നിദ്ദേസോ
൧. ഏകകപുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തി
൧. കതമോ
൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അസമയവിമുത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ന
൩. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ കുപ്പധമ്മോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ലാഭീ ഹോതി രൂപസഹഗതാനം വാ അരൂപസഹഗതാനം വാ സമാപത്തീനം. സോ ച ഖോ ന നികാമലാഭീ ഹോതി ന അകിച്ഛലാഭീ ന അകസിരലാഭീ; ന യത്ഥിച്ഛകം യദിച്ഛകം യാവതിച്ഛകം സമാപജ്ജതിപി വുട്ഠാതിപി. ഠാനം ഖോ പനേതം വിജ്ജതി, യം തസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ പമാദമാഗമ്മ താ സമാപത്തിയോ കുപ്പെയ്യും – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘കുപ്പധമ്മോ’’.
൪. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അകുപ്പധമ്മോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ലാഭീ ഹോതി രൂപസഹഗതാനം വാ അരൂപസഹഗതാനം വാ സമാപത്തീനം. സോ ച ഖോ നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ; യത്ഥിച്ഛകം യദിച്ഛകം യാവതിച്ഛകം സമാപജ്ജതിപി വുട്ഠാതിപി. അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ
൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പരിഹാനധമ്മോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ലാഭീ ഹോതി രൂപസഹഗതാനം വാ അരൂപസഹഗതാനം
൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അപരിഹാനധമ്മോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ലാഭീ ഹോതി രൂപസഹഗതാനം വാ അരൂപസഹഗതാനം വാ സമാപത്തീനം. സോ ച ഖോ നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ; യത്ഥിച്ഛകം യദിച്ഛകം യാവതിച്ഛകം സമാപജ്ജതിപി വുട്ഠാതിപി. അട്ഠാനമേതം അനവകാസോ യം സോ പുഗ്ഗലോ പമാദമാഗമ്മ താഹി സമാപത്തീഹി പരിഹായെയ്യ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘അപരിഹാനധമ്മോ’’. സബ്ബേപി അരിയപുഗ്ഗലാ അരിയേ വിമൊക്ഖേ അപരിഹാനധമ്മാ.
൭. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ചേതനാഭബ്ബോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ലാഭീ ഹോതി രൂപസഹഗതാനം വാ അരൂപസഹഗതാനം വാ സമാപത്തീനം. സോ ച ഖോ ന നികാമലാഭീ ഹോതി ന അകിച്ഛലാഭീ ന അകസിരലാഭീ; ന യത്ഥിച്ഛകം യദിച്ഛകം യാവതിച്ഛകം സമാപജ്ജതിപി വുട്ഠാതിപി. സചേ അനുസഞ്ചേതേതി, ന പരിഹായതി താഹി സമാപത്തീഹി. സചേ ന അനുസഞ്ചേതേതി, പരിഹായതി താഹി സമാപത്തീഹി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘ചേതനാഭബ്ബോ’’.
൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അനുരക്ഖണാഭബ്ബോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ലാഭീ ഹോതി രൂപസഹഗതാനം വാ അരൂപസഹഗതാനം വാ സമാപത്തീനം. സോ ച ഖോ ന നികാമലാഭീ ഹോതി ന അകിച്ഛലാഭീ ന അകസിരലാഭീ; ന യത്ഥിച്ഛകം യദിച്ഛകം യാവതിച്ഛകം സമാപജ്ജതിപി വുട്ഠാതിപി. സചേ അനുരക്ഖതി, ന
൯. കതമോ
൧൦. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഗൊത്രഭൂ? യേസം
൧൧. കതമോ
൧൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അഭബ്ബാഗമനോ? യേ തേ പുഗ്ഗലാ കമ്മാവരണേന സമന്നാഗതാ, കിലേസാവരണേന സമന്നാഗതാ, വിപാകാവരണേന സമന്നാഗതാ, അസ്സദ്ധാ അച്ഛന്ദികാ ദുപ്പഞ്ഞാ ഏളാ, അഭബ്ബാ നിയാമം ഒക്കമിതും കുസലേസു ധമ്മേസു സമ്മത്തം – ഇമേ വുച്ചന്തി പുഗ്ഗലാ ‘‘അഭബ്ബാഗമനാ’’.
൧൩. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഭബ്ബാഗമനോ? യേ തേ പുഗ്ഗലാ ന കമ്മാവരണേന സമന്നാഗതാ, ന കിലേസാവരണേന സമന്നാഗതാ, ന വിപാകാവരണേന സമന്നാഗതാ, സദ്ധാ ഛന്ദികാ പഞ്ഞവന്തോ
൧൪. കതമോ
൧൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പടിപന്നകോ? ചത്താരോ മഗ്ഗസമങ്ഗിനോ പുഗ്ഗലാ പടിപന്നകാ, ചത്താരോ ഫലസമങ്ഗിനോ പുഗ്ഗലാ ഫലേ ഠിതാ.
൧൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സമസീസീ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ അപുബ്ബം അചരിമം ആസവപരിയാദാനഞ്ച ഹോതി ജീവിതപരിയാദാനഞ്ച – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘സമസീസീ’’.
൧൭. കതമോ
൧൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അരിയോ? അട്ഠ അരിയപുഗ്ഗലാ അരിയാ. അവസേസാ പുഗ്ഗലാ അനരിയാ.
൧൯. കതമോ
൨൦. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ തേവിജ്ജോ? തീഹി വിജ്ജാഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ
൨൧. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഛളഭിഞ്ഞോ? ഛഹി അഭിഞ്ഞാഹി സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ ‘‘ഛളഭിഞ്ഞോ’’.
൨൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പുബ്ബേ അനനുസ്സുതേസു ധമ്മേസു സാമം സച്ചാനി അഭിസമ്ബുജ്ഝതി; തത്ഥ ച സബ്ബഞ്ഞുതം പാപുണാതി, ബലേസു ച വസീഭാവം – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ’’.
൨൩. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പുബ്ബേ അനനുസ്സുതേസു ധമ്മേസു സാമം സച്ചാനി അഭിസമ്ബുജ്ഝതി; ന ച തത്ഥ സബ്ബഞ്ഞുതം പാപുണാതി, ന ച ബലേസു വസീഭാവം – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ’’.
൨൪. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഉഭതോഭാഗവിമുത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അട്ഠ വിമൊക്ഖേ കായേന ഫുസിത്വാ വിഹരതി; പഞ്ഞായ ചസ്സ ദിസ്വാ ആസവാ പരിക്ഖീണാ ഹൊന്തി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘ഉഭതോഭാഗവിമുത്തോ’’.
൨൫. കതമോ
൨൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ കായസക്ഖീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അട്ഠ വിമൊക്ഖേ കായേന ഫുസിത്വാ വിഹരതി
൨൭. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ദിട്ഠിപ്പത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖസമുദയോ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധോ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി. തഥാഗതപ്പവേദിതാ ചസ്സ
൨൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സദ്ധാവിമുത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖസമുദയോ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധോ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി. തഥാഗതപ്പവേദിതാ ചസ്സ ധമ്മാ പഞ്ഞായ വോദിട്ഠാ ഹൊന്തി വോചരിതാ. പഞ്ഞായ ചസ്സ ദിസ്വാ ഏകച്ചേ ആസവാ പരിക്ഖീണാ ഹൊന്തി, നോ ച ഖോ യഥാ ദിട്ഠിപ്പത്തസ്സ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘സദ്ധാവിമുത്തോ’’.
൨൯. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ധമ്മാനുസാരീ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ സോതാപത്തിഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നസ്സ പഞ്ഞിന്ദ്രിയം അധിമത്തം ഹോതി, പഞ്ഞാവാഹിം പഞ്ഞാപുബ്ബങ്ഗമം അരിയമഗ്ഗം ഭാവേതി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘ധമ്മാനുസാരീ’’. സോതാപത്തിഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നോ പുഗ്ഗലോ ധമ്മാനുസാരീ ഫലേ ഠിതോ ദിട്ഠിപ്പത്തോ.
൩൦. കതമോ
൩൧. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സത്തക്ഖത്തുപരമോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ തിണ്ണം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ സോതാപന്നോ
൩൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ കോലങ്കോലോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ തിണ്ണം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ സോതാപന്നോ ഹോതി അവിനിപാതധമ്മോ നിയതോ
൩൩. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഏകബീജീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ തിണ്ണം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ സോതാപന്നോ ഹോതി അവിനിപാതധമ്മോ നിയതോ സമ്ബോധിപരായനോ. സോ ഏകംയേവ മാനുസകം ഭവം നിബ്ബത്തെത്വാ ദുക്ഖസ്സന്തം കരോതി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘ഏകബീജീ’’.
൩൪. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സകദാഗാമീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ തിണ്ണം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ രാഗദോസമോഹാനം തനുത്താ സകദാഗാമീ ഹോതി
൩൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അനാഗാമീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പഞ്ചന്നം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ ഓപപാതികോ ഹോതി, തത്ഥ പരിനിബ്ബായീ അനാവത്തിധമ്മോ തസ്മാ ലോകാ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘അനാഗാമീ’’.
൩൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അന്തരാപരിനിബ്ബായീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പഞ്ചന്നം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ ഓപപാതികോ ഹോതി, തത്ഥ പരിനിബ്ബായീ അനാവത്തിധമ്മോ തസ്മാ ലോകാ. സോ ഉപപന്നം വാ സമനന്തരാ അപ്പത്തം വാ വേമജ്ഝം ആയുപ്പമാണം അരിയമഗ്ഗം സഞ്ജനേതി ഉപരിട്ഠിമാനം സംയോജനാനം പഹാനായ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘അന്തരാപരിനിബ്ബായീ’’.
൩൭. കതമോ
൩൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അസങ്ഖാരപരിനിബ്ബായീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പഞ്ചന്നം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ ഓപപാതികോ ഹോതി, തത്ഥ
൩൯. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സസങ്ഖാരപരിനിബ്ബായീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പഞ്ചന്നം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ ഓപപാതികോ ഹോതി, തത്ഥ പരിനിബ്ബായീ അനാവത്തിധമ്മോ തസ്മാ ലോകാ. സോ സസങ്ഖാരേന അരിയമഗ്ഗം സഞ്ജനേതി ഉപരിട്ഠിമാനം സംയോജനാനം പഹാനായ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘സസങ്ഖാരപരിനിബ്ബായീ’’.
൪൦. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഉദ്ധംസോതോ അകനിട്ഠഗാമീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പഞ്ചന്നം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ ഓപപാതികോ ഹോതി, തത്ഥ പരിനിബ്ബായീ അനാവത്തിധമ്മോ തസ്മാ ലോകാ. സോ അവിഹാ ചുതോ അതപ്പം ഗച്ഛതി, അതപ്പാ ചുതോ സുദസ്സം ഗച്ഛതി, സുദസ്സാ ചുതോ സുദസ്സിം ഗച്ഛതി, സുദസ്സിയാ ചുതോ അകനിട്ഠം ഗച്ഛതി; അകനിട്ഠേ അരിയമഗ്ഗം സഞ്ജനേതി ഉപരിട്ഠിമാനം സംയോജനാനം പഹാനായ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘ഉദ്ധംസോതോ അകനിട്ഠഗാമീ’’.
൪൧. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സോതാപന്നോ സോതാപത്തിഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നോ? തിണ്ണം സംയോജനാനം പഹാനായ പടിപന്നോ പുഗ്ഗലോ സോതാപത്തിഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നോ. യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ തീണി സംയോജനാനി പഹീനാനി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘സോതാപന്നോ’’.
൪൨. കാമരാഗബ്യാപാദാനം തനുഭാവായ പടിപന്നോ പുഗ്ഗലോ സകദാഗാമിഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നോ
൪൩. കാമരാഗബ്യാപാദാനം അനവസേസപ്പഹാനായ പടിപന്നോ പുഗ്ഗലോ
൪൪. രൂപരാഗഅരൂപരാഗമാനഉദ്ധച്ചഅവിജ്ജായ അനവസേസപ്പഹാനായ പടിപന്നോ പുഗ്ഗലോ അരഹത്തഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നോ. യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ രൂപരാഗോ
ഏകകനിദ്ദേസോ.
൨. ദുകപുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തി
൪൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ കോധനോ? തത്ഥ കതമോ കോധോ? യോ കോധോ കുജ്ഝനാ കുജ്ഝിതത്തം ദോസോ ദുസ്സനാ ദുസ്സിതത്തം
൪൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഉപനാഹീ? തത്ഥ കതമോ ഉപനാഹോ? പുബ്ബകാലം കോധോ അപരകാലം ഉപനാഹോ. യോ ഏവരൂപോ ഉപനാഹോ ഉപനയ്ഹനാ ഉപനയ്ഹിതത്തം അട്ഠപനാ
൪൭. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ മക്ഖീ? തത്ഥ കതമോ മക്ഖോ? യോ മക്ഖോ മക്ഖായനാ മക്ഖായിതത്തം
൪൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പളാസീ? തത്ഥ കതമോ പളാസോ? യോ പളാസോ പളാസായനാ പളാസായിതത്തം
൪൯. കതമോ
൫൦. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ മച്ഛരീ? തത്ഥ കതമം മച്ഛരിയം? പഞ്ച മച്ഛരിയാനി – ആവാസമച്ഛരിയം, കുലമച്ഛരിയം, ലാഭമച്ഛരിയം, വണ്ണമച്ഛരിയം, ധമ്മമച്ഛരിയം. യം ഏവരൂപം മച്ഛേരം മച്ഛരായനാ മച്ഛരായിതത്തം വേവിച്ഛം കദരിയം കടുകഞ്ചുകതാ അഗ്ഗഹിതത്തം ചിത്തസ്സ – ഇദം വുച്ചതി മച്ഛരിയം. യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ഇദം മച്ഛരിയം അപ്പഹീനം – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘മച്ഛരീ’’.
൫൧. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സഠോ? തത്ഥ കതമം സാഠെയ്യം? ഇധേകച്ചോ സഠോ ഹോതി പരിസഠോ. യം തത്ഥ സഠം സഠതാ സാഠെയ്യം
൫൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ മായാവീ? തത്ഥ കതമാ മായാ? ഇധേകച്ചോ കായേന ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ വാചായ ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ മനസാ ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ തസ്സ പടിച്ഛാദനഹേതു പാപികം ഇച്ഛം പണിദഹതി – ‘‘മാ മം ജഞ്ഞാ’’തി ഇച്ഛതി, ‘‘മാ മം ജഞ്ഞാ’’തി സങ്കപ്പതി ‘‘മാ മം ജഞ്ഞാ’’തി വാചം ഭാസതി, ‘‘മാ മം ജഞ്ഞാ’’തി കായേന പരക്കമതി. യാ ഏവരൂപാ മായാ മായാവിതാ അച്ചാസരാ വഞ്ചനാ നികതി വികിരണാ പരിഹരണാ ഗൂഹനാ പരിഗൂഹനാ ഛാദനാ പടിച്ഛാദനാ
൫൩. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അഹിരികോ? തത്ഥ കതമം അഹിരികം? യം
൫൪. കതമോ
൫൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ദുബ്ബചോ? തത്ഥ കതമോ ദോവചസ്സതാ? സഹധമ്മികേ വുച്ചമാനേ ദോവചസ്സായം ദോവചസ്സിയം ദോവചസ്സതാ വിപ്പടികുലഗ്ഗാഹിതാ
൫൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പാപമിത്തോ? തത്ഥ കതമാ പാപമിത്തതാ? യേ തേ പുഗ്ഗലാ അസ്സദ്ധാ ദുസ്സീലാ അപ്പസ്സുതാ മച്ഛരിനോ ദുപ്പഞ്ഞാ, യാ തേസം സേവനാ നിസേവനാ സംസേവനാ ഭജനാ സമ്ഭജനാ ഭത്തി സമ്ഭത്തി സമ്പവങ്കതാ – അയം വുച്ചതി പാപമിത്തതാ. ഇമായ പാപമിത്തതായ സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ ‘‘പാപമിത്തോ’’.
