೧೫. ಅತ್ತದಣ್ಡಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ
ಅಥ
೧೭೦.
ಅತ್ತದಣ್ಡಾ ಭಯಂ ಜಾತಂ, ಜನಂ ಪಸ್ಸಥ ಮೇಧಗಂ।
ಸಂವೇಗಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯಥಾ ಸಂವಿಜಿತಂ ಮಯಾ॥
ಅತ್ತದಣ್ಡಾ ಭಯಂ ಜಾತನ್ತಿ। ದಣ್ಡಾತಿ ತಯೋ ದಣ್ಡಾ – ಕಾಯದಣ್ಡೋ, ವಚೀದಣ್ಡೋ, ಮನೋದಣ್ಡೋ। ತಿವಿಧಂ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ ಕಾಯದಣ್ಡೋ, ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ವಚೀದಣ್ಡೋ, ತಿವಿಧಂ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ ಮನೋದಣ್ಡೋ। ಭಯನ್ತಿ ದ್ವೇ ಭಯಾನಿ – ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಞ್ಚ ಭಯಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಞ್ಚ ಭಯಂ। ಕತಮಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಂ ಭಯಂ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ಪಾಣಮ್ಪಿ ಹನತಿ, ಅದಿನ್ನಮ್ಪಿ ಆದಿಯತಿ, ಸನ್ಧಿಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ನಿಲ್ಲೋಪಮ್ಪಿ ಹರತಿ, ಏಕಾಗಾರಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಪರಿಪನ್ಥೇಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪರದಾರಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛತಿ, ಮುಸಾಪಿ ಭಣತಿ। ತಮೇನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ – ‘‘ಅಯಂ, ದೇವ, ಚೋರೋ ಆಗುಚಾರೀ। ಇಮಸ್ಸ ಯಂ ಇಚ್ಛಸಿ ತಂ ದಣ್ಡಂ ಪಣೇಹೀ’’ತಿ। ತಮೇನಂ ರಾಜಾ ಪರಿಭಾಸತಿ। ಸೋ ಪರಿಭಾಸಪಚ್ಚಯಾ ಭಯಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ, ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ
ಏತ್ತಕೇನಪಿ ರಾಜಾ ನ ತುಸ್ಸತಿ। ತಮೇನಂ ರಾಜಾ ಬನ್ಧಾಪೇತಿ ಅನ್ದುಬನ್ಧನೇನ
ಏತ್ತಕೇನಪಿ ರಾಜಾ ನ ತುಸ್ಸತಿ। ರಾಜಾ ತಸ್ಸ ಧನಂ ಆಹರಾಪೇತಿ – ಸತಂ ವಾ ಸಹಸ್ಸಂ ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸಂ
ಏತ್ತಕೇನಪಿ ರಾಜಾ ನ ತುಸ್ಸತಿ। ತಮೇನಂ ರಾಜಾ ವಿವಿಧಾ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾ ಕಾರಾಪೇತಿ – ಕಸಾಹಿಪಿ ತಾಳೇತಿ, ವೇತ್ತೇಹಿಪಿ ತಾಳೇತಿ, ಅಡ್ಢದಣ್ಡಕೇಹಿಪಿ ತಾಳೇತಿ, ಹತ್ಥಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ಪಾದಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ಹತ್ಥಪಾದಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ಕಣ್ಣಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ನಾಸಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ಕಣ್ಣನಾಸಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ಬಿಲಙ್ಗಥಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಸಙ್ಖಮುಣ್ಡಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ರಾಹುಮುಖಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಜೋತಿಮಾಲಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಹತ್ಥಪಜ್ಜೋತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಏರಕಪತ್ತಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಚೀರಕವಾಸಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಏಣೇಯ್ಯಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಬಳಿಸಮಂಸಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಕಹಾಪಣಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಖಾರಾಪತಚ್ಛಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಪಲಿಘಪರಿವತ್ತಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಪಲಾಲಪೀಠಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ತತ್ತೇನಪಿ ತೇಲೇನ ಓಸಿಞ್ಚತಿ, ಸುನಖೇಹಿಪಿ ಖಾದಾಪೇತಿ, ಜೀವನ್ತಮ್ಪಿ ಸೂಲೇ ಉತ್ತಾಸೇತಿ, ಅಸಿನಾಪಿ ಸೀಸಂ ಛಿನ್ದತಿ। ಸೋ ಕಮ್ಮಕಾರಣಪಚ್ಚಯಾಪಿ ದುಕ್ಖಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ಏತಂ ಭಯಂ ದುಕ್ಖಂ
ಸೋ ಸಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ ಪರಂ
ತಮೇನಂ
‘‘ಚತುಕ್ಕಣ್ಣೋ
ಅಯೋಪಾಕಾರಪರಿಯನ್ತೋ
‘‘ತಸ್ಸ ಅಯೋಮಯಾ ಭೂಮಿ, ಜಲಿತಾ ತೇಜಸಾ ಯುತಾ।
ಸಮನ್ತಾ ಯೋಜನಸತಂ, ಫರಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ ಸಬ್ಬದಾ॥
‘‘ಕದರಿಯಾತಪನಾ ಘೋರಾ, ಅಚ್ಚಿಮನ್ತೋ ದುರಾಸದಾ।
ಲೋಮಹಂಸನರೂಪಾ ಚ, ಭಿಸ್ಮಾ ಪಟಿಭಯಾ ದುಖಾ॥
‘‘ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ಭಿತ್ತಿಯಾ, ಅಚ್ಚಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಸಮುಟ್ಠಿತೋ।
ದಹನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತೇ, ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ॥
‘‘ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ಚ ಭಿತ್ತಿಯಾ, ಅಚ್ಚಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಸಮುಟ್ಠಿತೋ।
ದಹನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತೇ, ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ॥
‘‘ಉತ್ತರಾಯ
ದಹನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತೇ, ದಕ್ಖಿಣಾಯ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ॥
‘‘ದಕ್ಖಿಣಾಯ
ದಹನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತೇ, ಉತ್ತರಾಯ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ॥
‘‘ಹೇಟ್ಠತೋ ಚ ಸಮುಟ್ಠಾಯ, ಅಚ್ಚಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಭಯಾನಕೋ।
ದಹನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತೇ, ಛದನಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ॥
‘‘ಛದನಮ್ಹಾ
ದಹನ್ತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತೇ, ಭೂಮಿಯಂ ಪಟಿಹಞ್ಞತಿ॥
‘‘ಅಯೋಕಪಾಲಮಾದಿತ್ತಂ, ಸನ್ತತ್ತಂ ಜಲಿತಂ ಯಥಾ।
ಏವಂ ಅವೀಚಿನಿರಯೋ, ಹೇಟ್ಠಾ ಉಪರಿ ಪಸ್ಸತೋ॥
‘‘ತತ್ಥ ಸತ್ತಾ ಮಹಾಲುದ್ದಾ, ಮಹಾಕಿಬ್ಬಿಸಕಾರಿನೋ।
ಅಚ್ಚನ್ತಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತಾ, ಪಚ್ಚನ್ತಿ ನ ಚ ಮಿಯ್ಯರೇ
‘‘ಜಾತವೇದಸಮೋ ಕಾಯೋ, ತೇಸಂ ನಿರಯವಾಸಿನಂ।
ಪಸ್ಸ ಕಮ್ಮಾನಂ ದಳ್ಹತ್ತಂ, ನ ಭಸ್ಮಾ ಹೋತಿ ನಪೀ ಮಸಿ॥
‘‘ಪುರತ್ಥಿಮೇನಪಿ ಧಾವನ್ತಿ, ತತೋ ಧಾವನ್ತಿ ಪಚ್ಛಿಮಂ।
ಉತ್ತರೇನಪಿ ಧಾವನ್ತಿ, ತತೋ ಧಾವನ್ತಿ ದಕ್ಖಿಣಂ॥
‘‘ಯಂ ಯಂ ದಿಸಂ ಪಧಾವನ್ತಿ
ಅಭಿನಿಕ್ಖಮಿತಾಸಾ ತೇ, ಸತ್ತಾ ಮೋಕ್ಖಗವೇಸಿನೋ॥
‘‘ನ ತೇ ತತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತುಂ, ಲಭನ್ತಿ ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯಾ।
ತೇಸಞ್ಚ ಪಾಪಕಮ್ಮನ್ತಂ, ಅವಿಪಕ್ಕಂ ಕತಂ ಬಹು’’ನ್ತಿ॥
ಏತಂ
ಜನಂ ಪಸ್ಸಥ ಮೇಧಗನ್ತಿ। ಜನನ್ತಿ ಖತ್ತಿಯಾ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚ ವೇಸ್ಸಾ ಚ ಸುದ್ದಾ ಚ ಗಹಟ್ಠಾ ಚ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಚ ದೇವಾ ಚ ಮನುಸ್ಸಾ ಚ ಮೇಧಗಂ ಜನಂ ಕಲಹಂ ಜನಂ ವಿರುದ್ಧಂ ಜನಂ ಪಟಿವಿರುದ್ಧಂ ಜನಂ
ಸಂವೇಗಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮೀತಿ। ಸಂವೇಗಂ ಉಬ್ಬೇಗಂ ಉತ್ರಾಸಂ ಭಯಂ ಪೀಳನಂ ಘಟ್ಟನಂ ಉಪದ್ದವಂ ಉಪಸಗ್ಗಂ। ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ ಆಚಿಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮಿ ಪಟ್ಠಪೇಸ್ಸಾಮಿ ವಿವರಿಸ್ಸಾಮಿ ವಿಭಜಿಸ್ಸಾಮಿ ಉತ್ತಾನೀಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಪಕಾಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ – ಸಂವೇಗಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ।
ಯಥಾ ಸಂವಿಜಿತಂ ಮಯಾತಿ। ಯಥಾ ಮಯಾ ಅತ್ತನಾಯೇವ ಅತ್ತಾನಂ ಸಂವೇಜಿತೋ ಉಬ್ಬೇಜಿತೋ ಸಂವೇಗಮಾಪಾದಿತೋತಿ – ಯಥಾ ಸಂವಿಜಿತಂ ಮಯಾ।
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಅತ್ತದಣ್ಡಾ ಭಯಂ ಜಾತಂ, ಜನಂ ಪಸ್ಸಥ ಮೇಧಗಂ।
ಸಂವೇಗಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯಥಾ ಸಂವಿಜಿತಂ ಮಯಾ’’ತಿ॥
೧೭೧.
ಫನ್ದಮಾನಂ ಪಜಂ ದಿಸ್ವಾ, ಮಚ್ಛೇ ಅಪ್ಪೋದಕೇ ಯಥಾ।
ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಬ್ಯಾರುದ್ಧೇ, ದಿಸ್ವಾ ಮಂ ಭಯಮಾವಿಸಿ॥
ಫನ್ದಮಾನಂ ಪಜಂ ದಿಸ್ವಾತಿ। ಪಜಾತಿ ಸತ್ತಾಧಿವಚನಂ। ಪಜಂ ತಣ್ಹಾಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನಂ ದಿಟ್ಠಿಫನ್ದನಾಯ ಫನ್ದಮಾನಂ ದಿಸ್ವಾತಿ ದಿಸ್ವಾ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾತಿ – ಫನ್ದಮಾನಂ ಪಜಂ ದಿಸ್ವಾ।
ಮಚ್ಛೇ ಅಪ್ಪೋದಕೇ ಯಥಾತಿ ಯಥಾ ಮಚ್ಛಾ ಅಪ್ಪೋದಕೇ ಉದಕಪರಿಯಾದಾನೇ ಕಾಕೇಹಿ ವಾ ಕುಲಲೇಹಿ ವಾ ಬಲಾಕಾಹಿ ವಾ
ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಬ್ಯಾರುದ್ಧೇತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸತ್ತಾ ವಿರುದ್ಧಾ ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾ ಆಹತಾ ಪಚ್ಚಾಹತಾ ಆಘಾತಿತಾ ಪಚ್ಚಾಘಾತಿತಾ। ರಾಜಾನೋಪಿ ರಾಜೂಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಖತ್ತಿಯಾಪಿ ಖತ್ತಿಯೇಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಗಹಪತೀಪಿ ಗಹಪತೀಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಮಾತಾಪಿ ಪುತ್ತೇನ ವಿವದತಿ, ಪುತ್ತೋಪಿ ಮಾತರಾ ವಿವದತಿ, ಪಿತಾಪಿ ಪುತ್ತೇನ ವಿವದತಿ, ಪುತ್ತೋಪಿ ಪಿತರಾ ವಿವದತಿ, ಭಾತಾಪಿ ಭಾತರಾ ವಿವದತಿ, ಭಗಿನೀಪಿ ಭಗಿನಿಯಾ ವಿವದತಿ, ಭಾತಾಪಿ ಭಗಿನಿಯಾ ವಿವದತಿ, ಭಗಿನಿಪಿ ಭಾತರಾ ವಿವದತಿ, ಸಹಾಯೋಪಿ ಸಹಾಯೇನ ವಿವದತಿ; ತೇ ತತ್ಥ ಕಲಹವಿಗ್ಗಹವಿವಾದಾಪನ್ನಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಾಣೀಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ಲೇಡ್ಡೂಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ದಣ್ಡೇಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ಸತ್ಥೇಹಿಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ತೇ ತತ್ಥ ಮರಣಮ್ಪಿ ನಿಗಚ್ಛನ್ತಿ ಮರಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖನ್ತಿ – ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಬ್ಯಾರುದ್ಧೇ।
ದಿಸ್ವಾ ಮಂ ಭಯಮಾವಿಸೀತಿ। ದಿಸ್ವಾತಿ ದಿಸ್ವಾ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ಭಯಂ ಪೀಳನಂ ಘಟ್ಟನಂ ಉಪದ್ದವೋ ಉಪಸಗ್ಗೋ ಆವಿಸೀತಿ
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಫನ್ದಮಾನಂ
ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇಹಿ ಬ್ಯಾರುದ್ಧೇ, ದಿಸ್ವಾ ಮಂ ಭಯಮಾವಿಸೀ’’ತಿ॥
೧೭೨.
