ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕಕ್ಖನ್ಧಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ
೨೬೦೮. ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕಾ ವುತ್ತಾತಿ ಸೇಸೋ। ಪಚ್ಛಿಮಾ ಚಾತಿ ಏತ್ಥ ಇತಿ-ಸದ್ದೋ ನಿದಸ್ಸನೇ। ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕಾತಿ ವಸ್ಸೂಪಗಮನಾ। ಆಲಯೋ, ವಚೀಭೇದೋ ವಾ ಕಾತಬ್ಬೋ ಉಪಗಚ್ಛತಾತಿ ಇಮಿನಾ ವಸ್ಸೂಪಗಮನಪ್ಪಕಾರೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಉಪಗಚ್ಛತಾ ಆಲಯೋ ಕತ್ತಬ್ಬೋ, ವಚೀಭೇದೋ ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಉಪಗಚ್ಛನ್ತೇನ ಚ ಸೇನಾಸನೇ ಅಸತಿ ‘‘ಇಧ ವಸ್ಸಂ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮತ್ತಂ ವಾ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಸೇನಾಸನೇ ಸತಿ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ಇಮಂ ತೇಮಾಸಂ ವಸ್ಸಂ ಉಪೇಮೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಇಧ ವಸ್ಸಂ ಉಪೇಮೀ’’ತಿ ಚ ವಚೀಭೇದೋ ವಾ ಕಾತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೬೦೯. ಜಾನಂ ವಸ್ಸೂಪಗಮನಂ ಅನುಪಗಚ್ಛತೋ ವಾಪೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತೇಮಾಸನ್ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಪುರಿಮಂ ವಾ ಪಚ್ಛಿಮಂ ವಾ’’ತಿ ಸೇಸೋ। ಚರನ್ತಸ್ಸಾಪೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಚಾರಿಕ’’ನ್ತಿ ಸೇಸೋ। ಪುರಿಮಂ ವಾ ತೇಮಾಸಂ ಪಚ್ಛಿಮಂ ವಾ ತೇಮಾಸಂ ಅವಸಿತ್ವಾವ ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ತೇಮಾಸನ್ತಿ ಅಚ್ಚನ್ತಸಂಯೋಗೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ಯಥಾಹ – ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಸ್ಸಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಪುರಿಮಂ ವಾ ತೇಮಾಸಂ ಪಚ್ಛಿಮಂ ವಾ ತೇಮಾಸಂ ಅವಸಿತ್ವಾ ಚಾರಿಕಾ ಪಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಾ, ಯೋ ಪಕ್ಕಮೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೮೫)।
೨೬೧೦. ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಸುಸಿರೇತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಸುದ್ಧೇ’’ತಿ ಸೇಸೋ। ಯಥಾಹ – ‘‘ರುಕ್ಖಸುಸಿರೇತಿ ಏತ್ಥ ಸುದ್ಧೇ ರುಕ್ಖಸುಸಿರೇಯೇವ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಮಹನ್ತಸ್ಸ ಪನ ರುಕ್ಖಸುಸಿರಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪದರಚ್ಛದನಂ ಕುಟಿಕಂ ‘‘ರುಕ್ಖಸ್ಸ ಸುಸಿರೇ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ರುಕ್ಖೇಕದೇಸೋ ವಿಟಪೋಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತೋ, ಸೋಪಿ ಸುದ್ಧೋವ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಯಥಾಹ – ‘‘ರುಕ್ಖವಿಟಭಿಯಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಸುದ್ಧೇ ವಿಟಪಮತ್ತೇ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಮಹಾವಿಟಪೇ ಪನ ಅಟ್ಟಕಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪದರಚ್ಛದನಂ ಕುಟಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಉಪಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೦೩)।
