൩. ദിട്ഠിസംയുത്തം
൧. സോതാപത്തിവഗ്ഗോ
൧. വാതസുത്തവണ്ണനാ
൨൦൬. ദിട്ഠിസംയുത്തേ ന വാതാ വായന്തീതിആദീസു ഏവം കിര തേസം ദിട്ഠി – ‘‘യേപി ഏതേ രുക്ഖസാഖാദീനി ഭഞ്ജന്താ വാതാ വായന്തി, ന ഏതേ വാതാ, വാതലേസോ നാമേസോ, വാതോ പന ഏസികത്ഥമ്ഭോ വിയ പബ്ബതകൂടം വിയ ച ഠിതോ. തഥാ യാപി ഏതാ തിണകട്ഠാദീനി വഹന്തിയോ നദിയോ സന്ദന്തി, ന എത്ഥ ഉദകം സന്ദകി, ഉദകലേസോ നാമേസ, ഉദകം പന ഏസികത്ഥമ്ഭോ വിയ പബ്ബതകൂടം വിയ ച ഠിതം. യാപിമാ ഗബ്ഭിനിയോ വിജായന്തീതി ച വുച്ചന്തി, കിഞ്ചാപി താ മിലാതുദരാ ഹൊന്തി, ഗബ്ഭോ പന ന നിക്ഖമതി, ഗബ്ഭലേസോ നാമേസോ, ഗബ്ഭോ പന ഏസികത്ഥമ്ഭോ വിയ പബ്ബതകൂടം വിയ ച ഠിതോ. യേപി ഏതേ ചന്ദിമസൂരിയാ ഉദെന്തി വാ അപെന്തി വാ, നേവ തേ ഉദെന്തി ന അപെന്തി, ചന്ദിമസൂരിയലേസോ നാമേസ, ചന്ദിമസൂരിയാ പന ഏസികത്ഥമ്ഭോ വിയ പബ്ബതകൂടം വിയ ച ഠിതാ’’തി.
൨-൪. ഏതംമമസുത്താദിവണ്ണനാ
൨൦൭-൨൦൯. ദിട്ഠന്തിആദീസു ദിട്ഠം രൂപായതനം. സുതം സദ്ദായതനം. മുതം ഗന്ധായതനം രസായതനം ഫൊട്ഠബ്ബായതനം. തഞ്ഹി പത്വാ ഗഹേതബ്ബതോ മുതന്തി ച വുത്തം. അവസേസാനി സത്തായതനാനി വിഞ്ഞാതം നാമ. പത്തന്തി പരിയേസിത്വാ വാ അപരിയേസിത്വാ വാ പത്തം. പരിയേസിതന്തി പത്തം വാ അപത്തം അനുവിചരിതം മനസാതി ചിത്തേന അനുസഞ്ചരിതം. ലോകസ്മിഞ്ഹി പരിയേസിത്വാ പത്തമ്പി അത്ഥി, പരിയേസിത്വാ നോപത്തമ്പി, അപരിയേസിത്വാ പത്തമ്പി, അപരിയേസിത്വാ നോപത്തമ്പി. തത്ഥ പരിയേസിത്വാ പത്തം പത്തം നാമ, പരിയേസിത്വാ നോപത്തം പരിയേസിതം നാമ
൫. നത്ഥിദിന്നസുത്തവണ്ണനാ
൨൧൦. നത്ഥി ദിന്നന്തിആദീസു നത്ഥി ദിന്നന്തി ദിന്നസ്സ ഫലാഭാവം സന്ധായ വദന്തി. യിട്ഠം വുച്ചതി മഹായാഗോ. ഹുതന്തി പഹേണകസക്കാരോ അധിപ്പേതോ. തമ്പി ഉഭയം ഫലാഭാവമേവ സന്ധായ പടിക്ഖിപന്തി. സുകതദുക്കടാനന്തി സുകതദുക്കതാനം, കുസലാകുസലാനന്തി അത്ഥോ. ഫലം വിപാകോതി യം ഫലന്തി വാ വിപാകോതി വാ വുച്ചതി, തം നത്ഥീതി വദന്തി. നത്ഥി അയം ലോകോതി പരലോകേ ഠിതസ്സ അയം ലോകോ നത്ഥി. നത്ഥി പരോ ലോകോതി ഇധ ലോകേ ഠിതസ്സപി പരോ ലോകോ നത്ഥി, സബ്ബേ തത്ഥ തത്ഥേവ ഉച്ഛിജ്ജന്തീതി ദസ്സെന്തി. നത്ഥി മാതാ നത്ഥി പിതാതി തേസു സമ്മാപടിപത്തിമിച്ഛാപടിപത്തീനം ഫലാഭാവവസേന വദന്തി. നത്ഥി സത്താ ഓപപാതികാതി ചവിത്വാ ഉപ്പജ്ജനകസത്താ നാമ നത്ഥീതി വദന്തി. നത്ഥി ലോകേ സമണബ്രാഹ്മണാതി ലോകേ സമ്മാപടിപന്നാ സമണബ്രാഹ്മണാ നാമ നത്ഥീതി വദന്തി.
