೧೬. ಮಹಾನಿಪಾತೋ
೧. ಸುಮೇಧಾಥೇರೀಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
ಮಹಾನಿಪಾತೇ ಮನ್ತಾವತಿಯಾ ನಗರೇತಿಆದಿಕಾ ಸುಮೇಧಾಯ ಥೇರಿಯಾ ಗಾಥಾ। ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನನ್ತೀ, ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ವಿಮೋಕ್ಖಸಮ್ಭಾರೇ ಸಮ್ಭಾರೇನ್ತೀ ಕೋಣಾಗಮನಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ವಾ, ಅತ್ತನೋ ಸಖೀಹಿ ಕುಲಧೀತಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಜ್ಝಾಸಯಾ ಹುತ್ವಾ ಮಹನ್ತಂ ಆರಾಮಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾದೇಸಿ। ಸಾ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ತಾವತಿಂಸಂ ಉಪಗಚ್ಛಿ। ತತ್ಥ ಯಾವತಾಯುಕಂ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವಿತ್ವಾ ತತೋ ಚುತಾ ಯಾಮೇಸು ಉಪಪಜ್ಜಿ। ತತೋ ಚುತಾ ತುಸಿತೇಸು, ತತೋ ಚುತಾ ನಿಮ್ಮಾನರತೀಸು, ತತೋ ಚುತಾ ಪರನಿಮ್ಮಿತವಸವತ್ತೀಸೂತಿ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಸಗ್ಗೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ದೇವರಾಜೂನಂ ಮಹೇಸೀ ಹುತ್ವಾ ತತೋ ಚುತಾ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಮಹಾವಿಭವಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠಿನೋ ಧೀತಾ ಹುತ್ವಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ವಾ ಸಾಸನೇ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನಾ ಹುತ್ವಾ ರತನತ್ತಯಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಉಳಾರಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ಅಕಾಸಿ।
ತತ್ಥ ಯಾವಜೀವಂ ಧಮ್ಮೂಪಜೀವಿನೀ ಕುಸಲಧಮ್ಮನಿರತಾ ಹುತ್ವಾ ತತೋ ಚುತಾ ತಾವತಿಂಸೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅಪರಾಪರಂ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೀ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಮನ್ತಾವತೀನಗರೇ ಕೋಞ್ಚಸ್ಸ ನಾಮ ರಞ್ಞೋ ಧೀತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತಸ್ಸಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಸುಮೇಧಾತಿ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು। ತಂ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ವುದ್ಧಿಪ್ಪತ್ತವಯಪ್ಪತ್ತಕಾಲೇ ಮಾತಾಪಿತರೋ ‘‘ವಾರಣವತೀನಗರೇ ಅನಿಕರತ್ತಸ್ಸ ನಾಮ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಮ್ಮನ್ತೇಸುಂ। ಸಾ ಪನ ದಹರಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅತ್ತನೋ ಸಮಾನವಯಾಹಿ ರಾಜಕಞ್ಞಾಹಿ ದಾಸಿಜನೇಹಿ ಚ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುನುಪಸ್ಸಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಚಿರಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಕತಾಧಿಕಾರತಾಯ ಸಂಸಾರೇ ಜಾತಸಂವೇಗಾ ಸಾಸನೇ ಅಭಿಪ್ಪಸನ್ನಾ ಹುತ್ವಾ ವಯಪ್ಪತ್ತಕಾಲೇ ಕಾಮೇಹಿ ವಿನಿವತ್ತಿತಮಾನಸಾ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ಸಾ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಞಾತೀನಂ ಸಮ್ಮನ್ತನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ನ ಮಯ್ಹಂ ಘರಾವಾಸೇನ ಕಿಚ್ಚಂ, ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮಹ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಘರಾವಾಸೇ ನಿಯೋಜೇನ್ತಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರೇನ ಯಾಚನ್ತಾಪಿ ಸಞ್ಞಾಪೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು। ಸಾ ‘‘ಏವಂ ಮೇ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರೀ ೨.೧.೧-೧೯) –
‘‘ಭಗವತಿ ಕೋಣಾಗಮನೇ, ಸಙ್ಘಾರಾಮಮ್ಹಿ ನವನಿವೇಸಮ್ಹಿ।
ಸಖಿಯೋ ತಿಸ್ಸೋ ಜನಿಯೋ, ವಿಹಾರದಾನಂ ಅದಾಸಿಮ್ಹ॥
‘‘ದಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಸತಕ್ಖತ್ತುಂ, ದಸಸತಕ್ಖತ್ತುಂ ಸತಾನಿ ಚ ಸತಕ್ಖತ್ತುಂ।
ದೇವೇಸು ಉಪಪಜ್ಜಿಮ್ಹ, ಕೋ ಪನ ವಾದೋ ಮನುಸ್ಸೇಸು॥
‘‘ದೇವೇಸು ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ ಅಹುಮ್ಹ, ಮಾನುಸಕಮ್ಹಿ ಕೋ ಪನ ವಾದೋ।
ಸತ್ತರತನಸ್ಸ ಮಹೇಸೀ, ಇತ್ಥಿರತನಂ ಅಹಂ ಆಸಿಂ॥
‘‘ಇಧ ಸಞ್ಚಿತಕುಸಲಾ, ಸುಸಮಿದ್ಧಕುಲಪ್ಪಜಾ।
ಧನಞ್ಜಾನೀ ಚ ಖೇಮಾ ಚ, ಅಹಮ್ಪಿ ಚ ತಯೋ ಜನಾ॥
‘‘ಆರಾಮಂ ಸುಕತಂ ಕತ್ವಾ, ಸಬ್ಬಾವಯವಮಣ್ಡಿತಂ।
ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸಙ್ಘಸ್ಸ, ನಿಯ್ಯಾದೇತ್ವಾ ಪಮೋದಿತಾ॥
‘‘ಯತ್ಥ ಯತ್ಥೂಪಪಜ್ಜಾಮಿ, ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಾಹಸಾ।
ದೇವೇಸು ಅಗ್ಗತಂ ಪತ್ತಾ, ಮನುಸ್ಸೇಸು ತಥೇವ ಚ॥
‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕಪ್ಪಮ್ಹಿ, ಬ್ರಹ್ಮಬನ್ಧು ಮಹಾಯಸೋ।
ಕಸ್ಸಪೋ ನಾಮ ಗೋತ್ತೇನ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ವದತಂ ವರೋ॥
‘‘ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ಮಹೇಸಿಸ್ಸ, ತದಾ ಆಸಿ ನರಿಸ್ಸರೋ।
ಕಾಸಿರಾಜಾ ಕಿಕೀ ನಾಮ, ಬಾರಾಣಸಿಪುರುತ್ತಮೇ॥
‘‘ತಸ್ಸಾಸುಂ
ಬುದ್ಧೋಪಟ್ಠಾನನಿರತಾ, ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿಂಸು ತಾ॥
‘‘ತಾಸಂ
ದತ್ವಾ ದಾನಾನಿ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ, ಅಗಾರೇವ ವತಂ ಚರಿಂ॥
‘‘ತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಸುಕತೇನ, ಚೇತನಾಪಣಿಧೀಹಿ ಚ।
ಜಹಿತ್ವಾ ಮಾನುಸಂ ದೇಹಂ, ತಾವತಿಂಸೂಪಗಾ ಅಹಂ॥
‘‘ತತೋ ಚುತಾ ಯಾಮಮಗಂ, ತತೋಹಂ ತುಸಿತಂ ಗತಾ।
ತತೋ ಚ ನಿಮ್ಮಾನರತಿಂ, ವಸವತ್ತಿಪುರಂ ಗತಾ॥
‘‘ಯತ್ಥ ಯತ್ಥೂಪಪಜ್ಜಾಮಿ, ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಸಮೋಹಿತಾ।
ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ರಾಜೂನಂ, ಮಹೇಸಿತ್ತಮಹಾರಯಿಂ॥
‘‘ತತೋ ಚುತಾ ಮನುಸ್ಸತ್ತೇ, ರಾಜೂನಂ ಚಕ್ಕವತ್ತಿನಂ।
ಮಣ್ಡಲೀನಞ್ಚ ರಾಜೂನಂ, ಮಹೇಸಿತ್ತಮಕಾರಯಿಂ॥
‘‘ಸಮ್ಪತ್ತಿಮನುಭೋತ್ವಾನ, ದೇವೇಸು ಮಾನುಸೇಸು ಚ।
ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸುಖಿತಾ ಹುತ್ವಾ, ನೇಕಜಾತೀಸು ಸಂಸರಿಂ॥
‘‘ಸೋ ಹೇತು ಸೋ ಪಭವೋ, ತಮ್ಮೂಲಂ ಸಾವ ಸಾಸನೇ ಖನ್ತೀ।
ತಂ ಪಠಮಸಮೋಧಾನಂ, ತಂ ಧಮ್ಮರತಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಂ॥
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ, ಭವಾ ಸಬ್ಬೇ ಸಮೂಹತಾ।
ನಾಗೀವ ಬನ್ಧನಂ ಛೇತ್ವಾ, ವಿಹರಾಮಿ ಅನಾಸವಾ॥
‘‘ಸ್ವಾಗತಂ ವತ ಮೇ ಆಸಿ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ।
ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನಂ॥
‘‘ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ
ಛಳಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಉದಾನವಸೇನ –
೪೫೦.
‘‘ಮನ್ತಾವತಿಯಾ ನಗರೇ, ರಞ್ಞೋ ಕೋಞ್ಚಸ್ಸ ಅಗ್ಗಮಹೇಸಿಯಾ।
ಧೀತಾ ಆಸಿಂ ಸುಮೇಧಾ, ಪಸಾದಿತಾ ಸಾಸನಕರೇಹಿ॥
೪೫೧.
‘‘ಸೀಲವತೀ ಚಿತ್ತಕಥಾ, ಬಹುಸ್ಸುತಾ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ವಿನಿತಾ।
ಮಾತಾಪಿತರೋ ಉಪಗಮ್ಮ, ಭಣತಿ ಉಭಯೋ ನಿಸಾಮೇಥ॥
೪೫೨.
‘‘ನಿಬ್ಬಾನಾಭಿರತಾಹಂ
ಕಿಮಙ್ಗಂ ಪನ ತುಚ್ಛಾ ಕಾಮಾ, ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಬಹುವಿಘಾತಾ॥
೪೫೩.
‘‘ಕಾಮಾ
ತೇ ದೀಘರತ್ತಂ ನಿರಯೇ, ಸಮಪ್ಪಿತಾ ಹಞ್ಞನ್ತೇ ದುಕ್ಖಿತಾ॥
೪೫೪.
‘‘ಸೋಚನ್ತಿ ಪಾಪಕಮ್ಮಾ, ವಿನಿಪಾತೇ ಪಾಪವದ್ಧಿನೋ ಸದಾ।
ಕಾಯೇನ ಚ ವಾಚಾಯ ಚ, ಮನಸಾ ಚ ಅಸಂವುತಾ ಬಾಲಾ॥
೪೫೫.
‘‘ಬಾಲಾ ತೇ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾ, ಅಚೇತನಾ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋರುದ್ಧಾ।
ದೇಸೇನ್ತೇ ಅಜಾನನ್ತಾ, ನ ಬುಜ್ಝರೇ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ॥
೪೫೬.
‘‘ಸಚ್ಚಾನಿ ‘ಅಮ್ಮ’ಬುದ್ಧವರದೇಸಿ, ತಾನಿ ತೇ ಬಹುತರಾ ಅಜಾನನ್ತಾ ಯೇ।
ಅಭಿನನ್ದನ್ತಿ ಭವಗತಂ, ಪಿಹೇನ್ತಿ ದೇವೇಸು ಉಪಪತ್ತಿಂ॥
೪೫೭.
‘‘ದೇವೇಸುಪಿ ಉಪಪತ್ತಿ, ಅಸಸ್ಸತಾ ಭವಗತೇ ಅನಿಚ್ಚಮ್ಹಿ।
ನ ಚ ಸನ್ತಸನ್ತಿ ಬಾಲಾ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಜಾಯಿತಬ್ಬಸ್ಸ॥
೪೫೮.
‘‘ಚತ್ತಾರೋ
ನ ಚ ವಿನಿಪಾತಗತಾನಂ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಅತ್ಥಿ ನಿರಯೇಸು॥
೪೫೯.
‘‘ಅನುಜಾನಾಥ ಮಂ ಉಭಯೋ, ಪಬ್ಬಜಿತುಂ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪಾವಚನೇ।
ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕಾ ಘಟಿಸ್ಸಂ, ಜಾತಿಮರಣಪ್ಪಹಾನಾಯ॥
೪೬೦.
‘‘ಕಿಂ ಭವಗತೇ ಅಭಿನನ್ದಿ, ತೇನ ಕಾಯಕಲಿನಾ ಅಸಾರೇನ।
ಭವತಣ್ಹಾಯ ನಿರೋಧಾ, ಅನುಜಾನಾಥ ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮಿ॥
೪೬೧.
‘‘ಬುದ್ಧಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ, ವಿವಜ್ಜಿತೋ ಅಕ್ಖಣೋ ಖಣೋ ಲದ್ಧೋ।
ಸೀಲಾನಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಯಾವಜೀವಂ ನ ದೂಸೇಯ್ಯಂ॥
೪೬೨.
‘‘ಏವಂ ಭಣತಿ ಸುಮೇಧಾ, ಮಾತಾಪಿತರೋ ‘ನ ತಾವ ಆಹಾರಂ।
ಆಹರಿಸ್ಸಂ ಗಹಟ್ಠಾ, ಮರಣವಸಂ ಗತಾವ ಹೇಸ್ಸಾಮಿ’॥
೪೬೩.
‘‘ಮಾತಾ ದುಕ್ಖಿತಾ ರೋದತಿ ಪಿತಾ ಚ।
ಅಸ್ಸಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮಭಿಹತೋ।
ಘಟೇನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಪೇತುಂ, ಪಾಸಾದತಲೇ ಛಮಾಪತಿತಂ॥
೪೬೪.
‘‘ಉಟ್ಠೇಹಿ
ರಾಜಾ ಅನೀಕರತ್ತೋ, ಅಭಿರೂಪೋ ತಸ್ಸ ತ್ವಂ ದಿನ್ನಾ॥
೪೬೫.
‘‘ಅಗ್ಗಮಹೇಸೀ ಭವಿಸ್ಸಸಿ, ಅನಿಕರತ್ತಸ್ಸ ರಾಜಿನೋ ಭರಿಯಾ।
ಸೀಲಾನಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ದುಕ್ಕರಾ ಪುತ್ತಕ॥
೪೬೬.
‘‘ರಜ್ಜೇ
ಭುಞ್ಜಾಹಿ ಕಾಮಭೋಗೇ, ವಾರೇಯ್ಯಂ ಹೋತು ತೇ ಪುತ್ತ॥
೪೬೭.
‘‘ಅಥ
ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ವಾ ಹೋಹಿತಿ, ಮರಣಂ ವಾ ಮೇ ನ ಚೇವ ವಾರೇಯ್ಯಂ॥
೪೬೮.