൫൭. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഇന്ദ്രിയേസു അഗുത്തദ്വാരോ? തത്ഥ കതമാ ഇന്ദ്രിയേസു അഗുത്തദ്വാരതാ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി അനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ; യത്വാധികരണമേനം ചക്ഖുന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം അഭിജ്ഝാദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അന്വാസ്സവെയ്യും, തസ്സ സംവരായ ന പടിപജ്ജതി, ന രക്ഖതി ചക്ഖുന്ദ്രിയം, ചക്ഖുന്ദ്രിയേ ന സംവരം ആപജ്ജതി. സോതേന സദ്ദം സുത്വാ…പേ॰… ഘാനേന ഗന്ധം ഘായിത്വാ…പേ॰… ജിവ്ഹായ രസം സായിത്വാ…പേ॰… കായേന ഫൊട്ഠബ്ബം ഫുസിത്വാ…പേ॰… മനസാ ധമ്മം വിഞ്ഞായ നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി അനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ; യത്വാധികരണമേനം മനിന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം
൫൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഭോജനേ അമത്തഞ്ഞൂ? തത്ഥ കതമാ ഭോജനേ അമത്തഞ്ഞുതാ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അപ്പടിസങ്ഖാ അയോനിസോ ആഹാരം
൫൯. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ മുട്ഠസ്സതി? തത്ഥ കതമം മുട്ഠസ്സച്ചം? യാ അസ്സതി അനനുസ്സതി അപ്പടിസ്സതി അസ്സതി അസ്സരണതാ അധാരണതാ പിലാപനതാ സമ്മുസനതാ – ഇദം വുച്ചതി മുട്ഠസ്സച്ചം. ഇമിനാ മുട്ഠസ്സച്ചേന സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ ‘‘മുട്ഠസ്സതി’’.
൬൦. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അസമ്പജാനോ? തത്ഥ കതമം അസമ്പജഞ്ഞം? യം അഞ്ഞാണം അദസ്സനം അനഭിസമയോ അനനുബോധോ അസമ്ബോധോ അപ്പടിവേധോ അസങ്ഗാഹണാ അപരിയോഗാഹണാ
൬൧. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സീലവിപന്നോ? തത്ഥ കതമാ സീലവിപത്തി? കായികോ വീതിക്കമോ വാചസികോ വീതിക്കമോ കായികവാചസികോ വീതിക്കമോ – അയം വുച്ചതി സീലവിപത്തി. സബ്ബമ്പി ദുസ്സില്യം സീലവിപത്തി. ഇമായ സീലവിപത്തിയാ
൬൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ദിട്ഠിവിപന്നോ? തത്ഥ കതമാ ദിട്ഠിവിപത്തി? ‘‘നത്ഥി ദിന്നം, നത്ഥി യിട്ഠം, നത്ഥി ഹുതം, നത്ഥി സുകതദുക്കടാനം
൬൩. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അജ്ഝത്തസംയോജനോ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ പഞ്ചോരമ്ഭാഗിയാനി സംയോജനാനി അപ്പഹീനാനി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘അജ്ഝത്തസംയോജനോ’’.
൬൪. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ബഹിദ്ധാസംയോജനോ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ പഞ്ചുദ്ധമ്ഭാഗിയാനി സംയോജനാനി അപ്പഹീനാനി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘ബഹിദ്ധാസംയോജനോ’’.
൬൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അക്കോധനോ? തത്ഥ കതമോ കോധോ? യോ കോധോ കുജ്ഝനാ കുജ്ഝിതത്തം ദോസോ ദുസ്സനാ ദുസ്സിതത്തം ബ്യാപത്തി ബ്യാപജ്ജനാ ബ്യാപജ്ജിതത്തം വിരോധോ പടിവിരോധോ ചണ്ഡിക്കം അസുരോപോ അനത്തമനതാ ചിത്തസ്സ – അയം വുച്ചതി കോധോ. യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ അയം കോധോ പഹീനോ
൬൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അനുപനാഹീ? തത്ഥ കതമോ ഉപനാഹോ? പുബ്ബകാലം കോധോ അപരകാലം ഉപനാഹോ യോ ഏവരൂപോ ഉപനാഹോ ഉപനയ്ഹനാ ഉപനയ്ഹിതത്തം അട്ഠപനാ ഠപനാ സണ്ഠപനാ അനുസംസന്ദനാ അനുപ്പബന്ധനാ ദള്ഹീകമ്മം കോധസ്സ – അയം വുച്ചതി ഉപനാഹോ. യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ അയം ഉപനാഹോ പഹീനോ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘അനുപനാഹീ’’.
൬൭. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അമക്ഖീ? തത്ഥ കതമോ മക്ഖോ? യോ മക്ഖോ മക്ഖായനാ മക്ഖായിതത്തം നിട്ഠുരിയം നിട്ഠുരിയകമ്മം – അയം വുച്ചതി മക്ഖോ. യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ അയം മക്ഖോ പഹീനോ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘അമക്ഖീ’’.
൬൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അപളാസീ? തത്ഥ കതമോ പളാസോ? യോ പളാസോ പളാസായനാ പളാസായിതത്തം
൬൯. കതമോ
൭൦. കതമോ ച പുഗലോ അമച്ഛരീ? തത്ഥ കതമം മച്ഛരിയം? പഞ്ച മച്ഛരിയാനി – ആവാസമച്ഛരിയം, കുലമച്ഛരിയം, ലാഭമച്ഛരിയം, വണ്ണമച്ഛരിയം, ധമ്മമച്ഛരിയം. യം ഏവരൂപം മച്ഛേരം മച്ഛരായനാ മച്ഛരായിതത്തം വേവിച്ഛം കദരിയം കടുകഞ്ചുകതാ
൭൧. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അസഠോ? തത്ഥ കതമം സാഠെയ്യം? ഇധേകച്ചോ സഠോ ഹോതി പരിസഠോ. യം തത്ഥ സഠം സഠതാ സാഠെയ്യം കക്കരതാ കക്കരിയം പരിക്ഖത്തതാ പാരിക്ഖത്തിയം – ഇദം വുച്ചതി സാഠെയ്യം. യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ഇദം സാഠെയ്യം പഹീനം – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘അസഠോ’’.
൭൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അമായാവീ? തത്ഥ കതമാ മായാ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ കായേന ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ വാചായ ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ മനസാ ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ തസ്സ പടിച്ഛാദനഹേതു പാപികം ഇച്ഛം പണിദഹതി – ‘‘മാ മം ജഞ്ഞാ’’തി ഇച്ഛതി, ‘‘മാ മം ജഞ്ഞാ’’തി സങ്കപ്പതി, ‘‘മാ മം ജഞ്ഞാ’’തി വാചം ഭാസതി, ‘‘മാ മം ജഞ്ഞാ’’തി കായേന പരക്കമതി. യാ ഏവരൂപാ മായാ മായാവിതാ അച്ചാസരാ വഞ്ചനാ നികതി വികിരണാ പരിഹരണാ ഗൂഹനാ പരിഗൂഹനാ ഛാദനാ പടിച്ഛാദനാ അനുത്താനീകമ്മം അനാവികമ്മം വൊച്ഛാദനാ പാപകിരിയാ – അയം വുച്ചതി മായാ. യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ അയം മായാ പഹീനാ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘അമായാവീ’’.
൭൩. കതമോ
൭൪. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഒത്തപ്പീ? തത്ഥ കതമം ഒത്തപ്പം? യം ഒത്തപ്പതി ഒത്തപ്പിതബ്ബേന ഒത്തപ്പതി പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം സമാപത്തിയാ – ഇദം
൭൫. കതമോ
൭൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ കല്യാണമിത്തോ? തത്ഥ കതമാ കല്യാണമിത്തതാ? യേ തേ പുഗ്ഗലാ സദ്ധാ സീലവന്തോ ബഹുസ്സുതാ ചാഗവന്തോ പഞ്ഞവന്തോ, യാ തേസം സേവനാ നിസേവനാ സംസേവനാ ഭജനാ സമ്ഭജനാ ഭത്തി സമ്ഭത്തി സമ്പവങ്കതാ – അയം വുച്ചതി കല്യാണമിത്തതാ. ഇമായ കല്യാണമിത്തതായ സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ ‘‘കല്യാണമിത്തോ’’.
൭൭. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരോ? തത്ഥ കതമാ ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരതാ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ ന നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി നാനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ; യത്വാധികരണമേനം ചക്ഖുന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം അഭിജ്ഝാദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അന്വാസ്സവെയ്യും, തസ്സ സംവരായ പടിപജ്ജതി, രക്ഖതി ചക്ഖുന്ദ്രിയം ചക്ഖുന്ദ്രിയേ സംവരം ആപജ്ജതി. സോതേന സദ്ദം സുത്വാ…പേ॰… ഘാനേന ഗന്ധം ഘായിത്വാ…പേ॰… ജിവ്ഹായ രസം സായിത്വാ…പേ॰… കായേന ഫൊട്ഠബ്ബം ഫുസിത്വാ…പേ॰… മനസാ ധമ്മം വിഞ്ഞായ ന നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി നാനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ; യത്വാധികരണമേനം മനിന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം
൭൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഭോജനേ മത്തഞ്ഞൂ? തത്ഥ കതമാ ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതാ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പടിസങ്ഖാ യോനിസോ ആഹാരം ആഹാരേതി – ‘‘നേവ ദവായ, ന മദായ, ന മണ്ഡനായ, ന വിഭൂസനായ; യാവദേവ ഇമസ്സ കായസ്സ ഠിതിയാ യാപനായ വിഹിംസൂപരതിയാ ബ്രഹ്മചരിയാനുഗ്ഗഹായ. ഇതി പുരാണഞ്ച വേദനം പടിഹങ്ഖാമി, നവഞ്ച വേദനം ന ഉപ്പാദെസ്സാമി, യാത്രാ ച മേ ഭവിസ്സതി അനവജ്ജതാ ച ഫാസുവിഹാരോ ചാ’’തി. യാ തത്ഥ സന്തുട്ഠിതാ മത്തഞ്ഞുതാ
൭൯. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഉപട്ഠിതസ്സതി? തത്ഥ കതമാ സതി? യാ സതി അനുസ്സതി പടിസ്സതി സതി സരണതാ ധാരണതാ അപിലാപനതാ അസമ്മുസനതാ സതി സതിന്ദ്രിയം സതിബലം സമ്മാസതി – അയം വുച്ചതി സതി. ഇമായ സതിയാ സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ ‘‘ഉപട്ഠിതസ്സതി’’.
൮൦. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സമ്പജാനോ? തത്ഥ കതമം സമ്പജഞ്ഞം? യാ പഞ്ഞാ പജാനനാ വിചയോ പവിചയോ ധമ്മവിചയോ സല്ലക്ഖണാ ഉപലക്ഖണാ പച്ചുപലക്ഖണാ പണ്ഡിച്ചം കോസല്ലം നേപുഞ്ഞം വേഭബ്യാ ചിന്താ ഉപപരിക്ഖാ ഭൂരീ മേധാ പരിണായികാ വിപസ്സനാ സമ്പജഞ്ഞം
൮൧. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സീലസമ്പന്നോ? തത്ഥ കതമാ സീലസമ്പദാ? കായികോ അവീതിക്കമോ വാചസികോ അവീതിക്കമോ കായികവാചസികോ അവീതിക്കമോ – അയം വുച്ചതി സീലസമ്പദാ. സബ്ബോപി സീലസംവരോ സീലസമ്പദാ. ഇമായ സീലസമ്പദായ സമന്നാഗതോ പുഗ്ഗലോ ‘‘സീലസമ്പന്നോ’’.
൮൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ദിട്ഠിസമ്പന്നോ? തത്ഥ
൮൩. കതമേ ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ദുല്ലഭാ ലോകസ്മിം? യോ ച പുബ്ബകാരീ, യോ ച കതഞ്ഞൂ കതവേദീ – ഇമേ ദ്വേ പുഗ്ഗലാ ദുല്ലഭാ ലോകസ്മിം.
൮൪. കതമേ
൮൫. കതമേ
൮൬. കതമേസം ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ വഡ്ഢന്തി? യോ ച ന കുക്കുച്ചായിതബ്ബം കുക്കുച്ചായതി, യോ ച കുക്കുച്ചായിതബ്ബം ന കുക്കുച്ചായതി – ഇമേസം ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ വഡ്ഢന്തി.
൮൭. കതമേസം ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ ന വഡ്ഢന്തി? യോ ച ന കുക്കുച്ചായിതബ്ബം ന കുക്കുച്ചായതി, യോ ച കുക്കുച്ചായിതബ്ബം കുക്കുച്ചായതി – ഇമേസം ദ്വിന്നം പുഗ്ഗലാനം ആസവാ ന വഡ്ഢന്തി.
൮൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഹീനാധിമുത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ദുസ്സീലോ ഹോതി പാപധമ്മോ, സോ അഞ്ഞം ദുസ്സീലം പാപധമ്മം സേവതി ഭജതി പയിരുപാസതി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘ഹീനാധിമുത്തോ’’.
൮൯. കതമോ
൯൦. കതമോ
ദുകനിദ്ദേസോ.
൩. തികപുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തി
൯൧. കതമോ
൯൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ആസംസോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ സീലവാ ഹോതി കല്യാണധമ്മോ. സോ സുണാതി – ‘‘ഇത്ഥന്നാമോ കിര ഭിക്ഖു ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതീ’’തി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘കുദാസ്സു നാമാഹമ്പി ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സാമീ’’തി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘ആസംസോ’’.
൯൩. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ വിഗതാസോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം
൯൪. തത്ഥ കതമേ തയോ ഗിലാനൂപമാ പുഗ്ഗലാ? തയോ ഗിലാനാ – ഇധേകച്ചോ ഗിലാനോ ലഭന്തോ വാ സപ്പായാനി ഭോജനാനി
ഇധ പനേകച്ചോ ഗിലാനോ ലഭന്തോ വാ സപ്പായാനി ഭോജനാനി അലഭന്തോ വാ സപ്പായാനി ഭോജനാനി, ലഭന്തോ വാ സപ്പായാനി ഭേസജ്ജാനി
ഇധ പനേകച്ചോ ഗിലാനോ ലഭന്തോ സപ്പായാനി ഭോജനാനി നോ അലഭന്തോ, ലഭന്തോ സപ്പായാനി ഭേസജ്ജാനി നോ അലഭന്തോ, ലഭന്തോ പതിരൂപം ഉപട്ഠാകം നോ അലഭന്തോ, വുട്ഠാതി തമ്ഹാ ആബാധാ. (൩)
തത്ര യ്വായം ഗിലാനോ ലഭന്തോ സപ്പായാനി ഭോജനാനി നോ അലഭന്തോ, ലഭന്തോ സപ്പായാനി ഭേസജ്ജാനി നോ അലഭന്തോ, ലഭന്തോ പതിരൂപം ഉപട്ഠാകം
ഏവമേവം
ഇധ പനേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ലഭന്തോ വാ തഥാഗതം ദസ്സനായ അലഭന്തോ വാ തഥാഗതം ദസ്സനായ, ലഭന്തോ വാ തഥാഗതപ്പവേദിതം ധമ്മവിനയം സവണായ അലഭന്തോ വാ തഥാഗതപ്പവേദിതം ധമ്മവിനയം സവണായ, ഒക്കമതി നിയാമം കുസലേസു ധമ്മേസു സമ്മത്തം. (൨)
ഇധ പനേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ലഭന്തോ തഥാഗതം ദസ്സനായ നോ അലഭന്തോ, ലഭന്തോ തഥാഗതപ്പവേദിതം ധമ്മവിനയം സവണായ നോ അലഭന്തോ, ഒക്കമതി നിയാമം കുസലേസു ധമ്മേസു സമ്മത്തം. (൩)
തത്ര യ്വായം പുഗ്ഗലോ ലഭന്തോ തഥാഗതം ദസ്സനായ നോ അലഭന്തോ, ലഭന്തോ തഥാഗതപ്പവേദിതം ധമ്മവിനയം സവണായ നോ അലഭന്തോ
൯൫. കതമോ
൯൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ദിട്ഠിപ്പത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖസമുദയോ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധോ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, തഥാഗതപ്പവേദിതാ ചസ്സ ധമ്മാ പഞ്ഞായ വോദിട്ഠാ ഹൊന്തി വോചരിതാ, പഞ്ഞായ ചസ്സ ദിസ്വാ ഏകച്ചേ ആസവാ പരിക്ഖീണാ ഹൊന്തി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘ദിട്ഠിപ്പത്തോ’’.
൯൭. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സദ്ധാവിമുത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി…പേ॰… തഥാഗതപ്പവേദിതാ ചസ്സ ധമ്മാ പഞ്ഞായ വോദിട്ഠാ ഹൊന്തി വോചരിതാ, പഞ്ഞായ ചസ്സ
൯൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഗൂഥഭാണീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ മുസാവാദീ ഹോതി സഭഗ്ഗതോ വാ പരിസഗ്ഗതോ വാ ഞാതിമജ്ഝഗതോ വാ പൂഗമജ്ഝഗതോ വാ രാജകുലമജ്ഝഗതോ വാ അഭിനീതോ സക്ഖിപുട്ഠോ – ‘‘ഏഹമ്ഭോ
൯൯. കതമോ
൧൦൦. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ മധുഭാണീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ യാ സാ വാചാ നേലാ കണ്ണസുഖാ പേമനിയാ
൧൦൧. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അരുകൂപമചിത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ കോധനോ ഹോതി ഉപായാസബഹുലോ, അപ്പമ്പി വുത്തോ സമാനോ അഭിസജ്ജതി കുപ്പതി ബ്യാപജ്ജതി പതിത്ഥീയതി
൧൦൨. കതമോ
൧൦൩. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ വജിരൂപമചിത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. സെയ്യഥാപി നാമ വജിരസ്സ നത്ഥി കിഞ്ചി അഭെജ്ജം മണി വാ പാസാണോ വാ, ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘വജിരൂപമചിത്തോ’’.
൧൦൪. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അന്ധോ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ തഥാരൂപം ചക്ഖു ന ഹോതി യഥാരൂപേന ചക്ഖുനാ അനധിഗതം വാ ഭോഗം അധിഗച്ഛെയ്യ, അധിഗതം വാ ഭോഗം ഫാതിം കരെയ്യ; തഥാരൂപമ്പിസ്സ ചക്ഖു ന ഹോതി യഥാരൂപേന ചക്ഖുനാ കുസലാകുസലേ ധമ്മേ ജാനെയ്യ, സാവജ്ജാനവജ്ജേ ധമ്മേ ജാനെയ്യ, ഹീനപ്പണീതേ ധമ്മേ ജാനെയ്യ, കണ്ഹസുക്കസപ്പടിഭാഗേ ധമ്മേ ജാനെയ്യ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘അന്ധോ’’.
൧൦൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഏകചക്ഖു? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ തഥാരൂപം ചക്ഖു ഹോതി
൧൦൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ദ്വിചക്ഖു? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ തഥാരൂപം ചക്ഖു ഹോതി യഥാരൂപേന ചക്ഖുനാ അനധിഗതം വാ ഭോഗം അധിഗച്ഛെയ്യ, അധിഗതം വാ ഭോഗം ഫാതിം കരെയ്യ; തഥാരൂപമ്പിസ്സ
൧൦൭. കതമോ
൧൦൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഉച്ഛങ്ഗപഞ്ഞോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ആരാമം ഗന്താ ഹോതി അഭിക്ഖണം ഭിക്ഖൂനം സന്തികേ ധമ്മസ്സവണായ. തസ്സ ഭിക്ഖൂ ധമ്മം ദേസെന്തി ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസെന്തി. സോ തസ്മിം ആസനേ നിസിന്നോ തസ്സാ കഥായ ആദിമ്പി മനസി കരോതി, മജ്ഝമ്പി മനസി കരോതി, പരിയോസാനമ്പി മനസി കരോതി. വുട്ഠിതോ ച ഖോ തമ്ഹാ ആസനാ തസ്സാ കഥായ നേവ ആദിം മനസി കരോതി, ന മജ്ഝം മനസി കരോതി, ന പരിയോസാനം മനസി കരോതി. സെയ്യഥാപി നാമ പുരിസസ്സ ഉച്ഛങ്ഗേ നാനാഖജ്ജകാനി ആകിണ്ണാനി – തിലാ
൧൦൯. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പുഥുപഞ്ഞോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ആരാമം ഗന്താ ഹോതി അഭിക്ഖണം ഭിക്ഖൂനം സന്തികേ ധമ്മസ്സവണായ. തസ്സ ഭിക്ഖൂ ധമ്മം ദേസെന്തി ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസെന്തി. സോ തസ്മിം ആസനേ നിസിന്നോ തസ്സാ കഥായ ആദിമ്പി മനസി കരോതി, മജ്ഝമ്പി മനസി കരോതി, പരിയോസാനമ്പി മനസി കരോതി. വുട്ഠിതോപി തമ്ഹാ ആസനാ തസ്സാ കഥായ ആദിമ്പി മനസി കരോതി, മജ്ഝമ്പി മനസി കരോതി, പരിയോസാനമ്പി മനസി കരോതി. സെയ്യഥാപി നാമ കുമ്ഭോ ഉക്കുജ്ജോ തത്ര ഉദകം ആസിത്തം സണ്ഠാതി, നോ വിവട്ടതി; ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ആരാമം ഗന്താ ഹൊന്തി അഭിക്ഖണം ഭിക്ഖൂനം സന്തികേ ധമ്മസ്സവണായ. തസ്സ ഭിക്ഖൂ ധമ്മം ദേസെന്തി ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസെന്തി. സോ തസ്മിം ആസനേ നിസിന്നോ തസ്സാ കഥായ ആദിമ്പി മനസി കരോതി, മജ്ഝമ്പി മനസി കരോതി, പരിയോസാനമ്പി മനസി കരോതി. വുട്ഠിതോപി തമ്ഹാ ആസനാ തസ്സാ കഥായ ആദിമ്പി മനസി കരോതി, മജ്ഝമ്പി മനസി കരോതി, പരിയോസാനമ്പി മനസി കരോതി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘പുഥുപഞ്ഞോ’’.
൧൧൦. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ കാമേസു ച ഭവേസു ച അവീതരാഗോ? സോതാപന്നസകദാഗാമിനോ
൧൧൧. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ കാമേസു വീതരാഗോ, ഭവേസു അവീതരാഗോ? അനാഗാമീ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘കാമേസു വീതരാഗോ, ഭവേസു അവീതരാഗോ’’.
൧൧൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ കാമേസു ച ഭവേസു ച വീതരാഗോ? അരഹാ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘കാമേസു ച ഭവേസു ച വീതരാഗോ’’.
൧൧൩. കതമോ
൧൧൪. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പഥവിലേഖൂപമോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അഭിണ്ഹം കുജ്ഝതി. സോ ച ഖ്വസ്സ കോധോ ന ചിരം ദീഘരത്തം അനുസേതി. സെയ്യഥാപി നാമ പഥവിയാ
൧൧൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഉദകലേഖൂപമോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ആഗാള്ഹേനപി വുച്ചമാനോ ഫരുസേനപി വുച്ചമാനോ അമനാപേനപി വുച്ചമാനോ സംസന്ദതിമേവ
൧൧൬. തത്ഥ കതമേ തയോ പൊത്ഥകൂപമാ പുഗ്ഗലാ? തയോ പൊത്ഥകാ – നവോപി പൊത്ഥകോ ദുബ്ബണ്ണോ ചേവ ഹോതി ദുക്ഖസമ്ഫസ്സോ ച അപ്പഗ്ഘോ ച, മജ്ഝിമോപി പൊത്ഥകോ ദുബ്ബണ്ണോ ചേവ ഹോതി ദുക്ഖസമ്ഫസ്സോ ച അപ്പഗ്ഘോ ച, ജിണ്ണോപി പൊത്ഥകോ ദുബ്ബണ്ണോ ചേവ ഹോതി ദുക്ഖസമ്ഫസ്സോ ച അപ്പഗ്ഘോ ച. ജിണ്ണമ്പി പൊത്ഥകം ഉക്ഖലിപരിമജ്ജനം വാ കരൊന്തി സങ്കാരകൂടേ വാ നം ഛഡ്ഡെന്തി. ഏവമേവം തയോമേ പൊത്ഥകൂപമാ പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ഭിക്ഖൂസു. കതമേ തയോ? നവോ ചേപി ഭിക്ഖു ഹോതി ദുസ്സീലോ പാപധമ്മോ, ഇദമസ്സ ദുബ്ബണ്ണതായ. സെയ്യഥാപി സോ പൊത്ഥകോ ദുബ്ബണ്ണോ, തഥൂപമോ
മജ്ഝിമോ ചേപി ഭിക്ഖു ഹോതി…പേ॰… ഥേരോ ചേപി ഭിക്ഖു ഹോതി ദുസ്സീലോ പാപധമ്മോ, ഇദമസ്സ ദുബ്ബണ്ണതായ. സെയ്യഥാപി സോ പൊത്ഥകോ ദുബ്ബണ്ണോ, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ. യേ
ഏവരൂപോ ചേ ഥേരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘമജ്ഝേ ഭണതി. തമേനം ഭിക്ഖൂ ഏവമാഹംസു – ‘‘കിം നു ഖോ തുയ്ഹം ബാലസ്സ അബ്യത്തസ്സ ഭണിതേന, ത്വമ്പി നാമ ഭണിതബ്ബം മഞ്ഞസീ’’തി! സോ കുപിതോ അനത്തമനോ തഥാരൂപിം വാചം നിച്ഛാരേതി യഥാരൂപായ വാചായ സങ്ഘോ തം ഉക്ഖിപതി, സങ്കാരകൂടേവ നം പൊത്ഥകം. ഇമേ
൧൧൭. തത്ഥ കതമേ തയോ കാസികവത്ഥൂപമാ പുഗ്ഗലാ? തീണി കാസികവത്ഥാനി – നവമ്പി കാസികവത്ഥം വണ്ണവന്തഞ്ചേവ ഹോതി സുഖസമ്ഫസ്സഞ്ച മഹഗ്ഘഞ്ച, മജ്ഝിമമ്പി കാസികവത്ഥം വണ്ണവന്തഞ്ചേവ ഹോതി സുഖസമ്ഫസ്സഞ്ച മഹഗ്ഘഞ്ച, ജിണ്ണമ്പി കാസികവത്ഥം വണ്ണവന്തഞ്ചേവ ഹോതി സുഖസമ്ഫസ്സഞ്ച മഹഗ്ഘഞ്ച. ജിണ്ണമ്പി കാസികവത്ഥം രതനപലിവേഠനം വാ കരൊന്തി ഗന്ധകരണ്ഡകേ വാ നം നിക്ഖിപന്തി.
ഏവമേവം
മജ്ഝിമോ ചേപി ഭിക്ഖു…പേ॰… ഥേരോ ചേപി ഭിക്ഖു ഹോതി സീലവാ കല്യാണധമ്മോ, ഇദമസ്സ സുവണ്ണതായ. സെയ്യഥാപി തം കാസികവത്ഥം വണ്ണവന്തം, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ. യേ ഖോ പനസ്സ സേവന്തി ഭജന്തി പയിരുപാസന്തി ദിട്ഠാനുഗതിം ആപജ്ജന്തി, തേസം തം ഹോതി ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായ. ഇദമസ്സ സുഖസമ്ഫസ്സതായ. സെയ്യഥാപി തം കാസികവത്ഥം സുഖസമ്ഫസ്സം, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ. യേസം ഖോ പന സോ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം, തേസം തം മഹപ്ഫലം ഹോതി മഹാനിസംസം. ഇദമസ്സ മഹഗ്ഘതായ. സെയ്യഥാപി തം കാസികവത്ഥം മഹഗ്ഘം, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ.
ഏവരൂപോ ചേ ഥേരോ ഭിക്ഖു സങ്ഘമജ്ഝേ ഭണതി, തമേനം ഭിക്ഖൂ ഏവമാഹംസു – ‘‘അപ്പസദ്ദാ ആയസ്മന്തോ ഹോഥ, ഥേരോ ഭിക്ഖു ധമ്മഞ്ച വിനയഞ്ച ഭണതീ’’തി. തസ്സ തം വചനം ആധെയ്യം ഗച്ഛതി, ഗന്ധകരണ്ഡകേവ
൧൧൮. കതമോ
൧൧൯. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ദുപ്പമെയ്യോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അനുദ്ധതോ ഹോതി അനുന്നളോ അചപലോ അമുഖരോ അവികിണ്ണവാചോ ഉപട്ഠിതസ്സതി
൧൨൦. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അപ്പമെയ്യോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘അപ്പമെയ്യോ’’.
