(൮) ൩. യമകവഗ്ഗോ
൧. പഠമസദ്ധാസുത്തം
൭൧. ‘‘സദ്ധോ ച സദ്ധോ (സ്യാ॰) എത്ഥേവ. അ॰ നി॰ ൯.൪, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഹോതി, നോ ച നോ (സ്യാ॰) ഏവമുപരിപി ‘‘നോ’’ത്വേവ ദിസ്സതി സീലവാ. ഏവം സോ തേനങ്ഗേന അപരിപൂരോ ഹോതി. തേന തം അങ്ഗം പരിപൂരേതബ്ബം – ‘കിന്താഹം സദ്ധോ ച അസ്സം സീലവാ ചാ’തി. യതോ ച ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധോ ച ഹോതി സീലവാ ച, ഏവം സോ തേനങ്ഗേന പരിപൂരോ ഹോതി.
‘‘സദ്ധോ ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഹോതി സീലവാ ച, നോ ച ബഹുസ്സുതോ. ഏവം സോ തേനങ്ഗേന അപരിപൂരോ ഹോതി. തേന തം അങ്ഗം പരിപൂരേതബ്ബം – ‘കിന്താഹം സദ്ധോ ച അസ്സം, സീലവാ ച, ബഹുസ്സുതോ ചാ’തി. യതോ ച ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധോ ച ഹോതി സീലവാ ച ബഹുസ്സുതോ ച, ഏവം സോ തേനങ്ഗേന പരിപൂരോ ഹോതി.
‘‘സദ്ധോ ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഹോതി സീലവാ ച ബഹുസ്സുതോ ച, നോ ച ധമ്മകഥികോ…പേ॰… ധമ്മകഥികോ ച, നോ ച പരിസാവചരോ…പേ॰… പരിസാവചരോ ച, നോ ച വിസാരദോ പരിസായ ധമ്മം ദേസേതി…പേ॰… വിസാരദോ ച പരിസായ ധമ്മം ദേസേതി, നോ ച ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ…പേ॰… ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, നോ ച ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി; ഏവം സോ തേനങ്ഗേന അപരിപൂരോ ഹോതി. തേന തം അങ്ഗം പരിപൂരേതബ്ബം – ‘കിന്താഹം സദ്ധോ ച അസ്സം, സീലവാ ച, ബഹുസ്സുതോ ച, ധമ്മകഥികോ ച, പരിസാവചരോ ച, വിസാരദോ ച പരിസായ ധമ്മം ദേസെയ്യം, ചതുന്നഞ്ച ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ അസ്സം അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, ആസവാനഞ്ച ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരെയ്യ’’’ന്തി.
‘‘യതോ ച ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധോ ച ഹോതി, സീലവാ ച, ബഹുസ്സുതോ ച, ധമ്മകഥികോ ച, പരിസാവചരോ ച, വിസാരദോ ച പരിസായ ധമ്മം ദേസേതി, ചതുന്നഞ്ച ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, ആസവാനഞ്ച ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി; ഏവം സോ തേനങ്ഗേന പരിപൂരോ ഹോതി. ഇമേഹി, ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അട്ഠഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സമന്തപാസാദികോ ച ഹോതി സബ്ബാകാരപരിപൂരോ ചാ’’തി. പഠമം.
൨. ദുതിയസദ്ധാസുത്തം
൭൨. ‘‘സദ്ധോ ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഹോതി, നോ ച സീലവാ. ഏവം സോ തേനങ്ഗേന അപരിപൂരോ ഹോതി. തേന തം അങ്ഗം പരിപൂരേതബ്ബം – ‘കിന്താഹം സദ്ധോ ച അസ്സം സീലവാ ചാ’തി. യതോ ച ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധോ ച ഹോതി സീലവാ ച, ഏവം സോ തേനങ്ഗേന പരിപൂരോ ഹോതി.
‘‘സദ്ധോ ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഹോതി സീലവാ ച, നോ ച ബഹുസ്സുതോ…പേ॰… ബഹുസ്സുതോ ച, നോ ച ധമ്മകഥികോ…പേ॰… ധമ്മകഥികോ ച, നോ ച പരിസാവചരോ…പേ॰… പരിസാവചരോ ച, നോ ച വിസാരദോ പരിസായ ധമ്മം ദേസേതി …പേ॰… വിസാരദോ ച പരിസായ ധമ്മം ദേസേതി, നോ ച യേ തേ സന്താ വിമൊക്ഖാ അതിക്കമ്മ രൂപേ ആരുപ്പാ തേ കായേന ഫുസിത്വാ വിഹരതി…പേ॰… യേ തേ സന്താ വിമൊക്ഖാ അതിക്കമ്മ രൂപേ ആരുപ്പാ തേ കായേന ഫുസിത്വാ വിഹരതി, നോ ച ആസവാനം ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി; ഏവം സോ തേനങ്ഗേന അപരിപൂരോ ഹോതി. തേന തം അങ്ഗം പരിപൂരേതബ്ബം – ‘കിന്താഹം സദ്ധോ ച അസ്സം, സീലവാ ച, ബഹുസ്സുതോ ച, ധമ്മകഥികോ ച, പരിസാവചരോ ച, വിസാരദോ ച പരിസായ ധമ്മം ദേസെയ്യം, യേ തേ സന്താ വിമൊക്ഖാ അതിക്കമ്മ രൂപേ ആരുപ്പാ തേ കായേന ഫുസിത്വാ വിഹരെയ്യം, ആസവാനഞ്ച ഖയാ അനാസവം ചേതോവിമുത്തിം പഞ്ഞാവിമുത്തിം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരെയ്യ’’’ന്തി.
