॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯೇ
ಮಿಲಿನ್ದಪಞ್ಹಪಾಳಿ
೧.
ಮಿಲಿನ್ದೋ ನಾಮ ಸೋ ರಾಜಾ, ಸಾಗಲಾಯಂ ಪುರುತ್ತಮೇ।
ಉಪಗಞ್ಛಿ ನಾಗಸೇನಂ, ಗಙ್ಗಾ ಚ ಗಙ್ಗಾವ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಯಥಾ ಸಾಗರಂ॥
ಆಸಜ್ಜ ರಾಜಾ ಚಿತ್ರಕಥಿಂ, ಉಕ್ಕಾಧಾರಂ ತಮೋನುದಂ।
ಅಪುಚ್ಛಿ ನಿಪುಣೇ ಪಞ್ಹೇ, ಠಾನಾಟ್ಠಾನಗತೇ ಪುಥೂ॥
ಪುಚ್ಛಾ ವಿಸಜ್ಜನಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಾ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಚೇವ, ಗಮ್ಭೀರತ್ಥೂಪನಿಸ್ಸಿತಾ।
ಹದಯಙ್ಗಮಾ ಕಣ್ಣಸುಖಾ, ಅಬ್ಭುತಾ ಲೋಮಹಂಸನಾ॥
ಅಭಿಧಮ್ಮವಿನಯೋಗಾಳ್ಹಾ, ಸುತ್ತಜಾಲಸಮತ್ತಿತಾ।
ನಾಗಸೇನಕಥಾ ಚಿತ್ರಾ, ಓಪಮ್ಮೇಹಿ ನಯೇಹಿ ಚ॥
ತತ್ಥ ಞಾಣಂ ಪಣಿಧಾಯ, ಹಾಸಯಿತ್ವಾನ ಮಾನಸಂ।
ಸುಣಾಥ ನಿಪುಣೇ ಪಞ್ಹೇ, ಕಙ್ಖಾಟ್ಠಾನವಿದಾಲನೇತಿ॥
೨. ತಂ ಯಥಾನುಸೂಯತೇ – ಅತ್ಥಿ ಯೋನಕಾನಂ ನಾನಾಪುಟಭೇದನಂ ಸಾಗಲಂ ನಾಮ ನಗರಂ ನದೀಪಬ್ಬತಸೋಭಿತಂ ರಮಣೀಯಭೂಮಿಪ್ಪದೇಸಭಾಗಂ ಆರಾಮುಯ್ಯಾನೋಪವನತಳಾಕಪೋಕ್ಖರಣಿಸಮ್ಪನ್ನಂ ನದೀಪಬ್ಬತವನರಾಮಣೇಯ್ಯಕಂ ಸುತವನ್ತನಿಮ್ಮಿತಂ ನಿಹತಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಂ ನಿಪ್ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಂ (ಕ॰) ಪಚ್ಚಾಮಿತ್ತಾನುಪಪೀಳಿತಂ ವಿವಿಧವಿಚಿತ್ರದಳ್ಹಮಟ್ಟಾಲಕೋಟ್ಠಕಂ ವರಪವರಗೋಪುರ ಪವರಪಚುರಗೋಪುರ (ಸೀ॰) ತೋರಣಂ ಗಮ್ಭೀರಪರಿಖಾಪಣ್ಡರಪಾಕಾರಪರಿಕ್ಖಿತ್ತನ್ತೇಪುರಂ। ಸುವಿಭತ್ತವೀಥಿಚಚ್ಚರಚತುಕ್ಕಸಿಙ್ಘಾಟಕಂ ಸುಪ್ಪಸಾರಿತಾನೇಕವಿಧವರಭಣ್ಡಪರಿಪೂರಿತನ್ತರಾಪಣಂ ವಿವಿಧದಾನಗ್ಗಸತಸಮುಪಸೋಭಿತಂ ಸತಸಮುಪಸೋಭಿತಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಹಿಮಗಿರಿಸಿಖರಸಙ್ಕಾಸವರಭವನಸತಸಹಸ್ಸಪ್ಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ಗಜಹಯರಥಪತ್ತಿಸಮಾಕುಲಂ ಅಭಿರೂಪನರನಾರಿಗಣಾನುಚರಿತಂ ಆಕಿಣ್ಣಜನಮನುಸ್ಸಂ ಪುಥುಖತ್ತಿಯಬ್ರಾಹ್ಮಣವೇಸ್ಸಸುದ್ದಂ ವಿವಿಧಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಭಾಜನ ಸಭಾಜನ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಸಮ್ಮಾಭಾಜನ (ಕ॰) ಸಙ್ಘಟಿತಂ ಬಹುವಿಧವಿಜ್ಜಾವನ್ತ ವಿಜ್ಜಾಧರ (ಕ॰) ನರಚಿರ ನರವಿರ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ನಿಸೇವಿತಂ ಕಾಸಿಕಕೋಟುಮ್ಬರಿಕಾದಿನಾನಾವಿಧವತ್ಥಾಪಣಸಮ್ಪನ್ನಂ ಸುಪ್ಪಸಾರಿತರುಚಿರಬಹುವಿಧಪುಪ್ಫಗನ್ಧಾಪಣಂ ಗನ್ಧಗನ್ಧಿತಂ ಆಸೀಸನೀಯಬಹುರತನಪರಿಪೂರಿತಂ ದಿಸಾಮುಖಸುಪ್ಪಸಾರಿತಾಪಣಂ ಸಿಙ್ಗಾರವಾಣಿಜಗಣಾನುಚರಿತಂ ಕಹಾಪಣರಜತಸುವಣ್ಣಕಂಸಪತ್ಥರಪರಿಪೂರಂ ಪಜ್ಜೋತಮಾನನಿಧಿನಿಕೇತಂ ಪಹೂತಧನಧಞ್ಞವಿತ್ತೂಪಕರಣಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಕೋಸಕೋಟ್ಠಾಗಾರಂ ಬಹ್ವನ್ನಪಾನಂ ಬಹುವಿಧಖಜ್ಜಭೋಜ್ಜಲೇಯ್ಯಪೇಯ್ಯಸಾಯನೀಯಂ ಉತ್ತರಕುರುಸಙ್ಕಾಸಂ ಸಮ್ಪನ್ನಸಸ್ಸಂ ಆಳಕಮನ್ದಾ ವಿಯ ದೇವಪುರಂ।
ಏತ್ಥ ಠತ್ವಾ ತೇಸಂ ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮಂ ಕಥೇತಬ್ಬಂ, ಕಥೇನ್ತೇನ ಚ ಛಧಾ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬಂ। ಸೇಯ್ಯಥೀದಂ – ಪುಬ್ಬಯೋಗೋ ಮಿಲಿನ್ದಪಞ್ಹಂ ಲಕ್ಖಣಪಞ್ಹಂ ಮೇಣ್ಡಕಪಞ್ಹಂ ಅನುಮಾನಪಞ್ಹಂ ಓಪಮ್ಮಕಥಾಪಞ್ಹನ್ತಿ।
ತತ್ಥ ಮಿಲಿನ್ದಪಞ್ಹೋ ಲಕ್ಖಣಪಞ್ಹೋ, ವಿಮತಿಚ್ಛೇದನಪಞ್ಹೋತಿ ದುವಿಧೋ। ಮೇಣ್ಡಕಪಞ್ಹೋಪಿ ಮಹಾವಗ್ಗೋ, ಯೋಗಿಕಥಾಪಞ್ಹೋತಿ ದುವಿಧೋ।
ಪುಬ್ಬಯೋಗೋತಿ ತೇಸಂ ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮಂ।
೧. ಬಾಹಿರಕಥಾ
ಪುಬ್ಬಯೋಗಾದಿ
೩. ಅತೀತೇ ಕಿರ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ವತ್ತಮಾನೇ ಗಙ್ಗಾಯ ಸಮೀಪೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಆವಾಸೇ ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಪಟಿವಸತಿ, ತತ್ಥ ವತ್ತಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಾತೋವ ಉಟ್ಠಾಯ ಯಟ್ಠಿಸಮ್ಮಜ್ಜನಿಯೋ ಯಟ್ಠಿಸಮ್ಮುಞ್ಜನಿಯೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಆದಾಯ ಬುದ್ಧಗುಣೇ ಆವಜ್ಜೇನ್ತಾ ಅಙ್ಗಣಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ಕಚವರಬ್ಯೂಹಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಅಥೇಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಏಕಂ ಸಾಮಣೇರಂ ‘‘ಏಹಿ ಸಾಮಣೇರ, ಇಮಂ ಕಚವರಂ ಛಡ್ಡೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ, ಸೋ ಅಸುಣನ್ತೋ ವಿಯ ಗಚ್ಛತಿ, ಸೋ ದುತಿಯಮ್ಪಿ…ಪೇ॰… ತತಿಯಮ್ಪಿ ಆಮನ್ತಿಯಮಾನೋ ಅಸುಣನ್ತೋ ವಿಯ ಗಚ್ಛತೇವ। ತತೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ‘‘ದುಬ್ಬಚೋ ವತಾಯಂ ಸಾಮಣೇರೋ’’ತಿ ಕುದ್ಧೋ ಸಮ್ಮಜ್ಜನಿದಣ್ಡೇನ ಪಹಾರಂ ಅದಾಸಿ। ತತೋ ಸೋ ರೋದನ್ತೋ ಭಯೇನ ಕಚವರಂ ಛಡ್ಡೇನ್ತೋ ‘‘ಇಮಿನಾ ಕಚವರಛಡ್ಡನಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ಯಾವಾಹಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪುಣಾಮಿ ನ ಪಾಪುಣಾಮಿ (ಸ್ಯಾ॰), ಏತ್ಥನ್ತರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನಿಬ್ಬತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಸೂರಿಯೋ ಸುರಿಯೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ವಿಯ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ ಮಹಾತೇಜೋ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಪಠಮಂ ಪತ್ಥನಂ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ। ಕಚವರಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ನಹಾನತ್ಥಾಯ ಗಙ್ಗಾತಿತ್ಥಂ ಗತೋ ಗಙ್ಗಾಯ ಊಮಿವೇಗಂ ಗಗ್ಗರಾಯಮಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಯಾವಾಹಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪುಣಾಮಿ ನ ಪಾಪುಣಾಮಿ (ಸ್ಯಾ॰), ಏತ್ಥನ್ತರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನಿಬ್ಬತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಅಯಂ ಊಮಿವೇಗೋ ವಿಯ ಠಾನುಪ್ಪತ್ತಿಕಪಟಿಭಾನೋ ಭವೇಯ್ಯಂ ಅಕ್ಖಯಪಟಿಭಾನೋ’’ತಿ ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಪತ್ಥನಂ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ।
ಸೋಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಸಮ್ಮಜ್ಜನಿಸಾಲಾಯ ಸಮ್ಮಜ್ಜನಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ನಹಾನತ್ಥಾಯ ಗಙ್ಗಾತಿತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ಪತ್ಥನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಏಸ ಮಯಾ ಪಯೋಜಿತೋಪಿ ತಾವ ಏವಂ ಪತ್ಥೇತಿ, ಮಯ್ಹಂ ಕಿಂ ನ ಸಮಿಜ್ಝಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಯಾವಾಹಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪುಣಾಮಿ ನ ಪಾಪುಣಾಮಿ (ಸ್ಯಾ॰), ಏತ್ಥನ್ತರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನಿಬ್ಬತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಅಯಂ ಗಙ್ಗಾಊಮಿವೇಗೋ ವಿಯ ಅಕ್ಖಯಪಟಿಭಾನೋ ಭವೇಯ್ಯಂ, ಇಮಿನಾ ಪುಚ್ಛಿತಪುಚ್ಛಿತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪಞ್ಹಪಟಿಭಾನಂ ವಿಜಟೇತುಂ ನಿಬ್ಬೇಠೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಪತ್ಥನಂ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ।
ತೇ ಉಭೋಪಿ ದೇವೇಸು ಚ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಚ ಸಂಸರನ್ತಾ ಏಕಂ ಬುದ್ಧನ್ತರಂ ಖೇಪೇಸುಂ। ಅಥ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತಾಪಿ ಯಥಾ ಮೋಗ್ಗಲಿಪುತ್ತತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ದಿಸ್ಸತಿ, ಏವಮೇತೇಪಿ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಮಮ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನತೋ ಪಞ್ಚವಸ್ಸಸತೇ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇ ಏತೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಯಂ ಮಯಾ ಸುಖುಮಂ ಕತ್ವಾ ದೇಸಿತಂ ಧಮ್ಮವಿನಯಂ, ತಂ ಏತೇ ಪಞ್ಹಪುಚ್ಛನಓಪಮ್ಮಯುತ್ತಿವಸೇನ ನಿಜ್ಜಟಂ ನಿಗ್ಗುಮ್ಬಂ ಕತ್ವಾ ವಿಭಜಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ।
೪. ತೇಸು ಸಾಮಣೇರೋ ಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಸಾಗಲನಗರೇ ಮಿಲಿನ್ದೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಅಹೋಸಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಬ್ಯತ್ತೋ ಮೇಧಾವೀ ಪಟಿಬಲೋ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಮನ್ತಯೋಗವಿಧಾನಕಿರಿಯಾನಂ ಸಮನ್ತಯೋಗ … (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಕರಣಕಾಲೇ ನಿಸಮ್ಮಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಬಹೂನಿ ಚಸ್ಸ ಸತ್ಥಾನಿ ಉಗ್ಗಹಿತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ಸುತಿ ಸಮ್ಮುತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಾ ಯೋಗಾ ನೀತಿ ವಿಸೇಸಿಕಾ ಗಣಿಕಾ ಗನ್ಧಬ್ಬಾ ತಿಕಿಚ್ಛಾ ಧನುಬ್ಬೇದಾ ಚತುಬ್ಬೇದಾ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಪುರಾಣಾ ಇತಿಹಾಸಾ ಜೋತಿಸಾ ಮಾಯಾ ಕೇತು ಹೇತು (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಮನ್ತನಾ ಯುದ್ಧಾ ಛನ್ದಸಾ ಬುದ್ಧವಚನೇನ ಛನ್ದಸಾಮುದ್ದವಚನೇನ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಏಕೂನವೀಸತಿ, ವಿತಣ್ಡವಾದೀ ವಾದೀ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ದುರಾಸದೋ ದುಪ್ಪಸಹೋ ಪುಥುತಿತ್ಥಕರಾನಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತಿ, ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಮಿಲಿನ್ದೇನ ರಞ್ಞಾ ಸಮೋ ಕೋಚಿ ನಾಹೋಸಿ ಯದಿದಂ ಥಾಮೇನ ಜವೇನ ಸೂರೇನ ಪಞ್ಞಾಯ, ಅಡ್ಢೋ ಮಹದ್ಧನೋ ಮಹಾಭೋಗೋ ಅನನ್ತಬಲವಾಹನೋ।
