൧൪. ചുദ്ദസമവഗ്ഗോ
(൧൩൬) ൧. കുസലാകുസലപടിസന്ദഹനകഥാ
൬൮൬. അകുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി കുസലമൂലന്തി? ആമന്താ. യാ അകുസലസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധി, സാവ കുസലസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
അകുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി കുസലമൂലം, ന വത്തബ്ബം – ‘‘യാ അകുസലസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധി, സാവ കുസലസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധീ’’തി? ആമന്താ. കുസലം അനാവട്ടെന്തസ്സ അനാവട്ടന്തസ്സ (സീ॰ പീ॰ ക॰), അനാവജ്ജന്തസ്സ (സ്യാ॰ കം॰) ഉപ്പജ്ജതി …പേ॰… അപ്പണിദഹന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… നനു കുസലം ആവട്ടെന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… പണിദഹന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി കുസലം ആവട്ടെന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… പണിദഹന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘അകുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി കുസലമൂല’’ന്തി.
൬൮൭. അകുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി കുസലമൂലന്തി? ആമന്താ. അകുസലമൂലം അയോനിസോ മനസികരോതോ ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. കുസലം അയോനിസോ മനസികരോതോ ഉപ്പജ്ജതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… നനു കുസലം യോനിസോ മനസികരോതോ ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി കുസലം യോനിസോ മനസികരോതോ ഉപ്പജ്ജതി, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘അകുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി കുസലമൂല’’ന്തി.
അകുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി കുസലമൂലന്തി? ആമന്താ. കാമസഞ്ഞായ അനന്തരാ നെക്ഖമ്മസഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, ബ്യാപാദസഞ്ഞായ അനന്തരാ അബ്യാപാദസഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, വിഹിംസാസഞ്ഞായ അനന്തരാ അവിഹിംസാസഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, ബ്യാപാദസ്സ അനന്തരാ മെത്താ ഉപ്പജ്ജതി, വിഹിംസായ അനന്തരാ കരുണാ ഉപ്പജ്ജതി, അരതിയാ അനന്തരാ മുദിതാ ഉപ്പജ്ജതി, പടിഘസ്സ അനന്തരാ ഉപെക്ഖാ ഉപ്പജ്ജതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
൬൮൮. കുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി അകുസലമൂലന്തി? ആമന്താ. യാ കുസലസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധി, സാവ അകുസലസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
കുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി അകുസലമൂലം, ന വത്തബ്ബം – ‘‘യാ കുസലസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധി, സാവ അകുസലസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധീ’’തി? ആമന്താ. അകുസലം അനാവട്ടെന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… അപ്പണിദഹന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… നനു അകുസലം ആവട്ടെന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… പണിദഹന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി അകുസലം ആവട്ടെന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… പണിദഹന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘കുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി അകുസലമൂല’’ന്തി.
൬൮൯. കുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി അകുസലമൂലന്തി? ആമന്താ. കുസലം യോനിസോ മനസികരോതോ ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. അകുസലം യോനിസോ മനസികരോതോ ഉപ്പജ്ജതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… നനു അകുസലം അയോനിസോ മനസികരോതോ ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി അകുസലം അയോനിസോ മനസികരോതോ ഉപ്പജ്ജതി, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘കുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി അകുസലമൂല’’ന്തി.
കുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി അകുസലമൂലന്തി? ആമന്താ. നെക്ഖമ്മസഞ്ഞായ അനന്തരാ കാമസഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, അബ്യാപാദസഞ്ഞായ അനന്തരാ ബ്യാപാദസഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, അവിഹിംസാസഞ്ഞായ അനന്തരാ വിഹിംസാസഞ്ഞാ ഉപ്പജ്ജതി, മെത്തായ അനന്തരാ ബ്യാപാദോ ഉപ്പജ്ജതി, കരുണായ അനന്തരാ വിഹിംസാ ഉപ്പജ്ജതി, മുദിതായ അനന്തരാ അരതി ഉപ്പജ്ജതി, ഉപെക്ഖായ അനന്തരാ പടിഘം ഉപ്പജ്ജതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
൬൯൦. ന വത്തബ്ബം – ‘‘അകുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി കുസലമൂലം, കുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി അകുസലമൂല’’ന്തി? ആമന്താ. നനു യസ്മിംയേവ വത്ഥുസ്മിം രജ്ജതി തസ്മിഞ്ഞേവ വത്ഥുസ്മിം വിരജ്ജതി, യസ്മിംയേവ വത്ഥുസ്മിം വിരജ്ജതി തസ്മിഞ്ഞേവ വത്ഥുസ്മിം രജ്ജതീതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി യസ്മിഞ്ഞേവ വത്ഥുസ്മിം രജ്ജതി തസ്മിഞ്ഞേവ വത്ഥുസ്മിം വിരജ്ജതി, യസ്മിഞ്ഞേവ വത്ഥുസ്മിം വിരജ്ജതി തസ്മിഞ്ഞേവ വത്ഥുസ്മിം രജ്ജതി, തേന വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘അകുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി കുസലമൂലം, കുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി അകുസലമൂല’’ന്തി.