ಸಮನ್ತಮಸಾರೋ ಲೋಕೋ, ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ ಸಮೇರಿತಾ।
ಇಚ್ಛಂ ಭವನಮತ್ತನೋ, ನಾದ್ದಸಾಸಿಂ ಅನೋಸಿತಂ॥
ಸಮನ್ತಮಸಾರೋ ಲೋಕೋತಿ। ಲೋಕೋತಿ ನಿರಯಲೋಕೋ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಲೋಕೋ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಲೋಕೋ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೋ ದೇವಲೋಕೋ, ಖನ್ಧಲೋಕೋ ಧಾತುಲೋಕೋ ಆಯತನಲೋಕೋ, ಅಯಂ ಲೋಕೋ ಪರೋ ಲೋಕೋ, ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೋ ದೇವಲೋಕೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಲೋಕೋ। ನಿರಯಲೋಕೋ ಅಸಾರೋ ನಿಸ್ಸಾರೋ ಸಾರಾಪಗತೋ ನಿಚ್ಚಸಾರಸಾರೇನ ವಾ ಸುಖಸಾರಸಾರೇನ ವಾ ಅತ್ತಸಾರಸಾರೇನ ವಾ ನಿಚ್ಚೇನ ವಾ ಧುವೇನ ವಾ ಸಸ್ಸತೇನ ವಾ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇನ ವಾ। ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಲೋಕೋ…ಪೇ॰… ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಲೋಕೋ… ಮನುಸ್ಸಲೋಕೋ… ದೇವಲೋಕೋ… ಖನ್ಧಲೋಕೋ… ಧಾತುಲೋಕೋ… ಆಯತನಲೋಕೋ… ಅಯಂ ಲೋಕೋ… ಪರೋ ಲೋಕೋ… ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೋ… ದೇವಲೋಕೋ ಅಸಾರೋ ನಿಸ್ಸಾರೋ ಸಾರಾಪಗತೋ ನಿಚ್ಚಸಾರಸಾರೇನ ವಾ ಸುಖಸಾರಸಾರೇನ ವಾ ಅತ್ತಸಾರಸಾರೇನ ವಾ ನಿಚ್ಚೇನ ವಾ ಧುವೇನ ವಾ ಸಸ್ಸತೇನ ವಾ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇನ ವಾ।
ಯಥಾ ಪನ ನಳೋ ಅಸಾರೋ ನಿಸ್ಸಾರೋ ಸಾರಾಪಗತೋ, ಯಥಾ ಏರಣ್ಡೋ ಅಸಾರೋ ನಿಸ್ಸಾರೋ ಸಾರಾಪಗತೋ, ಯಥಾ ಉದುಮ್ಬರೋ ಅಸಾರೋ ನಿಸ್ಸಾರೋ ಸಾರಾಪಗತೋ, ಯಥಾ ಸೇತಕಚ್ಛೋ
ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಲೋಕೋ… ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಲೋಕೋ… ಮನುಸ್ಸಲೋಕೋ… ದೇವಲೋಕೋ ಅಸಾರೋ ನಿಸ್ಸಾರೋ ಸಾರಾಪಗತೋ
ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ ಸಮೇರಿತಾತಿ। ಯೇ ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಸಙ್ಖಾರಾ, ತೇಪಿ ಏರಿತಾ ಸಮೇರಿತಾ ಚಲಿತಾ ಘಟ್ಟಿತಾ ಅನಿಚ್ಚತಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಅನುಗತಾ ಜರಾಯ ಅನುಸಟಾ ಬ್ಯಾಧಿನಾ ಅಭಿಭೂತಾ ಮರಣೇನ ಅಬ್ಭಾಹತಾ ದುಕ್ಖೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಅತಾಣಾ ಅಲೇಣಾ ಅಸರಣಾ ಅಸರಣೀಭೂತಾ। ಯೇ ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಸಙ್ಖಾರಾ…ಪೇ॰… ಯೇ ಉತ್ತರಾಯ ದಿಸಾಯ ಸಙ್ಖಾರಾ… ಯೇ ದಕ್ಖಿಣಾಯ ದಿಸಾಯ ಸಙ್ಖಾರಾ… ಯೇ ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ಅನುದಿಸಾಯ ಸಙ್ಖಾರಾ… ಯೇ ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ಅನುದಿಸಾಯ ಸಙ್ಖಾರಾ… ಯೇ ಉತ್ತರಾಯ ಅನುದಿಸಾಯ ಸಙ್ಖಾರಾ… ಯೇ ದಕ್ಖಿಣಾಯ ಅನುದಿಸಾಯ ಸಙ್ಖಾರಾ… ಯೇ ಹೇಟ್ಠಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಸಙ್ಖಾರಾ… ಯೇ ಉಪರಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಸಙ್ಖಾರಾ… ಯೇ ದಸಸು ದಿಸಾಸು ಸಙ್ಖಾರಾ, ತೇಪಿ ಏರಿತಾ ಸಮೇರಿತಾ ಚಲಿತಾ ಘಟ್ಟಿತಾ ಅನಿಚ್ಚತಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಅನುಗತಾ ಜರಾಯ ಅನುಸಟಾ ಬ್ಯಾಧಿನಾ ಅಭಿಭೂತಾ ಮರಣೇನ
‘‘ಕಿಞ್ಚಾಪಿ
ರೂಪೇ ರಣಂ ದಿಸ್ವಾ ಸದಾ ಪವೇಧಿತಂ, ತಸ್ಮಾ ನ ರೂಪೇ ರಮತೀ ಸುಮೇಧೋ॥
‘‘ಮಚ್ಚುನಾಬ್ಭಾಹತೋ ಲೋಕೋ, ಜರಾಯ ಪರಿವಾರಿತೋ।
ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ, ಇಚ್ಛಾಧೂಮಾಯಿತೋ
‘‘ಸಬ್ಬೋ ಆದೀಪಿತೋ
ಸಬ್ಬೋ ಪಜ್ಜಲಿತೋ ಲೋಕೋ, ಸಬ್ಬೋ ಲೋಕೋ ಪಕಮ್ಪಿತೋ’’ತಿ॥
ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ ಸಮೇರಿತಾ।
ಇಚ್ಛಂ ಭವನಮತ್ತನೋತಿ। ಅತ್ತನೋ ಭವನಂ ತಾಣಂ ಲೇಣಂ ಸರಣಂ ಗತಿಂ ಪರಾಯನಂ ಇಚ್ಛನ್ತೋ ಸಾದಿಯನ್ತೋ ಪತ್ಥಯನ್ತೋ ಪಿಹಯನ್ತೋ ಅಭಿಜಪ್ಪನ್ತೋತಿ – ಇಚ್ಛಂ ಭವನಮತ್ತನೋ। ನಾದ್ದಸಾಸಿಂ ಅನೋಸಿತನ್ತಿ। ಅಜ್ಝೋಸಿತಂಯೇವ ಅದ್ದಸಂ, ಅನಜ್ಝೋಸಿತಂ ನಾದ್ದಸಂ, ಸಬ್ಬಂ ಯೋಬ್ಬಞ್ಞಂ ಜರಾಯ ಓಸಿತಂ, ಸಬ್ಬಂ
‘‘ಲಾಭೋ
ಏತೇ ಅನಿಚ್ಚಾ ಮನುಜೇಸು ಧಮ್ಮಾ, ಅಸಸ್ಸತಾ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಾ’’ತಿ॥
ನಾದ್ದಸಾಸಿಂ ಅನೋಸಿತಂ।
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಸಮನ್ತಮಸಾರೋ ಲೋಕೋ, ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ ಸಮೇರಿತಾ।
ಇಚ್ಛಂ ಭವನಮತ್ತನೋ, ನಾದ್ದಸಾಸಿಂ ಅನೋಸಿತ’’ನ್ತಿ॥
೧೭೩.
ಓಸಾನೇ ತ್ವೇವ ಬ್ಯಾರುದ್ಧೇ, ದಿಸ್ವಾ ಮೇ ಅರತೀ ಅಹು।
ಅಥೇತ್ಥ ಸಲ್ಲಮದ್ದಕ್ಖಿಂ, ದುದ್ದಸಂ ಹದಯಸ್ಸಿತಂ॥
ಓಸಾನೇ ತ್ವೇವ ಬ್ಯಾರುದ್ಧೇತಿ। ಓಸಾನೇ ತ್ವೇವಾತಿ ಸಬ್ಬಂ ಯೋಬ್ಬಞ್ಞಂ ಜರಾ ಓಸಾಪೇತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಆರೋಗ್ಯಂ ಬ್ಯಾಧಿ ಓಸಾಪೇತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಜೀವಿತಂ ಮರಣಂ ಓಸಾಪೇತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಲಾಭಂ ಅಲಾಭೋ ಓಸಾಪೇತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಯಸಂ ಅಯಸೋ ಓಸಾಪೇತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಪಸಂಸಂ ನಿನ್ದಾ ಓಸಾಪೇತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಸುಖಂ ದುಕ್ಖಂ ಓಸಾಪೇತೀತಿ – ಓಸಾನೇ ತ್ವೇವ। ಬ್ಯಾರುದ್ಧೇತಿ ಯೋಬ್ಬಞ್ಞಕಾಮಾ ಸತ್ತಾ ಜರಾಯ ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾ, ಆರೋಗ್ಯಕಾಮಾ ಸತ್ತಾ ಬ್ಯಾಧಿನಾ ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾ, ಜೀವಿತುಕಾಮಾ ಸತ್ತಾ ಮರಣೇನ ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾ, ಲಾಭಕಾಮಾ ಸತ್ತಾ ಅಲಾಭೇನ ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾ, ಯಸಕಾಮಾ ಸತ್ತಾ ಅಯಸೇನ ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾ, ಪಸಂಸಕಾಮಾ ಸತ್ತಾ ನಿನ್ದಾಯ ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾ, ಸುಖಕಾಮಾ ಸತ್ತಾ ದುಕ್ಖೇನ ಪಟಿವಿರುದ್ಧಾ ಆಹತಾ ಪಚ್ಚಾಹತಾ ಆಘಾತಿತಾ ಪಚ್ಚಾಘಾತಿತಾತಿ – ಓಸಾನೇ ತ್ವೇವ ಬ್ಯಾರುದ್ಧೇ।
ದಿಸ್ವಾ ಮೇ ಅರತೀ ಅಹೂತಿ। ದಿಸ್ವಾತಿ ದಿಸ್ವಾ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾತಿ – ದಿಸ್ವಾ। ಮೇ ಅರತೀತಿ ಯಾ ಅರತಿ ಯಾ ಅನಭಿರತಿ ಯಾ ಅನಭಿರಮನಾ ಯಾ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಾ ಯಾ ಪರಿತಸಿತಾ ಅಹೂತಿ – ದಿಸ್ವಾ ಮೇ ಅರತೀ ಅಹು।
ಅಥೇತ್ಥ ಸಲ್ಲಮದ್ದಕ್ಖಿನ್ತಿ। ಅಥಾತಿ ಪದಸನ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಪದಾನುಪುಬ್ಬತಾಪೇತಂ – ಅಥಾತಿ। ಏತ್ಥಾತಿ ಸಲ್ಲನ್ತಿ ಸತ್ತ ಸಲ್ಲಾನಿ – ರಾಗಸಲ್ಲಂ, ದೋಸಸಲ್ಲಂ, ಮೋಹಸಲ್ಲಂ, ಮಾನಸಲ್ಲಂ, ದಿಟ್ಠಿಸಲ್ಲಂ, ಸೋಕಸಲ್ಲಂ, ಕಥಂಕಥಾಸಲ್ಲಂ। ಅದ್ದಕ್ಖಿನ್ತಿ ಅದ್ದಸಂ ಅದಕ್ಖಿಂ ಅಪಸ್ಸಿಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿನ್ತಿ – ಅಥೇತ್ಥ ಸಲ್ಲಮದ್ದಕ್ಖಿಂ।
ದುದ್ದಸಂ ಹದಯಸ್ಸಿತನ್ತಿ। ದುದ್ದಸನ್ತಿ ದುದ್ದಸಂ ದುದ್ದಕ್ಖಂ ದುಪ್ಪಸ್ಸಂ ದುಬ್ಬುಜ್ಝಂ ದುರನುಬುಜ್ಝಂ ದುಪ್ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಿ – ದುದ್ದಸಂ। ಹದಯಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಹದಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಚಿತ್ತಂ। ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ ಹದಯಂ ಪಣ್ಡರಂ ಮನೋ ಮನಾಯತನಂ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ ತಜ್ಜಾ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು। ಹದಯಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಹದಯನಿಸ್ಸಿತಂ ಚಿತ್ತಸಿತಂ ಚಿತ್ತನಿಸ್ಸಿತಂ ಚಿತ್ತೇನ ಸಹಗತಂ ಸಹಜಾತಂ ಸಂಸಟ್ಠಂ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಏಕುಪ್ಪಾದಂ ಏಕನಿರೋಧಂ ಏಕವತ್ಥುಕಂ
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಓಸಾನೇ ತ್ವೇವ ಬ್ಯಾರುದ್ಧೇ, ದಿಸ್ವಾ ಮೇ ಅರತೀ ಅಹು।
ಅಥೇತ್ಥ ಸಲ್ಲಮದ್ದಕ್ಖಿಂ, ದುದ್ದಸಂ ಹದಯಸ್ಸಿತ’’ನ್ತಿ॥
೧೭೪.