‘‘ಛತ್ತೇತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಚತೂಸು ಥಮ್ಭೇಸು ಛತ್ತಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಆವರಣಂ ಕತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಉಪಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಛತ್ತಕುಟಿಕಾ ನಾಮೇಸಾ ಹೋತಿ। ಚಾಟಿಯಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಮಹನ್ತೇನ ಕಪಲ್ಲೇನ ಛತ್ತೇ ವುತ್ತನಯೇನ ಕುಟಿಂ ಕತ್ವಾವ ಉಪಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನತೋ ಏವಮಕತಾಸು ಸುದ್ಧಛತ್ತಚಾಟೀಸು ನಿವಾರಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಛವಕುಟೀತಿ ಟಙ್ಕಿತಮಞ್ಚಾದಯೋ ವುತ್ತಾ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಛವಕುಟಿಕಾ ನಾಮ ಟಙ್ಕಿತಮಞ್ಚಾದಿಭೇದಾ ಕುಟಿ, ತತ್ಥ ಉಪಗನ್ತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೦೩)।
ಸುಸಾನೇ ಪನ ಅಞ್ಞಂ ಕುಟಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಉಪಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ‘‘ಛವಸರೀರಂ ಝಾಪೇತ್ವಾ ಛಾರಿಕಾಯ, ಅಟ್ಠಿಕಾನಞ್ಚ ಅತ್ಥಾಯ ಕುಟಿಕಾ ಕರೀಯತೀ’’ತಿ ಅನ್ಧಕಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಛವಕುಟಿ ವುತ್ತಾ। ‘‘ಟಙ್ಕಿತಮಞ್ಚೋತಿ ಕಸಿಕುಟಿಕಾಪಾಸಾಣಘರನ್ತಿ ಲಿಖಿತ’’ನ್ತಿ (ವಜಿರ॰ ಟೀ॰ ಮಹಾವಗ್ಗ ೨೦೩) ವಜಿರಬುದ್ಧಿತ್ಥೇರೋ। ಚತುನ್ನಂ ಪಾಸಾಣಾನಂ ಉಪರಿ ಪಾಸಾಣಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಕತೋ ಗೇಹೋಪಿ ‘‘ಟಙ್ಕಿತಮಞ್ಚೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ದೀಘೇ ಮಞ್ಚಪಾದೇ ಮಜ್ಝೇ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅಟನಿಯೋ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಮಞ್ಚಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ತಸ್ಸ ಇದಂ ಉಪರಿ, ಇದಂ ಹೇಟ್ಠಾತಿ ನತ್ಥಿ, ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಅತ್ಥತೋಪಿ ತಾದಿಸೋವ ಹೋತಿ, ತಂ ಸುಸಾನೇ, ದೇವಟ್ಠಾನೇ ಚ ಠಪೇನ್ತಿ, ಅಯಮ್ಪಿ ಟಙ್ಕಿತಮಞ್ಚೋ ನಾಮ।
೨೬೧೧. ‘‘ಸತಿ ಪಚ್ಚಯವೇಕಲ್ಲೇ, ಸರೀರಾಫಾಸುತಾಯ ವಾ’’ತಿ ಅವಸೇಸನ್ತರಾಯಾನಂ ವಕ್ಖಮಾನತ್ತಾ ‘‘ಅನ್ತರಾಯೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ರಾಜನ್ತರಾಯಾದಿ ದಸವಿಧೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
೨೬೧೨-೪. ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ ‘‘ಮಾತಾಪಿತೂನ’’ನ್ತಿಆದಿ।
ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಅನಭಿರತಂ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಂ ಅಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವೂಪಕಾಸೇಸ್ಸಂ ವಾ ವೂಪಕಾಸಾಪೇಸ್ಸಾಮಿ ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಮಸ್ಸ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಾ ತಸ್ಸ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಸಹಧಮ್ಮಿಕಾನಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಉಟ್ಠಿತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ವಿವೇಚೇಸ್ಸಾಮಿ ವಾ ವಿವೇಚಾಪೇಸ್ಸಾಮಿ ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಮಸ್ಸ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಾ ತಥಾ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ವಿನೋದೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಾ ವಿನೋದಾಪೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಮಸ್ಸ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಾ ಏವಂ ವಿನಯಞ್ಞುನಾ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಸತ್ತಾಹಕಿಚ್ಚೇನ ಅಪೇಸಿತೇಪಿ ಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಪಗೇವ ಪಹಿತೇತಿ ಯೋಜನಾ।