൧൨൧. കതമോ
൧൨൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സേവിതബ്ബോ ഭജിതബ്ബോ പയിരുപാസിതബ്ബോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ സദിസോ ഹോതി സീലേന സമാധിനാ പഞ്ഞായ. ഏവരൂപോ പുഗ്ഗലോ സേവിതബ്ബോ ഭജിതബ്ബോ പയിരുപാസിതബ്ബോ. തം കിസ്സ ഹേതു? ‘‘സീലസാമഞ്ഞഗതാനം സതം സീലകഥാ ച നോ ഭവിസ്സതി, സാ ച നോ ഫാസു ഭവിസ്സതി, സാ ച നോ പവത്തിനീ ഭവിസ്സതി; സമാധിസാമഞ്ഞഗതാനം സതം സമാധികഥാ ച നോ ഭവിസ്സതി, സാ ച നോ ഫാസു ഭവിസ്സതി, സാ ച നോ പവത്തിനീ
൧൨൩. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ സേവിതബ്ബോ ഭജിതബ്ബോ പയിരുപാസിതബ്ബോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അധികോ ഹോതി സീലേന സമാധിനാ പഞ്ഞായ. ഏവരൂപോ പുഗ്ഗലോ സക്കത്വാ ഗരും കത്വാ സേവിതബ്ബോ ഭജിതബ്ബോ പയിരുപാസിതബ്ബോ. തം കിസ്സ ഹേതു? ‘‘അപരിപൂരം വാ സീലക്ഖന്ധം പരിപൂരെസ്സാമി, പരിപൂരം വാ സീലക്ഖന്ധം തത്ഥ
൧൨൪. കതമോ
൧൨൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അജ്ഝുപെക്ഖിതബ്ബോ ന സേവിതബ്ബോ ന ഭജിതബ്ബോ ന പയിരുപാസിതബ്ബോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ കോധനോ ഹോതി ഉപായാസബഹുലോ, അപ്പമ്പി വുത്തോ സമാനോ അഭിസജ്ജതി കുപ്പതി ബ്യാപജ്ജതി പതിത്ഥീയതി, കോപഞ്ച ദോസഞ്ച അപ്പച്ചയഞ്ച പാതുകരോതി. സെയ്യഥാപി നാമ ദുട്ഠാരുകോ കട്ഠേന വാ കഠലായ വാ ഘട്ടിതോ ഭിയ്യോസോ മത്തായ ആസവം ദേതി, ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ കോധനോ ഹോതി ഉപായാസബഹുലോ, അപ്പമ്പി വുത്തോ സമാനോ അഭിസജ്ജതി കുപ്പതി ബ്യാപജ്ജതി പതിത്ഥീയതി, കോപഞ്ച ദോസഞ്ച അപ്പച്ചയഞ്ച പാതുകരോതി. സെയ്യഥാപി നാമ തിന്ദുകാലാതം കട്ഠേന വാ കഠലായ വാ ഘട്ടിതം ഭിയ്യോസോ മത്തായ ചിച്ചിടായതി ചിടിചിടായതി, ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ കോധനോ ഹോതി ഉപായാസബഹുലോ, അപ്പമ്പി വുത്തോ സമാനോ അഭിസജ്ജതി കുപ്പതി ബ്യാപജ്ജതി പതിത്ഥീയതി, കോപഞ്ച ദോസഞ്ച അപ്പച്ചയഞ്ച പാതുകരോതി. സെയ്യഥാപി നാമ ഗൂഥകൂപോ കട്ഠേന വാ കഠലായ വാ ഘട്ടിതോ ഭിയ്യോസോ മത്തായ ദുഗ്ഗന്ധോ ഹോതി, ഏവമേവം ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ കോധനോ ഹോതി ഉപായാസബഹുലോ, അപ്പമ്പി
൧൨൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സേവിതബ്ബോ ഭജിതബ്ബോ പയിരുപാസിതബ്ബോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ സീലവാ ഹോതി കല്യാണധമ്മോ – ഏവരൂപോ പുഗ്ഗലോ സേവിതബ്ബോ ഭജിതബ്ബോ പയിരുപാസിതബ്ബോ. തം കിസ്സ ഹേതു? കിഞ്ചാപി ഏവരൂപസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ന ദിട്ഠാനുഗതിം ആപജ്ജതി, അഥ ഖോ നം കല്യാണോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗച്ഛതി – ‘‘കല്യാണമിത്തോ പുരിസപുഗ്ഗലോ കല്യാണസഹായോ കല്യാണസമ്പവങ്കോ’’തി! തസ്മാ ഏവരൂപോ പുഗ്ഗലോ സേവിതബ്ബോ ഭജിതബ്ബോ പയിരുപാസിതബ്ബോ.
൧൨൭. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സീലേസു പരിപൂരകാരീ, സമാധിസ്മിം മത്തസോ
൧൨൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സീലേസു ച പരിപൂരകാരീ, സമാധിസ്മിഞ്ച പരിപൂരകാരീ, പഞ്ഞായ മത്തസോ കാരീ? അനാഗാമീ – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ സീലേസു ച പരിപൂരകാരീ, സമാധിസ്മിഞ്ച പരിപൂരകാരീ, പഞ്ഞായ മത്തസോ കാരീ.
൧൨൯. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സീലേസു ച പരിപൂരകാരീ, സമാധിസ്മിഞ്ച പരിപൂരകാരീ, പഞ്ഞായ ച പരിപൂരകാരീ? അരഹാ – അയം വുച്ചതി
൧൩൦. തത്ഥ കതമേ തയോ സത്ഥാരോ? ഇധേകച്ചോ സത്ഥാ കാമാനം പരിഞ്ഞം പഞ്ഞപേതി
തത്ര യ്വായം സത്ഥാ കാമാനം പരിഞ്ഞം പഞ്ഞപേതി, ന രൂപാനം പരിഞ്ഞം പഞ്ഞപേതി, ന വേദനാനം പരിഞ്ഞം പഞ്ഞപേതി, രൂപാവചരസമാപത്തിയാ ലാഭീ സത്ഥാ തേന ദട്ഠബ്ബോ. തത്ര
൧൩൧. തത്ഥ കതമേ അപരേപി തയോ സത്ഥാരോ? ഇധേകച്ചോ സത്ഥാ ദിട്ഠേ ചേവ ധമ്മേ അത്താനം സച്ചതോ ഥേതതോ പഞ്ഞപേതി, അഭിസമ്പരായഞ്ച അത്താനം സച്ചതോ ഥേതതോ പഞ്ഞപേതി. ഇധ പനേകച്ചോ
തത്ര യ്വായം സത്ഥാ ദിട്ഠേ ചേവ ധമ്മേ അത്താനം സച്ചതോ ഥേതതോ പഞ്ഞപേതി, അഭിസമ്പരായഞ്ച അത്താനം സച്ചതോ ഥേതതോ പഞ്ഞപേതി, സസ്സതവാദോ സത്ഥാ തേന ദട്ഠബ്ബോ. തത്ര യ്വായം സത്ഥാ ദിട്ഠേ ചേവ ധമ്മേ അത്താനം സച്ചതോ ഥേതതോ പഞ്ഞപേതി, നോ ച ഖോ അഭിസമ്പരായം അത്താനം സച്ചതോ ഥേതതോ പഞ്ഞപേതി, ഉച്ഛേദവാദോ സത്ഥാ തേന ദട്ഠബ്ബോ. തത്ര യ്വായം സത്ഥാ ദിട്ഠേ ചേവ ധമ്മേ അത്താനം സച്ചതോ ഥേതതോ ന പഞ്ഞപേതി, അഭിസമ്പരായഞ്ച അത്താനം സച്ചതോ ഥേതതോ ന പഞ്ഞപേതി, സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ സത്ഥാ തേന ദട്ഠബ്ബോ. ഇമേ അപരേപി തയോ സത്ഥാരോ.
തികനിദ്ദേസോ.
൪. ചതുക്കപുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തി
൧൩൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അസപ്പുരിസോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പാണാതിപാതീ ഹോതി, അദിന്നാദായീ ഹോതി, കാമേസുമിച്ഛാചാരീ ഹോതി, മുസാവാദീ
൧൩൩. കതമോ
൧൩൪. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സപ്പുരിസോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പാണാതിപാതാ പടിവിരതോ ഹോതി
൧൩൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സപ്പുരിസേന സപ്പുരിസതരോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അത്തനാ ച പാണാതിപാതാ പടിവിരതോ ഹോതി പരഞ്ച പാണാതിപാതാ വേരമണിയാ സമാദപേതി, അത്തനാ ച അദിന്നാദാനാ പടിവിരതോ ഹോതി പരഞ്ച അദിന്നാദാനാ വേരമണിയാ സമാദപേതി, അത്തനാ ച കാമേസുമിച്ഛാചാരാ പടിവിരതോ ഹോതി പരഞ്ച കാമേസുമിച്ഛാചാരാ വേരമണിയാ സമാദപേതി, അത്തനാ ച മുസാവാദാ പടിവിരതോ ഹോതി പരഞ്ച മുസാവാദാ വേരമണിയാ സമാദപേതി, അത്തനാ ച സുരാമേരയമജ്ജപമാദട്ഠാനാ പടിവിരതോ ഹോതി പരഞ്ച സുരാമേരയമജ്ജപമാദട്ഠാനാ വേരമണിയാ സമാദപേതി
൧൩൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പാപോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പാണാതിപാതീ ഹോതി, അദിന്നാദായീ ഹോതി, കാമേസുമിച്ഛാചാരീ ഹോതി, മുസാവാദീ ഹോതി, പിസുണവാചോ
൧൩൭. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പാപേന പാപതരോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അത്തനാ ച പാണാതിപാതീ ഹോതി പരഞ്ച പാണാതിപാതേ സമാദപേതി, അത്തനാ
൧൩൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ കല്യാണോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പാണാതിപാതാ പടിവിരതോ ഹോതി, അദിന്നാദാനാ പടിവിരതോ ഹോതി
൧൩൯. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ കല്യാണേന കല്യാണതരോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അത്തനാ ച പാണാതിപാതാ പടിവിരതോ ഹോതി പരഞ്ച പാണാതിപാതാ വേരമണിയാ സമാദപേതി, അത്തനാ ച അദിന്നാദാനാ പടിവിരതോ ഹോതി പരഞ്ച അദിന്നാദാനാ വേരമണിയാ സമാദപേതി, അത്തനാ ച കാമേസുമിച്ഛാചാരാ പടിവിരതോ ഹോതി പരഞ്ച കാമേസുമിച്ഛാചാരാ വേരമണിയാ സമാദപേതി, അത്തനാ ച മുസാവാദാ പടിവിരതോ ഹോതി പരഞ്ച മുസാവാദാ വേരമണിയാ സമാദപേതി, അത്തനാ ച പിസുണായ വാചായ പടിവിരതോ ഹോതി പരഞ്ച പിസുണായ വാചായ വേരമണിയാ സമാദപേതി, അത്തനാ ച ഫരുസായ വാചായ പടിവിരതോ ഹോതി പരഞ്ച ഫരുസായ വാചായ വേരമണിയാ സമാദപേതി, അത്തനാ ച സമ്ഫപ്പലാപാ പടിവിരതോ ഹോതി പരഞ്ച സമ്ഫപ്പലാപാ വേരമണിയാ സമാദപേതി, അത്തനാ ച അനഭിജ്ഝാലു ഹോതി പരഞ്ച അനഭിജ്ഝായ സമാദപേതി, അത്തനാ ച അബ്യാപന്നചിത്തോ ഹോതി പരഞ്ച അബ്യാപാദേ സമാദപേതി, അത്തനാ ച സമ്മാദിട്ഠി ഹോതി പരഞ്ച
൧൪൦. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പാപധമ്മോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പാണാതിപാതീ ഹോതി, അദിന്നാദായീ ഹോതി…പേ॰… മിച്ഛാദിട്ഠി ഹോതി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘പാപധമ്മോ’’.
൧൪൧. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പാപധമ്മേന പാപധമ്മതരോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അത്തനാ ച പാണാതിപാതീ ഹോതി പരഞ്ച
൧൪൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ കല്യാണധമ്മോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പാണാതിപാതാ പടിവിരതോ ഹോതി, അദിന്നാദാനാ പടിവിരതോ ഹോതി…പേ॰… സമാദിട്ഠി ഹോതി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘കല്യാണധമ്മോ’’.
൧൪൩. കതമോ
൧൪൪. കതമോ
൧൪൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ വജ്ജബഹുലോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ സാവജ്ജേന ബഹുലം കായകമ്മേന സമന്നാഗതോ ഹോതി അപ്പം അനവജ്ജേന, സാവജ്ജേന ബഹുലം വചീകമ്മേന സമന്നാഗതോ ഹോതി അപ്പം അനവജ്ജേന, സാവജ്ജേന ബഹുലം മനോകമ്മേന സമന്നാഗതോ ഹോതി അപ്പം അനവജ്ജേന – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘വജ്ജബഹുലോ’’.
൧൪൬. കതമോ
൧൪൭. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അനവജ്ജോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അനവജ്ജേന കായകമ്മേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അനവജ്ജേന വചീകമ്മേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അനവജ്ജേന മനോകമ്മേന സമന്നാഗതോ ഹോതി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘അനവജ്ജോ’’.
൧൪൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ സഹ ഉദാഹടവേലായ ധമ്മാഭിസമയോ ഹോതി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘ഉഗ്ഘടിതഞ്ഞൂ’’.
൧൪൯. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ സംഖിത്തേന ഭാസിതസ്സ വിത്ഥാരേന അത്ഥേ വിഭജിയമാനേ ധമ്മാഭിസമയോ ഹോതി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘വിപഞ്ചിതഞ്ഞൂ’’.
൧൫൦. കതമോ
൧൫൧. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പദപരമോ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ബഹുമ്പി സുണതോ ബഹുമ്പി ഭണതോ ബഹുമ്പി ധാരയതോ ബഹുമ്പി വാചയതോ ന തായ ജാതിയാ ധമ്മാഭിസമയോ ഹോതി – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘പദപരമോ’’.
൧൫൨. കതമോ
൧൫൩. കതമോ
൧൫൪. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ യുത്തപ്പടിഭാനോ ച മുത്തപ്പടിഭാനോ ച? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പഞ്ഹം പുട്ഠോ സമാനോ യുത്തഞ്ച വദതി സീഘഞ്ച – അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘യുത്തപ്പടിഭാനോ ച മുത്തപ്പടിഭാനോ ച’’.
൧൫൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ നേവ യുത്തപ്പടിഭാനോ നോ മുത്തപ്പടിഭാനോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പഞ്ഹം പുട്ഠോ സമാനോ നേവ യുത്തം വദതി നോ സീഘം – അയം വുച്ചതി, പുഗ്ഗലോ ‘‘നേവ യുത്തപ്പടിഭാനോ നോ മുത്തപ്പടിഭാനോ’’.
൧൫൬. തത്ഥ കതമേ ചത്താരോ ധമ്മകഥികാ പുഗ്ഗലാ? ഇധേകച്ചോ ധമ്മകഥികോ അപ്പഞ്ച ഭാസതി അസഹിതഞ്ച, പരിസാ ചസ്സ ന കുസലാ ഹോതി സഹിതാസഹിതസ്സ. ഏവരൂപോ ധമ്മകഥികോ ഏവരൂപായ പരിസായ ധമ്മകഥികൊത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി.