കുസലാകുസലപടിസന്ദഹനകഥാ നിട്ഠിതാ.
൧൪. ചുദ്ദസമവഗ്ഗോ
(൧൩൭) ൨. സളായതനുപ്പത്തികഥാ
൬൯൧. സളായതനം അപുബ്ബം അചരിമം മാതുകുച്ഛിസ്മിം സണ്ഠാതീതി? ആമന്താ. സബ്ബങ്ഗപച്ചങ്ഗീ അഹീനിന്ദ്രിയോ മാതുകുച്ഛിസ്മിം ഒക്കമതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
ഉപപത്തേസിയേന ചിത്തേന ചക്ഖായതനം സണ്ഠാതീതി? ആമന്താ. ഉപപത്തേസിയേന ചിത്തേന ഹത്ഥാ സണ്ഠന്തി, പാദാ സണ്ഠന്തി, സീസം സണ്ഠാതി, കണ്ണോ സണ്ഠാതി, നാസികാ സണ്ഠാതി, മുഖം സണ്ഠാതി, ദന്താ സണ്ഠന്തീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
ഉപപത്തേസിയേന ചിത്തേന സോതായതനം…പേ॰… ഘാനായതനം…പേ॰… ജിവ്ഹായതനം സണ്ഠാതീതി? ആമന്താ. ഉപപത്തേസിയേന ചിത്തേന ഹത്ഥാ സണ്ഠന്തി, പാദാ സണ്ഠന്തി, സീസം സണ്ഠാതി, കണ്ണോ സണ്ഠാതി, നാസികാ സണ്ഠാതി, മുഖം സണ്ഠാതി, ദന്താ സണ്ഠന്തീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
൬൯൨. മാതുകുച്ഛിഗതസ്സ പച്ഛാ ചക്ഖായതനം ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. മാതുകുച്ഛിസ്മിം ചക്ഖുപടിലാഭായ കമ്മം കരോതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… മാതുകുച്ഛിഗതസ്സ പച്ഛാ സോതായതനം…പേ॰… ഘാനായതനം…പേ॰… ജിവ്ഹായതനം ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. മാതുകുച്ഛിസ്മിം ജിവ്ഹാപടിലാഭായ കമ്മം കരോതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
മാതുകുച്ഛിഗതസ്സ പച്ഛാ കേസാ ലോമാ നഖാ ദന്താ അട്ഠീ ഉപ്പജ്ജന്തീതി? ആമന്താ. മാതുകുച്ഛിസ്മിം അട്ഠിപടിലാഭായ കമ്മം കരോതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
ന വത്തബ്ബം – ‘‘മാതുകുച്ഛിഗതസ്സ പച്ഛാ കേസാ ലോമാ നഖാ ദന്താ അട്ഠീ ഉപ്പജ്ജന്തീ’’തി? ആമന്താ. നനു വുത്തം ഭഗവതാ –
‘‘പഠമം കലലം ഹോതി, കലലാ ഹോതി അബ്ബുദം;
അബ്ബുദാ ജായതേ പേസി പേസീ (സ്യാ॰ കം॰ പീ॰), പേസി നിബ്ബത്തതേ നിബ്ബത്തതീ (സീ॰ സ്യാ॰, സം॰ നി॰ ൧.൨൩൫), നിബ്ബത്തതി (പീ॰ ക॰) ഘനോ;
ഘനാ പസാഖാ ജായന്തി, കേസാ ലോമാ നഖാപി ച.
‘‘യഞ്ചസ്സ ഭുഞ്ജതി മാതാ, അന്നം പാനഞ്ച ഭോജനം;
തേന സോ തത്ഥ യാപേതി, മാതുകുച്ഛിഗതോ നരോ’’തി സം॰ നി॰ ൧.൨൩൫.
അത്ഥേവ സുത്തന്തോതി? ആമന്താ. തേന ഹി മാതുകുച്ഛിഗതസ്സ പച്ഛാ കേസാ ലോമാ നഖാ ദന്താ അട്ഠീ ഉപ്പജ്ജന്തീതി.
സളായതനുപ്പത്തികഥാ നിട്ഠിതാ.