ಭತ್ತಾದೀತಿ ಏತ್ಥ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಭೇಸಜ್ಜಪರಿಯೇಸನಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಗಿಲಾನಭತ್ತಂ ವಾ ಪರಿಯೇಸಿಸ್ಸಾಮಿ, ಗಿಲಾನುಪಟ್ಠಾಕಭತ್ತಂ ವಾ ಪರಿಯೇಸಿಸ್ಸಾಮಿ, ಗಿಲಾನಭೇಸಜ್ಜಂ ವಾ ಪರಿಯೇಸಿಸ್ಸಾಮಿ, ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ ವಾ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮಿ ವಾ’’ತಿ। ವೂಪಕಾಸೇಸ್ಸನ್ತಿ ಯತ್ಥ ಅನಭಿರತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ತತೋ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
ವಿನೋದೇಸ್ಸಾಮಹನ್ತಿ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ವಾ-ಸದ್ದೇನ ‘‘ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಗರುಧಮ್ಮಂ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋ ಹೋತಿ ಪರಿವಾಸಾರಹೋ, ಸೋ ಚೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ದೂತಂ ಪಹಿಣೇಯ್ಯ ‘ಅಹಞ್ಹಿ ಗರುಧಮ್ಮಂ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋ ಪರಿವಾಸಾರಹೋ, ಆಗಚ್ಛನ್ತು ಭಿಕ್ಖೂ, ಇಚ್ಛಾಮಿ
೨೬೧೫. ‘‘ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಪಾಳಿಮುತ್ತಕರತ್ತಿಚ್ಛೇದವಿನಿಚ್ಛಯೋ’’ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಗತಂ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ವಸ್ಸಂ ಉಪಗತೇನೇತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿ। ಏತ್ಥಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತ್ತಾಹಕಿಚ್ಚಾಧಿಕಾರೇ। ಅಯಂ ಪಾಳಿಮುತ್ತಕವಿನಿಚ್ಛಯೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
೨೬೧೬. ‘‘ಅಸುಕಂ ನಾಮ ದಿವಸ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಿಮನ್ತನಾಕಾರಂ ವಕ್ಖತಿ। ಪುಬ್ಬನ್ತಿ ಪಠಮಂ। ವಟ್ಟತೀತಿ
೨೬೧೭. ಭಣ್ಡಕನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಚೀವರಭಣ್ಡಂ। ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸತ್ತಾಹಕಿಚ್ಚೇನ ಗನ್ತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಪಹಿಣನ್ತೀತಿ ಚೀವರಧೋವನಾದಿಕಮ್ಮೇನ ಪಹಿಣನ್ತಿ। ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾನಂ ಆಣತ್ತಿಯೇನ ಕೇನಚಿ ಅನವಜ್ಜಕಿಚ್ಚೇನ ಸತ್ತಾಹಕರಣೀಯೇನ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಇಮಿನಾವ ದೀಪಿತಂ ಹೋತಿ।
೨೬೧೮. ಉದ್ದೇಸಾದೀನಮತ್ಥಾಯಾತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಪರಿಪುಚ್ಛಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಗರೂನನ್ತಿ ಅಗಿಲಾನಾನಮ್ಪಿ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾನಂ। ಗನ್ತುಂ ಲಭತೀತಿ ಸತ್ತಾಹಕರಣೀಯೇನ ಗನ್ತುಂ ಲಭತಿ। ಪುಗ್ಗಲೋತಿ ಪಕರಣತೋ ಭಿಕ್ಖುಂಯೇವ ಗಣ್ಹಾತಿ।
೨೬೧೯. ಆಚರಿಯೋತಿ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ, ಉಪಜ್ಝಾಯೇನ ನಿವಾರಿತೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ‘‘ಸಚೇ ಪನ ನಂ ಆಚರಿಯೋ ‘ಅಜ್ಜ ಮಾ ಗಚ್ಛಾ’ತಿ ವದತಿ, ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೯೯) ಅಟ್ಠಕಥಾನಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೇ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಹೋತೀತಿ ಪರಿದೀಪಿತಾ’’ತಿ। ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೇತಿ ವಸ್ಸಚ್ಛೇದನಿಮಿತ್ತಂ। ‘‘ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೇ’’ತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಸ್ಸಚ್ಛೇದೋತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ವದನ್ತಿ, ಏವಂ ಸತ್ತಾಹಕರಣೀಯೇನ ಗತಂ ನಂ ಅನ್ತೋಸತ್ತಾಹೇಯೇವ ಪುನ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ಸಚೇ ಆಚರಿಯೋ ವಾ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜ ಮಾ ಗಚ್ಛಾ’’ತಿ ವದತಿ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ವಸ್ಸಚ್ಛೇದೋ ಪನ ಹೋತಿಯೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ಸತ್ತಾಹಸ್ಸ ಬಹಿದ್ಧಾ ವೀತಿನಾಮಿತತ್ತಾ।