ചാതുമഹാഭൂതികോതി ചതുമഹാഭൂതമയോ. പഥവീ പഥവീകായന്തി അജ്ഝത്തികാ പഥവീധാതു ബാഹിരം പഥവീധാതും. അനുപേതീതി അനുയാതി. അനുപഗച്ഛതീതി തസ്സേവ വേവചനം, അനുഗച്ഛതീതിപി അത്ഥോ. ഉഭയേനാപി ഉപേതി ഉപഗച്ഛതീതി ദസ്സെന്തി. ആപാദീസുപി ഏസേവ നയോ. ഇന്ദ്രിയാനീതി മനച്ഛട്ഠാനി ഇന്ദ്രിയാനി. സങ്കമന്തീതി ആസന്ദിപഞ്ചമാതി നിപന്നമഞ്ചേന പഞ്ചമാ, മഞ്ചോ ചേവ, ചത്താരോ മഞ്ചപാദേ ഗഹെത്വാ ഠിതാ ചത്താരോ പുരിസാ ചാതി അത്ഥോ. യാവ ആളാഹനാതി യാവ സുസാനാ. പദാനീതി ‘‘അയം ഏവം സീലവാ അഹോസി, ഏവം ദുസ്സീലോ’’തിആദിനാ നയേന പവത്താനി ഗുണാഗുണപദാനി. സരീരമേവ വാ എത്ഥ പദാനീതി അധിപ്പേതം. കാപോതകാനീതി കപോതകവണ്ണാനി, പാരാവതപക്ഖവണ്ണാനീതി അത്ഥോ. ഭസ്സന്താതി ഭസ്മന്താ. അയമേവ വാ പാളി. ആഹുതിയോതി യം പഹേണകസക്കാരാദിഭേദം ദിന്നദാനം, സബ്ബം തം ഛാരികാവസാനമേവ ഹോതി, ന തതോ പരം ഫലദായകം ഹുത്വാ ഗച്ഛതീതി അത്ഥോ. ദത്തുപഞ്ഞത്തന്തി
൬. കരോതോസുത്തവണ്ണനാ
൨൧൧. കരോതോതി കാരയതോതി ആണത്തിയാ കാരെന്തസ്സ. ഛിന്ദതോതി പരേസം ഹത്ഥാദീനി ഛിന്ദന്തസ്സ. ഛേദാപയതോതി പരേഹി ഛേദാപെന്തസ്സ. പചതോതി ദണ്ഡേന പീളെന്തസ്സ. പചാപയതോതി പരേഹി ദണ്ഡാദിനാ പീളാപെന്തസ്സ. സോചതോ സോചാപയതോതി പരസ്സ ഭണ്ഡഹരണാദീഹി സോകം സയം കരൊന്തസ്സാപി പരേഹി കാരെന്തസ്സാപി. കിലമതോ കിലമാപയതോതി ആഹാരുപച്ഛേദബന്ധനാഗാരപവേസനാദീഹി സയം കിലമെന്തസ്സപി പരേഹി കിലമാപെന്തസ്സപി. ഫന്ദതോ ഫന്ദാപയതോതി പരം ഫന്ദന്തം ഫന്ദനകാലേ സയമ്പി ഫന്ദതോ പരെമ്പി ഫന്ദാപയതോ. പാണമതിപാതയതോതി
സന്ധിന്തി ഘരസന്ധിം. നില്ലോപന്തി മഹാവിലോപം. ഏകാഗാരികന്തി ഏകമേവ ഘരം പരിവാരെത്വാ വിലുമ്പനം. പരിപന്ഥേ തിട്ഠതോതി ആഗതാഗതാനം അച്ഛിന്ദനത്ഥം മഗ്ഗേ തിട്ഠതോ. കരോതോ ന കരീയതി പാപന്തി യംകിഞ്ചി പാപം കരോമീതി സഞ്ഞായ കരോതോപി പാപം ന കരീയതി, നത്ഥി പാപം. സത്താ പന കരോമാതി ഏവംസഞ്ഞിനോ ഹൊന്തീതി ദീപെന്തി. ഖുരപരിയന്തേനാതി ഖുരനേമിനാ, ഖുരധാരസദിസപരിയന്തേന വാ. ഏകമംസഖലന്തി ഏകമംസരാസിം. പുഞ്ജന്തി തസ്സേവ വേവചനം. തതോനിദാനന്തി ഏകമംസഖലകരണനിദാനം.
ദക്ഖിണന്തി ദക്ഖിണതീരേ മനുസ്സാ കക്ഖളാ ദാരുണാ, തേ സന്ധായ ഹനന്തോതിആദി വുത്തം. ഉത്തരന്തി ഉത്തരതീരേ സദ്ധാ ഹൊന്തി പസന്നാ ബുദ്ധമാമകാ ധമ്മമാമകാ സങ്ഘമാമകാ, തേ സന്ധായ ദദന്തോതിആദി വുത്തം. തത്ഥ യജന്തോതി മഹായാഗം കരൊന്തോ. ദമേനാതി ഇന്ദ്രിയദമേന ഉപോസഥകമ്മേന. സംയമേനാതി സീലസംയമേന. സച്ചവജ്ജേനാതി സച്ചവചനേന. ആഗമോതി ആഗമനം, പവത്തീതി അത്ഥോ. സബ്ബഥാപി പാപപുഞ്ഞാനം കിരിയമേവ പടിക്ഖിപന്തി.
൭. ഹേതുസുത്തവണ്ണനാ
൨൧൨. നത്ഥി ഹേതു നത്ഥി പച്ചയോതി എത്ഥ പച്ചയോതി ഹേതുവേവചനമേവ. ഉഭയേനാപി വിജ്ജമാനമേവ കായദുച്ചരിതാദീനം സംകിലേസപച്ചയം, കായസുചരിതാദീനഞ്ച വിസുദ്ധിപച്ചയം പടിക്ഖിപന്തി. നത്ഥി ബലന്തി യമ്ഹി അത്തനോ ബലേ പതിട്ഠിതാ ഇമേ സത്താ ദേവത്തമ്പി മാരത്തമ്പി ബ്രഹ്മത്തമ്പി സാവകബോധിമ്പി പച്ചേകബോധിമ്പി സബ്ബഞ്ഞുതമ്പി പാപുണന്തി, തം ബലം പടിക്ഖിപന്തി. നത്ഥി വീരിയന്തിആദീനി സബ്ബാനി അഞ്ഞമഞ്ഞവേവചനാനേവ. ‘‘ഇദം നോ വീരിയേന, ഇദം പുരിസഥാമേന, ഇദം പുരിസപരക്കമേന
സബ്ബേ സത്താതി ഒട്ഠഗോണഗദ്രഭാദയോ അനവസേസേ പരിഗ്ഗണ്ഹന്തി. സബ്ബേ പാണാതി ഏകിന്ദ്രിയോ പാണോ, ദ്വിന്ദ്രിയോ പാണോതിആദിവസേന വദന്തി. സബ്ബേ ഭൂതാതി അണ്ഡകോസവത്ഥികോസേസു ഭൂതേ സന്ധായ വദന്തി. സബ്ബേ ജീവാതി സാലിയവഗോധുമാദയോ സന്ധായ വദന്തി. തേസു ഹി തേ വിരുഹനഭാവേന ജീവസഞ്ഞിനോ. അവസാ അബലാ അവീരിയാതി തേസം അത്തനോ വസോ വാ ബലം വാ വീരിയം വാ നത്ഥി. നിയതിസങ്ഗതിഭാവപരിണതാതി എത്ഥ നിയതീതി നിയതതാ. സങ്ഗതീതി ഛന്നം അഭിജാതീനം തത്ഥ തത്ഥ ഗമനം. ഭാവോതി സഭാവോയേവ. ഏവം നിയതിയാ ച സങ്ഗതിയാ ച ഭാവേന ച പരിണതാ നാനപ്പകാരതം പത്താ. യേന ഹി യഥാ ഭവിതബ്ബം, സോ തഥേവ ഭവതി. യേന ന ഭവിതബ്ബം, സോ ന ഭവതീതി ദസ്സെന്തി. ഛസ്വേവാഭിജാതീസൂതി ഛസു ഏവ അഭിജാതീസു ഠത്വാ സുഖഞ്ച ദുക്ഖഞ്ച പടിസംവേദെന്തി, അഞ്ഞാ സുഖദുക്ഖഭൂമി നത്ഥീതി ദസ്സെന്തി.
൮-൧൦. മഹാദിട്ഠിസുത്താദിവണ്ണനാ
൨൧൩-൨൧൫. അകടാതി അകതാ. അകടവിധാതി അകതവിധാനാ, ‘‘ഏവം കരോഹീ’’തി കേനചി കാരിതാപി ന ഹൊന്തീതി അത്ഥോ. അനിമ്മിതാതി ഇദ്ധിയാപി ന നിമ്മിതാ. അനിമ്മാതാതി അനിമ്മാപിതാ. ‘‘അനിമ്മിതബ്ബാ’’തിപി പാഠോ, ന നിമ്മിതബ്ബാതി അത്ഥോ. വഞ്ഝാതി വഞ്ഝപസുവഞ്ഝതാലാദയോ വിയ അഫലാ കസ്സചി അജനകാ. പബ്ബതകൂടം വിയ ഠിതാതി കൂടട്ഠാ. ഏസികട്ഠായിനോ വിയ ഹുത്വാ ഠിതാതി ഏസികട്ഠായിട്ഠിതാ, യഥാ സുനിഖാതോ ഏസികത്ഥമ്ഭോ നിച്ചലോ തിട്ഠതി, ഏവം ഠിതാതി അത്ഥോ. ന ഇഞ്ജന്തീതി ഏസികത്ഥമ്ഭോ വിയ ഠിതത്താ ന വിപരിണമന്തീതി ന അഞ്ഞമഞ്ഞം ബ്യാബാധെന്തീതി അഞ്ഞമഞ്ഞം ന ഉപഹനന്തി. നാലന്തി ന സമത്ഥാ. പഥവീകായോതിആദീസു പഥവീയേവ പഥവീകായോ, പഥവീസമൂഹോ വാ. സത്തന്നംത്വേവ കായാനന്തി യഥാ മുഗ്ഗരാസിആദീസു പഹടം സത്ഥം മുഗ്ഗരാസിആദീനം അന്തരേനേവ പവിസതി, ഏവം സത്തന്നം കായാനം അന്തരേന ഛിദ്ദേന വിവരേന സത്ഥം പവിസതി. തത്ഥ ‘‘അഹം ഇമം ജീവിതാ വോരോപേമീ’’തി കേവലം സഞ്ഞാമത്തമേവ ഹോതീതി ദസ്സെന്തി.
