೭. ಸೇಖಿಯಕಣ್ಡಂ
೧. ಪರಿಮಣ್ಡಲವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
ಸೇಖಿಯೇಸು ಸಿಕ್ಖಿತಸಿಕ್ಖೇನಾತಿ ಚತೂಹಿ ಮಗ್ಗೇಹಿ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ ಸಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಠಿತೇನ, ಸಬ್ಬಸೋ ಪರಿನಿಟ್ಠಿತಕಿಚ್ಚೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಾದಿನಾತಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಲೋಕಧಮ್ಮೇಹಿ ಅಕಮ್ಪಿಯಟ್ಠೇನ ತಾದಿನಾ।
೫೭೬. ಸಿಕ್ಖಾ ಕರಣೀಯಾತಿ ‘‘ಏವಂ ನಿವಾಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆರಾಮೇಪಿ ಅನ್ತರಘರೇಪಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಾ ಕತ್ತಬ್ಬಾ। ಏತ್ಥ ಚ ಯಸ್ಮಾ ವತ್ತಕ್ಖನ್ಧಕೇ ವುತ್ತವತ್ತಾನಿಪಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಸೇಖಿಯಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಾರಾಜಿಕಾದೀಸು ವಿಯ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನ ಕತೋ, ಚಾರಿತ್ತನಯದಸ್ಸನತ್ಥಞ್ಚ ‘‘ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಓಲಮ್ಬೇನ್ತೋ ನಿವಾಸೇಯ್ಯ, ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಆಪತ್ತಿನಾಮೇನ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾ ಕರಣೀಯಾ’’ತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಪಾಳಿ ಆರೋಪಿತಾ। ಪದಭಾಜನೇ ಪನ ‘‘ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅನಾದರಿಯಕರಣೇ ದುಕ್ಕಟಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವುತ್ತನ್ತಿ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ಅಟ್ಠಙ್ಗುಲಮತ್ತಂ ಓತಾರೇತ್ವಾ ನಿವತ್ಥಮೇವ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಚತುರಙ್ಗುಲಮತ್ತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಉಭೋಪೇತೇ ಅಟ್ಠಕಥಾವಾದಾ ಏಕಪರಿಚ್ಛೇದಾ। ತೇ ಸಬ್ಬೇತಿ ನಿವಾಸನದೋಸಾ।
ತಂ ಪನಾತಿ ತಂ ಅನಾದರಿಯಂ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಕುರುನ್ದಿವಾದಂ ಪಚ್ಛಾ ವದನ್ತೇನ ‘‘ಪರಿಮಣ್ಡಲಂ ನಿವಾಸೇತುಂ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ಪತಿಟ್ಠಾಪಿತೋ, ತಥಾಪಿ ನಿವಾಸನವತ್ತಂ ಸಾಧುಕಂ ಉಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಮೇವ। ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಅನಾದರಿಯಂ ಸಿಯಾ। ತೇನೇವ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಪರಿಮಣ್ಡಲಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ) ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಪರಿಮಣ್ಡಲಂ ನಿವಾಸೇತುಂ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಅಪಿಚ ನಿವಾಸನವತ್ತಂ ಉಗ್ಗಹೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।
ಸಚಿತ್ತಕನ್ತಿ ವತ್ಥುವಿಜಾನನಚಿತ್ತೇನ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಿಜಾನನಚಿತ್ತೇನ ಚ ಸಚಿತ್ತಕಂ ‘‘ಅನಾದರಿಯಂ ಪಟಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ। ‘‘ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿ ವಿಯ ನಿವಾಸನದೋಸೋ ಲೋಕಗರಹಿತೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜ’’ನ್ತಿ ಫುಸ್ಸದೇವತ್ಥೇರೋ ಆಹ। ಉಪತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ಪನ ‘‘ಯಸ್ಮಾ ಅನಾದರಿಯವಸೇನೇವ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಕೇವಲಂ ಅಕುಸಲಮೇವ, ತಞ್ಚ ಪಕತಿಯಾ ವಜ್ಜಂ, ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ವೀತಿಕ್ಕಮನಞ್ಚ
