ಸಮುಟ್ಠಾನಸೀಸವಣ್ಣನಾ
೨೫೭. ಪಾಳಿಯಂ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚೇವ ಪಞ್ಞತ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಸಙ್ಖತಧಮ್ಮೇ ಉಪಾದಾಯ ಪಞ್ಞತ್ತಾ ಸಮ್ಮುತಿಸಚ್ಚಭೂತಾ ಪುಗ್ಗಲಾದಿಪಞ್ಞತ್ತಿ ಪರಮತ್ಥತೋ ಅವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿವಿನಾಸಯುತ್ತವತ್ಥುಧಮ್ಮನಿಯತೇನ ಅನಿಚ್ಚದುಕ್ಖಲಕ್ಖಣದ್ವಯೇನ ಯುತ್ತಾತಿ ವತ್ತುಂ ಅಯುತ್ತಾ, ಕಾರಕವೇದಕಾದಿರೂಪೇನ ಪನ ಪರಿಕಪ್ಪಿತೇನ ಅತ್ತಸಭಾವೇನ ವಿರಹಿತತ್ತಾ ‘‘ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ಯುತ್ತಾ। ತಸ್ಮಾ ಅಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿಪಿ ಅಸಙ್ಖತತ್ತಸಾಮಞ್ಞತೋ ‘‘ಅನತ್ತಾ ಇತಿ ನಿಚ್ಛಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ಅವಿಜ್ಜಮಾನಾಪಿ ಹಿ ಸಮ್ಮುತಿ ಕೇನಚಿ ಪಚ್ಚಯೇನ ಅಕತತ್ತಾ ಅಸಙ್ಖತಾ ಏವಾತಿ।
ಕರುಣಾಸೀತಲತ್ತಂ, ಪಞ್ಞಾಪಭಾಸಿತತ್ತಞ್ಚ ಭಗವತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಬುದ್ಧಚನ್ದೇ, ಬುದ್ಧಾದಿಚ್ಚೇ’’ತಿ ಏತಂ ಉಭಯಂ ವುತ್ತಂ। ಹಾಯತಿ ಏತೇನಾತಿ ಹಾನಿ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಹಾನಿ ದುಕ್ಖಹಾನಿ, ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾಪನೂದನಕಾರಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಿಟಕೇ ತೀಣಿ ದೇಸಯೀತಿ ಯಸ್ಮಾ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಮಹಾವೀರಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಯನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಮಹಾಗುಣನ್ತಿ ಮಹಾನಿಸಂಸಂ। ಏವಂ ನೀಯತಿ ಸದ್ಧಮ್ಮೋತಿ ಯದಿ ವಿನಯಪರಿಯತ್ತಿ ಅಪರಿಹೀನಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏವಂ ಸತಿ ಪಟಿಪತ್ತಿಪಟಿವೇಧಸದ್ಧಮ್ಮೋಪಿ ನೀಯತಿ ಪವತ್ತೀಯತಿ, ನ ಪರಿಹಾಯತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ವಿನಯಪರಿಯತ್ತಿ ಪನ ಕಥಂ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಉಭತೋ ಚಾ’’ತಿಆದಿ। ಪರಿವಾರೇನ ಗನ್ಥಿತಾ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಸೇವ ಪರಿವಾರಸ್ಸಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಏವ ಪರಿವಾರೇ। ಸಮುಟ್ಠಾನಂ ನಿಯತೋ ಕತನ್ತಿ ಏಕಚ್ಚಂ ಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ನಿಯತಂ ಕತಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಪರಿವಾರೇ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ನಿಯತಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಅಸಾಧಾರಣಂ, ತಂ ಪಕಾಸಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
