ಕಥಿನಭೇದಂ
ಕಥಿನಅತ್ಥತಾದಿವಣ್ಣನಾ
೪೦೩. ಕಥಿನೇ ಅಟ್ಠ ಮಾತಿಕಾತಿ ಖನ್ಧಕೇ ವುತ್ತಾ ಪಕ್ಕಮನನ್ತಿಕಾದಿಕಾ ಅಟ್ಠ। ಪಲಿಬೋಧಾನಿಸಂಸಾಪಿ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಾ ಏವ।
೪೦೪. ಪಯೋಗಸ್ಸಾತಿ ಚೀವರಧೋವನಾದಿನೋ ಸತ್ತವಿಧಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಕರಣಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಯೋ ಉದಕಾಹರಣಾದಿಕೋ ಪಯೋಗೋ ಕಯಿರತಿ, ತಸ್ಸ ಪಯೋಗಸ್ಸ। ಕತಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಅನಾಗತವಸೇನ ಅನನ್ತರಾ ಹುತ್ವಾ ಕತಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮನನ್ತರಪಚ್ಚಯೇನಾತಿ ಸುಟ್ಠು ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೇನ, ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯಮೇವ ಆಸನ್ನತರಂ ಕತ್ವಾ ಪುಚ್ಛತಿ। ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇನಾತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಸ್ಸ ಪಯೋಗಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಯಂ ಆಧಾರಭಾವಂ ಉಪಗತಾ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ ಕತಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇನಾತಿ ಉಪೇತೇನ ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇನ; ನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಮೇವ ಉಪಗತತರಂ ಕತ್ವಾ ಪುಚ್ಛತಿ। ಪುರೇಜಾತಪಚ್ಚಯೇನಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪಠಮಂ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಭಾವಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ಪಚ್ಛಾಜಾತಪಚ್ಚಯೇನಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಭಾವಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ಸಹಜಾತಪಚ್ಚಯೇನಾತಿ ಇಮಿನಾ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾನಂ ಪಚ್ಚಯಭಾವಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ಪುಬ್ಬಕರಣಸ್ಸಾತಿ ಧೋವನಾದಿನೋ ಪುಬ್ಬಕರಣಸ್ಸ। ಪಚ್ಚುದ್ಧಾರಸ್ಸಾತಿ ಪುರಾಣಸಙ್ಘಾಟಿಆದೀನಂ ಪಚ್ಚುದ್ಧರಣಸ್ಸ। ಅಧಿಟ್ಠಾನಸ್ಸಾತಿ ಕಥಿನಚೀವರಾಧಿಟ್ಠಾನಸ್ಸ। ಅತ್ಥಾರಸ್ಸಾತಿ ಕಥಿನತ್ಥಾರಸ್ಸ। ಮಾತಿಕಾನಞ್ಚ ಪಲಿಬೋಧಾನಞ್ಚಾತಿ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಮಾತಿಕಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಞ್ಚ ಪಲಿಬೋಧಾನಂ। ವತ್ಥುಸ್ಸಾತಿ ಸಙ್ಘಾಟಿಆದಿನೋ ಕಥಿನವತ್ಥುಸ್ಸ; ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
ಏವಂ ಯಞ್ಚ ಲಬ್ಭತಿ ಯಞ್ಚ ನ ಲಬ್ಭತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯಂ ಯಸ್ಸ ಲಬ್ಭತಿ, ತದೇವ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಪುಬ್ಬಕರಣಂ ಪಯೋಗಸ್ಸಾತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಯೋಗಸ್ಸ
ಪುಬ್ಬಕರಣನಿದಾನಾದಿವಿಭಾಗವಣ್ಣನಾ
೪೦೫. ಪುಬ್ಬಕರಣಂ ಕಿಂನಿದಾನನ್ತಿಆದಿಪುಚ್ಛಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
