಞ್ಜಹೋ ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯೇ ವಿಮುತ್ತೋ, ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಯ ಕಮುದ್ದಿಸೇಯ್ಯಂ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೫೩; ಮಹಾವ॰ ೧೧; ಕಥಾ॰ ೪೦೫; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೮೫)।
‘‘ನ ಮೇ ಆಚರಿಯೋ ಅತ್ಥಿ, ಸದಿಸೋ ಮೇ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
ಸದೇವಕಸ್ಮಿಂ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ನತ್ಥಿ ಮೇ ಪಟಿಪುಗ್ಗಲೋ॥
‘‘ಅಹಞ್ಹಿ
ಏಕೋಮ್ಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ಸೀತಿಭೂತೋಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬುತೋ॥
‘‘ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತುಂ, ಗಚ್ಛಾಮಿ ಕಾಸಿನಂ ಪುರಂ।
ಅನ್ಧೀಭೂತಸ್ಮಿಂ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ಆಹಞ್ಛಂ ಅಮತದುನ್ದುಭಿ’’ನ್ತಿ॥ (ಮಹಾವ॰ ೧೧; ಕಥಾ॰ ೪೦೫; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೮೫) –
ಸತ್ಥಾರಾ
ಅಥ ಖೋ ಉಪಕೋ ಆಜೀವಕೋ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರವೇಲಾಯಂ ಮಿಗಲುದ್ದಕಸ್ಸ ಘರಂ ಗತೋ ಪರಿವಿಸಿತುಂ ಉಪಗತಂ ಚಾಪಂ ದಿಸ್ವಾ ರಾಗೇನ ಅಭಿಭೂತೋ ಭುಞ್ಜಿತುಮ್ಪಿ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಭಾಜನೇನ ಭತ್ತಂ ಆದಾಯ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭತ್ತಂ ಏಕಮನ್ತೇ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಸಚೇ ಚಾಪಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ, ಜೀವಾಮಿ, ನೋ ಚೇ, ಮರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ನಿರಾಹಾರೋ ನಿಪಜ್ಜಿ। ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಮಿಗಲುದ್ದಕೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಧೀತರಂ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಕಿಂ ಮಯ್ಹಂ ಅರಹನ್ತೇ ನ ಪಮಜ್ಜೀ’’ತಿ? ಸಾ ‘‘ಏಕದಿವಸಮೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪುನ ನಾಗತಪುಬ್ಬೋ’’ತಿ ಆಹ। ಮಿಗಲುದ್ದಕೋ ಚ ತಾವದೇವಸ್ಸ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಫಾಸುಕ’’ನ್ತಿ ಪಾದೇ ಪರಿಮಜ್ಜನ್ತೋ ಪುಚ್ಛಿ। ಉಪಕೋ ನಿತ್ಥುನನ್ತೋ ಪರಿವತ್ತತಿಯೇವ। ಸೋ ‘‘ವದಥ, ಭನ್ತೇ, ಯಂ ಮಯಾ ಸಕ್ಕಾ ಕಾತುಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ಉಪಕೋ ಏಕೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ಅತ್ತನೋ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಆರೋಚೇಸಿ। ‘‘ಇತರೋ ಜಾನಾಸಿ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಪ್ಪ’’ನ್ತಿ। ‘‘ನ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ನ, ಭನ್ತೇ, ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಪ್ಪಂ ಅಜಾನನ್ತೇನ ಸಕ್ಕಾ ಘರಂ ಆವಸಿತು’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಆಹ – ‘‘ನಾಹಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಪ್ಪಂ ಜಾನಾಮಿ, ಅಪಿಚ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಮಂಸಹಾರಕೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ಮಂಸಞ್ಚ ವಿಕ್ಕಿಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಮಾಗವಿಕೋ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಏತದೇವ ರುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ಉತ್ತರಸಾಟಕಂ ದತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸಹಾಯಕಸ್ಸ ಗೇಹೇ ಕತಿಪಾಹಂ ವಸಾಪೇತ್ವಾ ತಾದಿಸೇ ದಿವಸೇ ಘರಂ ಆನೇತ್ವಾ ಧೀತರಂ ಅದಾಸಿ।
ಅಥ ಸುಭದ್ದೋತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು। ಚಾಪಾ ತಸ್ಸ ರೋದನಕಾಲೇ ‘‘ಉಪಕಸ್ಸ ಪುತ್ತ, ಆಜೀವಕಸ್ಸ ಪುತ್ತ, ಮಂಸಹಾರಕಸ್ಸ ಪುತ್ತ, ಮಾ ರೋದಿ ಮಾ ರೋದೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಪುತ್ತತೋಸನಗೀತೇನ ಉಪಕಂ ಉಪ್ಪಣ್ಡೇಸಿ। ಸೋ ‘‘ಮಾ ತ್ವಂ ಚಾಪೇ ಮಂ ‘ಅನಾಥೋ’ತಿ ಮಞ್ಞಿ, ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಸಹಾಯೋ ಅನನ್ತಜಿನೋ ನಾಮ, ತಸ್ಸಾಹಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ಚಾಪಾ ‘‘ಏವಮಯಂ ಅಟ್ಟೀಯತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ತಥಾ ಕಥೇಸಿಯೇವ। ಸೋ ಏಕದಿವಸಂ ತಾಯ ತಥಾ ವುತ್ತೋ ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಗನ್ತುಮಾರದ್ಧೋ। ತಾಯ ತಂ ತಂ ವತ್ವಾ ಅನುನೀಯಮಾನೋಪಿ ಸಞ್ಞತ್ತಿಂ ಅನಾಗಚ್ಛನ್ತೋ ಪಚ್ಛಿಮದಿಸಾಭಿಮುಖೋ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
ಭಗವಾ
‘‘ಅವಿಹಂ ಉಪಪನ್ನಾಸೇ, ವಿಮುತ್ತಾ ಸತ್ತ ಭಿಕ್ಖವೋ।
ರಾಗದೋಸಪರಿಕ್ಖೀಣಾ, ತಿಣ್ಣಾ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಂ॥
‘‘ಉಪಕೋಪಲಗಣ್ಡೋ ಚ, ಪಕ್ಕುಸಾತಿ ಚ ತೇ ತಯೋ।
ಭದ್ದಿಯೋ ಖಣ್ಡದೇವೋ ಚ, ಬಾಹುರಗ್ಗಿ ಚ ಸಿಙ್ಗಿಯೋ।
ತೇ ಹಿತ್ವಾ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ದಿಬ್ಬಯೋಗಂ ಉಪಚ್ಚಗು’’ನ್ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೦೫)।
ಉಪಕೇ
೨೯೨.
‘‘ಲಟ್ಠಿಹತ್ಥೋ
ಆಸಾಯ ಪಲಿಪಾ ಘೋರಾ, ನಾಸಕ್ಖಿ ಪಾರಮೇತವೇ॥
೨೯೩.
‘‘ಸುಮತ್ತಂ
ಚಾಪಾಯ ಬನ್ಧನಂ ಛೇತ್ವಾ, ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಂ ಪುನೋಪಹಂ॥
೨೯೪.
‘‘ಮಾ ಮೇ ಕುಜ್ಝಿ ಮಹಾವೀರ, ಮಾ ಮೇ ಕುಜ್ಝಿ ಮಹಾಮುನಿ।
ನ ಹಿ ಕೋಧಪರೇತಸ್ಸ, ಸುದ್ಧಿ ಅತ್ಥಿ ಕುತೋ ತಪೋ॥
೨೯೫.
‘‘ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸಞ್ಚ ನಾಳಾತೋ, ಕೋಧ ನಾಳಾಯ ವಚ್ಛತಿ।
ಬನ್ಧನ್ತೀ ಇತ್ಥಿರೂಪೇನ, ಸಮಣೇ ಧಮ್ಮಜೀವಿನೋ॥
೨೯೬.
‘‘ಏಹಿ ಕಾಳ ನಿವತ್ತಸ್ಸು, ಭುಞ್ಜ ಕಾಮೇ ಯಥಾ ಪುರೇ।
ಅಹಞ್ಚ ತೇ ವಸೀಕತಾ, ಯೇ ಚ ಮೇ ಸನ್ತಿ ಞಾತಕಾ॥
೨೯೭.
‘‘ಏತ್ತೋ ಚಾಪೇ ಚತುಬ್ಭಾಗಂ, ಯಥಾ ಭಾಸಸಿ ತ್ವಞ್ಚ ಮೇ।
ತಯಿ ರತ್ತಸ್ಸ ಪೋಸಸ್ಸ, ಉಳಾರಂ ವತ ತಂ ಸಿಯಾ॥
೨೯೮.
‘‘ಕಾಳಙ್ಗಿನಿಂವ ತಕ್ಕಾರಿಂ, ಪುಪ್ಫಿತಂ ಗಿರಿಮುದ್ಧನಿ।
ಫುಲ್ಲಂ ದಾಲಿಮಲಟ್ಠಿಂವ, ಅನ್ತೋದೀಪೇವ ಪಾಟಲಿಂ॥
೨೯೯.
‘‘ಹರಿಚನ್ದನಲಿತ್ತಙ್ಗಿಂ, ಕಾಸಿಕುತ್ತಮಧಾರಿನಿಂ।
ತಂ ಮಂ ರೂಪವತಿಂ ಸನ್ತಿಂ, ಕಸ್ಸ ಓಹಾಯಂ ಗಚ್ಛಸಿ॥
೩೦೦.
‘‘ಸಾಕುನ್ತಿಕೋವ ಸಕುಣಿಂ, ಯಥಾ ಬನ್ಧಿತುಮಿಚ್ಛತಿ।
ಆಹರಿಮೇನ ರೂಪೇನ, ನ ಮಂ ತ್ವಂ ಬಾಧಯಿಸ್ಸಸಿ॥
೩೦೧.
‘‘ಇಮಞ್ಚ ಮೇ ಪುತ್ತಫಲಂ, ಕಾಳ ಉಪ್ಪಾದಿತಂ ತಯಾ।
ತಂ ಮಂ ಪುತ್ತವತಿಂ ಸನ್ತಿಂ, ಕಸ್ಸ ಓಹಾಯ ಗಚ್ಛಸಿ॥
೩೦೨.
‘‘ಜಹನ್ತಿ
ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ ಮಹಾವೀರಾ, ನಾಗೋ ಛೇತ್ವಾವ ಬನ್ಧನಂ॥
೩೦೩.
‘‘ಇದಾನಿ ತೇ ಇಮಂ ಪುತ್ತಂ, ದಣ್ಡೇನ ಛುರಿಕಾಯ ವಾ।
ಭೂಮಿಯಂ ವಾ ನಿಸುಮ್ಭಿಸ್ಸಂ, ಪುತ್ತಸೋಕಾ ನ ಗಚ್ಛಸಿ॥
೩೦೪.
‘‘ಸಚೇ
ನ ಮಂ ಪುತ್ತಕತ್ತೇ ಜಮ್ಮಿ, ಪುನರಾವತ್ತಯಿಸ್ಸಸಿ॥
೩೦೫.
‘‘ಹನ್ದ ಖೋ
ಕತಮಂ ಗಾಮನಿಗಮಂ, ನಗರಂ ರಾಜಧಾನಿಯೋ॥
೩೦೬.
‘‘ಅಹುಮ್ಹ ಪುಬ್ಬೇ ಗಣಿನೋ, ಅಸ್ಸಮಣಾ ಸಮಣಮಾನಿನೋ।
ಗಾಮೇನ ಗಾಮಂ ವಿಚರಿಮ್ಹ, ನಗರೇ ರಾಜಧಾನಿಯೋ॥
೩೦೭.
‘‘ಏಸೋ ಹಿ ಭಗವಾ ಬುದ್ಧೋ, ನದಿಂ ನೇರಞ್ಜರಂ ಪತಿ।
ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಪ್ಪಹಾನಾಯ, ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಪಾಣಿನಂ।
ತಸ್ಸಾಹಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛಂ, ಸೋ ಮೇ ಸತ್ಥಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ॥
೩೦೮.