൧൪. ചുദ്ദസമവഗ്ഗോ
(൧൩൮) ൩. അനന്തരപച്ചയകഥാ
൬൯൩. ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ അനന്തരാ സോതവിഞ്ഞാണം ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. യാ ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധി, സാവ സോതവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ അനന്തരാ സോതവിഞ്ഞാണം ഉപ്പജ്ജതി, ന വത്തബ്ബം – ‘‘യാ ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധി, സാവ സോതവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധീതി? ആമന്താ. സോതവിഞ്ഞാണം അനാവട്ടെന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… അപ്പണിദഹന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰…. നനു സോതവിഞ്ഞാണം ആവട്ടെന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… പണിദഹന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതീതി, ആമന്താ. ഹഞ്ചി സോതവിഞ്ഞാണം ആവട്ടെന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… പണിദഹന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ അനന്തരാ സോതവിഞ്ഞാണം ഉപ്പജ്ജതീ’’തി.
൬൯൪. ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ അനന്തരാ സോതവിഞ്ഞാണം ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം രൂപനിമിത്തം മനസികരോതോ ഉപ്പജ്ജതീതി ? ആമന്താ. സോതവിഞ്ഞാണം രൂപനിമിത്തം മനസികരോതോ ഉപ്പജ്ജതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം രൂപാരമ്മണഞ്ഞേവ ന അഞ്ഞാരമ്മണന്തി? ആമന്താ. സോതവിഞ്ഞാണം രൂപാരമ്മണഞ്ഞേവ ന അഞ്ഞാരമ്മണന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
ചക്ഖുഞ്ച പടിച്ച രൂപേ ച ഉപ്പജ്ജതി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണന്തി? ആമന്താ. ചക്ഖുഞ്ച പടിച്ച രൂപേ ച ഉപ്പജ്ജതി സോതവിഞ്ഞാണന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
ചക്ഖുഞ്ച പടിച്ച രൂപേ ച ഉപ്പജ്ജതി സോതവിഞ്ഞാണന്തി? ആമന്താ. ‘‘ചക്ഖുഞ്ച പടിച്ച രൂപേ ച ഉപ്പജ്ജതി സോതവിഞ്ഞാണ’’ന്തി – അത്ഥേവ സുത്തന്തോതി? നത്ഥി. ‘‘ചക്ഖുഞ്ച പടിച്ച രൂപേ ച ഉപ്പജ്ജതി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണ’’ന്തി – അത്ഥേവ സുത്തന്തോതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി ‘‘ചക്ഖുഞ്ച പടിച്ച രൂപേ ച ഉപ്പജ്ജതി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണ’’ന്തി – അത്ഥേവ സുത്തന്തോ, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘ചക്ഖുഞ്ച പടിച്ച രൂപേ ച ഉപ്പജ്ജതി സോതവിഞ്ഞാണ’’ന്തി.
ചക്ഖുവിഞ്ഞാണസ്സ അനന്തരാ സോതവിഞ്ഞാണം ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. തഞ്ഞേവ ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം തം സോതവിഞ്ഞാണന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
൬൯൫. സോതവിഞ്ഞാണസ്സ അനന്തരാ ഘാനവിഞ്ഞാണം ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… ഘാനവിഞ്ഞാണസ്സ അനന്തരാ ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണം ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ അനന്തരാ കായവിഞ്ഞാണം ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. യാ ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധി, സാവ കായവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധീതി ? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ അനന്തരാ കായവിഞ്ഞാണം ഉപ്പജ്ജതി, ന വത്തബ്ബം – ‘‘യാ ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധി, സാവ കായവിഞ്ഞാണസ്സ ഉപ്പാദായ ആവട്ടനാ…പേ॰… പണിധീ’’തി? ആമന്താ. കായവിഞ്ഞാണം അനാവട്ടെന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… അപ്പണിദഹന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… നനു കായവിഞ്ഞാണം ആവട്ടെന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… പണിദഹന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി കായവിഞ്ഞാണം ആവട്ടെന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി…പേ॰… പണിദഹന്തസ്സ ഉപ്പജ്ജതി, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ അനന്തരാ കായവിഞ്ഞാണം ഉപ്പജ്ജതീ’’തി.
൬൯൬. ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ അനന്തരാ കായവിഞ്ഞാണം ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണം രസനിമിത്തം മനസികരോതോ ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. കായവിഞ്ഞാണം രസനിമിത്തം മനസികരോതോ ഉപ്പജ്ജതീതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണം രസാരമ്മണഞ്ഞേവ ന അഞ്ഞാരമ്മണന്തി? ആമന്താ. കായവിഞ്ഞാണം രസാരമ്മണഞ്ഞേവ ന അഞ്ഞാരമ്മണന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
ജിവ്ഹഞ്ച പടിച്ച രസേ ച ഉപ്പജ്ജതി ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണന്തി? ആമന്താ. ജിവ്ഹഞ്ച പടിച്ച രസേ ച ഉപ്പജ്ജതി കായവിഞ്ഞാണന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
ജിവ്ഹഞ്ച പടിച്ച രസേ ച ഉപ്പജ്ജതി കായവിഞ്ഞാണന്തി? ആമന്താ. ‘‘ജിവ്ഹഞ്ച പടിച്ച രസേ ച ഉപ്പജ്ജതി കായവിഞ്ഞാണ’’ന്തി – അത്ഥേവ സുത്തന്തോതി? നത്ഥി. ‘‘ജിവ്ഹഞ്ച പടിച്ച രസേ ച ഉപ്പജ്ജതി ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണ’’ന്തി – അത്ഥേവ സുത്തന്തോതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി ‘‘ജിവ്ഹഞ്ച പടിച്ച രസേ ച ഉപ്പജ്ജതി ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണ’’ന്തി – അത്ഥേവ സുത്തന്തോതി, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘ജിവ്ഹഞ്ച പടിച്ച രസേ ച ഉപ്പജ്ജതി കായവിഞ്ഞാണ’’ന്തി.
ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണസ്സ അനന്തരാ കായവിഞ്ഞാണം ഉപ്പജ്ജതീതി? ആമന്താ. തഞ്ഞേവ ജിവ്ഹാവിഞ്ഞാണം തം കായവിഞ്ഞാണന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
൬൯൭. ന വത്തബ്ബം – ‘‘പഞ്ചവിഞ്ഞാണാ അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ സമനന്തരാ ഉപ്പജ്ജന്തീ’’തി? ആമന്താ. നനു അത്ഥി കോചി നച്ചതി ഗായതി വാദേതി, രൂപഞ്ച പസ്സതി, സദ്ദഞ്ച സുണാതി, ഗന്ധഞ്ച ഘായതി, രസഞ്ച സായതി, ഫൊട്ഠബ്ബഞ്ച ഫുസതീതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി അത്ഥി കോചി നച്ചതി ഗായതി വാദേതി, രൂപഞ്ച പസ്സതി, സദ്ദഞ്ച സുണാതി, ഗന്ധഞ്ച ഘായതി, രസഞ്ച സായതി, ഫൊട്ഠബ്ബഞ്ച ഫുസതി, തേന വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘പഞ്ചവിഞ്ഞാണാ അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ സമനന്തരാ ഉപ്പജ്ജന്തീ’’തി.
അനന്തരപച്ചയകഥാ നിട്ഠിതാ.
൧൪. ചുദ്ദസമവഗ്ഗോ
(൧൩൯) ൪. അരിയരൂപകഥാ
൬൯൮. അരിയരൂപം മഹാഭൂതാനം ഉപാദായാതി? ആമന്താ. അരിയരൂപം കുസലന്തി? ആമന്താ. മഹാഭൂതാ കുസലാതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ …പേ॰… മഹാഭൂതാ അബ്യാകതാതി? ആമന്താ. അരിയരൂപം അബ്യാകതന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… അരിയരൂപം മഹാഭൂതാനം ഉപാദായാതി? ആമന്താ. അരിയരൂപം അനാസവം അസംയോജനിയം അഗന്ഥനിയം അനോഘനിയം അയോഗനിയം അനീവരണിയം അപരാമട്ഠം അനുപാദാനിയം അസംകിലേസിയന്തി? ആമന്താ. മഹാഭൂതാ അനാസവാ…പേ॰… അസംകിലേസിയാതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… മഹാഭൂതാ സാസവാ സംയോജനിയാ…പേ॰… സംകിലേസിയാതി? ആമന്താ. അരിയരൂപം സാസവം സംയോജനിയം…പേ॰… സംകിലേസിയന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
൬൯൯. ന വത്തബ്ബം – ‘‘അരിയരൂപം മഹാഭൂതാനം ഉപാദായാ’’തി? ആമന്താ. നനു വുത്തം ഭഗവതാ – ‘‘യം കിഞ്ചി, ഭിക്ഖവേ, രൂപം ചത്താരി മഹാഭൂതാനി ചതുന്നഞ്ച മഹാഭൂതാനം ഉപാദായരൂപ’’ന്തി മ॰ നി॰ ൧.൩൪൭; അ॰ നി॰ ൧൧.൧൫! അത്ഥേവ സുത്തന്തോതി? ആമന്താ. തേന ഹി അരിയരൂപം മഹാഭൂതാനം ഉപാദായാതി.
അരിയരൂപകഥാ നിട്ഠിതാ.
൧൪. ചുദ്ദസമവഗ്ഗോ
(൧൪൦) ൫. അഞ്ഞോ അനുസയോതികഥാ
൭൦൦. അഞ്ഞോ കാമരാഗാനുസയോ അഞ്ഞം കാമരാഗപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. അഞ്ഞോ കാമരാഗോ അഞ്ഞം കാമരാഗപരിയുട്ഠാനന്തി ? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… സ്വേവ കാമരാഗോ തം കാമരാഗപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. സ്വേവ കാമരാഗാനുസയോ തം കാമരാഗപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
അഞ്ഞോ പടിഘാനുസയോ അഞ്ഞം പടിഘപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. അഞ്ഞം പടിഘം അഞ്ഞം പടിഘപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… തഞ്ഞേവ പടിഘം തം പടിഘപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. സ്വേവ പടിഘാനുസയോ തം പടിഘപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
അഞ്ഞോ മാനാനുസയോ അഞ്ഞം മാനപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. അഞ്ഞോ മാനോ അഞ്ഞം മാനപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… സ്വേവ മാനോ തം മാനപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. സ്വേവ മാനാനുസയോ തം മാനപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
അഞ്ഞോ ദിട്ഠാനുസയോ അഞ്ഞം ദിട്ഠിപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. അഞ്ഞാ ദിട്ഠി അഞ്ഞം ദിട്ഠിപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… സാവ ദിട്ഠി തം ദിട്ഠിപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. സ്വേവ ദിട്ഠാനുസയോ തം ദിട്ഠിപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
അഞ്ഞോ വിചികിച്ഛാനുസയോ അഞ്ഞം വിചികിച്ഛാപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. അഞ്ഞാ വിചികിച്ഛാ അഞ്ഞം വിചികിച്ഛാപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… സാവ വിചികിച്ഛാ തം വിചികിച്ഛാപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. സ്വേവ വിചികിച്ഛാനുസയോ തം വിചികിച്ഛാപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
അഞ്ഞോ ഭവരാഗാനുസയോ അഞ്ഞം ഭവരാഗപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. അഞ്ഞോ ഭവരാഗോ അഞ്ഞം ഭവരാഗപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… സ്വേവ ഭവരാഗോ തം ഭവരാഗപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. സ്വേവ ഭവരാഗാനുസയോ തം ഭവരാഗപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
അഞ്ഞോ അവിജ്ജാനുസയോ അഞ്ഞം അവിജ്ജാപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. അഞ്ഞാ അവിജ്ജാ അഞ്ഞം അവിജ്ജാപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… സാവ അവിജ്ജാ തം അവിജ്ജാപരിയുട്ഠാനന്തി? ആമന്താ. സ്വേവ അവിജ്ജാനുസയോ തം അവിജ്ജാപരിയുട്ഠാനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
൭൦൧. ന വത്തബ്ബം – ‘‘അഞ്ഞോ അനുസയോ അഞ്ഞം പരിയുട്ഠാന’’ന്തി? ആമന്താ . പുഥുജ്ജനോ കുസലാബ്യാകതേ ചിത്തേ വത്തമാനേ ‘‘സാനുസയോ’’തി വത്തബ്ബോതി? ആമന്താ. ‘‘പരിയുട്ഠിതോ’’തി വത്തബ്ബോതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ. തേന ഹി അഞ്ഞോ അനുസയോ അഞ്ഞം പരിയുട്ഠാനന്തി. പുഥുജ്ജനോ കുസലാബ്യാകതേ ചിത്തേ വത്തമാനേ ‘‘സരാഗോ’’തി വത്തബ്ബോതി? ആമന്താ. ‘‘പരിയുട്ഠിതോ’’തി വത്തബ്ബോതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ. തേന ഹി അഞ്ഞോ രാഗോ അഞ്ഞം പരിയുട്ഠാനന്തി.
അഞ്ഞോ അനുസയോതികഥാ നിട്ഠിതാ.
൧൪. ചുദ്ദസമവഗ്ഗോ
(൧൪൧) ൬. പരിയുട്ഠാനം ചിത്തവിപ്പയുത്തന്തികഥാ
൭൦൨. പരിയുട്ഠാനം ചിത്തവിപ്പയുത്തന്തി? ആമന്താ. രൂപം നിബ്ബാനം ചക്ഖായതനം…പേ॰… ഫൊട്ഠബ്ബായതനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… പരിയുട്ഠാനം ചിത്തവിപ്പയുത്തന്തി? ആമന്താ. നത്ഥി സരാഗം ചിത്തം സദോസം ചിത്തം സമോഹം ചിത്തം…പേ॰… അകുസലം ചിത്തം സംകിലിട്ഠം ചിത്തന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… നനു അത്ഥി സരാഗം ചിത്തം സദോസം ചിത്തം സമോഹം ചിത്തം…പേ॰… അകുസലം ചിത്തം സംകിലിട്ഠം ചിത്തന്തി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി അത്ഥി സരാഗം ചിത്തം സദോസം ചിത്തം സമോഹം ചിത്തം…പേ॰… അകുസലം ചിത്തം സംകിലിട്ഠം ചിത്തം, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘പരിയുട്ഠാനം ചിത്തവിപ്പയുത്ത’’ന്തി.