೨೬೨೦. ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಞಾತಿಸ್ಸಾತಿ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಞಾತಿಜನಸ್ಸ। ‘‘ಗಚ್ಛತೋ ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸೇಸಞಾತಿಕೇಹಿ ‘‘ಮಯಂ ಗಿಲಾನಾ ಭದನ್ತಾನಂ ಆಗಮನಂ ಇಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ಚ ‘‘ಉಪಟ್ಠಾಕಕುಲೇಹಿ ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮ, ಧಮ್ಮಂ ಸೋಸ್ಸಾಮ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ದಸ್ಸನಂ ಇಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ಚ ಏವಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ನಿದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ದೂತೇ ವಾ ಪೇಸಿತೇ ಸತ್ತಾಹಕರಣೀಯೇನ ಗಚ್ಛತೋ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋ ಚ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ನ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಯಥಾಹ ‘‘ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಞಾತಕೋ ಗಿಲಾನೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾಹಕರಣೀಯೇನ ಪಹಿತೇ, ನ ತ್ವೇವ ಅಪ್ಪಹಿತೇ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೯೯) ಚ
೨೬೨೧. ‘‘ಅಹಂ ಗಾಮಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಜ್ಜೇವ ಆಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಗಚ್ಛಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸಚೇ ಪಾಪುಣಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೇವ, ವಟ್ಟತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ವಟ್ಟತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಅಜ್ಜೇವ ಆಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಸಚೇ ಅರುಣುಗ್ಗಮನಂ ಹೋತಿ, ವಸ್ಸಚ್ಛೇದೋಪಿ ನ ಹೋತಿ, ರತ್ತಿಚ್ಛೇದದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ನತ್ಥೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
೨೬೨೨. ವಜೇತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೦೩) ಗೋಪಾಲಕಾನಂ ನಿವಾಸನಟ್ಠಾನೇ। ಸತ್ಥೇತಿ ಜಙ್ಘಸತ್ಥಸಕಟಸತ್ಥಾನಂ ಸನ್ನಿವಿಟ್ಠೋಕಾಸೇ। ತೀಸು ಠಾನೇಸು ಭಿಕ್ಖುನೋ, ವಸ್ಸಚ್ಛೇದೇ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸೇವ ನತ್ಥಿ ಆಪತ್ತಿ, ತೇಹಿ ವಿಯುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಗಮನೇ ಪನ ಆಪತ್ತಿಯೇವ, ಪವಾರೇತುಞ್ಚ ನ ಲಭತಿ।
ವಜಾದೀಸು ವಸ್ಸಂ ಉಪಗಚ್ಛನ್ತೇನ ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕದಿವಸೇ ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಉಪಾಸಕಾ ವತ್ತಬ್ಬಾ ‘‘ಕುಟಿಕಾ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ। ಸಚೇ ಕರಿತ್ವಾ ದೇನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ‘‘ಇಧ ವಸ್ಸಂ ಉಪೇಮೀ’’ತಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ನೋ ಚೇ ದೇನ್ತಿ, ಸಾಲಾಸಙ್ಖೇಪೇನ ಠಿತಸಕಟಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಉಪಗನ್ತಬ್ಬಂ। ತಮ್ಪಿ ಅಲಭನ್ತೇನ ಆಲಯೋ ಕಾತಬ್ಬೋ। ಸತ್ಥೇ ಪನ ಕುಟಿಕಾದೀನಂ ಅಭಾವೇ ‘‘ಇಧ ವಸ್ಸಂ ಉಪೇಮೀ’’ತಿ ವಚೀಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ಉಪಗನ್ತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಆಲಯಕರಣಮತ್ತಮೇವ ವಟ್ಟತಿ। ಆಲಯೋ ನಾಮ ‘‘ಇಧ ವಸ್ಸಂ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮತ್ತಂ।