ಯೇನ ಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ, ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ ವಿಧಾವತಿ।
ತಮೇವ ಸಲ್ಲಮಬ್ಬುಯ್ಹ, ನ ಧಾವತಿ ನ ಸೀದತಿ॥
ಯೇನ ಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ, ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ ವಿಧಾವತೀತಿ। ಸಲ್ಲನ್ತಿ। ಸತ್ತ ಸಲ್ಲಾನಿ – ರಾಗಸಲ್ಲಂ, ದೋಸಸಲ್ಲಂ, ಮೋಹಸಲ್ಲಂ, ಮಾನಸಲ್ಲಂ, ದಿಟ್ಠಿಸಲ್ಲಂ, ಸೋಕಸಲ್ಲಂ, ಕಥಂಕಥಾಸಲ್ಲಂ। ಕತಮಂ ರಾಗಸಲ್ಲಂ? ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ ಅನುನಯೋ ಅನುರೋಧೋ ನನ್ದಿರಾಗೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ – ಇದಂ ರಾಗಸಲ್ಲಂ।
ಕತಮಂ ದೋಸಸಲ್ಲಂ? ‘‘ಅನತ್ಥಂ ಮೇ ಅಚರೀ’’ತಿ ಆಘಾತೋ ಜಾಯತಿ ‘‘ಅನತ್ಥಂ ಮೇ ಚರತೀ’’ತಿ ಆಘಾತೋ ಜಾಯತಿ, ‘‘ಅನತ್ಥಂ ಮೇ ಚರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಆಘಾತೋ ಜಾಯತಿ…ಪೇ॰… ಚಣ್ಡಿಕ್ಕಂ ಅಸುರೋಪೋ ಅನತ್ತಮನತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಇದಂ ದೋಸಸಲ್ಲಂ।
ಕತಮಂ ಮೋಹಸಲ್ಲಂ? ದುಕ್ಖೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಪುಬ್ಬನ್ತೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಅಪರನ್ತೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ, ಪುಬ್ಬನ್ತಾಪರನ್ತೇ ಅಞ್ಞಾಣಂ
ಕತಮಂ ಮಾನಸಲ್ಲಂ? ‘‘ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ಮಾನೋ, ‘‘ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ಮಾನೋ, ‘‘ಹೀನೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ಮಾನೋ। ಯೋ ಏವರೂಪೋ ಮಾನೋ ಮಞ್ಞನಾ ಮಞ್ಞಿತತ್ತಂ
ಕತಮಂ ದಿಟ್ಠಿಸಲ್ಲಂ? ವೀಸತಿವತ್ಥುಕಾ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ, ದಸವತ್ಥುಕಾ
ಕತಮಂ ಸೋಕಸಲ್ಲಂ? ಞಾತಿಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ರೋಗಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಭೋಗಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಸೀಲಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ಬ್ಯಸನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ದುಕ್ಖಧಮ್ಮೇನ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಸೋಕೋ ಸೋಚನಾ ಸೋಚಿತತ್ತಂ ಅನ್ತೋಸೋಕೋ ಅನ್ತೋಪರಿಸೋಕೋ ಅನ್ತೋಡಾಹೋ ಅನ್ತೋಪರಿಡಾಹೋ ಚೇತಸೋ ಪರಿಜ್ಝಾಯನಾ ದೋಮನಸ್ಸಂ – ಇದಂ ಸೋಕಸಲ್ಲಂ।
ಕತಮಂ ಕಥಂಕಥಾಸಲ್ಲಂ? ದುಕ್ಖೇ ಕಙ್ಖಾ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯೇ ಕಙ್ಖಾ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧೇ ಕಙ್ಖಾ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಕಙ್ಖಾ, ಪುಬ್ಬನ್ತೇ ಕಙ್ಖಾ, ಅಪರನ್ತೇ ಕಙ್ಖಾ, ಪುಬ್ಬನ್ತಾಪರನ್ತೇ ಕಙ್ಖಾ, ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಕಙ್ಖಾ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಕಙ್ಖಾ ಕಙ್ಖಾಯನಾ ಕಙ್ಖಾಯಿತತ್ತಂ ವಿಮತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ದ್ವೇಳ್ಹಕಂ ದ್ವೇಧಾಪಥೋ ಸಂಸಯೋ ಅನೇಕಂಸಗ್ಗಾಹೋ
ಯೇನ ಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ, ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ ವಿಧಾವತೀತಿ। ರಾಗಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ ವಿದ್ಧೋ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ಪಾಣಮ್ಪಿ ಹನತಿ, ಅದಿನ್ನಮ್ಪಿ ಆದಿಯತಿ, ಸನ್ಧಿಮ್ಪಿ ಛಿನ್ದತಿ, ನಿಲ್ಲೋಪಮ್ಪಿ ಹರತಿ, ಏಕಾಗಾರಿಕಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ಪರಿಪನ್ಥೇಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪರದಾರಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛತಿ, ಮುಸಾಪಿ ಭಣತಿ; ಏವಮ್ಪಿ ರಾಗಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ ವಿದ್ಧೋ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಧಾವತಿ ವಿಧಾವತಿ
ದೋಸಸಲ್ಲೇನ…ಪೇ॰… ಮೋಹಸಲ್ಲೇನ… ಮಾನಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ ವಿದ್ಧೋ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರತಿ, ವಾಚಾಯ
ದಿಟ್ಠಿಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ ವಿದ್ಧೋ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಚೇಲಕೋ ಹೋತಿ ಮುತ್ತಾಚಾರೋ ಹತ್ಥಾಪಲೇಖನೋ
ಅಥ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ ವಿದ್ಧೋ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸೋ ಸಾಕಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋತಿ, ಸಾಮಾಕಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋತಿ, ನೀವಾರಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋತಿ, ದದ್ದುಲಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋತಿ, ಹಟಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋತಿ, ಕಣಭಕ್ಖೋ ವಾ ಹೋತಿ, ಆಚಾಮಭಕ್ಖೋ ವಾ
ಸೋಕಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ ವಿದ್ಧೋ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸೋಚತಿ ಕಿಲಮತಿ ಪರಿದೇವತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ –
‘‘ಭೂತಪುಬ್ಬಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಇಮಿಸ್ಸಾಯೇವ ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಅಞ್ಞತರಿಸ್ಸಾ ಇತ್ಥಿಯಾ ಮಾತಾ ಕಾಲಮಕಾಸಿ। ಸಾ ತಸ್ಸಾ ಕಾಲಂ ಕಿರಿಯಾಯ ಉಮ್ಮತ್ತಿಕಾ ಖಿತ್ತಚಿತ್ತಾ ರಥಿಯಾಯ ರಥಿಯಂ, ಸಿಙ್ಘಾಟಕೇನ
‘‘ಭೂತಪುಬ್ಬಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಇಮಿಸ್ಸಾಯೇವ ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಅಞ್ಞತರಿಸ್ಸಾ
‘‘ಭೂತಪುಬ್ಬಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಇಮಿಸ್ಸಾಯೇವ ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಮಾತಾ ಕಾಲಮಕಾಸಿ। ಸೋ ತಸ್ಸಾ ಕಾಲಂ ಕಿರಿಯಾಯ ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ ರಥಿಯಾಯ ರಥಿಯಂ, ಸಿಙ್ಘಾಟಕೇನ ಸಿಙ್ಘಾಟಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏವಮಾಹ – ‘ಅಪಿ ಮೇ ಮಾತರಂ ಅದ್ದಸ್ಸಥ, ಅಪಿ ಮೇ ಮಾತರಂ ಅದ್ದಸ್ಸಥಾ’ತಿ।
‘‘ಭೂತಪುಬ್ಬಂ
‘‘ಭೂತಪುಬ್ಬಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಇಮಿಸ್ಸಾಯೇವ ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಅಞ್ಞತರಾ ಇತ್ಥೀ ಞಾತಿಕುಲಂ ಅಗಮಾಸಿ। ತಸ್ಸಾ ತೇ ಞಾತಕಾ ಸಾಮಿಕಂ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ದಾತುಕಾಮಾ, ಸಾ ಚ ನಂ ನ ಇಚ್ಛತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸಾ ಇತ್ಥೀ ಸಾಮಿಕಂ ಏತದವೋಚ – ‘ಇಮೇ, ಅಯ್ಯಪುತ್ತ, ಞಾತಕಾ ತವ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ದಾತುಕಾಮಾ, ಉಭೋ ಮಯಂ
ಕಥಂಕಥಾಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ ವಿದ್ಧೋ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸಂಸಯಪಕ್ಖನ್ದೋ ಹೋತಿ ವಿಮತಿಪಕ್ಖನ್ದೋ ದ್ವೇಳ್ಹಕಜಾತೋ – ‘‘ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ನನು ಖೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ಕಥಂ ನು ಖೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ
ತೇ ಸಲ್ಲೇ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ; ತೇ ಸಲ್ಲೇ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತೋ ಸಲ್ಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರವಸೇನ ಪುರತ್ಥಿಮಂ ದಿಸಂ ಧಾವತಿ, ಪಚ್ಛಿಮಂ ದಿಸಂ ಧಾವತಿ, ಉತ್ತರಂ ದಿಸಂ ಧಾವತಿ, ದಕ್ಖಿಣಂ ದಿಸಂ ಧಾವತಿ। ತೇ ಸಲ್ಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ; ಸಲ್ಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಅಪ್ಪಹೀನತ್ತಾ ಗತಿಯಾ ಧಾವತಿ, ನಿರಯೇ ಧಾವತಿ
ತಮೇವ ಸಲ್ಲಮಬ್ಬುಯ್ಹ, ನ ಧಾವತಿ ನ ಸೀದತೀತಿ। ತಮೇವ ರಾಗಸಲ್ಲಂ ದೋಸಸಲ್ಲಂ ಮೋಹಸಲ್ಲಂ ಮಾನಸಲ್ಲಂ ದಿಟ್ಠಿಸಲ್ಲಂ ಸೋಕಸಲ್ಲಂ ಕಥಂಕಥಾಸಲ್ಲಂ ಅಬ್ಬುಯ್ಹ ಅಬ್ಬುಹಿತ್ವಾ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಸಮುದ್ಧರಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪಾಟಯಿತ್ವಾ ಸಮುಪ್ಪಾಟಯಿತ್ವಾ ನ ಸೀದತೀತಿ
ತೇನಾಹ
‘‘ಯೇನ ಸಲ್ಲೇನ ಓತಿಣ್ಣೋ, ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ ವಿಧಾವತಿ।
ತಮೇವ ಸಲ್ಲಮಬ್ಬುಯ್ಹ, ನ ಧಾವತಿ ನ ಸೀದತೀ’’ತಿ॥
೧೭೫.
ತತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಾನುಗೀಯನ್ತಿ, ಯಾನಿ ಲೋಕೇ ಗಧಿತಾನಿ।
ನ ತೇಸು ಪಸುತೋ ಸಿಯಾ, ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಾಮೇ।
ಸಿಕ್ಖೇ ನಿಬ್ಬಾನಮತ್ತನೋ॥
ತತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಾನುಗೀಯನ್ತಿ, ಯಾನಿ ಲೋಕೇ ಗಧಿತಾನೀತಿ। ಸಿಕ್ಖಾತಿ ಹತ್ಥಿಸಿಕ್ಖಾ ಅಸ್ಸಸಿಕ್ಖಾ ರಥಸಿಕ್ಖಾ ಧನುಸಿಕ್ಖಾ ಸಾಲಾಕಿಯಂ ಸಲ್ಲಕತ್ತಿಯಂ ಕಾಯತಿಕಿಚ್ಛಂ ಭೂತಿಯಂ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚಂ ಅನುಗೀಯನ್ತೀತಿ ಗೀಯನ್ತಿ ನಿಗ್ಗೀಯನ್ತಿ ಕಥೀಯನ್ತಿ ಭಣೀಯನ್ತಿ ದೀಪೀಯನ್ತಿ ವೋಹರೀಯನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ ಗೀಯನ್ತಿ ಗಣ್ಹೀಯನ್ತಿ ಉಗ್ಗಣ್ಹೀಯನ್ತಿ ಲೋಕೇತಿ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇತಿ – ತತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಾನುಗೀಯನ್ತಿ, ಯಾನಿ ಲೋಕೇ ಗಧಿತಾನಿ।
ನ ತೇಸು ಪಸುತೋ ಸಿಯಾತಿ। ತಾಸು ವಾ ಸಿಕ್ಖಾಸು ತೇಸು ವಾ ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ನ ಪಸುತೋ ಸಿಯಾ, ನ ತನ್ನಿನ್ನೋ ಅಸ್ಸ, ನ ತಪ್ಪೋಣೋ, ನ ತಪ್ಪಬ್ಭಾರೋ, ನ ತದಧಿಮುತ್ತೋ, ನ ತದಧಿಪತೇಯ್ಯೋತಿ – ನ ತೇಸು ಪಸುತೋ ಸಿಯಾ।
ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಾಮೇತಿ। ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝಾತಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಸೋತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸೇಸಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಪರಿಯಾದಿಯನವಚನಮೇತಂ – ಸಬ್ಬಸೋತಿ। ಕಾಮಾತಿ ಉದ್ದಾನತೋ ದ್ವೇ ಕಾಮಾ – ವತ್ಥುಕಾಮಾ ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ಚ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾತಿ – ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಾಮೇ।
ಸಿಕ್ಖೇ ನಿಬ್ಬಾನಮತ್ತನೋತಿ। ಸಿಕ್ಖಾತಿ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ – ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ, ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಾ, ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ। ನಿಬ್ಬಾನಮತ್ತನೋತಿ ಅತ್ತನೋ ರಾಗಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾಪನಾಯ ದೋಸಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾಪನಾಯ ಮೋಹಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾಪನಾಯ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ತತ್ಥ
ನ ತೇಸು ಪಸುತೋ ಸಿಯಾ, ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಾಮೇ।
ಸಿಕ್ಖೇ ನಿಬ್ಬಾನಮತ್ತನೋ’’ತಿ॥
೧೭೬.
ಸಚ್ಚೋ ಸಿಯಾ ಅಪ್ಪಗಬ್ಭೋ, ಅಮಾಯೋ ರಿತ್ತಪೇಸುಣೋ।
ಅಕ್ಕೋಧನೋ ಲೋಭಪಾಪಂ, ವೇವಿಚ್ಛಂ ವಿತರೇ ಮುನಿ॥
ಸಚ್ಚೋ ಸಿಯಾ ಅಪ್ಪಗಬ್ಭೋತಿ। ಸಚ್ಚೋ ಸಿಯಾತಿ ಸಚ್ಚವಾಚಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸಿಯಾ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸಿಯಾ, ಅರಿಯೇನ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸಿಯಾತಿ – ಸಚ್ಚೋ ಸಿಯಾ। ಅಪ್ಪಗಬ್ಭೋತಿ ತೀಣಿ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಾನಿ – ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ, ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ, ಚೇತಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ…ಪೇ॰… ಇದಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ। ಯಸ್ಸಿಮಾನಿ ತೀಣಿ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾನಿ
ಅಮಾಯೋ ರಿತ್ತಪೇಸುಣೋತಿ। ಮಾಯಾ ವುಚ್ಚತಿ ವಞ್ಚನಿಕಾ ಚರಿಯಾ। ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಕಾಯೇನ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ವಾಚಾಯ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ಮನಸಾ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪಟಿಚ್ಛಾದನಹೇತು ಪಾಪಿಕಂ ಇಚ್ಛಂ ಪಣಿದಹತಿ, ಮಾ ಮಂ ಜಞ್ಞಾತಿ ಇಚ್ಛತಿ, ಮಾ ಮಂ ಜಞ್ಞಾತಿ ಸಙ್ಕಪ್ಪೇತಿ, ಮಾ ಮಂ ಜಞ್ಞಾತಿ ವಾಚಂ ಭಾಸತಿ, ಮಾ ಮಂ ಜಞ್ಞಾತಿ ಕಾಯೇನ ಪರಕ್ಕಮತಿ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಮಾಯಾ ಮಾಯಾವಿತಾ ಅಚ್ಚಸರಾ ವಞ್ಚನಾ ನಿಕತಿ ನಿಕಿರಣಾ ಪರಿಹರಣಾ ಗೂಹನಾ ಪರಿಗೂಹನಾ ಛಾದನಾ ಪರಿಚ್ಛಾದನಾ ಅನುತ್ತಾನೀಕಮ್ಮಂ ಅನಾವಿಕಮ್ಮಂ ವೋಚ್ಛಾದನಾ ಪಾಪಕಿರಿಯಾ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಾಯಾ। ಯಸ್ಸೇಸಾ ಮಾಯಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ರಿತ್ತಪೇಸುಣೋತಿ ಪೇಸುಞ್ಞನ್ತಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಿಸುಣವಾಚೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಭೇದಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಪೇಸುಞ್ಞಂ ಉಪಸಂಹರತಿ। ಯಸ್ಸೇತಂ ಪೇಸುಞ್ಞಂ ಪಹೀನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಂ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ
ಅಕ್ಕೋಧನೋ ಲೋಭಪಾಪಂ, ವೇವಿಚ್ಛಂ ವಿತರೇ ಮುನೀತಿ। ಅಕ್ಕೋಧನೋತಿ ಹಿ ಖೋ ವುತ್ತಂ, ಅಪಿ ಚ ಕೋಧೋ ತಾವ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ದಸಹಾಕಾರೇಹಿ ಕೋಧೋ ಲೋಭೋತಿ ಯೋ ಲೋಭೋ ಲುಬ್ಭನಾ ಲುಬ್ಭಿತತ್ತಂ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ವೇವಿಚ್ಛಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಚ ಮಚ್ಛರಿಯಾನಿ – ಆವಾಸಮಚ್ಛರಿಯಂ…ಪೇ॰… ಗಾಹೋ ವುಚ್ಚತಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಮುನೀತಿ। ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನಿ। ಅಕ್ಕೋಧನೋ ಲೋಭಪಾಪಂ, ವೇವಿಚ್ಛಂ ವಿತರೇ ಮುನೀತಿ। ಮುನಿ ಲೋಭಪಾಪಞ್ಚ ವೇವಿಚ್ಛಞ್ಚ ಅತರಿ ಉತ್ತರಿ ಪತರಿ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿ ವೀತಿವತ್ತಯೀತಿ
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಸಚ್ಚೋ ಸಿಯಾ ಅಪ್ಪಗಬ್ಭೋ, ಅಮಾಯೋ ರಿತ್ತಪೇಸುಣೋ।
ಅಕ್ಕೋಧನೋ ಲೋಭಪಾಪಂ, ವೇವಿಚ್ಛಂ ವಿತರೇ ಮುನೀ’’ತಿ॥
೧೭೭.
ನಿದ್ದಂ ತನ್ದಿಂ ಸಹೇ ಥೀನಂ, ಪಮಾದೇನ ನ ಸಂವಸೇ।
ಅತಿಮಾನೇ ನ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ, ನಿಬ್ಬಾನಮನಸೋ ನರೋ॥
ನಿದ್ದಂ ತನ್ದಿಂ ಸಹೇ ಥೀನನ್ತಿ। ನಿದ್ದಾತಿ ಯಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಅಕಲ್ಯತಾ ಅಕಮ್ಮಞ್ಞತಾ ಓನಾಹೋ ಪರಿಯೋನಾಹೋ ಅನ್ತೋಸಮೋರೋಧೋ ಮಿದ್ಧಂ ಸುಪ್ಪಂ ಪಚಲಾಯಿಕಾ ಸುಪ್ಪಂ ಸುಪ್ಪನಾ ಸುಪ್ಪಿತತ್ತಂ। ತನ್ದಿನ್ತಿ ಯಾ ತನ್ದೀ ಥೀನನ್ತಿ ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಕಲ್ಯತಾ ಅಕಮ್ಮಞ್ಞತಾ ಓಲೀಯನಾ ಸಲ್ಲೀಯನಾ ಲೀನಂ ಲೀಯನಾ ಲೀಯಿತತ್ತಂ, ಥಿನಂ ಥಿಯನಾ ಥಿಯಿತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ। ನಿದ್ದಂ ತನ್ದಿಂ ಸಹೇ ಥೀನನ್ತಿ। ನಿದ್ದಞ್ಚ ತನ್ದಿಞ್ಚ ಥಿನಞ್ಚ ಸಹೇ ಸಹೇಯ್ಯ ಪರಿಸಹೇಯ್ಯ ಅಭಿಭವೇಯ್ಯ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರೇಯ್ಯ ಪರಿಯಾದಿಯೇಯ್ಯ ಮದ್ದೇಯ್ಯಾತಿ – ನಿದ್ದಂ ತನ್ದಿಂ ಸಹೇ ಥೀನಂ।
ಪಮಾದೇನ ನ ಸಂವಸೇತಿ। ಪಮಾದೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾ ಪಞ್ಚಸು ವಾ ಕಾಮಗುಣೇಸು। ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವೋಸಗ್ಗೋ ವೋಸಗ್ಗಾನುಪ್ಪಾದನಂ ಪಮಾದೇನ ನ ಸಂವಸೇತಿ ಪಮಾದೇನ ನ ವಸೇಯ್ಯ ನ ಸಂವಸೇಯ್ಯ ನ ಆವಸೇಯ್ಯ ನ ಪರಿವಸೇಯ್ಯ, ಪಮಾದಂ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯ, ಪಮಾದಾ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ
ಅತಿಮಾನೇ ನ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯಾತಿ। ಅತಿಮಾನೋತಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪರಂ ಅತಿಮಞ್ಞತಿ ಜಾತಿಯಾ ವಾ ಗೋತ್ತೇನ ವಾ…ಪೇ॰… ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ವಾ ವತ್ಥುನಾ। ಯೋ ಏವರೂಪೋ ಮಾನೋ ಮಞ್ಞನಾ ಮಞ್ಞಿತತ್ತಂ ಉನ್ನತಿ ಉನ್ನಮೋ ಧಜೋ ಸಮ್ಪಗ್ಗಾಹೋ ಕೇತುಕಮ್ಯತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅತಿಮಾನೋ। ಅತಿಮಾನೇ ನ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯಾತಿ। ಅತಿಮಾನೇ ನ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ನ ಸಂತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ, ಅತಿಮಾನಂ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯ, ಅತಿಮಾನಾ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ – ಅತಿಮಾನೇ ನ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ।
ನಿಬ್ಬಾನಮನಸೋ ನರೋತಿ। ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ದಾನಂ ದೇನ್ತೋ ಸೀಲಂ ಸಮಾದಿಯನ್ತೋ ಉಪೋಸಥಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಪಾನೀಯಂ ಪರಿಭೋಜನೀಯಂ ಉಪಟ್ಠಪೇನ್ತೋ ಪರಿವೇಣಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜನ್ತೋ ಚೇತಿಯಂ ವನ್ದನ್ತೋ ಚೇತಿಯೇ ಗನ್ಧಮಾಲಂ ಆರೋಪೇನ್ತೋ ಚೇತಿಯಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕರೋನ್ತೋ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ತೇಧಾತುಕಂ ಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತೋ ನ ಗತಿಹೇತು ನ ಉಪಪತ್ತಿಹೇತು ನ ಪಟಿಸನ್ಧಿಹೇತು ನ ಭವಹೇತು ನ ಸಂಸಾರಹೇತು ನ ವಟ್ಟಹೇತು, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ವಿಸಂಯೋಗಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ನಿಬ್ಬಾನನಿನ್ನೋ ನಿಬ್ಬಾನಪೋಣೋ ನಿಬ್ಬಾನಪಬ್ಭಾರೋ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ನಿಬ್ಬಾನಮನಸೋ ನರೋ। ಅಥ ವಾ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಧಾತುಯಾ ಚಿತ್ತಂ ಪಟಿವಾಪೇತ್ವಾ
‘‘ನ ಪಣ್ಡಿತಾ ಉಪಧಿಸುಖಸ್ಸ ಹೇತು, ದದನ್ತಿ ದಾನಾನಿ ಪುನಬ್ಭವಾಯ।
ಕಾಮಞ್ಚ ತೇ ಉಪಧಿಪರಿಕ್ಖಯಾಯ, ದದನ್ತಿ ದಾನಂ ಅಪುನಬ್ಭವಾಯ॥
‘‘ನ
ಕಾಮಞ್ಚ ತೇ ಉಪಧಿಪರಿಕ್ಖಯಾಯ, ಭಾವೇನ್ತಿ ಝಾನಂ ಅಪುನಬ್ಭವಾಯ॥
‘‘ತೇ
ನಜ್ಜೋ ಯಥಾ ಸಾಗರಮಜ್ಝುಪೇತಾ
ನಿಬ್ಬಾನಮನಸೋ ನರೋ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ನಿದ್ದಂ ತನ್ದಿ ಸಹೇ ಥೀನಂ, ಪಮಾದೇನ ನ ಸಂವಸೇ।
ಅತಿಮಾನೇ ನ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ, ನಿಬ್ಬಾನಮನಸೋ ನರೋ’’ತಿ॥
೧೭೮.