‘‘ಕಿಮಿವ ಪೂತಿಕಾಯಮಸುಚಿಂ, ಸವನಗನ್ಧಂ ಭಯಾನಕಂ ಕುಣಪಂ।
ಅಭಿಸಂವಿಸೇಯ್ಯಂ ಭಸ್ತಂ, ಅಸಕಿಂ ಪಗ್ಘರಿತಂ ಅಸುಚಿಪುಣ್ಣಂ॥
೪೬೯.
‘‘ಕಿಮಿವ ತಹಂ ಜಾನನ್ತೀ, ವಿಕೂಲಕಂ ಮಂಸಸೋಣಿತುಪಲಿತ್ತಂ।
ಕಿಮಿಕುಲಲಯಂ ಸಕುಣಭತ್ತಂ, ಕಳೇವರಂ ಕಿಸ್ಸ ದಿಯತೀತಿ॥
೪೭೦.
‘‘ನಿಬ್ಬುಯ್ಹತಿ ಸುಸಾನಂ, ಅಚಿರಂ ಕಾಯೋ ಅಪೇತವಿಞ್ಞಾಣೋ।
ಛುದ್ಧೋ ಕಳಿಙ್ಗರಂ ವಿಯ, ಜಿಗುಚ್ಛಮಾನೇಹಿ ಞಾತೀಹಿ॥
೪೭೧.
‘‘ಛುದ್ಧೂನ ನಂ ಸುಸಾನೇ, ಪರಭತ್ತಂ ನ್ಹಾಯನ್ತಿ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತಾ।
ನಿಯಕಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ, ಕಿಂ ಪನ ಸಾಧಾರಣಾ ಜನತಾ॥
೪೭೨.
‘‘ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ ಅಸಾರೇ, ಕಳೇವರೇ ಅಟ್ಠಿನ್ಹಾರುಸಙ್ಘಾತೇ।
ಖೇಳಸ್ಸುಚ್ಚಾರಸ್ಸವಪರಿಪುಣ್ಣೇ ಪೂತಿಕಾಯಮ್ಹಿ॥
೪೭೩.
‘‘ಯೋ ನಂ ವಿನಿಬ್ಭುಜಿತ್ವಾ, ಅಬ್ಭನ್ತರಮಸ್ಸ ಬಾಹಿರಂ ಕಯಿರಾ।
ಗನ್ಧಸ್ಸ ಅಸಹಮಾನಾ, ಸಕಾಪಿ ಮಾತಾ ಜಿಗುಚ್ಛೇಯ್ಯ॥
೪೭೪.
‘‘ಖನ್ಧಧಾತುಆಯತನಂ, ಸಙ್ಖತಂ ಜಾತಿಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖಂ।
ಯೋನಿಸೋ ಅನುವಿಚಿನನ್ತೀ, ವಾರೇಯ್ಯಂ ಕಿಸ್ಸ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯಂ॥
೪೭೫.
‘‘ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ತಿಸತ್ತಿ, ಸತಾನಿ ನವನವಾ ಪತೇಯ್ಯುಂ ಕಾಯಮ್ಹಿ।
ವಸ್ಸಸತಮ್ಪಿ ಚ ಘಾತೋ, ಸೇಯ್ಯೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚೇವಂ ಖಯೋ॥
೪೭೬.
‘‘ಅಜ್ಝುಪಗಚ್ಛೇ
ದೀಘೋ ತೇಸಂ ಸಂಸಾರೋ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ಹಞ್ಞಮಾನಾನಂ॥
೪೭೭.
‘‘ದೇವೇಸು
ಪೇತೇಸು ಚ ನಿರಯೇಸು ಚ, ಅಪರಿಮಿತಾ ದಿಸ್ಸನ್ತೇ ಘಾತಾ॥
೪೭೮.
‘‘ಘಾತಾ ನಿರಯೇಸು ಬಹೂ, ವಿನಿಪಾತಗತಸ್ಸ ಪೀಳಿಯಮಾನಸ್ಸ।
ದೇವೇಸುಪಿ ಅತ್ತಾಣಂ, ನಿಬ್ಬಾನಸುಖಾ ಪರಂ ನತ್ಥಿ॥
೪೭೯.
‘‘ಪತ್ತಾ ತೇ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಯೇ ಯುತ್ತಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪಾವಚನೇ।
ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕಾ ಘಟೇನ್ತಿ, ಜಾತಿಮರಣಪ್ಪಹಾನಾಯ॥
೪೮೦.
‘‘ಅಜ್ಜೇವ ತಾತಭಿನಿಕ್ಖಮಿಸ್ಸಂ, ಭೋಗೇಹಿ ಕಿಂ ಅಸಾರೇಹಿ।
ನಿಬ್ಬಿನ್ನಾ ಮೇ ಕಾಮಾ, ವನ್ತಸಮಾ ತಾಲವತ್ಥುಕತಾ॥
೪೮೧.
‘‘ಸಾ ಚೇವಂ ಭಣತಿ ಪಿತರಮನೀಕರತ್ತೋ, ಚ ಯಸ್ಸ ಸಾ ದಿನ್ನಾ।
ಉಪಯಾಸಿ ವಾರಣವತೇ, ವಾರೇಯ್ಯಮುಪಟ್ಠಿತೇ ಕಾಲೇ॥
೪೮೨.
‘‘ಅಥ ಅಸಿತನಿಚಿತಮುದುಕೇ, ಕೇಸೇ ಖಗ್ಗೇನ ಛಿನ್ದಿಯ ಸುಮೇಧಾ।
ಪಾಸಾದಂ ಪಿದಹಿತ್ವಾ, ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ॥
೪೮೩.
‘‘ಸಾ ಚ ತಹಿಂ ಸಮಾಪನ್ನಾ, ಅನೀಕರತ್ತೋ ಚ ಆಗತೋ ನಗರಂ।
ಪಾಸಾದೇ ಚ ಸುಮೇಧಾ, ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಂ ಸುಭಾವೇತಿ॥
೪೮೪.
‘‘ಸಾ ಚ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ಅನೀಕರತ್ತೋ ಚ ಆರುಹೀ ತುರಿತಂ।
ಮಣಿಕನಕಭೂಸಿತಙ್ಗೋ, ಕತಞ್ಜಲೀ ಯಾಚತಿ ಸುಮೇಧಂ॥
೪೮೫.
‘‘ರಜ್ಜೇ ಆಣಾ ಧನಮಿಸ್ಸರಿಯಂ, ಭೋಗಾ ಸುಖಾ ದಹರಿಕಾಸಿ।
ಭುಞ್ಜಾಹಿ ಕಾಮಭೋಗೇ, ಕಾಮಸುಖಾ ದುಲ್ಲಭಾ ಲೋಕೇ॥
೪೮೬.
‘‘ನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ ತೇ ರಜ್ಜಂ, ಭೋಗೇ ಭುಞ್ಜಸ್ಸು ದೇಹಿ ದಾನಾನಿ।
ಮಾ ದುಮ್ಮನಾ ಅಹೋಸಿ, ಮಾತಾಪಿತರೋ ತೇ ದುಕ್ಖಿತಾ॥
೪೮೭.
‘‘ತಂ
ಮಾ ಕಾಮೇ ಅಭಿನನ್ದಿ, ಕಾಮೇಸ್ವಾದೀನವಂ ಪಸ್ಸ॥
೪೮೮.
‘‘ಚಾತುದ್ದೀಪೋ ರಾಜಾ, ಮನ್ಧಾತಾ ಆಸಿ ಕಾಮಭೋಗಿನಮಗ್ಗೋ।
ಅತಿತ್ತೋ ಕಾಲಙ್ಕತೋ, ನ ಚಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಿತಾ ಇಚ್ಛಾ॥
೪೮೯.
‘‘ಸತ್ತ
ನ ಚತ್ಥಿ ತಿತ್ತಿ ಕಾಮಾನಂ, ಅತಿತ್ತಾವ ಮರನ್ತಿ ನರಾ॥
೪೯೦.
‘‘ಅಸಿಸೂನೂಪಮಾ ಕಾಮಾ, ಕಾಮಾ ಸಪ್ಪಸಿರೋಪಮಾ।
ಉಕ್ಕೋಪಮಾ ಅನುದಹನ್ತಿ, ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲಸನ್ನಿಭಾ॥
೪೯೧.
‘‘ಅನಿಚ್ಚಾ ಅಧುವಾ ಕಾಮಾ, ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಮಹಾವಿಸಾ।
ಅಯೋಗುಳೋವ ಸನ್ತತ್ತೋ, ಅಘಮೂಲಾ ದುಖಪ್ಫಲಾ॥
೪೯೨.
‘‘ರುಕ್ಖಫಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ, ಮಂಸಪೇಸೂಪಮಾ ದುಖಾ।
ಸುಪಿನೋಪಮಾ ವಞ್ಚನಿಯಾ, ಕಾಮಾ ಯಾಚಿತಕೂಪಮಾ॥
೪೯೩.
‘‘ಸತ್ತಿಸೂಲೂಪಮಾ ಕಾಮಾ, ರೋಗೋ ಗಣ್ಡೋ ಅಘಂ ನಿಘಂ।
ಅಙ್ಗಾರಕಾಸುಸದಿಸಾ, ಅಘಮೂಲಂ ಭಯಂ ವಧೋ॥
೪೯೪.
‘‘ಏವಂ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಕಾಮಾ, ಅಕ್ಖಾತಾ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ।
ಗಚ್ಛಥ ನ ಮೇ ಭವಗತೇ, ವಿಸ್ಸಾಸೋ ಅತ್ಥಿ ಅತ್ತನೋ॥
೪೯೫.
‘‘ಕಿಂ ಮಮ ಪರೋ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ಅತ್ತನೋ ಸೀಸಮ್ಹಿ ಡಯ್ಹಮಾನಮ್ಹಿ।
ಅನುಬನ್ಧೇ ಜರಾಮರಣೇ, ತಸ್ಸ ಘಾತಾಯ ಘಟಿತಬ್ಬಂ॥
೪೯೬.
‘‘ದ್ವಾರಂ ಅಪಾಪುರಿತ್ವಾನಹಂ, ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅನೀಕರತ್ತಞ್ಚ।
ದಿಸ್ವಾನ ಛಮಂ ನಿಸಿನ್ನೇ, ರೋದನ್ತೇ ಇದಮವೋಚಂ॥
೪೯೭.
‘‘ದೀಘೋ
ಅನಮತಗ್ಗೇ ಪಿತು ಮರಣೇ, ಭಾತು ವಧೇ ಅತ್ತನೋ ಚ ವಧೇ॥
೪೯೮.
‘‘ಅಸ್ಸು ಥಞ್ಞಂ ರುಧಿರಂ, ಸಂಸಾರಂ ಅನಮತಗ್ಗತೋ ಸರಥ।
ಸತ್ತಾನಂ ಸಂಸರತಂ, ಸರಾಹಿ ಅಟ್ಠೀನಞ್ಚ ಸನ್ನಿಚಯಂ॥
೪೯೯.
‘‘ಸರ ಚತುರೋದಧೀ, ಉಪನೀತೇ ಅಸ್ಸುಥಞ್ಞರುಧಿರಮ್ಹಿ।
ಸರ ಏಕಕಪ್ಪಮಟ್ಠೀನಂ, ಸಞ್ಚಯಂ ವಿಪುಲೇನ ಸಮಂ॥
೫೦೦.
‘‘ಅನಮತಗ್ಗೇ
ಕೋಲಟ್ಠಿಮತ್ತಗುಳಿಕಾ, ಮಾತಾ ಮಾತುಸ್ವೇವ ನಪ್ಪಹೋನ್ತಿ॥
೫೦೧.
‘‘ತಿಣಕಟ್ಠಸಾಖಾಪಲಾಸಂ, ಉಪನೀತಂ ಅನಮತಗ್ಗತೋ ಸರ।
ಚತುರಙ್ಗುಲಿಕಾ ಘಟಿಕಾ, ಪಿತುಪಿತುಸ್ವೇವ ನಪ್ಪಹೋನ್ತಿ॥
೫೦೨.
‘‘ಸರ
ಸಿರಂ ತಸ್ಸ ಚ ಪಟಿಮುಕ್ಕಂ, ಮನುಸ್ಸಲಾಭಮ್ಹಿ ಓಪಮ್ಮಂ॥
೫೦೩.
‘‘ಸರ ರೂಪಂ ಫೇಣಪಿಣ್ಡೋಪಮಸ್ಸ, ಕಾಯಕಲಿನೋ ಅಸಾರಸ್ಸ।
ಖನ್ಧೇ ಪಸ್ಸ ಅನಿಚ್ಚೇ, ಸರಾಹಿ ನಿರಯೇ ಬಹುವಿಘಾತೇ॥
೫೦೪.
‘‘ಸರ ಕಟಸಿಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೇ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ತಾಸು ತಾಸು ಜಾತೀಸು।
ಸರ ಕುಮ್ಭೀಲಭಯಾನಿ ಚ, ಸರಾಹಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ॥
೫೦೫.
‘‘ಅಮತಮ್ಹಿ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ, ಕಿಂ ತವ ಪಞ್ಚಕಟುಕೇನ ಪೀತೇನ।
ಸಬ್ಬಾ ಹಿ ಕಾಮರತಿಯೋ, ಕಟುಕತರಾ ಪಞ್ಚಕಟುಕೇನ॥
೫೦೬.
‘‘ಅಮತಮ್ಹಿ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ, ಕಿಂ ತವ ಕಾಮೇಹಿ ಯೇ ಪರಿಳಾಹಾ।
ಸಬ್ಬಾ ಹಿ ಕಾಮರತಿಯೋ, ಜಲಿತಾ ಕುಥಿತಾ ಕಮ್ಪಿತಾ ಸನ್ತಾಪಿತಾ॥
೫೦೭.
‘‘ಅಸಪತ್ತಮ್ಹಿ
ರಾಜಗ್ಗಿಚೋರಉದಕಪ್ಪಿಯೇಹಿ, ಸಾಧಾರಣಾ ಕಾಮಾ ಬಹುಸಪತ್ತಾ॥
೫೦೮.
‘‘ಮೋಕ್ಖಮ್ಹಿ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ, ಕಿಂ ತವ ಕಾಮೇಹಿ ಯೇಸು ವಧಬನ್ಧೋ।
ಕಾಮೇಸು ಹಿ ಅಸಕಾಮಾ, ವಧಬನ್ಧದುಖಾನಿ ಅನುಭೋನ್ತಿ॥
೫೦೯.
‘‘ಆದೀಪಿತಾ ತಿಣುಕ್ಕಾ, ಗಣ್ಹನ್ತಂ ದಹನ್ತಿ ನೇವ ಮುಞ್ಚನ್ತಂ।
ಉಕ್ಕೋಪಮಾ ಹಿ ಕಾಮಾ, ದಹನ್ತಿ ಯೇ ತೇ ನ ಮುಞ್ಚನ್ತಿ॥
೫೧೦.
‘‘ಮಾ
ಮಾ ಪುಥುಲೋಮೋವ ಬಳಿಸಂ, ಗಿಲಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಿಹಞ್ಞಸಿ॥
೫೧೧.