೫. ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಅನನ್ತಬಲವಾಹನಂ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಬಲಗ್ಗಸೇನಾಬ್ಯೂಹಂ ದಸ್ಸನಕಮ್ಯತಾಯ ನಗರಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬಹಿನಗರೇ ಸೇನಙ್ಗದಸ್ಸನಂ ಕತ್ವಾ ಸೇನಾಗಣನಂ ಕಾರೇತ್ವಾ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಸಾರೇತ್ವಾ ಸೋ ರಾಜಾ ಭಸ್ಸಪ್ಪವಾದಕೋ ಲೋಕಾಯತವಿತಣ್ಡ ಪವತ್ತ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಜನಸಲ್ಲಾಪಪ್ಲವ ಚಿತ್ತಕೋತೂಹಲೋ ವಿಸಾರದೋ ವಿಜಮ್ಭಕೋ ಸೂರಿಯಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಅಮಚ್ಚೇ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ಬಹು ಭಣೇ ತಾವ ದಿವಸಾವಸೇಸೋ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ಇದಾನೇವ ನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅತ್ಥಿ ಕೋಚಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ಸಙ್ಘೀ ಗಣೀ ಗಣಾಚರಿಯೋ ಅಪಿ ಅರಹನ್ತಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಪಟಿಜಾನಮಾನೋ, ಯೋ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನೇತುಂ, ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮ, ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನಯಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ।
ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಪಞ್ಚಸತಾ ಯೋನಕಾ ರಾಜಾನಂ ಮಿಲಿನ್ದಂ ಏತದವೋಚುಂ ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಛ ಸತ್ಥಾರೋ ಪೂರಣೋ ಕಸ್ಸಪೋ ಮಕ್ಖಲಿಗೋಸಾಲೋ ನಿಗಣ್ಠೋ ನಾಟಪುತ್ತೋ ನಾಥಪುತ್ತೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಸಞ್ಜಯೋ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ತೋ ಅಜಿತೋ ಕೇಸಕಮ್ಬಲೋ ಪಕುಧೋ ಕಚ್ಚಾಯನೋ, ತೇ ಸಙ್ಘಿನೋ ಗಣಿನೋ ಗಣಾಚರಿಯಕಾ ಞಾತಾ ಯಸಸ್ಸಿನೋ ತಿತ್ಥಕರಾ ಸಾಧುಸಮ್ಮತಾ ಬಹುಜನಸ್ಸ, ಗಚ್ಛ ತ್ವಂ ಮಹಾರಾಜ, ತೇ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಸ್ಸು, ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನಯಸ್ಸೂ’’ತಿ।
೬. ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಪಞ್ಚಹಿ ಯೋನಕಸತೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಭದ್ರವಾಹನಂ ರಥವರಮಾರುಯ್ಹ ಯೇನ ಪೂರಣೋ ಕಸ್ಸಪೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪೂರಣೇನ ಕಸ್ಸಪೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ, ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ, ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಪೂರಣಂ ಕಸ್ಸಪಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಕೋ, ಭನ್ತೇ ಕಸ್ಸಪ, ಲೋಕಂ ಪಾಲೇತೀ’’ತಿ? ‘‘ಪಥವೀ, ಮಹಾರಾಜ , ಲೋಕಂ ಪಾಲೇತೀ’’ತಿ। ‘‘ಯದಿ, ಭನ್ತೇ ಕಸ್ಸಪ, ಪಥವೀ ಪಠವೀ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰ ಪೀ॰) ಲೋಕಂ ಪಾಲೇತಿ, ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಅವೀಚಿನಿರಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಸತ್ತಾ ಪಥವಿಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೀ’’ತಿ? ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಪೂರಣೋ ಕಸ್ಸಪೋ ನೇವ ಸಕ್ಖಿ ಓಗಿಲಿತುಂ, ನೋ ಸಕ್ಖಿ ಉಗ್ಗಿಲಿತುಂ, ಅಧೋಮುಖೋ ಪತ್ತಕ್ಖನ್ಧೋ ತುಣ್ಹೀಭೂತೋ ಪಜ್ಝಾಯನ್ತೋ ನಿಸೀದಿ।
೭. ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಮಕ್ಖಲಿಂ ಗೋಸಾಲಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭನ್ತೇ ಗೋಸಾಲ, ಕುಸಲಾಕುಸಲಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ, ಅತ್ಥಿ ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ’’ತಿ? ‘‘ನತ್ಥಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಕುಸಲಾಕುಸಲಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ, ನತ್ಥಿ ಸುಕತದುಕ್ಕಟಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಫಲಂ ವಿಪಾಕೋ। ಯೇ ತೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಇಧ ಲೋಕೇ ಖತ್ತಿಯಾ, ತೇ ಪರಲೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾಪಿ ಪುನ ಖತ್ತಿಯಾವ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಯೇ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವೇಸ್ಸಾ ಸುದ್ದಾ ಚಣ್ಡಾಲಾ ಪುಕ್ಕುಸಾ, ತೇ ಪರಲೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾಪಿ ಪುನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವೇಸ್ಸಾ ಸುದ್ದಾ ಚಣ್ಡಾಲಾ ಪುಕ್ಕುಸಾವ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಕಿಂ ಕುಸಲಾಕುಸಲೇಹಿ ಕಮ್ಮೇಹೀ’’ತಿ? ‘‘ಯದಿ, ಭನ್ತೇ ಗೋಸಾಲ, ಇಧ ಲೋಕೇ ಖತ್ತಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವೇಸ್ಸಾ ಸುದ್ದಾ ಚಣ್ಡಾಲಾ ಪುಕ್ಕುಸಾ, ತೇ ಪರಲೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾಪಿ ಪುನ ಖತ್ತಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವೇಸ್ಸಾ ಸುದ್ದಾ ಚಣ್ಡಾಲಾ ಪುಕ್ಕುಸಾವ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ನತ್ಥಿ ಕುಸಲಾಕುಸಲೇಹಿ ಕಮ್ಮೇಹಿ ಕರಣೀಯಂ। ತೇನ ಹಿ, ಭನ್ತೇ ಗೋಸಾಲ, ಯೇ ತೇ ಇಧ ಲೋಕೇ ಹತ್ಥಚ್ಛಿನ್ನಾ, ತೇ ಪರಲೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾಪಿ ಪುನ ಹತ್ಥಚ್ಛಿನ್ನಾವ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇ ಪಾದಚ್ಛಿನ್ನಾ, ತೇ ಪಾದಚ್ಛಿನ್ನಾವ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇ ಹತ್ಥಪಾದಚ್ಛಿನ್ನಾ, ತೇ ಹತ್ಥಪಾದಚ್ಛಿನ್ನಾವ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇ ಕಣ್ಣಚ್ಛಿನ್ನಾ, ತೇ ಕಣ್ಣಚ್ಛಿನ್ನಾವ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇ ನಾಸಚ್ಛಿನ್ನಾ, ತೇ ನಾಸಚ್ಛಿನ್ನಾವ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇ ಕಣ್ಣನಾಸಚ್ಛಿನ್ನಾ, ತೇ ಕಣ್ಣನಾಸಚ್ಛಿನ್ನಾವ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಗೋಸಾಲೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಏತದಹೋಸಿ ‘‘ತುಚ್ಛೋ ವತ ಭೋ ಜಮ್ಬುದೀಪೋ, ಪಲಾಪೋ ವತ ಭೋ ಜಮ್ಬುದೀಪೋ, ನತ್ಥಿ ಕೋಚಿ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ, ಯೋ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನೇತು’’ನ್ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಅಮಚ್ಚೇ ಆಮನ್ತೇಸಿ ‘‘ರಮಣೀಯಾ ವತ ಭೋ ದೋಸಿನಾ ರತ್ತಿ, ಕಂ ನು ಖ್ವಜ್ಜ ಸಮಣಂ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಾಮ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತುಂ, ಕೋ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನೇತು’’ನ್ತಿ? ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಅಮಚ್ಚಾ ತುಣ್ಹೀಭೂತಾ ರಞ್ಞೋ ಮುಖಂ ಓಲೋಕಯಮಾನಾ ಅಟ್ಠಂಸು।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸಾಗಲನಗರಂ ದ್ವಾದಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಸುಞ್ಞಂ ಅಹೋಸಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಪಣ್ಡಿತೇಹಿ, ಯತ್ಥ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಪಣ್ಡಿತಾ ಪಟಿವಸನ್ತೀತಿ ಸುಣಾತಿ, ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ರಾಜಾ ತೇ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಪಞ್ಹವಿಸಜ್ಜನೇನ ರಾಜಾನಂ ಆರಾಧೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಯೇನ ವಾ ತೇನ ವಾ ಪಕ್ಕಮನ್ತಿ। ಯೇ ಅಞ್ಞಂ ದಿಸಂ ನ ಪಕ್ಕಮನ್ತಿ, ತೇ ಸಬ್ಬೇ ತುಣ್ಹೀಭೂತಾ ಅಚ್ಛನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ಪನ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಹಿಮವನ್ತಮೇವ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।
೮. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಕೋಟಿಸತಾ ಅರಹನ್ತೋ ಹಿಮವನ್ತೇ ಪಬ್ಬತೇ ರಕ್ಖಿತತಲೇ ಪಟಿವಸನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ ಮಿಲಿನ್ದಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಯುಗನ್ಧರಮತ್ಥಕೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಸನ್ನಿಪಾತೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಅತ್ಥಾವುಸೋ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಬಲೋ ಮಿಲಿನ್ದೇನ ರಞ್ಞಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನೇತು’’ನ್ತಿ?
ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಕೋಟಿಸತಾ ಅರಹನ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೇಸುಂ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ತತಿಯಮ್ಪಿ ಪುಟ್ಠಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೇಸುಂ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅತ್ಥಾವುಸೋ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ವೇಜಯನ್ತಸ್ಸ ಪಾಚೀನತೋ ಕೇತುಮತೀ ನಾಮ ವಿಮಾನಂ, ತತ್ಥ ಮಹಾಸೇನೋ ನಾಮ ದೇವಪುತ್ತೋ ಪಟಿವಸತಿ, ಸೋ ಪಟಿಬಲೋ ತೇನ ಮಿಲಿನ್ದೇನ ರಞ್ಞಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನೇತು’’ನ್ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಕೋಟಿಸತಾ ಅರಹನ್ತೋ ಯುಗನ್ಧರಪಬ್ಬತೇ ಅನ್ತರಹಿತಾ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಪಾತುರಹೇಸುಂ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತೇ, ದಿಸ್ವಾನ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಅಸ್ಸಗುತ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತೋ ಖೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಅಸ್ಸಗುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಮಹಾ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ಅಹಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಆರಾಮಿಕೋ, ಕೇನತ್ಥೋ, ಕಿಂ ಮಯಾ ಕರಣೀಯ’’ನ್ತಿ?
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ಸಕ್ಕಂ ದೇವಾನಮಿನ್ದಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅಯಂ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಸಾಗಲನಗರೇ ಮಿಲಿನ್ದೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ವಿತಣ್ಡವಾದೀ ದುರಾಸದೋ ದುಪ್ಪಸಹೋ ಪುಥುತಿತ್ಥಕರಾನಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತಿ, ಸೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ದಿಟ್ಠಿವಾದೇನ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ವಿಹೇಠೇತೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಅಸ್ಸಗುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅಯಂ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಇತೋ ಚುತೋ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ಏಸೋ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಕೇತುಮತಿವಿಮಾನೇ ಮಹಾಸೇನೋ ನಾಮ ದೇವಪುತ್ತೋ ಪಟಿವಸತಿ, ಸೋ ಪಟಿಬಲೋ ತೇನ ಮಿಲಿನ್ದೇನ ರಞ್ಞಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನೇತುಂ, ತಂ ದೇವಪುತ್ತಂ ಯಾಚಿಸ್ಸಾಮ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೂಪಪತ್ತಿಯಾ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಪುರಕ್ಖತ್ವಾ ಕೇತುಮತಿವಿಮಾನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಮಹಾಸೇನಂ ದೇವಪುತ್ತಂ ಆಲಿಙ್ಗಿತ್ವಾ ಏತದವೋಚ ‘‘ಯಾಚತಿ ತಂ, ಮಾರಿಸ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೂಪಪತ್ತಿಯಾ’’ತಿ। ‘‘ನ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇನತ್ಥೋ ಕಮ್ಮಬಹುಲೇನ, ತಿಬ್ಬೋ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೋ, ಇಧೇವಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ದೇವಲೋಕೇ ಉಪರೂಪರೂಪಪತ್ತಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ…ಪೇ॰… ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಸಕ್ಕೇನ ದೇವಾನಮಿನ್ದೇನ ಯಾಚಿತೋ ಮಹಾಸೇನೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಏವಮಾಹ ‘‘ನ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇನತ್ಥೋ ಕಮ್ಮಬಹುಲೇನ, ತಿಬ್ಬೋ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೋ, ಇಧೇವಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ದೇವಲೋಕೇ ಉಪರೂಪರೂಪಪತ್ತಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ಮಹಾಸೇನಂ ದೇವಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಇಧ ಮಯಂ, ಮಾರಿಸ, ಸದೇವಕಂ ಲೋಕಂ ಅನುವಿಲೋಕಯಮಾನಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ತಯಾ ಮಿಲಿನ್ದಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ವಾದಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಾಸನಂ ಪಗ್ಗಹೇತುಂ ಸಮತ್ಥಂ ಅಞ್ಞಂ ಕಞ್ಚಿ ನ ಪಸ್ಸಾಮ, ಯಾಚತಿ ತಂ, ಮಾರಿಸ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ, ಸಾಧು ಸಪ್ಪುರಿಸ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಸಾಸನಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಮಹಾಸೇನೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ‘‘ಅಹಂ ಕಿರ ಮಿಲಿನ್ದಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ವಾದಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಸಾಸನಂ ಪಗ್ಗಹೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಹಟ್ಠಪಹಟ್ಠೋ ಉದಗ್ಗುದಗ್ಗೋ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಸಾಧು, ಭನ್ತೇ, ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಅದಾಸಿ।
೯. ಅಥ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ದೇವಲೋಕೇ ತಂ ಕರಣೀಯಂ ತೀರೇತ್ವಾ ದೇವೇಸು ತಾವತಿಂಸೇಸು ಅನ್ತರಹಿತಾ ಹಿಮವನ್ತೇ ಪಬ್ಬತೇ ರಕ್ಖಿತತಲೇ ಪಾತುರಹೇಸುಂ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅತ್ಥಾವುಸೋ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಸನ್ನಿಪಾತಂ ಅನಾಗತೋ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಅಸ್ಸಗುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭನ್ತೇ , ಆಯಸ್ಮಾ ರೋಹಣೋ ಇತೋ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಹಿಮವನ್ತಂ ಪಬ್ಬತಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿರೋಧಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ದೂತಂ ಪಾಹೇಥಾ’’ತಿ। ಆಯಸ್ಮಾಪಿ ರೋಹಣೋ ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ನಿರೋಧಾ ವುಟ್ಠಾಯ ‘‘ಸಙ್ಘೋ ಮಂ ಪಟಿಮಾನೇತೀ’’ತಿ ಹಿಮವನ್ತೇ ಪಬ್ಬತೇ ಅನ್ತರಹಿತೋ ರಕ್ಖಿತತಲೇ ಕೋಟಿಸತಾನಂ ಅರಹನ್ತಾನಂ ಪುರತೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರೋಹಣಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ರೋಹಣ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಭಿಜ್ಜನ್ತೇ ಪಲುಜ್ಜನ್ತೇ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ನ ಪಸ್ಸಸಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಕರಣೀಯಾನೀ’’ತಿ। ‘‘ಅಮನಸಿಕಾರೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
‘‘ತೇನ , ಹಾವುಸೋ ರೋಹಣ, ದಣ್ಡಕಮ್ಮಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಕರೋಮೀ’’ತಿ? ‘‘ಅತ್ಥಾವುಸೋ ರೋಹಣ, ಹಿಮವನ್ತಪಬ್ಬತಪಸ್ಸೇ ಗಜಙ್ಗಲಂ ಕಜಙ್ಗಲಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೋ, ತತ್ಥ ಸೋಣುತ್ತರೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪಟಿವಸತಿ, ತಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ ನಾಗಸೇನೋತಿ ನಾಮ ದಾರಕೋ, ತೇನ ಹಿ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ ರೋಹಣ, ದಸಮಾಸಾಧಿಕಾನಿ ಸತ್ತ ವಸ್ಸಾನಿ ತಂ ಕುಲಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಾಗಸೇನಂ ದಾರಕಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇಹಿ, ಪಬ್ಬಜಿತೇವ ತಸ್ಮಿಂ ದಣ್ಡಕಮ್ಮತೋ ಮುಚ್ಚಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ। ಆಯಸ್ಮಾಪಿ ಖೋ ರೋಹಣೋ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿ।
೧೦. ಮಹಾಸೇನೋಪಿ ಖೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ದೇವಲೋಕಾ ಚವಿತ್ವಾ ಸೋಣುತ್ತರಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಭರಿಯಾಯ ಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ, ಸಹ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣಾ ತಯೋ ಅಚ್ಛರಿಯಾ ಅಬ್ಭುತಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಾತುರಹೇಸುಂ, ಆವುಧಭಣ್ಡಾನಿ ಪಜ್ಜಲಿಂಸು, ಅಗ್ಗಸಸ್ಸಂ ಅಭಿನಿಪ್ಫನ್ನಂ, ಮಹಾಮೇಘೋ ಅಭಿಪ್ಪವಸ್ಸಿ। ಆಯಸ್ಮಾಪಿ ಖೋ ರೋಹಣೋ ತಸ್ಸ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದಸಮಾಸಾಧಿಕಾನಿ ಸತ್ತ ವಸ್ಸಾನಿ ತಂ ಕುಲಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸನ್ತೋ ಏಕದಿವಸಮ್ಪಿ ಕಟಚ್ಛುಮತ್ತಂ ಭತ್ತಂ ವಾ ಉಳುಙ್ಕಮತ್ತಂ ಯಾಗುಂ ವಾ ಅಭಿವಾದನಂ ವಾ ಅಞ್ಜಲಿಕಮ್ಮಂ ವಾ ಸಾಮೀಚಿಕಮ್ಮಂ ವಾ ನಾಲತ್ಥ, ಅಥ ಖೋ ಅಕ್ಕೋಸಞ್ಞೇವ ಪರಿಭಾಸಞ್ಞೇವ ಪಟಿಲಭತಿ ‘‘ಅತಿಚ್ಛಥ ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವಚನಮತ್ತಮ್ಪಿ ವತ್ತಾ ನಾಮ ನಾಹೋಸಿ, ದಸಮಾಸಾಧಿಕಾನಂ ಪನ ಸತ್ತನ್ನಂ ವಸ್ಸಾನಂ ಅಚ್ಚಯೇನ ಏಕದಿವಸಂ ‘‘ಅತಿಚ್ಛಥ ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವಚನಮತ್ತಂ ಅಲತ್ಥ। ತಂ ದಿವಸಮೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಪಿ ಬಹಿ ಕಮ್ಮನ್ತಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ಪಟಿಪಥೇ ಥೇರಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ, ಭೋ ಪಬ್ಬಜಿತ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಗೇಹಂ ಅಗಮಿತ್ಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಆಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಗಮಮ್ಹಾ’’ತಿ। ‘‘ಅಪಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಲಭಿತ್ಥಾ’’ತಿ। ‘‘ಆಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಲಭಿಮ್ಹಾ’’ತಿ। ಸೋ ಅನತ್ತಮನೋ ಗೇಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ತಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಅದತ್ಥಾ’’ತಿ। ‘‘ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಅದಮ್ಹಾ’’ತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಘರದ್ವಾರೇ ಯೇವ ನಿಸೀದಿ ‘‘ಅಜ್ಜ ಪಬ್ಬಜಿತಂ ಮುಸಾವಾದೇನ ನಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಥೇರೋ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಘರದ್ವಾರಂ ಸಮ್ಪತ್ತೋ।