ഇധ
ഇധ പനേകച്ചോ ധമ്മകഥികോ ബഹുഞ്ച ഭാസതി അസഹിതഞ്ച, പരിസാ ചസ്സ ന കുസലാ ഹോതി സഹിതാസഹിതസ്സ. ഏവരൂപോ ധമ്മകഥികോ ഏവരൂപായ പരിസായ ധമ്മകഥികൊത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി.
ഇധ പനേകച്ചോ ധമ്മകഥികോ ബഹുഞ്ച ഭാസതി സഹിതഞ്ച, പരിസാ ചസ്സ കുസലാ ഹോതി സഹിതാസഹിതസ്സ. ഏവരൂപോ
൧൫൭. തത്ഥ കതമേ ചത്താരോ വലാഹകൂപമാ പുഗ്ഗലാ? ചത്താരോ വലാഹകാ – ഗജ്ജിതാ നോ വസ്സിതാ, വസ്സിതാ നോ ഗജ്ജിതാ, ഗജ്ജിതാ ച വസ്സിതാ ച, നേവ ഗജ്ജിതാ നോ വസ്സിതാ. ഏവമേവം ചത്താരോമേ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഗജ്ജിതാ ഹോതി നോ വസ്സിതാ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ഭാസിതാ ഹോതി, നോ കത്താ. ഏവം പുഗ്ഗലോ ഗജ്ജിതാ ഹോതി, നോ വസ്സിതാ. സെയ്യഥാപി സോ വലാഹകോ ഗജ്ജിതാ നോ വസ്സിതാ, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ വസ്സിതാ ഹോതി നോ ഗജ്ജിതാ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ കത്താ ഹോതി, നോ ഭാസിതാ. ഏവം പുഗ്ഗലോ വസ്സിതാ ഹോതി നോ ഗജ്ജിതാ. സെയ്യഥാപി സോ വലാഹകോ വസ്സിതാ നോ ഗജ്ജിതാ, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഗജ്ജിതാ ച ഹോതി വസ്സിതാ ച? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ഭാസിതാ ച ഹോതി, കത്താ ച. ഏവം പുഗ്ഗലോ ഗജ്ജിതാ ച ഹോതി വസ്സിതാ ച. സെയ്യഥാപി സോ വലാഹകോ ഗജ്ജിതാ ച വസ്സിതാ ച, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ.
കഥഞ്ച
ഇമേ ചത്താരോ വലാഹകൂപമാ പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം.
൧൫൮. തത്ഥ കതമേ ചത്താരോ മൂസികൂപമാ പുഗ്ഗലാ? ചതസ്സോ മൂസികാ – ഗാധം കത്താ നോ വസിതാ, വസിതാ നോ ഗാധം കത്താ, ഗാധം കത്താ ച വസിതാ ച, നേവ ഗാധം കത്താ നോ വസിതാ. ഏവമേവം ചത്താരോമേ മൂസികൂപമാ പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം. കതമേ ചത്താരോ? ഗാധം കത്താ നോ വസിതാ, വസിതാ നോ ഗാധം കത്താ, ഗാധം കത്താ ച വസിതാ ച, നേവ ഗാധം കത്താ നോ വസിതാ.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഗാധം കത്താ ഹോതി നോ വസിതാ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ധമ്മം പരിയാപുണാതി – സുത്തം ഗെയ്യം വെയ്യാകരണം ഗാഥം ഉദാനം ഇതിവുത്തകം ജാതകം അബ്ഭുതധമ്മം വേദല്ലം. സോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖസമുദയോ’’തി യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധോ’’തി
കഥഞ്ച
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഗാധം കത്താ ച ഹോതി വസിതാ ച? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ധമ്മം പരിയാപുണാതി – സുത്തം ഗെയ്യം വെയ്യാകരണം ഗാഥം ഉദാനം ഇതിവുത്തകം ജാതകം അബ്ഭുതധമ്മം വേദല്ലം. സോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖസമുദയോ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധോ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ ഗാധം കത്താ ച ഹോതി വസിതാ ച. സെയ്യഥാപി സാ മൂസികാ ഗാധം കത്താ ച വസിതാ ച, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ നേവ ഗാധം കത്താ ഹോതി നോ വസിതാ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ധമ്മം ന പരിയാപുണാതി – സുത്തം ഗെയ്യം വെയ്യാകരണം ഗാഥം ഉദാനം ഇതിവുത്തകം ജാതകം അബ്ഭുതധമ്മം വേദല്ലം. സോ
ഇമേ ചത്താരോ മൂസികൂപമാ പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം.
൧൫൯. തത്ഥ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ആമോ ഹോതി പക്കവണ്ണീ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ പാസാദികം ഹോതി അഭിക്കന്തം പടിക്കന്തം ആലോകിതം വിലോകിതം സമിഞ്ജിതം
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ പക്കോ ഹോതി ആമവണ്ണീ? ഇധേകച്ചസ്സ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ആമോ ഹോതി ആമവണ്ണീ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ പക്കോ ഹോതി പക്കവണ്ണീ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ പാസാദികം ഹോതി അഭിക്കന്തം പടിക്കന്തം ആലോകിതം വിലോകിതം സമിഞ്ജിതം പസാരിതം സങ്ഘാടിപത്തചീവരധാരണം
ഇമേ ചത്താരോ അമ്ബൂപമാ പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം.
൧൬൦. തത്ഥ കതമേ ചത്താരോ കുമ്ഭൂപമാ പുഗ്ഗലാ? ചത്താരോ കുമ്ഭാ – തുച്ഛോ പിഹിതോ, പൂരോ വിവടോ, തുച്ഛോ വിവടോ, പൂരോ പിഹിതോ. ഏവമേവം ചത്താരോമേ കുമ്ഭൂപമാ പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം. കതമേ ചത്താരോ? തുച്ഛോ പിഹിതോ, പൂരോ വിവടോ, തുച്ഛോ വിവടോ, പൂരോ പിഹിതോ.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ തുച്ഛോ ഹോതി പിഹിതോ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ പാസാദികം ഹോതി അഭിക്കന്തം പടിക്കന്തം ആലോകിതം വിലോകിതം സമിഞ്ജിതം പസാരിതം സങ്ഘാടിപത്തചീവരധാരണം. സോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി…പേ॰… ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ പൂരോ ഹോതി വിവടോ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ന പാസാദികം ഹോതി അഭിക്കന്തം പടിക്കന്തം ആലോകിതം വിലോകിതം സമിഞ്ജിതം പസാരിതം സങ്ഘാടിപത്തചീവരധാരണം. സോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി…പേ॰… ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ പൂരോ ഹോതി വിവടോ. സെയ്യഥാപി സോ കുമ്ഭോ പൂരോ വിവടോ, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ.
കഥഞ്ച
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ പൂരോ ഹോതി പിഹിതോ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ പാസാദികം ഹോതി അഭിക്കന്തം പടിക്കന്തം ആലോകിതം വിലോകിതം സമിഞ്ജിതം
൧൬൧. തത്ഥ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഉത്താനോ ഹോതി ഗമ്ഭീരോഭാസോ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ പാസാദികം ഹോതി അഭിക്കന്തം പടിക്കന്തം ആലോകിതം വിലോകിതം സമിഞ്ജിതം പസാരിതം സങ്ഘാടിപത്തചീവരധാരണം. സോ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഗമ്ഭീരോ ഹോതി ഉത്താനോഭാസോ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ന പാസാദികം ഹോതി അഭിക്കന്തം പടിക്കന്തം ആലോകിതം വിലോകിതം സമിഞ്ജിതം പസാരിതം സങ്ഘാടിപത്തചീവരധാരണം. സോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി…പേ॰… ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ ഗമ്ഭീരോ ഹോതി ഉത്താനോഭാസോ. സെയ്യഥാപി സോ ഉദകരഹദോ ഗമ്ഭീരോ ഉത്താനോഭാസോ, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഉത്താനോ ഹോതി ഉത്താനോഭാസോ? ഇധേകച്ചസ്സ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഗമ്ഭീരോ ഹോതി ഗമ്ഭീരോഭാസോ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ പാസാദികം ഹോതി അഭിക്കന്തം പടിക്കന്തം ആലോകിതം വിലോകിതം സമിഞ്ജിതം പസാരിതം സങ്ഘാടിപത്തചീവരധാരണം. സോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി…പേ॰… ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ ഗമ്ഭീരോ ഹോതി ഗമ്ഭീരോഭാസോ. സെയ്യഥാപി സോ ഉദകരഹദോ ഗമ്ഭീരോ ഗമ്ഭീരോഭാസോ, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ. ഇമേ ചത്താരോ ഉദകരഹദൂപമാ പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം.
൧൬൨. തത്ഥ കതമേ ചത്താരോ ബലീബദ്ദൂപമാ പുഗ്ഗലാ? ചത്താരോ ബലീബദ്ദാ
കഥഞ്ച
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ പരഗവചണ്ഡോ ഹോതി നോ സകഗവചണ്ഡോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പരപരിസം ഉബ്ബേജിതാ ഹോതി, നോ സകപരിസം. ഏവം പുഗ്ഗലോ പരഗവചണ്ഡോ ഹോതി നോ സകഗവചണ്ഡോ. സെയ്യഥാപി സോ ബലീബദ്ദോ പരഗവചണ്ഡോ നോ സകഗവചണ്ഡോ, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ സകഗവചണ്ഡോ ച ഹോതി പരഗവചണ്ഡോ ച? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ സകപരിസഞ്ച ഉബ്ബേജിതാ ഹോതി, പരപരിസഞ്ച. ഏവം പുഗ്ഗലോ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ നേവ സകഗവചണ്ഡോ ഹോതി നോ പരഗവചണ്ഡോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ നേവ സകപരിസം ഉബ്ബേജിതാ ഹോതി നോ പരപരിസം. ഏവം പുഗ്ഗലോ നേവ സകഗവചണ്ഡോ ഹോതി നോ പരഗവചണ്ഡോ. സെയ്യഥാപി സോ ബലീബദ്ദോ നേവ സകഗവചണ്ഡോ നോ പരഗവചണ്ഡോ, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ. ഇമേ ചത്താരോ ബലീബദ്ദൂപമാ പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം.
൧൬൩. തത്ഥ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ആഗതവിസോ ഹോതി നോ ഘോരവിസോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അഭിണ്ഹം കുജ്ഝതി. സോ ച ഖ്വസ്സ കോധോ ന ചിരം ദീഘരത്തം അനുസേതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ ആഗതവിസോ ഹോതി, നോ ഘോരവിസോ. സെയ്യഥാപി സോ ആസീവിസോ ആഗതവിസോ നോ ഘോരവിസോ, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ.
കഥഞ്ച
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ആഗതവിസോ ച ഹോതി ഘോരവിസോ ച? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അഭിണ്ഹം കുജ്ഝതി. സോ ച ഖ്വസ്സ കോധോ ചിരം ദീഘരത്തം അനുസേതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ ആഗതവിസോ ച ഹോതി ഘോരവിസോ ച. സെയ്യഥാപി
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ നേവ ആഗതവിസോ ഹോതി നോ ഘോരവിസോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ നഹേവ ഖോ അഭിണ്ഹം കുജ്ഝതി. സോ ച ഖ്വസ്സ കോധോ ന ചിരം ദീഘരത്തം അനുസേതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ നേവ ആഗതവിസോ ഹോതി നോ ഘോരവിസോ. സെയ്യഥാപി സോ ആസീവിസോ നേവ ആഗതവിസോ നോ ഘോരവിസോ, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ. ഇമേ ചത്താരോ ആസീവിസൂപമാ പുഗ്ഗലാ സന്തോ
൧൬൪. കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അനനുവിച്ച അപരിയോഗാഹെത്വാ അവണ്ണാരഹസ്സ വണ്ണം ഭാസിതാ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ദുപ്പടിപന്നാനം മിച്ഛാപടിപന്നാനം തിത്ഥിയാനം തിത്ഥിയസാവകാനം വണ്ണം ഭാസതി – ‘‘സുപ്പടിപന്നാ’’ ഇതിപി, ‘‘സമ്മാപടിപന്നാ’’ ഇതിപീതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ അനനുവിച്ച അപരിയോഗാഹെത്വാ അവണ്ണാരഹസ്സ വണ്ണം ഭാസിതാ ഹോതി.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അനനുവിച്ച അപരിയോഗാഹെത്വാ വണ്ണാരഹസ്സ അവണ്ണം ഭാസിതാ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അനനുവിച്ച അപരിയോഗാഹെത്വാ അപ്പസാദനീയേ ഠാനേ പസാദം ഉപദംസിതാ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ദുപ്പടിപദായ മിച്ഛാപടിപദായ പസാദം ജനേതി – ‘‘സുപ്പടിപദാ’’ ഇതിപി
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അനനുവിച്ച അപരിയോഗാഹെത്വാ പസാദനീയേ ഠാനേ അപ്പസാദം ഉപദംസിതാ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ സുപ്പടിപദായ സമ്മാപടിപദായ അപ്പസാദം ജനേതി – ‘‘ദുപ്പടിപദാ’’ ഇതിപി, ‘‘മിച്ഛാപടിപദാ’’ ഇതിപീതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ അനനുവിച്ച അപരിയോഗാഹെത്വാ പസാദനീയേ ഠാനേ അപ്പസാദം ഉപദംസിതാ ഹോതി.