‘‘ಕಾಮಂ ಕಾಮೇಸು ದಮಸ್ಸು, ತಾವ ಸುನಖೋವ ಸಙ್ಖಲಾಬದ್ಧೋ।
ಕಾಹಿನ್ತಿ ಖು ತಂ ಕಾಮಾ, ಛಾತಾ ಸುನಖಂವ ಚಣ್ಡಾಲಾ॥
೫೧೨.
‘‘ಅಪರಿಮಿತಞ್ಚ ದುಕ್ಖಂ, ಬಹೂನಿ ಚ ಚಿತ್ತದೋಮನಸ್ಸಾನಿ।
ಅನುಭೋಹಿಸಿ ಕಾಮಯುತ್ತೋ, ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ ಅದ್ಧುವೇ ಕಾಮೇ॥
೫೧೩.
‘‘ಅಜರಮ್ಹಿ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ, ಕಿಂ ತವ ಕಾಮೇಹಿ ಯೇಸು ಜರಾ।
ಮರಣಬ್ಯಾಧಿಗಹಿತಾ, ಸಬ್ಬಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಜಾತಿಯೋ॥
೫೧೪.
‘‘ಇದಮಜರಮಿದಮಮರಂ, ಇದಮಜರಾಮರಂ ಪದಮಸೋಕಂ।
ಅಸಪತ್ತಮಸಮ್ಬಾಧಂ, ಅಖಲಿತಮಭಯಂ ನಿರುಪತಾಪಂ॥
೫೧೫.
‘‘ಅಧಿಗತಮಿದಂ
ಯೋ ಯೋನಿಸೋ ಪಯುಞ್ಜತಿ, ನ ಚ ಸಕ್ಕಾ ಅಘಟಮಾನೇನ॥
೫೧೬.
‘‘ಏವಂ ಭಣತಿ ಸುಮೇಧಾ, ಸಙ್ಖಾರಗತೇ ರತಿಂ ಅಲಭಮಾನಾ।
ಅನುನೇನ್ತೀ ಅನಿಕರತ್ತಂ, ಕೇಸೇ ಚ ಛಮಂ ಖಿಪಿ ಸುಮೇಧಾ॥
೫೧೭.
‘‘ಉಟ್ಠಾಯ
ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಥ ಸುಮೇಧಂ, ಪಬ್ಬಜಿತುಂ ವಿಮೋಕ್ಖಸಚ್ಚದಸ್ಸಾ॥
೫೧೮.
‘‘ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಾ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ, ಪಬ್ಬಜಿ ಸೋಕಭಯಭೀತಾ।
ಛ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತಾ, ಅಗ್ಗಫಲಂ ಸಿಕ್ಖಮಾನಾಯ॥
೫೧೯.
‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಮಬ್ಭುತಂ ತಂ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆಸಿ ರಾಜಕಞ್ಞಾಯ।
ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಚರಿತಂ, ಯಥಾ ಬ್ಯಾಕರಿ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಕಾಲೇ॥
೫೨೦.
‘‘ಭಗವತಿ ಕೋಣಾಗಮನೇ, ಸಙ್ಘಾರಾಮಮ್ಹಿ ನವನಿವೇಸಮ್ಹಿ।
ಸಖಿಯೋ ತಿಸ್ಸೋ ಜನಿಯೋ, ವಿಹಾರದಾನಂ ಅದಾಸಿಮ್ಹ॥
೫೨೧.
‘‘ದಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಸತಕ್ಖತ್ತುಂ, ದಸಸತಕ್ಖತ್ತುಂ ಸತಾನಿ ಚ ಸತಕ್ಖತ್ತುಂ।
ದೇವೇಸು ಉಪಪಜ್ಜಿಮ್ಹ, ಕೋ ಪನ ವಾದೋ ಮನುಸ್ಸೇಸು॥
೫೨೨.
‘‘ದೇವೇಸು ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ ಅಹುಮ್ಹ, ಮಾನುಸಕಮ್ಹಿ ಕೋ ಪನ ವಾದೋ।
ಸತ್ತರತನಸ್ಸ
೫೨೩.
‘‘ಸೋ ಹೇತು ಸೋ ಪಭವೋ, ತಂ ಮೂಲಂ ಸಾವ ಸಾಸನೇ ಖನ್ತೀ।
ತಂ ಪಠಮಸಮೋಧಾನಂ, ತಂ ಧಮ್ಮರತಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಂ॥
೫೨೪.
‘‘ಏವಂ ಕರೋನ್ತಿ ಯೇ ಸದ್ದಹನ್ತಿ, ವಚನಂ ಅನೋಮಪಞ್ಞಸ್ಸ।
ನಿಬ್ಬಿನ್ದನ್ತಿ ಭವಗತೇ, ನಿಬ್ಬಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಿರಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ॥ –
ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
ತತ್ಥ ಮನ್ತವತಿಯಾ ನಗರೇತಿ ಮನ್ತವತೀತಿ ಏವಂನಾಮಕೇ ನಗರೇ। ರಞ್ಞೋ ಕೋಞ್ಚಸ್ಸಾತಿ ಕೋಞ್ಚಸ್ಸ ನಾಮ ರಞ್ಞೋ ಮಹೇಸಿಯಾ ಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ಜಾತಾ ಧೀತಾ ಆಸಿಂ। ಸುಮೇಧಾತಿ ನಾಮೇನ ಸುಮೇಧಾ। ಪಸಾದಿತಾ ಸಾಸನಕರೇಹೀತಿ
ಸೀಲವತೀತಿ ಚಿತ್ತಕಥಾತಿ ಚಿತ್ತಧಮ್ಮಕಥಾ। ಬಹುಸ್ಸುತಾತಿ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಸ್ಸುತಿಯುತಾ। ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ವಿನೀತಾತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತಿ, ಏವಂ ನಿವತ್ತಿ, ಇತಿ ಸೀಲಂ, ಇತಿ ಸಮಾಧಿ, ಇತಿ ಪಞ್ಞಾತಿ ಸುತ್ತಾನುಗತೇನ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೧೮೬) ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೇನ ತದಙ್ಗತೋ ಕಿಲೇಸಾನಂ ವಿನಿವತ್ತತ್ತಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾಸನೇ ವಿನೀತಾ ಸಂಯತಕಾಯವಾಚಾಚಿತ್ತಾ। ಉಭಯೋ ನಿಸಾಮೇಥಾತಿ ತುಮ್ಹೇ ದ್ವೇಪಿ ಮಮ ವಚನಂ ನಿಸಾಮೇಥ, ಮಾತಾಪಿತರೋ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಭಣತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
ಯದಿಪಿ ದಿಬ್ಬನ್ತಿ ದೇವಲೋಕಪರಿಯಾಪನ್ನಮ್ಪಿ ಭವಗತಂ ನಾಮ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅಸಸ್ಸತಂ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಂ। ಕಿಮಙ್ಗಂ ಪನ ತುಚ್ಛಾ ಕಾಮಾತಿ ಕಿಮಙ್ಗಂ ಪನ ಮಾನುಸಕಾ ಕಾಮಾ, ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅಸಾರಕಭಾವತೋ ತುಚ್ಛಾ ರಿತ್ತಾ, ಸತ್ಥಧಾರಾಯಂ ಮಧುಬಿನ್ದು ವಿಯ ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ, ಏತರಹಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ವಿಪುಲದುಕ್ಖತಾಯ ಬಹುವಿಘಾತಾ।
ಕಟುಕಾತಿ ಅನಿಟ್ಠಾ। ಸಪ್ಪಟಿಭಯಟ್ಠೇನ ಆಸೀವಿಸೂಪಮಾ। ಯೇಸು ಕಾಮೇಸು। ಮುಚ್ಛಿತಾತಿ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ। ಸಮಪ್ಪಿತಾತಿ ಸಕಮ್ಮುನಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಅಪ್ಪಿತಾ ಖಿತ್ತಾ, ಉಪಪನ್ನಾತಿ ಅತ್ಥೋ ಹಞ್ಞನ್ತೇತಿ ಬಾಧೀಯನ್ತಿ।
ವಿನಿಪಾತೇತಿ ಅಪಾಯೇ।
ಅಚೇತನಾತಿ ಅತ್ತಹಿತಚೇತನಾಯ ಅಭಾವೇನ ಅಚೇತನಾ। ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋರುದ್ಧಾತಿ ತಣ್ಹಾನಿಮಿತ್ತಸಂಸಾರೇ ಅವರುದ್ಧಾ। ದೇಸೇನ್ತೇತಿ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮೇ ದೇಸಿಯಮಾನೇ। ಅಜಾನನ್ತಾತಿ ಅತ್ಥಂ ಅಜಾನನ್ತಾ। ನ ಬುಜ್ಝರೇ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನೀತಿ ದುಕ್ಖಾದೀನಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ನ ಪಟಿಬುಜ್ಝನ್ತಿ।
ಅಮ್ಮಾತಿ ಮಾತರಂ ಪಮುಖಂ ಕತ್ವಾ ಆಲಪತಿ। ತೇ ಬಹುತರಾ ಅಜಾನನ್ತಾತಿ ಯೇ ಅಭಿನನ್ದನ್ತಿ ಭವಗತಂ ಪಿಹೇನ್ತಿ ದೇವೇಸು ಉಪಪತ್ತಿಂ ಬುದ್ಧವರದೇಸಿತಾನಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಅಜಾನನ್ತಾ, ತೇಯೇವ ಚ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಬಹುತರಾತಿ ಯೋಜನಾ।
ಭವಗತೇ ಅನಿಚ್ಚಮ್ಹೀತಿ ಸಬ್ಬಸ್ಮಿಂ ಭವೇ ಅನಿಚ್ಚೇ ದೇವೇಸು ಉಪಪತ್ತಿ ನ ಸಸ್ಸತಾ, ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಸನ್ತಸನ್ತಿ ಬಾಲಾ ನ ಉತ್ತಸನ್ತಿ ನ ಸಂವೇಗಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಪುನಪ್ಪುನಂ ಜಾಯಿತಬ್ಬಸ್ಸಾತಿ ಅಪರಾಪರಂ ಉಪಪಜ್ಜಮಾನಸ್ಸ।
ಚತ್ತಾರೋ ವಿನಿಪಾತಾತಿ ನಿರಯೋ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯೋ ಅಸುರಯೋನೀತಿ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸುಖಸಮುಸ್ಸಯತೋ ವಿನಿಪಾತಗತಿಯೋ। ಮನುಸ್ಸದೇವೂಪಪತ್ತಿಸಞ್ಞಿತಾ ಗತಿಯೋ ಕಥಞ್ಚಿ ಕಿಚ್ಛೇನ ಕಸಿರೇನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಸ್ಸ ದುಕ್ಕರತ್ತಾ। ನಿರಯೇಸೂತಿ ಸುಖರಹಿತೇಸು ಅಪಾಯೇಸು।
ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕಾತಿ ಅಞ್ಞಕಿಚ್ಚೇಸು ನಿರುಸ್ಸುಕ್ಕಾ। ಘಟಿಸ್ಸನ್ತಿ ವಾಯಮಿಸ್ಸಂ ಭಾವನಂ ಅನುಯುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಾಯಕಲಿನಾ ಅಸಾರೇನ ಭವಗತೇ ಕಿಂ ಅಭಿನನ್ದಿತೇನಾತಿ ಯೋಜನಾ।
ಭವತಣ್ಹಾಯ ನಿರೋಧಾತಿ ಭವಗತಾಯ ತಣ್ಹಾಯ ನಿರೋಧಹೇತು ನಿರೋಧತ್ಥಂ।
ಬುದ್ಧಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ ಲದ್ಧೋ, ವಿವಜ್ಜಿತೋ ನಿರಯೂಪಪತ್ತಿಆದಿಕೋ ಅಟ್ಠವಿಧೋ ಅಕ್ಖಣೋ, ಖಣೋ ನವಮೋ ಖಣೋ ಲದ್ಧೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಸೀಲಾನೀತಿ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಾನಿ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ನ ದೂಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ನ ಕೋಪೇಯ್ಯಾಮಿ।
ನ ತಾವ ಆಹಾರಂ ಆಹರಿಸ್ಸಂ ಗಹಟ್ಠಾತಿ ‘‘ನೇವ ತಾವ ಅಹಂ ಗಹಟ್ಠಾ ಹುತ್ವಾ ಆಹಾರಂ ಆಹರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸಚೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ನ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ, ಮರಣವಸಮೇವ ಗತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸುಮೇಧಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಭಣತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
ಅಸ್ಸಾತಿ ಸುಮೇಧಾಯ। ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮಭಿಹತೋತಿ ಅಸ್ಸೂಹಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಅಭಿಹತಮುಖೋ। ಘಟೇನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಪೇತುನ್ತಿ ಪಾಸಾದತಲೇ ಛಮಾಪತಿತಂ ಸುಮೇಧಂ ಮಾತಾ ಚ ಪಿತಾ ಚ ಗಿಹಿಭಾವಾಯ ಸಞ್ಞಾಪೇತುಂ ಘಟೇನ್ತಿ ವಾಯಮನ್ತಿ। ‘‘ಘಟೇನ್ತಿ ವಾಯಮನ್ತೀ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಸೋ ಏವತ್ಥೋ।
ಕಿಂ ಸೋಚಿತೇನಾತಿ ‘‘ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ನ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಕಿಂ ಸೋಚನೇನ। ದಿನ್ನಾಸಿ ವಾರಣವತಿಮ್ಹೀತಿ ವಾರಣವತೀನಗರೇ ದಿನ್ನಾ ಅಸಿ। ‘‘ದಿನ್ನಾಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪುನಪಿ ‘‘ತ್ವಂ ದಿನ್ನಾ’’ತಿ ವಚನಂ ದಳ್ಹಂ ದಿನ್ನಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ।
ರಜ್ಜೇ ಆಣಾತಿ ಅನಿಕರತ್ತಸ್ಸ ರಜ್ಜೇ ತವ ಆಣಾ ಪವತ್ತತಿ। ಧನಮಿಸ್ಸರಿಯನ್ತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕುಲೇ ಭೋಗಾ ಸುಖಾ ಅತಿವಿಯ ಇಟ್ಠಾ ಭೋಗಾತಿ ಸಬ್ಬಮಿದಂ ತುಯ್ಹಂ ಉಪಟ್ಠಿತಂ ಹತ್ಥಗತಂ। ದಹರಿಕಾಸೀತಿ ತರುಣೀ ಚಾಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಭುಞ್ಜಾಹಿ ಕಾಮಭೋಗೇ। ತೇನ ಕಾರಣೇನ ವಾರೇಯ್ಯಂ ಹೋತು ತೇ ಪುತ್ತಾತಿ ಯೋಜನಾ।