ಮೋಸವಜ್ಜೇ ನ ನಿಯ್ಯೇಥ, ರೂಪೇ ಸ್ನೇಹಂ ನ ಕುಬ್ಬಯೇ।
ಮಾನಞ್ಚ ಪರಿಜಾನೇಯ್ಯ, ಸಾಹಸಾ ವಿರತೋ ಚರೇ॥
ಮೋಸವಜ್ಜೇ ನ ನಿಯ್ಯೇಥಾತಿ। ಮೋಸವಜ್ಜಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮುಸಾವಾದೋ। ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಸಭಗ್ಗತೋ ವಾ ಪರಿಸಗ್ಗತೋ ವಾ ಞಾತಿಮಜ್ಝಗತೋ ವಾ ಪೂಗಮಜ್ಝಗತೋ ವಾ ರಾಜಕುಲಮಜ್ಝಗತೋ ವಾ ಅಭಿನೀತೋ ಸಕ್ಖಿಪುಟ್ಠೋ – ‘‘ಏಹಮ್ಭೋ ಪುರಿಸ, ಯಂ ಜಾನಾಸಿ ತಂ ವದೇಹೀ’’ತಿ, ಸೋ ಅಜಾನಂ ವಾ ಆಹ – ‘‘ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ, ಜಾನಂ ವಾ ಆಹ – ‘‘ನ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ, ಅಪಸ್ಸಂ ವಾ ಆಹ – ‘‘ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ, ಪಸ್ಸಂ ವಾ ಆಹ – ‘‘ನ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಇತಿ ಅತ್ತಹೇತು ವಾ ಪರಹೇತು ವಾ ಆಮಿಸಕಿಞ್ಚಿಕ್ಖಹೇತು ವಾ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮೋಸವಜ್ಜಂ। ಅಪಿ ಚ ತೀಹಾಕಾರೇಹಿ…ಪೇ॰… ಚತೂಹಾಕಾರೇಹಿ… ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ… ಛಹಾಕಾರೇಹಿ… ಸತ್ತಹಾಕಾರೇಹಿ… ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹಿ…ಪೇ॰… ಇಮೇಹಿ ಅಟ್ಠಹಾಕಾರೇಹಿ ಮುಸಾವಾದೋ ಹೋತಿ। ಮೋಸವಜ್ಜೇ ನ ನಿಯ್ಯೇಥಾತಿ। ಮೋಸವಜ್ಜೇ ನ ಯಾಯೇಯ್ಯ ನ ನಿಯ್ಯಾಯೇಯ್ಯ ನ ವಹೇಯ್ಯ ನ ಸಂಹರೇಯ್ಯ, ಮೋಸವಜ್ಜಂ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯ, ಮೋಸವಜ್ಜಾ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾತಿ – ಮೋಸವಜ್ಜೇ ನ ನಿಯ್ಯೇಥ।
ರೂಪೇ ಸ್ನೇಹಂ ನ ಕುಬ್ಬಯೇತಿ। ರೂಪನ್ತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಮಹಾಭೂತಾ ರೂಪೇ ಸ್ನೇಹಂ ನ ಕುಬ್ಬಯೇತಿ। ರೂಪೇ ಸ್ನೇಹಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ ಛನ್ದಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ ಪೇಮಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ ರಾಗಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ ನ ಜನೇಯ್ಯ ನ ಸಞ್ಜನೇಯ್ಯ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಯ್ಯ ನಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ – ರೂಪೇ ಸ್ನೇಹಂ ನ ಕುಬ್ಬಯೇ।
ಮಾನಞ್ಚ ಪರಿಜಾನೇಯ್ಯಾತಿ। ಮಾನೋತಿ ಏಕವಿಧೇನ ಮಾನೋ – ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ
ಮಾನಞ್ಚ ಪರಿಜಾನೇಯ್ಯಾತಿ। ಮಾನಂ ತೀಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾಹಿ ಪರಿಜಾನೇಯ್ಯ – ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾಯ, ತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾಯ, ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾಯ। ಕತಮಾ
ಕತಮಾ ತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾ? ಏತಂ ಞಾತಂ ಕತ್ವಾ ಮಾನಂ ತೀರೇತಿ ಅನಿಚ್ಚತೋ ದುಕ್ಖತೋ…ಪೇ॰… ನಿಸ್ಸರಣತೋ ತೀರೇತಿ – ಅಯಂ ತೀರಣಪರಿಞ್ಞಾ।
ಕತಮಾ ಪಹಾನಪರಿಞ್ಞಾ? ಏವಂ ತೀರಯಿತ್ವಾ ಮಾನಂ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಮಾನಞ್ಚ ಪರಿಜಾನೇಯ್ಯಾತಿ ಮಾನಂ ಇಮಾಹಿ ತೀಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾಹಿ ಪರಿಜಾನೇಯ್ಯಾತಿ – ಮಾನಞ್ಚ ಪರಿಜಾನೇಯ್ಯ।
ಸಾಹಸಾ ವಿರತೋ ಚರೇತಿ। ಕತಮಾ ಸಾಹಸಾ ಚರಿಯಾ? ರತ್ತಸ್ಸ ರಾಗಚರಿಯಾ ಸಾಹಸಾ ಚರಿಯಾ, ದುಟ್ಠಸ್ಸ ದೋಸಚರಿಯಾ ಸಾಹಸಾ ಚರಿಯಾ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ಮೋಹಚರಿಯಾ ಸಾಹಸಾ ಚರಿಯಾ, ವಿನಿಬದ್ಧಸ್ಸ ಮಾನಚರಿಯಾ ಸಾಹಸಾ ಚರಿಯಾ, ಪರಾಮಟ್ಠಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿಚರಿಯಾ ಸಾಹಸಾ ಚರಿಯಾ, ವಿಕ್ಖೇಪಗತಸ್ಸ ಉದ್ಧಚ್ಚಚರಿಯಾ ಸಾಹಸಾ ಚರಿಯಾ, ಅನಿಟ್ಠಙ್ಗತಸ್ಸ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಚರಿಯಾ ಸಾಹಸಾ ಚರಿಯಾ, ಥಾಮಗತಸ್ಸ ಅನುಸಯಚರಿಯಾ ಸಾಹಸಾ ಚರಿಯಾ – ಅಯಂ ಸಾಹಸಾ ಚರಿಯಾ। ಸಾಹಸಾ ವಿರತೋ ಚರೇತಿ ಸಾಹಸಾ ಚರಿಯಾಯ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರೇಯ್ಯ ಚರೇಯ್ಯ ವಿಚರೇಯ್ಯ ಇರಿಯೇಯ್ಯ ವತ್ತೇಯ್ಯ ಪಾಲೇಯ್ಯ ಯಪೇಯ್ಯ ಯಾಪೇಯ್ಯಾತಿ – ಸಾಹಸಾ ವಿರತೋ ಚರೇ।
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಮೋಸವಜ್ಜೇ ನ ನಿಯ್ಯೇಥ, ರೂಪೇ ಸ್ನೇಹಂ ನ ಕುಬ್ಬಯೇ।
ಮಾನಞ್ಚ ಪರಿಜಾನೇಯ್ಯ, ಸಾಹಸಾ ವಿರತೋ ಚರೇ’’ತಿ॥
೧೭೯.
ಪುರಾಣಂ ನಾಭಿನನ್ದೇಯ್ಯ, ನವೇ ಖನ್ತಿಂ ನ ಕುಬ್ಬಯೇ ।
ಹೀಯಮಾನೇ ನ ಸೋಚೇಯ್ಯ, ಆಕಾಸಂ ನ ಸಿತೋ ಸಿಯಾ॥
ಪುರಾಣಂ ನಾಭಿನನ್ದೇಯ್ಯಾತಿ। ಪುರಾಣಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅತೀತಾ ರೂಪವೇದನಾಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಾ। ಅತೀತೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ನಾಭಿನನ್ದೇಯ್ಯ ನಾಭಿವದೇಯ್ಯ ನ ಅಜ್ಝೋಸೇಯ್ಯ, ಅಭಿನನ್ದನಂ ಅಭಿವದನಂ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ ಗಾಹಂ ಪರಾಮಾಸಂ
ನವೇ ಖನ್ತಿಂ ನ ಕುಬ್ಬಯೇತಿ। ನವಾ ವುಚ್ಚತಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾ ರೂಪವೇದನಾಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಾ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಖನ್ತಿಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ ಛನ್ದಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ ಪೇಮಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ ರಾಗಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ ನ ಜನೇಯ್ಯ ನ ಸಞ್ಜನೇಯ್ಯ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಯ್ಯ ನಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ – ನವೇ ಖನ್ತಿಂ ನ ಕುಬ್ಬಯೇ।
ಹೀಯಮಾನೇ ನ ಸೋಚೇಯ್ಯಾತಿ। ಹೀಯಮಾನೇ ಹಾಯಮಾನೇ ಪರಿಹಾಯಮಾನೇ
ಆಕಾಸಂ ನ ಸಿತೋ ಸಿಯಾತಿ। ಆಕಾಸಂ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಕಿಂಕಾರಣಾ ಆಕಾಸಂ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ? ಯಾಯ ತಣ್ಹಾಯ ರೂಪಂ ಆಕಸ್ಸತಿ ಸಮಾಕಸ್ಸತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ ಪರಾಮಸತಿ ಅಭಿನಿವಿಸತಿ, ವೇದನಂ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಗತಿಂ… ಉಪಪತ್ತಿಂ… ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ… ಭವಂ… ಸಂಸಾರಂ… ವಟ್ಟಂ ಆಕಸ್ಸತಿ ಸಮಾಕಸ್ಸತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ ಪರಾಮಸತಿ ಅಭಿನಿವಿಸತಿ; ತಂಕಾರಣಾ ಆಕಾಸಂ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಆಕಾಸಂ ನ ಸಿತೋ ಸಿಯಾತಿ। ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಿತೋ ನ ಸಿಯಾ। ತಣ್ಹಂ
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಪುರಾಣಂ ನಾಭಿನನ್ದೇಯ್ಯ, ನವೇ ಖನ್ತಿಂ ನ ಕುಬ್ಬಯೇ।
ಹೀಯಮಾನೇ ನ ಸೋಚೇಯ್ಯ, ಆಕಾಸಂ ನ ಸಿತೋ ಸಿಯಾ’’ತಿ॥
೧೮೦.
ಗೇಧಂ ಬ್ರೂಮಿ ಮಹೋಘೋತಿ, ಆಜವಂ ಬ್ರೂಮಿ ಜಪ್ಪನಂ।
ಆರಮ್ಮಣಂ ಪಕಮ್ಪನಂ, ಕಾಮಪಙ್ಕೋ ದುರಚ್ಚಯೋ॥
ಗೇಧಂ ಬ್ರೂಮಿ ಮಹೋಘೋತೀತಿ। ಗೇಧೋ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಮಹೋಘೋ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಗೇಧಂ ಬ್ರೂಮಿ ಮಹೋಘೋತೀತಿ। ಗೇಧಂ ‘‘ಮಹೋಘೋ’’ತಿ ಬ್ರೂಮಿ ಆಚಿಕ್ಖಾಮಿ ದೇಸೇಮಿ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ ಪಟ್ಠಪೇಮಿ ವಿವರಾಮಿ ವಿಭಜಾಮಿ ಉತ್ತಾನೀಕರೋಮಿ ಪಕಾಸೇಮೀತಿ – ಗೇಧಂ ಬ್ರೂಮಿ ಮಹೋಘೋತಿ।
ಆಜವಂ ಬ್ರೂಮಿ ಜಪ್ಪನನ್ತಿ। ಆಜವಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಜಪ್ಪನಾಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಆಜವಂ ಬ್ರೂಮಿ ಜಪ್ಪನನ್ತಿ ಆಜವಂ ‘‘ಜಪ್ಪನಾ’’ತಿ ಬ್ರೂಮಿ ಆಚಿಕ್ಖಾಮಿ…ಪೇ॰… ಉತ್ತಾನೀಕರೋಮಿ ಪಕಾಸೇಮೀತಿ – ಆಜವಂ ಬ್ರೂಮಿ ಜಪ್ಪನಂ।
ಆರಮ್ಮಣಂ ಪಕಮ್ಪನನ್ತಿ। ಆರಮ್ಮಣಮ್ಪಿ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ
ಕಾಮಪಙ್ಕೋ ದುರಚ್ಚಯೋತಿ। ಕಾಮಪಙ್ಕೋ ಕಾಮಕದ್ದಮೋ ಕಾಮಕಿಲೇಸೋ ಕಾಮಪಲಿಪೋ ಕಾಮಪಲಿಬೋಧೋ
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಗೇಧಂ
ಆರಮ್ಮಣಂ ಪಕಮ್ಪನಂ, ಕಾಮಪಙ್ಕೋ ದುರಚ್ಚಯೋ’’ತಿ॥
೧೮೧.