൧൬൫. കഥഞ്ച
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അനുവിച്ച പരിയോഗാഹെത്വാ വണ്ണാരഹസ്സ വണ്ണം ഭാസിതാ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ സുപ്പടിപന്നാനം സമ്മാപടിപന്നാനം ബുദ്ധാനം ബുദ്ധസാവകാനം വണ്ണം ഭാസതി – ‘‘സുപ്പടിപന്നാ’’ ഇതിപി, ‘‘സമ്മാപടിപന്നാ’’ ഇതിപീതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ അനുവിച്ച പരിയോഗാഹെത്വാ വണ്ണാരഹസ്സ വണ്ണം ഭാസിതാ ഹോതി.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അനുവിച്ച പരിയോഗാഹെത്വാ അപ്പസാദനീയേ ഠാനേ അപ്പസാദം ഉപദംസിതാ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ദുപ്പടിപദായ മിച്ഛാപടിപദായ അപ്പസാദം ജനേതി – ‘‘ദുപ്പടിപദാ’’ ഇതിപി, ‘‘മിച്ഛാപടിപദാ’’ ഇതിപീതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ അനുവിച്ച പരിയോഗാഹെത്വാ അപ്പസാദനീയേ ഠാനേ അപ്പസാദം ഉപദംസിതാ ഹോതി.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അനുവിച്ച പരിയോഗാഹെത്വാ പസാദനീയേ ഠാനേ പസാദം ഉപദംസിതാ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ
൧൬൬. കഥഞ്ച
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ വണ്ണാരഹസ്സ വണ്ണം ഭാസിതാ ഹോതി ഭൂതം തച്ഛം കാലേന, നോ ച ഖോ അവണ്ണാരഹസ്സ അവണ്ണം ഭാസിതാ ഹോതി ഭൂതം തച്ഛം കാലേന? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ വണ്ണോപി സംവിജ്ജതി അവണ്ണോപി സംവിജ്ജതി
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അവണ്ണാരഹസ്സ ച അവണ്ണം ഭാസിതാ ഹോതി ഭൂതം തച്ഛം കാലേന, വണ്ണാരഹസ്സ ച വണ്ണം ഭാസിതാ ഹോതി ഭൂതം തച്ഛം കാലേന? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ വണ്ണോപി സംവിജ്ജതി അവണ്ണോപി സംവിജ്ജതി. യോ തത്ഥ അവണ്ണോ തം ഭണതി ഭൂതം തച്ഛം കാലേന, യോപി തത്ഥ വണ്ണോ തമ്പി ഭണതി ഭൂതം തച്ഛം കാലേന. തത്ര കാലഞ്ഞൂ ഹോതി തസ്സ പഞ്ഹസ്സ വെയ്യാകരണായ. ഏവം പുഗ്ഗലോ അവണ്ണാരഹസ്സ ച അവണ്ണം ഭാസിതാ ഹോതി ഭൂതം തച്ഛം കാലേന, വണ്ണാരഹസ്സ ച വണ്ണം ഭാസിതാ ഹോതി ഭൂതം തച്ഛം കാലേന.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ നേവ അവണ്ണാരഹസ്സ അവണ്ണം ഭാസിതാ ഹോതി ഭൂതം തച്ഛം കാലേന, നോപി വണ്ണാരഹസ്സ വണ്ണം
൧൬൭. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഉട്ഠാനഫലൂപജീവീ നോ പുഞ്ഞഫലൂപജീവീ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ഉട്ഠഹതോ
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പുഞ്ഞഫലൂപജീവീ നോ ഉട്ഠാനഫലൂപജീവീ? പരനിമ്മിതവസവത്തീ ദേവേ
കതമോ
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ നേവ ഉട്ഠാനഫലൂപജീവീ നോ പുഞ്ഞഫലൂപജീവീ? നേരയികാ നേവ ഉട്ഠാനഫലൂപജീവിനോ നോ പുഞ്ഞഫലൂപജീവിനോ.
൧൬൮. കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ തമോ ഹോതി തമപരായനോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ നീചേ കുലേ പച്ചാജാതോ ഹോതി – ചണ്ഡാലകുലേ വാ നേസാദകുലേ വാ വേനകുലേ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ തമോ ഹോതി ജോതിപരായനോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ നീചേ കുലേ പച്ചാജാതോ ഹോതി – ചണ്ഡാലകുലേ വാ നേസാദകുലേ വാ വേനകുലേ വാ രഥകാരകുലേ വാ പുക്കുസകുലേ വാ ദലിദ്ദേ അപ്പന്നപാനഭോജനേ കസിരവുത്തികേ, യത്ഥ കസിരേന ഘാസച്ഛാദോ ലബ്ഭതി. സോ ച ഹോതി ദുബ്ബണ്ണോ ദുദ്ദസികോ ഓകോടിമകോ ബഹ്വാബാധോ കാണോ വാ കുണീ വാ ഖഞ്ജോ വാ പക്ഖഹതോ വാ, ന ലാഭീ അന്നസ്സ പാനസ്സ വത്ഥസ്സ യാനസ്സ മാലാഗന്ധവിലേപനസ്സ സെയ്യാവസഥപദീപെയ്യസ്സ. സോ കായേന
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ജോതി ഹോതി തമപരായനോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ഉച്ചേ കുലേ പച്ചാജാതോ ഹോതി – ഖത്തിയമഹാസാലകുലേ വാ ബ്രാഹ്മണമഹാസാലകുലേ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ജോതി ഹോതി ജോതിപരായനോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ഉച്ചേ കുലേ പച്ചാജാതോ ഹോതി – ഖത്തിയമഹാസാലകുലേ വാ ബ്രാഹ്മണമഹാസാലകുലേ വാ ഗഹപതിമഹാസാലകുലേ വാ അഡ്ഢേ മഹദ്ധനേ മഹാഭോഗേ പഹൂതജാതരൂപരജതേ പഹൂതവിത്തൂപകരണേ പഹൂതധനധഞ്ഞേ. സോ ച ഹോതി അഭിരൂപോ ദസ്സനീയോ പാസാദികോ പരമായ വണ്ണപൊക്ഖരതായ സമന്നാഗതോ, ലാഭീ അന്നസ്സ പാനസ്സ വത്ഥസ്സ യാനസ്സ മാലാഗന്ധവിലേപനസ്സ സെയ്യാവസഥപദീപെയ്യസ്സ. സോ കായേന സുചരിതം ചരതി, വാചായ സുചരിതം ചരതി, മനസാ സുചരിതം ചരതി. സോ കായേന സുചരിതം ചരിത്വാ വാചായ സുചരിതം ചരിത്വാ മനസാ സുചരിതം ചരിത്വാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ ജോതി ഹോതി ജോതിപരായനോ.
൧൬൯. കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഓണതോണതോ ഹോതി…പേ॰… ഏവം പുഗ്ഗലോ ഓണതോണതോ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഓണതുണ്ണതോ ഹോതി…പേ॰… ഏവം പുഗ്ഗലോ ഓണതുണ്ണതോ ഹോതി.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഉണ്ണതോണതോ ഹോതി…പേ॰… ഏവം പുഗ്ഗലോ ഉണ്ണതോണതോ ഹോതി.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഉണ്ണതുണ്ണതോ ഹോതി…പേ॰… ഏവം പുഗ്ഗലോ ഉണ്ണതുണ്ണതോ ഹോതി.
൧൭൦. തത്ഥ
കഥഞ്ച
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ സാരോ ഹോതി ഫെഗ്ഗുപരിവാരോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ സീലവാ ഹോതി കല്യാണധമ്മോ, പരിസാ ച ഖ്വസ്സ ഹോതി ദുസ്സീലാ പാപധമ്മാ. ഏവം പുഗ്ഗലോ സാരോ ഹോതി ഫെഗ്ഗുപരിവാരോ. സെയ്യഥാപി സോ രുക്ഖോ സാരോ ഫെഗ്ഗുപരിവാരോ, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഫെഗ്ഗു ഹോതി ഫെഗ്ഗുപരിവാരോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ദുസ്സീലോ ഹോതി പാപധമ്മോ, പരിസാപിസ്സ ഹോതി ദുസ്സീലാ പാപധമ്മാ. ഏവം പുഗ്ഗലോ ഫെഗ്ഗു ഹോതി ഫെഗ്ഗുപരിവാരോ. സെയ്യഥാപി സോ രുക്ഖോ ഫെഗ്ഗു
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ സാരോ ഹോതി സാരപരിവാരോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ സീലവാ ഹോതി കല്യാണധമ്മോ, പരിസാപിസ്സ ഹോതി സീലവതീ കല്യാണധമ്മാ. ഏവം പുഗ്ഗലോ സാരോ ഹോതി സാരപരിവാരോ. സെയ്യഥാപി സോ രുക്ഖോ സാരോ സാരപരിവാരോ, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ. ഇമേ ചത്താരോ രുക്ഖൂപമാ പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം.
൧൭൧. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ രൂപപ്പമാണോ രൂപപ്പസന്നോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ആരോഹം വാ പസ്സിത്വാ പരിണാഹം വാ പസ്സിത്വാ സണ്ഠാനം വാ പസ്സിത്വാ പാരിപൂരിം വാ പസ്സിത്വാ തത്ഥ പമാണം ഗഹെത്വാ പസാദം ജനേതി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ രൂപപ്പമാണോ രൂപപ്പസന്നോ.
കതമോ
൧൭൨. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ലൂഖപ്പമാണോ ലൂഖപ്പസന്നോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ചീവരലൂഖം വാ പസ്സിത്വാ പത്തലൂഖം വാ പസ്സിത്വാ സേനാസനലൂഖം വാ പസ്സിത്വാ വിവിധം വാ ദുക്കരകാരികം പസ്സിത്വാ തത്ഥ പമാണം ഗഹെത്വാ പസാദം ജനേതി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ലൂഖപ്പമാണോ ലൂഖപ്പസന്നോ.
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ധമ്മപ്പമാണോ ധമ്മപ്പസന്നോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ സീലം വാ പസ്സിത്വാ സമാധിം വാ പസ്സിത്വാ പഞ്ഞം
൧൭൩. കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അത്തഹിതായ പടിപന്നോ ഹോതി നോ പരഹിതായ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അത്തനാ സീലസമ്പന്നോ ഹോതി, നോ പരം സീലസമ്പദായ സമാദപേതി; അത്തനാ സമാധിസമ്പന്നോ ഹോതി, നോ പരം സമാധിസമ്പദായ സമാദപേതി; അത്തനാ പഞ്ഞാസമ്പന്നോ ഹോതി, നോ പരം പഞ്ഞാസമ്പദായ സമാദപേതി; അത്തനാ വിമുത്തിസമ്പന്നോ ഹോതി, നോ പരം വിമുത്തിസമ്പദായ സമാദപേതി; അത്തനാ വിമുത്തിഞാണദസ്സനസമ്പന്നോ ഹോതി, നോ പരം വിമുത്തിഞാണദസ്സനസമ്പദായ സമാദപേതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ അത്തഹിതായ പടിപന്നോ ഹോതി നോ പരഹിതായ.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ പരഹിതായ പടിപന്നോ ഹോതി നോ അത്തഹിതായ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അത്തനാ ന സീലസമ്പന്നോ ഹോതി, പരം സീലസമ്പദായ സമാദപേതി; അത്തനാ ന സമാധിസമ്പന്നോ ഹോതി, പരം സമാധിസമ്പദായ സമാദപേതി; അത്തനാ ന പഞ്ഞാസമ്പന്നോ ഹോതി, പരം പഞ്ഞാസമ്പദായ സമാദപേതി; അത്തനാ ന വിമുത്തിസമ്പന്നോ ഹോതി, പരം വിമുത്തിസമ്പദായ സമാദപേതി; അത്തനാ ന വിമുത്തിഞാണദസ്സനസമ്പന്നോ ഹോതി, പരം വിമുത്തിഞാണദസ്സനസമ്പദായ സമാദപേതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ പരഹിതായ പടിപന്നോ ഹോതി നോ അത്തഹിതായ.
കഥഞ്ച
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ നേവ അത്തഹിതായ പടിപന്നോ ഹോതി നോ പരഹിതായ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അത്തനാ ന സീലസമ്പന്നോ ഹോതി, നോ പരം സീലസമ്പദായ സമാദപേതി; അത്തനാ ന സമാധിസമ്പന്നോ ഹോതി, നോ പരം സമാധിസമ്പദായ സമാദപേതി; അത്തനാ ന പഞ്ഞാസമ്പന്നോ ഹോതി, നോ പരം പഞ്ഞാസമ്പദായ സമാദപേതി; അത്തനാ ന
൧൭൪. കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അത്തന്തപോ ഹോതി അത്തപരിതാപനാനുയോഗമനുയുത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അചേലകോ ഹോതി മുത്താചാരോ ഹത്ഥാപലേഖനോ
൧൭൫. കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ പരന്തപോ ഹോതി പരപരിതാപനാനുയോഗമനുയുത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ഓരബ്ഭികോ ഹോതി സൂകരികോ സാകുണികോ മാഗവികോ ലുദ്ദോ മച്ഛഘാതകോ ചോരോ ചോരഘാതകോ ഗോഘാതകോ ബന്ധനാഗാരികോ, യേ വാ പനഞ്ഞേപി കേചി കുരൂരകമ്മന്താ. ഏവം പുഗ്ഗലോ പരന്തപോ ഹോതി പരപരിതാപനാനുയോഗമനുയുത്തോ.
൧൭൬. കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അത്തന്തപോ ച ഹോതി അത്തപരിതാപനാനുയോഗമനുയുത്തോ, പരന്തപോ ച പരപരിതാപനാനുയോഗമനുയുത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ രാജാ വാ ഹോതി ഖത്തിയോ മുദ്ധാവസിത്തോ
൧൭൭. കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ നേവ അത്തന്തപോ ച ഹോതി ന അത്തപരിതാപനാനുയോഗമനുയുത്തോ, ന പരന്തപോ
ഇധ തഥാഗതോ ലോകേ ഉപ്പജ്ജതി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ
൧൭൮. സോ ഏവം പബ്ബജിതോ സമാനോ ഭിക്ഖൂനം സിക്ഖാസാജീവസമാപന്നോ പാണാതിപാതം പഹായ പാണാതിപാതാ പടിവിരതോ ഹോതി നിഹിതദണ്ഡോ നിഹിതസത്ഥോ ലജ്ജീ ദയാപന്നോ സബ്ബപാണഭൂതഹിതാനുകമ്പീ വിഹരതി.
അദിന്നാദാനം പഹായ അദിന്നാദാനാ പടിവിരതോ ഹോതി ദിന്നാദായീ ദിന്നപാടികങ്ഖീ, അഥേനേന സുചിഭൂതേന അത്തനാ വിഹരതി.
അബ്രഹ്മചരിയം പഹായ ബ്രഹ്മചാരീ ഹോതി ആരാചാരീ
മുസാവാദം പഹായ മുസാവാദാ പടിവിരതോ ഹോതി സച്ചവാദീ സച്ചസന്ധോ ഥേതോ പച്ചയികോ അവിസംവാദകോ ലോകസ്സ.
പിസുണം
ഫരുസം വാചം പഹായ ഫരുസായ വാചായ പടിവിരതോ ഹോതി. യാ സാ വാചാ നേലാ കണ്ണസുഖാ പേമനീയാ ഹദയങ്ഗമാ പോരീ ബഹുജനകന്താ ബഹുജനമനാപാ തഥാരൂപിം വാചം ഭാസിതാ ഹോതി.
സമ്ഫപ്പലാപം
൧൭൯. സോ ബീജഗാമഭൂതഗാമസമാരമ്ഭാ പടിവിരതോ ഹോതി, ഏകഭത്തികോ ഹോതി രത്തൂപരതോ വിരതോ വികാലഭോജനാ, നച്ചഗീതവാദിതവിസൂകദസ്സനാ പടിവിരതോ ഹോതി, മാലാഗന്ധവിലേപനധാരണമണ്ഡനവിഭൂസനട്ഠാനാ പടിവിരതോ ഹോതി, ഉച്ചാസയനമഹാസയനാ പടിവിരതോ ഹോതി, ജാതരൂപരജതപടിഗ്ഗഹണാ പടിവിരതോ ഹോതി.