೫೭೭. ದುತಿಯಾದೀಸು ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಂ ಗಿಹಿಪಾರುತನ್ತಿ ಸೇತಪಟಪಾರುತಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಪಾರುತಂ ಏಕಸಾಟಕಪಾರುತನ್ತಿಆದಿ ಅನೇಕಪ್ಪಭೇದಂ ಗಿಹಿಪಾರುತಂ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ ಖನ್ಧಕೇಯೇವ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ವಿಹಾರೇಪೀತಿ ಬುದ್ಧುಪಟ್ಠಾನಾದಿಕಾಲಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ।
೫೭೮. ‘‘ಸುಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಸಸೀಸಂ ಪಾರುತೋ ಸಬ್ಬಥಾ ಸುಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನತ್ತಾ ಸುಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ನಾಮ ಹೋತೀ’’ತಿ ಯಸ್ಸ ಸಿಯಾ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ನ ಸಸೀಸಂ ಪಾರುತೇನಾ’’ತಿಆದಿ।
೫೮೨. ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ಠತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಗಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ಪರಿಸ್ಸಯಾಭಾವಂ ಓಲೋಕೇತುಂ ಲಭತಿಯೇವ, ತಥಾ ಗಾಮೇ ಪೂಜ’’ನ್ತಿ ತೀಸುಪಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇಸು ವುತ್ತಂ।
ಪರಿಮಣ್ಡಲವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೨. ಉಜ್ಜಗ್ಘಿಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
೫೮೬. ದುತಿಯವಗ್ಗೇ ಹಸನೀಯಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿನ್ತಿ ಹಾಸಜನಕೇ ಕಾರಣೇ।
ಉಜ್ಜಗ್ಘಿಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೩. ಖಮ್ಭಕತವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
೬೦೩. ತತಿಯವಗ್ಗೇ ಪತ್ತೇ ಸಞ್ಞಾ ಪತ್ತಸಞ್ಞಾ, ಸಾ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಪತ್ತಸಞ್ಞೀ, ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನೇ ಉಪನಿಬನ್ಧಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಪನ ಅನಾದಿಯಿತ್ವಾ ಅತ್ಥಮತ್ತಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪತ್ತೇ ಸಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
೬೦೪. ಓಲೋಣೀತಿ ಸಾಕಸೂಪೇಯ್ಯ-ಗ್ಗಹಣೇನ ಯಾ ಕಾಚಿ ಸೂಪೇಯ್ಯಸಾಕೇಹಿ ಮಂಸರಸಾದೀನೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಅವಸೇಸಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಬ್ಯಞ್ಜನವಿಕತಿ ಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತೇನೇವ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಸಮಸೂಪಕಪಟಿಗ್ಗಹಣಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ) ವುತ್ತಂ ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಪನ ಸೂಪಂ ಅವಸೇಸಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಸೂಪೇಯ್ಯಾ ಬ್ಯಞ್ಜನವಿಕತಿ ರಸರಸೋ ನಾಮ ಹೋತೀ’’ತಿ।
೬೦೫. ಸಮಪುಣ್ಣನ್ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನುಪಗಸ್ಸ ಪತ್ತಸ್ಸ ಅನ್ತೋಮುಖವಟ್ಟಿಲೇಖಂ ಅನತಿಕ್ಕಾಮೇತ್ವಾ ರಚಿತಂ। ಸಮಭರಿತನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಫಲಾಫಲಾದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಓದನಾದಿಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಹೇಟ್ಠಾ ಓರೋಹತೀತಿ ಸಮನ್ತಾ ಓಕಾಸಸಬ್ಭಾವತೋ ಚಾಲಿಯಮಾನಂ ಹೇಟ್ಠಾ ಭಸ್ಸತಿ। ಮತ್ಥಕೇ ಥೂಪೀಕತಂ ಪೂವಮೇವ ವಟಂಸಕಸದಿಸತ್ತಾ ‘‘ಪೂವವಟಂಸಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪುಪ್ಫವಟಂಸಕಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