ನೇತಿ ಮಾತಾಪಿತರೋ। ಮಾ ಏದಿಸಿಕಾನೀತಿ ಏವರೂಪಾನಿ ರಜ್ಜೇ ಆಣಾದೀನಿ ಮಾ ಭವನ್ತು। ಕಸ್ಮಾತಿ ಚೇ ಆಹ ‘‘ಭಗವತಮಸಾರ’’ನ್ತಿಆದಿ।
ಕಿಮಿವಾತಿ ಪೂತಿಕಾಯನ್ತಿ ಇಮಂ ಪೂತಿಕಳೇವರಂ। ಸವನಗನ್ಧನ್ತಿ ವಿಸ್ಸಟ್ಠವಿಸ್ಸಗನ್ಧಂ। ಭಯಾನಕನ್ತಿ ಅವೀತರಾಗಾನಂ ಭಯಾವಹಂ। ಕುಣಪಂ ಅಭಿಸಂವಿಸೇಯ್ಯಂ ಭಸ್ತನ್ತಿ ಕುಣಪಭರಿತಂ ಚಮ್ಮಪಸಿಬ್ಬಕಂ, ಅಸಕಿಂ ಪಗ್ಘರಿತಂ ಅಸುಚಿಪುಣ್ಣಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ಅಸುಚಿನೋ ಪುಣ್ಣಂ ಹುತ್ವಾ
ಕಿಮಿವ ತಹಂ ಜಾನನ್ತೀ, ವಿಕೂಲಕನ್ತಿ ಅತಿವಿಯ ಪಟಿಕ್ಕೂಲಂ ಅಸುಚೀಹಿ ಮಂಸಪೇಸೀಹಿ ಸೋಣಿತೇಹಿ ಚ ಉಪಲಿತ್ತಂ ಅನೇಕೇಸಂ ಕಿಮಿಕುಲಾನಂ ಆಲಯಂ ಸಕುಣಾನಂ ಭತ್ತಭೂತಂ। ‘‘ಕಿಮಿಕುಲಾಲಸಕುಣಭತ್ತ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಕಿಮೀನಂ ಅವಸಿಟ್ಠಸಕುಣಾನಞ್ಚ ಭತ್ತಭೂತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಂ ಅಹಂ ಕಳೇವರಂ ಜಾನನ್ತೀ ಠಿತಾ। ತಂ ಮಂ ಇದಾನಿ ವಾರೇಯ್ಯವಸೇನ ಕಿಸ್ಸ ಕೇನ ನಾಮ ಕಾರಣೇನ ದಿಯ್ಯತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಸ್ಸ ತಞ್ಚ ದಾನಂ ಕಿಮಿವ ಕಿಂ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
ನಿಬ್ಬುಯ್ಹತಿ ಸುಸಾನಂ, ಅಚಿರಂ ಕಾಯೋ ಅಪೇತವಿಞ್ಞಾಣೋತಿ ಅಯಂ ಕಾಯೋ ಅಚಿರೇನೇವ ಅಪಗತವಿಞ್ಞಾಣೋ ಸುಸಾನಂ ನಿಬ್ಬುಯ್ಹತಿ ಉಪನೀಯತಿ। ಛುದ್ಧೋತಿ ಛಡ್ಡಿತೋ। ಕಳಿಙ್ಗರಂ ವಿಯಾತಿ ನಿರತ್ಥಕಕಟ್ಠಖಣ್ಡಸದಿಸೋ। ಜಿಗುಚ್ಛಮಾನೇಹಿ ಞಾತೀಹೀತಿ ಞಾತಿಜನೇಹಿಪಿ ಜಿಗುಚ್ಛಮಾನೇಹಿ।
ಛುದ್ಧೂನ ನಂ ಸುಸಾನೇತಿ ನಂ ಕಳೇವರಂ ಸುಸಾನೇ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ। ಪರಭತ್ತನ್ತಿ ಪರೇಸಂ ಸೋಣಸಿಙ್ಗಾಲಾದೀನಂ ಭತ್ತಭೂತಂ। ನ್ಹಾಯನ್ತಿ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತಾತಿ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಪಚ್ಛತೋ ಆಗತಾ’’ತಿ ಏತ್ತಕೇನಾಪಿ ಜಿಗುಚ್ಛಮಾನಾ ಸಸೀಸಂ ನಿಮುಜ್ಜನ್ತಾ ನ್ಹಾಯನ್ತಿ, ಪಗೇವ ಫುಟ್ಠವನ್ತೋ। ನಿಯಕಾ ಮಾತಾಪಿತರೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಮಾತಾಪಿತರೋಪಿ। ಕಿಂ ಪನ ಸಾಧಾರಣಾ ಜನತಾತಿ ಇತರೋ ಪನ ಸಮೂಹೋ ಜಿಗುಚ್ಛತೀತಿ ಕಿಮೇವ ವತ್ತಬ್ಬಂ।
ಅಜ್ಝೋಸಿತಾತಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠಾ। ಅಸಾರೇತಿ ನಿಚ್ಚಸಾರಾದಿಸಾರರಹಿತೇ।
ವಿನಿಬ್ಭುಜಿತ್ವಾತಿ ಗನ್ಧಸ್ಸ ಅಸಹಮಾನಾತಿ ಗನ್ಧಂ ಅಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಅಸಹನ್ತೀ। ಸಕಾಪಿ ಮಾತಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಮಾತಾಪಿ ಜಿಗುಚ್ಛೇಯ್ಯ ಕೋಟ್ಠಾಸಾನಂ ವಿನಿಬ್ಭುಜ್ಜನೇನ ಪಟಿಕ್ಕೂಲಭಾವಾಯ ಸುಟ್ಠುತರಂ
ಖನ್ಧಧಾತುಆಯತನನ್ತಿ ಸಙ್ಖತಂ, ತಯಿದಂ ತಸ್ಮಿಂ ಭವೇ ಪವತ್ತಮಾನಂ ದುಕ್ಖಂ, ಜಾತಿಪಚ್ಚಯತ್ತಾ ಜಾತಿಮೂಲಕನ್ತಿ। ಏವಂ ಯೋನಿಸೋ ಉಪಾಯೇನ ಅನುವಿಚಿನನ್ತೀ ಚಿನ್ತಯನ್ತೀ, ವಾರೇಯ್ಯಂ ವಿವಾಹಂ, ಕಿಸ್ಸ ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಇಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ।
‘‘ಸೀಲಾನಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ದುಕ್ಕರಾ’’ತಿ ಯದೇತಂ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ವುತ್ತಂ ತಸ್ಸ ಪಟಿವಚನಂ ದಾತುಂ ‘‘ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ತಿಸತ್ತಿಸತಾನಿ ನವನವಾ ಪತೇಯ್ಯುಂ ಕಾಯಮ್ಹೀತಿ ದಿನೇ ದಿನೇ ತೀಣಿ ಸತ್ತಿಸತಾನಿ ತಾವದೇವ ಪೀತನಿಸಿತಭಾವೇನ ಅಭಿನವಾನಿ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಸಮ್ಪತೇಯ್ಯುಂ। ವಸ್ಸಸತಮ್ಪಿ ಚ ಘಾತೋ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ನಿರನ್ತರಂ ವಸ್ಸಸತಮ್ಪಿ ಪತಮಾನೋ ಯಥಾವುತ್ತೋ ಸತ್ತಿಘಾತೋ ಸೇಯ್ಯೋ। ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚೇವಂ ಖಯೋತಿ ಏವಂ ಚೇ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಯೋ ಭವೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಮಹನ್ತಮ್ಪಿ ಪವತ್ತಿದುಕ್ಖಂ ಅಧಿವಾಸೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನಾಧಿಗಮಾಯ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಕರಣೀಯೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
ಅಜ್ಝುಪಗಚ್ಛೇತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಏವನ್ತಿ ವುತ್ತನಯೇನ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅನಮತಗ್ಗಂ ಸಂಸಾರಂ ಅಪರಿಮಾಣಞ್ಚ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಂ ದೀಪೇನ್ತಂ ಸತ್ಥುನೋ ವಚನಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ಠಿತೋ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಸತ್ತಿಘಾತದುಕ್ಖಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛೇಯ್ಯ, ತೇನ ಚೇವ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಯೋ ಸಿಯಾತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ದೀಘೋ ತೇಸಂ ಸಂಸಾರೋ, ಪುನಪ್ಪುನಞ್ಚ ಹಞ್ಞಮಾನಾನ’’ನ್ತಿ, ಅಪರಾಪರಂ ಜಾತಿಜರಾಬ್ಯಾಧಿಮರಣಾದೀಹಿ ಬಾಧಿಯಮಾನಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಅಸುರಕಾಯೇತಿ ಕಾಲಕಞ್ಚಿಕಾದಿ ಪೇತಾಸುರನಿಕಾಯೇ। ಘಾತಾತಿ ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಉಪಘಾತಾ ವಧಾ।
ಬಹೂತಿ ಪಞ್ಚವಿಧಬನ್ಧನಾದಿಕಮ್ಮಕಾರಣವಸೇನ ಪವತ್ತಿಯಮಾನಾ ಬಹೂ ಅನೇಕಘಾತಾ। ವಿನಿಪಾತಗತಸ್ಸಾತಿ ಸೇಸಾಪಾಯಸಙ್ಖಾತಂ ವಿನಿಪಾತಂ ಉಪಗತಸ್ಸಾಪಿ। ಪೀಳಿಯಮಾನಸ್ಸಾತಿ ತಿರಚ್ಛಾನಾದಿಅತ್ತಭಾವೇ ಅಭಿಘಾತಾದೀಹಿ ಆಬಾಧಿಯಮಾನಸ್ಸ। ದೇವೇಸುಪಿ ಅತ್ತಾಣನ್ತಿ ದೇವತ್ತಭಾವೇಸುಪಿ ತಾಣಂ ನತ್ಥಿ ರಾಗಪರಿಳಾಹಾದಿನಾ ಸದುಕ್ಖಸವಿಘಾತಭಾವತೋ। ನಿಬ್ಬಾನಸುಖಾ ಪರಂ ನತ್ಥೀತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸುಖತೋ
ಪತ್ತಾ ತೇ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ತೇ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪತ್ತಾಯೇವ ನಾಮ। ಅಥ ವಾ ತೇಯೇವ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪತ್ತಾ। ಯೇ ಯುತ್ತಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪಾವಚನೇತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಯೇ ಯುತ್ತಾ ಪಯುತ್ತಾ।
ನಿಬ್ಬಿನ್ನಾತಿ ವಿರತ್ತಾ। ಮೇತಿ ಮಯಾ। ವನ್ತಸಮಾತಿ ಸುವಾನವಮಥುಸದಿಸಾ। ತಾಲವತ್ಥುಕತಾತಿ ತಾಲಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಾನಸದಿಸಾ ಕತಾ।
ಅಥಾತಿ ಪಚ್ಛಾ, ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಅತ್ತನೋ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಪವೇದೇತ್ವಾ ಅನಿಕರತ್ತಸ್ಸ ಚ ಆಗತಭಾವಂ ಸುತ್ವಾ। ಅಸಿತನಿಚಿತಮುದುಕೇತಿ ಇನ್ದನೀಲಭಮರಸಮಾನವಣ್ಣತಾಯ ಅಸಿತೇ, ಘನಭಾವೇನ ನಿಚಿತೇ, ಸಿಮ್ಬಲಿತೂಲಸಮಸಮ್ಫಸ್ಸತಾಯ ಮುದುಕೇ। ಕೇಸೇ ಖಗ್ಗೇನ ಛಿನ್ದಿಯಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಕೇಸೇ ಸುನಿಸಿತೇನ ಅಸಿನಾ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ। ಪಾಸಾದಂ ಪಿದಹಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ತನೋ ವಸನಪಾಸಾದೇ ಸಿರಿಗಬ್ಭಂ ಪಿಧಾಯ, ತಸ್ಸ ದ್ವಾರಂ ಥಕೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಠಮಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜೀತಿ ಖಗ್ಗೇನ ಛಿನ್ನೇ ಅತ್ತನೋ ಕೇಸೇ ಪುರತೋ ಠಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಟಿಕ್ಕೂಲಮನಸಿಕಾರಂ ಪವತ್ತೇನ್ತೀ ಯಥಾಉಪಟ್ಠಿತೇ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ವಸೀಭಾವಂ ಆಪಾದೇತ್ವಾ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ।
ಸಾ ಚ ಸುಮೇಧಾ ತಹಿಂ ಪಾಸಾದೇ ಸಮಾಪನ್ನಾ ಝಾನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಂ ಸುಭಾವೇತೀತಿ ಝಾನತೋ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಝಾನಂ ಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೧೮೧; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪೪; ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೪೮) ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಂ ಸುಟ್ಠು ಭಾವೇತಿ, ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾಗಹಣೇನೇವ ಚೇತ್ಥ ದುಕ್ಖಸಞ್ಞಾದೀನಮ್ಪಿ ಗಹಣಂ ಕತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
ಮಣಿಕನಕಭೂಸಿತಙ್ಗೋತಿ ಮಣಿವಿಚಿತ್ತೇಹಿ ಹೇಮಮಾಲಾಲಙ್ಕಾರೇಹಿ ವಿಭೂಸಿತಗತ್ತೋ।
ರಜ್ಜೇ ಆಣಾತಿಆದಿ ಯಾಚಿತಾಕಾರನಿದಸ್ಸನಂ। ತತ್ಥ ಆಣಾತಿ ಆಧಿಪಚ್ಚಂ। ಇಸ್ಸರಿಯನ್ತಿ ಯಸೋ ವಿಭವಸಮ್ಪತ್ತಿ। ಭೋಗಾ ಸುಖಾತಿ ಇಟ್ಠಾ ಮನಾಪಿಯಾ ಕಾಮೂಪಭೋಗಾ। ದಹರಿಕಾಸೀತಿ ತ್ವಂ ಇದಾನಿ ದಹರಾ ತರುಣೀ ಅಸಿ।
ನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ ತೇ ರಜ್ಜನ್ತಿ ಮಯ್ಹಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ತಿಯೋಜನಿಕಂ ರಜ್ಜಂ ತುಯ್ಹಂ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಂ, ತಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಭೋಗೇ ದೇಹಿ ದಾನಾನೀತಿ ಯಥಾರುಚಿಯಾ ಮಹನ್ತಾನಿ ದಾನಾನಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಪವತ್ತೇಹಿ, ಮಾತಾಪಿತರೋ ತೇ ದುಕ್ಖಿತಾ ದೋಮನಸ್ಸಪ್ಪತ್ತಾ ತವ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಸುತ್ವಾ ತಸ್ಮಾ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೀ। ತೇಪಿ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೀ ತೇಸಂ ಚಿತ್ತಂ ದುಕ್ಖಾ ಮೋಚೇಹೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಪದತ್ಥಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
ಮಾ ಕಾಮೇ ಅಭಿನನ್ದೀತಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇ ಮಾ ಅಭಿನನ್ದಿ। ಅಥ ಖೋ ತೇಸು ಕಾಮೇಸು ಆದೀನವಂ ದೋಸಂ ಮಯ್ಹಂ ವಚನಾನುಸಾರೇನ ಪಸ್ಸ ಞಾಣಚಕ್ಖುನಾ ಓಲೋಕೇಹಿ।
ಚಾತುದ್ದೀಪೋತಿ ಜಮ್ಬುದೀಪಾದೀನಂ ಚತುನ್ನಂ ಮಹಾದೀಪಾನಂ ಇಸ್ಸರೋ। ಮನ್ಧಾತಾತಿ ಏವಂನಾಮೋ ರಾಜಾ, ಕಾಮಭೋಗೀನಂ ಅಗ್ಗೋ ಅಗ್ಗಭೂತೋ ಆಸಿ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ – ‘‘ರಾಹುಗ್ಗಂ ಅತ್ತಭಾವೀನಂ, ಮನ್ಧಾತಾ ಕಾಮಭೋಗಿನ’’ನ್ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೧೫)। ಅತಿತ್ತೋ ಕಾಲಙ್ಕತೋತಿ ಚತುರಾಸೀತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಕುಮಾರಕೀಳಾವಸೇನ ಚತುರಾಸೀತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಓಪರಜ್ಜವಸೇನ ಚತುರಾಸೀತಿವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ದೇವಭೋಗಸದಿಸೇ ಭೋಗೇ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಛತ್ತಿಂಸಾಯ ಸಕ್ಕಾನಂ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಕಾಲಂ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಸಗ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವಿತ್ವಾಪಿ ಕಾಮೇಹಿ ಅತಿತ್ತೋವ ಕಾಲಙ್ಕತೋ। ನ ಚಸ್ಸ ಪರಿಪೂರಿತಾ ಇಚ್ಛಾ ಅಸ್ಸ ಮನ್ಧಾತುರಞ್ಞೋ ಕಾಮೇಸು ಆಸಾ ನ ಚ ಪರಿಪುಣ್ಣಾ ಆಸಿ।
ಸತ್ತ ರತನಾನಿ ವಸ್ಸೇಯ್ಯಾತಿ ಸತ್ತಪಿ ರತನಾನಿ, ವುಟ್ಠಿಮಾ ದೇವೋ ದಸದಿಸಾ ಬ್ಯಾಪೇತ್ವಾ, ಸಮನ್ತೇನ ಸಮನ್ತತೋ ಪುರಿಸಸ್ಸ ರುಚಿವಸೇನ ಯದಿಪಿ ವಸ್ಸೇಯ್ಯ, ಯಥಾ ತಂ ಮನ್ಧಾತುಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ನ ಚತ್ಥಿ ತಿತ್ತಿ ಕಾಮಾನಂ, ಅತಿತ್ತಾವ ಮರನ್ತಿ ನರಾ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ – ‘‘ನ ಕಹಾಪಣವಸ್ಸೇನ, ತಿತ್ತಿ ಕಾಮೇಸು ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೧೮೬; ಜಾ॰ ೧.೩.೨೩)।
ಅಸಿಸೂನೂಪಮಾ ಕಾಮಾ ಅಧಿಕುಟ್ಟನಟ್ಠೇನ, ಸಪ್ಪಸಿರೋಪಮಾ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಟ್ಠೇನ, ಉಕ್ಕೋಪಮಾ ತಿಣುಕ್ಕೂಪಮಾ ಅನುದಹನಟ್ಠೇನ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನುದಹನ್ತೀ’’ತಿ। ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲಸನ್ನಿಭಾ ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಟ್ಠೇನ।
ಮಹಾವಿಸಾತಿ ಹಲಾಹಲಾದಿಮಹಾವಿಸಸದಿಸಾ। ಅಘಮೂಲಾತಿ ಅಘಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲಾ ಕಾರಣಭೂತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ದುಖಪ್ಫಲಾ’’ತಿ।
ರುಕ್ಖಪ್ಫಲೂಪಮಾ ಮಂಸಪೇಸೂಪಮಾ ಬಹುಸಾಧಾರಣಟ್ಠೇನ। ಸುಪಿನೋಪಮಾ ‘‘ವಞ್ಚನಿಯಾ’’ತಿ, ವಞ್ಚಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಾಚಿತಕೂಪಮಾತಿ ಯಾಚಿತಕಭಣ್ಡಸದಿಸಾ ತಾವಕಾಲಿಕಟ್ಠೇನ।
ಸತ್ತಿಸೂಲೂಪಮಾ ವಿನಿವಿಜ್ಝನಟ್ಠೇನ। ರುಜ್ಜನಟ್ಠೇನ ರೋಗೋ ದುಕ್ಖತಾಸುಲಭತ್ತಾ। ಗಣ್ಡೋ ಕಿಲೇಸಾಸುಚಿಪಗ್ಘರಣತೋ। ದುಕ್ಖುಪ್ಪಾದನಟ್ಠೇನ ಅಘಂ। ಮರಣಸಮ್ಪಾಪನೇನ ನಿಘಂ। ಅಙ್ಗಾರಕಾಸುಸದಿಸಾ ಮಹಾಭಿತಾಪನಟ್ಠೇನ। ಭಯಹೇತುತಾಯ ಚೇವ ವಧಕಪಹೂತತಾಯ ಚ ಭಯಂ ವಧೋ ನಾಮ, ಕಾಮಾತಿ ಯೋಜನಾ।
ಅಕ್ಖಾತಾ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾತಿ ‘‘ಸಗ್ಗಮಗ್ಗಾಧಿಗಮಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ಚ ಅನ್ತರಾಯಕರಾ’’ತಿ ಚಕ್ಖುಭೂತೇಹಿ ಬುದ್ಧಾದೀಹಿ ವುತ್ತಾ। ಗಚ್ಛಥಾತಿ ಅನಿಕರತ್ತಂ ಸಪರಿಸಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಿ।
ಕಿಂ ಮಮ ಪರೋ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ಪರೋ ಅಞ್ಞೋ ಮಮ ಕಿಂ ನಾಮ ಹಿತಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ ಅತ್ತನೋ ಸೀಸಮ್ಹಿ ಉತ್ತಮಙ್ಗೇ ಏಕಾದಸಹಿ ಅಗ್ಗೀಹಿ ಡಯ್ಹಮಾನೇ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನುಬನ್ಧೇ ಜರಾಮರಣೇ’’ತಿ। ತಸ್ಸ ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಸೀಸಡಾಹಸ್ಸ, ಘಾತಾಯ ಸಮುಗ್ಘಾತಾಯ, ಘಟಿತಬ್ಬಂ ವಾಯಮಿತಬ್ಬಂ।
ಛಮನ್ತಿ ಛಮಾಯಂ। ಇದಮವೋಚನ್ತಿ ಇದಂ ‘‘ದೀಘೋ ಬಾಲಾನಂ ಸಂಸಾರೋ’’ತಿಆದಿಕಂ ಸಂವೇಗಸಂವತ್ತನಕಂ ವಚನಂ ಅವೋಚಂ।
ದೀಘೋ ಬಾಲಾನಂ ಸಂಸಾರೋತಿ ಕಿಲೇಸಕಮ್ಮವಿಪಾಕವಟ್ಟಭೂತಾನಂ ಖನ್ಧಾಯತನಾದೀನಂ ಪಟಿಪಾಟಿಪವತ್ತಿಸಙ್ಖಾತೋ ಸಂಸಾರೋ ಅಪರಿಞ್ಞಾತವತ್ಥುಕಾನಂ ಅನ್ಧಬಾಲಾನಂ ದೀಘೋ ಬುದ್ಧಞಾಣೇನಪಿ ಅಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನಿಯೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಅನುಪಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾ ಅವಿಜ್ಜಾತಣ್ಹಾನಂ ಅಪರಿಚ್ಛಿನ್ನತಾಯೇವ ಭವಪಬನ್ಧಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಾ ಕೋಟಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಏವಂ ಪರಾಪಿ ಕೋಟೀತಿ। ಪುನಪ್ಪುನಞ್ಚ ರೋದತನ್ತಿ ಅಪರಾಪರಂ ಸೋಕವಸೇನ ರುದನ್ತಾನಂ। ಇಮಿನಾಪಿ ಅವಿಜ್ಜಾತಣ್ಹಾನಂ ಅನುಪಚ್ಛಿನ್ನತಂಯೇವ ತೇಸಂ ವಿಭಾವೇತಿ।
ಅಸ್ಸು ಥಞ್ಞಂ ರುಧಿರನ್ತಿ ಯಂ ಞಾತಿಬ್ಯಸನಾದಿನಾ ಫುಟ್ಠಾನಂ ರೋದನ್ತಾನಂ ಸಂಸಾರಂ ಅನಮತಗ್ಗತೋ ಸಂಸಾರಸ್ಸ ಅನು ಅಮತಗ್ಗತ್ತಾ ಞಾಣೇನ ಅನುಗನ್ತ್ವಾಪಿ ಅಮತಅಗ್ಗತ್ತಾ ಅವಿದಿತಗ್ಗತ್ತಾ ಇಮಿನಾ ದೀಘೇನ ಅದ್ಧುನಾ ಸತ್ತಾನಂ ಸಂಸರತಂ, ಅಪರಾಪರಂ ಸಂಸರನ್ತಾನಂ ಸಂಸರಿತಂ ಸರಾಹಿ, ತಂ ‘‘ಕೀವ ಬಹುಕ’’ನ್ತಿ ಅನುಸ್ಸರಾಹಿ, ಅಟ್ಠೀನಂ ಸನ್ನಿಚಯಂ ಸರಾಹಿ ಅನುಸ್ಸರ, ಉಪಧಾರೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಇದಾನಿ ‘‘ಸರ ಚತುರೋದಧೀ’’ತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸರ ಚತುರೋದಧೀ ಉಪನೀತೇ ಅಸ್ಸುಥಞ್ಞರುಧಿರಮ್ಹೀತಿ ಇಮೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅನಮತಗ್ಗಸಂಸಾರೇ ಸಂಸರನ್ತಾನಂ ಏಕೇಕಸ್ಸಪಿ ಅಸ್ಸುಮ್ಹಿ ಥಞ್ಞೇ ರುಧಿರಮ್ಹಿ ಚ ಪಮಾಣತೋ ಉಪಮೇತಬ್ಬೇ ಚತುರೋದಧೀ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾಸಮುದ್ದೇ ಉಪಮಾವಸೇನ ಬುದ್ಧೇಹಿ ಉಪನೀತೇ ಸರ ಸರಾಹಿ। ಏಕಕಪ್ಪಮಟ್ಠೀನಂ, ಸಞ್ಚಯಂ ವಿಪುಲೇನ ಸಮನ್ತಿ ಏಕಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಪ್ಪೇ ಅಟ್ಠೀನಂ ಸಞ್ಚಯಂ ವೇಪುಲ್ಲಪಬ್ಬತೇನ ಸಮಂ ಉಪನೀತಂ ಸರ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇಸಂ –
‘‘ಏಕಸ್ಸೇಕೇನ ಕಪ್ಪೇನ, ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸಟ್ಠಿಸಞ್ಚಯೋ।
ಸಿಯಾ ಪಬ್ಬತಸಮೋ ರಾಸಿ, ಇತಿ ವುತ್ತಂ ಮಹೇಸಿನಾ॥
‘‘ಸೋ ಖೋ ಪನಾಯಂ ಅಕ್ಖಾತೋ, ವೇಪುಲ್ಲೋ ಪಬ್ಬತೋ ಮಹಾ।
ಉತ್ತರೋ ಗಿಜ್ಝಕೂಟಸ್ಸ, ಮಗಧಾನಂ ಗಿರಿಬ್ಬಜೇ’’ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೩೩)।
ಮಹಿಂ ಜಮ್ಬುದೀಪಮುಪನೀತಂ। ಕೋಲಟ್ಠಿಮತ್ತಗುಳಿಕಾ, ಮಾತಾ ಮಾತುಸ್ವೇವ ನಪ್ಪಹೋನ್ತೀತಿ ಜಮ್ಬುದೀಪೋತಿಸಙ್ಖಾತಂ ಮಹಾಪಥವಿಂ ಕೋಲಟ್ಠಿಮತ್ತಾ ಬದರಟ್ಠಿಮತ್ತಾ ಗುಳಿಕಾ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥೇಕೇಕಾ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಮಾತು, ಅಯಂ ಮೇ ಮಾತುಮಾತೂ’’ತಿ ಏವಂ ವಿಭಾಜಿಯಮಾನೇ ತಾ ಗುಳಿಕಾ ಮಾತಾ ಮಾತೂಸ್ವೇವ ನಪ್ಪಹೋನ್ತಿ, ಮಾತಾ ಮಾತೂಸು ಅಖೀಣಾಸ್ವೇವ ಪರಿಯನ್ತಿಕಾ ತಾ ಗುಳಿಕಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ, ನ ತ್ವೇವ ಅನಮತಗ್ಗೇ ಸಂಸಾರೇ ಸಂಸರತೋ ಸತ್ತಸ್ಸ ಮಾತುಮಾತರೋತಿ
ತಿಣಕಟ್ಠಸಾಖಾಪಲಾಸನ್ತಿ ತಿಣಞ್ಚ ಕಟ್ಠಞ್ಚ ಸಾಖಾಪಲಾಸಞ್ಚ। ಉಪನೀತನ್ತಿ ಉಪಮಾಭಾವೇನ ಉಪನೀತಂ। ಅನಮತಗ್ಗತೋತಿ ಸಂಸಾರಸ್ಸ ಅನಮತಗ್ಗಭಾವತೋ। ಚತುರಙ್ಗುಲಿಕಾ ಘಟಿಕಾತಿ ಚತುರಙ್ಗುಲಪ್ಪಮಾಣಾನಿ ಖಣ್ಡಾನಿ। ಪಿತುಪಿತುಸ್ವೇವ ನಪ್ಪಹೋನ್ತೀತಿ ಪಿತುಪಿತಾಮಹೇಸು ಏವ ತಾ ಘಟಿಕಾ ನಪ್ಪಹೋನ್ತಿ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಸಬ್ಬಂ ತಿಣಞ್ಚ ಕಟ್ಠಞ್ಚ ಸಾಖಾಪಲಾಸಞ್ಚ ಚತುರಙ್ಗುಲಿಕಾ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥೇಕೇಕಾ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಪಿತು, ಅಯಂ ಮೇ ಪಿತಾಮಹಸ್ಸಾ’’ತಿ ವಿಭಾಜಿಯಮಾನೇ ತಾ ಘಟಿಕಾವ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ, ನ ತ್ವೇವ ಅನಮತಗ್ಗೇ ಸಂಸಾರೇ ಸಂಸರತೋ ಸತ್ತಸ್ಸ ಪಿತುಪಿತಾಮಹಾತಿ। ಏವಂ ತಿಣಞ್ಚ ಕಟ್ಠಞ್ಚ ಸಾಖಾಪಲಾಸಞ್ಚ ಸಂಸಾರಸ್ಸ ದೀಘಭಾವೇನ ಉಪನೀತಂ ಸರಾಹೀತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ –
‘‘ಅನಮತಗ್ಗೋಯಂ
ಸರ ಕಾಣಕಚ್ಛಪನ್ತಿ ಉಭಯಕ್ಖಿಕಾಣಂ ಕಚ್ಛಪಂ ಅನುಸ್ಸರ। ಪುಬ್ಬಸಮುದ್ದೇ ಅಪರತೋ ಚ ಯುಗಛಿದ್ದನ್ತಿ ಪುರತ್ಥಿಮಸಮುದ್ದೇ ಅಪರತೋ ಚ ಪಚ್ಛಿಮುತ್ತರದಕ್ಖಿಣಸಮುದ್ದೇ ವಾತವೇಗೇನ ಪರಿಬ್ಭಮನ್ತಸ್ಸ ಯುಗಸ್ಸ ಏಕಚ್ಛಿದ್ದಂ। ಸಿರಂ ತಸ್ಸ ಚ ಪಟಿಮುಕ್ಕನ್ತಿ ಕಾಣಕಚ್ಛಪಸ್ಸ ಸೀಸಂ ತಸ್ಸ ಚ ವಸ್ಸಸತಸ್ಸ ವಸ್ಸಸತಸ್ಸ ಅಚ್ಚಯೇನ ಗೀವಂ ಉಕ್ಖಿಪನ್ತಸ್ಸ ಸೀಸಸ್ಸ ಯುಗಚ್ಛಿದ್ದೇ ಪವೇಸನಞ್ಚ ಸರ। ಮನುಸ್ಸಲಾಭಮ್ಹಿ ಓಪಮ್ಮನ್ತಿ ತಯಿದಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮದೇಸನಾಸು ವಿಯ ಮನುಸ್ಸತ್ತಲಾಭೇ ಓಪಮ್ಮಂ