ಸಚ್ಚಾ ಅವೋಕ್ಕಮಂ ಮುನಿ, ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ।
ಸಬ್ಬಂ ಸೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜ, ಸ ವೇ ಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ॥
ಸಚ್ಚಾ ಅವೋಕ್ಕಮಂ ಮುನೀತಿ। ಸಚ್ಚವಾಚಾಯ ಅವೋಕ್ಕಮನ್ತೋ, ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಅವೋಕ್ಕಮನ್ತೋ, ಅರಿಯಾ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಾ ಮಗ್ಗಾ ಅವೋಕ್ಕಮನ್ತೋ। ಮುನೀತಿ। ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನೀತಿ – ಸಚ್ಚಾ ಅವೋಕ್ಕಮಂ ಮುನಿ।
ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ। ಥಲಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಯೋ ಸೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ ಸತ್ತನ್ನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಬಾಹಿತತ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ…ಪೇ॰… ಅಸಿತೋ ತಾದಿ ಪವುಚ್ಚತೇ ಸ ಬ್ರಹ್ಮಾ। ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ। ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ದೀಪೇ ತಿಟ್ಠತಿ ತಾಣೇ
ಸಬ್ಬಂ ಸೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಾತಿ। ಸಬ್ಬಂ ವುಚ್ಚತಿ ದ್ವಾದಸಾಯತನಾನಿ – ಚಕ್ಖು ಚೇವ ರೂಪಾ ಚ
ಸ ವೇ ಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ। ಸೋ ಸನ್ತೋ ಉಪಸನ್ತೋ ವೂಪಸನ್ತೋ ನಿಬ್ಬುತೋ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಕಥೀಯತಿ ಭಣೀಯತಿ ದೀಪೀಯತಿ ವೋಹರೀಯತೀತಿ – ಸ ವೇ ಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಸಚ್ಚಾ ಅವೋಕ್ಕಮಂ ಮುನಿ, ಥಲೇ ತಿಟ್ಠತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ।
ಸಬ್ಬಂ ಸೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜ, ಸ ವೇ ಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥
೧೮೨.
ಸ ವೇ ವಿದ್ವಾ ಸ ವೇದಗೂ, ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ।
ಸಮ್ಮಾ ಸೋ ಲೋಕೇ ಇರಿಯಾನೋ, ನ ಪಿಹೇತೀಧ ಕಸ್ಸಚಿ॥
ಸ ವೇ ವಿದ್ವಾ ಸ ವೇದಗೂತಿ। ವಿದ್ವಾತಿ ವಿದ್ವಾ ವಿಜ್ಜಾಗತೋ ಞಾಣೀ ವಿಭಾವೀ ಮೇಧಾವೀ। ವೇದಗೂತಿ। ವೇದಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಚತೂಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬವೇದನಾಸು ವೀತರಾಗೋ ಸಬ್ಬವೇದಮತಿಚ್ಚ ವೇದಗೂ ಸೋತಿ – ಸ ವೇ ವಿದ್ವಾ ಸ ವೇದಗೂ।
ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋತಿ। ಞತ್ವಾತಿ ಞತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ। ಅನಿಸ್ಸಿತೋತಿ ದ್ವೇ ನಿಸ್ಸಯಾ – ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೋ। ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯಂ ಪಹಾಯ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಚಕ್ಖುಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ… ಸೋತಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ… ಘಾನಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ…ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇ
ಸಮ್ಮಾ ಸೋ ಲೋಕೇ ಇರಿಯಾನೋತಿ। ಯತೋ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಾಹಿರೇಸು ಆಯತನೇಸು ಛನ್ದರಾಗೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಂಕತೋ
ನ ಪಿಹೇತೀಧ ಕಸ್ಸಚೀತಿ। ಪಿಹಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಯಸ್ಸೇಸಾ ಪಿಹಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ಕಸ್ಸಚಿ ನ ಪಿಹೇತಿ ಖತ್ತಿಯಸ್ಸ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವಾ ವೇಸ್ಸಸ್ಸ ವಾ ಸುದ್ದಸ್ಸ ವಾ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ವಾ ದೇವಸ್ಸ ವಾ ಮನುಸ್ಸಸ್ಸ ವಾತಿ – ನ ಪಿಹೇತೀಧ ಕಸ್ಸಚಿ।
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಸ ವೇ ವಿದ್ವಾ ಸ ವೇದಗೂ, ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ।
ಸಮ್ಮಾ ಸೋ ಲೋಕೇ ಇರಿಯಾನೋ, ನ ಪಿಹೇತೀಧ ಕಸ್ಸಚೀ’’ತಿ॥
೧೮೩.
ಯೋಧ ಕಾಮೇ ಅಚ್ಚತರಿ, ಸಙ್ಗಂ ಲೋಕೇ ದುರಚ್ಚಯಂ।
ನ ಸೋ ಸೋಚತಿ ನಾಜ್ಝೇತಿ, ಛಿನ್ನಸೋತೋ ಅಬನ್ಧನೋ॥
ಯೋಧ ಕಾಮೇ ಅಚ್ಚತರಿ, ಸಙ್ಗಂ ಲೋಕೇ ದುರಚ್ಚಯನ್ತಿ। ಯೋತಿ ಯೋ ಯಾದಿಸೋ ಯಥಾಯುತ್ತೋ ಯಥಾವಿಹಿತೋ ಯಥಾಪಕಾರೋ ಯಂ ಠಾನಪ್ಪತ್ತೋ ಯಂ ಕಾಮಾತಿ ಉದ್ದಾನತೋ ದ್ವೇ ಕಾಮಾ – ವತ್ಥುಕಾಮಾ ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ಚ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ। ಸಙ್ಗಾತಿ ಸತ್ತ ಸಙ್ಗಾ – ರಾಗಸಙ್ಗೋ, ದೋಸಸಙ್ಗೋ, ಮೋಹಸಙ್ಗೋ, ಮಾನಸಙ್ಗೋ, ದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಗೋ, ಕಿಲೇಸಸಙ್ಗೋ, ದುಚ್ಚರಿತಸಙ್ಗೋ। ಲೋಕೇತಿ ಅಪಾಯಲೋಕೇ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ದೇವಲೋಕೇ ಖನ್ಧಲೋಕೇ ಧಾತುಲೋಕೇ ಸಙ್ಗಂ ಲೋಕೇ ದುರಚ್ಚಯನ್ತಿ। ಯೋ ಕಾಮೇ ಚ ಸಙ್ಗೇ ಚ ಲೋಕೇ ದುರಚ್ಚಯೇ ದುರತಿವತ್ತೇ ದುತ್ತರೇ ದುಪ್ಪತರೇ ದುಸ್ಸಮತಿಕ್ಕಮೇ ದುಬ್ಬೀತಿವತ್ತೇ ಅತರಿ ಉತ್ತರಿ ಪತರಿ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿ ವೀತಿವತ್ತಯೀತಿ – ಯೋಧ ಕಾಮೇ ಅಚ್ಚತರಿ, ಸಙ್ಗಂ ಲೋಕೇ ದುರಚ್ಚಯಂ।
ನ ಸೋ ಸೋಚತಿ ನಾಜ್ಝೇತೀತಿ। ವಿಪರಿಣತಂ ವಾ ವತ್ಥುಂ ನ ಸೋಚತಿ, ವಿಪರಿಣತಸ್ಮಿಂ ವಾ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ನ ಸೋಚತಿ। ‘‘ಚಕ್ಖು ಮೇ ವಿಪರಿಣತ’’ನ್ತಿ ನ ಸೋಚತಿ…ಪೇ॰… ಸೋತಂ ಮೇ… ಘಾನಂ ಮೇ… ಜಿವ್ಹಾ ಮೇ… ಕಾಯೋ ಮೇ… ರೂಪಾ ಮೇ… ಸದ್ದಾ ಮೇ… ಗನ್ಧಾ ಮೇ… ರಸಾ ಮೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಮೇ… ಕುಲಂ ಮೇ… ಗಣೋ ಮೇ… ಆವಾಸೋ ಮೇ… ಲಾಭೋ ಮೇ… ಯಸೋ ಮೇ… ಪಸಂಸಾ ಮೇ… ಸುಖಂ ಮೇ… ಚೀವರಂ ಮೇ… ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಮೇ… ಸೇನಾಸನಂ ಮೇ… ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಮೇ… ಮಾತಾ ಮೇ… ಪಿತಾ ಮೇ… ಭಾತಾ ಮೇ… ಭಗಿನೀ ಮೇ… ಪುತ್ತೋ ಮೇ… ಧೀತಾ ಮೇ… ಮಿತ್ತಾ ಮೇ… ಅಮಚ್ಚಾ ಮೇ… ಞಾತೀ ಮೇ… ‘‘ಸಾಲೋಹಿತಾ ಮೇ ವಿಪರಿಣತಾ’’ತಿ ನ ಸೋಚತಿ ನ ಕಿಲಮತಿ ನ ಪರಿದೇವತಿ ನ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ನ ನಾಜ್ಝೇತೀತಿ ನಜ್ಝೇತಿ ನ ಅಜ್ಝೇತಿ ನ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯತಿ ನ ನಿಜ್ಝಾಯತಿ ನ ಪಜ್ಝಾಯತಿ। ಅಥ ವಾ ನ ಜಾಯತಿ ನ ಜಿಯ್ಯತಿ ನ ಮಿಯ್ಯತಿ ನ ಚವತಿ ನ ಉಪಪಜ್ಜತೀತಿ – ನಾಜ್ಝೇತೀತಿ – ನ ಸೋ ಸೋಚತಿ ನಾಜ್ಝೇತಿ।
ಛಿನ್ನಸೋತೋ ಅಬನ್ಧನೋತಿ। ಸೋತಂ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಯಸ್ಸೇಸಾ ಸೋತಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ…ಪೇ॰… ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಛಿನ್ನಸೋತೋ। ಅಬನ್ಧನೋತಿ ರಾಗಬನ್ಧನಂ ದೋಸಬನ್ಧನಂ ಮೋಹಬನ್ಧನಂ ಮಾನಬನ್ಧನಂ ದಿಟ್ಠಿಬನ್ಧನಂ ಕಿಲೇಸಬನ್ಧನಂ ದುಚ್ಚರಿತಬನ್ಧನಂ, ಯಸ್ಸೇತೇ ಬನ್ಧನಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ…ಪೇ॰… ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಯೋಧ ಕಾಮೇ ಅಚ್ಚತರಿ, ಸಙ್ಗಂ ಲೋಕೇ ದುರಚ್ಚಯಂ।
ನ ಸೋ ಸೋಚತಿ ನಾಜ್ಝೇತಿ, ಛಿನ್ನಸೋತೋ ಅಬನ್ಧನೋ’’ತಿ॥
೧೮೪.
ಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ತಂ ವಿಸೋಸೇಹಿ, ಪಚ್ಛಾ ತೇ ಮಾಹು ಕಿಞ್ಚನಂ।
ಮಜ್ಝೇ ಚೇ ನೋ ಗಹೇಸ್ಸಸಿ, ಉಪಸನ್ತೋ ಚರಿಸ್ಸಸಿ॥
ಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ತಂ ವಿಸೋಸೇಹೀತಿ। ಅತೀತೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ಆರಬ್ಭ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ತೇ ಕಿಲೇಸೇ ಸೋಸೇಹಿ ವಿಸೋಸೇಹಿ ಸುಕ್ಖಾಪೇಹಿ ವಿಸುಕ್ಖಾಪೇಹಿ ಅಬೀಜಂ ಕರೋಹಿ ಪಜಹ ವಿನೋದೇಹಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೋಹಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಹೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ತಂ
ಪಚ್ಛಾ ತೇ ಮಾಹು ಕಿಞ್ಚನನ್ತಿ। ಪಚ್ಛಾ ವುಚ್ಚತಿ ಅನಾಗತಂ। ಅನಾಗತೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ಆರಬ್ಭ ಯಾನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ರಾಗಕಿಞ್ಚನಂ ದೋಸಕಿಞ್ಚನಂ ಮೋಹಕಿಞ್ಚನಂ ಮಾನಕಿಞ್ಚನಂ ದಿಟ್ಠಿಕಿಞ್ಚನಂ ಕಿಲೇಸಕಿಞ್ಚನಂ ದುಚ್ಚರಿತಕಿಞ್ಚನಂ, ಇಮಾನಿ ಕಿಞ್ಚನಾನಿ
ಮಜ್ಝೇ ಚೇ ನೋ ಗಹೇಸ್ಸಸೀತಿ। ಮಜ್ಝಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾ ರೂಪವೇದನಾಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಾ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ನ ಗಹೇಸ್ಸಸಿ ನ ಉಗ್ಗಹೇಸ್ಸಸಿ ನ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಸಿ ನ ಪರಾಮಸಿಸ್ಸಸಿ ನಾಭಿನನ್ದಿಸ್ಸಸಿ ನಾಭಿಚರಿಸ್ಸಸಿ ನ ಅಜ್ಝೋಸಿಸ್ಸಸಿ, ಅಭಿನನ್ದನಂ ಅಭಿವದನಂ ಅಜ್ಝೋಸಾನಂ ಗಾಹಂ ಪರಾಮಾಸಂ ಅಭಿನಿವೇಸಂ ಪಜಹಿಸ್ಸಸಿ ವಿನೋದೇಸ್ಸಸಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರಿಸ್ಸಸಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಸ್ಸಸೀತಿ – ಮಜ್ಝೇ ಚೇ ನೋ ಗಹೇಸ್ಸಸಿ।
ಉಪಸನ್ತೋ ಚರಿಸ್ಸಸೀತಿ। ರಾಗಸ್ಸ ಸನ್ತತ್ತಾ ಸಮಿತತ್ತಾ ಉಪಸಮಿತತ್ತಾ, ದೋಸಸ್ಸ ಸನ್ತತ್ತಾ ಸಮಿತತ್ತಾ ಉಪಸಮಿತತ್ತಾ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಸನ್ತತ್ತಾ ಸಮಿತತ್ತಾ ಉಪಸಮಿತತ್ತಾ ವೂಪಸಮಿತತ್ತಾ ವಿಜ್ಝಾತತ್ತಾ ನಿಬ್ಬುತತ್ತಾ ವಿಗತತ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧತ್ತಾ
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ತಂ ವಿಸೋಸೇಹಿ, ಪಚ್ಛಾ ತೇ ಮಾಹು ಕಿಞ್ಚನಂ।
ಮಜ್ಝೇ ಚೇ ನೋ ಗಹೇಸ್ಸಸಿ, ಉಪಸನ್ತೋ ಚರಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ॥
೧೮೫.