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಥೇರಂ ದಿಸ್ವಾವ ಏವಮಾಹ ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಹಿಯ್ಯೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಗೇಹೇ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಲಭಿತ್ವಾವ ‘‘ಲಭಿಮ್ಹಾ’’ತಿ ಅವೋಚುತ್ಥ, ವಟ್ಟತಿ ನು ಖೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಮುಸಾವಾದೋ’’ತಿ। ಥೇರೋ ಆಹ ‘‘ಮಯಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಗೇಹೇ ( ) (ಪವಿಸನ್ತಾ) (ಕ॰) ದಸಮಾಸಾಧಿಕಾನಿ ಸತ್ತ ವಸ್ಸಾನಿ ‘ಅತಿಚ್ಛಥಾ’ತಿ ವಚನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಹಿಯ್ಯೋ ‘ಅತಿಚ್ಛಥಾ’ತಿ ವಚನಮತ್ತಂ ಲಭಿಮ್ಹಾ, ಅಥೇತಂ ವಾಚಾಪಟಿಸನ್ಧಾರಂ ಪಟಿಸನ್ತಾರಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಉಪಾದಾಯ ಏವಮವೋಚುಮ್ಹಾ’’ತಿ।
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಇಮೇ ವಾಚಾಪಟಿಸನ್ಧಾರಮತ್ತಮ್ಪಿ ಲಭಿತ್ವಾ ಜನಮಜ್ಝೇ ‘ಲಭಿಮ್ಹಾ’ತಿ ಪಸಂಸನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಖಾದನೀಯಂ ವಾ ಭೋಜನೀಯಂ ವಾ ಲಭಿತ್ವಾ ಕಸ್ಮಾ ನಪ್ಪಸಂಸನ್ತೀ’’ತಿ ಪಸೀದಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಪಟಿಯಾದಿತಭತ್ತತೋ ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಂ, ತದುಪಿಯಞ್ಚ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ದಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಇಮಂ ಭಿಕ್ಖಂ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ತುಮ್ಹೇ ಲಭಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ ಆಹ।
ಸೋ ಪುನದಿವಸತೋ ಪಭುತಿ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ಉಪಸಮಂ ದಿಸ್ವಾ ಭಿಯ್ಯೋಸೋ ಮತ್ತಾಯ ಪಸೀದಿತ್ವಾ ಥೇರಂ ನಿಚ್ಚಕಾಲಂ ಅತ್ತನೋ ಘರೇ ಭತ್ತವಿಸ್ಸಗ್ಗಕರಣತ್ಥಾಯ ಯಾಚಿ। ಥೇರೋ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ ಅಧಿವಾಸೇತ್ವಾ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಥೋಕಂ ಥೋಕಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ। ಸಾಪಿ ಖೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ದಸಮಾಸಚ್ಚಯೇನ ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾಯಿ, ‘‘ನಾಗಸೇನೋ’’ತಿಸ್ಸ ನಾಮಮಕಂಸು, ಸೋ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ವಡ್ಢನ್ತೋ ಸತ್ತವಸ್ಸಿಕೋ ಜಾತೋ।
೧೧. ಅಥ ಖೋ ನಾಗಸೇನಸ್ಸ ದಾರಕಸ್ಸ ಪಿತಾ ನಾಗಸೇನಂ ದಾರಕಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಖೋ , ತಾತ ನಾಗಸೇನ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ಸಿಕ್ಖಾನಿ ಸಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ। ‘‘ಕತಮಾನಿ, ತಾತ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ಸಿಕ್ಖಾನಿ ನಾಮಾ’’ತಿ? ‘‘ತಯೋ ಖೋ, ತಾತ ನಾಗಸೇನ, ವೇದಾ ಸಿಕ್ಖಾನಿ ನಾಮ, ಅವಸೇಸಾನಿ ಸಿಪ್ಪಾನಿ ಸಿಪ್ಪಂ ನಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ತಾತ, ಸಿಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಸೋಣುತ್ತರೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಆಚರಿಯಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಆಚರಿಯಭಾಗಂ ಸಹಸ್ಸಂ ದತ್ವಾ ಅನ್ತೋಪಾಸಾದೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಗಬ್ಭೇ ಏಕತೋ ಮಞ್ಚಕಂ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಆಚರಿಯಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಸಜ್ಝಾಪೇಹಿ ಖೋ, ತ್ವಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಇಮಂ ದಾರಕಂ ಮನ್ತಾನೀತಿ। ತೇನ ಹಿ ‘ತಾತ ದಾರಕ’ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಹಿ ಮನ್ತಾನೀ’’ತಿ। ಆಚರಿಯಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಜ್ಝಾಯತಿ ನಾಗಸೇನಸ್ಸ ದಾರಕಸ್ಸ ಏಕೇನೇವ ಉದ್ದೇಸೇನ ತಯೋ ವೇದಾ ಹದಯಙ್ಗತಾ ವಾಚುಗ್ಗತಾ ಸೂಪಧಾರಿತಾ ಸುವವತ್ಥಾಪಿತಾ ಸುಮನಸಿಕತಾ ಅಹೇಸುಂ, ಸಕಿಮೇವ ಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದಿ ತೀಸು ವೇದೇಸು ಸನಿಘಣ್ಡುಕೇಟುಭೇಸು ಸನಿಘಣ್ಟುಕೇಟುಭೇಸು (ಕ॰) ಸಾಕ್ಖರಪ್ಪಭೇದೇಸು ಇತಿಹಾಸಪಞ್ಚಮೇಸು ಪದಕೋ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೋ ಲೋಕಾಯತಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣೇಸು ಅನವಯೋ ಅಹೋಸಿ।
ಅಥ ಖೋ ನಾಗಸೇನೋ ದಾರಕೋ ಪಿತರಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ, ತಾತ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ಇತೋ ಉತ್ತರಿಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾನಿ, ಉದಾಹು ಏತ್ತಕಾನೇವಾ’’ತಿ। ‘‘ನತ್ಥಿ, ತಾತ ನಾಗಸೇನ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ಇತೋ ಉತ್ತರಿಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾನಿ, ಏತ್ತಕಾನೇವ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾನೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ನಾಗಸೇನೋ ದಾರಕೋ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಅನುಯೋಗಂ ದತ್ವಾ ಪಾಸಾದಾ ಓರುಯ್ಹ ಪುಬ್ಬವಾಸನಾಯ ಚೋದಿತಹದಯೋ ರಹೋಗತೋ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನೋ ಅತ್ತನೋ ಸಿಪ್ಪಸ್ಸ ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಆದಿಮ್ಹಿ ವಾ ಮಜ್ಝೇ ವಾ ಪರಿಯೋಸಾನೇ ವಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಸಾರಂ ಅದಿಸ್ವಾ ‘‘ತುಚ್ಛಾ ವತ ಭೋ ಇಮೇ ವೇದಾ, ಪಲಾಪಾ ವತ ಭೋ ಇಮೇ ವೇದಾ ಅಸಾರಾ ನಿಸ್ಸಾರಾ’’ತಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೀ ಅನತ್ತಮನೋ ಅಹೋಸಿ।
೧೨. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ರೋಹಣೋ ವತ್ತನಿಯೇ ಸೇನಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ನಾಗಸೇನಸ್ಸ ದಾರಕಸ್ಸ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ವತ್ತನಿಯೇ ಸೇನಾಸನೇ ಅನ್ತರಹಿತೋ ಗಜಙ್ಗಲಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮಸ್ಸ ಪುರತೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ನಾಗಸೇನೋ ದಾರಕೋ ಅತ್ತನೋ ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೇ ಠಿತೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರೋಹಣಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ, ದಿಸ್ವಾನ ಅತ್ತಮನೋ ಉದಗ್ಗೋ ಪಮುದಿತೋ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ‘‘ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮಾಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಕಞ್ಚಿ ಸಾರಂ ಜಾನೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ರೋಹಣೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರೋಹಣಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಕೋ ನು ಖೋ, ತ್ವಂ ಮಾರಿಸ, ಏದಿಸೋ ಭಣ್ಡುಕಾಸಾವವಸನೋ’’ತಿ। ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಪಾಪಕಾನಂ ಮಲಾನಂ ಪಬ್ಬಾಜೇತುಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ನಾಮಾಹಂ ದಾರಕಾ’’ತಿ। ‘‘ಕೇನ, ತ್ವಂ ಮಾರಿಸ, ಪಬ್ಬಜಿತೋ ನಾಮಾಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಪಾಪಕಾನಿ ಮಲಾನಿ ಪಬ್ಬಾಜೇತಿ, ತಸ್ಮಾಹಂ, ದಾರಕ, ಪಬ್ಬಜಿತೋ ನಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಕಿಂಕಾರಣಾ, ಮಾರಿಸ, ಕೇಸಾ ತೇ ನ ಯಥಾ ಅಞ್ಞೇಸ’’ನ್ತಿ ? ‘‘ಸೋಳಸಿಮೇ, ದಾರಕ, ಪಲಿಬೋಧೇ ದಿಸ್ವಾ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ‘‘ಕತಮೇ ಸೋಳಸ’’? ‘‘ಅಲಙ್ಕಾರಪಲಿಬೋಧೋ ಮಣ್ಡನಪಲಿಬೋಧೋ ತೇಲಮಕ್ಖನಪಲಿಬೋಧೋ ಧೋವನಪಲಿಬೋಧೋ ಮಾಲಾಪಲಿಬೋಧೋ ಗನ್ಧಪಲಿಬೋಧೋ ವಾಸನಪಲಿಬೋಧೋ ಹರೀಟಕಪಲಿಬೋಧೋ ಆಮಲಕಪಲಿಬೋಧೋ ರಙ್ಗಪಲಿಬೋಧೋ ಬನ್ಧನಪಲಿಬೋಧೋ ಕೋಚ್ಛಪಲಿಬೋಧೋ ಕಪ್ಪಕಪಲಿಬೋಧೋ ವಿಜಟನಪಲಿಬೋಧೋ ಊಕಾಪಲಿಬೋಧೋ, ಕೇಸೇಸು ವಿಲೂನೇಸು ಸೋಚನ್ತಿ ಕಿಲಮನ್ತಿ ಪರಿದೇವನ್ತಿ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದನ್ತಿ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಇಮೇಸು ಖೋ, ದಾರಕ, ಸೋಳಸಸು ಪಲಿಬೋಧೇಸು ಪಲಿಗುಣ್ಠಿತಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಸಬ್ಬಾನಿ ಅತಿಸುಖುಮಾನಿ ಸಿಪ್ಪಾನಿ ನಾಸೇನ್ತೀ’’ತಿ। ‘‘ಕಿಂಕಾರಣಾ, ಮಾರಿಸ, ವತ್ಥಾನಿಪಿ ತೇ ನ ಯಥಾ ಅಞ್ಞೇಸ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಕಾಮನಿಸ್ಸಿತಾನಿ ಖೋ, ದಾರಕ, ವತ್ಥಾನಿ, ಕಾಮನಿಸ್ಸಿತಾನಿ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಭಣ್ಡಾನಿ ಕಮನೀಯಾನಿ ಗಿಹಿಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಯಾನಿ ಕಾನಿಚಿ ಖೋ ಭಯಾನಿ ವತ್ಥತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಾನಿ ಕಾಸಾವವಸನಸ್ಸ ನ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ವತ್ಥಾನಿಪಿ ಮೇ ನ ಯಥಾ ಅಞ್ಞೇಸ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಜಾನಾಸಿ ಖೋ, ತ್ವಂ ಮಾರಿಸ, ಸಿಪ್ಪಾನಿ ನಾಮಾ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ದಾರಕ, ಜಾನಾಮಹಂ ಸಿಪ್ಪಾನಿ, ಯಂ ಲೋಕೇ ಉತ್ತಮಂ ಮನ್ತಂ, ತಮ್ಪಿ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ತಂ, ಮಾರಿಸ, ದಾತುಂ ಸಕ್ಕಾ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ದಾರಕ, ಸಕ್ಕಾ’’ತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ ಮೇ ದೇಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಅಕಾಲೋ ಖೋ, ದಾರಕ, ಅನ್ತರಘರಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಮ್ಹಾ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ನಾಗಸೇನೋ ದಾರಕೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ರೋಹಣಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಘರಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಪಣೀತೇನ ಖಾದನೀಯೇನ ಭೋಜನೀಯೇನ ಸಹತ್ಥಾ ಸನ್ತಪ್ಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪವಾರೇತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರೋಹಣಂ ಭುತ್ತಾವಿಂ ಓನೀತಪತ್ತಪಾಣಿಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ದೇಹಿ ಮೇ ದಾನಿ, ಮಾರಿಸ, ಮನ್ತ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಯದಾ ಖೋ ತ್ವಂ, ದಾರಕ, ನಿಪ್ಪಲಿಬೋಧೋ ಹುತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅನುಜಾನಾಪೇತ್ವಾ ಮಯಾ ಗಹಿತಂ ಪಬ್ಬಜಿತವೇಸಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಸಿ, ತದಾ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ।