ಸರ ರೂಪಂ ಫೇಣಪಿಣ್ಡೋಪಮಸ್ಸಾತಿ ವಿಮದ್ದಾಸಹನತೋ ಫೇಣಪಿಣ್ಡಸದಿಸಸ್ಸ ಅನೇಕಾನತ್ಥಸನ್ನಿಪಾತತೋ ಕಾಯಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಕಲಿನೋ, ನಿಚ್ಚಸಾರಾದಿವಿರಹೇನ ಅಸಾರಸ್ಸ ರೂಪಂ ಅಸುಚಿದುಗ್ಗನ್ಧಂ ಜೇಗುಚ್ಛಪಟಿಕ್ಕೂಲಭಾವಂ ಸರ। ಖನ್ಧೇ ಪಸ್ಸ ಅನಿಚ್ಚೇತಿ ಪಞ್ಚಪಿ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇ ಹುತ್ವಾ ಅಭಾವಟ್ಠೇನ ಅನಿಚ್ಚೇ ಪಸ್ಸ ಞಾಣಚಕ್ಖುನಾ ಓಲೋಕೇಹಿ। ಸರಾಹಿ ನಿರಯೇ ಬಹುವಿಘಾತೇತಿ ಅಟ್ಠ ಮಹಾನಿರಯೇ ಸೋಳಸಉಸ್ಸದನಿರಯೇ ಚ ಬಹುವಿಘಾತೇ ಬಹುದುಕ್ಖೇ ಮಹಾದುಕ್ಖೇ ಚ ಅನುಸ್ಸರ।
ಸರ ಕಟಸಿಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೇತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ತಾಸು ತಾಸು ಜಾತೀಸು ಅಪರಾಪರಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕಟಸಿಂ ಸುಸಾನಂ ಆಳಹನಮೇವ ವಡ್ಢೇನ್ತೇ ಸತ್ತೇ ಅನುಸ್ಸರ। ‘‘ವಡ್ಢನ್ತೋ’’ತಿ ವಾ ಪಾಳಿ, ತ್ವಂ ವಡ್ಢನ್ತೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಕುಮ್ಭೀಲಭಯಾನೀತಿ ಉದರಪೋಸನತ್ಥಂ ಅಕಿಚ್ಚಕಾರಿತಾವಸೇನ ಓದರಿಕತ್ತಭಯಾನಿ। ವುತ್ತಞ್ಹಿ ‘‘ಕುಮ್ಭೀಲಭಯನ್ತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಓದರಿಕತ್ತಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನ’’ನ್ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೧೨೨)। ಸರಾಹಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನೀತಿ ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಂ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಪಟಿಪದಾ ಅರಿಯಸಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ಯಾಥಾವತೋ ಅನುಸ್ಸರ ಉಪಧಾರೇಹಿ।
ಏವಂ ರಾಜಪುತ್ತೀ ಅನೇಕಾಕಾರವೋಕಾರಂ ಅನುಸ್ಸರಣವಸೇನ ಕಾಮೇಸು ಸಂಸಾರೇ ಚ ಆದೀನವಂ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಬ್ಯತಿರೇಕೇನಪಿ ತಂ ಪಕಾಸೇತುಂ ‘‘ಅಮತಮ್ಹಿ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಮತಮ್ಹಿ ವಿಜ್ಜಮಾನೇತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಮಹಾಕರುಣಾಯ ಉಪನೀತೇ ಸದ್ಧಮ್ಮಾಮತೇ ಉಪಲಬ್ಭಮಾನೇ। ಕಿಂ ತವ ಪಞ್ಚಕಟುಕೇನ ಪೀತೇನಾತಿ ಪರಿಯೇಸನಾ ಪರಿಗ್ಗಹೋ ಆರಕ್ಖಾ ಪರಿಭೋಗೋ ವಿಪಾಕೋ ಚಾತಿ ಪಞ್ಚಸುಪಿ ಠಾನೇಸು ತಿಖಿಣತರದುಕ್ಖಾನುಬನ್ಧತಾಯ ಸವಿಘಾತತ್ತಾ ಸಉಪಾಯಾಸತ್ತಾ ಕಿಂ ತುಯ್ಹಂ ಪಞ್ಚಕಟುಕೇನ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣರಸೇನ ಪೀತೇನ? ಇದಾನಿ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ಪಾಕಟತರಂ ಕರೋನ್ತೀ ಆಹ – ‘‘ಸಬ್ಬಾ ಹಿ ಕಾಮರತಿಯೋ, ಕಟುಕತರಾ ಪಞ್ಚಕಟುಕೇನಾ’’ತಿ
ಯೇ ಪರಿಳಾಹಾತಿ ಯೇ ಕಾಮಾ ಸಮ್ಪತಿ ಕಿಲೇಸಪರಿಳಾಹೇನ ಆಯತಿಂ ವಿಪಾಕಪರಿಳಾಹೇನ ಚ ಸಪರಿಳಾಹಾ ಮಹಾವಿಘಾತಾ। ಜಲಿತಾ ಕುಥಿತಾ ಕಮ್ಪಿತಾ ಸನ್ತಾಪಿತಾತಿ ಏಕಾದಸಹಿ ಅಗ್ಗೀಹಿ ಪಜ್ಜಲಿತಾ ಪಕ್ಕುಥಿತಾ ಚ ಹುತ್ವಾ ತಂಸಮಙ್ಗೀನಂ ಕಮ್ಪನಕಾ ಸನ್ತಾಪನಕಾ ಚ।
ಅಸಪತ್ತಮ್ಹೀತಿ ಸಪತ್ತರಹಿತೇ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ। ಸಮಾನೇತಿ ಸನ್ತೇ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ। ‘‘ಬಹುಸಪತ್ತಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಯೇಹಿ ಬಹೂ ಸಪತ್ತಾ, ತೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ರಾಜಗ್ಗೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ರಾಜೂಹಿ ಚ ಅಗ್ಗಿನಾ ಚ ಚೋರೇಹಿ ಚ ಉದಕೇನ ಚ ದಾಯಾದಾದಿಅಪ್ಪಿಯೇಹಿ ಚ ರಾಜಗ್ಗಿಚೋರಉದಕಪ್ಪಿಯೇಹಿ ಸಾಧಾರಣತೋ ತೇಸ್ವೇವೋಪಮಾ ವುತ್ತಾ।
ಯೇಸು ವಧಬನ್ಧೋತಿ ಯೇಸು ಕಾಮೇಸು ಕಾಮನಿಮಿತ್ತಂ ಮರಣಪೋಥನಾದಿಪರಿಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಅನ್ದುಬನ್ಧನಾದಿಬನ್ಧೋ ಚ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾಮೇಸೂತಿಆದಿ ವುತ್ತಸ್ಸೇವತ್ಥಸ್ಸ ಪಾಕಟಕರಣಂ। ತತ್ಥ ಹೀತಿ ಹೇತುಅತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಯಸ್ಮಾ ಕಾಮೇಸು ಕಾಮಹೇತು ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ವಧಬನ್ಧನದುಕ್ಖಾನಿ ಅನುಭವನ್ತಿ ಪಾಪುಣನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಆಹ – ‘‘ಅಸಕಾಮಾ’’ತಿ, ಕಾಮಾ ನಾಮೇತೇ ಅಸನ್ತೋ ಹೀನಾ ಲಾಮಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಅಹಕಾಮಾ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ, ಸೋ ಏವತ್ಥೋ। ಅಹಾತಿ ಹಿ ಲಾಮಕಪರಿಯಾಯೋ ‘‘ಅಹಲೋಕಿತ್ಥಿಯೋ ನಾಮಾ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ।
ಆದೀಪಿತಾತಿ ತಿಣುಕ್ಕಾತಿ ತಿಣೇಹಿ ಕತಾ ಉಕ್ಕಾ। ದಹನ್ತಿ ಯೇ ತೇ ಮುಞ್ಚನ್ತೀತಿ ಯೇ ಸತ್ತಾ ತೇ ಕಾಮೇ ನ ಮುಞ್ಚನ್ತಿ, ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ತೇ ದಹನ್ತಿಯೇವ, ಸಮ್ಪತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ಝಾಪೇನ್ತಿ।
ಮಾ ಅಪ್ಪಕಸ್ಸ ಹೇತೂತಿ ಪುಪ್ಫಸ್ಸಾದಸದಿಸಸ್ಸ ಪರಿತ್ತಕಸ್ಸ ಕಾಮಸುಖಸ್ಸ ಹೇತು ವಿಪುಲಂ ಉಳಾರಂ ಪಣೀತಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುಖಂ ಮಾ ಜಹಿ ಮಾ ಛಡ್ಡೇಹಿ। ಮಾ ಪುಥುಲೋಮೋವ ಬಳಿಸಂ ಗಿಲಿತ್ವಾತಿ ಆಮಿಸಲೋಭೇನ ಮಾ ಪಚ್ಛಾ ವಿಹಞ್ಞಸಿ ಪಚ್ಛಾ ವಿಘಾಟಂ ಆಪಜ್ಜಸಿ।
ಸುನಖೋವ ಸಙ್ಖಲಾಬದ್ಧೋತಿ ಯಥಾ ಗದ್ದುಲೇನ ಬದ್ಧೋ ಕಾಮಂ ಯದಿಪಿ ಕಾಮೇಸು ತಾವ ದಮಸ್ಸು ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ದಮೇಹಿ। ಕಾಹಿನ್ತಿ ಖು ತಂ ಕಾಮಾ, ಛಾತಾ ಸುನಖಂವ ಚಣ್ಡಾಲಾತಿ ಖೂತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ತೇ ಪನ ಕಾಮಾ ತಂ ತಥಾ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಯಥಾ ಛಾತಜ್ಝತ್ತಾ ಸಪಾಕಾ ಸುನಖಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಪಾಪೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಅಪರಿಮಿತಞ್ಚ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಅಪರಿಮಾಣಂ ‘‘ಏತ್ತಕ’’ನ್ತಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಂ ನಿರಯಾದೀಸು ಕಾಯಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ। ಬಹೂನಿ ಚ ಚಿತ್ತದೋಮನಸ್ಸಾನೀತಿ ಚಿತ್ತೇ ಲಬ್ಭಮಾನಾನಿ ಬಹೂನಿ ಅನೇಕಾನಿ ದೋಮನಸ್ಸಾನಿ ಚೇತೋದುಕ್ಖಾನಿ। ಅನುಭೋಹಿಸೀತಿ ಅನುಭವಿಸ್ಸಸಿ। ಕಾಮಯುತ್ತೋತಿ ಕಾಮೇಹಿ ಯುತ್ತೋ, ತೇ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತೋ। ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ ಅದ್ಧುವೇ ಕಾಮೇತಿ ಅದ್ಧುವೇಹಿ ಅನಿಚ್ಚೇಹಿ ಕಾಮೇಹಿ ವಿನಿಸ್ಸಜ ಅಪೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಜರಾಮರಣಬ್ಯಾಧಿಗಹಿತಾ, ಸಬ್ಬಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಜಾತಿಯೋತಿ ಯಸ್ಮಾ ಹೀನಾದಿಭೇದಭಿನ್ನಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಭವಾದೀಸು ಜಾತಿಯೋ ಜರಾಮರಣಬ್ಯಾಧಿನಾ ಚ ಗಹಿತಾ, ತೇಹಿ ಅಪರಿಮುತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ಅಜರಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬಾನೇ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ ಜರಾದೀಹಿ ಅಪರಿಮುತ್ತೇಹಿ ಕಾಮೇಹಿ ಕಿಂ ತವ ಪಯೋಜನನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
ಏವಂ ನಿಬ್ಬಾನಗುಣದಸ್ಸನಮುಖೇನ ಕಾಮೇಸು ಭವೇಸು ಚ ಆದೀನವಂ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಂ ನಿಬ್ಬಾನಗುಣಮೇವ ಪಕಾಸೇನ್ತೀ ‘‘ಇದಮಜರ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ। ತತ್ಥ ಇದಮಜರನ್ತಿ ಇದಮೇವೇಕಂ ಅತ್ತನಿ ಜರಾಭಾವತೋ ಅಧಿಗತಸ್ಸ ಚ ಜರಾಭಾವಹೇತುತೋ ಅಜರಂ। ಇದಮಮರನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ಇದಮಜರಾಮರನ್ತಿ ತದುಭಯಮೇಕಜ್ಝಂ ಕತ್ವಾ ಥೋಮನಾವಸೇನ ವದತಿ। ಪದನ್ತಿ ವಟ್ಟದುಕ್ಖತೋ ಮುಚ್ಚಿತುಕಾಮೇಹಿ ಪಬ್ಬಜಿತಬ್ಬತೋ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬತೋ ಪದಂ। ಸೋಕಹೇತೂನಂ ಅಭಾವತೋ ಸೋಕಾಭಾವತೋ ಚ ಅಸೋಕಂ। ಸಪತ್ತಕರಧಮ್ಮಾಭಾವತೋ ಅಸಪತ್ತಂ। ಕಿಲೇಸಸಮ್ಬಾಧಾಭಾವತೋ ಅಸಮ್ಬಾಧಂ। ಖಲಿತಸಙ್ಖಾತಾನಂ ದುಚ್ಚರಿತಾನಂ ಅಭಾವೇನ ಅಖಲಿತಂ। ಅತ್ತಾನುವಾದಾದಿಭಯಾನಂ ವಟ್ಟಭಯಸ್ಸ ಅಭಯಂ। ದುಕ್ಖೂಪತಾಪಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಸ್ಸಾಪಿ ಅಭಾವೇನ ನಿರುಪತಾಪಂ। ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಅಮತಮಹಾನಿಬ್ಬಾನಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ತಞ್ಹಿ ಸಾ ಅನುಸ್ಸವಾದಿಸಿದ್ಧೇನ ಆಕಾರೇನ ಅತ್ತನೋ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೀ ತೇಸಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ದಸ್ಸೇನ್ತೀ ವಿಯ ‘‘ಇದ’’ನ್ತಿ ಅವೋಚ।