ಸಚೇ ಮಗ್ಗಪ್ಪಟಿಪನ್ನೇಯೇವ ಸತ್ಥೇ ಪವಾರಣದಿವಸೋ ಹೋತಿ, ತತ್ಥೇವ ಪವಾರೇತಬ್ಬಂ। ಅಥ ಸತ್ಥೋ ಅನ್ತೋವಸ್ಸೇಯೇವ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪತ್ಥಿತಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ವಾ ಅತಿಕ್ಕಮತಿ। ಪತ್ಥಿತಟ್ಠಾನೇ
ನಾವಾಯ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗಚ್ಛನ್ತೇನಾಪಿ ಕುಟಿಯಂಯೇವ ಉಪಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಅಲಭನ್ತೇ ಆಲಯೋ ಕಾತಬ್ಬೋ
ಇತಿ ವಜೇ, ಸತ್ಥೇ, ನಾವಾಯನ್ತಿ ತೀಸು ಠಾನೇಸು ನತ್ಥಿ ವಸ್ಸಚ್ಛೇದೇ ಆಪತ್ತಿ, ಪವಾರೇತುಞ್ಚ ಲಭತಿ।
೨೬೨೩. ಸತಿ ಪಚ್ಚಯವೇಕಲ್ಲೇತಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಾದೀನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಊನತ್ತೇ ಸತಿ। ಸರೀರಾಫಾಸುತಾಯ ವಾತಿ ಸರೀರಸ್ಸ ಅಫಾಸುತಾಯ ಆಬಾಧೇ ವಾ ಸತಿ। ವಸ್ಸಂ ಛೇತ್ವಾಪಿ ಪಕ್ಕಮೇತಿ ವಸ್ಸಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾಪಿ ಯಥಾಫಾಸುಕಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ಅಪಿ-ಸದ್ದೇನ ವಸ್ಸಂ ಅಛೇತ್ವಾ ವಸ್ಸಚ್ಛೇದಕಾರಣೇ ಸತಿ ಸತ್ತಾಹಕರಣೀಯೇನ ಗನ್ತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತೀತಿ ದೀಪೇತಿ।
೨೬೨೪. ಯೇನ ಕೇನನ್ತರಾಯೇನಾತಿ ರಾಜನ್ತರಾಯಾದೀಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಅನ್ತರಾಯೇನ। ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ವಸ್ಸಂ ನೋಪಗತೋ, ತೇನಾಪಿ ಛಿನ್ನವಸ್ಸೇನ ವಾಪಿ ದುತಿಯಾ ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕಾ ಉಪಗನ್ತಬ್ಬಾತಿ ಯೋಜನಾ।
೨೬೨೫-೬. ಸತ್ತಾಹನ್ತಿ ‘‘ವೀತಿನಾಮೇತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಉಪಗನ್ತ್ವಾಪಿ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ಏವ ಸತ್ತಾಹಂ ವೀತಿನಾಮೇತಿ ಚೇ। ಯೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಯೋ ಚ ವೀತಿನಾಮೇತಿ, ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ। ಪುರಿಮಾಪಿ ನ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ಅನುಪಗತತ್ತಾ, ಛಿನ್ನವಸ್ಸತ್ತಾ ಚ ಪುರಿಮಾಪಿ ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕಾ ನ ವಿಜ್ಜತಿ ನ ಲಭತಿ। ಇಮೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಉಪಚಾರಾತಿಕ್ಕಮೇ, ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇ ಚ ಆಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
ಪಟಿಸ್ಸವೇ ಚ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ, ಹೋತಿ ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ‘‘ಇಧ ವಸ್ಸಂ ವಸಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ವಿಸಂವಾದೇ ಅಸಚ್ಚಾಪನೇ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತಿ। ಕತಮಾತಿ ಆಹ ‘‘ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ। ನ ಕೇವಲಂ ಏತಸ್ಸೇವ ವಿಸಂವಾದೇ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತಿ, ಅಥ ಖೋ ಇತರೇಸಮ್ಪಿ ಪಟಿಸ್ಸವಾನಂ ವಿಸಂವಾದೇ ಆಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಪಟಿಸ್ಸವೇ ಚ ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ನ ಕೇವಲಂ ‘ಇಮಂ ತೇಮಾಸಂ ಇಧ ವಸ್ಸಂ ವಸಥಾ’ತಿ ಏತಸ್ಸೇವ ಪಟಿಸ್ಸವಸ್ಸ ವಿಸಂವಾದೇ ಆಪತ್ತಿ, ‘ಇಮಂ
೨೬೨೭. ‘‘ವಸ್ಸಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಪನ ಅರುಣಂ ಅನುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ತದಹೇವ ಸತ್ತಾಹಕರಣೀಯೇನ ಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಅನ್ತೋಸತ್ತಾಹೇ ನಿವತ್ತನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೦೭) ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನತೋ, ‘‘ಕೋ ವಾದೋ ವಸಿತ್ವಾ ಬಹಿ ಗಚ್ಛತೋ’’ತಿ ವಕ್ಖಮಾನತ್ತಾ ‘‘ನುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಪನಾರುಣ’’ನ್ತಿ ಪಾಠೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಕತ್ಥಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ‘‘ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಪನಾರುಣ’’ನ್ತಿ ಪಾಠೋ ದಿಸ್ಸತಿ, ಸೋ ನ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