ಅಥ ಖೋ ನಾಗಸೇನೋ ದಾರಕೋ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಹ ‘‘ಅಮ್ಮತಾತಾ, ಅಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ‘ಯಂ ಲೋಕೇ ಉತ್ತಮಂ ಮನ್ತಂ, ತಂ ಜಾನಾಮೀ’ತಿ ವದತಿ, ನ ಚ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ದೇತಿ, ಅಹಂ ಏತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ತಂ ಉತ್ತಮಂ ಮನ್ತಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾಪಿ ನೋ ಪುತ್ತೋ ಮನ್ತಂ ಗಣ್ಹತು, ಗಹೇತ್ವಾ ಪುನ ಆಗಚ್ಛಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ‘‘ಗಣ್ಹ ಪುತ್ತಾ’’ತಿ ಅನುಜಾನಿಂಸು।
೧೩. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರೋಹಣೋ ನಾಗಸೇನಂ ದಾರಕಂ ಆದಾಯ ಯೇನ ವತ್ತನಿಯಂ ಸೇನಾಸನಂ, ಯೇನ ವಿಜಮ್ಭವತ್ಥು ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ವಿಜಮ್ಭವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸೇನಾಸನೇ ಏಕರತ್ತಂ ವಸಿತ್ವಾ ಯೇನ ರಕ್ಖಿತತಲಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಕೋಟಿಸತಾನಂ ಅರಹನ್ತಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ನಾಗಸೇನಂ ದಾರಕಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ। ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರೋಹಣಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಗಹಿತೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ತವ ವೇಸೋ, ದೇಥ ಮೇ ದಾನಿ ಮನ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರೋಹಣೋ ‘‘ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋಹಂ ನಾಗಸೇನಂ ವಿನೇಯ್ಯಂ ಪಠಮಂ ವಿನಯೇ ವಾ ಸುತ್ತನ್ತೇ ವಾ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ವಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಪಣ್ಡಿತೋ ಖೋ ಅಯಂ ನಾಗಸೇನೋ, ಸಕ್ಕೋತಿ ಸುಖೇನೇವ ಅಭಿಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿತು’’ನ್ತಿ ಪಠಮಂ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ವಿನೇಸಿ।
ಆಯಸ್ಮಾ ಚ ನಾಗಸೇನೋ ‘‘ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ, ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ, ಅಬ್ಯಾಕತಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ತಿಕದುಕಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀಪಕರಣಂ, ಖನ್ಧವಿಭಙ್ಗಾದಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ವಿಭಙ್ಗಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ವಿಭಙ್ಗಪ್ಪಕರಣಂ, ‘‘ಸಙ್ಗಹೋ ಅಸಙ್ಗಹೋ’’ತಿ ಆದಿನಾ ಚುದ್ದಸವಿಧೇನ ವಿಭತ್ತಂ ಧಾತುಕಥಾಪಕರಣಂ, ‘‘ಖನ್ಧಪಞ್ಞತ್ತಿ ಆಯತನಪಞ್ಞತ್ತೀ’’ತಿ ಆದಿನಾ ಛಬ್ಬಿಧೇನ ವಿಭತ್ತಂ ಪುಗ್ಗಲಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಂ, ಸಕವಾದೇ ಪಞ್ಚಸುತ್ತಸತಾನಿ ಪರವಾದೇ ಪಞ್ಚಸುತ್ತಸತಾನೀತಿ ಸುತ್ತಸಹಸ್ಸಂ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ವಿಭತ್ತಂ ಕಥಾವತ್ಥುಪ್ಪಕರಣಂ, ‘‘ಮೂಲಯಮಕಂ ಖನ್ಧಯಮಕ’’ನ್ತಿ ಆದಿನಾ ದಸವಿಧೇನ ವಿಭತ್ತಂ ಯಮಕಪ್ಪಕರಣಂ, ‘‘ಹೇತುಪಚ್ಚಯೋ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ಆದಿನಾ ಚತುವೀಸತಿವಿಧೇನ ವಿಭತ್ತಂ ಪಟ್ಠಾನಪ್ಪಕರಣನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕಂ ಏಕೇನೇವ ಸಜ್ಝಾಯೇನ ಪಗುಣಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ತಿಟ್ಠಥ ಭನ್ತೇ, ನ ಪುನ ಓಸಾರೇಥ, ಏತ್ತಕೇನೇವಾಹಂ ಸಜ್ಝಾಯಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ।
೧೪. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಯೇನ ಕೋಟಿಸತಾ ಅರಹನ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಕೋಟಿಸತೇ ಅರಹನ್ತೇ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅಹಂ ಖೋ ಭನ್ತೇ ‘ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ, ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ , ಅಬ್ಯಾಕತಾ ಧಮ್ಮಾ’ತಿ ಇಮೇಸು ತೀಸು ಪದೇಸು ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಓಸಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಸಾಧು, ನಾಗಸೇನ, ಓಸಾರೇಹೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಸತ್ತ ಮಾಸಾನಿ ಸತ್ತ ಪಕರಣಾನಿ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಓಸಾರೇಸಿ, ಪಥವೀ ಉನ್ನದಿ, ದೇವತಾ ಸಾಧುಕಾರಮದಂಸು, ಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಅಪ್ಫೋಟೇಸುಂ, ದಿಬ್ಬಾನಿ ಚನ್ದನಚುಣ್ಣಾನಿ ದಿಬ್ಬಾನಿ ಚ ಮನ್ದಾರವಪುಪ್ಫಾನಿ ಅಭಿಪ್ಪವಸ್ಸಿಂಸು।
೧೫. ಅಥ ಖೋ ಕೋಟಿಸತಾ ಅರಹನ್ತೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಪರಿಪುಣ್ಣವೀಸತಿವಸ್ಸಂ ರಕ್ಖಿತತಲೇ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಸುಂ। ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಚ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ತಸ್ಸಾ ರತ್ತಿಯಾ ಅಚ್ಚಯೇನ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಉಪಜ್ಝಾಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸನ್ತೋ ಏವರೂಪಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ ‘‘ತುಚ್ಛೋ ವತ ಮೇ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ, ಬಾಲೋ ವತ ಮೇ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ, ಠಪೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಪಠಮಂ ಮಂ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ವಿನೇಸೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರೋಹಣೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ನಾಗಸೇನಸ್ಸ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅನನುಚ್ಛವಿಕಂ ಖೋ ನಾಗಸೇನ ಪರಿವಿತಕ್ಕಂ ವಿತಕ್ಕೇಸಿ, ನ ಖೋ ಪನೇತಂ ನಾಗಸೇನ ತವಾನುಚ್ಛವಿಕ’’ನ್ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ನಾಗಸೇನಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ ವತ ಭೋ, ಅಬ್ಭುತಂ ವತ ಭೋ, ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮ ಮೇ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಂ ಜಾನಿಸ್ಸತಿ, ಪಣ್ಡಿತೋ ವತ ಮೇ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ, ಯಂನೂನಾಹಂ ಉಪಜ್ಝಾಯಂ ಖಮಾಪೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರೋಹಣಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಖಮಥ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ನ ಪುನ ಏವರೂಪಂ ವಿತಕ್ಕೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರೋಹಣೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ನ ಖೋ ತ್ಯಾಹಂ ನಾಗಸೇನ ಏತ್ತಾವತಾ ಖಮಾಮಿ, ಅತ್ಥಿ ಖೋ ನಾಗಸೇನ ಸಾಗಲಂ ನಾಮ ನಗರಂ, ತತ್ಥ ಮಿಲಿನ್ದೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇತಿ, ಸೋ ದಿಟ್ಠಿವಾದೇನ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ವಿಹೇಠೇತಿ, ಸಚೇ ತ್ವಂ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ರಾಜಾನಂ ದಮೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಪಸಾದೇಸ್ಸಸಿ, ಏವಾಹಂ ತಂ ಖಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ।
‘‘ತಿಟ್ಠತು, ಭನ್ತೇ, ಏಕೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ; ಸಚೇ, ಭನ್ತೇ, ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಸಬ್ಬೇ ರಾಜಾನೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ವಿಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪದಾಲೇಸ್ಸಾಮಿ, ‘ಖಮಥ ಮೇ ಭನ್ತೇ’ತಿ ವತ್ವಾ, ‘ನ ಖಮಾಮೀ’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘ತೇನ ಹಿ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಂ ತೇಮಾಸಂ ಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಆಹ’’ । ಅಯಂ ಖೋ, ನಾಗಸೇನ, ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ವತ್ತನಿಯೇ ಸೇನಾಸನೇ ವಿಹರತಿ, ಗಚ್ಛ ತ್ವಂ, ನಾಗಸೇನ, ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಮ ವಚನೇನ ಆಯಸ್ಮತೋ ಅಸ್ಸಗುತ್ತಸ್ಸ ಪಾದೇ ಸಿರಸಾ ವನ್ದ, ಏವಞ್ಚ ನಂ ವದೇಹಿ ‘ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಾದೇ ಸಿರಸಾ ವನ್ದತಿ, ಅಪ್ಪಾಬಾಧಂ ಅಪ್ಪಾತಙ್ಕಂ ಲಹುಟ್ಠಾನಂ ಬಲಂ ಫಾಸುವಿಹಾರಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಂ ತೇಮಾಸಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಿಕೇ ವಸಿತುಂ ಮಂ ಪಹಿಣೀ’ತಿ , ‘ಕೋನಾಮೋ ತೇ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ’ತಿ ಚ ವುತ್ತೇ ‘ರೋಹಣತ್ಥೇರೋ ನಾಮ ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವದೇಯ್ಯಾಸಿ, ‘ಅಹಂ ಕೋನಾಮೋ’ತಿ ವುತ್ತೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯಾಸಿ ‘ಮಮ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ನಾಮಂ ಜಾನಾತೀ’’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರೋಹಣಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಯೇನ ವತ್ತನಿಯಂ ಸೇನಾಸನಂ, ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಅಸ್ಸಗುತ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಅಸ್ಸಗುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಾದೇ ಸಿರಸಾ ವನ್ದತಿ, ಏವಞ್ಚ ವದೇತಿ ಅಪ್ಪಾಬಾಧಂ ಅಪ್ಪಾತಙ್ಕಂ ಲಹುಟ್ಠಾನಂ ಬಲಂ ಫಾಸುವಿಹಾರಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಂ ತೇಮಾಸಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಿಕೇ ವಸಿತುಂ ಮಂ ಪಹಿಣೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ತ್ವಂ ಕಿನ್ನಾಮೋಸೀ’’ತಿ। ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ನಾಗಸೇನೋ ನಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಕೋನಾಮೋ ತೇ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ’’ತಿ? ‘‘ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ರೋಹಣೋ ನಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಅಹಂ ಕೋನಾಮೋ’’ತಿ। ‘‘ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ನಾಮಂ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ।
