೯. ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠಪನಕ್ಖನ್ಧಕಂ
ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಯಾಚನಕಥಾ
೩೮೩. ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠಪನಕ್ಖನ್ಧಕೇ (ನನ್ದಿಮುಖಿಯಾ ರತ್ತಿಯಾತಿ ಅರುಣುಟ್ಠಿತಕಾಲೇಪಿ ಹಿ ನನ್ದಿಮುಖಾ ವಿಯ ರತ್ತಿ ಖಾಯತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ನನ್ದಿಮುಖಿಯಾ ರತ್ತಿಯಾ’’ತಿ। ಅನ್ತೋಪೂತಿನ್ತಿ ಅತ್ತಚಿತ್ತಸನ್ತಾನೇ ಕಿಲೇಸಪೂತಿಭಾವೇನ ಅನ್ತೋಪೂತಿಂ। ಅವಸ್ಸುತನ್ತಿ ಕಿಲೇಸವಸ್ಸನವಸೇನ ಅವಸ್ಸುತಂ। ಕಸಮ್ಬುಕಜಾತನ್ತಿ ಆಕಿಣ್ಣದೋಸತಾಯ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಜಾತಂ।) ಯಾವ ಬಾಹಾಗಹಣಾಪಿ ನಾಮಾತಿ ‘‘ಅಪರಿಸುದ್ಧಾ ಆನನ್ದ ಪರಿಸಾ’’ತಿ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾಯೇವ ಹಿ ತೇನ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ಏವಂ ಅಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಯಾವ ಬಾಹಾಗಹಣಾಪಿ ನಾಮ ಸೋ ಮೋಘಪುರಿಸೋ ಆಗಮೇಸ್ಸತಿ, ಅಚ್ಛರಿಯಮಿದನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
೩೮೪. ನ ಆಯತಕೇನೇವ ಪಪಾತೋತಿ ನ ಪಠಮಮೇವ ಗಮ್ಭೀರೋ; ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಗಮ್ಭೀರೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಠಿತಧಮ್ಮೋ ವೇಲಂ ನಾತಿವತ್ತತೀತಿ ವೀಚೀನಂ ಓಸಕ್ಕನಕನ್ದರಂ ಮರಿಯಾದವೇಲಂ ನಾತಿಕ್ಕಮತಿ। ತೀರಂ ವಾಹೇತೀತಿ ತೀರತೋ ಅಪ್ಪೇತಿ; ಉಸ್ಸಾರೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಞ್ಞಾಪಟಿವೇಧೋತಿ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿ।
೩೮೫. ಛನ್ನಮತಿವಸ್ಸತೀತಿ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತೋ ಅಞ್ಞಂ ನವಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜತಿ ಇದಮೇತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ವಿವಟಂ ನಾತಿವಸ್ಸತೀತಿ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿವರನ್ತೋ ಅಞ್ಞಂ ನಾಪಜ್ಜತಿ ಇದಮೇತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ।
ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಯಾಚನಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸವನಾರಹಕಥಾ
೩೮೬. ಠಪಿತಂ ಹೋತಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪುರೇ ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಾ ಠಪಿತಮ್ಪಿ ಅಟ್ಠಪಿತಂ ಹೋತಿ, ಖೇತ್ತೇ ಠಪಿತಮೇವ ಪನ ಠಪಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸುಣಾತು ಮೇ, ಭನ್ತೇ ಸಙ್ಘೋ, ಅಜ್ಜುಪೋಸಥೋ ಪನ್ನರಸೋ, ಯದಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪತ್ತಕಲ್ಲಂ, ಸಙ್ಘೋ ಉಪೋಸಥಂ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಯಾವ ರೇ-ಕಾರಂ ಭಣತಿ, ತಾವ ಠಪೇತಬ್ಬಂ, ಇದಞ್ಹಿ ಖೇತ್ತಂ। ಯ್ಯ-ಕಾರೇ ಪನ ವುತ್ತೇ ಠಪೇನ್ತೇನ ಪಚ್ಛಾ ಠಪಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ‘‘ಸುಣಾತು ಮೇ’’ತಿ ಅನಾರದ್ಧೇಯೇವ ಠಪೇನ್ತೇನ ಪುರೇ ಠಪಿತಂ ಹೋತಿ।
ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸವನಾರಹಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಧಮ್ಮಿಕಾಧಮ್ಮಿಕಪಾತಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠಪನಕಥಾ
೩೮೭. ಅಮೂಲಿಕಾಯ ಸೀಲವಿಪತ್ತಿಯಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಠಪೇತಿ ಅಕತಾಯಾತಿ ತೇನ ಪುಗ್ಗಲೇನ ಸಾ ವಿಪತ್ತಿ ಕತಾ ವಾ ಹೋತು ಅಕತಾ ವಾ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠಪನಕಸ್ಸ ಸಞ್ಞಾಅಮೂಲಿಕವಸೇನ ಅಮೂಲಿಕಾ ಹೋತಿ। ಕತಾಕತಾಯಾತಿ ಕತಞ್ಚ ಅಕತಞ್ಚ ಉಭಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ।
ಧಮ್ಮಿಕಂ ಸಾಮಗ್ಗಿಂ ನ ಉಪೇತೀತಿ ಕಮ್ಮಂ ಕೋಪೇತುಕಾಮತಾಯ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಕಮ್ಮೇ ಕರೀಯಮಾನೇ ನೇವ ಆಗಚ್ಛತಿ, ನ ಛನ್ದಂ ದೇತಿ, ಸಮ್ಮುಖೀಭೂತೋವ ಪಟಿಕ್ಕೋಸತಿ, ತೇನ ದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಇಚ್ಚಸ್ಸಾಪಿ ಸಾಪತ್ತಿಕಸ್ಸೇವ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಠಪಿತಂ ಹೋತಿ। ಪಚ್ಚಾದಿಯತೀತಿ ‘‘ಪುನ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಪಚ್ಚಾದಿಯತಿ, ತೇನ ಉಕ್ಕೋಟನಕೇನ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಇಚ್ಚಸ್ಸಾಪಿ ಸಾಪತ್ತಿಕಸ್ಸೇವ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಠಪಿತಂ ಹೋತಿ।
ಧಮ್ಮಿಕಾಧಮ್ಮಿಕಪಾತಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠಪನಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಧಮ್ಮಿಕಪಾತಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠಪನಕಥಾ
೩೮೮. ಯೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಯೇಹಿ ಲಿಙ್ಗೇಹಿ ಯೇಹಿ ನಿಮಿತ್ತೇಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಮಗ್ಗೇನಮಗ್ಗಪಟಿಪಾದನಾದೀಸು ಆಕಾರಾದಿಸಞ್ಞಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತೇನ ದಿಟ್ಠೇನ ತೇನ ಸುತೇನ ತಾಯ ಪರಿಸಙ್ಕಾಯಾತಿ ಏತ್ಥ ದಿಟ್ಠಞ್ಚ ಸುತಞ್ಚ ಪಾಳಿಯಂ
ಧಮ್ಮಿಕಪಾತಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠಪನಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಅತ್ತಾದಾನಅಙ್ಗಕಥಾ
೩೯೮. ಅತ್ತಾದಾನಂ ಆದಾತುಕಾಮೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಸಾಸನಂ ಸೋಧೇತುಕಾಮೋ ಭಿಕ್ಖು ಯಂ ಅಧಿಕರಣಂ ಅತ್ತನಾ ಆದಿಯತಿ, ತಂ ಅತ್ತಾದಾನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಕಾಲೋ ಇಮಂ ಅತ್ತಾದಾನಂ ಆದಾತುನ್ತಿ ಏತ್ಥ ರಾಜಭಯಂ ಚೋರಭಯಂ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಭಯಂ ವಸ್ಸಾರತ್ತೋತಿ ಅಯಂ ಅಕಾಲೋ, ವಿಪರೀತೋ ಕಾಲೋ।
ಅಭೂತಂ ಇದಂ ಅತ್ತಾದಾನನ್ತಿ ಅಸನ್ತಮಿದಂ, ಮಯಾ ಅಧಮ್ಮೋ ವಾ ಧಮ್ಮೋತಿ, ಧಮ್ಮೋ ವಾ ಅಧಮ್ಮೋತಿ, ಅವಿನಯೋ ವಾ ವಿನಯೋತಿ, ವಿನಯೋ ವಾ ಅವಿನಯೋತಿ, ದುಸ್ಸೀಲೋ ವಾ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸೀಲವಾತಿ, ಸೀಲವಾ ವಾ ದುಸ್ಸೀಲೋತಿ ಗಹಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ; ವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಭೂತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅನತ್ಥಸಂಹಿತಂ ಇದಂ ಅತ್ತಾದಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ
ನ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠೇ ಸಮ್ಭತ್ತೇ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅಪ್ಪೇಕದಾ ಹಿ ರಾಜಭಯಾದೀಸು ಏವರೂಪಾ ಅತ್ತನೋ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಲದ್ಧುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ನ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ
ಭವಿಸ್ಸತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ತತೋನಿದಾನಂ ಭಣ್ಡನನ್ತಿ ಕೋಸಮ್ಬಕಾನಂ ವಿಯ ಭಣ್ಡನಂ ಕಲಹೋ ವಿಗ್ಗಹೋ ವಿವಾದೋ ಸಙ್ಘಭೇದೋ ಚ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ। ಪಚ್ಛಾಪಿ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಕರಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಸುಭದ್ದಂ ವುಡ್ಢಪಬ್ಬಜಿತಂ ನಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚಸತಿಕಸಙ್ಗೀತಿಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಸ್ಸೇವ, ದಸವತ್ಥುಕೇ ಅಧಿಕರಣೇ ದಸಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಾನಿ ನಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸತ್ತಸತಿಕಸಙ್ಗೀತಿಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಆಯಸ್ಮತೋ ಯಸಸ್ಸೇವ, ಸಟ್ಠಿಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಾನಿ ನಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸಹಸ್ಸಿಕಸಙ್ಗೀತಿಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಮೋಗ್ಗಲಿಪುತ್ತತಿಸ್ಸತ್ಥೇರಸ್ಸೇವ ಚ ಪಚ್ಛಾ
ಅತ್ತಾದಾನಅಙ್ಗಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಚೋದಕೇನಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಧಮ್ಮಕಥಾ
೩೯೯. ಅಚ್ಛಿದ್ದೇನ ಅಪ್ಪಟಿಮಂಸೇನಾತಿಆದೀಸು ಯೇನ ಗಹಟ್ಠಪಬ್ಬಜಿತೇಸು ಯೋ ಕೋಚಿ ಪಹಟೋ ವಾ ಹೋತಿ, ಗಿಹೀನಂ ಗಣ್ಡಫಾಲನಾದೀನಿ ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮಾನಿ ವಾ ಕತಾನಿ, ತಸ್ಸ ಕಾಯಸಮಾಚಾರೋ ಉಪಚಿಕಾಹಿ ಖಾಯಿತತಾಲಪಣ್ಣಮಿವ ಛಿದ್ದೋ ಚ ಪಟಿಮಾಸಿತುಂ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಕಡ್ಢಿತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತಾಯ ಸಪ್ಪಟಿಮಂಸೋ ಚ ಹೋತಿ, ವಿಪರೀತೋ ಅಚ್ಛಿದ್ದೋ ಅಪ್ಪಟಿಮಂಸೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ। ವಚೀಸಮಾಚಾರೋ ಪನ ಮುಸಾವಾದಓಮಸವಾದಪೇಸುಞ್ಞಅಮೂಲಕಾನುದ್ಧಂಸನಾದೀಹಿ ಛಿದ್ದೋ ಚ ಸಪ್ಪಟಿಮಂಸೋ ಚ ಹೋತಿ, ವಿಪರೀತೋ ಅಚ್ಛಿದ್ದೋ ಅಪ್ಪಟಿಮಂಸೋ।
ಮೇತ್ತಂ ನು ಖೋ ಮೇ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಪಲಿಬೋಧೇ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಭಾವನಾನುಯೋಗೇನ ಅಧಿಗತಂ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಂ। ಅನಾಘಾತನ್ತಿ ಆಘಾತವಿರಹಿತಂ, ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಸೇನ ವಿಹತಾಘಾತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ಪನಾವುಸೋ ಕತ್ಥ ವುತ್ತಂ ಭಗವತಾತಿ ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಕತರಸ್ಮಿಂ ನಗರೇ ವುತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಚೋದಕೇನಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಧಮ್ಮಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಚೋದಕೇನಉಪಟ್ಠಾಪೇತಬ್ಬಕಥಾ