‘‘യതോ ച ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സദ്ധോ ച ഹോതി, സീലവാ ച, ബഹുസ്സുതോ ച, ധമ്മകഥികോ ച, പരിസാവചരോ ച, വിസാരദോ ച പരിസായ ധമ്മം ദേസേതി. യേ തേ സന്താ വിമൊക്ഖാ അതിക്കമ്മ രൂപേ ആരുപ്പാ തേ ച കായേന ഫുസിത്വാ വിഹരതി, ആസവാനഞ്ച ഖയാ…പേ॰… സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി; ഏവം സോ തേനങ്ഗേന പരിപൂരോ ഹോതി. ഇമേഹി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അട്ഠഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു സമന്തപാസാദികോ ച ഹോതി സബ്ബാകാരപരിപൂരോ ചാ’’തി. ദുതിയം.
൩. പഠമമരണസ്സതിസുത്തം
൭൩. ഏകം സമയം ഭഗവാ നാതികേ നാദികേ (സീ॰ സ്യാ॰), നാടികേ (പീ॰) അ॰ നി॰ ൬.൧൯ വിഹരതി ഗിഞ്ജകാവസഥേ. തത്ര ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘ഭിക്ഖവോ’’തി . ‘‘ഭദന്തേ’’തി തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസും. ഭഗവാ ഏതദവോച – ‘‘മരണസ്സതി, ഭിക്ഖവേ, ഭാവിതാ ബഹുലീകതാ മഹപ്ഫലാ ഹോതി മഹാനിസംസാ അമതോഗധാ അമതപരിയോസാനാ. ഭാവേഥ നോ തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, മരണസ്സതി’’ന്തി.
ഏവം വുത്തേ അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഹം ഖോ, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി. ‘‘യഥാ കഥം പന ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭാവേസി മരണസ്സതി’’ന്തി? ‘‘ഇധ മയ്ഹം, ഭന്തേ, ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം രത്തിന്ദിവം ജീവെയ്യം , ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു ബഹും (സീ॰ പീ॰) വത മേ കതം അസ്സാ’തി. ഏവം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി.
അഞ്ഞതരോപി ഖോ ഭിക്ഖു ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഹമ്പി ഖോ, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി. ‘‘യഥാ കഥം പന ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭാവേസി മരണസ്സതി’’ന്തി? ‘‘ഇധ മയ്ഹം, ഭന്തേ, ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം ദിവസം ജീവെയ്യം, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി. ഏവം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി.
അഞ്ഞതരോപി ഖോ ഭിക്ഖു ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഹമ്പി ഖോ, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി. ‘‘യഥാ കഥം പന ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭാവേസി മരണസ്സതി’’ന്തി? ‘‘ഇധ മയ്ഹം, ഭന്തേ, ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം ഉപഡ്ഢദിവസം ജീവെയ്യം, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി. ഏവം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി.
അഞ്ഞതരോപി ഖോ ഭിക്ഖു ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഹമ്പി ഖോ, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി . ‘‘യഥാ കഥം പന ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭാവേസി മരണസ്സതി’’ന്തി? ‘‘ഇധ മയ്ഹം, ഭന്തേ, ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം തദന്തരം ജീവെയ്യം യദന്തരം ഏകപിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജാമി, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി. ഏവം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി.
അഞ്ഞതരോപി ഖോ ഭിക്ഖു ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഹമ്പി ഖോ, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി. ‘‘യഥാ കഥം പന ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭാവേസി മരണസ്സതി’’ന്തി? ‘‘ഇധ മയ്ഹം , ഭന്തേ, ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം തദന്തരം ജീവെയ്യം യദന്തരം ഉപഡ്ഢപിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജാമി, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി. ഏവം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി.
അഞ്ഞതരോപി ഖോ ഭിക്ഖു ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഹമ്പി ഖോ, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി. ‘‘യഥാ കഥം പന ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭാവേസി മരണസ്സതി’’ന്തി? ‘‘ഇധ മയ്ഹം, ഭന്തേ, ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം തദന്തരം ജീവെയ്യം യദന്തരം ചത്താരോ പഞ്ച ആലോപേ സങ്ഖാദിത്വാ സങ്ഖരിത്വാ (ക॰) അജ്ഝോഹരാമി, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി. ഏവം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി.