‘‘ವನ್ದನಂ ದಾನಿ ಮೇ ವಜ್ಜಾಸಿ, ಲೋಕನಾಥಂ ಅನುತ್ತರಂ।
ಪದಕ್ಖಿಣಞ್ಚ ಕತ್ವಾನ, ಆದಿಸೇಯ್ಯಾಸಿ ದಕ್ಖಿಣಂ॥
೩೦೯.
‘‘ಏತಂ ಖೋ ಲಬ್ಭಮಮ್ಹೇಹಿ, ಯಥಾ ಭಾಸಸಿ ತ್ವಞ್ಚ ಮೇ।
ವನ್ದನಂ ದಾನಿ ತೇ ವಜ್ಜಂ, ಲೋಕನಾಥಂ ಅನುತ್ತರಂ।
ಪದಕ್ಖಿಣಞ್ಚ ಕತ್ವಾನ, ಆದಿಸಿಸ್ಸಾಮಿ ದಕ್ಖಿಣಂ॥
೩೧೦.
‘‘ತತೋ ಚ ಕಾಳೋ ಪಕ್ಕಾಮಿ, ನದಿಂ ನೇರಞ್ಜರಂ ಪತಿ।
ಸೋ ಅದ್ದಸಾಸಿ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ದೇಸೇನ್ತಂ ಅಮತಂ ಪದಂ॥
೩೧೧.
‘‘ದುಕ್ಖಂ ದುಕ್ಖಸಮುಪ್ಪಾದಂ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಅತಿಕ್ಕಮಂ।
ಅರಿಯಂ ಚಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ, ದುಕ್ಖೂಪಸಮಗಾಮಿನಂ॥
೩೧೨.
‘‘ತಸ್ಸ ಪಾದಾನಿ ವನ್ದಿತ್ವಾ, ಕತ್ವಾನ ನಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ।
ಚಾಪಾಯ ಆದಿಸಿತ್ವಾನ, ಪಬ್ಬಜಿಂ ಅನಗಾರಿಯಂ।
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥ –
ಇಮಾ
ತತ್ಥ ಲಟ್ಠಿಹತ್ಥೋತಿ ದಣ್ಡಹತ್ಥೋ। ಪುರೇತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಕಾಲೇ ಚಣ್ಡಗೋಣಕುಕ್ಕುರಾದೀನಂ ಪರಿಹರಣತ್ಥಂ ದಣ್ಡಂ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಚರಣಕೋ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ದಾನಿ ಮಿಗಲುದ್ದಕೋತಿ ಸೋ ಇದಾನಿ ಮಿಗಲುದ್ದೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಭೋಗಸಂವಾಸೇಹಿ ಮಿಗಲುದ್ದೋ ಮಾಗವಿಕೋ ಜಾತೋ। ಆಸಾಯಾತಿ ತಣ್ಹಾಯ। ‘‘ಆಸಯಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಅಜ್ಝಾಸಯಹೇತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಲಿಪಾತಿ ಕಾಮಪಙ್ಕತೋ ದಿಟ್ಠಿಪಙ್ಕತೋ ಚ। ಘೋರಾತಿ ಅವಿದಿತವಿಪುಲಾನತ್ಥಾವಹತ್ತಾ ದಾರುಣತೋ ಘೋರಾ। ನಾಸಕ್ಖಿ ಪಾರಮೇತವೇತಿ ತಸ್ಸೇವ ಪಲಿಪಸ್ಸ ಪಾರಭೂತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಏತುಂ ಗನ್ತುಂ ನ ಅಸಕ್ಖಿ, ನ
ಸುಮತ್ತಂ ಮಂ ಮಞ್ಞಮಾನಾತಿ ಅತ್ತನಿ ಸುಟ್ಠು ಮತ್ತಂ ಮದಪ್ಪತ್ತಂ ಕಾಮಗೇಧವಸೇನ ಲಗ್ಗಂ ಪಮತ್ತಂ ವಾ ಕತ್ವಾ ಮಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖನ್ತೀ। ಚಾಪಾ ಪುತ್ತಮತೋಸಯೀತಿ ಮಿಗಲುದ್ದಸ್ಸ ಧೀತಾ ಚಾಪಾ ‘‘ಆಜೀವಕಸ್ಸ ಪುತ್ತಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಮಂ ಘಟ್ಟೇನ್ತೀ ಪುತ್ತಂ ತೋಸೇಸಿ ಕೇಳಾಯಸಿ। ‘‘ಸುಪತಿ ಮಂ ಮಞ್ಞಮಾನಾ’’ತಿ ಚ ಪಠನ್ತಿ, ಸುಪತೀತಿ ಮಂ ಮಞ್ಞಮಾನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚಾಪಾಯ ಬನ್ಧನಂ ಛೇತ್ವಾತಿ ಚಾಪಾಯ ತಯಿ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಿಲೇಸಬನ್ಧನಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ। ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಂ ಪುನೋಪಹನ್ತಿ ಪುನ ದುತಿಯವಾರಮ್ಪಿ ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮಿ।
ಇದಾನಿ ತಸ್ಸಾ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಅತ್ಥೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ವದತಿ, ತಂ ಸುತ್ವಾ ಚಾಪಾ ಖಮಾಪೇನ್ತೀ ‘‘ಮಾ ಮೇ ಕುಜ್ಝೀ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಮಾ ಮೇ ಕುಜ್ಝೀತಿ ಕೇಳಿಕರಣಮತ್ತೇನ ಮಾ ಮಯ್ಹಂ ಕುಜ್ಝಿ। ಮಹಾವೀರ, ಮಹಾಮುನೀತಿ ಉಪಕಂ ಆಲಪತಿ। ತಞ್ಹಿ ಸಾ ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಇದಾನಿಪಿ ಪಬ್ಬಜಿತುಕಾಮೋತಿ ಕತ್ವಾ ಖನ್ತಿಞ್ಚ ಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತೀ ‘‘ಮಹಾಮುನೀ’’ತಿ ಆಹ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ನ ಹಿ ಕೋಧಪರೇತಸ್ಸ, ಸುದ್ಧಿ ಅತ್ಥಿ ಕುತೋ ತಪೋ’’ತಿ, ತ್ವಂ ಏತ್ತಕಮ್ಪಿ ಅಸಹನ್ತೋ ಕಥಂ ಚಿತ್ತಂ ದಮೇಸ್ಸಸಿ, ಕಥಂ ವಾ ತಪಂ ಚರಿಸ್ಸಸೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
ಅಥ ನಾಳಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಜೀವಿತುಕಾಮೋಸೀತಿ ಚಾಪಾಯ ವುತ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸಞ್ಚ ನಾಳಾತೋ, ಕೋಧ ನಾಳಾಯ ವಚ್ಛತೀ’’ತಿ ಕೋ ಇಧ ನಾಳಾಯ ವಸಿಸ್ಸತಿ, ನಾಳಾತೋವ ಅಹಂ ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸಾಮೇವ। ಸೋ ಹಿ ತಸ್ಸ ಜಾತಗಾಮೋ, ತತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿ। ಸೋ ಚ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಬೋಧಿಮಣ್ಡಸ್ಸ ಆಸನ್ನಪದೇಸೇ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಬನ್ಧನ್ತೀ ಇತ್ಥಿರೂಪೇನ, ಸಮಣೇ ಧಮ್ಮಜೀವಿನೋತಿ ಚಾಪೇ ತ್ವಂ ಧಮ್ಮೇನ ಜೀವನ್ತೇ ಧಮ್ಮಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇ ಅತ್ತನೋ ಇತ್ಥಿರೂಪೇನ ಇತ್ಥಿಕುತ್ತಾಕಪ್ಪೇಹಿ ಬನ್ಧನ್ತೀ ತಿಟ್ಠಸಿ। ಯೇನಾಹಂ ಇದಾನಿ ಏದಿಸೋ ಜಾತೋ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪರಿಚ್ಚಜಾಮೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
ಏವಂ ‘‘ಏಹಿ, ಕಾಳಾ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಕಾಳವಣ್ಣತಾಯ, ಕಾಳ, ಉಪಕ, ಏಹಿ ನಿವತ್ತಸ್ಸು ಮಾ ಪಕ್ಕಮಿ, ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜ, ಅಹಞ್ಚ ಯೇ ಚ ಮೇ ಸನ್ತಿ ಞಾತಕಾ, ತೇ ಸಬ್ಬೇವ ತುಯ್ಹಂ ಮಾ ಪಕ್ಕಮಿತುಕಾಮತಾಯ ವಸೀಕತಾ ವಸವತ್ತಿನೋ ಕತಾತಿ।
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಉಪಕೋ ‘‘ಏತ್ತೋ ಚಾಪೇ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಚಾಪೇತಿ ಚಾಪೇ। ಚಾಪಸದಿಸಅಙ್ಗಲಟ್ಠಿತಾಯ ಹಿ ಸಾ, ಚಾಪಾತಿ ನಾಮಂ ಲಭಿ, ತಸ್ಮಾ, ಚಾಪಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತ್ವಂ ಚಾಪೇ, ಯಥಾ ಭಾಸಸಿ, ಇದಾನಿ ಯಾದಿಸಂ ಕಥೇಸಿ, ಇತೋ ಚತುಬ್ಭಾಗಮೇವ ಪಿಯಸಮುದಾಚಾರಂ ಕರೇಯ್ಯಾಸಿ। ತಯಿ ರತ್ತಸ್ಸ ರಾಗಾಭಿಭೂತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಉಳಾರಂ ವತ ತಂ ಸಿಯಾ, ಅಹಂ ಪನೇತರಹಿ ತಯಿ ಕಾಮೇಸು ಚ ವಿರತ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ಚಾಪಾಯ ವಚನೇ ನ ತಿಟ್ಠಾಮೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
ಪುನ, ಚಾಪಾ, ಅತ್ತನಿ ತಸ್ಸ ಆಸತ್ತಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುಕಾಮಾ ‘‘ಕಾಳಙ್ಗಿನಿ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ, ಕಾಳಾತಿ ತಸ್ಸಾಲಪನಂ। ಅಙ್ಗಿನಿನ್ತಿ ಅಙ್ಗಲಟ್ಠಿಸಮ್ಪನ್ನಂ। ಇವಾತಿ ಉಪಮಾಯ ನಿಪಾತೋ। ತಕ್ಕಾರಿಂ ಪುಪ್ಫಿತಂ ಗಿರಿಮುದ್ಧನೀತಿ ಪಬ್ಬತಮುದ್ಧನಿ ಠಿತಂ ಸುಪುಪ್ಫಿತದಾಲಿಮಲಟ್ಠಿಂ ವಿಯ। ‘‘ಉಕ್ಕಾಗಾರಿ’’ನ್ತಿ ಚ ಕೇಚಿ ಪಠನ್ತಿ, ಅಙ್ಗತ್ಥಿಲಟ್ಠಿಂ ವಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಗಿರಿಮುದ್ಧನೀತಿ ಚ ಇದಂ ಕೇನಚಿ ಅನುಪಹತಸೋಭತಾದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಕೇಚಿ ‘‘ಕಾಲಿಙ್ಗಿನಿ’’ನ್ತಿ ಪಾಠಂ ವತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಕುಮ್ಭಣ್ಡಲತಾಸದಿಸನ್ತಿ ಅತ್ಥಂ ವದನ್ತಿ। ಫುಲ್ಲಂ ದಾಲಿಮಲಟ್ಠಿಂವಾತಿ ಪುಪ್ಫಿತಂ ಬೀಜಪೂರಲತಂ ವಿಯ। ಅನ್ತೋದೀಪೇವ ಪಾಟಲಿನ್ತಿ ದೀಪಕಬ್ಭನ್ತರೇ ಪುಪ್ಫಿತಪಾಟಲಿರುಕ್ಖಂ ವಿಯ, ದೀಪಗ್ಗಹಣಞ್ಚೇತ್ಥ ಸೋಭಾಪಾಟಿಹಾರಿಯದಸ್ಸನತ್ಥಮೇವ।
ಹರಿಚನ್ದನಲಿತ್ತಙ್ಗಿನ್ತಿ ಲೋಹಿತಚನ್ದನೇನ ಅನುಲಿತ್ತಸಬ್ಬಙ್ಗಿಂ। ಕಾಸಿಕುತ್ತಮಧಾರಿನಿನ್ತಿ ಉತ್ತಮಕಾಸಿಕವತ್ಥಧರಂ। ತಂ ಮನ್ತಿ ತಾದಿಸಂ ಮಂ। ರೂಪವತಿಂ ಸನ್ತಿನ್ತಿ ರೂಪಸಮ್ಪನ್ನಂ ಸಮಾನಂ। ಕಸ್ಸ ಓಹಾಯ ಗಚ್ಛಸೀತಿ ಕಸ್ಸ ನಾಮ ಸತ್ತಸ್ಸ, ಕಸ್ಸ ವಾ ಹೇತುನೋ, ಕೇನ ಕಾರಣೇನ, ಓಹಾಯ ಪಹಾಯ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛಸಿ।
ಇತೋ ಪರಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ವಚನಪಟಿವಚನಗಾಥಾವ ಠಪೇತ್ವಾ ಪರಿಯೋಸಾನೇ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ। ತತ್ಥ ಸಾಕುನ್ತಿಕೋವಾತಿ ಸಕುಣಲುದ್ದೋ ವಿಯ। ಆಹರಿಮೇನ ರೂಪೇನಾತಿ ಕೇಸಮಣ್ಡನಾದಿನಾ ಸರೀರಜಗ್ಗನೇನ ಚೇವ ವತ್ಥಾಭರಣಾದಿನಾ ನ ಮಂ ತ್ವಂ ಬಾಧಯಿಸ್ಸಸೀತಿ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯ ಇದಾನಿ ಮಂ ತ್ವಂ ನ ಬಾಧಿತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸಿ।
ಪುತ್ತಫಲನ್ತಿ