೨೬೨೮. ವಸಿತ್ವಾತಿ ದ್ವೀಹತೀಹಂ ವಸಿತ್ವಾ। ಯಥಾ ವಸ್ಸಂ ವಸಿತ್ವಾ ಅರುಣಂ ಅನುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾವ ಸತ್ತಾಹಕರಣೀಯೇನ ಗಚ್ಛತೋ ಅನಾಪತ್ತಿ, ತಥಾ ಗತಟ್ಠಾನತೋ ಅನ್ತೋಸತ್ತಾಹೇ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪುನಪಿ ಅರುಣಂ ಅನುಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾವ ಸತ್ತಾಹಕರಣೀಯೇನ ಗಚ್ಛತೋ ಅನಾಪತ್ತಿ। ‘‘ಸತ್ತಾಹವಾರೇನ ಅರುಣೋ ಉಟ್ಠಾಪೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೦೧) ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನಂ ಸತ್ತಮಾರುಣೇನ ಪಟಿಬದ್ಧದಿವಸಂ ಸತ್ತಮೇನ ಅರುಣೇನೇವ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸತ್ತಮಅರುಣಬ್ಭನ್ತರೇ ಅನಾಗನ್ತ್ವಾ ಅಟ್ಠಮಂ ಅರುಣಂ ಬಹಿ ಉಟ್ಠಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದದಸ್ಸನಪರಂ, ನ ಸತ್ತಮಅರುಣಸ್ಸೇವ ತತ್ಥ ಉಟ್ಠಾಪೇತಬ್ಬಭಾವದಸ್ಸನಪರನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ ಸಿಕ್ಖಾಭಾಜನಅಟ್ಠಕಥಾಯ, ಸೀಹಳಗಣ್ಠಿಪದೇಸು ಚ ತಥಾ ವಿನಿಚ್ಛಿತತ್ತಾ।
೨೬೨೯. ‘‘ನೋಪೇತಿ ಅಸತಿಯಾ’’ತಿ ಪದಚ್ಛೇದೋ, ನೋಪೇತೀತಿ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ಇಮಂ ತೇಮಾಸಂ ವಸ್ಸಂ ಉಪೇಮೀ’’ತಿ ವಚೀಭೇದೇನ ನ ಉಪಗಚ್ಛತಿ।
೨೬೩೦. ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ಸಮತ್ಥೇತುಮಾಹ ‘‘ನ ದೋಸೋ ಕೋಚಿ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ।
೨೬೩೧. ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ಇಮಂ ತೇಮಾಸಂ ವಸ್ಸಂ ಉಪೇಮೀ’’ತಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಚನೇ ನಿಚ್ಛಾರಿತೇ ಏವ ವಸ್ಸಂ ಉಪಗತೋ ಸಿಯಾತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ನಿಚ್ಛಾರಿತೇವ ತಿಕ್ಖತ್ತು’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಉಕ್ಕಂಸವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ಸಕಿಂ, ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಾ ನಿಚ್ಛಾರಿತೇಪಿ ವಸ್ಸೂಪಗತೋ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ಇಮಂ
೨೬೩೨. ನವಮಿತೋ ಅಟ್ಠಕಥಾನಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಆದಿಂ ತು ನವಮಿಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ। ನವಮಿಂ ಪಭುತಿ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ, ನವಮಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸತ್ತಾಹಕರಣೀಯೇನೇವ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪವಾರಣದಿವಸೇಪಿ ತದಹೇವ ಆಗನ್ತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಟ್ಠಾನಂ ಪವಾರಣತ್ಥಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತೇನ ಲಬ್ಭಮಾನೇನ ಸತ್ತಾಹಕರಣೀಯೇನ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ‘‘ಪವಾರೇತ್ವಾ ಪನ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ ಪವಾರಣಾಯ ತಂದಿವಸಸನ್ನಿಸ್ಸಿತತ್ತಾ’’ತಿ (ವಜಿರ॰ ಟೀ॰ ಮಹಾವಗ್ಗ ೨೦೭) ಹಿ ವಜಿರಬುದ್ಧಿತ್ಥೇರೋ। ಸೋ ಪಚ್ಛಾ ಆಗಚ್ಛತು ವಾ ಮಾ ವಾ, ದೋಸೋ ನ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕಕ್ಖನ್ಧಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ।