൭. ജാലിയസുത്തവണ്ണനാ
ദ്വേ പബ്ബജിതവത്ഥുവണ്ണനാ
൩൭൮. ഏവം മേ സുതം…പേ॰… കോസമ്ബിയന്തി ജാലിയസുത്തം. തത്രായം അപുബ്ബപദവണ്ണനാ. ഘോസിതാരാമേതി ഘോസിതേന സെട്ഠിനാ കതേ ആരാമേ. പുബ്ബേ കിര അല്ലകപ്പരട്ഠം നാമ അഹോസി. തതോ കോതൂഹലികോ നാമ ദലിദ്ദോ ഛാതകഭയേന സപുത്തദാരോ അവന്തിരട്ഠം ഗച്ഛന്തോ പുത്തം വഹിതും അസക്കൊന്തോ ഛഡ്ഡെത്വാ അഗമാസി, മാതാ നിവത്തിത്വാ തം ഗഹെത്വാ ഗതാ, തേ ഏകം ഗോപാലകഗാമം പവിസിംസു. ഗോപാലകേന ച തദാ ബഹുപായാസോ പടിയത്തോ ഹോതി, തേ തതോ പായാസം ലഭിത്വാ ഭുഞ്ജിംസു. അഥ സോ പുരിസോ ബലവപായാസം ഭുത്തോ ജീരാപേതും അസക്കൊന്തോ രത്തിഭാഗേ കാലം കത്വാ തത്ഥേവ സുനഖിയാ കുച്ഛിസ്മിം പടിസന്ധിം ഗഹെത്വാ കുക്കുരോ ജാതോ, സോ ഗോപാലകസ്സ പിയോ അഹോസി. ഗോപാലകോ ച പച്ചേകബുദ്ധം ഉപട്ഠഹതി. പച്ചേകബുദ്ധോപി ഭത്തകിച്ചപരിയോസാനേ കുക്കുരസ്സ ഏകേകം പിണ്ഡം ദേതി, സോ പച്ചേകബുദ്ധേ സിനേഹം ഉപ്പാദെത്വാ ഗോപാലകേന സദ്ധിം പണ്ണസാലമ്പി ഗച്ഛതി. ഗോപാലകേ അസന്നിഹിതേ ഭത്തവേലായം സയമേവ ഗന്ത്വാ കാലാരോചനത്ഥം പണ്ണസാലദ്വാരേ ഭുസ്സതി, അന്തരാമഗ്ഗേപി ചണ്ഡമിഗേ ദിസ്വാ ഭുസ്സിത്വാ പലാപേതി. സോ പച്ചേകബുദ്ധേ മുദുകേന ചിത്തേന കാലംകത്വാ ദേവലോകേ നിബ്ബത്തി . തത്രസ്സ ഘോസകദേവപുത്തോ ത്വേവ നാമം അഹോസി. സോ ദേവലോകതോ ചവിത്വാ കോസമ്ബിയം ഏകസ്സ കുലസ്സ ഘരേ നിബ്ബത്തി. തം അപുത്തകോ സെട്ഠി തസ്സ മാതാപിതൂനം ധനം ദത്വാ പുത്തം കത്വാ അഗ്ഗഹേസി. അഥ അത്തനോ പുത്തേ ജാതേ സത്തക്ഖത്തും ഘാതാപേതും ഉപക്കമി. സോ പുഞ്ഞവന്തതായ സത്തസുപി ഠാനേസു മരണം അപ്പത്വാ അവസാനേ ഏകായ സെട്ഠിധീതായ വെയ്യത്തിയേന ലദ്ധജീവിതോ അപരഭാഗേ പിതുഅച്ചയേന സെട്ഠിട്ഠാനം പത്വാ ഘോസകസെട്ഠി നാമ ജാതോ. അഞ്ഞേപി കോസമ്ബിയം കുക്കുടസെട്ഠി , പാവാരിയസെട്ഠീതി ദ്വേ സെട്ഠിനോ അത്ഥി, ഇമിനാ സദ്ധിം തയോ അഹേസും.