ಅವಿಗತಮಿದಂ ಬಹೂಹಿ ಅಮತನ್ತಿ ಇದಂ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಬಹೂಹಿ ಅನನ್ತಅಪರಿಮಾಣೇಹಿ ಬುದ್ಧಾದೀಹಿ ಅರಿಯೇಹಿ ಅಧಿಗತಂ ಞಾತಂ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕತಂ। ನ ಕೇವಲಂ ತೇಹಿ ಅಧಿಗತಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ, ಅಥ ಖೋ ಅಜ್ಜಾಪಿ ಚ ಲಭನೀಯಂ ಇದಾನಿಪಿ ಅಧಿಗಮನೀಯಂ ಅಧಿಗನ್ತುಂ ಸಕ್ಕಾ। ಕೇನ ಲಭನೀಯನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಯೋ ಯೋನಿಸೋ ಪಯುಞ್ಜತೀ’’ತಿ, ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯೋನಿಸೋ ಉಪಾಯೇನ ಸತ್ಥಾರಾ ದಿನ್ನಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ಯುಞ್ಜತಿ ಸಮ್ಮಾಪಯೋಗಞ್ಚ ಕರೋತಿ, ತೇನ ಲಭನೀಯನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ನ ಚ ಸಕ್ಕಾ ಅಘಟಮಾನೇನಾತಿ ಯೋ ಪನ ಯೋನಿಸೋ ನ ಪಯುಞ್ಜತಿ, ತೇನ ಅಘಟಮಾನೇನ ನ ಚ ಸಕ್ಕಾ, ಕದಾಚಿಪಿ ಲದ್ಧುಂ ನ ಸಕ್ಕಾಯೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಏವಂ ಭಣತಿ ಸುಮೇಧಾತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ಸುಮೇಧಾ ರಾಜಕಞ್ಞಾ ಸಂಸಾರೇ ಅತ್ತನೋ ಸಂವೇಗದೀಪನಿಂ ಕಾಮೇಸು ನಿಬ್ಬೇಧಭಾಗಿನಿಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇತಿ। ಸಙ್ಖಾರಗತೇ ರತಿಂ ಅಲಭಮಾನಾತಿ ಅಣುಮತ್ತೇಪಿ ಸಙ್ಖಾರಪವತ್ತೇ ಅಭಿರತಿಂ ಅವಿನ್ದನ್ತೀ। ಅನುನೇನ್ತೀ ಅನಿಕರತ್ತನ್ತಿ ಅನಿಕರತ್ತಂ ರಾಜಾನಂ ಸಞ್ಞಾಪೇನ್ತೀ। ಕೇಸೇ ಚ ಛಮಂ ಖಿಪೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಖಗ್ಗೇನ ಛಿನ್ನೇ ಕೇಸೇ ಚ ಭೂಮಿಯಂ ಖಿಪಿ ಛಡ್ಡೇಸಿ।
ಯಾಚತಸ್ಸಾ ಪಿತರಂ ಸೋತಿ ಸೋ ಅನಿಕರತ್ತೋ ಅಸ್ಸಾ ಸುಮೇಧಾಯ ಪಿತರಂ ಕೋಞ್ಚರಾಜಾನಂ ಯಾಚತಿ। ಕಿನ್ತಿ ಯಾಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಥ ಸುಮೇಧಂ, ಪಬ್ಬಜಿತುಂ ವಿಮೋಕ್ಖಸಚ್ಚದಸ್ಸಾ’’ತಿ, ಸುಮೇಧಂ ರಾಜಪುತ್ತಿಂ ಪಬ್ಬಜಿತುಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಥ, ಸಾ ಚ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಮೋಕ್ಖಸಚ್ಚದಸ್ಸಾ ಅವಿಪರೀತನಿಬ್ಬಾನದಸ್ಸಾವಿನೀ ಹೋತೂತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಸೋಕಭಯಭೀತಾತಿ ಸಿಕ್ಖಮಾನಾಯಾತಿ ಸಿಕ್ಖಮಾನಾಯ
ಅಚ್ಛರಿಯಮಬ್ಭುತಂ ತಂ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆಸಿ ರಾಜಕಞ್ಞಾಯಾತಿ ರಾಜಪುತ್ತಿಯಾ ಸುಮೇಧಾಯ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ಅಬ್ಭುತಞ್ಚ ಆಸಿ। ಛಳಭಿಞ್ಞಾವ ಸಿದ್ಧಿಯಾ ಕಥನ್ತಿ ಚೇ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಚರಿತಂ, ಯಥಾ ಬ್ಯಾಕರಿ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಕಾಲೇತಿ, ಪಚ್ಛಿಮೇ ಖನ್ಧಪರಿನಿಬ್ಬಾನಕಾಲೇ ಅತ್ತನೋ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಪರಿಯಾಪನ್ನಚರಿತಂ ಯಥಾ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ, ತಥಾ ತಂ ಜಾನಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಂ ಪನ ತಾಯ ಯಥಾ ಬ್ಯಾಕತಂ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಭಗವತಿ ಕೋಣಾಗಮನೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಭಗವತಿ ಕೋಣಾಗಮನೇತಿ ಕೋಣಾಗಮನೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ। ಸಙ್ಘಾರಾಮಮ್ಹಿ ನವನಿವೇಸಮ್ಹೀತಿ ಸಖಿಯೋ ತಿಸ್ಸೋ ಜನಿಯೋ, ವಿಹಾರದಾನಂ ಅದಾಸಿಮ್ಹಾತಿ ಧನಞ್ಜಾನೀ ಖೇಮಾ ಅಹಞ್ಚಾತಿ ಮಯಂ ತಿಸ್ಸೋ ಸಖಿಯೋ ಆರಾಮಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಿಹಾರದಾನಂ ಅದಮ್ಹ।
ದಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಸತಕ್ಖತ್ತುನ್ತಿ ತಸ್ಸ ವಿಹಾರದಾನಸ್ಸ ಆನುಭಾವೇನ ದಸವಾರೇ ದೇವೇಸು ಉಪಪಜಿಮ್ಹ, ತತೋ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪುನ ಸತಕ್ಖತ್ತುಂ ದೇವೇಸು ಉಪಪಜ್ಜಿಮ್ಹ, ತತೋಪಿ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪುನ ದಸಸತಕ್ಖತ್ತುಂ ಸಹಸ್ಸವಾರಂ ದೇವೇಸು ಉಪಪಜ್ಜಿಮ್ಹ, ತತೋಪಿ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪುನ ಸತಾನಿ ಸತಕ್ಖತ್ತುಂ ದಸಸಹಸ್ಸವಾರೇ ದೇವೇಸು ಉಪಪಜ್ಜಿಮ್ಹ, ಕೋ ಪನ ವಾದೋ ಮನುಸ್ಸೇಸು। ಏವಂ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪ್ಪನ್ನವಾರೇಸು ಕಥಾವ ನತ್ಥಿ, ಅನೇಕಸಹಸ್ಸವಾರಂ ಉಪಪಜ್ಜಿಮ್ಹಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
ದೇವೇಸು ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ ಅಹುಮ್ಹಾತಿ ದೇವೇಸು ಉಪಪನ್ನಕಾಲೇ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ದೇವನಿಕಾಯೇ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ ಮಹಾನುಭಾವಾ ಅಹುಮ್ಹ। ಮಾನುಸಕಮ್ಹಿ ಕೋ ಪನ ವಾದೋತಿ ಮನುಸ್ಸತ್ತಲಾಭೇ ಮಹಿದ್ಧಿಕತಾಯ ಕಥಾವ ನತ್ಥಿ। ಇದಾನಿ ತಮೇವ ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವೇ ಉಕ್ಕಂಸತಂ ಮಹಿದ್ಧಿಕತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೀ ‘‘ಸತ್ತರತನಸ್ಸ ಮಹೇಸೀ, ಇತ್ಥಿರತನಂ ಅಹಂ ಆಸಿ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ಚಕ್ಕರತನಾದೀನಿ ಸತ್ತ ರತನಾನಿ ಏತಸ್ಸ ಸನ್ತೀತಿ ಸತ್ತರತನೋ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ, ತಸ್ಸ ಸತ್ತರತನಸ್ಸ। ಛದೋಸರಹಿತಾ
ಸೋ ಹೇತೂತಿ ಯಂ ತಂ ಕೋಣಾಗಮನಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಿಹಾರದಾನಂ ಕತಂ, ಸೋ ಯಥಾವುತ್ತಾಯ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಹೇತು। ಸೋ ಪಭವೋ ತಂ ಮೂಲನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ಪರಿಯಾಯವಚನಂ। ಸಾವ ಸಾಸನೇ ಖನ್ತೀತಿ ಸಾ ಏವ ಇಧ ಸತ್ಥುಸಾಸನೇ ಧಮ್ಮೇ ನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತೀ। ತಂ ಪಠಮಸಮೋಧಾನನ್ತಿ ತದೇವ ಸತ್ಥುಸಾಸನಧಮ್ಮೇನ ಪಠಮಂ ಸಮೋಧಾನಂ ಪಠಮೋ ಸಮಾಗಮೋ, ತದೇವ ಸತ್ಥುಸಾಸನಧಮ್ಮೇ ಅಭಿರತಾಯ ಪರಿಯೋಸಾನೇ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಫಲೂಪಚಾರೇನ ಕಾರಣಂ ವದತಿ। ಇಮಾ ಪನ ಚತಸ್ಸೋ ಗಾಥಾ ಥೇರಿಯಾ ಅಪದಾನಸ್ಸ ವಿಭಾವನವಸೇನ ಪವತ್ತತ್ತಾ ಅಪದಾನಪಾಳಿಯಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹಂ ಆರೋಪಿತಾ।
ಓಸಾನಗಾಥಾಯ ಏವಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಯಥಾ ಮಯಾ ಪುರಿಮತ್ತಭಾವೇ ಏತರಹಿ ಚ ಕತಂ ಪಟಿಪನ್ನಂ, ಏವಂ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಕರೋನ್ತಿ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಕೇ ಏವಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಯೇ ಸದ್ದಹನ್ತಿ ವಚನಂ ಅನೋಮಪಞ್ಞಸ್ಸಾ’’ತಿ, ಞೇಯ್ಯಪರಿಯನ್ತಿಕಞಾಣತಾಯ ಪರಿಪುಣ್ಣಪಞ್ಞಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ವಚನಂ ಯೇ ಪುಗ್ಗಲಾ ಸದ್ದಹನ್ತಿ ‘‘ಏವಮೇತ’’ನ್ತಿ ಓಕಪ್ಪನ್ತಿ, ತೇ ಏವಂ ಕರೋನ್ತಿ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಇದಾನಿ ತಾಯ ಉಕ್ಕಂಸಗತಾಯ ‘‘ನಿಬ್ಬಿನ್ದನ್ತಿ ಭವಗತೇ, ನಿಬ್ಬಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಿರಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯೇ ಭಗವತೋ ವಚನಂ ಯಾಥಾವತೋ ಸದ್ದಹನ್ತಿ, ತೇ ವಿಸುದ್ಧಿಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಾ ಸಬ್ಬಸ್ಮಿಂ ಭವಗತೇ ತೇಭೂಮಕೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ ನಿಬ್ಬಿನ್ದನ್ತಿ, ನಿಬ್ಬಿನ್ದಿತ್ವಾ ಚ ಪನ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ವಿರಜ್ಜನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಸ್ಮಾಪಿ ಭವಗತಾ ವಿಮುಚ್ಚನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿರಾಗೇ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇ ಅಧಿಗತೇ ವಿಮುತ್ತಾಯೇವ ಹೋನ್ತೀತಿ।
ಏವಮೇತಾ ಥೇರಿಕಾದಯೋ ಸುಮೇಧಾಪರಿಯೋಸಾನಾ ಗಾಥಾಸಭಾಗೇನ ಇಧ ಏಕಜ್ಝಂ ಸಙ್ಗಹಂ ಆರೂಳ್ಹಾ ‘‘ತಿಸತ್ತತಿಪರಿಮಾಣಾ’’ತಿ। ಭಾಣವಾರತೋ ಪನ ದ್ವಾಧಿಕಾ ಛಸತಮತ್ತಾ ಥೇರಿಯೋ ಗಾಥಾ ಚ। ತಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಯಥಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾವಿಕಾಭಾವೇನ ಏಕವಿಧಾ, ತಥಾ ಅಸೇಖಭಾವೇನ ಉಕ್ಖಿತ್ತಪಲಿಘತಾಯ ಸಂಕಿಣ್ಣಪರಿಕ್ಖತಾಯ ಅಬ್ಬೂಳ್ಹೇಸಿಕತಾಯ ನಿರಗ್ಗಲತಾಯ ಪನ್ನಭಾರತಾಯ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತತಾಯ ದಸಸು ಅರಿಯವಾಸೇಸು ವುಟ್ಠವಾಸತಾಯ ಚ, ತಥಾ ಹಿ ತಾ ಪಞ್ಚಙ್ಗವಿಪ್ಪಹೀನಾ ಛಳಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಾ ಏಕಾರಕ್ಖಾ
ಸಮ್ಮುಖಾಪರಮ್ಮುಖಾಭೇದತೋ ದುವಿಧಾ। ಯಾ ಹಿ ಸತ್ಥುಧರಮಾನಕಾಲೇ ಅರಿಯಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಜಾತಾ ಮಹಾಪಜಾಪತಿಗೋತಮಿಆದಯೋ, ತಾ ಸಮ್ಮುಖಾಸಾವಿಕಾ ನಾಮ। ಯಾ ಪನ ಭಗವತೋ ಖನ್ಧಪರಿನಿಬ್ಬಾನತೋ ಪಚ್ಛಾ ಅಧಿಗತವಿಸೇಸಾ, ತಾ ಸತಿಪಿ ಸತ್ಥುಧಮ್ಮಸರೀರಸ್ಸ ಪಚ್ಚಕ್ಖಭಾವೇ ಸತ್ಥುಸರೀರಸ್ಸ ಅಪಚ್ಚಕ್ಖಭಾವತೋ ಪರಮ್ಮುಖಾಸಾವಿಕಾ ನಾಮ। ತಥಾ ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತಿಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿತಾವಸೇನ। ಇಧ ಪಾಳಿಯಾಗತಾ ಪನ ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತಾಯೇವ। ತಥಾ ಸಾಪದಾನನಾಪದಾನಭೇದತೋ। ಯಾಸಞ್ಹಿ ಪುರಿಮೇಸು ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇಸು ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇಸು ಸಾವಕಬುದ್ಧೇಸು ವಾ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾವಸೇನ ಕತಾಧಿಕಾರತಾಸಙ್ಖಾತಂ ಅತ್ಥಿ ಅಪದಾನಂ, ತಾ ಸಾಪದಾನಾ। ಯಾಸಂ ತಂ ನತ್ಥಿ, ತಾ ನಾಪದಾನಾ। ತಥಾ ಸತ್ಥುಲದ್ಧೂಪಸಮ್ಪದಾ ಸಙ್ಘತೋ ಲದ್ಧೂಪಸಮ್ಪದಾತಿ ದುವಿಧಾ। ಗರುಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಹಣಮ್ಹಿ ಲದ್ಧೂಪಸಮ್ಪದಾ ಮಹಾಪಜಾಪತಿಗೋತಮೀ ಸತ್ಥುಸನ್ತಿಕಾವ ಲದ್ಧೂಪಸಮ್ಪದತ್ತಾ ಸತ್ಥುಲದ್ಧೂಪಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ। ಸೇಸಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಸಙ್ಘತೋ ಲದ್ಧೂಪಸಮ್ಪದಾ। ತಾಪಿ ಏಕತೋಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾ ಉಭತೋಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾತಿ ದುವಿಧಾ। ತತ್ಥ ಯಾ ತಾ ಮಹಾಪಜಾಪತಿಗೋತಮಿಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ ಪಞ್ಚಸತಾ ಸಾಕಿಯಾನಿಯೋ, ತಾ ಏಕತೋಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘತೋ ಏವ ಲದ್ಧೂಪಸಮ್ಪದತ್ತಾ ಮಹಾಪಜಾಪತಿಗೋತಮಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ। ಇತರಾ ಉಭತೋಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾ ಉಭತೋಸಙ್ಘೇ ಉಪಸಮ್ಪದತ್ತಾ।