‘‘ಸಾಧು, ನಾಗಸೇನ, ಪತ್ತಚೀವರಂ ಪಟಿಸಾಮೇಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಸಾಧು ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಪಟಿಸಾಮೇತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ಪರಿವೇಣಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ಮುಖೋದಕಂ ದನ್ತಪೋಣಂ ಉಪಟ್ಠಪೇಸಿ। ಥೇರೋ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತಟ್ಠಾನಂ ಪಟಿಸಮ್ಮಜ್ಜಿ, ತಂ ಉದಕಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಉದಕಂ ಆಹರಿ, ತಞ್ಚ ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಗಣ್ಹಿ, ನ ಆಲಾಪಸಲ್ಲಾಪಂ ಅಕಾಸಿ, ಏವಂ ಸತ್ತ ದಿವಸಾನಿ ಕತ್ವಾ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಪುನ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪುನ ತೇನ ತಥೇವ ವುತ್ತೇ ವಸ್ಸವಾಸಂ ಅನುಜಾನಿ।
೧೬. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಏಕಾ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಅಸ್ಸಗುತ್ತಂ ತಿಂಸಮತ್ತಾನಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಉಪಟ್ಠಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಸಾ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾ ತೇಮಾಸಚ್ಚಯೇನ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಅಸ್ಸಗುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ, ತಾತ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಞ್ಞೋ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ। ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಮಹಾಉಪಾಸಿಕೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಿಕೇ ನಾಗಸೇನೋ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ । ‘‘ತೇನ ಹಿ, ತಾತ ಅಸ್ಸಗುತ್ತ, ಅಧಿವಾಸೇಹಿ ನಾಗಸೇನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸ್ವಾತನಾಯ ಭತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅಧಿವಾಸೇಸಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ತಸ್ಸಾ ರತ್ತಿಯಾ ಅಚ್ಚಯೇನ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಆಯಸ್ಮತಾ ನಾಗಸೇನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಚ್ಛಾಸಮಣೇನ ಯೇನ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾಯ ನಿವೇಸನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ಅಥ ಖೋ ಸಾ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಅಸ್ಸಗುತ್ತಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಞ್ಚ ನಾಗಸೇನಂ ಪಣೀತೇನ ಖಾದನೀಯೇನ ಭೋಜನೀಯೇನ ಸಹತ್ಥಾ ಸನ್ತಪ್ಪೇಸಿ ಸಮ್ಪವಾರೇಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ಭುತ್ತಾವಿಂ ಓನೀತಪತ್ತಪಾಣಿಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ತ್ವಂ, ನಾಗಸೇನ, ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾಯ ಅನುಮೋದನಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಇದಂ ವತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
ಅಥ ಖೋ ಸಾ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಮಹಲ್ಲಿಕಾ ಖೋಹಂ, ತಾತ ನಾಗಸೇನ, ಗಮ್ಭೀರಾಯ ಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಮಯ್ಹಂ ಅನುಮೋದನಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ತಸ್ಸಾ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾಯ ಗಮ್ಭೀರಾಯ ಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಲೋಕುತ್ತರಾಯ ಸುಞ್ಞತಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾಯ ಅನುಮೋದನಂ ಅಕಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ತಸ್ಸಾ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾಯ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಆಸನೇ ವಿರಜಂ ವೀತಮಲಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದಿ ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ। ಆಯಸ್ಮಾಪಿ ಖೋ ನಾಗಸೇನೋ ತಸ್ಸಾ ಮಹಾಉಪಾಸಿಕಾಯ ಅನುಮೋದನಂ ಕತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ದೇಸಿತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಆಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ಮಣ್ಡಲಮಾಳೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುಪಟಿಲಾಭಂ ಞತ್ವಾ ಸಾಧುಕಾರಂ ಪವತ್ತೇಸಿ ‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು ನಾಗಸೇನ, ಏಕೇನ ಕಣ್ಡಪ್ಪಹಾರೇನ ದ್ವೇ ಮಹಾಕಾಯಾ ಪದಾಲಿತಾ’’ತಿ, ಅನೇಕಾನಿ ಚ ದೇವತಾಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸಾಧುಕಾರಂ ಪವತ್ತೇಸುಂ।
೧೭. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಅಸ್ಸಗುತ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ, ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಸ್ಸಗುತ್ತೋ ಏತದವೋಚ ‘‘ಗಚ್ಛ, ತ್ವಂ ನಾಗಸೇನ, ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಂ, ಪಾಟಲಿಪುತ್ತನಗರೇ ಅಸೋಕಾರಾಮೇ ಆಯಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತೋ ಪಟಿವಸತಿ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಪರಿಯಾಪುಣಾಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಕೀವ ದೂರೋ, ಭನ್ತೇ, ಇತೋ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತನಗರ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಯೋಜನಸತಾನಿ ಖೋ ನಾಗಸೇನಾ’’ತಿ। ‘‘ದೂರೋ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಮಗ್ಗೋ । ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಭಿಕ್ಖಾ ದುಲ್ಲಭಾ, ಕಥಾಹಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ? ‘‘ಗಚ್ಛ, ತ್ವಂ ನಾಗಸೇನ, ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಲಭಿಸ್ಸಸಿ ಸಾಲೀನಂ ಓದನಂ ವಿಗತಕಾಳಕಂ ಅನೇಕಸೂಪಂ ಅನೇಕಬ್ಯಞ್ಜನ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಏವಂ ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಅಸ್ಸಗುತ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಯೇನ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಂ ತೇನ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
೧೮. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಕೋ ಸೇಟ್ಠಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಕಟಸತೇಹಿ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಗಾಮಿಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಕೋ ಸೇಟ್ಠಿ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ, ದಿಸ್ವಾನ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ‘‘ಕುಹಿಂ ಗಚ್ಛಸಿ ತಾತಾ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಂ ಗಹಪತೀ’’ತಿ। ‘‘ಸಾಧು ತಾತ, ಮಯಮ್ಪಿ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಂ ಗಚ್ಛಾಮ। ಅಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸುಖಂ ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಕೋ ಸೇಟ್ಠಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ನಾಗಸೇನಸ್ಸ ಇರಿಯಾಪಥೇ ಪಸೀದಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಪಣೀತೇನ ಖಾದನೀಯೇನ ಭೋಜನೀಯೇನ ಸಹತ್ಥಾ ಸನ್ತಪ್ಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪವಾರೇತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಭುತ್ತಾವಿಂ ಓನೀತಪತ್ತಪಾಣಿಂ ಅಞ್ಞತರಂ ನೀಚಂ ಆಸನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ, ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಕೋ ಸೇಟ್ಠಿ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಕಿನ್ನಾಮೋಸಿ ತ್ವಂ ತಾತಾ’’ತಿ। ‘‘ಅಹಂ, ಗಹಪತಿ, ನಾಗಸೇನೋ ನಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಜಾನಾಸಿ ಖೋ, ತ್ವಂ ತಾತ, ಬುದ್ಧವಚನಂ ನಾಮಾ’’ತಿ? ‘‘ಜಾನಾಮಿ ಖೋಹಂ, ಗಹಪತಿ, ಅಭಿಧಮ್ಮಪದಾನೀ’’ತಿ। ‘‘ಲಾಭಾ ನೋ ತಾತ, ಸುಲದ್ಧಂ ನೋ ತಾತ, ಅಹಮ್ಪಿ ಖೋ, ತಾತ, ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕೋ, ತ್ವಮ್ಪಿ ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕೋ, ಭಣ, ತಾತ, ಅಭಿಧಮ್ಮಪದಾನೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಕಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಅಭಿಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ, ದೇಸೇನ್ತೇ ಯೇವ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಕಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ವಿರಜಂ ವೀತಮಲಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದಿ ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಕೋ ಸೇಟ್ಠಿ ಪಞ್ಚಮತ್ತಾನಿ ಸಕಟಸತಾನಿ ಪುರತೋ ಉಯ್ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಪಚ್ಛತೋ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ದ್ವೇಧಾಪಥೇ ಠತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅಯಂ ಖೋ, ತಾತ ನಾಗಸೇನ, ಅಸೋಕಾರಾಮಸ್ಸ ಮಗ್ಗೋ, ಇದಂ ಖೋ, ತಾತ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಮ್ಬಲರತನಂ ಸೋಳಸಹತ್ಥಂ ಆಯಾಮೇನ, ಅಟ್ಠಹತ್ಥಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ, ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಹಿ ಖೋ, ತಾತ, ಇದಂ ಕಮ್ಬಲರತನಂ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯಾ’’ತಿ। ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ತಂ ಕಮ್ಬಲರತನಂ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯ। ಅಥ ಖೋ ಪಾಟಲಿಪುತ್ತಕೋ ಸೇಟ್ಠಿ ಅತ್ತಮನೋ ಉದಗ್ಗೋ ಪಮುದಿತೋ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