ಸಪ್ಪಞ್ಞಾತಿ ಪಞ್ಞವನ್ತೋ, ಸಂಸಾರೇ ಆದೀನವವಿಭಾವಿನಿಯಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇ ಹಿ ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಮಹನ್ತಂ ವಾ ಞಾತಿಪರಿವಟ್ಟಂ ಭೋಗಕ್ಖನ್ಧಂ ವಾ ಪಹಾಯ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ ಮಹಾವೀರಾ, ನಾಗೋ ಛೇತ್ವಾವ ಬನ್ಧನ’’ನ್ತಿ, ಅಯಬನ್ಧನಂ ವಿಯ ಹತ್ಥಿನಾಗೋ ಗಿಹಿಬನ್ಧನಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮಹಾವೀರಿಯಾವ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ, ನ ನಿಹೀನವೀರಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
ದಣ್ಡೇನಾತಿ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ದಣ್ಡೇನ। ಛುರಿಕಾಯಾತಿ ಖುರೇನ। ಭೂಮಿಯಂ ವಾ ನಿಸುಮ್ಭಿಸ್ಸನ್ತಿ ಪಥವಿಯಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ಪೋಥನವಿಜ್ಝನಾದಿನಾ ವಿಬಾಧಿಸ್ಸಾಮಿ। ಪುತ್ತಸೋಕಾ ನ ಗಚ್ಛಸೀತಿ ಪುತ್ತಸೋಕನಿಮಿತ್ತಂ ನ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸಸಿ।
ಪದಾಹಿಸೀತಿ ದಸ್ಸಸಿ। ಪುತ್ತಕತ್ತೇತಿ ಪುತ್ತಕಾರಣಾ। ಜಮ್ಮೀತಿ ತಸ್ಸಾ ಆಲಪನಂ, ಲಾಮಕೇತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಇದಾನಿ ತಸ್ಸ ಗಮನಂ ಅನುಜಾನಿತ್ವಾ ಗಮನಟ್ಠಾನಂ ಜಾನಿತುಂ ‘‘ಹನ್ದ ಖೋ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ।
ಇತರೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅಹಂ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಸಾಸನಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಅಟ್ಠಾಸಿಂ, ಇದಾನಿ ಪನ ನಿಯ್ಯಾನಿಕೇ ಅನನ್ತಜಿನಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಠಾತುಕಾಮೋ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಹುಮ್ಹಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಗಣಿನೋತಿ ಗಣಧರಾ। ಅಸ್ಸಮಣಾತಿ ನ ಸಮಿತಪಾಪಾ। ಸಮಣಮಾನಿನೋತಿ ಸಮಿತಪಾಪಾತಿ ಏವಂ ಸಞ್ಞಿನೋ। ವಿಚರಿಮ್ಹಾತಿ ಪೂರಣಾದೀಸು ಅತ್ತಾನಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವದತಿ।
ನೇರಞ್ಜರಂ ಪತೀತಿ ನೇರಞ್ಜರಾಯ ನದಿಯಾ ಸಮೀಪೇ ತಸ್ಸಾ ತೀರೇ। ಬುದ್ಧೋತಿ ಅಭಿಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ತೋ, ಅಭಿಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಭಗವಾ ತತ್ಥೇವ ವಸೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ವದತಿ।
ವನ್ದನಂ ದಾನಿ ಮೇ ವಜ್ಜಾಸೀತಿ ಮಮ ವನ್ದನಂ ವದೇಯ್ಯಾಸಿ, ಮಮ ವಚನೇನ ಲೋಕನಾಥಂ ಅನುತ್ತರಂ ವದೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪದಕ್ಖಿಣಞ್ಚ ಕತ್ವಾನ, ಆದಿಸೇಯ್ಯಾಸಿ ದಕ್ಖಿಣನ್ತಿ ಬುದ್ಧಂ ಭಗವನ್ತಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾಪಿ ಚತೂಸು ಠಾನೇಸು
ಏತಂ ಖೋ ಲಬ್ಭಮಮ್ಹೇಹೀತಿ ಏತಂ ಪದಕ್ಖಿಣಕರಣಂ ಪುಞ್ಞಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ತವ ದಾತುಂ ಸಕ್ಕಾ, ನ ನಿವತ್ತನಂ, ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯ ಕಾಮೂಪಭೋಗೋ ಚ ನ ಸಕ್ಕಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇ ವಜ್ಜನ್ತಿ ತವ ವನ್ದನಂ ವಜ್ಜಂ ವಕ್ಖಾಮಿ।
ಸೋತಿ ಕಾಳೋ, ಅದ್ದಸಾಸೀತಿ ಅದ್ದಕ್ಖಿ।
ಸತ್ಥುದೇಸನಾಯಂ ಸಚ್ಚಕಥಾಯ ಪಧಾನತ್ತಾ ತಬ್ಬಿನಿಮುತ್ತಾಯ ಅಭಾವತೋ ‘‘ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ, ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
ಚಾಪಾಥೇರೀಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೪. ಸುನ್ದರೀಥೇರೀಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
ಪೇತಾನಿ ಭೋತಿ ಪುತ್ತಾನೀತಿಆದಿಕಾ ಸುನ್ದರಿಯಾ ಥೇರಿಯಾ ಗಾಥಾ। ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನನ್ತೀ ಇತೋ ಏಕತಿಂಸಕಪ್ಪೇ ವೇಸ್ಸಭುಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ವಾ ಏಕದಿವಸಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸಾ ಭಿಕ್ಖಂ ದತ್ವಾ ಪಞ್ಚಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ವನ್ದಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸಾ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸಾದಂ ಞತ್ವಾ ಅನುಮೋದನಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಸಾ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ತಾವತಿಂಸೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಸುನ್ದರೀತಿ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ವಯಪ್ಪತ್ತಕಾಲೇ ಚಸ್ಸಾ ಕನಿಟ್ಠಭಾತಾ ಕಾಲಮಕಾಸಿ। ಅಥಸ್ಸಾ ಪಿತಾ ಪುತ್ತಸೋಕೇನ ಅಭಿಭೂತೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಿಚರನ್ತೋ ವಾಸಿಟ್ಠಿತ್ಥೇರಿಯಾ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ಸೋಕವಿನೋದನಕಾರಣಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ‘‘ಪೇತಾನಿ ಭೋತಿ ಪುತ್ತಾನೀ’’ತಿಆದಿಕಾ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ। ಥೇರೀ ತಂ ಸೋಕಾಭಿಭೂತಂ ಞತ್ವಾ ಸೋಕಂ ವಿನೋದೇತುಕಾಮಾ ‘‘ಬಹೂನಿ ಪುತ್ತಸತಾನೀ’’ತಿಆದಿಕಾ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ವತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಅಸೋಕಭಾವಂ ಕಥೇಸಿ। ತಂ
ಅಥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ‘‘ಕುಹಿಂ ಸತ್ಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಮಿಥಿಲಾಯಂ ವಿಹರತೀ’’ತಿ ತಂ ಸುತ್ವಾ ತಾವದೇವ ರಥಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ರಥೇನ ಮಿಥಿಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಕತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ತಸ್ಸ ಸತ್ಥಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಪದಾನೇ –
‘‘ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ
ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಮುಗ್ಗಯ್ಹ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸದಾಸಹಂ॥
‘‘ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ವೇಸ್ಸಭೂ ಲೋಕನಾಯಕೋ।
ವೀಥಿಯಾ ಸಣ್ಠಿತೋ ಸತ್ಥಾ, ಅಕಾ ಮೇ ಅನುಮೋದನಂ॥
‘‘ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಂ ದತ್ವಾನ, ತಾವತಿಂಸಂ ಗಮಿಸ್ಸಸಿ।
ಛತ್ತಿಂಸದೇವರಾಜೂನಂ, ಮಹೇಸಿತ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸಸಿ॥
‘‘ಪಞ್ಞಾಸಂ ಚಕ್ಕವತ್ತೀನಂ, ಮಹೇಸಿತ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸಸಿ।
ಮನಸಾ ಪತ್ಥಿತಂ ಸಬ್ಬಂ, ಪಟಿಲಚ್ಛಸಿ ಸಬ್ಬದಾ॥
‘‘ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭೋತ್ವಾನ, ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಸಿ ಕಿಞ್ಚನಾ।
ಸಬ್ಬಾಸವೇ ಪರಿಞ್ಞಾಯ, ನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸಸಿನಾಸವಾ॥
‘‘ಇದಂ
ನಭಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗಮೀ ವೀರೋ, ಹಂಸರಾಜಾವ ಅಮ್ಬರೇ॥
‘‘ಸುದಿನ್ನಂ
ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಂ ದತ್ವಾನ, ಪತ್ತಾಹಂ ಅಚಲಂ ಪದಂ॥
‘‘ಏಕತಿಂಸೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ದಾನಮದದಿಂ ತದಾ।
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖಾದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಫಲಸುಖೇನ ನಿಬ್ಬಾನಸುಖೇನ ಚ ವಿಹರನ್ತೀ ಅಪರಭಾಗೇ ‘‘ಸತ್ಥು ಪುರತೋ ಸೀಹನಾದಂ ನದಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಪಜ್ಝಾಯಂ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಬಾರಾಣಸಿತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಸಮ್ಬಹುಲಾಹಿ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತಾ ಸತ್ಥಾರಾ ಕತಪಟಿಸನ್ಥಾರಾ ಸತ್ಥು ಓರಸಧೀತುಭಾವಾದಿವಿಭಾವನೇನ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ಅಥಸ್ಸಾ ಮಾತರಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬೋ ಞಾತಿಗಣೋ ಪರಿಜನೋ ಚ ಪಬ್ಬಜಿ। ಸಾ ಅಪರಭಾಗೇ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪಿತರಾ ವುತ್ತಗಾಥಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಉದಾನವಸೇನ –
೩೧೩.