പരിയുട്ഠാനം ചിത്തവിപ്പയുത്തന്തികഥാ നിട്ഠിതാ.
൧൪. ചുദ്ദസമവഗ്ഗോ
(൧൪൨) ൭. പരിയാപന്നകഥാ
൭൦൩. രൂപരാഗോ രൂപധാതും അനുസേതി, രൂപധാതുപരിയാപന്നോതി? ആമന്താ. സമാപത്തേസിയോ ഉപപത്തേസിയോ ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരോ, സമാപത്തേസിയേന ചിത്തേന ഉപപത്തേസിയേന ചിത്തേന ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരേന ചിത്തേന സഹഗതോ സഹജാതോ സംസട്ഠോ സമ്പയുത്തോ ഏകുപ്പാദോ ഏകനിരോധോ ഏകവത്ഥുകോ ഏകാരമ്മണോതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… നനു ന സമാപത്തേസിയോ ന ഉപപത്തേസിയോ ന ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരോ, ന സമാപത്തേസിയേന ചിത്തേന ന ഉപപത്തേസിയേന ചിത്തേന ന ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരേന ചിത്തേന സഹഗതോ സഹജാതോ സംസട്ഠോ സമ്പയുത്തോ ഏകുപ്പാദോ ഏകനിരോധോ ഏകവത്ഥുകോ ഏകാരമ്മണോതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി ന സമാപത്തേസിയോ ന ഉപപത്തേസിയോ ന ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരോ…പേ॰… ഏകാരമ്മണോ, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘രൂപരാഗോ രൂപധാതും അനുസേതി, രൂപധാതുപരിയാപന്നോ’’തി…പേ॰….
രൂപരാഗോ രൂപധാതും അനുസേതി, രൂപധാതുപരിയാപന്നോതി? ആമന്താ. സദ്ദരാഗോ സദ്ദധാതും അനുസേതി, സദ്ദധാതുപരിയാപന്നോതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… രൂപരാഗോ രൂപധാതും അനുസേതി, രൂപധാതുപരിയാപന്നോതി? ആമന്താ. ഗന്ധരാഗോ…പേ॰… രസരാഗോ…പേ॰… ഫൊട്ഠബ്ബരാഗോ ഫൊട്ഠബ്ബധാതും അനുസേതി, ഫൊട്ഠബ്ബധാതുപരിയാപന്നോതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
സദ്ദരാഗോ സദ്ദധാതും അനുസേതി, ന വത്തബ്ബം – ‘‘സദ്ദധാതുപരിയാപന്നോ’’തി? ആമന്താ. രൂപരാഗോ രൂപധാതും അനുസേതി, ന വത്തബ്ബം – ‘‘രൂപധാതുപരിയാപന്നോ’’തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… ഗന്ധരാഗോ…പേ॰… രസരാഗോ…പേ॰… ഫൊട്ഠബ്ബരാഗോ ഫൊട്ഠബ്ബധാതും അനുസേതി, ന വത്തബ്ബം – ‘‘ഫൊട്ഠബ്ബധാതുപരിയാപന്നോ’’തി? ആമന്താ. രൂപരാഗോ രൂപധാതും അനുസേതി, ന വത്തബ്ബം – ‘‘രൂപധാതുപരിയാപന്നോ’’തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
൭൦൪. അരൂപരാഗോ അരൂപധാതും അനുസേതി, അരൂപധാതുപരിയാപന്നോതി? ആമന്താ . സമാപത്തേസിയോ ഉപപത്തേസിയോ ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരോ, സമാപത്തേസിയേന ചിത്തേന ഉപപത്തേസിയേന ചിത്തേന ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരേന ചിത്തേന സഹഗതോ സഹജാതോ സംസട്ഠോ സമ്പയുത്തോ ഏകുപ്പാദോ ഏകനിരോധോ ഏകവത്ഥുകോ ഏകാരമ്മണോതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰…. നനു ന സമാപത്തേസിയോ ന ഉപപത്തേസിയോ ന ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരോ, ന സമാപത്തേസിയേന ചിത്തേന…പേ॰… ഏകാരമ്മണോതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി ന സമാപത്തേസിയോ ന ഉപപത്തേസിയോ…പേ॰… ഏകാരമ്മണോ, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘അരൂപരാഗോ അരൂപധാതും അനുസേതി, അരൂപധാതുപരിയാപന്നോ’’തി.