ಯಸ್ಮಾ ‘‘ಸಮತಿತ್ತಿಕೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವಚನಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಸಮ್ಪುಣ್ಣೋ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ ದೀಪೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥಗತೇ ಪತ್ತೇ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ದಿಯ್ಯಮಾನೋ ಥೂಪೀಕತೋಪಿ ಚೇ ಹೋತಿ, ವಟ್ಟತೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ‘‘ಥೂಪೀಕತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ಹಿ ವಚನಂ ಪಠಮಂ ಥೂಪೀಕತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಚ್ಛಾ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹತೋ ಆಪತ್ತೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ‘‘ಪತ್ತೇ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹತೋ ಚ ಥೂಪೀಕತಂ ಹೋತಿ, ವಟ್ಟತಿ ಅಥೂಪೀಕತಸ್ಸ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ, ಪಯೋಗೋ ಪನ ನತ್ಥಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಪುಬ್ಬದೇಸಾ’’ತಿ ಕೇನಚಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ನ ಸಾರತೋ ಪಚ್ಚೇತಬ್ಬಂ। ‘‘ನ ಥೂಪೀಕತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀ’’ತಿ ವಚನಂ ಪಠಮಂ ಥೂಪೀಕತಸ್ಸೇವ ಪಚ್ಛಾ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನಂ ದೀಪೇತಿ। ನ ಹಿ ಹತ್ಥಗತೇಪಿ ಪತ್ತೇ ದಿಯ್ಯಮಾನಂ ಥೂಪೀಕತಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಥೂಪೀಕತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತೇನ ಸಮತಿತ್ತಿಕೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತೋತಿ ಸಕ್ಕಾ ವಿಞ್ಞಾತುಂ। ‘‘ಥೂಪೀಕತ’’ನ್ತಿ ಚ ಭಾವನಪುಂಸಕನಿದ್ದೇಸೇ ಗಯ್ಹಮಾನೇ ಅಯಮತ್ಥೋ ಸುಟ್ಠುತರಂ ಪಾಕಟೋಯೇವಾತಿ।
ಖಮ್ಭಕತವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೪. ಸಕ್ಕಚ್ಚವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
೬೦೮. ಚತುತ್ಥವಗ್ಗೇ ಸಪದಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ದಾನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅವಖಣ್ಡನಂ, ಅಪೇತಂ ದಾನತೋ ಅಪದಾನಂ, ಅನವಖಣ್ಡನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಹ ಅಪದಾನೇನ ಸಪದಾನಂ, ಅವಖಣ್ಡನವಿರಹಿತಂ ‘‘ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಓಧಿಂ ಅಕತ್ವಾ ಅನುಪಟಿಪಾಟಿಯಾ’’ತಿ।
೬೧೧. ಯಸ್ಮಿಂ ಮಾಘಾತಸಮಯೋ ನಾಮ। ಇಧ ಅನಾಪತ್ತಿಯಂ ಗಿಲಾನೋ ನ ಆಗತೋ, ತಸ್ಮಾ ಗಿಲಾನಸ್ಸಪಿ ಆಪತ್ತಿ। ಸೂಪೋದನವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಅಸ್ಸತಿಯಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪುನ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೀ ಹುತ್ವಾ ಛಡ್ಡೇನ್ತಸ್ಸ ಅರುಚಿಯಾ ಪವಿಸನ್ತೇ ‘ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚಾ’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ವಿಞ್ಞತ್ತಿಮ್ಪಿ ಅವಿಞ್ಞತ್ತಿಮ್ಪಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಠಿತಂ ಸಹಸಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಭುಞ್ಜನ್ತೇ ‘ಅಸ್ಸತಿಯಾ’ತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ತೀಸುಪಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇಸು ವುತ್ತಂ।
೬೧೪-೬೧೫. ಉಜ್ಝಾನೇ ಸಞ್ಞಾ ಉಜ್ಝಾನಸಞ್ಞಾ, ಸಾ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಉಜ್ಝಾನಸಞ್ಞೀ। ‘‘ಮಯೂರಣ್ಡಂ ಅತಿಮಹನ್ತ’’ನ್ತಿ ವಚನತೋ ಮಯೂರಣ್ಡಪ್ಪಮಾಣೋ ಕಬಳೋ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಮಯೂರಣ್ಡತೋ ಮಹನ್ತೋ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ‘‘ನಾತಿಮಹನ್ತ’’ನ್ತಿ ಚ ಅತಿಮಹನ್ತಸ್ಸೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾ ಖುದ್ದಕೇ ಆಪತ್ತಿ ನ ದಿಸ್ಸತಿ। ‘‘ಮಯೂರಣ್ಡಂ ಅತಿಮಹನ್ತಂ, ಕುಕ್ಕುಟಣ್ಡಂ ಅತಿಖುದ್ದಕಂ, ತೇಸಂ ವೇಮಜ್ಝಪ್ಪಮಾಣೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ಸಾರುಪ್ಪವಸೇನ ಖುದ್ದಕಮ್ಪಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನ ದಸ್ಸಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
