നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
അങ്ഗുത്തരനികായോ
സത്തകനിപാതപാളി
പഠമപണ്ണാസകം
൧. ധനവഗ്ഗോ
൧. പഠമപിയസുത്തം
൧. ഏവം
‘‘സത്തഹി, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സബ്രഹ്മചാരീനം അപ്പിയോ ച ഹോതി അമനാപോ ച അഗരു ച അഭാവനീയോ ച. കതമേഹി സത്തഹി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ലാഭകാമോ
‘‘സത്തഹി, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സബ്രഹ്മചാരീനം പിയോ ച ഹോതി, മനാപോ ച
൨. ദുതിയപിയസുത്തം
൨. ‘‘സത്തഹി, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സബ്രഹ്മചാരീനം അപ്പിയോ ച ഹോതി അമനാപോ ച അഗരു ച അഭാവനീയോ ച. കതമേഹി സത്തഹി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ലാഭകാമോ ച ഹോതി, സക്കാരകാമോ ച ഹോതി, അനവഞ്ഞത്തികാമോ ച ഹോതി, അഹിരികോ ച ഹോതി, അനൊത്തപ്പീ ച, ഇസ്സുകീ ച, മച്ഛരീ ച. ഇമേഹി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സബ്രഹ്മചാരീനം അപ്പിയോ ച ഹോതി അമനാപോ ച അഗരു ച അഭാവനീയോ ച.
‘‘സത്തഹി, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു+? സബ്രഹ്മചാരീനം പിയോ ച ഹോതി മനാപോ ച ഗരു ച ഭാവനീയോ ച. കതമേഹി സത്തഹി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ന ലാഭകാമോ ച ഹോതി, ന സക്കാരകാമോ ച ഹോതി, ന അനവഞ്ഞത്തികാമോ ച ഹോതി, ഹിരിമാ ച ഹോതി, ഒത്തപ്പീ ച, അനിസ്സുകീ ച, അമച്ഛരീ ച. ഇമേഹി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സബ്രഹ്മചാരീനം പിയോ ച ഹോതി മനാപോ ച ഗരു ച ഭാവനീയോ ചാ’’തി. ദുതിയം.
൩. സംഖിത്തബലസുത്തം
൩. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ…പേ॰… സത്തിമാനി
‘‘സദ്ധാബലം
സതിബലം സമാധി ച, പഞ്ഞാ വേ സത്തമം ബലം;
ഏതേഹി ബലവാ ഭിക്ഖു, സുഖം ജീവതി പണ്ഡിതോ;
‘‘യോനിസോ
പജ്ജോതസ്സേവ നിബ്ബാനം, വിമൊക്ഖോ ഹോതി ചേതസോ’’തി. തതിയം;
൪. വിത്ഥതബലസുത്തം
൪. ‘‘സത്തിമാനി, ഭിക്ഖവേ, ബലാനി. കതമാനി സത്ത? സദ്ധാബല, വീരിയബലം, ഹിരീബലം, ഒത്തപ്പബലം, സതിബലം, സമാധിബലം, പഞ്ഞാബലം.
‘‘കതമഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, സദ്ധാബലം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, അരിയസാവകോ സദ്ധോ ഹോതി, സദ്ദഹതി തഥാഗതസ്സ ബോധിം – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ…പേ॰… സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാ’തി. ഇദം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, സദ്ധാബലം.
‘‘കതമഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, വീരിയബലം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, അരിയസാവകോ ആരദ്ധവീരിയോ വിഹരതി അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ, കുസലാനം ധമ്മാനം ഉപസമ്പദായ, ഥാമവാ ദള്ഹപരക്കമോ അനിക്ഖിത്തധുരോ കുസലേസു ധമ്മേസു. ഇദം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, വീരിയബലം.
‘‘കതമഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഹിരീബലം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, അരിയസാവകോ ഹിരിമാ ഹോതി, ഹിരീയതി കായദുച്ചരിതേന വചീദുച്ചരിതേന മനോദുച്ചരിതേന, ഹിരീയതി പാപകാനം
‘‘കതമഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഒത്തപ്പബലം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, അരിയസാവകോ ഒത്തപ്പീ ഹോതി, ഒത്തപ്പതി
‘‘കതമഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, സതിബലം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, അരിയസാവകോ
‘‘കതമഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, സമാധിബലം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, അരിയസാവകോ വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. ഇദം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, സമാധിബലം.
‘‘കതമഞ്ച
‘‘സദ്ധാബലം വീരിയഞ്ച, ഹിരീ ഒത്തപ്പിയം ബലം;
സതിബലം സമാധി ച, പഞ്ഞാ വേ സത്തമം ബലം;
ഏതേഹി ബലവാ ഭിക്ഖു, സുഖം ജീവതി പണ്ഡിതോ.
‘‘യോനിസോ വിചിനേ ധമ്മം, പഞ്ഞായത്ഥം വിപസ്സതി;
പജ്ജോതസ്സേവ നിബ്ബാനം, വിമൊക്ഖോ ഹോതി ചേതസോ’’തി. ചതുത്ഥം;
൫. സംഖിത്തധനസുത്തം
൫. ‘‘സത്തിമാനി, ഭിക്ഖവേ, ധനാനി. കതമാനി സത്ത? സദ്ധാധനം, സീലധനം, ഹിരീധനം, ഒത്തപ്പധനം, സുതധനം, ചാഗധനം, പഞ്ഞാധനം. ഇമാനി
‘‘സദ്ധാധനം
സുതധനഞ്ച ചാഗോ ച, പഞ്ഞാ വേ സത്തമം ധനം.
‘‘യസ്സ ഏതേ ധനാ അത്ഥി, ഇത്ഥിയാ പുരിസസ്സ വാ;
അദലിദ്ദോതി തം ആഹു, അമോഘം തസ്സ ജീവിതം.
‘‘തസ്മാ
അനുയുഞ്ജേഥ മേധാവീ, സരം
൬. വിത്ഥതധനസുത്തം
൬. ‘‘സത്തിമാനി, ഭിക്ഖവേ, ധനാനി. കതമാനി സത്ത? സദ്ധാധനം, സീലധനം, ഹിരീധനം, ഒത്തപ്പധനം, സുതധനം, ചാഗധനം, പഞ്ഞാധനം.
‘‘കതമഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, സദ്ധാധനം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, അരിയസാവകോ സദ്ധോ ഹോതി, സദ്ദഹതി തഥാഗതസ്സ ബോധിം – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ…പേ॰… ബുദ്ധോ ഭഗവാ’തി. ഇദം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, സദ്ധാധനം.
‘‘കതമഞ്ച
‘‘കതമഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഹിരീധനം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, അരിയസാവകോ ഹിരീമാ ഹോതി, ഹിരീയതി കായദുച്ചരിതേന വചീദുച്ചരിതേന മനോദുച്ചരിതേന, ഹിരീയതി പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം സമാപത്തിയാ. ഇദം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, ഹിരീധനം.
‘‘കതമഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഒത്തപ്പധനം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, അരിയസാവകോ ഒത്തപ്പീ ഹോതി, ഒത്തപ്പതി കായദുച്ചരിതേന വചീദുച്ചരിതേന മനോദുച്ചരിതേന, ഒത്തപ്പതി പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം സമാപത്തിയാ. ഇദം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, ഒത്തപ്പധനം.
‘‘കതമഞ്ച
‘‘കതമഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ചാഗധനം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, അരിയസാവകോ വിഗതമലമച്ഛേരേന ചേതസാ അഗാരം അജ്ഝാവസതി മുത്തചാഗോ പയതപാണി വൊസ്സഗ്ഗരതോ യാചയോഗോ ദാനസംവിഭാഗരതോ. ഇദം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, ചാഗധനം.
‘‘കതമഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ഞാധനം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, അരിയസാവകോ പഞ്ഞവാ ഹോതി…പേ॰… സമ്മാ ദുക്ഖക്ഖയഗാമിനിയാ. ഇദം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ഞാധനം. ഇമാനി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സത്തധനാനീതി.
‘‘സദ്ധാധനം സീലധനം, ഹിരീ ഒത്തപ്പിയം ധനം;
സുതധനഞ്ച ചാഗോ ച, പഞ്ഞാ വേ സത്തമം ധനം.
‘‘യസ്സ ഏതേ ധനാ അത്ഥി, ഇത്ഥിയാ പുരിസസ്സ വാ;
അദലിദ്ദോതി തം ആഹു, അമോഘം തസ്സ ജീവിതം.
‘‘തസ്മാ സദ്ധഞ്ച സീലഞ്ച, പസാദം ധമ്മദസ്സനം;
അനുയുഞ്ജേഥ മേധാവീ, സരം ബുദ്ധാന സാസന’’ന്തി. ഛട്ഠം;
൭. ഉഗ്ഗസുത്തം
൭. അഥ
‘‘അച്ഛരിയം
‘‘സദ്ധാധനം സീലധനം, ഹിരീ ഒത്തപ്പിയം ധനം;
സുതധനഞ്ച ചാഗോ ച, പഞ്ഞാ വേ സത്തമം ധനം.
‘‘യസ്സ ഏതേ ധനാ അത്ഥി, ഇത്ഥിയാ പുരിസസ്സ വാ;
സ വേ മഹദ്ധനോ ലോകേ, അജെയ്യോ ദേവമാനുസേ.
‘‘തസ്മാ സദ്ധഞ്ച സീലഞ്ച, പസാദം ധമ്മദസ്സനം;
അനുയുഞ്ജേഥ മേധാവീ, സരം ബുദ്ധാന സാസന’’ന്തി. സത്തമം;
൮. സംയോജനസുത്തം
൮. ‘‘സത്തിമാനി, ഭിക്ഖവേ, സംയോജനാനി. കതമാനി സത്ത? അനുനയസംയോജനം, പടിഘസംയോജനം, ദിട്ഠിസംയോജനം, വിചികിച്ഛാസംയോജനം, മാനസംയോജനം, ഭവരാഗസംയോജനം, അവിജ്ജാസംയോജനം. ഇമാനി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സത്ത സംയോജനാനീ’’തി. അട്ഠമം.
൯. പഹാനസുത്തം
൯. ‘‘സത്തന്നം
൧൦. മച്ഛരിയസുത്തം
൧൦. ‘‘സത്തിമാനി, ഭിക്ഖവേ, സംയോജനാനി. കതമാനി സത്ത? അനുനയസംയോജനം, പടിഘസംയോജനം, ദിട്ഠിസംയോജനം, വിചികിച്ഛാസംയോജനം, മാനസംയോജനം, ഇസ്സാസംയോജനം, മച്ഛരിയസംയോജനം. ഇമാനി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, സത്ത സംയോജനാനീ’’തി. ദസമം.
ധനവഗ്ഗോ പഠമോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
ദ്വേ
ഉഗ്ഗം സംയോജനഞ്ചേവ, പഹാനം മച്ഛരിയേന ചാതി.