ആമകധഞ്ഞപടിഗ്ഗഹണാ പടിവിരതോ ഹോതി, ആമകമംസപടിഗ്ഗഹണാ പടിവിരതോ ഹോതി, ഇത്ഥികുമാരികാപടിഗ്ഗഹണാ പടിവിരതോ ഹോതി, ദാസിദാസപടിഗ്ഗഹണാ പടിവിരതോ ഹോതി, അജേളകപടിഗ്ഗഹണാ പടിവിരതോ ഹോതി, കുക്കുടസൂകരപടിഗ്ഗഹണാ പടിവിരതോ ഹോതി, ഹത്ഥിഗവാസ്സവളവപടിഗ്ഗഹണാ പടിവിരതോ ഹോതി, ഖെത്തവത്ഥുപടിഗ്ഗഹണാ പടിവിരതോ ഹോതി, ദൂതെയ്യപഹിണഗമനാനുയോഗാ പടിവിരതോ ഹോതി, കയവിക്കയാ പടിവിരതോ ഹോതി, തുലാകൂടകംസകൂടമാനകൂടാ പടിവിരതോ ഹോതി, ഉക്കോടനവഞ്ചനനികതിസാചിയോഗാ
൧൮൦. സോ സന്തുട്ഠോ ഹോതി കായപരിഹാരികേന ചീവരേന കുച്ഛിപരിഹാരികേന പിണ്ഡപാതേന. സോ യേന യേനേവ
൧൮൧. സോ ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ ന നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി നാനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ. യത്വാധികരണമേനം ചക്ഖുന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം അഭിജ്ഝാദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അന്വാസ്സവെയ്യും, തസ്സ സംവരായ പടിപജ്ജതി, രക്ഖതി ചക്ഖുന്ദ്രിയം, ചക്ഖുന്ദ്രിയേ സംവരം ആപജ്ജതി; സോതേന സദ്ദം സുത്വാ…പേ॰… ഘാനേന
൧൮൨. സോ അഭിക്കന്തേ പടിക്കന്തേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, ആലോകിതേ വിലോകിതേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, സമിഞ്ജിതേ പസാരിതേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, സങ്ഘാടിപത്തചീവരധാരണേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, അസിതേ പീതേ ഖായിതേ സായിതേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, ഉച്ചാരപസ്സാവകമ്മേ സമ്പജാനകാരീ ഹോതി, ഗതേ ഠിതേ നിസിന്നേ സുത്തേ
സോ ഇമിനാ ച അരിയേന സീലക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഇമിനാ ച അരിയേന ഇന്ദ്രിയസംവരേന സമന്നാഗതോ ഇമിനാ ച അരിയേന സതിസമ്പജഞ്ഞേന സമന്നാഗതോ ഇമായ ച അരിയായ സന്തുട്ഠിയാ സമന്നാഗതോ
൧൮൩. സോ ഇമേ പഞ്ച നീവരണേ പഹായ ചേതസോ ഉപക്കിലേസേ പഞ്ഞായ ദുബ്ബലീകരണേ വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി സവിതക്കം
സോ
൧൮൪. സോ ഏവം സമാഹിതേ ചിത്തേ പരിസുദ്ധേ പരിയോദാതേ അനങ്ഗണേ വിഗതൂപക്കിലേസേ മുദുഭൂതേ കമ്മനിയേ ഠിതേ ആനെഞ്ജപ്പത്തേ സത്താനം ചുതൂപപാതഞാണായ ചിത്തം അഭിനിന്നാമേതി. സോ ദിബ്ബേന
൧൮൫. സോ ഏവം സമാഹിതേ ചിത്തേ പരിസുദ്ധേ പരിയോദാതേ അനങ്ഗണേ വിഗതൂപക്കിലേസേ മുദുഭൂതേ കമ്മനിയേ ഠിതേ ആനെഞ്ജപ്പത്തേ ആസവാനം ഖയഞാണായ ചിത്തം അഭിനിന്നാമേതി. സോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖസമുദയോ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധോ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘ഇമേ
൧൮൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സരാഗോ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ രാഗോ അപ്പഹീനോ, അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘സരാഗോ’’.
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സദോസോ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ദോസോ അപ്പഹീനോ, അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘സദോസോ’’.
കതമോ
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സമാനോ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ മാനോ അപ്പഹീനോ, അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘സമാനോ’’.
൧൮൭. കഥഞ്ച
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ലാഭീ ഹോതി അധിപഞ്ഞാധമ്മവിപസ്സനായ, ന ലാഭീ അജ്ഝത്തം ചേതോസമഥസ്സ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ലാഭീ ചേവ ഹോതി അജ്ഝത്തം ചേതോസമഥസ്സ, ലാഭീ ച അധിപഞ്ഞാധമ്മവിപസ്സനായ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ലാഭീ ഹോതി രൂപസഹഗതാനം വാ അരൂപസഹഗതാനം വാ സമാപത്തീനം, ലാഭീ ലോകുത്തരമഗ്ഗസ്സ വാ ഫലസ്സ വാ. ഏവം പുഗ്ഗലോ ലാഭീ ചേവ ഹോതി അജ്ഝത്തം ചേതോസമഥസ്സ, ലാഭീ ച അധിപഞ്ഞാധമ്മവിപസ്സനായ.
കഥഞ്ച
൧൮൮. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അനുസോതഗാമീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ കാമേ ച പടിസേവതി പാപഞ്ച കമ്മം കരോതി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘അനുസോതഗാമീ’’.
കതമോ
കതമോ
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ തിണ്ണോ പാരങ്ഗതോ ഥലേ തിട്ഠതി ബ്രാഹ്മണോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ തിണ്ണോ പാരങ്ഗതോ ഥലേ തിട്ഠതി ബ്രാഹ്മണോ.
൧൮൯. കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അപ്പസ്സുതോ ഹോതി സുതേന അനുപപന്നോ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ അപ്പകം സുതം ഹോതി സുത്തം ഗെയ്യം വെയ്യാകരണം ഗാഥം ഉദാനം ഇതിവുത്തകം ജാതകം അബ്ഭുതധമ്മം വേദല്ലം. സോ തസ്സ അപ്പകസ്സ സുതസ്സ ന അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ അപ്പസ്സുതോ ഹോതി സുതേന ഉപപന്നോ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ അപ്പകം സുതം ഹോതി സുത്തം ഗെയ്യം വെയ്യാകരണം ഗാഥം ഉദാനം ഇതിവുത്തകം ജാതകം അബ്ഭുതധമ്മം വേദല്ലം. സോ തസ്സ അപ്പകസ്സ സുതസ്സ അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ ഹോതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ അപ്പസ്സുതോ ഹോതി സുതേന ഉപപന്നോ.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ബഹുസ്സുതോ ഹോതി സുതേന അനുപപന്നോ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ബഹുകം സുതം ഹോതി സുത്തം ഗെയ്യം വെയ്യാകരണം ഗാഥം ഉദാനം ഇതിവുത്തകം ജാതകം അബ്ഭുതധമ്മം വേദല്ലം. സോ തസ്സ ബഹുകസ്സ സുതസ്സ ന അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ ഹോതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ ബഹുസ്സുതോ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ബഹുസ്സുതോ ഹോതി സുതേന ഉപപന്നോ? ഇധേകച്ചസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ ബഹുകം സുതം ഹോതി
൧൯൦. കതമോ
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സമണപദുമോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ തിണ്ണം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ രാഗദോസമോഹാനം തനുത്താ സകദാഗാമീ ഹോതി, സകിദേവ ഇമം ലോകം ആഗന്ത്വാ ദുക്ഖസ്സന്തം കരോതി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘സമണപദുമോ’’.
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സമണപുണ്ഡരീകോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പഞ്ചന്നം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ ഓപപാതികോ ഹോതി തത്ഥ പരിനിബ്ബായീ അനാവത്തിധമ്മോ തസ്മാ ലോകാ. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘സമണപുണ്ഡരീകോ’’.
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സമണേസു സമണസുഖുമാലോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ‘‘സമണേസു സമണസുഖുമാലോ’’തി.
ചതുക്കനിദ്ദേസോ.
൫. പഞ്ചകപുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തി
൧൯൧. തത്ര
തത്ര യ്വായം പുഗ്ഗലോ ആരഭതി ന വിപ്പടിസാരീ ഹോതി, തഞ്ച ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി, യത്ഥസ്സ തേ ഉപ്പന്നാ പാപകാ
തത്ര യ്വായം പുഗ്ഗലോ ന ആരഭതി വിപ്പടിസാരീ ഹോതി, തഞ്ച ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി, യത്ഥസ്സ തേ ഉപ്പന്നാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അപരിസേസാ നിരുജ്ഝന്തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘ആയസ്മതോ ഖോ ആരമ്ഭജാ ആസവാ ന സംവിജ്ജന്തി, വിപ്പടിസാരജാ
തത്ര യ്വായം പുഗ്ഗലോ ന ആരഭതി ന വിപ്പടിസാരീ ഹോതി, തഞ്ച ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം യഥാഭൂതം നപ്പജാനാതി, യത്ഥസ്സ തേ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അപരിസേസാ നിരുജ്ഝന്തി, സോ ഏവമസ്സ വചനീയോ – ‘‘ആയസ്മതോ ഖോ ആരമ്ഭജാ ആസവാ ന സംവിജ്ജന്തി, വിപ്പടിസാരജാ ആസവാ നപ്പവഡ്ഢന്തി. സാധു വതായസ്മാ ചിത്തം പഞ്ഞഞ്ച ഭാവേതു. ഏവമായസ്മാ അമുനാ പഞ്ചമേന പുഗ്ഗലേന സമസമോ ഭവിസ്സതീ’’തി. ഇമേ ചത്താരോ പുഗ്ഗലാ അമുനാ പഞ്ചമേന പുഗ്ഗലേന ഏവം ഓവദിയമാനാ ഏവം അനുസാസിയമാനാ അനുപുബ്ബേന ആസവാനം ഖയം പാപുണന്തി.
൧൯൨. കഥഞ്ച
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ സംവാസേന അവജാനാതി? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ യേന പുഗ്ഗലേന സദ്ധിം സംവസതി ദ്വേ വാ തീണി വാ വസ്സാനി, തമേനം സംവാസേന അവജാനാതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ സംവാസേന അവജാനാതി.
കഥഞ്ച
കഥഞ്ച
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ മന്ദോ മോമൂഹോ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ കുസലാകുസലേ ധമ്മേ ന ജാനാതി, സാവജ്ജാനവജ്ജേ ധമ്മേ ന ജാനാതി, ഹീനപ്പണീതേ ധമ്മേ ന ജാനാതി, കണ്ഹസുക്കസപ്പടിഭാഗേ ധമ്മേ ന ജാനാതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ മന്ദോ മോമൂഹോ ഹോതി.
൧൯൩. തത്ഥ കതമേ പഞ്ച യോധാജീവൂപമാ പുഗ്ഗലാ? പഞ്ച യോധാജീവാ – ഇധേകച്ചോ യോധാജീവോ രജഗ്ഗഞ്ഞേവ ദിസ്വാ സംസീദതി വിസീദതി ന സന്ഥമ്ഭതി
പുന ചപരം ഇധേകച്ചോ യോധാജീവോ സഹതി രജഗ്ഗം, അപി ച ഖോ ധജഗ്ഗഞ്ഞേവ ദിസ്വാ സംസീദതി വിസീദതി ന സന്ഥമ്ഭതി ന സക്കോതി സങ്ഗാമം ഓതരിതും. ഏവരൂപോപി ഇധേകച്ചോ യോധാജീവോ ഹോതി. അയം ദുതിയോ യോധാജീവോ സന്തോ സംവിജ്ജമാനോ ലോകസ്മിം.
പുന ചപരം ഇധേകച്ചോ യോധാജീവോ സഹതി രജഗ്ഗം സഹതി ധജഗ്ഗം, അപി ച ഖോ ഉസ്സാരണഞ്ഞേവ
പുന ചപരം ഇധേകച്ചോ യോധാജീവോ സഹതി രജഗ്ഗം സഹതി
പുന
൧൯൪. ഏവമേവം പഞ്ചിമേ യോധാജീവൂപമാ പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ഭിക്ഖൂസു. കതമേ പഞ്ച? ഇധേകച്ചോ ഭിക്ഖു രജഗ്ഗഞ്ഞേവ ദിസ്വാ സംസീദതി വിസീദതി ന സന്ഥമ്ഭതി ന സക്കോതി ബ്രഹ്മചരിയം സന്ധാരേതും
സെയ്യഥാപി സോ യോധാജീവോ രജഗ്ഗഞ്ഞേവ ദിസ്വാ സംസീദതി വിസീദതി ന സന്ഥമ്ഭതി ന സക്കോതി സങ്ഗാമം ഓതരിതും, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ. ഏവരൂപോപി ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ഹോതി. അയം പഠമോ യോധാജീവൂപമോ പുഗ്ഗലോ സന്തോ സംവിജ്ജമാനോ ഭിക്ഖൂസു.
൧൯൫. പുന ചപരം ഇധേകച്ചോ ഭിക്ഖു സഹതി രജഗ്ഗം, അപി ച ഖോ ധജഗ്ഗഞ്ഞേവ ദിസ്വാ സംസീദതി വിസീദതി ന സന്ഥമ്ഭതി
സെയ്യഥാപി
൧൯൬. പുന ചപരം ഇധേകച്ചോ ഭിക്ഖു സഹതി രജഗ്ഗം സഹതി ധജഗ്ഗം, അപി ച ഖോ ഉസ്സാരണഞ്ഞേവ സുത്വാ സംസീദതി വിസീദതി ന സന്ഥമ്ഭതി ന സക്കോതി ബ്രഹ്മചരിയം സന്ധാരേതും, സിക്ഖാദുബ്ബല്യം ആവികത്വാ സിക്ഖം പച്ചക്ഖായ ഹീനായാവത്തതി. കിമസ്സ ഉസ്സാരണായ? ഇധ ഭിക്ഖും അരഞ്ഞഗതം വാ രുക്ഖമൂലഗതം വാ സുഞ്ഞാഗാരഗതം വാ മാതുഗാമോ ഉപസങ്കമിത്വാ ഊഹസതി
സെയ്യഥാപി സോ യോധാജീവോ സഹതി രജഗ്ഗം സഹതി ധജഗ്ഗം, അപി ച ഖോ ഉസ്സാരണഞ്ഞേവ സുത്വാ സംസീദതി വിസീദതി ന സന്ഥമ്ഭതി ന സക്കോതി സങ്ഗാമം ഓതരിതും, തഥൂപമോ അയം പുഗ്ഗലോ. ഏവരൂപോപി ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ഹോതി. അയം തതിയോ യോധാജീവൂപമോ പുഗ്ഗലോ സന്തോ സംവിജ്ജമാനോ ഭിക്ഖൂസു.
൧൯൭. പുന ചപരം ഇധേകച്ചോ ഭിക്ഖു സഹതി രജഗ്ഗം സഹതി ധജഗ്ഗം സഹതി ഉസ്സാരണം, അപി ച ഖോ സമ്പഹാരേ ഹഞ്ഞതി ബ്യാപജ്ജതി. കിമസ്സ സമ്പഹാരസ്മിം? ഇധ ഭിക്ഖും അരഞ്ഞഗതം വാ രുക്ഖമൂലഗതം വാ സുഞ്ഞാഗാരഗതം വാ മാതുഗാമോ ഉപസങ്കമിത്വാ അഭിനിസീദതി അഭിനിപജ്ജതി അജ്ഝൊത്ഥരതി. സോ മാതുഗാമേന അഭിനിസീദിയമാനോ അഭിനിപജ്ജിയമാനോ അജ്ഝൊത്ഥരിയമാനോ സിക്ഖം അപ്പച്ചക്ഖായ ദുബ്ബല്യം അനാവികത്വാ മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവതി. ഇദമസ്സ സമ്പഹാരസ്മിം.