‘‘ಪೇತಾನಿ ಭೋತಿ ಪುತ್ತಾನಿ, ಖಾದಮಾನಾ ತುವಂ ಪುರೇ।
ತುವಂ ದಿವಾ ಚ ರತ್ತೋ ಚ, ಅತೀವ ಪರಿತಪ್ಪಸಿ॥
೩೧೪.
‘‘ಸಾಜ್ಜ ಸಬ್ಬಾನಿ ಖಾದಿತ್ವಾ, ಸತಪುತ್ತಾನಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ।
ವಾಸೇಟ್ಠಿ
೩೧೫.
‘‘ಬಹೂನಿ ಪುತ್ತಸತಾನಿ, ಞಾತಿಸಙ್ಘಸತಾನಿ ಚ।
ಖಾದಿತಾನಿ ಅತೀತಂಸೇ, ಮಮ ತುಞ್ಹಞ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ॥
೩೧೬.
‘‘ಸಾಹಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ ಞತ್ವಾ, ಜಾತಿಯಾ ಮರಣಸ್ಸ ಚ।
ನ ಸೋಚಾಮಿ ನ ರೋದಾಮಿ, ನ ಚಾಪಿ ಪರಿತಪ್ಪಯಿಂ॥
೩೧೭.
‘‘ಅಬ್ಭುತಂ ವತ ವಾಸೇಟ್ಠಿ, ವಾಚಂ ಭಾಸಸಿ ಏದಿಸಿಂ।
ಕಸ್ಸ ತ್ವಂ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ, ಗಿರಂ ಭಾಸಸಿ ಏದಿಸಿಂ॥
೩೧೮.
‘‘ಏಸ
ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಪ್ಪಹಾನಾಯ, ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ ಪಾಣಿನಂ॥
೩೧೯.
‘‘ತಸ್ಸ
ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾತಸದ್ಧಮ್ಮಾ, ಪುತ್ತಸೋಕಂ ಬ್ಯಪಾನುದಿಂ॥
೩೨೦.
‘‘ಸೋ ಅಹಮ್ಪಿ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ನಗರಂ ಮಿಥಿಲಂ ಪತಿ।
ಅಪ್ಪೇವ ಮಂ ಸೋ ಭಗವಾ, ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾ ಪಮೋಚಯೇ॥
೩೨೧.
‘‘ಅದ್ದಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಬುದ್ಧಂ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಂ ನಿರೂಪಧಿಂ।
ಸ್ವಸ್ಸ ಧಮ್ಮಮದೇಸೇಸಿ, ಮುನಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪಾರಗೂ॥
೩೨೨.
‘‘ದುಕ್ಖಂ ದುಕ್ಖಸಮುಪ್ಪಾದಂ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಅತಿಕ್ಕಮಂ।
ಅರಿಯಂ ಚಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ, ದುಕ್ಖೂಪಸಮಗಾಮಿನಂ॥
೩೨೩.
‘‘ತತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾತಸದ್ಧಮ್ಮೋ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಸಮರೋಚಯಿ।
ಸುಜಾತೋ ತೀಹಿ ರತ್ತೀಹಿ, ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅಫಸ್ಸಯಿ॥
೩೨೪.
‘‘ಏಹಿ ಸಾರಥಿ ಗಚ್ಛಾಹಿ, ರಥಂ ನಿಯ್ಯಾದಯಾಹಿಮಂ।
ಆರೋಗ್ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಂ ವಜ್ಜ, ಪಬ್ಬಜಿ ದಾನಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ।
ಸುಜಾತೋ ತೀಹಿ ರತ್ತೀಹಿ, ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅಫಸ್ಸಯಿ॥
೩೨೫.
‘‘ತತೋ ಚ ರಥಮಾದಾಯ, ಸಹಸ್ಸಞ್ಚಾಪಿ ಸಾರಥಿ।
ಆರೋಗ್ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಂವೋಚ, ‘ಪಬ್ಬಜಿ ದಾನಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ।
ಸುಜಾತೋ ತೀಹಿ ರತ್ತೀಹಿ, ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅಫಸ್ಸಯಿ॥
೩೨೬.
‘‘ಏತಞ್ಚಾಹಂ ಅಸ್ಸರಥಂ, ಸಹಸ್ಸಞ್ಚಾಪಿ ಸಾರಥಿ।
ತೇವಿಜ್ಜಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಸುತ್ವಾ, ಪುಣ್ಣಪತ್ತಂ ದದಾಮಿ ತೇ॥
೩೨೭.
‘‘ತುಯ್ಹೇವ
ಅಹಮ್ಪಿ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮಿ, ವರಪಞ್ಞಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ॥
೩೨೮.
‘‘ಹತ್ಥೀ ಗವಸ್ಸಂ ಮಣಿಕುಣ್ಡಲಞ್ಚ, ಫೀತಞ್ಚಿಮಂ ಗಹವಿಭವಂ ಪಹಾಯ।
ಪಿತಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ತುಯ್ಹಂ, ಭುಞ್ಜ ಭೋಗಾನಿ ಸುನ್ದರೀ।
ತುವಂ ದಾಯಾದಿಕಾ ಕುಲೇ॥
೩೨೯.
‘‘ಹತ್ಥೀ
ಪಿತಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಮಯ್ಹಂ, ಪುತ್ತಸೋಕೇನ ಅಟ್ಟಿತೋ।
ಅಹಮ್ಪಿ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮಿ, ಭಾತುಸೋಕೇನ ಅಟ್ಟಿತಾ॥
೩೩೦.
‘‘ಸೋ ತೇ ಇಜ್ಝತು ಸಙ್ಕಪ್ಪೋ, ಯಂ ತ್ವಂ ಪತ್ಥೇಸಿ ಸುನ್ದರೀ।
ಉತ್ತಿಟ್ಠಪಿಣ್ಡೋ ಉಞ್ಛೋ ಚ, ಪಂಸುಕೂಲಞ್ಚ ಚೀವರಂ।
ಏತಾನಿ ಅಭಿಸಮ್ಭೋನ್ತೀ, ಪರಲೋಕೇ ಅನಾಸವಾ॥
೩೩೧.
‘‘ಸಿಕ್ಖಮಾನಾಯ ಮೇ ಅಯ್ಯೇ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ವಿಸೋಧಿತಂ।
ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಜಾನಾಮಿ, ಯತ್ಥ ಮೇ ವುಸಿತಂ ಪುರೇ॥
೩೩೨.
‘‘ತುವಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಕಲ್ಯಾಣಿ, ಥೇರಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸೋಭನೇ।
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ॥
೩೩೩.
‘‘ಅನುಜಾನಾಹಿ ಮೇ ಅಯ್ಯೇ, ಇಚ್ಛೇ ಸಾವತ್ಥಿ ಗನ್ತವೇ।
ಸೀಹನಾದಂ ನದಿಸ್ಸಾಮಿ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ॥
೩೩೪.
‘‘ಪಸ್ಸ ಸುನ್ದರಿ ಸತ್ಥಾರಂ, ಹೇಮವಣ್ಣಂ ಹರಿತ್ತಚಂ।
ಅದನ್ತಾನಂ ದಮೇತಾರಂ, ಸಮ್ಬುದ್ಧಮಕುತೋಭಯಂ॥
೩೩೫.
‘‘ಪಸ್ಸ ಸುನ್ದರಿಮಾಯನ್ತಿಂ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಂ ನಿರೂಪಧಿಂ।
ವೀತರಾಗಂ ವಿಸಂಯುತ್ತಂ, ಕತಕಿಚ್ಚಮನಾಸವಂ॥
೩೩೬.
‘‘ಬಾರಾಣಸಿತೋ
ಸಾವಿಕಾ ತೇ ಮಹಾವೀರ, ಪಾದೇ ವನ್ದತಿ ಸುನ್ದರೀ॥
೩೩೭.
‘‘ತುವಂ ಬುದ್ಧೋ ತುವಂ ಸತ್ಥಾ, ತುಯ್ಹಂ ಧೀತಾಮ್ಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ।
ಓರಸಾ ಮುಖತೋ ಜಾತಾ, ಕತಕಿಚ್ಚಾ ಅನಾಸವಾ॥
೩೩೮.
‘‘ತಸ್ಸಾ ತೇ ಸ್ವಾಗತಂ ಭದ್ದೇ, ತತೋ ತೇ ಅದುರಾಗತಂ।
ಏವಞ್ಹಿ ದನ್ತಾ ಆಯನ್ತಿ, ಸತ್ಥು ಪಾದಾನಿ ವನ್ದಿಕಾ।
ವೀತರಾಗಾ ವಿಸಂಯುತ್ತಾ, ಕತಕಿಚ್ಚಾ ಅನಾಸವಾ’’ತಿ॥ –
ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಪಚ್ಚುದಾಹಾಸಿ।
ತತ್ಥ ಪೇತಾನೀತಿ ಮತಾನಿ। ಭೋತೀತಿ ಪುತ್ತಾನೀತಿ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವುತ್ತಂ, ಪೇತೇ ಪುತ್ತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕೋ ಏವ ಚ ತಸ್ಸಾ ಪುತ್ತೋ ಮತೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪನ ‘‘ಚಿರಕಾಲಂ ಅಯಂ ಸೋಕೇನ ಅಟ್ಟಾ ಹುತ್ವಾ ವಿಚರಿ, ಬಹೂ ಮಞ್ಞೇ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಪುತ್ತಾ ಮತಾ’’ತಿ ಏವಂಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ ಬಹುವಚನೇನಾಹ। ತಥಾ ಚ ‘‘ಸಾಜ್ಜ ಸಬ್ಬಾನಿ ಖಾದಿತ್ವಾ ಸತಪುತ್ತಾನೀ’’ತಿ। ಖಾದಮಾನಾತಿ ಲೋಕವೋಹಾರವಸೇನ ಖುಂಸನವಚನಮೇತಂ। ಲೋಕೇ ಹಿ ಯಸ್ಸಾ ಇತ್ಥಿಯಾ ಜಾತಜಾತಾ ಪುತ್ತಾ ಮರನ್ತಿ, ತಂ ಗರಹನ್ತಾ ‘‘ಪುತ್ತಖಾದಿನೀ’’ತಿಆದಿಂ ವದನ್ತಿ। ಅತೀವಾತಿ ಅತಿವಿಯ ಭುಸಂ। ಪರಿತಪ್ಪಸೀತಿ ಸನ್ತಪ್ಪಸಿ, ಪುರೇತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಭೋತಿ ವಾಸೇಟ್ಠಿ, ಪುಬ್ಬೇ ತ್ವಂ ಮತಪುತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಸೋಚನ್ತೀ ಪರಿದೇವನ್ತೀ ಅತಿವಿಯ ಸೋಕಾಯ ಸಮಪ್ಪಿತಾ ಗಾಮನಿಗಮರಾಜಧಾನಿಯೋ ಆಹಿಣ್ಡಸಿ।
ಸಾಜ್ಜಾತಿ ಸಾ ಅಜ್ಜ, ಸಾ ತ್ವಂ ಏತರಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಸಜ್ಜಾ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಕೇನ ವಣ್ಣೇನಾತಿ ಕೇನ ಕಾರಣೇನ।
ಖಾದಿತಾನೀತಿ ಥೇರೀಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ವುತ್ತಪರಿಯಾಯೇನೇವ ವದತಿ। ಖಾದಿತಾನಿ ವಾ ಬ್ಯಗ್ಘದೀಪಿಬಿಳಾರಾದಿಜಾತಿಯೋ ಸನ್ಧಾಯೇವಮಾಹ। ಅತೀತಂಸೇತಿ ಅತೀತಕೋಟ್ಠಾಸೇ, ಅತಿಕ್ಕನ್ತಭವೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಮ ತುಯ್ಹಞ್ಚಾತಿ ಮಯಾ ಚ ತಯಾ ಚ।
ನಿಸ್ಸರಣಂ ಞತ್ವಾ ಜಾತಿಯಾ ಮರಣಸ್ಸ ಚಾತಿ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಾನಂ ನಿಸ್ಸರಣಭೂತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಮಗ್ಗಞಾಣೇನ ನ ಚಾಪಿ ಪರಿತಪ್ಪಯಿನ್ತಿ ನ ಚಾಪಿ ಉಪಾಯಾಸಾಸಿಂ, ಅಹಂ ಉಪಾಯಾಸಂ ನ ಆಪಜ್ಜಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಅಬ್ಭುತಂ ವತಾತಿ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ವತ। ತಞ್ಹಿ ಅಬ್ಭುತಂ ಪುಬ್ಬೇ ಅಭೂತಂ ಅಬ್ಭುತನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏದಿಸಿನ್ತಿ ಏವರೂಪಿಂ, ‘‘ನ ಸೋಚಾಮಿ ನ ರೋದಾಮಿ, ನ ಚಾಪಿ ಪರಿತಪ್ಪಯಿ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಸೋಚನಾದೀನಂ ಅಭಾವದೀಪನಿಂ ವಾಚಂ। ಕಸ್ಸ ತ್ವಂ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯಾತಿ ಕೇವಲಂ ಯಥಾ ಏದಿಸೋ ಧಮ್ಮೋ ಲದ್ಧುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ತಸ್ಮಾ ಕಸ್ಸ ನಾಮ ಸತ್ಥುನೋ ಧಮ್ಮಮಞ್ಞಾಯ ಗಿರಂ ಭಾಸಸಿ ಏದಿಸನ್ತಿ ಸತ್ಥಾರಂ ಸಾಸನಞ್ಚ ಪುಚ್ಛತಿ।