അരൂപരാഗോ അരൂപധാതും അനുസേതി, അരൂപധാതുപരിയാപന്നോതി? ആമന്താ. സദ്ദരാഗോ സദ്ദധാതും അനുസേതി, സദ്ദധാതുപരിയാപന്നോതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… അരൂപരാഗോ അരൂപധാതും അനുസേതി, അരൂപധാതുപരിയാപന്നോതി? ആമന്താ. ഗന്ധരാഗോ…പേ॰… രസരാഗോ…പേ॰… ഫൊട്ഠബ്ബരാഗോ ഫൊട്ഠബ്ബധാതും അനുസേതി, ഫൊട്ഠബ്ബധാതുപരിയാപന്നോതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
സദ്ദരാഗോ സദ്ദധാതും അനുസേതി, ന വത്തബ്ബം – ‘‘സദ്ദധാതുപരിയാപന്നോ’’തി? ആമന്താ . അരൂപരാഗോ അരൂപധാതും അനുസേതി, ന വത്തബ്ബം – ‘‘അരൂപധാതുപരിയാപന്നോ’’തി, ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… ഗന്ധരാഗോ…പേ॰… രസരാഗോ…പേ॰… ഫൊട്ഠബ്ബരാഗോ ഫൊട്ഠബ്ബധാതും അനുസേതി, ന വത്തബ്ബം – ‘‘ഫൊട്ഠബ്ബധാതുപരിയാപന്നോ’’തി? ആമന്താ. അരൂപരാഗോ അരൂപധാതും അനുസേതി, ന വത്തബ്ബം – ‘‘അരൂപധാതുപരിയാപന്നോ’’തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
൭൦൫. ന വത്തബ്ബം – ‘‘രൂപരാഗോ രൂപധാതും അനുസേതി രൂപധാതുപരിയാപന്നോ, അരൂപരാഗോ അരൂപധാതും അനുസേതി അരൂപധാതുപരിയാപന്നോ’’തി? ആമന്താ. നനു കാമരാഗോ കാമധാതും അനുസേതി, കാമധാതുപരിയാപന്നോതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി കാമരാഗോ കാമധാതും അനുസേതി കാമധാതുപരിയാപന്നോ , തേന വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘രൂപരാഗോ രൂപധാതും അനുസേതി രൂപധാതുപരിയാപന്നോ, അരൂപരാഗോ അരൂപധാതും അനുസേതി അരൂപധാതുപരിയാപന്നോ’’തി.
പരിയാപന്നകഥാ നിട്ഠിതാ.
൧൪. ചുദ്ദസമവഗ്ഗോ
(൧൪൩) ൮. അബ്യാകതകഥാ
൭൦൬. ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകതന്തി? ആമന്താ. വിപാകാബ്യാകതം കിരിയാബ്യാകതം രൂപം നിബ്ബാനം ചക്ഖായതനം…പേ॰… ഫൊട്ഠബ്ബായതനന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകതന്തി? ആമന്താ. ദിട്ഠിഗതസമ്പയുത്തോ ഫസ്സോ അബ്യാകതോതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകതന്തി? ആമന്താ. ദിട്ഠിഗതസമ്പയുത്താ വേദനാ…പേ॰… സഞ്ഞാ…പേ॰… ചേതനാ…പേ॰… ചിത്തം അബ്യാകതന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
ദിട്ഠിഗതസമ്പയുത്തോ ഫസ്സോ അകുസലോതി? ആമന്താ. ദിട്ഠിഗതം അകുസലന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… ദിട്ഠിഗതസമ്പയുത്താ വേദനാ സഞ്ഞാ ചേതനാ ചിത്തം അകുസലന്തി? ആമന്താ. ദിട്ഠിഗതം അകുസലന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
൭൦൭. ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകതന്തി? ആമന്താ. അഫലം അവിപാകന്തി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰… നനു സഫലം സവിപാകന്തി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി സഫലം സവിപാകം, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകത’’ന്തി.
ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകതന്തി? ആമന്താ. നനു മിച്ഛാദിട്ഠിപരമാനി വജ്ജാനി അങ്ഗുത്തരനികായേ വുത്താനി ഭഗവതാതി? ആമന്താ. ഹഞ്ചി മിച്ഛാദിട്ഠിപരമാനി വജ്ജാനി വുത്താനി ഭഗവതാ, നോ ച വത രേ വത്തബ്ബേ – ‘‘ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകത’’ന്തി.
ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകതന്തി? ആമന്താ. നനു വുത്തം ഭഗവതാ – ‘‘മിച്ഛാദിട്ഠി ഖോ, വച്ഛ, അകുസലാ അകുസലം (മ॰ നി॰ ൨.൧൯൪), സമ്മാദിട്ഠി കുസലാ’’ കുസലം (മ॰ നി॰ ൨.൧൦൪) തി മ॰ നി॰ ൨.൧൯൪! അത്ഥേവ സുത്തന്തോതി? ആമന്താ. തേന ഹി ന വത്തബ്ബം – ‘‘ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകത’’ന്തി.
ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകതന്തി? ആമന്താ. നനു വുത്തം ഭഗവതാ – ‘‘മിച്ഛാദിട്ഠിസ്സ ഖോ അഹം, പുണ്ണ, ദ്വിന്നം ഗതീനം അഞ്ഞതരം ഗതിം വദാമി – നിരയം വാ തിരച്ഛാനയോനിം വാ’’തി മ॰ നി॰ ൨.൭൯! അത്ഥേവ സുത്തന്തോതി? ആമന്താ. തേന ഹി ന വത്തബ്ബം – ‘‘ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകത’’ന്തി.