೪೦೦. ಕಾಲೇನ ವಕ್ಖಾಮೀತಿಆದೀಸು ಏಕೋ ಏಕಂ ಓಕಾಸಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಚೋದೇನ್ತೋ ಕಾಲೇನ ವದತಿ ನಾಮ। ಸಙ್ಘಮಜ್ಝಗಣಮಜ್ಝಸಲಾಕಗ್ಗಯಾಗುಅಗ್ಗವಿತಕ್ಕಮಾಳಕಭಿಕ್ಖಾಚಾರಮಗ್ಗಆಸನಸಾಲಾದೀಸು ಉಪಟ್ಠಾಕೇಹಿ ಪರಿವಾರಿತಕ್ಖಣೇ ವಾ ಚೋದೇನ್ತೋ ಅಕಾಲೇನ ವದತಿ ನಾಮ। ತಚ್ಛೇನ ವದನ್ತೋ ಭೂತೇನ ವದತಿ ನಾಮ। ‘‘ಅಮ್ಭೋ ಮಹಲ್ಲಕ, ಪರಿಸಾವಚರ, ಪಂಸುಕೂಲಿಕ, ಧಮ್ಮಕಥಿಕ, ಪತಿರೂಪಂ ತವ ಇದ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತೋ ಫರುಸೇನ ವದತಿ ನಾಮ। ಕಾರಣನಿಸ್ಸಿತಂ ಪನ ಕತ್ವಾ ‘‘ಭನ್ತೇ ಮಹಲ್ಲಕತ್ಥ, ಪರಿಸಾವಚರಾ, ಪಂಸುಕೂಲಿಕಾ, ಧಮ್ಮಕಥಿಕತ್ಥ, ಪತಿರೂಪಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಇದ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತೋ ಸಣ್ಹೇನ ವದತಿ ನಾಮ। ಕಾರಣನಿಸ್ಸಿತಂ ಕತ್ವಾ ವದನ್ತೋ ಅತ್ಥಸಂಹಿತೇನ ವದತಿ ನಾಮ। ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೋ ವಕ್ಖಾಮಿ ನೋ ದೋಸನ್ತರೋತಿ ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ವಕ್ಖಾಮಿ, ನ ದುಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ।
ಚೋದಕೇನಉಪಟ್ಠಾಪೇತಬ್ಬಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಚೋದಕಚುದಿತಕಪಟಿಸಂಯುತ್ತಕಥಾ
೪೦೧. ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಮನಸಿಕರಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ। ಕಾರುಞ್ಞತಾತಿ ಕರುಣಾಭಾವೋ। ಇಮಿನಾ ಕರುಣಞ್ಚ ಕರುಣಾಪುಬ್ಬಭಾಗಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ಹಿತೇಸಿತಾತಿ ಹಿತಗವೇಸನತಾ। ಅನುಕಮ್ಪಿತಾತಿ ತೇನ ಹಿತೇನ ಸಂಯೋಜನತಾ। ದ್ವೀಹಿಪಿ ಮೇತ್ತಞ್ಚ ಮೇತ್ತಾಪುಬ್ಬಭಾಗಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆಪತ್ತಿವುಟ್ಠಾನತಾತಿ ಆಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಸುದ್ಧನ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪನಾ। ವತ್ಥುಂ ಚೋದೇತ್ವಾ ಸಾರೇತ್ವಾ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಯಥಾಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಕಮ್ಮಕರಣಂ ವಿನಯಪುರೇಕ್ಖಾರತಾ ನಾಮ। ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇತಿ ಯೇ ಏತೇ ಕಾರುಞ್ಞತಾತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತಾ, ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕರಿತ್ವಾ ಪರೋ ಚೋದೇತಬ್ಬೋತಿ।
ಸಚ್ಚೇ ಚ ಅಕುಪ್ಪೇ ಚಾತಿ ವಚೀಸಚ್ಚೇ ಚ ಅಕುಪ್ಪನತಾಯ ಚ। ಚುದಿತಕೇನ ಹಿ ಸಚ್ಚಞ್ಚ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ಕೋಪೋ ಚ ನ ಕಾತಬ್ಬೋ। ನೇವ ಅತ್ತನಾ ಕುಜ್ಝಿತಬ್ಬೋ, ನ ಪರೋ ಘಟ್ಟೇತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
ಚೋದಕಚುದಿತಕಪಟಿಸಂಯುತ್ತಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಟ್ಠಪನಕ್ಖನ್ಧಕವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।