ಸಕ್ಕಚ್ಚವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೫. ಕಬಳವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
೬೧೮. ಪಞ್ಚಮವಗ್ಗೇ ಸಬ್ಬಂ ಹತ್ಥನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಹತ್ಥ-ಸದ್ದೋ ತದೇಕದೇಸೇಸು ಅಙ್ಗುಲೀಸು ದಟ್ಠಬ್ಬೋ ‘‘ಹತ್ಥಮುದ್ದಾ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ, ಸಮುದಾಯೇ ಪವತ್ತವೋಹಾರಸ್ಸ ಅವಯವೇಪಿ ವತ್ತನತೋ ಏಕಙ್ಗುಲಿಮ್ಪಿ ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ।
ಕಬಳವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೬. ಸುರುಸುರುವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
೬೨೭. ಛಟ್ಠವಗ್ಗೇ ಸೀತೀಕತೋತಿ ಸೀತಟ್ಟೋ, ಸೀತಪೀಳಿತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಿಲಕಬುದ್ಧೋತಿ ಪರಿಹಾಸವಚನಮೇತಂ। ಸಿಲಕಞ್ಹಿ ಕಞ್ಚಿ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತಿ।
೬೩೪. ವಿಲೀವಚ್ಛತ್ತನ್ತಿ ತತ್ಥಜಾತಕದಣ್ಡಕೇನ ಕತನ್ತಿ ತಾಲಪಣ್ಣಂ ಸಹ ದಣ್ಡಕೇನ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಮೇವ ಛತ್ತದಣ್ಡಂ ಕರೋನ್ತಿ ಗೋಪಾಲಕಾದಯೋ ವಿಯ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ಛತ್ತಪಾದುಕಾಯ ವಾ ಠಿತಂ ಹೋತೀತಿ ಏತ್ಥ ಛತ್ತಪಾದುಕಾ ವುಚ್ಚತಿ ಛತ್ತಾಧಾರೋ। ಯಸ್ಮಿಂ ಛತ್ತಂ ಅಪತಮಾನಂ ಕತ್ವಾ ಠಪೇನ್ತಿ, ತಾದಿಸಿಕಾಯ ಛತ್ತಪಾದುಕಾಯ ಠಿತಂ ಛತ್ತಂ ‘‘ಛತ್ತ’’ನ್ತಿ ಅಜ್ಝಾಹರಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಛತ್ತಂ ಛತ್ತಪಾದುಕಾಯ ಠಿತ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ, ತತ್ಥಾಪಿ ಅಯಮೇವತ್ಥೋ।
೬೩೭. ಚಾಪೋತಿ ಮಜ್ಝೇ ವಙ್ಕಾ ಕಾಚದಣ್ಡಸದಿಸಾ ಧನುವಿಕತಿ। ಕೋದಣ್ಡೋತಿ ವಟ್ಟಲದಣ್ಡಾ ಧನುವಿಕತಿ। ಪಟಿಮುಕ್ಕನ್ತಿ ಪವೇಸಿತಂ ಲಗ್ಗಿತಂ।
ಸುರುಸುರುವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
೭. ಪಾದುಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
೬೪೭. ಸತ್ತಮವಗ್ಗೇ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ಹುತ್ವಾತಿ ಸೋ ಕಿರ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಉಯ್ಯಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಮ್ಬಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಸಾಖಾಯ ಸಾಖಂ ಅಮ್ಬಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ವಿಚರಿ। ತಸ್ಸ ತಥಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸೇವ ರತ್ತಿ ವಿಭಾಯಿ। ಸೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಸಚೇ ಇದಾನಿ ಓತರಿತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ದಿಸ್ವಾ ಮಂ ಚೋರೋತಿ ಗಹೇಸ್ಸನ್ತಿ, ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಅಥೇಕಂ ವಿಟಪಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ನಿಲೀನೋ ಅಚ್ಛಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಸೋ ರುಕ್ಖತೋ ಓತರನ್ತೋ ಏಕಂ ಓಲಮ್ಬಿನಿಸಾಖಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅನ್ತರೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ತೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅನ್ತರಾ ರುಕ್ಖತೋ ಪತಿತೋ’’ತಿ। ಪಾಳಿಯಾ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನನ್ತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಗಹಣಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ।
ಜಾತಕಪಾಳಿಯಂ (ಜಾ॰ ೧.೪.೩೩) ಪನ ಅಯಂ ಗಾಥಾ –
‘‘ಸಬ್ಬಮಿದಂ ಚರಿಮಂ ಕತಂ, ಉಭೋ ಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸರೇ।
ಉಭೋ ಪಕತಿಯಾ ಚುತಾ, ಯೋ ಚಾಯಂ ಮನ್ತೇಜ್ಝಾಪೇತಿ।
ಯೋ ಚ ಮನ್ತಂ ಅಧೀಯತೀ’’ತಿ॥ –
ಏವಮಾಗತಾ। ತಸ್ಸಾಯಮತ್ಥೋ (ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩.೪.೩೩) – ಸಬ್ಬಮಿದಂ ಚರಿಮಂ ಕತನ್ತಿ ಯಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ತೀಹಿ ಜನೇಹಿ ಕತಂ, ಸಬ್ಬಮಿದಂ ಕಿಚ್ಚಂ ಲಾಮಕಂ ನಿಮ್ಮರಿಯಾದಂ ಅಧಮ್ಮಿಕಂ। ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ‘‘ಉಭೋ ಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸರೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಉಭೋತಿ ಇಮೇ ದ್ವೇಪಿ ಜನಾ ಗರುಕಾರಾರಹಂ ಪೋರಾಣಕಧಮ್ಮಂ ನ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ತತೋವ ಧಮ್ಮಪಕತಿತೋ ಚುತಾ। ಧಮ್ಮೋ ಹಿ ಪಠಮುಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ಪಕತಿ ನಾಮ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ –
‘‘ಧಮ್ಮೋ
ಪಚ್ಛಾ ಅಧಮ್ಮೋ ಉದಪಾದಿ ಲೋಕೇ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧೧.೨೮)।
ಯೋ ಚಾಯನ್ತಿ ಯೋ ಚ ಅಯಂ ನೀಚೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಮನ್ತೇ ಅಜ್ಝಾಪೇತಿ, ಯೋ ಚ ಉಚ್ಚೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಅಧೀಯತೀತಿ।
ಸಾಲೀನನ್ತಿ ಅಯಂ ಗಾಥಾಪಿ –
‘‘ಸಾಲೀನಂ ಓದನಂ ಭುಞ್ಜೇ, ಸುಚಿಂ ಮಂಸೂಪಸೇಚನಂ।
ತಸ್ಮಾ ಏತಂ ನ ಸೇವಾಮಿ, ಧಮ್ಮಂ ಇಸೀಹಿ ಸೇವಿತ’’ನ್ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೪.೩೪) –
ಏವಂ ಜಾತಕೇ ಆಗತಾ। ತತ್ಥ ಸುಚಿನ್ತಿ ಪಣ್ಡರಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ। ಮಂಸೂಪಸೇಚನನ್ತಿ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾಯ ಮಂಸವಿಕತಿಯಾ ಸಿತ್ತಂ ಭುಞ್ಜೇ, ಭುಞ್ಜಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಪಾಕಟಮೇವ।
ಧಿರತ್ಥೂತಿ ಧಿ ಅತ್ಥು, ನಿನ್ದಾ ಭವತೂತಿ ಅತ್ಥೋ, ಗರಹಾಮ ತಂ ಮಯನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಲದ್ಧಲಾಭೋತಿ ಧನಲಾಭಂ ಯಸಲಾಭಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ವಿನಿಪಾತನಹೇತುನಾತಿ ವಿನಿಪಾತನಸ್ಸ ಹೇತುಭಾವೇನ। ವುತ್ತಿ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತೋ ದುವಿಧೋಪಿ ಲಾಭೋ ಅಪಾಯಸಂವತ್ತನಿಕತಾಯ ಸಮ್ಪರಾಯೇ ವಿನಿಪಾತನಹೇತುಭಾವೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಸಮ್ಪತಿ ಅಧಮ್ಮಚರಣೇನ ಪವತ್ತನತೋ ಚ ವುತ್ತಿ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವರೂಪಾ ಯಾ ವುತ್ತೀತಿ ಏವರೂಪಾ ಧನಲಾಭಯಸಲಾಭಸಙ್ಖಾತಾ ಯಾ ವುತ್ತಿ। ಅಧಮ್ಮಚರಣೇನ ವಾತಿ ವಾ-ಸದ್ದೋ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನತ್ಥೋ। ತ್ವನ್ತಿ ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ, ತಂ ಇಚ್ಚೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ಅಸ್ಮಾತಿ ಪಾಸಾಣಾಧಿವಚನಮೇತಂ।
ಪಾದುಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಸೇಸಂ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
ಸೇಖಿಯಕಣ್ಡಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
ಅಧಿಕರಣಸಮಥೇಸು
ಇತಿ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ವಿನಯಟ್ಠಕಥಾಯ ಸಾರತ್ಥದೀಪನಿಯಂ
ಭಿಕ್ಖುವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
ಮಹಾವಿಭಙ್ಗೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ।
॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
ಭಿಕ್ಖುನೀವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