ಸಬ್ಬಸೋ ನಾಮರೂಪಸ್ಮಿಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಮಮಾಯಿತಂ।
ಅಸತಾ ಚ ನ ಸೋಚತಿ, ಸ ವೇ ಲೋಕೇ ನ ಜೀಯತಿ॥
ಸಬ್ಬಸೋ ನಾಮರೂಪಸ್ಮಿಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಮಮಾಯಿತನ್ತಿ। ಸಬ್ಬಸೋತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸೇಸಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಪರಿಯಾದಿಯನವಚನಮೇತಂ – ಸಬ್ಬಸೋತಿ। ನಾಮನ್ತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಅರೂಪಿನೋ ಖನ್ಧಾ। ರೂಪನ್ತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಮಹಾಭೂತಾ, ಚತುನ್ನಞ್ಚ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಉಪಾದಾಯ ರೂಪಂ। ಯಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ। ಮಮಾಯಿತನ್ತಿ ದ್ವೇ ಮಮತ್ತಾ – ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಮಮತ್ತಞ್ಚ…ಪೇ॰… ಇದಂ ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಂ…ಪೇ॰… ಇದಂ ದಿಟ್ಠಿಮಮತ್ತಂ। ಸಬ್ಬಸೋ ನಾಮರೂಪಸ್ಮಿಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಮಮಾಯಿತನ್ತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ನಾಮರೂಪಸ್ಮಿಂ ಮಮತ್ತಾ ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ನುಪಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾತಿ – ಸಬ್ಬಸೋ ನಾಮರೂಪಸ್ಮಿಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಮಮಾಯಿತಂ।
ಅಸತಾ ಚ ನ ಸೋಚತೀತಿ। ವಿಪರಿಣತಂ ವಾ ವತ್ಥುಂ ನ ಸೋಚತಿ, ವಿಪರಿಣತಸ್ಮಿಂ ವಾ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ನ ಸೋಚತಿ। ‘‘ಚಕ್ಖು ಮೇ ವಿಪರಿಣತ’’ನ್ತಿ ನ ಸೋಚತಿ, ಸೋತಂ ಮೇ… ಘಾನಂ ಮೇ… ಜಿವ್ಹಾ ಮೇ… ಕಾಯೋ ಮೇ… ರೂಪಾ ಮೇ… ಸದ್ದಾ
ಅಥ ವಾ ಅಸತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ನ ಸೋಚತಿ ನ ಕಿಲಮತಿ ನ ಪರಿದೇವತಿ ನ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ನ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಅಸತಾ ಚ ನ ಸೋಚತಿ। ಅಥ ವಾ ಚಕ್ಖುರೋಗೇನ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ…ಪೇ॰… ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸೇನ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ನ ಸೋಚತಿ ನ
ಸ ವೇ ಲೋಕೇ ನ ಜೀಯತೀತಿ। ಯಸ್ಸ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ವಾ ಇದಂ ಪರೇಸಂ ವಾ ಇದ’’ನ್ತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪಗತಂ
ಭಾಸಿತಮ್ಪಿ ಹೇತಂ –
‘‘ಜೀನೋ
ಸಬ್ಬೇಸು
‘‘ಪುಬ್ಬೇವ ಮಚ್ಚಂ ವಿಜಹನ್ತಿ ಭೋಗಾ, ಮಚ್ಚೋ ಧನೇ ಪುಬ್ಬತರಂ ಜಹಾಸಿ।
ಅಸಸ್ಸತಾ
‘‘ಉದೇತಿ ಆಪೂರತಿ ವೇತಿ ಚನ್ದೋ, ಅನ್ಧಂ ತಪೇತ್ವಾನ
ವಿದಿತಾ ಮಯಾ ಸತ್ತುಕ ಲೋಕಧಮ್ಮಾ, ತಸ್ಮಾ ನ ಸೋಚಾಮಹಂ ಸೋಕಕಾಲೇ’’ತಿ॥
ಯಸ್ಸ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ವಾ ಇದಂ ಪರೇಸಂ ವಾ ಇದ’’ನ್ತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪಗತಂ ವೇದನಾಗತಂ ಸಞ್ಞಾಗತಂ ಸಙ್ಖಾರಗತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಗತಂ ಗಹಿತಂ ಪರಾಮಟ್ಠಂ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಂ ಅಧಿಮುತ್ತಂ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ಜಾನಿ ನತ್ಥಿ। ಭಾಸಿತಮ್ಪಿ ಹೇತಂ – ‘‘‘ನನ್ದಸಿ, ಸಮಣಾ’ತಿ। ‘ಕಿಂ ಲದ್ಧಾ, ಆವುಸೋ’ತಿ? ‘ತೇನ ಹಿ, ಸಮಣ, ಸೋಚಸೀ’ತಿ। ‘ಕಿಂ ಜೀಯಿತ್ಥ, ಆವುಸೋ’ತಿ? ‘ತೇನ ಹಿ, ಸಮಣ, ನೇವ ನನ್ದಸಿ ನ ಸೋಚಸೀ’ತಿ। ‘ಏವಮಾವುಸೋ’’’ತಿ।
‘‘ಚಿರಸ್ಸಂ
ಅನನ್ದಿಂ ಅನೀಘಂ ಭಿಕ್ಖುಂ, ತಿಣ್ಣಂ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕ’’ನ್ತಿ॥
ಸ ವೇ ಲೋಕೇ ನ ಜೀಯತಿ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಸಬ್ಬಸೋ
ಅಸತಾ ಚ ನ ಸೋಚತಿ, ಸ ವೇ ಲೋಕೇ ನ ಜೀಯತೀ’’ತಿ॥
೧೮೬.
ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಇದಂ ಮೇತಿ, ಪರೇಸಂ ವಾಪಿ ಕಿಞ್ಚನಂ।
ಮಮತ್ತಂ ಸೋ ಅಸಂವಿನ್ದಂ, ನತ್ಥಿ ಮೇತಿ ನ ಸೋಚತಿ॥
ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಇದಂ ಮೇತಿ, ಪರೇಸಂ ವಾಪಿ ಕಿಞ್ಚನನ್ತಿ। ಯಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ। ಯಸ್ಸ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ವಾ ಇದಂ ಪರೇಸಂ ವಾ ಇದ’’ನ್ತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪಗತಂ ವೇದನಾಗತಂ ಸಞ್ಞಾಗತಂ ಸಙ್ಖಾರಗತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಗತಂ ಗಹಿತಂ ಪರಾಮಟ್ಠಂ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಂ ಅಧಿಮುತ್ತಂ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ನುಪಲಬ್ಭತಿ, ಪಹೀನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಂ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢನ್ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಇದಂ ಮೇತಿ, ಪರೇಸಂ ವಾಪಿ ಕಿಞ್ಚನಂ।
ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ನಾಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಾಯೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ನಪಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ। ಪುರಾಣಮಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕಮ್ಮಂ ಅಭಿಸಙ್ಖತಂ ಅಭಿಸಞ್ಚೇತಯಿತಂ ವೇದನೀಯಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುತವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಂಯೇವ ಸಾಧುಕಂ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತಿ – ‘ಇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಇದಂ ಹೋತಿ ಇಮಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾ ಇದಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಇದಂ ನ ಹೋತಿ ಇಮಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಇದಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ಯದಿದಂ ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ, ಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಯತ್ವೇವ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’’ತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಇದಂ ಮೇತಿ, ಪರೇಸಂ ವಾಪಿ ಕಿಞ್ಚನಂ।
ವುತ್ತಮ್ಪಿ
‘‘ಸುಞ್ಞತೋ
ಅತ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿಂ ಊಹಚ್ಚ
ಏವಂ ಲೋಕಂ ಅವೇಕ್ಖನ್ತಂ, ಮಚ್ಚುರಾಜಾ ನ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ॥
ಏವಮ್ಪಿ ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಇದಂ ಮೇತಿ, ಪರೇಸಂ ವಾಪಿ ಕಿಞ್ಚನಂ।
ವುತ್ತಮ್ಪಿ
‘‘ಸುದ್ಧಧಮ್ಮಸಮುಪ್ಪಾದಂ, ಸುದ್ಧಸಙ್ಖಾರಸನ್ತತಿಂ।
ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತಂ, ನ ಭಯಂ ಹೋತಿ ಗಾಮಣಿ॥
‘‘ತಿಣಕಟ್ಠಸಮಂ ಲೋಕಂ, ಯದಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಸ್ಸತಿ।
ನಾಞ್ಞಂ ಪತ್ಥಯತೇ ಕಿಞ್ಚಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ’’ತಿ
ಏವಮ್ಪಿ ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಇದಂ ಮೇತಿ, ಪರೇಸಂ ವಾಪಿ ಕಿಞ್ಚನಂ। ವಜಿರಾ
‘‘ಕಂ ನು ಸತ್ತೋತಿ ಪಚ್ಚೇಸಿ, ಮಾರ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ನು ತೇ।
ಸುದ್ಧಸಙ್ಖಾರಪುಞ್ಜೋಯಂ, ನಯಿಧ ಸತ್ತುಪಲಬ್ಭತಿ॥
‘‘ಯಥಾ ಹಿ
ಏವಂ ಖನ್ಧೇಸು ಸನ್ತೇಸು, ಹೋತಿ ಸತ್ತೋತಿ ಸಮ್ಮುತಿ
‘‘ದುಕ್ಖಮೇವ ಹಿ ಸಮ್ಭೋತಿ, ದುಕ್ಖಂ ತಿಟ್ಠತಿ ವೇತಿ ಚ।
ನಾಞ್ಞತ್ರ ದುಕ್ಖಾ ಸಮ್ಭೋತಿ, ನಾಞ್ಞಂ ದುಕ್ಖಾ ನಿರುಜ್ಝತೀ’’ತಿ॥
ಏವಮ್ಪಿ
‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ರೂಪಂ ಸಮನ್ನೇಸತಿ ಯಾವತಾ ರೂಪಸ್ಸ ಗತಿ, ವೇದನಂ… ಸಞ್ಞಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಸಮನ್ನೇಸತಿ ಯಾವತಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಗತಿ। ತಸ್ಸ ರೂಪಂ ಸಮನ್ನೇಸತೋ ಯಾವತಾ ರೂಪಸ್ಸ ಗತಿ, ವೇದನಂ… ಸಞ್ಞಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಸಮನ್ನೇಸತೋ ಯಾವತಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಗತಿ
ಆಯಸ್ಮಾ, ಆನನ್ದೋ, ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘‘ಸುಞ್ಞೋ ಲೋಕೋ, ಸುಞ್ಞೋ ಲೋಕೋ’ತಿ, ಭನ್ತೇ, ವುಚ್ಚತಿ। ಕಿತ್ತಾವತಾ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಸುಞ್ಞೋ ಲೋಕೋತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ? ‘‘ಯಸ್ಮಾ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಸುಞ್ಞಂ ಅತ್ತೇನ ವಾ ಅತ್ತನಿಯೇನ ವಾ, ತಸ್ಮಾ ಸುಞ್ಞೋ ಲೋಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಕಿಞ್ಚಾನನ್ದ, ಸುಞ್ಞಂ ಅತ್ತೇನ ವಾ ಅತ್ತನಿಯೇನ ವಾ? ಚಕ್ಖು ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಸುಞ್ಞಂ ಅತ್ತೇನ ವಾ ಅತ್ತನಿಯೇನ ವಾ। ರೂಪಾ ಸುಞ್ಞಾ, ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ಸುಞ್ಞಂ, ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಸುಞ್ಞೋ, ಯದಿದಂ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವಾ ತಮ್ಪಿ ಸುಞ್ಞಂ… ಸೋತಂ ಸುಞ್ಞಂ… ಸದ್ದಾ ಸುಞ್ಞಾ… ಘಾನಂ ಸುಞ್ಞಂ… ಗನ್ಧಾ ಸುಞ್ಞಾ… ಜಿವ್ಹಾ ಸುಞ್ಞಾ… ರಸಾ ಸುಞ್ಞಾ… ಕಾಯೋ ಸುಞ್ಞೋ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಸುಞ್ಞಾ… ಮನೋ ಸುಞ್ಞೋ… ಧಮ್ಮಾ ಸುಞ್ಞಾ… ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ ಸುಞ್ಞಂ… ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಸುಞ್ಞೋ, ಯದಿದಂ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವೇದಯಿತಂ ಸುಖಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ
ಮಮತ್ತಂ ಸೋ ಅಸಂವಿನ್ದನ್ತಿ। ಮಮತ್ತಾತಿ ದ್ವೇ ಮಮತ್ತಾ – ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಮಮತ್ತಞ್ಚ…ಪೇ॰… ಇದಂ ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಂ…ಪೇ॰… ಇದಂ
ನತ್ಥಿ ಮೇತಿ ನ ಸೋಚತೀತಿ। ವಿಪರಿಣತಂ ವಾ ವತ್ಥುಂ ನ ಸೋಚತಿ, ವಿಪರಿಣತಸ್ಮಿಂ ವಾ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ನ ಸೋಚತಿ। ‘‘ಚಕ್ಖು ಮೇ ವಿಪರಿಣತ’’ನ್ತಿ ನ ಸೋಚತಿ, ‘‘ಸೋತಂ ಮೇ…ಪೇ॰… ಸಾಲೋಹಿತಾ ಮೇ ವಿಪರಿಣತಾ’’ತಿ ನ ಸೋಚತಿ ನ ಕಿಲಮತಿ ನ ಪರಿದೇವತಿ ನ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ನ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ – ನತ್ಥಿ ಮೇತಿ ನ ಸೋಚತಿ।
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಯಸ್ಸ
ಮಮತ್ತಂ ಸೋ ಅಸಂವಿನ್ದಂ, ನತ್ಥಿ ಮೇತಿ ನ ಸೋಚತೀ’’ತಿ॥
೧೮೭.