യോനിപമുഖസതസഹസ്സാനീതി പമുഖയോനീനം ഉത്തമയോനീനം ചുദ്ദസസതസഹസ്സാനി അഞ്ഞാനി ച സട്ഠിസതാനി അഞ്ഞാനി ച ഛസതാനി പഞ്ച ച കമ്മുനോ സതാനീതി പഞ്ചകമ്മസതാനി ചാതി കേവലം തക്കമത്തകേന നിരത്ഥകദിട്ഠിം ദീപെന്തി. പഞ്ച ച കമ്മാനി തീണി ച കമ്മാനീതിആദീസുപി ഏസേവ നയോ. കേചി പനാഹു ‘‘പഞ്ച കമ്മാനീതി പഞ്ചിന്ദ്രിയവസേന ഗണ്ഹന്തി, തീണീതി കായകമ്മാദിവസേനാ’’തി. കമ്മേ ച അഡ്ഢകമ്മേ ചാതി എത്ഥ പനസ്സ കായകമ്മവചീകമ്മാനി കമ്മന്തി ലദ്ധി, മനോകമ്മം ഉപഡ്ഢകമ്മന്തി. ദ്വട്ഠിപടിപദാതി ദ്വാസട്ഠിപടിപദാതി വദന്തി. ദ്വട്ഠന്തരകപ്പാതി ഏകസ്മിം കപ്പേ ചതുസട്ഠി അന്തരകപ്പാ നാമ ഹൊന്തി, അയം പന അഞ്ഞേ ദ്വേ അജാനന്തോ ഏവമാഹ.
ഛളാഭിജാതിയോതി കണ്ഹാഭിജാതി നീലാഭിജാതി ലോഹിതാഭിജാതി ഹലിദ്ദാഭിജാതി സുക്കാഭിജാതി പരമസുക്കാഭിജാതീതി ഇമാ ഛ അഭിജാതിയോ വദന്തി. തത്ഥ ഓരബ്ഭികാ സൂകരികാ സാകുണികാ മാഗവികാ ലുദ്ദാ മച്ഛഘാതകാ ചോരാ ചോരഘാതകാ ബന്ധനാഗാരികാ, യേ വാ പനഞ്ഞേപി കേചി കുരൂരകമ്മന്താ, അയം കണ്ഹാഭിജാതീതി വദന്തി. ഭിക്ഖൂ നീലാഭിജാതീതി വദന്തി. തേ കിര ചതൂസു പച്ചയേസു കണ്ടകേ പക്ഖിപിത്വാ ഖാദന്തി, ‘‘ഭിക്ഖൂ
അട്ഠ പുരിസഭൂമിയോതി മന്ദഭൂമി ഖിഡ്ഡാഭൂമി വീമംസകഭൂമി ഉജുഗതഭൂമി സേഖഭൂമി സമണഭൂമി ജാനനഭൂമി പന്നഭൂമീതി ഇമാ അട്ഠ പുരിസഭൂമിയോതി വദന്തി. തത്ഥ ജാതദിവസതോ പട്ഠായ സത്ത ദിവസേ സമ്ബാധട്ഠാനതോ നിക്ഖന്തത്താ സത്താ മന്ദാ ഹൊന്തി മോമൂഹാ, അയം മന്ദഭൂമീതി വദന്തി. യേ പന ദുഗ്ഗതിതോ ആഗതാ ഹൊന്തി, തേ അഭിണ്ഹം രോദന്തി ചേവ വിരവന്തി ച, സുഗതിതോ ആഗതാ തം അനുസ്സരിത്വാ അനുസ്സരിത്വാ ഹസന്തി, അയം ഖിഡ്ഡാഭൂമി നാമ. മാതാപിതൂനം ഹത്ഥം വാ പാദം വാ മഞ്ചം വാ പീഠം വാ ഗഹെത്വാ ഭൂമിയം പദനിക്ഖിപനം വീമംസകഭൂമി നാമ. പദസാ ഗന്തും സമത്ഥകാലോ ഉജുഗതഭൂമി നാമ. സിപ്പാനി സിക്ഖനകാലോ സേഖഭൂമി നാമ. ഘരാ നിക്ഖമ്മ പബ്ബജനകാലോ സമണഭൂമി നാമ. ആചരിയം സേവിത്വാ ജാനനകാലോ ജാനനഭൂമി നാമ. ‘‘ഭിക്ഖു ച പന്നകോ ജിനോ ന കിഞ്ചി ആഹാ’’തി ഏവം അലാഭിം സമണം പന്നഭൂമീതി വദന്തി.