೪೦೬-೭. ‘‘ಪಯೋಗೋ ಕಿಂನಿದಾನೋ’’ತಿಆದೀಸು ಪುಚ್ಛಾದ್ವಯವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇಸು ಹೇತುನಿದಾನೋ ಪಚ್ಚಯನಿದಾನೋತಿ ಏತ್ಥ ಛ ಚೀವರಾನಿ ಹೇತು ಚೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ಚಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಪುಬ್ಬಪಯೋಗಾದೀನಞ್ಹಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ತಾನಿಯೇವ ಹೇತು, ತಾನಿ ಪಚ್ಚಯೋ। ನ ಹಿ ಛಬ್ಬಿಧೇ ಚೀವರೇ ಅಸತಿ ಪಯೋಗೋ ಅತ್ಥಿ, ನ ಪುಬ್ಬಕರಣಾದೀನಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪಯೋಗೋ ಹೇತುನಿದಾನೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
೪೦೮. ಸಙ್ಗಹವಾರೇ – ವಚೀಭೇದೇನಾತಿ ‘‘ಇಮಾಯ ಸಙ್ಘಾಟಿಯಾ, ಇಮಿನಾ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗೇನ, ಇಮಿನಾ ಅನ್ತರವಾಸಕೇನ ಕಥಿನಂ ಅತ್ಥರಾಮೀ’’ತಿ ಏತೇನ ವಚೀಭೇದೇನ। ಕತಿಮೂಲಾದಿಪುಚ್ಛಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ – ಕಿರಿಯಾ ಮಜ್ಝೇತಿ ಪಚ್ಚುದ್ಧಾರೋ ಚೇವ ಅಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ।
೪೧೧. ವತ್ಥುವಿಪನ್ನಂ ಹೋತೀತಿ ಅಕಪ್ಪಿಯದುಸ್ಸಂ ಹೋತಿ। ಕಾಲವಿಪನ್ನಂ ನಾಮ ಅಜ್ಜ ದಾಯಕೇಹಿ ದಿನ್ನಂ ಸ್ವೇ ಸಙ್ಘೋ ಕಥಿನತ್ಥಾರಕಸ್ಸ ದೇತಿ। ಕರಣವಿಪನ್ನಂ ನಾಮ ತದಹೇವ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಕತಂ।
ಕಥಿನಾದಿಜಾನಿತಬ್ಬವಿಭಾಗವಣ್ಣನಾ
೪೧೨. ಕಥಿನಂ ತೇಸಞ್ಞೇವ ಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಯೇಸು ರೂಪಾದಿಧಮ್ಮೇಸು ಸತಿ ಕಥಿನಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತೇಸಂ ಸಮೋಧಾನಂ ಮಿಸ್ಸೀಭಾವೋ। ನಾಮಂ ನಾಮಕಮ್ಮನ್ತಿಆದಿನಾ ಪನ ‘‘ಕಥಿನ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಬಹೂಸು ಧಮ್ಮೇಸು ನಾಮಮತ್ತಂ, ನ ಪರಮತ್ಥತೋ ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಅತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
ಚತುವೀಸತಿಯಾ ಆಕಾರೇಹೀತಿ ‘‘ನ ಉಲ್ಲಿಖಿತಮತ್ತೇನಾ’’ತಿಆದೀಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಕಾರಣೇಹಿ। ಸತ್ತರಸಹಿ ಆಕಾರೇಹೀತಿ ‘‘ಅಹತೇನ ಅತ್ಥತಂ ಹೋತಿ ಕಥಿನ’’ನ್ತಿಆದೀಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಕಾರಣೇಹಿ। ನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮಾದೀಸು ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಂ ಕಥಿನಕ್ಖನ್ಧಕವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತಂ।
೪೧೬. ಏಕುಪ್ಪಾದಾ ಏಕನಿರೋಧಾತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಪಿ ಏಕತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾಪಿ ಏಕತೋ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಏಕುಪ್ಪಾದಾ ನಾನಾನಿರೋಧಾತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಏಕತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನಿರುಜ್ಝಮಾನಾ ನಾನಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ
ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ವಿನಯಸಂವಣ್ಣನಾಯ
ಕಥಿನಭೇದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಪಞ್ಞತ್ತಿವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।