೧೯. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಯೇನ ಅಸೋಕಾರಾಮೋ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ , ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಆಗತಕಾರಣಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ತೇಪಿಟಕಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಏಕೇನೇವ ಉದ್ದೇಸೇನ ತೀಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಬ್ಯಞ್ಜನಸೋ ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ಪುನ ತೀಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಅತ್ಥಸೋ ಮನಸಾಕಾಸಿ।
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ನಾಗಸೇನ, ಗೋಪಾಲಕೋ ಗಾವೋ ರಕ್ಖತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಗೋರಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ತ್ವಂ ನಾಗಸೇನ, ತೇಪಿಟಕಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಧಾರೇನ್ತೋಪಿ ನ ಭಾಗೀ ಸಾಮಞ್ಞಸ್ಸಾ’’ತಿ। ‘‘ಹೋತು, ಭನ್ತೇ, ಅಲಂ ಏತ್ತಕೇನಾ’’ತಿ। ತೇನೇವ ದಿವಸಭಾಗೇನ ತೇನ ರತ್ತಿಭಾಗೇನ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ, ಸಹ ಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧೇನ ಆಯಸ್ಮತೋ ನಾಗಸೇನಸ್ಸ ಸಬ್ಬೇ ದೇವಾ ಸಾಧುಕಾರಮದಂಸು, ಪಥವೀ ಉನ್ನದಿ, ಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಅಪ್ಫೋಟೇಸುಂ, ದಿಬ್ಬಾನಿ ಚನ್ದನಚುಣ್ಣಾನಿ ದಿಬ್ಬಾನಿ ಚ ಮನ್ದಾರವಪುಪ್ಫಾನಿ ಅಭಿಪ್ಪವಸ್ಸಿಂಸು।
೨೦. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಕೋಟಿಸತಾ ಅರಹನ್ತೋ ಹಿಮವನ್ತೇ ಪಬ್ಬತೇ ರಕ್ಖಿತತಲೇ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ನಾಗಸೇನಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ದೂತಂ ಪಾಹೇಸುಂ ‘‘ಆಗಚ್ಛತು ನಾಗಸೇನೋ, ದಸ್ಸನಕಾಮಾ ಮಯಂ ನಾಗಸೇನ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ದೂತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಅಸೋಕಾರಾಮೇ ಅನ್ತರಹಿತೋ ಹಿಮವನ್ತೇ ಪಬ್ಬತೇ ರಕ್ಖಿತತಲೇ ಕೋಟಿಸತಾನಂ ಅರಹನ್ತಾನಂ ಪುರತೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ।
ಅಥ ಖೋ ಕೋಟಿಸತಾ ಅರಹನ್ತೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಏತದವೋಚುಂ ‘‘ಏಸೋ ಖೋ, ನಾಗಸೇನ, ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ವಿಹೇಠೇತಿ ವಾದಪ್ಪಟಿವಾದೇನ ಪಞ್ಹಪುಚ್ಛಾಯ। ಸಾಧು, ನಾಗಸೇನ, ಗಚ್ಛ ತ್ವಂ ಮಿಲಿನ್ದಂ ರಾಜಾನಂ ದಮೇಹೀ’’ತಿ। ‘‘ತಿಟ್ಠತು, ಭನ್ತೇ, ಏಕೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ; ಸಚೇ, ಭನ್ತೇ, ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ರಾಜಾನೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ವಿಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪದಾಲೇಸ್ಸಾಮಿ, ಗಚ್ಛಥ ವೋ, ಭನ್ತೇ, ಅಚ್ಛಮ್ಭಿತಾ ಸಾಗಲನಗರ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಥೇರಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಾಗಲನಗರಂ ಕಾಸಾವಪ್ಪಜ್ಜೋತಂ ಇಸಿವಾತಪಟಿವಾತಂ ಅಕಂಸು।
೨೧. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ಆಯುಪಾಲೋ ಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಪರಿವೇಣೇ ಪಟಿವಸತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಅಮಚ್ಚೇ ಏತದವೋಚ ‘‘ರಮಣೀಯಾ ವತ ಭೋ ದೋಸಿನಾ ರತ್ತಿ, ಕನ್ನು ಖ್ವಜ್ಜ ಸಮಣಂ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯಾಮ ಸಾಕಚ್ಛಾಯ ಪಞ್ಹಪುಚ್ಛನಾಯ, ಕೋ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಉಸ್ಸಹತಿ ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನೇತು’’ನ್ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಪಞ್ಚಸತಾ ಯೋನಕಾ ರಾಜಾನಂ ಮಿಲಿನ್ದಂ ಏತದವೋಚುಂ ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಆಯುಪಾಲೋ ನಾಮ ಥೇರೋ ತೇಪಿಟಕೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಆಗತಾಗಮೋ, ಸೋ ಏತರಹಿ ಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಪರಿವೇಣೇ ಪಟಿವಸತಿ; ಗಚ್ಛ, ತ್ವಂ ಮಹಾರಾಜ, ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆಯುಪಾಲಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಸ್ಸೂ’’ತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭಣೇ, ಭದನ್ತಸ್ಸ ಆರೋಚೇಥಾ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ನೇಮಿತ್ತಿಕೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಆಯುಪಾಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ದೂತಂ ಪಾಹೇಸಿ ‘‘ರಾಜಾ, ಭನ್ತೇ, ಮಿಲಿನ್ದೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆಯುಪಾಲಂ ದಸ್ಸನಕಾಮೋ’’ತಿ। ಆಯಸ್ಮಾಪಿ ಖೋ ಆಯುಪಾಲೋ ಏವಮಾಹ ‘‘ತೇನ ಹಿ ಆಗಚ್ಛತೂ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಪಞ್ಚಮತ್ತೇಹಿ ಯೋನಕಸತೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ರಥವರಮಾರುಯ್ಹ ಯೇನ ಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಪರಿವೇಣಂ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಆಯುಪಾಲೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ಆಯುಪಾಲೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ, ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ, ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆಯುಪಾಲಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಕಿಮತ್ಥಿಯಾ, ಭನ್ತೇ ಆಯುಪಾಲ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಕೋ ಚ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪರಮತ್ಥೋ’’ತಿ। ಥೇರೋ ಆಹ ‘‘ಧಮ್ಮಚರಿಯಸಮಚರಿಯತ್ಥಾ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಸಾಮಞ್ಞಫಲಂ ಖೋ ಪನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪರಮತ್ಥೋ’’ತಿ। ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ಕೋಚಿ ಗಿಹೀಪಿ ಧಮ್ಮಚಾರೀ ಸಮಚಾರೀ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ಮಹಾರಾಜ, ಅತ್ಥಿ ಗಿಹೀಪಿ ಧಮ್ಮಚಾರೀ ಸಮಚಾರೀ, ಭಗವತಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಇಸಿಪತನೇ ಮಿಗದಾಯೇ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇನ್ತೇ ಅಟ್ಠಾರಸನ್ನಂ ಬ್ರಹ್ಮಕೋಟೀನಂ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಅಹೋಸಿ, ದೇವತಾನಂ ಪನ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಗಣನಪಥಂ ವೀತಿವತ್ತೋ, ಸಬ್ಬೇತೇ ಗಿಹಿಭೂತಾ, ನ ಪಬ್ಬಜಿತಾ।
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಗವತಾ ಖೋ ಮಹಾಸಮಯಸುತ್ತನ್ತೇ ದೇಸಿಯಮಾನೇ, ಮಹಾಮಙ್ಗಲಸುತ್ತನ್ತೇ ದೇಸಿಯಮಾನೇ, ಸಮಚಿತ್ತಪರಿಯಾಯಸುತ್ತನ್ತೇ ದೇಸಿಯಮಾನೇ, ರಾಹುಲೋವಾದಸುತ್ತನ್ತೇ ದೇಸಿಯಮಾನೇ, ಪರಾಭವಸುತ್ತನ್ತೇ ದೇಸಿಯಮಾನೇ ಗಣನಪಥಂ ವೀತಿವತ್ತಾನಂ ದೇವತಾನಂ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಅಹೋಸಿ, ಸಬ್ಬೇತೇ ಗಿಹಿಭೂತಾ, ನ ಪಬ್ಬಜಿತಾ’’ತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭನ್ತೇ ಆಯುಪಾಲ, ನಿರತ್ಥಿಕಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಪುಬ್ಬೇ ಕತಸ್ಸ ಪಾಪಕಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಸಮಣಾ ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯಾ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ ಧುತಙ್ಗಾನಿ ಚ ಪರಿಹರನ್ತಿ। ಯೇ ಖೋ ತೇ, ಭನ್ತೇ ಆಯುಪಾಲ, ಭಿಕ್ಖೂ ಏಕಾಸನಿಕಾ, ನೂನ ತೇ ಪುಬ್ಬೇ ಪರೇಸಂ ಭೋಗಹಾರಕಾ ಚೋರಾ, ತೇ ಪರೇಸಂ ಭೋಗೇ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಏತರಹಿ ಏಕಾಸನಿಕಾ ಭವನ್ತಿ, ನ ಲಭನ್ತಿ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ, ನತ್ಥಿ ತೇಸಂ ಸೀಲಂ, ನತ್ಥಿ ತಪೋ, ನತ್ಥಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ। ಯೇ ಖೋ ಪನ ತೇ, ಭನ್ತೇ ಆಯುಪಾಲ, ಭಿಕ್ಖೂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಿಕಾ, ನೂನ ತೇ ಪುಬ್ಬೇ ಗಾಮಘಾತಕಾ ಚೋರಾ, ತೇ ಪರೇಸಂ ಗೇಹಾನಿ ವಿನಾಸೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಏತರಹಿ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಿಕಾ ಭವನ್ತಿ, ನ ಲಭನ್ತಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ, ನತ್ಥಿ ತೇಸಂ ಸೀಲಂ, ನತ್ಥಿ ತಪೋ, ನತ್ಥಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ। ಯೇ ಖೋ ಪನ ತೇ, ಭನ್ತೇ ಆಯುಪಾಲ, ಭಿಕ್ಖೂ ನೇಸಜ್ಜಿಕಾ, ನೂನ ತೇ ಪುಬ್ಬೇ ಪನ್ಥದೂಸಕಾ ಚೋರಾ, ತೇ ಪರೇಸಂ ಪಥಿಕೇ ಜನೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಸ್ಸನ್ದೇನ ಏತರಹಿ ನೇಸಜ್ಜಿಕಾ ಭವನ್ತಿ, ನ ಲಭನ್ತಿ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತುಂ, ನತ್ಥಿ ತೇಸಂ ಸೀಲಂ, ನತ್ಥಿ ತಪೋ, ನತ್ಥಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯ’’ನ್ತಿ ಆಹ।
ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಆಯಸ್ಮಾ ಆಯುಪಾಲೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ, ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಟಿಭಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಪಞ್ಚಸತಾ ಯೋನಕಾ ರಾಜಾನಂ ಮಿಲಿನ್ದಂ ಏತದವೋಚುಂ ‘‘ಪಣ್ಡಿತೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಥೇರೋ, ಅಪಿ ಚ ಖೋ ಅವಿಸಾರದೋ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಟಿಭಾಸತೀ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆಯುಪಾಲಂ ತುಣ್ಹೀಭೂತಂ ದಿಸ್ವಾ ಅಪ್ಫೋಟೇತ್ವಾ ಉಕ್ಕುಟ್ಠಿಂ ಕತ್ವಾ ಯೋನಕೇ ಏತದವೋಚ ‘‘ತುಚ್ಛೋ ವತ ಭೋ ಜಮ್ಬುದೀಪೋ, ಪಲಾಪೋ ವತ ಭೋ ಜಮ್ಬುದೀಪೋ, ನತ್ಥಿ ಕೋಚಿ ಸಮಣೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ, ಯೋ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಉಸ್ಸಹತಿ ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನೇತು’’ನ್ತಿ।