൭൦൮. ന വത്തബ്ബം – ‘‘ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകത’’ന്തി? ആമന്താ. നനു വുത്തം ഭഗവതാ – ‘‘‘സസ്സതോ ലോകോ’തി ഖോ, വച്ഛ, അബ്യാകതമേതം, ‘അസസ്സതോ ലോകോ’തി ഖോ, വച്ഛ, അബ്യാകതമേതം, ‘അന്തവാ ലോകോ’തി ഖോ, വച്ഛ, അബ്യാകതമേതം, ‘അനന്തവാ ലോകോ’തി ഖോ, വച്ഛ…പേ॰… ‘തം ജീവം തം സരീര’ന്തി ഖോ, വച്ഛ…പേ॰… ‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’ന്തി ഖോ , വച്ഛ…പേ॰… ‘ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി ഖോ, വച്ഛ…പേ॰… ‘ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി ഖോ, വച്ഛ…പേ॰… ‘ഹോതി ച ന ച ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി ഖോ, വച്ഛ…പേ॰… ‘നേവ ഹോതി ന ന ഹോതി തഥാഗതോ പരം മരണാ’തി ഖോ, വച്ഛ, അബ്യാകതമേത’’ന്തി സം॰ നി॰ ൪.൪൧൬, ഥോകം പന വിസദിസം! അത്ഥേവ സുത്തന്തോതി? ആമന്താ. തേന ഹി ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകതന്തി.
ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകതന്തി? ആമന്താ. നനു വുത്തം ഭഗവതാ – ‘‘മിച്ഛാദിട്ഠികസ്സ, ഭിക്ഖവേ, പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ യഞ്ചേവ കായകമ്മം യഥാദിട്ഠിസമത്തം സമാദിന്നം, യഞ്ച വചീകമ്മം…പേ॰… യഞ്ച മനോകമ്മം, യാ ച ചേതനാ, യാ ച പത്ഥനാ, യോ ച പണിധി, യേ ച സങ്ഖാരാ, സബ്ബേ തേ ധമ്മാ അനിട്ഠായ അകന്തായ അമനാപായ അഹിതായ ദുക്ഖായ സംവത്തന്തീ’’തി അ॰ നി॰ ൧.൩൦൬! അത്ഥേവ സുത്തന്തോതി? ആമന്താ. തേന ഹി ന വത്തബ്ബം – ‘‘ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകത’’ന്തി.
അബ്യാകതകഥാ നിട്ഠിതാ.
൧൪. ചുദ്ദസമവഗ്ഗോ
(൧൪൪) ൯. അപരിയാപന്നകഥാ
൭൦൯. ദിട്ഠിഗതം അപരിയാപന്നന്തി? ആമന്താ. മഗ്ഗോ ഫലം നിബ്ബാനം, സോതാപത്തിമഗ്ഗോ സോതാപത്തിഫലം, സകദാഗാമിമഗ്ഗോ സകദാഗാമിഫലം, അനാഗാമിമഗ്ഗോ അനാഗാമിഫലം, അരഹത്തമഗ്ഗോ അരഹത്തഫലം, സതിപട്ഠാനം സമ്മപ്പധാനം ഇദ്ധിപാദോ ഇന്ദ്രിയം ബലം ബൊജ്ഝങ്ഗോതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ…പേ॰….
൭൧൦. ന വത്തബ്ബം – ‘‘ദിട്ഠിഗതം അപരിയാപന്ന’’ന്തി? ആമന്താ. പുഥുജ്ജനോ ‘‘കാമേസു വീതരാഗോ’’തി വത്തബ്ബോതി? ആമന്താ. ‘‘വിഗതദിട്ഠിയോ’’തി വത്തബ്ബോതി? ന ഹേവം വത്തബ്ബേ. തേന ഹി ദിട്ഠിഗതം അപരിയാപന്നന്തി.
അപരിയാപന്നകഥാ നിട്ഠിതാ.
ചുദ്ദസമവഗ്ഗോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
അകുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി കുസലമൂലം, കുസലമൂലം പടിസന്ദഹതി അകുസലമൂലം, സളായതനം ഛവിഞ്ഞാണകായാ, അരിയരൂപം മഹാഭൂതാനം ഉപാദായ, സ്വേവ അനുസയോ തം പരിയുട്ഠാനം, പരിയുട്ഠാനം ചിത്തവിപ്പയുത്തം, യഥാധാതു തഞ്ഞേവ അനുസേതി, ദിട്ഠിഗതം അബ്യാകതം, ദിട്ഠിഗതം അപരിയാപന്നന്തി.