ಸಮ್ಭೇದಂ ನಿದಾನಞ್ಚಞ್ಞನ್ತಿ ಸಮ್ಭೇದೋ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಸಂಕಿಣ್ಣತಾ, ನಿದಾನಞ್ಚ ಪಞ್ಞತ್ತಿಟ್ಠಾನಂ, ಅಞ್ಞಂ ಪುಗ್ಗಲಾದಿವತ್ಥಾದಿ ಚ। ಸುತ್ತೇ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಉಪರೀತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೇ, ಉಪರಿ ವಕ್ಖಮಾನೇ ಚ ಪರಿವಾರಸುತ್ತೇ ಏವ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಏವಂ, ತಸ್ಮಾ ಸಕಲಸಾಸನಾಧಾರಸ್ಸ ವಿನಯಸ್ಸ ಠಿತಿಹೇತುಭೂತಂ ಪರಿವಾರಂ ಸಿಕ್ಖೇತಿ, ಏವಮೇತ್ಥ ಯೋಜನಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।
ಸಮ್ಭಿನ್ನಸಮುಟ್ಠಾನಾನೀತಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಸಾಧಾರಣಸಮುಟ್ಠಾನಾನಿ। ಆದಿಮ್ಹಿ ತಾವ ಪುರಿಮನಯೇತಿ ಸಬ್ಬಪಠಮೇ ಪಞ್ಞತ್ತಿವಾರೇ ಆಗತನಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ, ತತ್ಥ ಪನ ಪಞ್ಞತ್ತಿವಾರೇ ‘‘ಪಠಮಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಕತ್ಥ ಪಞ್ಞತ್ತನ್ತಿ, ವೇಸಾಲಿಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ಪರಿ॰ ೧) ನಿದಾನಮ್ಪಿ ದಿಸ್ಸತಿ ಏವ। ಪರತೋತಿ ಆಗತಭಾವಂ ಪನ ಸನ್ಧಾಯ ಪರತೋ ಆಗತೇ ಸುತ್ತೇ ದಿಸ್ಸತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸಾತಿ ಉಭತೋವಿಭಙ್ಗಪರಿಯಾಪನ್ನಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ।
೨೫೮. ಅನಿಯತಾ ಪಠಮಿಕಾತಿ ಆಪತ್ತಿಂ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾವ ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಂ ಕತಂ, ಪಠಮಾನಿಯತಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಾಳಿಯಂ ನಾನುಬನ್ಧೇ ಪವತ್ತಿನಿನ್ತಿ ವುಟ್ಠಾಪಿತಂ ಪವತ್ತಿನಿಂ ಅನನುಬನ್ಧನಸಿಕ್ಖಾಪದಂ।
೨೬೦. ಏಳಕಲೋಮಸಿಕ್ಖಾಪದವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ‘‘ವಿಭಙ್ಗೇ ‘ರಿಞ್ಚನ್ತಿ ಉದ್ದೇಸ’ನ್ತಿ ಆಗತಂ ಏಳಕಲೋಮಧೋವಾಪನಸಿಕ್ಖಾಪದ’’ನ್ತಿ ಆಹ।
ವಸ್ಸಿಕಸಾಟಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದನ್ತಿ ರತನಸಿಕ್ಖಾಪದನ್ತಿ ರತನಂ ವಾ ರತನಸಮ್ಮತಂ ವಾ ಪಟಿಸಾಮನಸಿಕ್ಖಾಪದಂ (ಪಾಚಿ॰ ೫೦೨ ಆದಯೋ)।
೨೬೫. ಪಾಳಿಯಂ ಬುದ್ಧಞಾಣೇನಾತಿ ಪಟಿವಿದ್ಧಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ।
೨೬೭. ‘‘ನ ದೇಸೇನ್ತಿ ತಥಾಗತಾ’’ತಿ ಏತೇನ ಛತ್ತಪಾಣಿಸ್ಸ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಪಟಿಕ್ಖೇಪಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
೨೬೯. ಅಕತನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಅಮಿಸ್ಸೀಕತಂ, ನಿಯತಸಮುಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಕತನ್ತಿ ವಾ ಪುಬ್ಬೇ ಅನಾಗತಂ, ಅಭಿನವನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೭೦. ಸಮುಟ್ಠಾನಞ್ಹಿ ಸಙ್ಖೇಪನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸಙ್ಖಿಪನ್ತಿ ಸಙ್ಗಯ್ಹನ್ತಿ ಸದಿಸಸಮುಟ್ಠಾನಾನಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ಸಮುಟ್ಠಾನಸೀಸಂ। ನೇತಿ ವಿನೇತಿ ಕಾಯವಚೀದುಚ್ಚರಿತನ್ತಿ ನೇತ್ತಿ, ವಿನಯಪಾಳಿ, ಸಾ ಏವ ಧಮ್ಮೋತಿ ನೇತ್ತಿಧಮ್ಮೋತಿ ಆಹ ‘‘ವಿನಯಪಾಳಿಧಮ್ಮಸ್ಸಾ’’ತಿ।
ಸಮುಟ್ಠಾನಸೀಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।