೨೨. ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಪರಿಸಂ ಅನುವಿಲೋಕೇನ್ತಸ್ಸ ಅಭೀತೇ ಅಮಙ್ಕುಭೂತೇ ಯೋನಕೇ ದಿಸ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ ‘‘ನಿಸ್ಸಂಸಯಂ ಅತ್ಥಿ ಮಞ್ಞೇ ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಭಿಕ್ಖು, ಯೋ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಉಸ್ಸಹತಿ, ಯೇನಿಮೇ ಯೋನಕಾ ನ ಮಙ್ಕುಭೂತಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಯೋನಕೇ ಏತದವೋಚ ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭಣೇ, ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಭಿಕ್ಖು, ಯೋ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಉಸ್ಸಹತಿ ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನೇತು’’ನ್ತಿ।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಸಮಣಗಣಪರಿವುತೋ ಸಙ್ಘೀ ಗಣೀ ಗಣಾಚರಿಯೋ ಞಾತೋ ಯಸಸ್ಸೀ ಸಾಧುಸಮ್ಮತೋ ಬಹುಜನಸ್ಸ ಪಣ್ಡಿತೋ ಬ್ಯತ್ತೋ ಮೇಧಾವೀ ನಿಪುಣೋ ವಿಞ್ಞೂ ವಿಭಾವೀ ವಿನೀತೋ ವಿಸಾರದೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ತೇಪಿಟಕೋ ವೇದಗೂ ಪಭಿನ್ನಬುದ್ಧಿಮಾ ಆಗತಾಗಮೋ ಪಭಿನ್ನಪಟಿಸಮ್ಭಿದೋ ನವಙ್ಗಸತ್ಥುಸಾಸನೇ ಪರಿಯತ್ತಿಧರೋ ಪಾರಮಿಪ್ಪತ್ತೋ ಜಿನವಚನೇ ಧಮ್ಮತ್ಥದೇಸನಾಪಟಿವೇಧಕುಸಲೋ ಅಕ್ಖಯವಿಚಿತ್ರಪಟಿಭಾನೋ ಚಿತ್ರಕಥೀ ಕಲ್ಯಾಣವಾಕ್ಕರಣೋ ದುರಾಸದೋ ದುಪ್ಪಸಹೋ ದುರುತ್ತರೋ ದುರಾವರಣೋ ದುನ್ನಿವಾರಯೋ, ಸಾಗರೋ ವಿಯ ಅಕ್ಖೋಭೋ, ಗಿರಿರಾಜಾ ವಿಯ ನಿಚ್ಚಲೋ, ರಣಞ್ಜಹೋ ತಮೋನುದೋ ಪಭಙ್ಕರೋ ಮಹಾಕಥೀ ಪರಗಣಿಗಣಮಥನೋ ಪರತಿತ್ಥಿಯಮದ್ದನೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾನಂ ರಾಜೂನಂ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾನಂ ಸಕ್ಕತೋ ಗರುಕತೋ ಮಾನಿತೋ ಪೂಜಿತೋ ಅಪಚಿತೋ ಲಾಭೀ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ ಲಾಭಗ್ಗಯಸಗ್ಗಪ್ಪತ್ತೋ ವುದ್ಧಾನಂ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಸೋತಾವಧಾನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾನಂ ಸನ್ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ನವಙ್ಗಂ ಜಿನಸಾಸನರತನಂ, ಉಪದಿಸನ್ತೋ ಧಮ್ಮಮಗ್ಗಂ, ಧಾರೇನ್ತೋ ಧಮ್ಮಪ್ಪಜ್ಜೋತಂ, ಉಸ್ಸಾಪೇನ್ತೋ ಧಮ್ಮಯೂಪಂ, ಯಜನ್ತೋ ಧಮ್ಮಯಾಗಂ, ಪಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಧಮ್ಮದ್ಧಜಂ, ಉಸ್ಸಾಪೇನ್ತೋ ಧಮ್ಮಕೇತುಂ, ಧಮೇನ್ತೋ ಉಪ್ಪಳಾಸೇನ್ತೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಧಮ್ಮಸಙ್ಖಂ, ಆಹನನ್ತೋ ಧಮ್ಮಭೇರಿಂ, ನದನ್ತೋ ಸೀಹನಾದಂ , ಗಜ್ಜನ್ತೋ ಇನ್ದಗಜ್ಜಿತಂ, ಮಧುರಗಿರಗಜ್ಜಿತೇನ ಞಾಣವರವಿಜ್ಜುಜಾಲಪರಿವೇಠಿತೇನ ಕರುಣಾಜಲಭರಿತೇನ ಮಹತಾ ಧಮ್ಮಾಮತಮೇಘೇನ ಸಕಲಲೋಕಮಭಿತಪ್ಪಯನ್ತೋ ಗಾಮನಿಗಮರಾಜಧಾನೀಸು ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಸಾಗಲನಗರಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ। ತತ್ರ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಅಸೀತಿಯಾ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಪರಿವೇಣೇ ಪಟಿವಸತಿ। ತೇನಾಹು ಪೋರಾಣಾ –
‘‘ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಚಿತ್ರಕಥೀ, ನಿಪುಣೋ ಚ ವಿಸಾರದೋ।
ಸಾಮಯಿಕೋ ಚ ಕುಸಲೋ, ಪಟಿಭಾನೇ ಚ ಕೋವಿದೋ॥
‘‘ತೇ ಚ ತೇಪಿಟಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ, ಪಞ್ಚನೇಕಾಯಿಕಾಪಿ ಚ।
ಚತುನೇಕಾಯಿಕಾ ಚೇವ, ನಾಗಸೇನಂ ಪುರಕ್ಖರುಂ॥
‘‘ಗಮ್ಭೀರಪಞ್ಞೋ ಮೇಧಾವೀ, ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ।
ಉತ್ತಮತ್ಥಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ನಾಗಸೇನೋ ವಿಸಾರದೋ॥
‘‘ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಪರಿವುತೋ, ನಿಪುಣೇಹಿ ಸಚ್ಚವಾದಿಭಿ।
ಚರನ್ತೋ ಗಾಮನಿಗಮಂ, ಸಾಗಲಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ॥
‘‘ಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಪರಿವೇಣಸ್ಮಿಂ , ನಾಗಸೇನೋ ತದಾ ವಸಿ।
ಕಥೇತಿ ಸೋ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ, ಪಬ್ಬತೇ ಕೇಸರೀ ಯಥಾ’’ತಿ॥
೨೩. ಅಥ ಖೋ ದೇವಮನ್ತಿಯೋ ರಾಜಾನಂ ಮಿಲಿನ್ದಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಆಗಮೇಹಿ, ತ್ವಂ ಮಹಾರಾಜ; ಅತ್ಥಿ, ಮಹಾರಾಜ, ನಾಗಸೇನೋ ನಾಮ ಥೇರೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಬ್ಯತ್ತೋ ಮೇಧಾವೀ ವಿನೀತೋ ವಿಸಾರದೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಚಿತ್ರಕಥೀ ಕಲ್ಯಾಣಪಟಿಭಾನೋ ಅತ್ಥಧಮ್ಮನಿರುತ್ತಿಪಟಿಭಾನಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಸು ಪಾರಮಿಪ್ಪತ್ತೋ, ಸೋ ಏತರಹಿ ಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಪರಿವೇಣೇ ಪಟಿವಸತಿ, ಗಚ್ಛ, ತ್ವಂ ಮಹಾರಾಜ, ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಸ್ಸು, ಉಸ್ಸಹತಿ ಸೋ ತಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ ಕಙ್ಖಂ ಪಟಿವಿನೇತು’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಸಹಸಾ ‘‘ನಾಗಸೇನೋ’’ತಿ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾವ ಅಹುದೇವ ಭಯಂ, ಅಹುದೇವ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ, ಅಹುದೇವ ಲೋಮಹಂಸೋ। ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ದೇವಮನ್ತಿಯಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಉಸ್ಸಹತಿ ಭೋ ನಾಗಸೇನೋ ಭಿಕ್ಖು ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತು’’ನ್ತಿ? ‘‘ಉಸ್ಸಹತಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಅಪಿ ಇನ್ದಯಮವರುಣಕುವೇರಪಜಾಪತಿ ಸುಯಾಮ ಸನ್ತುಸಿತಲೋಕಪಾಲೇಹಿಪಿ ಪಿತುಪಿತಾಮಹೇನ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನಾಪಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಂ, ಕಿಮಙ್ಗಂ ಪನ ಮನುಸ್ಸಭೂತೇನಾ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ದೇವಮನ್ತಿಯಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ತೇನ ಹಿ, ತ್ವಂ ದೇವಮನ್ತಿಯ, ಭದನ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ದೂತಂ ಪೇಸೇಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ ದೇವಾ’’ತಿ ಖೋ ದೇವಮನ್ತಿಯೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ನಾಗಸೇನಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ದೂತಂ ಪಾಹೇಸಿ ‘‘ರಾಜಾ, ಭನ್ತೇ, ಮಿಲಿನ್ದೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ದಸ್ಸನಕಾಮೋ’’ತಿ। ಆಯಸ್ಮಾಪಿ ಖೋ ನಾಗಸೇನೋ ಏವಮಾಹ ‘‘ತೇನ ಹಿ ಆಗಚ್ಛತೂ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಪಞ್ಚಮತ್ತೇಹಿ ಯೋನಕಸತೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ರಥವರಮಾರುಯ್ಹ ಮಹತಾ ಬಲಕಾಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೇನ ಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಪರಿವೇಣಂ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ಅಸೀತಿಯಾ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮಣ್ಡಲಮಾಳೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ನಾಗಸೇನಸ್ಸ ಪರಿಸಂ ದೂರತೋವ, ದಿಸ್ವಾನ ದೇವಮನ್ತಿಯಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಕಸ್ಸೇಸಾ, ದೇವಮನ್ತಿಯ, ಮಹತೀ ಪರಿಸಾ’’ತಿ? ‘‘ಆಯಸ್ಮತೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ನಾಗಸೇನಸ್ಸ ಪರಿಸಾ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ನಾಗಸೇನಸ್ಸ ಪರಿಸಂ ದೂರತೋವ ದಿಸ್ವಾ ಅಹುದೇವ ಭಯಂ, ಅಹುದೇವ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ, ಅಹುದೇವ ಲೋಮಹಂಸೋ। ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಖಗ್ಗಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಗಜೋ, ಗರುಳಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ನಾಗೋ, ಅಜಗರಪರಿವಾರಿತೋ ವಿಯ ಕೋತ್ಥುಕೋ ಕೋತ್ಥುಕೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰), ಮಹಿಂಸಪರಿವುತೋ ವಿಯ ಅಚ್ಛೋ, ನಾಗಾನುಬದ್ಧೋ ವಿಯ ಮಣ್ಡೂಕೋ, ಸದ್ದೂಲಾನುಬದ್ಧೋ ವಿಯ ಮಿಗೋ, ಅಹಿತುಣ್ಡಿಕಸಮಾಗತೋ ಅಭಿಗುಣ್ಠಿಕಸಮಾಗತೋ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ವಿಯ ಪನ್ನಗೋ, ಮಜ್ಜಾರಸಮಾಗತೋ ವಿಯ ಉನ್ದೂರೋ, ಭೂತವೇಜ್ಜಸಮಾಗತೋ ವಿಯ ಪಿಸಾಚೋ, ರಾಹುಮಖಗತೋ ವಿಯ ಚನ್ದೋ, ಪನ್ನಗೋ ವಿಯ ಪೇಳನ್ತರಗತೋ, ಸಕುಣೋ ವಿಯ ಪಞ್ಜರನ್ತರಗತೋ, ಮಚ್ಛೋ ವಿಯ ಜಾಲನ್ತರಗತೋ, ವಾಳವನಮನುಪ್ಪವಿಟ್ಠೋ ವಿಯ ಪುರಿಸೋ, ವೇಸ್ಸವಣಾಪರಾಧಿಕೋ ವಿಯ ಯಕ್ಖೋ, ಪರಿಕ್ಖೀಣಾಯುಕೋ ವಿಯ ದೇವಪುತ್ತೋ ಭೀತೋ ಉಬ್ಬಿಗ್ಗೋ ಉತ್ರಸ್ತೋ ಸಂವಿಗ್ಗೋ ಲೋಮಹಟ್ಠಜಾತೋ ವಿಮನೋ ದುಮ್ಮನೋ ಭನ್ತಚಿತ್ತೋ ವಿಪರಿಣತಮಾನಸೋ ‘‘ಮಾ ಮಂ ಅಯಂ ಪರಿಜನೋ ಪರಿಭವೀ’’ತಿ ಸತಿಂ ಧೀತಿಂ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ದೇವಮನ್ತಿಯಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಮಾ ಖೋ, ತ್ವಂ ದೇವಮನ್ತಿಯ , ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ಮಯ್ಹಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯಾಸಿ, ಅನಕ್ಖಾತಞ್ಞೇವಾಹಂ ನಾಗಸೇನಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಸಾಧು, ಮಹಾರಾಜ, ತ್ವಞ್ಞೇವ ಜಾನಾಹೀ’’ತಿ।
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ ತಸ್ಸಾ ಭಿಕ್ಖುಪರಿಸಾಯ ಪುರತೋ ಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಾನಂ ನವಕತರೋ ಹೋತಿ ಪಚ್ಛತೋ ಚತ್ತಾಲೀಸಾಯ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಾನಂ ವುಡ್ಢತರೋ।
ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಪುರತೋ ಚ ಪಚ್ಛತೋ ಚ ಮಜ್ಝತೋ ಚ ಅನುವಿಲೋಕೇನ್ತೋ ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ದೂರತೋವ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಮಜ್ಝೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ಕೇಸರಸೀಹಂ ವಿಯ ವಿಗತಭಯಭೇರವಂ ವಿಗತಲೋಮಹಂಸಂ ವಿಗತಭಯಸಾರಜ್ಜಂ, ದಿಸ್ವಾನ ಆಕಾರೇನೇವ ಅಞ್ಞಾಸಿ ‘‘ಏಸೋ ಖೋ ಏತ್ಥ ನಾಗಸೇನೋ’’ತಿ।
ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದೋ ರಾಜಾ ದೇವಮನ್ತಿಯಂ ಏತದವೋಚ ‘‘ಏಸೋ ಖೋ, ದೇವಮನ್ತಿಯ, ಆಯಸ್ಮಾ ನಾಗಸೇನೋ’’ತಿ। ‘‘ಆಮ, ಮಹಾರಾಜ, ಏಸೋ ಖೋ ನಾಗಸೇನೋ, ಸುಟ್ಠು ಖೋ, ತ್ವಂ ಮಹಾರಾಜ, ನಾಗಸೇನಂ ಅಞ್ಞಾಸೀ’’ತಿ । ತತೋ ರಾಜಾ ತುಟ್ಠೋ ಅಹೋಸಿ ‘‘ಅನಕ್ಖಾತೋವ ಮಯಾ ನಾಗಸೇನೋ ಅಞ್ಞಾತೋ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮಿಲಿನ್ದಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ನಾಗಸೇನಂ ದಿಸ್ವಾವ ಅಹುದೇವ ಭಯಂ, ಅಹುದೇವ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ, ಅಹುದೇವ ಲೋಮಹಂಸೋ।
ತೇನಾಹು –
‘‘ಚರಣೇನ ಚ ಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಸುದನ್ತಂ ಉತ್ತಮೇ ದಮೇ।
ದಿಸ್ವಾ ರಾಜಾ ನಾಗಸೇನಂ, ಇದಂ ವಚನಮಬ್ರವಿ॥
‘‘ಕಥಿತಾ ಕಥಿಕಾ (ಸೀ॰ ಪೀ॰) ಮಯಾ ಬಹೂ ದಿಟ್ಠಾ, ಸಾಕಚ್ಛಾ ಓಸಟಾ ಬಹೂ।
ನ ತಾದಿಸಂ ಭಯಂ ಆಸಿ, ಅಜ್ಜ ತಾಸೋ ಯಥಾ ಮಮ॥
‘‘ನಿಸ್ಸಂಸಯಂ ಪರಾಜಯೋ, ಮಮ ಅಜ್ಜ ಭವಿಸ್ಸತಿ।
ಜಯೋ ಚ ನಾಗಸೇನಸ್ಸ, ಯಥಾ ಚಿತ್ತಂ ನ ಸಣ್ಠಿತ’’ನ್ತಿ॥
ಬಾಹಿರಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।