സെയ്യഥാപി സോ യോധാജീവോ സഹതി രജഗ്ഗം സഹതി ധജഗ്ഗം സഹതി ഉസ്സാരണം, അപി ച ഖോ സമ്പഹാരേ ഹഞ്ഞതി ബ്യാപജ്ജതി, തഥൂപമോ
൧൯൮. പുന
സോ വിവിത്തം സേനാസനം ഭജതി അരഞ്ഞം രുക്ഖമൂലം പബ്ബതം കന്ദരം ഗിരിഗുഹം സുസാനം വനപത്ഥം അബ്ഭോകാസം പലാലപുഞ്ജം. സോ അരഞ്ഞഗതോ വാ രുക്ഖമൂലഗതോ വാ സുഞ്ഞാഗാരഗതോ വാ നിസീദതി പല്ലങ്കം ആഭുജിത്വാ ഉജും കായം പണിധായ പരിമുഖം സതിം ഉപട്ഠപെത്വാ. സോ അഭിജ്ഝം ലോകേ പഹായ വിഗതാഭിജ്ഝേന ചേതസാ വിഹരതി, അഭിജ്ഝായ ചിത്തം പരിസോധേതി; ബ്യാപാദപദോസം പഹായ അബ്യാപന്നചിത്തോ വിഹരതി, സബ്ബപാണഭൂതഹിതാനുകമ്പീ ബ്യാപാദപദോസാ ചിത്തം പരിസോധേതി; ഥിനമിദ്ധം പഹായ വിഗതഥിനമിദ്ധോ വിഹരതി ആലോകസഞ്ഞീ സതോ സമ്പജാനോ, ഥിനമിദ്ധാ ചിത്തം പരിസോധേതി; ഉദ്ധച്ചകുക്കുച്ചം പഹായ അനുദ്ധതോ വിഹരതി അജ്ഝത്തം വൂപസന്തചിത്തോ, ഉദ്ധച്ചകുക്കുച്ചാ ചിത്തം പരിസോധേതി; വിചികിച്ഛം പഹായ തിണ്ണവിചികിച്ഛോ വിഹരതി അകഥംകഥീ കുസലേസു ധമ്മേസു, വിചികിച്ഛായ ചിത്തം പരിസോധേതി.
സോ ഇമേ പഞ്ച നീവരണേ പഹായ ചേതസോ ഉപക്കിലേസേ പഞ്ഞായ ദുബ്ബലീകരണേ വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി സവിതക്കം സവിചാരം വിവേകജം പീതിസുഖം പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി; വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ ദുതിയം ഝാനം…പേ॰… തതിയം ഝാനം…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി.
സോ ഏവം സമാഹിതേ ചിത്തേ പരിസുദ്ധേ പരിയോദാതേ അനങ്ഗണേ വിഗതൂപക്കിലേസേ മുദുഭൂതേ കമ്മനിയേ ഠിതേ ആനെഞ്ജപ്പത്തേ ആസവാനം ഖയഞാണായ ചിത്തം അഭിനിന്നാമേതി. സോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘‘അയം
തസ്സ ഏവം ജാനതോ ഏവം പസ്സതോ കാമാസവാപി ചിത്തം വിമുച്ചതി, ഭവാസവാപി ചിത്തം വിമുച്ചതി, അവിജ്ജാസവാപി ചിത്തം വിമുച്ചതി. വിമുത്തസ്മിം വിമുത്തമിതി ഞാണം ഹോതി. ‘‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’’തി പജാനാതി. ഇദമസ്സ സങ്ഗാമവിജയസ്മിം. സെയ്യഥാപി സോ യോധാജീവോ സഹതി രജഗ്ഗം സഹതി ധജഗ്ഗം സഹതി ഉസ്സാരണം സഹതി സമ്പഹാരം, സോ തം സങ്ഗാമം അഭിവിജിനിത്വാ വിജിതസങ്ഗാമോ
൧൯൯. തത്ഥ കതമേ പഞ്ച പിണ്ഡപാതികാ? മന്ദത്താ മോമൂഹത്താ പിണ്ഡപാതികോ ഹോതി, പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ പിണ്ഡപാതികോ ഹോതി, ഉമ്മാദാ ചിത്തവിക്ഖേപാ പിണ്ഡപാതികോ ഹോതി, ‘‘വണ്ണിതം ബുദ്ധേഹി ബുദ്ധസാവകേഹീ’’തി പിണ്ഡപാതികോ ഹോതി, അപി ച അപ്പിച്ഛതംയേവ
സെയ്യഥാപി നാമ ഗവാ ഖീരം, ഖീരമ്ഹാ ദധി, ദധിമ്ഹാ നവനീതം
൨൦൦. തത്ഥ
൨൦൧. തത്ഥ കതമേ പഞ്ച സോസാനികാ? മന്ദത്താ മോമൂഹത്താ സോസാനികോ ഹോതി, പാപിച്ഛോ ഇച്ഛാപകതോ സോസാനികോ ഹോതി, ഉമ്മാദാ ചിത്തവിക്ഖേപാ സോസാനികോ ഹോതി, ‘‘വണ്ണിതം ബുദ്ധേഹി ബുദ്ധസാവകേഹീ’’തി സോസാനികോ ഹോതി, അപി ച അപ്പിച്ഛതംയേവ നിസ്സായ സന്തുട്ഠിംയേവ നിസ്സായ സല്ലേഖംയേവ നിസ്സായ ഇദമത്ഥിതംയേവ നിസ്സായ സോസാനികോ ഹോതി. തത്ര യ്വായം സോസാനികോ അപ്പിച്ഛതംയേവ നിസ്സായ സന്തുട്ഠിംയേവ
സെയ്യഥാപി നാമ ഗവാ ഖീരം, ഖീരമ്ഹാ ദധി, ദധിമ്ഹാ നവനീതം, നവനീതമ്ഹാ സപ്പി, സപ്പിമ്ഹാ സപ്പിമണ്ഡോ, സപ്പിമണ്ഡം തത്ഥ അഗ്ഗമക്ഖായതി; ഏവമേവം യ്വായം സോസാനികോ അപ്പിച്ഛതംയേവ നിസ്സായ സന്തുട്ഠിംയേവ നിസ്സായ സല്ലേഖംയേവ നിസ്സായ ഇദമത്ഥിതംയേവ നിസ്സായ സോസാനികോ ഹോതി, അയം ഇമേസം പഞ്ചന്നം സോസാനികാനം അഗ്ഗോ ച സെട്ഠോ ച പാമൊക്ഖോ ച ഉത്തമോ ച പവരോ ച. ഇമേ പഞ്ച സോസാനികാ.
പഞ്ചകനിദ്ദേസോ.
൬. ഛക്കപുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തി
൨൦൨. തത്ര യ്വായം പുഗ്ഗലോ പുബ്ബേ അനനുസ്സുതേസു ധമ്മേസു സാമം സച്ചാനി അഭിസമ്ബുജ്ഝതി, തത്ഥ ച സബ്ബഞ്ഞുതം പാപുണാതി ബലേസു ച വസീഭാവം, സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ തേന ദട്ഠബ്ബോ.
തത്ര
തത്ര
തത്ര യ്വായം പുഗ്ഗലോ പുബ്ബേ അനനുസ്സുതേസു ധമ്മേസു സാമം സച്ചാനി അനഭിസമ്ബുജ്ഝതി
തത്ര യ്വായം പുഗ്ഗലോ പുബ്ബേ അനനുസ്സുതേസു ധമ്മേസു സാമം സച്ചാനി അനഭിസമ്ബുജ്ഝതി, ന ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ ദുക്ഖസ്സന്തകരോ ഹോതി, അനാഗാമീ ഹോതി അനാഗന്താ ഇത്ഥത്തം, അനാഗാമീ
തത്ര യ്വായം പുഗ്ഗലോ പുബ്ബേ അനനുസ്സുതേസു ധമ്മേസു സാമം സച്ചാനി അനഭിസമ്ബുജ്ഝതി, ന ച ദിട്ഠേവ ധമ്മേ ദുക്ഖസ്സന്തകരോ ഹോതി, ആഗന്താ ഇത്ഥത്തം, സോതാപന്നസകദാഗാമിനോ തേന ദട്ഠബ്ബാ.
ഛക്കനിദ്ദേസോ.
൭. സത്തകപുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തി
൨൦൩. കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ സകിം നിമുഗ്ഗോ നിമുഗ്ഗോവ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ സമന്നാഗതോ ഹോതി ഏകന്തകാളകേഹി അകുസലേഹി ധമ്മേഹി. ഏവം പുഗ്ഗലോ സകിം നിമുഗ്ഗോ നിമുഗ്ഗോവ ഹോതി.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഉമ്മുജ്ജിത്വാ നിമുജ്ജതി? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ഉമ്മുജ്ജതി ‘‘സാഹു സദ്ധാ കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു
കഥഞ്ച
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഉമ്മുജ്ജിത്വാ വിപസ്സതി വിലോകേതി? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ഉമ്മുജ്ജതി ‘‘സാഹു സദ്ധാ കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു ഹിരീ കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു ഒത്തപ്പം കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു വീരിയം കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു പഞ്ഞാ
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഉമ്മുജ്ജിത്വാ പതരതി? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ഉമ്മുജ്ജതി ‘‘സാഹു സദ്ധാ കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു ഹിരീ കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു ഒത്തപ്പം കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു വീരിയം കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു പഞ്ഞാ കുസലേസു ധമ്മേസൂ’’തി. സോ തിണ്ണം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ രാഗദോസമോഹാനം തനുത്താ സകദാഗാമീ ഹോതി സകിദേവ ഇമം ലോകം ആഗന്ത്വാ ദുക്ഖസ്സന്തകരോ ഹോതി. ഏവം പുഗ്ഗലോ ഉമ്മുജ്ജിത്വാ പതരതി.
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഉമ്മുജ്ജിത്വാ പതിഗാധപ്പത്തോ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ഉമ്മുജ്ജതി ‘‘സാഹു സദ്ധാ കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു ഹിരീ കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു ഒത്തപ്പം കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു വീരിയം കുസലേസു ധമ്മേസു, സാധു പഞ്ഞാ കുസലേസു ധമ്മേസൂ’’തി. സോ പഞ്ചന്നം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം
കഥഞ്ച പുഗ്ഗലോ ഉമ്മുജ്ജിത്വാ തിണ്ണോ ഹോതി പാരങ്ഗതോ ഥലേ തിട്ഠതി ബ്രാഹ്മണോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ഉമ്മുജ്ജതി ‘‘സാഹു സദ്ധാ കുസലേസു ധമ്മേസു
൨൦൪. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഉഭതോഭാഗവിമുത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അട്ഠ വിമൊക്ഖേ കായേന ഫുസിത്വാ വിഹരതി പഞ്ഞായ ചസ്സ ദിസ്വാ ആസവാ പരിക്ഖീണാ ഹൊന്തി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ഉഭതോഭാഗവിമുത്തോ.
൨൦൫. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പഞ്ഞാവിമുത്തോ…പേ॰… കായസക്ഖീ… ദിട്ഠിപ്പത്തോ… സദ്ധാവിമുത്തോ… ധമ്മാനുസാരീ
൨൦൬. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സദ്ധാനുസാരീ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ സോതാപത്തിഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നസ്സ സദ്ധിന്ദ്രിയം അധിമത്തം ഹോതി, സദ്ധാവാഹിം സദ്ധാപുബ്ബങ്ഗമം അരിയമഗ്ഗം ഭാവേതി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ സദ്ധാനുസാരീ. സോതാപത്തിഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നോ പുഗ്ഗലോ സദ്ധാനുസാരീ, ഫലേ ഠിതോ സദ്ധാവിമുത്തോതി.
സത്തകനിദ്ദേസോ.
൮. അട്ഠകപുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തി
൨൦൭. തത്ഥ
അട്ഠകനിദ്ദേസോ.
൯. നവകപുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തി
൨൦൮. കതമോ
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ പുബ്ബേ അനനുസ്സുതേസു ധമ്മേസു സാമം സച്ചാനി അഭിസമ്ബുജ്ഝതി, ന ച തത്ഥ സബ്ബഞ്ഞുതം പാപുണാതി ന ച ബലേസു വസീഭാവം. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ.
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ഉഭതോഭാഗവിമുത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ അട്ഠ വിമൊക്ഖേ കായേന ഫുസിത്വാ വിഹരതി പഞ്ഞായ ചസ്സ ദിസ്വാ ആസവാ പരിക്ഖീണാ ഹൊന്തി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ഉഭതോഭാഗവിമുത്തോ.
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ പഞ്ഞാവിമുത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ന ഹേവ ഖോ അട്ഠ വിമൊക്ഖേ കായേന ഫുസിത്വാ വിഹരതി പഞ്ഞായ ചസ്സ ദിസ്വാ ആസവാ പരിക്ഖീണാ ഹൊന്തി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ പഞ്ഞാവിമുത്തോ.
കതമോ
കതമോ
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സദ്ധാവിമുത്തോ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ‘‘ഇദം ദുക്ഖ’’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി…പേ॰… ‘‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, തഥാഗതപ്പവേദിതാ ചസ്സ
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ ധമ്മാനുസാരീ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ സോതാപത്തിഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നസ്സ പഞ്ഞിന്ദ്രിയം അധിമത്തം ഹോതി, പഞ്ഞാവാഹിം പഞ്ഞാപുബ്ബങ്ഗമം അരിയമഗ്ഗം ഭാവേതി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ ധമ്മാനുസാരീ. സോതാപത്തിഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നോ പുഗ്ഗലോ ധമ്മാനുസാരീ, ഫലേ ഠിതോ ദിട്ഠിപ്പത്തോ.
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സദ്ധാനുസാരീ? യസ്സ പുഗ്ഗലസ്സ സോതാപത്തിഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നസ്സ സദ്ധിന്ദ്രിയം അധിമത്തം ഹോതി, സദ്ധാവാഹിം സദ്ധാപുബ്ബങ്ഗമം അരിയമഗ്ഗം ഭാവേതി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ സദ്ധാനുസാരീ. സോതാപത്തിഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നോ പുഗ്ഗലോ സദ്ധാനുസാരീ, ഫലേ ഠിതോ സദ്ധാവിമുത്തോതി.
നവകനിദ്ദേസോ.
൧൦. ദസകപുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തി
൨൦൯. കതമേസം
കതമേസം പഞ്ചന്നം ഇധ വിഹായ നിട്ഠാ? അന്തരാപരിനിബ്ബായിസ്സ ഉപഹച്ചപരിനിബ്ബായിസ്സ അസങ്ഖാരപരിനിബ്ബായിസ്സ സസങ്ഖാരപരിനിബ്ബായിസ്സ
എത്താവതാ പുഗ്ഗലാനം പുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തീതി.
ദസകനിദ്ദേസോ.
പുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തിപകരണം നിട്ഠിതം.