ನಿರೂಪಧಿನ್ತಿ ನಿದ್ದುಕ್ಖಂ। ವಿಞ್ಞಾತಸದ್ಧಮ್ಮಾತಿ ಬ್ಯಪಾನುದಿನ್ತಿ ನೀಹರಿಂ ಪಜಹಿಂ।
ವಿಪ್ಪಮುತ್ತನ್ತಿ ಸ್ವಸ್ಸಾತಿ ಸೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಅಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ।
ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಸಂ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮದೇಸನಾಯಂ।
ರಥಂ ನಿಯ್ಯಾದಯಾಹಿಮನ್ತಿ ಇಮಂ ರಥಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ನಿಯ್ಯಾದೇಹಿ।
ಸಹಸ್ಸಞ್ಚಾಪೀತಿ ಮಗ್ಗಪರಿಬ್ಬಯತ್ಥಂ ನೀತಂ ಕಹಾಪಣಸಹಸ್ಸಞ್ಚಾಪಿ ಆದಾಯ ನಿಯ್ಯಾದೇಹೀತಿ ಯೋಜನಾ।
ಅಸ್ಸರಥನ್ತಿ ಅಸ್ಸಯುತ್ತರಥಂ। ಪುಣ್ಣಪತ್ತನ್ತಿ ತುಟ್ಠಿದಾನಂ।
ಏವಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ತುಟ್ಠಿದಾನೇ ದಿಯ್ಯಮಾನೇ ತಂ ಅಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತೋ ಸಾರಥಿ ‘‘ತುಯ್ಹೇವ ಹೋತೂ’’ತಿ ಗಾಥಂ ವತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಮೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿ। ಪಬ್ಬಜಿತೇ ಪನ ಸಾರಥಿಮ್ಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಅತ್ತನೋ ಧೀತರಂ ಸುನ್ದರಿಂ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ಘರಾವಾಸೇ ನಿಯೋಜೇನ್ತೀ ‘‘ಹತ್ಥೀ ಗವಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಹತ್ಥೀತಿ ಹತ್ಥಿನೋ। ಗವಸ್ಸನ್ತಿ ಗಾವೋ ಚ ಅಸ್ಸಾ ಚ। ಮಣಿಕುಣ್ಡಲಞ್ಚಾತಿ ಮಣಿ ಚ ಕುಣ್ಡಲಾನಿ ಚ। ಫೀತಞ್ಚಿಮಂ ಗಹವಿಭವಂ ಪಹಾಯಾತಿ ಇಮಂ ಹತ್ಥಿಆದಿಪ್ಪಭೇದಂ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಅವುತ್ತಞ್ಚ ಖೇತ್ತವತ್ಥುಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಾದಿಭೇದಂ ಫೀತಂ ಪಹೂತಞ್ಚ ಗಹವಿಭವಂ ಗೇಹೂಪಕರಣಂ ಅಞ್ಞಞ್ಚ ದಾಸಿದಾಸಾದಿಕಂ ಸಬ್ಬಂ ಭುಞ್ಜ ಭೋಗಾನಿ ಸುನ್ದರೀತಿ ಸುನ್ದರಿ, ತ್ವಂ ಇಮೇ ಭೋಗೇ ಭುಞ್ಜಸ್ಸು। ತುವಂ ದಾಯಾದಿಕಾ ಕುಲೇತಿ ತುವಞ್ಹಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕುಲೇ ದಾಯಜ್ಜಾರಹಾತಿ।
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸುನ್ದರೀ ಅತ್ತನೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಜ್ಝಾಸಯಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೀ ‘‘ಹತ್ಥೀಗವಸ್ಸ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।
ಅಥ ನಂ ಮಾತಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇಯೇವ ನಿಯೋಜೇನ್ತೀ ‘‘ಸೋ ತೇ ಇಜ್ಝತೂ’’ತಿಆದಿನಾ ದಿಯಡ್ಢಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯಂ ತ್ವಂ ಪತ್ಥೇಸಿ ಸುನ್ದರೀತಿ ಸುನ್ದರಿ ತ್ವಂ ಇದಾನಿ ಯಂ ಪತ್ಥೇಸಿ ಆಕಙ್ಖಸಿ। ಸೋ ತವ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಛನ್ದೋ ಇಜ್ಝತು ಅನನ್ತರಾಯೇನ ಸಿಜ್ಝತು। ಉತ್ತಿಟ್ಠಪಿಣ್ಡೋತಿ ಉಞ್ಛೋತಿ ತದತ್ಥಂ ಘರಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಆಹಿಣ್ಡನಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಠಾನಞ್ಚ। ಏತಾನೀತಿ ಉತ್ತಿಟ್ಠಪಿಣ್ಡಾದೀನಿ। ಅಭಿಸಮ್ಭೋನ್ತೀತಿ ಅನಿಬ್ಬಿನ್ನರೂಪಾ ಜಙ್ಘಬಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಭಿಸಮ್ಭವನ್ತೀ, ಸಾಧೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಅಥ ಸುನ್ದರೀ ‘‘ಸಾಧು, ಅಮ್ಮಾ’’ತಿ ಮಾತುಯಾ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುನುಪಸ್ಸಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖಮಾನಾಯೇವ ಸಮಾನಾ ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ‘‘ಸತ್ಥು ‘‘ಸಿಕ್ಖಮಾನಾಯ ಮೇ, ಅಯ್ಯೇ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಮಾನಾಯ ಮೇತಿ ಸಿಕ್ಖಮಾನಾಯ ಸಮಾನಾಯ ಮಯಾ। ಅಯ್ಯೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಉಪಜ್ಝಾಯಂ ಆಲಪತಿ।
ತುವಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಕಲ್ಯಾಣಿ, ಥೇರಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸೋಭನೇತಿ ಭಿಕ್ಖುನಿಸಙ್ಘೇ ವುದ್ಧತರಭಾವೇನ ಥಿರಗುಣಯೋಗೇನ ಚ ಸಙ್ಘತ್ಥೇರಿ ಸೋಭನೇಹಿ ಸೀಲಾದೀಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಸೋಭನೇ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೇ, ಅಯ್ಯೇ, ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮಯಾ ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
ಇಚ್ಛೇತಿ ಇಚ್ಛಾಮಿ। ಸಾವತ್ಥಿ ಗನ್ತವೇತಿ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಗನ್ತುಂ। ಸೀಹನಾದಂ ನದಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅಞ್ಞಾಬ್ಯಾಕರಣಮೇವ ಸನ್ಧಾಯಾಹ।
ಅಥ ಸುನ್ದರೀ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಧಮ್ಮಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ದಿಸ್ವಾ ಉಳಾರಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದಯಮಾನಾ ಅತ್ತಾನಮೇವ ಆಲಪನ್ತೀ ಆಹ ‘‘ಪಸ್ಸ ಸುನ್ದರೀ’’ತಿ। ಹೇಮವಣ್ಣನ್ತಿ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ। ಹರಿತ್ತಚನ್ತಿ ಕಞ್ಚನಸನ್ನಿಭತ್ತಚಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಭಗವಾ ಪೀತವಣ್ಣೇನ ‘‘ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸಮ್ಮದೇವ ಘಂಸಿತ್ವಾ ಜಾತಿಹಿಙ್ಗುಲಕೇನ ಅನುಲಿಮ್ಪಿತ್ವಾ
ಪಸ್ಸ ಸುನ್ದರಿಮಾಯನ್ತಿನ್ತಿ ತಂ ಸುನ್ದರಿನಾಮಿಕಂ ಮಂ ಭಗವಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ ಪಸ್ಸ। ‘‘ವಿಪ್ಪಮುತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೀ ಪೀತಿವಿಪ್ಫಾರವಸೇನ ವದತಿ।
ಕುತೋ ಪನ ಆಗತಾ, ಕತ್ಥ ಚ ಆಗತಾ, ಕೀದಿಸಾ ಚಾಯಂ ಸುನ್ದರೀತಿ ಆಸಙ್ಕನ್ತಾನಂ ‘‘ತುವಂ ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ತುವಮೇವೇಕೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧೋ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಪರಮತ್ಥೇಹಿ ಯಥಾರಹಂ ಅನುಸಾಸನತೋ ತುವಂ ಮೇ ಸತ್ಥಾ, ಅಹಞ್ಚ ಖೀಣಾಸವಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಭಗವಾ ತುಯ್ಹಂ ಉರೇ ವಾಯಾಮ ಜನಿತಾಭಿಜಾತಿತಾಯ ಓರಸಾ, ಮುಖತೋ ಪವತ್ತಧಮ್ಮಘೋಸೇನ ಸಾಸನಸ್ಸ ಚ ಮುಖಭೂತೇನ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಜಾತತ್ತಾ ಮುಖತೋ ಜಾತಾ, ನಿಟ್ಠಿತಪರಿಞ್ಞಾತಾದಿಕರಣೀಯತಾಯ ಕತಕಿಚ್ಚಾ, ಸಬ್ಬಸೋ ಆಸವಾನಂ ಖೇಪಿತತ್ತಾ ಅನಾಸವಾತಿ।
ಅಥಸ್ಸಾ ‘‘ತಸ್ಸಾ ತೇ ಸ್ವಾಗತ’’ನ್ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯಾ ತ್ವಂ ಮಯಾ ಅಧಿಗತಂ ಧಮ್ಮಂ ಯಾಥಾವತೋ ಅಧಿಗಚ್ಛಿ। ತಸ್ಸಾ ತೇ, ಭದ್ದೇ ಸುನ್ದರಿ, ಇಧ ಮಮ ಸನ್ತಿಕೇ ಆಗತಂ ಆಗಮನಂ ಸುಆಗತಂ। ತತೋ ಏವ ತಂ ಅದುರಾಗತಂ ನ ದುರಾಗತಂ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಯಸ್ಮಾ ಏವಞ್ಹಿ ದನ್ತಾ ಆಯನ್ತೀತಿ, ಯಥಾ ತ್ವಂ ಸುನ್ದರಿ, ಏವಞ್ಹಿ ಉತ್ತಮೇನ ಅರಿಯಮಗ್ಗದಮಥೇನ ದನ್ತಾ ತತೋ ಏವ ಸಬ್ಬಧಿ ವೀತರಾಗಾ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾ ವಿಸಂಯುತ್ತಾ ಕತಕಿಚ್ಚಾ ಅನಾಸವಾ ಸತ್ಥು ಪಾದಾನಂ ವನ್ದಿಕಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸಾ ತೇ ಸ್ವಾಗತಂ ಅದುರಾಗತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
ಸುನ್ದರೀಥೇರೀಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೫. ಸುಭಾಕಮ್ಮಾರಧೀತುಥೇರೀಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
ದಹರಾಹನ್ತಿಆದಿಕಾ ಸುಭಾಯ ಕಮ್ಮಾರಧೀತಾಯ ಥೇರಿಯಾ ಗಾಥಾ। ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನನ್ತೀ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಸಮ್ಭಾವಿತಕುಸಲಮೂಲಾ ಉಪಚಿತವಿಮೋಕ್ಖಸಮ್ಭಾರಾ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೀ ಪರಿಪಕ್ಕಞಾಣಾ ಹುತ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ರಾಜಗಹೇ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಸುವಣ್ಣಕಾರಸ್ಸ ಧೀತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ರೂಪಸಮ್ಪತ್ತಿಸೋಭಾಯ ಸುಭಾತಿ ತಸ್ಸಾ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ವಾ, ಸತ್ಥು ರಾಜಗಹಪ್ಪವೇಸನೇ
೩೩೯.
‘‘ದಹರಾಹಂ ಸುದ್ಧವಸನಾ, ಯಂ ಪುರೇ ಧಮ್ಮಮಸ್ಸುಣಿಂ।
ತಸ್ಸಾ ಮೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾಯ, ಸಚ್ಚಾಭಿಸಮಯೋ ಅಹು॥
೩೪೦.
‘‘ತತೋಹಂ ಸಬ್ಬಕಾಮೇಸು, ಭುಸಂ ಅರತಿಮಜ್ಝಗಂ।
ಸಕ್ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಭಯಂ ದಿಸ್ವಾ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮಮೇವ ಪೀಹಯೇ॥
೩೪೧.
‘‘ಹಿತ್ವಾನಹಂ ಞಾತಿಗಣಂ, ದಾಸಕಮ್ಮಕರಾನಿ ಚ।
ಗಾಮಖೇತ್ತಾನಿ ಫೀತಾನಿ, ರಮಣೀಯೇ ಪಮೋದಿತೇ॥
೩೪೨.
‘‘ಪಹಾಯಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ, ಸಾಪತೇಯ್ಯಮನಪ್ಪಕಂ।
ಏವಂ ಸದ್ಧಾಯ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ, ಸದ್ಧಮ್ಮೇ ಸುಪ್ಪವೇದಿತೇ॥
೩೪೩.
‘‘ನೇತಂ ಅಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ, ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಞ್ಹಿ ಪತ್ಥಯೇ।
ಯೋ ಜಾತರೂಪಂ ರಜತಂ, ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಪುನರಾಗಮೇ॥
೩೪೪.
‘‘ರಜತಂ ಜಾತರೂಪಂ ವಾ, ನ ಬೋಧಾಯ ನ ಸನ್ತಿಯಾ।
ನೇತಂ ಸಮಣಸಾರುಪ್ಪಂ, ನ ಏತಂ ಅರಿಯದ್ಧನಂ॥
೩೪೫.
‘‘ಲೋಭನಂ
ಸಾಸಙ್ಕಂ ಬಹುಆಯಾಸಂ, ನತ್ಥಿ ಚೇತ್ಥ ಧುವಂ ಠಿತಿ॥
೩೪೬.
‘‘ಏತ್ಥ ರತ್ತಾ ಪಮತ್ತಾ ಚ, ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಮನಾ ನರಾ।
ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇನ ಬ್ಯಾರುದ್ಧಾ, ಪುಥೂ ಕುಬ್ಬನ್ತಿ ಮೇಧಗಂ॥
೩೪೭.
‘‘ವಧೋ
ಕಾಮೇಸು ಅಧಿಪನ್ನಾನಂ, ದಿಸ್ಸತೇ ಬ್ಯಸನಂ ಬಹುಂ॥
೩೪೮.
‘‘ತಂ ಮಂ ಞಾತೀ ಅಮಿತ್ತಾವ, ಕಿಂ ವೋ ಕಾಮೇಸು ಯುಞ್ಜಥ।
ಜಾನಾಥ ಮಂ ಪಬ್ಬಜಿತಂ, ಕಾಮೇಸು ಭಯದಸ್ಸಿನಿಂ॥
೩೪೯.
‘‘ನ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣೇನ, ಪರಿಕ್ಖೀಯನ್ತಿ ಆಸವಾ।
ಅಮಿತ್ತಾ ವಧಕಾ ಕಾಮಾ, ಸಪತ್ತಾ ಸಲ್ಲಬನ್ಧನಾ॥
೩೫೦.
‘‘ತಂ ಮಂ ಞಾತೀ ಅಮಿತ್ತಾವ, ಕಿಂ ವೋ ಕಾಮೇಸು ಯುಞ್ಜಥ।
ಜಾನಾಥ ಮಂ ಪಬ್ಬಜಿತಂ, ಮುಣ್ಡಂ ಸಙ್ಘಾಟಿಪಾರುತಂ॥
೩೫೧.
‘‘ಉತ್ತಿಟ್ಠಪಿಣ್ಡೋ
ಏತಂ ಖೋ ಮಮ ಸಾರುಪ್ಪಂ, ಅನಗಾರೂಪನಿಸ್ಸಯೋ॥
೩೫೨.
‘‘ವನ್ತಾ ಮಹೇಸೀಹಿ ಕಾಮಾ, ಯೇ ದಿಬ್ಬಾ ಯೇ ಚ ಮಾನುಸಾ।
ಖೇಮಟ್ಠಾನೇ ವಿಮುತ್ತಾ ತೇ, ಪತ್ತಾ ತೇ ಅಚಲಂ ಸುಖಂ॥
೩೫೩.
‘‘ಮಾಹಂ ಕಾಮೇಹಿ ಸಂಗಚ್ಛಿಂ, ಯೇಸು ತಾಣಂ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।
ಅಮಿತ್ತಾ ವಧಕಾ ಕಾಮಾ, ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೂಪಮಾ ದುಖಾ॥
೩೫೪.
‘‘ಪರಿಪನ್ಥೋ ಏಸ ಭಯೋ, ಸವಿಘಾತೋ ಸಕಣ್ಟಕೋ।
ಗೇಧೋ ಸುವಿಸಮೋ ಚೇಸೋ, ಮಹನ್ತೋ ಮೋಹನಾಮುಖೋ॥
೩೫೫.
‘‘ಉಪಸಗ್ಗೋ
ಯೇ ಬಾಲಾ ಅಭಿನನ್ದನ್ತಿ, ಅನ್ಧಭೂತಾ ಪುಥುಜ್ಜನಾ॥
೩೫೬.
‘‘ಕಾಮಪಙ್ಕೇನ ಸತ್ತಾ ಹಿ, ಬಹೂ ಲೋಕೇ ಅವಿದ್ದಸೂ।
ಪರಿಯನ್ತಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ಜಾತಿಯಾ ಮರಣಸ್ಸ ಚ॥
೩೫೭.
‘‘ದುಗ್ಗತಿಗಮನಂ ಮಗ್ಗಂ, ಮನುಸ್ಸಾ ಕಾಮಹೇತುಕಂ।
ಬಹುಂ ವೇ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಅತ್ತನೋ ರೋಗಮಾವಹಂ॥
೩೫೮.
‘‘ಏವಂ ಅಮಿತ್ತಜನನಾ, ತಾಪನಾ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ।
ಲೋಕಾಮಿಸಾ ಬನ್ಧನೀಯಾ, ಕಾಮಾ ಮರಣಬನ್ಧನಾ॥
೩೫೯.
‘‘ಉಮ್ಮಾದನಾ ಉಲ್ಲಪನಾ, ಕಾಮಾ ಚಿತ್ತಪ್ಪಮಾಥಿನೋ।
ಸತ್ತಾನಂ ಸಂಕಿಲೇಸಾಯ, ಖಿಪ್ಪಂ ಮಾರೇನ ಓಡ್ಡಿತಂ॥
೩೬೦.
‘‘ಅನನ್ತಾದೀನವಾ ಕಾಮಾ, ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಮಹಾವಿಸಾ।
ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ರಣಕರಾ, ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖವಿಸೋಸನಾ॥
೩೬೧.
‘‘ಸಾಹಂ ಏತಾದಿಸಂ ಕತ್ವಾ, ಬ್ಯಸನಂ ಕಾಮಹೇತುಕಂ।
ನ ತಂ ಪಚ್ಚಾಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ನಿಬ್ಬಾನಾಭಿರತಾ ಸದಾ॥
೩೬೨.
‘‘ರಣಂ
ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ವಿಹಸ್ಸಾಮಿ, ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಕ್ಖಯೇ॥
೩೬೩.
‘‘ಅಸೋಕಂ ವಿರಜಂ ಖೇಮಂ, ಅರಿಯಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಉಜುಂ।
ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಅನುಗಚ್ಛಾಮಿ, ಯೇನ ತಿಣ್ಣಾ ಮಹೇಸಿನೋ॥
೩೬೪.
‘‘ಇಮಂ
ಅನೇಜಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ, ರುಕ್ಖಮೂಲಮ್ಹಿ ಝಾಯತಿ॥
೩೬೫.
‘‘ಅಜ್ಜಟ್ಠಮೀ
ವಿನೀತುಪ್ಪಲವಣ್ಣಾಯ, ತೇವಿಜ್ಜಾ ಮಚ್ಚುಹಾಯಿನೀ॥
೩೬೬.
‘‘ಸಾಯಂ ಭುಜಿಸ್ಸಾ ಅಣಣಾ, ಭಿಕ್ಖುನೀ ಭಾವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಾ।
ಸಬ್ಬಯೋಗವಿಸಂಯುತ್ತಾ, ಕತಕಿಚ್ಚಾ ಅನಾಸವಾ॥
೩೬೭.
‘‘ತಂ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಸಙ್ಘೇನ, ಉಪಸಙ್ಕಮ್ಮ ಇದ್ಧಿಯಾ।
ನಮಸ್ಸತಿ ಭೂತಪತಿ, ಸುಭಂ ಕಮ್ಮಾರಧೀತರ’’ನ್ತಿ॥ – ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
ತತ್ಥ ದಹರಾಹಂ ಸುದ್ಧವಸನಾ, ಯಂ ಪುರೇ ಧಮ್ಮಮಸ್ಸುಣಿನ್ತಿ ಯಸ್ಮಾ ಅಹಂ ಪುಬ್ಬೇ ದಹರಾ ತರುಣೀ ಏವ ಸುದ್ಧವಸನಾ ಸುದ್ಧವತ್ಥನಿವತ್ಥಾ ಅಲಙ್ಕತಪ್ಪಟಿಯತ್ತಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಅಸ್ಸೋಸಿಂ। ತಸ್ಸಾ ಮೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾಯ, ಸಚ್ಚಾಭಿಸಮಯೋ ಅಹೂತಿ ಯಸ್ಮಾ ಚ ತಸ್ಸಾ ಮೇ ಮಯ್ಹಂ ಯಥಾಸುತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾಯ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿಯಾ ಸೀಲಂ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಭಾವನಂ ಅನುಯುಞ್ಜನ್ತಿಯಾವ ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಂ ಅಭಿಸಮಯೋ ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೩೨) ಪಟಿವೇಧೋ ಅಹೋಸಿ।
ತತೋಹಂ ಸಬ್ಬಕಾಮೇಸು, ಭುಸಂ ಅರತಿಮಜ್ಝಗನ್ತಿ ತತೋ ತೇನ ಕಾರಣೇನ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸುತತ್ತಾ ಸಚ್ಚಾನಞ್ಚ ಅಭಿಸಮಿತತ್ತಾ ಮನುಸ್ಸೇಸು ದಿಬ್ಬೇಸು ಚಾತಿ ಸಬ್ಬೇಸುಪಿ ಕಾಮೇಸು ಭುಸಂ ಅತಿವಿಯ ಅರತಿಂ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿಂ ಅಧಿಗಚ್ಛಿಂ। ಸಕ್ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕೇ, ಭಯಂ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಭಾವಂ ಞಾಣಚಕ್ಖುನಾ ದಿಸ್ವಾ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮಮೇವ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ನಿಬ್ಬಾನಮೇವ, ಪೀಹಯೇ ಪಿಹಯಾಮಿ ಪತ್ಥಯಾಮಿ।
ದಾಸಕಮ್ಮಕರಾನಿ ಚಾತಿ ದಾಸೇ ಚ ಕಮ್ಮಕಾರೇ ಚ, ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ಗಾಮಖೇತ್ತಾನೀತಿ ಗಾಮೇ ಚ ಪುಬ್ಬಣ್ಣಾಪರಣ್ಣವಿರುಹನಕ್ಖೇತ್ತಾನಿ ಚ, ಗಾಮಪರಿಯಾಪನ್ನಾನಿ ವಾ ಖೇತ್ತಾನಿ। ಫೀತಾನೀತಿ ಸಮಿದ್ಧಾನಿ। ರಮಣೀಯೇತಿ ಮನುಞ್ಞೇ। ಪಮೋದಿತೇತಿ ಪಮುದಿತೇ, ಭೋಗಕ್ಖನ್ಧೇ ಹಿತ್ವಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸಾಪತೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸನ್ತಕಂ ಧನಂ, ಮಣಿಕನಕರಜತಾದಿಪರಿಗ್ಗಹವತ್ಥುಂ। ಅನಪ್ಪಕನ್ತಿ ಮಹನ್ತಂ, ಪಹಾಯಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಏವಂ ಸದ್ಧಾಯ ನಿಕ್ಖಮ್ಮಾತಿ ‘‘ಹಿತ್ವಾನಹಂ ಞಾತಿಗಣ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ಸದ್ಧಮ್ಮೇ ಸುಪ್ಪವೇದಿತೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಸುಟ್ಠು ಪವೇದಿತೇ ಅರಿಯವಿನಯೇ ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾ।
ಏವಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾಯ ಪನ ನೇತಂ ಅಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ, ಯದಿದಂ ಛಡ್ಡಿತಾನಂ ಕಾಮಾನಂ ಪಚ್ಚಾಗಮನಂ। ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಞ್ಹಿ ಪತ್ಥಯೇತಿ ಅಹಂ ಅಕಿಞ್ಚನಭಾವಂ ಅಪರಿಗ್ಗಹಭಾವಮೇವ ಪತ್ಥಯಾಮಿ। ಯೋ ಜಾತರೂಪರಜತಂ, ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಪುನರಾಗಮೇತಿ ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸುವಣ್ಣಂ ರಜತಂ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಧನಜಾತಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಪುನ ತಂ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ, ಸೋ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಕಥಂ ಸೀಸಂ ಉಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ?
ಯಸ್ಮಾ ರಜತಂ ಜಾತರೂಪಂ ವಾ, ನ ಬೋಧಾಯ ನ ಸನ್ತಿಯಾ ನ ಮಗ್ಗಞಾಣಾಯ ನ ನಿಬ್ಬಾನಾಯ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ನೇತಂ ಸಮಣಸಾರುಪ್ಪನ್ತಿ ಏತಂ ಜಾತರೂಪರಜತಾದಿಪರಿಗ್ಗಹವತ್ಥು, ತಸ್ಸ ವಾ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನಂ ಸಮಣಾನಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ ನ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ನ ಕಪ್ಪತಿ ಸಮಣಾನಂ ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯಾನಂ ಜಾತರೂಪರಜತ’’ನ್ತಿಆದಿ (ಚೂಳವ॰ ೪೪೬)। ನ ಏತಂ ಅರಿಯದ್ಧನನ್ತಿ ಏತಂ ಯಥಾವುತ್ತಪರಿಗ್ಗಹವತ್ಥು ಸದ್ಧಾದಿಧನಂ ವಿಯ ಅರಿಯಧಮ್ಮಮಯಮ್ಪಿ ಧನಂ ನ ಹೋತಿ, ನ ಅರಿಯಭಾವಾವಹತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಲೋಭನ’’ನ್ತಿಆದಿ।
ತತ್ಥ ಲೋಭನನ್ತಿ ಲೋಭುಪ್ಪಾದನಂ। ಮದನನ್ತಿ ಮದಾವಹಂ। ಮೋಹನನ್ತಿ ಸಮ್ಮೋಹಜನನಂ। ರಜವಡ್ಢನನ್ತಿ ರಾಗರಜಾದಿಸಂವಡ್ಢನಂ। ಯೇನ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ, ತಸ್ಸ ಆಸಙ್ಕಾವಹತ್ತಾ ಸಹ ಸಾಸಙ್ಕಂ, ಯೇನ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ, ತಸ್ಸ ಯತೋ ಕುತೋ ಆಸಙ್ಕಾವಹನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬಹುಆಯಾಸನ್ತಿ ಸಜ್ಜನರಕ್ಖಣಾದಿವಸೇನ ಬಹುಪರಿಸ್ಸಮಂ। ನತ್ಥಿ ಚೇತ್ಥ ಧುವಂ ಠಿತೀತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಧನೇ ಧುವಭಾವೋ ಚ ಠಿತಿಭಾವೋ ಚ ನತ್ಥಿ, ಚಞ್ಚಲಮನವಟ್ಠಿತಮೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಏತ್ಥ ರತ್ತಾ ಪಮತ್ತಾ ಚಾತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಧನೇ ರತ್ತಾ ಸಞ್ಜಾತರಾಗಾ ದಸಕುಸಲಧಮ್ಮೇಸು ಸತಿಯಾ ವಿಪ್ಪವಾಸೇನ ಪಮತ್ತಾ। ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಮನಾ ಲೋಭಾದಿಸಂಕಿಲೇಸೇನ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಚಿತ್ತಾವ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ತತೋ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮ್ಹಿ ಬ್ಯಾರುದ್ಧಾ, ಪುಥೂ ಕುಬ್ಬನ್ತಿ ಮೇಧಗಂ ಅನ್ತಮಸೋ ಮಾತಾಪಿ ಪುತ್ತೇನ, ಪುತ್ತೋಪಿ ಮಾತರಾತಿ ಏವಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಟಿರುದ್ಧಾ ಹುತ್ವಾ ಪುಥೂ ಸತ್ತಾ ಮೇಧಗಂ ಕಲಹಂ
ವಧೋತಿ ಮರಣಂ। ಬನ್ಧೋತಿ ಅದ್ದುಬನ್ಧನಾದಿಬನ್ಧನಂ। ಪರಿಕ್ಲೇಸೋತಿ ಹತ್ಥಚ್ಛೇದಾದಿಪರಿಕಿಲೇಸಾಪತ್ತಿ। ಜಾನೀತಿ ಸೋಕಪರಿದ್ದವೋತಿ ಸೋಕೋ ಚ ಪರಿದೇವೋ ಚ। ಅಧಿಪನ್ನಾನನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾನಂ। ದಿಸ್ಸತೇ ಬ್ಯಸನಂ ಬಹುನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತವಧಬನ್ಧನಾದಿಭೇದಂ ಅವುತ್ತಞ್ಚ ದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾದಿಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಞ್ಚ ಬಹುಂ ಬಹುವಿಧಂ ಬ್ಯಸನಂ ಅನತ್ಥೋ ಕಾಮೇಸು ದಿಸ್ಸತೇವ।
ತಂ ಮಂ ಞಾತೀ ಅಮಿತ್ತಾವ, ಕಿಂ ವೋ ಕಾಮೇಸು ಯುಞ್ಜಥಾತಿ ತಾದಿಸಂ ಮಂ ಯಥಾ ಕಾಮೇಸು ವಿರತ್ತಂ ತುಮ್ಹೇ ಞಾತೀ ಞಾತಕಾ ಸಮಾನಾ ಅನತ್ಥಕಾಮಾ ಅಮಿತ್ತಾ ವಿಯ ಕಿಂ ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಕಾಮೇಸು ಯುಞ್ಜಥ ನಿಯೋಜೇಥ। ಜಾನಾಥ ಮಂ ಪಬ್ಬಜಿತಂ, ಕಾಮೇಸು ಭಯದಸ್ಸಿನಿನ್ತಿ ಕಾಮೇ ಭಯತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಿಂ ಪಬ್ಬಜಿತಂ ಮಂ ಆಜಾನಾಥ, ಕಿಂ ಏತ್ತಕಂ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಅನಞ್ಞಾತನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
ನ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣೇನ, ಪರಿಕ್ಖೀಯನ್ತಿ ಆಸವಾತಿ ‘‘ಅಮಿತ್ತಾ ವಧಕಾ ಕಾಮಾ, ಸಪತ್ತಾ ಸಲ್ಲಬನ್ಧನಾ’’ತಿ। ಕಾಮಾ ಹಿ ಅಹಿತಾವಹತ್ತಾ ಮೇತ್ತಿಯಾ ಅಭಾವೇನ ಅಮಿತ್ತಾ, ಮರಣಹೇತುತಾಯ ಉಕ್ಖಿತ್ತಾಸಿಕವಧಕಸದಿಸತ್ತಾ ವಧಕಾ, ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾಪಿ ಅನತ್ಥಾವಹನತಾಯ ವೇರಾನುಬನ್ಧಸಪತ್ತಸದಿಸತ್ತಾ ಸಪತ್ತಾ, ರಾಗಾದೀನಂ ಸಲ್ಲಾನಂ ಬನ್ಧನತೋ ಸಲ್ಲಬನ್ಧನಾ।
ಮುಣ್ಡನ್ತಿ ಮುಣ್ಡಿತಕೇಸಂ। ತತ್ಥ ತತ್ಥ ನನ್ತಕಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಙ್ಘಾಟಿಚೀವರಪಾರುಪನೇನ ಸಙ್ಘಾಟಿಪಾರುತಂ।
ಉತ್ತಿಟ್ಠಪಿಣ್ಡೋತಿ ವಿವಟದ್ವಾರೇ ಘರೇ ಘರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತ್ವಾ ಲಭನಕಪಿಣ್ಡೋ। ಉಞ್ಛೋತಿ ತದತ್ಥಂ ಉಞ್ಛಾಚರಿಯಾ। ಅನಗಾರೂಪನಿಸ್ಸಯೋತಿ ಅನಗಾರಾನಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ನಿಸ್ಸಿತಬ್ಬತೋ ಉಪನಿಸ್ಸಯಭೂತೋ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರೋ। ತಞ್ಹಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಜೀವನ್ತಿ।
ವನ್ತಾತಿ ಮಹೇಸೀಹೀತಿ ಬುದ್ಧಾದೀಹಿ ಮಹೇಸೀಹಿ। ಖೇಮಟ್ಠಾನೇತಿ ಕಾಮಯೋಗಾದೀಹಿ ಅನುಪದ್ದವಟ್ಠಾನಭೂತೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ। ತೇತಿ ಮಹೇಸಯೋ। ಅಚಲಂ ಸುಖನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸುಖಂ ಪತ್ತಾ। ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪತ್ಥೇನ್ತೇನ ಕಾಮಾ ಪರಿಚ್ಚಜಿತಬ್ಬಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
ಮಾಹಂ ಕಾಮೇಹಿ ಸಂಗಚ್ಛಿನ್ತಿ ಅಹಂ ಕದಾಚಿಪಿ ಕಾಮೇಹಿ ನ ಸಮಾಗಚ್ಛೇಯ್ಯಂ। ಕಸ್ಮಾತಿ ಚೇ ಆಹ ‘‘ಯೇಸು ತಾಣಂ ನ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿಆದಿ, ಯೇಸು ಕಾಮೇಸು ಉಪಪರಿಕ್ಖಿಯಮಾನೇಸು ಏಕಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಅನತ್ಥಪರಿತ್ತಾಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೂಪಮಾ ಮಹಾಭಿತಾಪಟ್ಠೇನ। ದುಖಾ ದುಕ್ಖಮಟ್ಠೇನ।
ಪರಿಪನ್ಥೋ ಏಸ ಭಯೋ ಯದಿದಂ ಕಾಮಾ ನಾಮ ಅವಿದಿತವಿಪುಲಾನತ್ಥಾವಹತ್ತಾ। ಸವಿಘಾತೋ ಚಿತ್ತವಿಘಾತಕರತ್ತಾ। ಸಕಣ್ಟಕೋ ವಿನಿವಿಜ್ಝನತ್ತಾ। ಗೇಧೋ ಸುವಿಸಮೋ ಚೇಸೋತಿ ಗಿದ್ಧಿಹೇತುತಾಯ ಗೇಧೋ। ಸುಟ್ಠು ವಿಸಮೋ ಮಹಾಪಲಿಬೋಧೋ ಸೋ। ದುರತಿಕ್ಕಮನಟ್ಠೇನ ಮಹನ್ತೋ। ಮೋಹನಾಮುಖೋ ಮುಚ್ಛಾಪತ್ತಿಹೇತುತೋ।
ಉಪಸಗ್ಗೋ ಭೀಮರೂಪೋತಿ ಅತಿಭಿಂಸನಕಸಭಾವೋ, ಮಹನ್ತೋ ಸಪ್ಪಸಿರೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಟ್ಠೇನ।
ಕಾಮಪಙ್ಕೇನ ಸತ್ತಾತಿ ಕಾಮಸಙ್ಖಾತೇನ ಪಙ್ಕೇನ ಸತ್ತಾ ಲಗ್ಗಾ।
ದುಗ್ಗತಿಗಮನಂ ಮಗ್ಗನ್ತಿ ನಿರಯಾದಿಅಪಾಯಗಾಮಿನಂ ಮಗ್ಗಂ। ಕಾಮಹೇತುಕನ್ತಿ ಕಾಮೋಪಭೋಗಹೇತುಕಂ। ಬಹುನ್ತಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿಭೇದೇನ ಬಹುವಿಧಂ। ರೋಗಮಾವಹನ್ತಿ ರುಜ್ಜನಟ್ಠೇನ ರೋಗಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾದಿಭೇದಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಆವಹನಕಂ।
ಏವನ್ತಿ ‘‘ಅಮಿತ್ತಾ ವಧಕಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ। ಅಮಿತ್ತಜನನಾತಿ ಅಮಿತ್ತಭಾವಸ್ಸ ನಿಬ್ಬತ್ತನಕಾ। ತಾಪನಾತಿ ಸನ್ತಾಪನಕಾ, ತಪನೀಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾತಿ ಸಂಕಿಲೇಸಾವಹಾ। ಲೋಕಾಮಿಸಾತಿ ಲೋಕೇ ಆಮಿಸಭೂತಾ। ಬನ್ಧನಿಯಾತಿ ಬನ್ಧಭೂತೇಹಿ ಸಂಯೋಜನೇಹಿ ವಡ್ಢಿತಬ್ಬಾ, ಸಂಯೋಜನಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮರಣಬನ್ಧನಾತಿ ಭವಾದೀಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿನಿಮಿತ್ತತಾಯ ಪವತ್ತಕಾರಣತೋ ಚ ಮರಣವಿಬನ್ಧನಾ।
ಉಮ್ಮಾದನಾತಿ ಉಲ್ಲಪನಾತಿ ‘‘ಅಹೋ ಸುಖಂ ಅಹೋ ಸುಖ’’ನ್ತಿ ಉದ್ಧಂ ಉದ್ಧಂ ಲಪಾಪನಕಾ। ‘‘ಉಲ್ಲೋಲನಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಭತ್ತಪಿಣ್ಡನಿಮಿತ್ತಂ ನಙ್ಗುಟ್ಠಂ ಉಲ್ಲೋಲೇನ್ತೋ ಸುನಖೋ ವಿಯ ಆಮಿಸಹೇತು ಸತ್ತೇ ಉಪರೂಪರಿಲಾಲನಾ, ಪರಾಭವಾವಞ್ಞಾತಪಾಪನಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚಿತ್ತಪ್ಪಮಾಥಿನೋತಿ ಪರಿಳಾಹುಪ್ಪಾದನಾದಿನಾ ಸಮ್ಪತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪಮಥನಸೀಲಾ। ‘‘ಚಿತ್ತಪ್ಪಮದ್ದಿನೋ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ, ಸೋ ಏವತ್ಥೋ। ಯೇ ಪನ ‘‘ಚಿತ್ತಪ್ಪಮಾದಿನೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪಮಾದಾವಹಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಂಕಿಲೇಸಾಯಾತಿ ವಿಬಾಧನಾಯ ಖಿಪ್ಪಂ ಮಾರೇನ ಓಡ್ಡಿತನ್ತಿ ಕಾಮಾ ನಾಮೇತೇ ಮಾರೇನ ಓಡ್ಡಿತಂ ಕುಮಿನನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ ಸತ್ತಾನಂ ಅನತ್ಥಾವಹನತೋ।
ಅನನ್ತಾದೀನವಾತಿ ‘‘ಲೋಭನಂ ಮದನಞ್ಚೇತ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ, ‘‘ಇಧ ಸೀತಸ್ಸ ಪುರಕ್ಖತೋ ಉಣ್ಹಸ್ಸ ಪುರಕ್ಖತೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೬೭) ಚ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತಾದೀಸು ವುತ್ತನಯೇನ ಅಪರಿಯನ್ತಾದೀನವಾ ಬಹುದೋಸಾ। ಬಹುದುಕ್ಖಾತಿ ಆಪಾಯಿಕಾದಿಬಹುವಿಧದುಕ್ಖಾನುಬನ್ಧಾ। ಮಹಾವಿಸಾತಿ ಕಟುಕಾಸಯ್ಹಫಲತಾಯ ಹಲಾಹಲಾದಿಮಹಾವಿಸಸದಿಸಾ ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾತಿ ಸತ್ಥಧಾರಾಗತಮಧುಬಿನ್ದು ವಿಯ ಪರಿತ್ತಸ್ಸಾದಾ। ರಣಕರಾತಿ ಸಾರಾಗಾದಿಸಂವಡ್ಢಕಾ। ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖವಿಸೋಸನಾತಿ ಸತ್ತಾನಂ ಅನವಜ್ಜಕೋಟ್ಠಾಸಸ್ಸ ವಿನಾಸಕಾ।
ಸಾಹನ್ತಿ ಸಾ ಅಹಂ, ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧಾ ಕಾಮೇ ಪಹಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಠಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತಾದಿಸನ್ತಿ ಏವರೂಪಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ। ಕತ್ವಾತಿ ಇತಿ ಕತ್ವಾ, ಯಥಾವುತ್ತಕಾರಣೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ತಂ ಪಚ್ಚಾಗಮಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ತಂ ಮಯಾ ಪುಬ್ಬೇ ವನ್ತಕಾಮೇ ಪುನ ನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ। ನಿಬ್ಬಾನಾಭಿರತಾ ಸದಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಪಬ್ಬಜಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ನಿಬ್ಬಾನಾಭಿರತಾ, ತಸ್ಮಾ ನ ತಂ ಪಚ್ಚಾಗಮಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಯೋಜನಾ।
ರಣಂ ತರಿತ್ವಾ ಕಾಮಾನನ್ತಿ ಕಾಮಾನಂ ರಣಂ ತರಿತ್ವಾ, ತಞ್ಚ ಮಯಾ ಕಾತಬ್ಬಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸಂಪಹಾರಂ ಕತ್ವಾ। ಸೀತಿಭಾವಾಭಿಕಙ್ಖಿನೀತಿ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸದರಥಪರಿಳಾಹವೂಪಸಮೇನ ಸೀತಿಭಾವಸಙ್ಖಾತಂ ಅರಹತ್ತಂ ಅಭಿಕಙ್ಖನ್ತೀ। ಸಬ್ಬಸಂಯೋಜನಕ್ಖಯೇತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಖಯಭೂತೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಅಭಿರತಾ।
ಯೇನ ತಿಣ್ಣಾ ಮಹೇಸಿನೋತಿ ಯೇನ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಬುದ್ಧಾದಯೋ ಮಹೇಸಿನೋ ಸಂಸಾರಮಹೋಘಂ ತಿಣ್ಣಾ, ಅಹಮ್ಪಿ ತೇಹಿ ಗತಮಗ್ಗಂ ಅನುಗಚ್ಛಾಮಿ, ಸೀಲಾದಿಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅನುಪಾಪುಣಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಧಮ್ಮಟ್ಠನ್ತಿ ಅರಿಯಫಲಧಮ್ಮೇ ಠಿತಂ। ಅನೇಜನ್ತಿ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧ ಏಜತಾಯ ಅನೇಜನ್ತಿ ಲದ್ಧನಾಮಂ ಅಗ್ಗಫಲಂ। ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಾತಿ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಾಧಿಗಮೇನ ಅಧಿಗನ್ತ್ವಾ। ಝಾಯತೀತಿ ತಮೇವ ಫಲಜ್ಝಾನಂ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯತಿ।
ಅಜ್ಜಟ್ಠಮೀ ಪಬ್ಬಜಿತಾತಿ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಹುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಜ್ಜ ಅಟ್ಠಮದಿವಸೋ, ಇತೋ ಅತೀತೇ ಸದ್ಧಾತಿ ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪನ್ನಾ। ಸದ್ಧಮ್ಮಸೋಭನಾತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮಾಧಿಗಮೇನ ಸೋಭನಾ।
ಭುಜಿಸ್ಸಾತಿ ಅಣಣಾ।
ಇಮಾ ಕಿರ ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಮೇ ದಿವಸೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಂ ಥೇರಿಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಸಂಸನ್ತೇನ ಭಗವತಾ ವುತ್ತಾ।
ಅಥ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಏವಂ ಸತ್ಥಾರಾ ಪಸಂಸೀಯಮಾನಾ ಅಯಂ ಥೇರೀ ಯಸ್ಮಾ ದೇವೇಹಿ ಚ ಪಯಿರುಪಾಸಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ ತಾವದೇವ ತಾವತಿಂಸೇಹಿ ದೇವೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರೇಹಿ ವುತ್ತಂ –
‘‘ತಂ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಸಙ್ಘೇನ, ಉಪಸಙ್ಕಮ್ಮ ಇದ್ಧಿಯಾ।
ನಮಸ್ಸತಿ ಭೂತಪತಿ, ಸುಭಂ ಕಮ್ಮಾರಧೀತರ’’ನ್ತಿ॥
ತತ್ಥ ತೀಸು ಕಾಮಭವೇಸು ಭೂತಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಪತಿ ಇಸ್ಸರೋತಿ ಕತ್ವಾ ಭೂತಪತೀತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ದೇವಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ತಂ ಸುಭಂ ಕಮ್ಮಾರಧೀತರಂ ಅತ್ತನೋ ದೇವಿದ್ಧಿಯಾ ಉಪಸಙ್ಕಮ್ಮ ನಮಸ್ಸತಿ, ಪಞ್ಚಪತಿಟ್ಠಿತೇನ ವನ್ದತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಸುಭಾಕಮ್ಮಾರಧೀತುಥೇರೀಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ವೀಸತಿನಿಪಾತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।