തേന ച സമയേന ഹിമവന്തതോ പഞ്ചസതതാപസാ സരീരസന്തപ്പനത്ഥം അന്തരന്തരാകോസമ്ബിം ആഗച്ഛന്തി , തേസം ഏതേ തയോ സെട്ഠീ അത്തനോ അത്തനോ ഉയ്യാനേസു പണ്ണകുടിയോ കത്വാ ഉപട്ഠാനം കരൊന്തി. അഥേകദിവസം തേ താപസാ ഹിമവന്തതോ ആഗച്ഛന്താ മഹാകന്താരേ തസിതാ കിലന്താ ഏകം മഹന്തം വടരുക്ഖം പത്വാ തത്ഥ അധിവത്ഥായ ദേവതായ സന്തികാ സങ്ഗഹം പച്ചാസിസന്താ നിസീദിംസു. ദേവതാ സബ്ബാലങ്കാരവിഭൂസിതം ഹത്ഥം പസാരെത്വാ തേസം പാനീയപാനകാദീനി ദത്വാ കിലമഥം പടിവിനോദേസി, ഏതേ ദേവതായാനുഭാവേന വിമ്ഹിതാ പുച്ഛിംസു – ‘‘കിം നു ഖോ, ദേവതേ, കമ്മം കത്വാ തയാ അയം സമ്പത്തി ലദ്ധാ’’തി? ദേവതാ ആഹ – ‘‘ലോകേ ബുദ്ധോ നാമ ഭഗവാ ഉപ്പന്നോ, സോ ഏതരഹി സാവത്ഥിയം വിഹരതി, അനാഥപിണ്ഡികോ ഗഹപതി തം ഉപട്ഠഹതി. സോ ഉപോസഥദിവസേസു അത്തനോ ഭതകാനം പകതിഭത്തവേതനമേവ ദത്വാ ഉപോസഥം കാരാപേസി. അഥാഹം ഏകദിവസം മജ്ഝന്ഹികേ പാതരാസത്ഥായ ആഗതോ കഞ്ചി ഭതകകമ്മം അകരൊന്തം ദിസ്വാ – ‘അജ്ജ മനുസ്സാ കസ്മാ കമ്മം ന കരൊന്തീ’തി പുച്ഛിം. തസ്സ മേ തമത്ഥം ആരോചേസും. അഥാഹം ഏതദവോചം – ‘ഇദാനി ഉപഡ്ഢദിവസോ ഗതോ, സക്കാ നു ഖോ ഉപഡ്ഢുപോസഥം കാതു’ന്തി. തതോ സെട്ഠിസ്സ പടിവേദെത്വാ ‘‘സക്കാ കാതു’’ന്തി ആഹ. സ്വാഹം ഉപഡ്ഢദിവസം ഉപഡ്ഢുപോസഥം സമാദിയിത്വാ തദഹേവ കാലം കത്വാ ഇമം സമ്പത്തിം പടിലഭി’’ന്തി.
അഥ തേ താപസാ ‘‘ബുദ്ധോ കിര ഉപ്പന്നോ’’തി സഞ്ജാതപീതിപാമൊജ്ജാ തതോവ സാവത്ഥിം ഗന്തുകാമാ ഹുത്വാപി – ‘‘ബഹുകാരാ നോ ഉപട്ഠാകസെട്ഠിനോ തേസമ്പി ഇമമത്ഥമാരോചെസ്സാമാ’’തി കോസമ്ബിം ഗന്ത്വാ സെട്ഠീഹി കതസക്കാരബഹുമാനാ ‘‘തദഹേവ മയം ഗച്ഛാമാ’’തി ആഹംസു. ‘‘കിം, ഭന്തേ, തുരിതാത്ഥ, നനു തുമ്ഹേ പുബ്ബേ ചത്താരോ പഞ്ച മാസേ വസിത്വാ ഗച്ഛഥാ’’തി ച വുത്തേ തം പവത്തിം ആരോചേസും. ‘‘തേന ഹി, ഭന്തേ, സഹേവ ഗച്ഛാമാ’’തി ച വുത്തേ ‘‘ഗച്ഛാമ മയം, തുമ്ഹേ സണികം ആഗച്ഛഥാ’’തി സാവത്ഥിം ഗന്ത്വാ ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജിത്വാ അരഹത്തം പാപുണിംസു. തേപി സെട്ഠിനോ പഞ്ചസതപഞ്ചസതസകടപരിവാരാ സാവത്ഥിം ഗന്ത്വാ ദാനാദീനി ദത്വാ കോസമ്ബിം ആഗമനത്ഥായ ഭഗവന്തം യാചിത്വാ പച്ചാഗമ്മ തയോ വിഹാരേ കാരേസും. തേസു കുക്കുടസെട്ഠിനാ കതോ കുക്കുടാരാമോ നാമ, പാവാരിയസെട്ഠിനാ കതോ പാവാരികമ്ബവനം നാമ, ഘോസിതസെട്ഠിനാ കതോ ഘോസിതാരാമോ നാമ അഹോസി. തം സന്ധായ വുത്തം – ‘‘കോസമ്ബിയം വിഹരതി ഘോസിതാരാമേ’’തി.