ഏകൂനപഞ്ഞാസ ആജീവകസതേതി ഏകൂനപഞ്ഞാസ ആജീവവുത്തിസതാനി. പരിബ്ബാജകസതേതി പരിബ്ബാജകപബ്ബജ്ജാസതാനി. നാഗവാസസതേതി നാഗമണ്ഡലസതാനി. വീസേ ഇന്ദ്രിയസതേതി വീസ ഇന്ദ്രിയസതാനി. തിംസേ നിരയസതേതി തിംസ നിരയസതാനി. രജോധാതുയോതി രജഓകിരണട്ഠാനാനി. ഹത്ഥപിട്ഠിപാദപിട്ഠാദീനി സന്ധായ വദതി. സത്ത സഞ്ഞീഗബ്ഭാതി ഒട്ഠഗോണഗദ്രഭഅജപസുമിഗമഹിംസേ സന്ധായ വദതി. സത്ത അസഞ്ഞീഗബ്ഭാതി സാലിയവഗോധുമമുഗ്ഗകങ്ഗുവരകകുദ്രൂസകേ സന്ധായ വദതി. നിഗണ്ഠിഗബ്ഭാതി ഗണ്ഠിമ്ഹി ജാതഗബ്ഭാ, ഉച്ഛുവേളുനളാദയോ സന്ധായ വദതി. സത്ത ദേവാതി ബഹൂ ദേവാ, സോ പന സത്താതി വദതി. മനുസ്സാപി അനന്താ, സോ സത്താതി വദതി. സത്ത പേസാചാതി പിസാചാ മഹന്തമഹന്താ, സത്താതി വദതി. സരാതി മഹാസരാ. കണ്ണമുണ്ഡ-രഥകാര-അനോതത്ത-സീഹപ്പപാത-ഛദ്ദന്ത-മുചലിന്ദ-കുണാലദഹേ ഗഹെത്വാ വദതി.
പവുടാതി ഗണ്ഠികാ. പപാതാതി മഹാപപാതാ. പപാതസതാനീതി ഖുദ്ദകപപാതസതാനി. സുപിനാതി മഹാസുപിനാ. സുപിനസതാനീതി ഖുദ്ദകസുപിനസതാനി. മഹാകപ്പിനോതി മഹാകപ്പാനം. എത്ഥ ഏകമ്ഹാ മഹാസരാ വസ്സസതേ
സീലേന വാതി അചേലകസീലേന വാ അഞ്ഞേന വാ യേന കേനചി. വതേനാതി താദിസേനേവ വതേന. തപേനാതി തപോകമ്മേന. അപരിപക്കം പരിപാചേതി നാമ യോ ‘‘അഹം പണ്ഡിതോ’’തി അന്തരാ വിസുജ്ഝതി. പരിപക്കം ഫുസ്സ ഫുസ്സ ബ്യന്തീകരോതി നാമ യോ ‘‘അഹം ബാലോ’’തി വുത്തപരിമാണകാലം അതിക്കമിത്വാ യാതി. ഹേവം നത്ഥീതി ഏവം നത്ഥി. തഞ്ഹി ഉഭയമ്പി ന സക്കാ കാതുന്തി ദീപേതി. ദോണമിതേതി ദോണേന മിതം വിയ. സുഖദുക്ഖേതി സുഖദുക്ഖം. പരിയന്തകതേതി വുത്തപരിമാണേന കാലേന കതപരിയന്തോ. നത്ഥി ഹായനവഡ്ഢനേതി നത്ഥി ഹായനവഡ്ഢനാനി, ന സംസാരോ പണ്ഡിതസ്സ ഹായതി, ന ബാലസ്സ വഡ്ഢതീതി അത്ഥോ. ഉക്കംസാവകംസേതി ഉക്കംസാവകംസാ. ഹായനവഡ്ഢനാനമേവേതം വേവചനം. ഇദാനി തമത്ഥം ഉപമായ സാധെന്തോ സെയ്യഥാപി നാമാതിആദിമാഹ. തത്ഥ സുത്തഗുളേതി വേഠെത്വാ കതസുത്തഗുളേ. നിബ്ബേഠിയമാനമേവ പലേതീതി പബ്ബതേ വാ രുക്ഖഗ്ഗേ വാ ഠത്വാ ഖിത്തം സുത്തപ്പമാണേന നിബ്ബേഠിയമാനമേവ ഗച്ഛതി, സുത്തേ ഖീണേ തത്ഥേവ തിട്ഠതി, ന ഗച്ഛതി ഏവമേവ ബാലാ ച പണ്ഡിതാ ച കാലവസേന നിബ്ബേഠിയമാനാ സുഖദുക്ഖം പലെന്തി, യഥാവുത്തേന കാലേന അതിക്കമന്തീതി ദസ്സേതി.
൧൧-൧൮. അന്തവാസുത്താദിവണ്ണനാ
൨൧൬-൨൨൩. അന്തവാ ലോകോതി ഏകതോ വഡ്ഢിതനിമിത്തം ലോകോതി ഗാഹേന വാ തക്കേന വാ ഉപ്പന്നദിട്ഠി. അനന്തവാതി സബ്ബതോ വഡ്ഢിതം അപ്പമാണനിമിത്തം ലോകോതി ഗാഹേന വാ തക്കേന വാ ഉപ്പന്നദിട്ഠി. തം ജീവം തം സരീരന്തി ജീവഞ്ച സരീരഞ്ച ഏകമേവാതി ഉപ്പന്നദിട്ഠി. സേസം സബ്ബത്ഥ ഉത്താനമേവാതി. ഇമാനി താവ സോതാപത്തിമഗ്ഗവസേന അട്ഠാരസ വെയ്യാകരണാനി ഏകം ഗമനം.
൨. ദുതിയഗമനാദിവഗ്ഗവണ്ണനാ
൨൨൪-൩൦൧. ദുതിയം
തത്ഥ രൂപീതി ആരമ്മണമേവ ‘‘അത്താ’’തി ഗഹിതദിട്ഠി. അരൂപീതി ഝാനം ‘‘അത്താ’’തി ഗഹിതദിട്ഠി രൂപീ ച അരൂപീ ചാതി ആരമ്മണഞ്ച ഝാനഞ്ച ‘‘അത്താ’’തി ഗഹിതദിട്ഠി. നേവ രൂപീ നാരൂപീതി തക്കമത്തേന ഗഹിതദിട്ഠി. ഏകന്തസുഖീതി ലാഭീതക്കീജാതിസ്സരാനം ഉപ്പന്നദിട്ഠി. ഝാനലാഭിനോപി ഹി അതീതേ ഏകന്തസുഖം അത്തഭാവം മനസികരോതോ ഏവം ദിട്ഠി ഉപ്പജ്ജതി. തക്കിനോപി ‘‘യഥാ ഏതരഹി അഹം ഏകന്തസുഖീ, ഏവം സമ്പരായേപി ഭവിസ്സാമീ’’തി ഉപ്പജ്ജതി. ജാതിസ്സരസ്സപി സത്തട്ഠഭവേ സുഖിതഭാവം പസ്സന്തസ്സ ഏവം ഉപ്പജ്ജതി, ഏകന്തദുക്ഖീതിആദീസുപി ഏസേവ നയോ.
തതിയപെയ്യാലോ അനിച്ചദുക്ഖവസേന തേഹിയേവ ഛബ്ബീസതിയാ സുത്തേഹി വുത്തോ, ചതുത്ഥപെയ്യാലോ തിപരിവട്ടവസേനാതി.
ദിട്ഠിസംയുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.