ಏಹಿಭಿಕ್ಖುದುಕೋ
‘‘ನಿಹಚ್ಚ ಜಾಣುಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ, ಸಮ್ಮುಖಾ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಅಕಂ।
ಏಹಿ ಭದ್ದೇತಿ ಮಂ ಅವಚ, ಸಾ ಮೇ ಆಸೂಪಸಮ್ಪದಾ’’ತಿ॥ (ಥೇರೀಗಾ॰ ೧೦೯)।
ತಥಾ ಅಪದಾನೇಪಿ –
‘‘ಆಯಾಚಿತೋ ತದಾ ಆಹ, ಏಹಿ ಭದ್ದೇತಿ ನಾಯಕೋ।
ತದಾಹಂ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಪರಿತ್ತಂ ತೋಯಮದ್ದಸ’’ನ್ತಿ॥ (ಅಪ॰ ಥೇರೀ ೨.೩.೪೪)।
ತಂ
ತಥಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಏಹಿ, ಭದ್ದೇ, ಭಿಕ್ಖುನುಪಸ್ಸಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಸ್ಸೂತಿ ಮಂ ಅವೋಚ ಆಣಾಪೇಸಿ। ಸಾ ಸತ್ಥು ಆಣಾ ಮಯ್ಹಂ ಉಪಸಮ್ಪದಾಯ ಕಾರಣತ್ತಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ। ಏತೇನೇವ ಅಪದಾನಗಾಥಾಯಪಿ ಅತ್ಥೋ ಸಂವಣ್ಣಿತೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
ಏವಮ್ಪಿ ಭಿಕ್ಖುನಿವಿಭಙ್ಗೇ ಏಹಿ ಭಿಕ್ಖುನೀತಿ ಇದಂ ಕಥನ್ತಿ? ಏಹಿಭಿಕ್ಖುನಿಭಾವೇನ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಉಪಸಮ್ಪದಾಯ ಅಸಭಾವಜೋತನವಚನಂ ತಥಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾಯ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಅಭಾವತೋ। ಯದಿ ಏವಂ, ಕಥಂ ಏಹಿಭಿಕ್ಖುನೀತಿ ವಿಭಙ್ಗೇ ನಿದ್ದೇಸೋ ಕತೋತಿ? ದೇಸನಾನಯಸೋತಪತಿತಭಾವೇನ। ಅಯಞ್ಹಿ ಸೋತಪತಿತತಾ ನಾಮ ಕತ್ಥಚಿ ಲಬ್ಭಮಾನಸ್ಸಾಪಿ ಅನಾಹಟಂ ಹೋತಿ।
ಯಥಾ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ಮನೋಧಾತುನಿದ್ದೇಸೇ (ಧ॰ ಸ॰ ೫೬೬-೫೬೭) ಲಬ್ಭಮಾನಮ್ಪಿ ಝಾನಙ್ಗಂ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಸೋತಪತಿತತಾಯ ನ ಉದ್ಧಟಂ ಕತ್ಥಚಿ ದೇಸನಾಯ ಅಸಮ್ಭವತೋ। ಯಥಾ ತತ್ಥೇವ ವತ್ಥುನಿದ್ದೇಸೇ ಹದಯವತ್ಥು, ಕತ್ಥಚಿ ಅಲಬ್ಭಮಾನಸ್ಸಾಪಿ ಗಹಣವಸೇನ। ತಥಾ ಠಿತಕಪ್ಪಿನಿದ್ದೇಸೇ। ಯಥಾಹ –
‘‘ಕತಮೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಠಿತಕಪ್ಪೀ? ಅಯಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ
ಏವಮಿಧಾಪಿ ಅಲಬ್ಭಮಾನಗಹಣವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಪರಿಕಪ್ಪವಚನಞ್ಹೇತಂ ಸಚೇ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಭಾವಯೋಗ್ಯಂ ಕಞ್ಚಿ ಮಾತುಗಾಮಂ ಏಹಿ ಭಿಕ್ಖುನೀತಿ ವದೇಯ್ಯ, ಏವಮ್ಪಿ ಭಿಕ್ಖುನಿಭಾವೋ ಸಿಯಾತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ಏವಂ ನ ಕಥೇಸೀತಿ? ತಥಾ ಕತಾಧಿಕಾರಾನಂ ಅಭಾವತೋ। ಯೇ ಪನ ‘‘ಅನಾಸನ್ನಸನ್ನಿಹಿತಭಾವತೋ’’ತಿ ಕಾರಣಂ ವತ್ವಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ ಏವ ಹಿ ಸತ್ಥು ಆಸನ್ನಚಾರೀ ಸದಾ ಸನ್ನಿಹಿತಾವ, ತಸ್ಮಾ ತೇ ‘ಏಹಿಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹನ್ತಿ, ನ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ತೇಸಂ ಮತಿಮತ್ತಂ। ಸತ್ಥು ಆಸನ್ನದೂರಭಾವಸ್ಸ ಭಬ್ಬಾಭಬ್ಬಭಾವಾಸಿದ್ಧತ್ತಾ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –
‘‘ಸಙ್ಘಾಟಿಕಣ್ಣೇ
‘‘ಯೋಜನಸತೇ ಚೇಪಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವಿಹರೇಯ್ಯ। ಸೋ ಚ ಹೋತಿ ಅನಭಿಜ್ಝಾಲು ಕಾಮೇಸು ನ ತಿಬ್ಬಸಾರಾಗೋ ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ಅಪ್ಪದುಟ್ಠಮನಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸಮಾಹಿತೋ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತೋ ಸಂವುತಿನ್ದ್ರಿಯೋ, ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಸನ್ತಿಕೇವ ಮಯ್ಹಂ, ಅಹಞ್ಚ ತಸ್ಸ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಧಮ್ಮಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪಸ್ಸತಿ, ಧಮ್ಮಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಮಂ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ (ಇತಿವು॰ ೯೨)।
ತಸ್ಮಾ ಅಕಾರಣಂ ದೇಸತೋ ಸತ್ಥು ಆಸನ್ನಾನಾಸನ್ನತಾ। ಅಕತಾಧಿಕಾರತಾಯ ಪನ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ತತ್ಥ ಅಯೋಗ್ಯತಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಏಹಿಭಿಕ್ಖುನಿದುಕೋ ಇಧ ನ ಲಬ್ಭತೀ’’ತಿ। ಏವಂ ದುವಿಧಾ।
ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ, ಮಹಾಸಾವಿಕಾ, ಪಕತಿಸಾವಿಕಾತಿ ತಿವಿಧಾ। ತತ್ಥ ಖೇಮಾ, ಉಪ್ಪಲವಣ್ಣಾತಿ ಇಮಾ ದ್ವೇ ಥೇರಿಯೋ ಅಗ್ಗಸಾವಿಕಾ ನಾಮ। ಕಾಮಂ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಖೀಣಾಸವತ್ಥೇರಿಯೋ ಸೀಲಸುದ್ಧಿಆದಿಕೇ ಸಮ್ಪಾದೇನ್ತಿಯೋ ಚತೂಸು ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು ಸುಪಟ್ಠಿತಚಿತ್ತಾ ಸತ್ತಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಯಥಾಭೂತಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಮಗ್ಗಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಅನವಸೇಸತೋ ಕಿಲೇಸೇ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹನ್ತಿ। ತಥಾಪಿ ಯಥಾ ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತತೋ
ಪಟಿಪದಾದಿವಿಭಾಗೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧಾ। ಇನ್ದ್ರಿಯಾಧಿಕವಿಭಾಗೇನ ಪಞ್ಚವಿಧಾ। ತಥಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾದಿವಿಭಾಗೇನ ಪಞ್ಚವಿಧಾ। ಅನಿಮಿತ್ತವಿಮುತ್ತಾದಿವಸೇನ ಛಬ್ಬಿಧಾ। ಅಧಿಮುತ್ತಿಭೇದೇನ ಸತ್ತವಿಧಾ। ಧುರಪಟಿಪದಾದಿವಿಭಾಗೇನ ಅಟ್ಠವಿಧಾ। ವಿಮುತ್ತಿವಿಭಾಗೇನ ನವವಿಧಾ ದಸವಿಧಾ ಚ। ತಾ ಪನೇತಾ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಧುರಭೇದೇನ ವಿಭಜ್ಜಮಾನಾ ವೀಸತಿ ಹೋನ್ತಿ, ಪಟಿಪದಾವಿಭಾಗೇನ ವಿಭಜ್ಜಮಾನಾ ಚತ್ತಾಲೀಸ ಹೋನ್ತಿ। ಪುನ ಪಟಿಪದಾಭೇದೇನ ಧುರಭೇದೇನ ವಿಭಜ್ಜಮಾನಾ ಅಸೀತಿ ಹೋನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ ಸುಞ್ಞತಾವಿಮುತ್ತಾದಿವಿಭಾಗೇನ ವಿಭಜ್ಜಮಾನಾ ಚತ್ತಾಲೀಸಾಧಿಕಾನಿ ದ್ವೇಸತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಪುನ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಧಿಕವಿಭಾಗೇನ ವಿಭಜ್ಜಮಾನಾ ದ್ವಿಸತುತ್ತರಸಹಸ್ಸಂ ಹೋನ್ತೀತಿ। ಏವಮೇತಾಸಂ ಥೇರೀನಂ ಅತ್ತನೋ ಗುಣವಸೇನೇವ ಅನೇಕಭೇದಭಿನ್ನತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ಹೇಟ್ಠಾ ಥೇರಗಾಥಾಸಂವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ।
ಸುಮೇಧಾಥೇರೀಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಮಹಾನಿಪಾತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ನಿಗಮನಗಾಥಾ
ಏತ್ತಾವತಾ
‘‘ಯೇ ತೇ ಸಮ್ಪನ್ನಸದ್ಧಮ್ಮಾ, ಧಮ್ಮರಾಜಸ್ಸ ಸತ್ಥುನೋ।
ಓರಸಾ ಮುಖಜಾ ಪುತ್ತಾ, ದಾಯಾದಾ ಧಮ್ಮನಿಮ್ಮಿತಾ॥
‘‘ಸೀಲಾದಿಗುಣಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಕತಕಿಚ್ಚಾ ಅನಾಸವಾ।
ಸುಭೂತಿಆದಯೋ ಥೇರಾ, ಥೇರಿಯೋ ಥೇರಿಕಾದಯೋ॥
‘‘ತೇಹಿ ಯಾ ಭಾಸಿತಾ ಗಾಥಾ, ಅಞ್ಞಬ್ಯಾಕರಣಾದಿನಾ।
ತಾ ಸಬ್ಬಾ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ, ಥೇರಗಾಥಾತಿ ಸಙ್ಗಹಂ॥
‘‘ಆರೋಪೇಸುಂ ಮಹಾಥೇರಾ, ಥೇರೀಗಾಥಾತಿ ತಾದಿನೋ।
ತಾಸಂ ಅತ್ಥಂ ಪಕಾಸೇತುಂ, ಪೋರಾಣಟ್ಠಕಥಾನಯಂ॥
‘‘ನಿಸ್ಸಾಯ ಯಾ ಸಮಾರದ್ಧಾ, ಅತ್ಥಸಂವಣ್ಣನಾ ಮಯಾ।
ಸಾ ತತ್ಥ ಪರಮತ್ಥಾನಂ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಯಥಾರಹಂ॥
‘‘ಪಕಾಸನಾ ಪರಮತ್ಥದೀಪನೀ, ನಾಮ ನಾಮತೋ।
ಸಮ್ಪತ್ತಾ ಪರಿನಿಟ್ಠಾನಂ, ಅನಾಕುಲವಿನಿಚ್ಛಯಾ।
ದ್ವಾನವುತಿಪರಿಮಾಣಾ, ಪಾಳಿಯಾ ಭಾಣವಾರತೋ॥
‘‘ಇತಿ ತಂ ಸಙ್ಖರೋನ್ತೇನ, ಯಂ ತಂ ಅಧಿಗತಂ ಮಯಾ।
ಪುಞ್ಞಂ ತಸ್ಸಾನುಭಾವೇನ, ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ಸಾಸನಂ॥
‘‘ಓಗಾಹೇತ್ವಾ ವಿಸುದ್ಧಾಯ, ಸೀಲಾದಿಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ।
ಸಬ್ಬೇಪಿ ದೇಹಿನೋ ಹೋನ್ತು, ವಿಮುತ್ತಿರಸಭಾಗಿನೋ॥
‘‘ಚಿರಂ
ತಸ್ಮಿಂ ಸಗಾರವಾ ನಿಚ್ಚಂ, ಹೋನ್ತು ಸಬ್ಬೇಪಿ ಪಾಣಿನೋ॥
‘‘ಸಮ್ಮಾ
ಸದ್ಧಮ್ಮನಿರತೋ ಲೋಕಂ, ಧಮ್ಮೇನೇವ ಪಸಾಸತೂ’’ತಿ॥
ಬದರತಿತ್ಥವಿಹಾರವಾಸಿನಾ ಆಚರಿಯಧಮ್ಮಪಾಲತ್ಥೇರೇನ
ಕತಾ
ಥೇರೀಗಾಥಾನಂ ಅತ್ಥಸಂವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಥೇರೀಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।