മുണ്ഡിയോതി ഇദം തസ്സ നാമം. ജാലിയോതി ഇദമ്പി ഇതരസ്സ നാമമേവ. യസ്മാ പനസ്സ ഉപജ്ഝായോ ദാരുമയേന പത്തേന പിണ്ഡായ ചരതി, തസ്മാ ദാരുപത്തികന്തേവാസീതി വുച്ചതി. ഏതദവോചുന്തി ഉപാരമ്ഭാധിപ്പായേന വാദം ആരോപേതുകാമാ ഹുത്വാ ഏതദവോചും. ഇതി കിര നേസം അഹോസി, സചേ സമണോ ഗോതമോ ‘‘തം ജീവം തം സരീര’’ന്തി വക്ഖതി, അഥസ്സ മയം ഏതം വാദം ആരോപെസ്സാമ – ‘‘ഭോ ഗോതമ, തുമ്ഹാകം ലദ്ധിയാ ഇധേവ സത്തോ ഭിജ്ജതി, തേന വോ വാദോ ഉച്ഛേദവാദോ ഹോതീ’’തി. സചേ പന ‘‘അഞ്ഞം ജീവം അഞ്ഞം സരീര’’ന്തി വക്ഖതി, അഥസ്സേതം വാദം ആരോപെസ്സാമ ‘‘തുമ്ഹാകം വാദേ രൂപം ഭിജ്ജതി, ന സത്തോ ഭിജ്ജതി. തേന വോ വാദേ സത്തോ സസ്സതോ ആപജ്ജതീ’’തി. അഥ ഭഗവാ ‘‘ഇമേ വാദാരോപനത്ഥായ പഞ്ഹം പുച്ഛന്തി, മമ സാസനേ ഇമേ ദ്വേ അന്തേ അനുപഗമ്മ മജ്ഝിമാ പടിപദാ അത്ഥീതി ന ജാനന്തി, ഹന്ദ നേസം പഞ്ഹം അവിസ്സജ്ജെത്വാ തസ്സായേവ പടിപദായ ആവിഭാവത്ഥം ധമ്മം ദേസേമീ’’തി ചിന്തെത്വാ ‘‘തേന ഹാവുസോ’’തിആദിമാഹ.
൩൭൯-൩൮൦. തത്ഥ കല്ലം നു ഖോ തസ്സേതം വചനായാതി തസ്സേതം സദ്ധാപബ്ബജിതസ്സ തിവിധം സീലം പരിപൂരെത്വാ പഠമജ്ഝാനം പത്തസ്സ യുത്തം നു ഖോ ഏതം വത്തുന്തി അത്ഥോ. തം സുത്വാ പരിബ്ബാജകാ പുഥുജ്ജനോ നാമ യസ്മാ നിബ്ബിചികിച്ഛോ ന ഹോതി, തസ്മാ കദാചി ഏവം വദെയ്യാതി മഞ്ഞമാനാ – ‘‘കല്ലം തസ്സേതം വചനായാ’’തി ആഹംസു. അഥ ച പനാഹം ന വദാമീതി അഹം ഏതമേവം ജാനാമി, നോ ച ഏവം വദാമി, അഥ ഖോ കസിണപരികമ്മം കത്വാ ഭാവെന്തസ്സ പഞ്ഞാബലേന ഉപ്പന്നം മഹഗ്ഗതചിത്തമേതന്തി സഞ്ഞം ഠപേസിം. ന കല്ലം തസ്സേതന്തി ഇദം തേ പരിബ്ബാജകാ – ‘‘യസ്മാ ഖീണാസവോ വിഗതസമ്മോഹോ തിണ്ണവിചികിച്ഛോ, തസ്മാ ന യുത്തം തസ്സേതം വത്തു’’ന്തി മഞ്ഞമാനാ വദന്തി. സേസമെത്ഥ ഉത്താനത്ഥമേവാതി.
ഇതി സുമങ്ഗലവിലാസിനിയാ ദീഘനികായട്ഠകഥായം
ജാലിയസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.