ಅನಿಟ್ಠುರೀ ಅನನುಗಿದ್ಧೋ, ಅನೇಜೋ ಸಬ್ಬಧೀ ಸಮೋ।
ತಮಾನಿಸಂಸಂ ಪಬ್ರೂಮಿ, ಪುಚ್ಛಿತೋ ಅವಿಕಮ್ಪಿನಂ॥
ಅನಿಟ್ಠುರೀ ಅನನುಗಿದ್ಧೋ ಅನೇಜೋ ಸಬ್ಬಧೀ ಸಮೋತಿ। ಕತಮಂ ನಿಟ್ಠುರಿಯಂ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ನಿಟ್ಠುರಿಯೋ ಹೋತಿ, ಪರಲಾಭಸಕ್ಕಾರಗರುಕಾರಮಾನನವನ್ದನಪೂಜನಾಸು ಇಸ್ಸತಿ ಉಸೂಯತಿ ಅನನುಗಿದ್ಧೋತಿ। ಗೇಧೋ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಯಸ್ಸೇಸೋ
ಅನೇಜೋ ಸಬ್ಬಧೀ ಸಮೋತಿ। ಏಜಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಯಸ್ಸೇಸಾ ಏಜಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ…ಪೇ॰… ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅನೇಜೋ। ಏಜಾಯ ಪಹೀನತ್ತಾ ಅನೇಜೋ। ಸೋ ಲಾಭೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಅಲಾಭೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಯಸೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಅಯಸೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಪಸಂಸಾಯಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ನಿನ್ದಾಯಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಸುಖೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ದುಕ್ಖೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ನ ಚಲತಿ ನ ವೇಧತಿ ನಪ್ಪವೇಧತಿ ನ ಸಮ್ಪವೇಧತೀತಿ – ಅನೇಜೋ। ಸಬ್ಬಧೀ ಸಮೋತಿ ಸಬ್ಬಂ ವುಚ್ಚತಿ ದ್ವಾದಸಾಯತನಾನಿ। ಚಕ್ಖು ಚೇವ ರೂಪಾ ಚ…ಪೇ॰… ಮನೋ ಚೇವ ಧಮ್ಮಾ ಚ। ಯತೋ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಾಹಿರೇಸು ಆಯತನೇಸು ಛನ್ದರಾಗೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಂಕತೋ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಮೋ। ಸೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ ತಾದಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಮಜ್ಝತ್ತೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉಪೇಕ್ಖಕೋತಿ – ಅನೇಜೋ ಸಬ್ಬಧೀ ಸಮೋ।
ತಮಾನಿಸಂಸಂ ಪಬ್ರೂಮಿ, ಪುಚ್ಛಿತೋ ಅವಿಕಮ್ಪಿನನ್ತಿ। ಅವಿಕಮ್ಪಿನಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪುಟ್ಠೋ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಯಾಚಿತೋ ಅಜ್ಝೇಸಿತೋ ಪಸಾದಿತೋ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಆನಿಸಂಸೇ ಪಬ್ರೂಮಿ। ಯೋ ಸೋ ಅನಿಟ್ಠುರೀ ಅನನುಗಿದ್ಧೋ ಅನೇಜೋ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಮೋತಿ ಬ್ರೂಮಿ ಆಚಿಕ್ಖಾಮಿ…ಪೇ॰… ಪಕಾಸೇಮೀತಿ – ತಮಾನಿಸಂಸಂ ಪಬ್ರೂಮಿ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಅವಿಕಮ್ಪಿನಂ।
ತೇನಾಹ
‘‘ಅನಿಟ್ಠುರೀ ಅನನುಗಿದ್ಧೋ, ಅನೇಜೋ ಸಬ್ಬಧೀ ಸಮೋ।
ತಮಾನಿಸಂಸಂ ಪಬ್ರೂಮಿ, ಪುಚ್ಛಿತೋ ಅವಿಕಮ್ಪಿನ’’ನ್ತಿ॥
೧೮೮.
ಅನೇಜಸ್ಸ ವಿಜಾನತೋ, ನತ್ಥಿ ಕಾಚಿ ನಿಸಙ್ಖತಿ ।
ವಿರತೋ ಸೋ ವಿಯಾರಬ್ಭಾ, ಖೇಮಂ ಪಸ್ಸತಿ ಸಬ್ಬಧಿ॥
ಅನೇಜಸ್ಸ ವಿಜಾನತೋತಿ। ಏಜಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಯಸ್ಸೇಸಾ ಏಜಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ…ಪೇ॰… ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅನೇಜೋ। ಏಜಾಯ ಪಹೀನತ್ತಾ ಅನೇಜೋ। ಸೋ ಲಾಭೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಅಲಾಭೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಯಸೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಅಯಸೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಪಸಂಸಾಯಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ನಿನ್ದಾಯಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ಸುಖೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ, ದುಕ್ಖೇಪಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ ನ ಚಲತಿ ನ ವೇಧತಿ ನಪ್ಪವೇಧತಿ ನ ಸಮ್ಪವೇಧತೀತಿ – ಅನೇಜಸ್ಸ। ವಿಜಾನತೋತಿ ಜಾನತೋ ಆಜಾನತೋ ವಿಜಾನತೋ ಪಟಿವಿಜಾನತೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೋ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಜಾನತೋ ಆಜಾನತೋ ವಿಜಾನತೋ ಪಟಿವಿಜಾನತೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೋ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ
ನತ್ಥಿ ಕಾಚಿ ನಿಸಙ್ಖತೀತಿ। ನಿಸಙ್ಖತಿಯೋ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಅಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಆನೇಞ್ಜಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ। ಯತೋ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಚ ಅಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಚ ಆನೇಞ್ಜಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಚ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲಾ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾ ಅನಭಾವಂಕತಾ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ, ಏತ್ತಾವತಾ ನಿಸಙ್ಖತಿಯೋ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ನುಪಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾತಿ – ನತ್ಥಿ ಕಾಚಿ ನಿಸಙ್ಖತಿ।
ವಿರತೋ ಸೋ ವಿಯಾರಬ್ಭಾತಿ। ವಿಯಾರಬ್ಭೋ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಅಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಆನೇಞ್ಜಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ। ಯತೋ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಚ ಅಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ
ಖೇಮಂ ಪಸ್ಸತಿ ಸಬ್ಬಧೀತಿ। ಭಯಕರೋ ರಾಗೋ ಭಯಕರೋ ದೋಸೋ ಭಯಕರೋ ಮೋಹೋ…ಪೇ॰… ಭಯಕರಾ ಕಿಲೇಸಾ। ಭಯಕರಸ್ಸ ರಾಗಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ…ಪೇ॰… ಭಯಕರಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಖೇಮಂ ಪಸ್ಸತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅಭಯಂ ಪಸ್ಸತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅನೀತಿಕಂ ಪಸ್ಸತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ಅನೇಜಸ್ಸ ವಿಜಾನತೋ, ನತ್ಥಿ ಕಾಚಿ ನಿಸಙ್ಖತಿ।
ವಿರತೋ ಸೋ ವಿಯಾರಬ್ಭಾ, ಖೇಮಂ ಪಸ್ಸತಿ ಸಬ್ಬಧೀ’’ತಿ॥
೧೮೯.
ನ ಸಮೇಸು ನ ಓಮೇಸು, ನ ಉಸ್ಸೇಸು ವದತೇ ಮುನಿ।
ಸನ್ತೋ ಸೋ ವೀತಮಚ್ಛರೋ, ನಾದೇತಿ ನ ನಿರಸ್ಸತಿ॥ [ಇತಿ ಭಗವಾ]
ನ ಸಮೇಸು ನ ಓಮೇಸು, ನ ಉಸ್ಸೇಸು ವದತೇ ಮುನೀತಿ। ಮುನೀತಿ। ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನಿ। ‘‘ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಹೀನೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ವಾ ನ ವದತಿ ನ ಕಥೇತಿ ನ ಭಣತಿ ನ ದೀಪಯತಿ ನ ವೋಹರತೀತಿ – ನ ಸಮೇಸು ನ ಓಮೇಸು, ನ ಉಸ್ಸೇಸು ವದತೇ ಮುನಿ।
ಸನ್ತೋ ಸೋ ವೀತಮಚ್ಛರೋತಿ। ಸನ್ತೋತಿ ರಾಗಸ್ಸ ಸನ್ತತ್ತಾ ಸಮಿತತ್ತಾ ಸನ್ತೋ, ದೋಸಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಮೋಹಸ್ಸ… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಸನ್ತತ್ತಾ ಸಮಿತತ್ತಾ ವೂಪಸಮಿತತ್ತಾ ವಿಜ್ಝಾತತ್ತಾ ನಿಬ್ಬುತತ್ತಾ ವಿಗತತ್ತಾ ವೀತಮಚ್ಛರೋತಿ। ಪಞ್ಚ ಮಚ್ಛರಿಯಾನಿ ಆವಾಸಮಚ್ಛರಿಯಂ…ಪೇ॰… ಗಾಹೋ ವುಚ್ಚತಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಯಸ್ಸೇತಂ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಪಹೀನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ…ಪೇ॰… ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಂ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ವೀತಮಚ್ಛರೋ ವಿಗತಮಚ್ಛರೋ ಚತ್ತಮಚ್ಛರೋ ವನ್ತಮಚ್ಛರೋ ಮುತ್ತಮಚ್ಛರೋ ಪಹೀನಮಚ್ಛರೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಮಚ್ಛರೋತಿ – ಸನ್ತೋ ಸೋ ವೀತಮಚ್ಛರೋ।
ನಾದೇತಿ ನ ನಿರಸ್ಸತಿ, ಇತಿ ಭಗವಾತಿ। ನಾದೇತೀತಿ ರೂಪಂ ನಾದಿಯತಿ ನ ಉಪಾದಿಯತಿ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ ನ ಪರಾಮಸತಿ ನಾಭಿನಿವಿಸತಿ, ವೇದನಂ… ಸಞ್ಞಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಗತಿಂ… ಉಪಪತ್ತಿಂ… ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ… ಭವಂ… ಸಂಸಾರಂ… ವಟ್ಟಂ ನಾದಿಯತಿ ನ ಉಪಾದಿಯತಿ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ ನ ಪರಾಮಸತಿ ನಾಭಿನಿವಿಸತೀತಿ – ನಾದೇತಿ। ನ ನಿರಸ್ಸತೀತಿ ರೂಪಂ ನ ಪಜಹತಿ ನ ವಿನೋದೇತಿ ನ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ನ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ, ವೇದನಂ… ಸಞ್ಞಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಗತಿಂ… ಉಪಪತ್ತಿಂ ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಂ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ।
ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
‘‘ನ ಸಮೇಸು ನ ಓಮೇಸು, ನ ಉಸ್ಸೇಸು ವದತೇ ಮುನಿ।
ಸನ್ತೋ ಸೋ ವೀತಮಚ್ಛರೋ, ನಾದೇತಿ ನ ನಿರಸ್ಸತಿ’’॥ [ಇತಿ ಭಗವಾ]
ಅತ್ತದಣ್ಡಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ ಪನ್ನರಸಮೋ।