അഞ്ഞതരോപി ഖോ ഭിക്ഖു ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഹമ്പി ഖോ, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി. ‘‘യഥാ കഥം പന ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭാവേസി മരണസ്സതി’’ന്തി? ‘‘ഇധ മയ്ഹം, ഭന്തേ, ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം തദന്തരം ജീവെയ്യം യദന്തരം ഏകം ആലോപം സങ്ഖാദിത്വാ സങ്ഖരിത്വാ (ക॰) അജ്ഝോഹരാമി, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി. ഏവം ഖോ അഹം, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി.
അഞ്ഞതരോപി ഖോ ഭിക്ഖു ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഹമ്പി ഖോ, ഭന്തേ, ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി. ‘‘യഥാ കഥം പന ത്വം, ഭിക്ഖു, ഭാവേസി മരണസ്സതി’’ന്തി? ‘‘ഇധ മയ്ഹം ഭന്തേ, ഏവം ഹോതി – ‘അഹോ വതാഹം തദന്തരം ജീവെയ്യം യദന്തരം അസ്സസിത്വാ വാ പസ്സസാമി, പസ്സസിത്വാ വാ അസ്സസാമി, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി. ഏവം ഖോ അഹം, ഭന്തേ ഭാവേമി മരണസ്സതി’’ന്തി.
ഏവം വുത്തേ ഭഗവാ തേ ഭിക്ഖൂ ഏതദവോച – ‘‘യ്വായം യോ ചായം (ക॰ സീ॰), ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഏവം മരണസ്സതിം ഭാവേതി – ‘അഹോ വതാഹം രത്തിന്ദിവം ജീവെയ്യം, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി. യോ ചായം യോ പായം (ക॰) അ॰ നി॰ ൬.൧൯ പസ്സിതബ്ബം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഏവം മരണസ്സതിം ഭാവേതി – ‘അഹോ വതാഹം ദിവസം ജീവെയ്യം, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി; യോ ചായം യോ പായം (ക॰) അ॰ നി॰ ൬.൧൯ പസ്സിതബ്ബം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഏവം മരണസ്സതിം ഭാവേതി – ‘അഹോ വതാഹം ഉപഡ്ഢദിവസം ജീവെയ്യം, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി. യോ ചായം യോ പായം (ക॰) അ॰ നി॰ ൬.൧൯ പസ്സിതബ്ബം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഏവം മരണസ്സതിം ഭാവേതി – ‘അഹോ വതാഹം തദന്തരം ജീവെയ്യം യദന്തരം ഏകപിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജാമി, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി; യോ ചായം യോ പായം (ക॰) അ॰ നി॰ ൬.൧൯ പസ്സിതബ്ബം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഏവം മരണസ്സതിം ഭാവേതി – ‘അഹോ വതാഹം തദന്തരം ജീവെയ്യം യദന്തരം ഉപഡ്ഢപിണ്ഡപാതം ഭുഞ്ജാമി, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി. യോ ചായം യോ പായം (ക॰) അ॰ നി॰ ൬.൧൯ പസ്സിതബ്ബം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഏവം മരണസ്സതിം ഭാവേതി – ‘അഹോ വതാഹം തദന്തരം ജീവെയ്യം യദന്തരം ചത്താരോ പഞ്ച ആലോപേ സങ്ഖാദിത്വാ അജ്ഝോഹരാമി, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി – ഇമേ വുച്ചന്തി, ഭിക്ഖവേ, ‘ഭിക്ഖൂ പമത്താ വിഹരന്തി, ദന്ധം മരണസ്സതിം ഭാവെന്തി ആസവാനം ഖയായ’’’.
‘‘യോ ച ഖ്വായം യോ ചായം (സ്യാ॰), യോ ച ഖോ യം (ക॰), ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഏവം മരണസ്സതിം ഭാവേതി – ‘അഹോ വതാഹം തദന്തരം ജീവെയ്യം യദന്തരം ഏകം ആലോപം സങ്ഖാദിത്വാ അജ്ഝോഹരാമി, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി. യോ ചായം യോ പായം (ക॰), ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഏവം മരണസ്സതിം ഭാവേതി – ‘അഹോ വതാഹം തദന്തരം ജീവെയ്യം യദന്തരം അസ്സസിത്വാ വാ പസ്സസാമി, പസ്സസിത്വാ വാ അസ്സസാമി, ഭഗവതോ സാസനം മനസി കരെയ്യം, ബഹു വത മേ കതം അസ്സാ’തി – ഇമേ വുച്ചന്തി, ഭിക്ഖവേ, ‘ഭിക്ഖൂ അപ്പമത്താ വിഹരന്തി, തിക്ഖം മരണസ്സതിം ഭാവെന്തി ആസവാനം ഖയായ’’’.
‘‘തസ്മാതിഹ, ഭിക്ഖവേ, ഏവം സിക്ഖിതബ്ബം – ‘അപ്പമത്താ വിഹരിസ്സാമ, തിക്ഖം മരണസ്സതിം ഭാവയിസ്സാമ ആസവാനം ഖയായാ’തി. ഏവഞ്ഹി വോ, ഭിക്ഖവേ, സിക്ഖിതബ്ബ’’ന്തി. തതിയം.
൪. ദുതിയമരണസ്സതിസുത്തം
൭൪. ഏകം സമയം ഭഗവാ നാതികേ വിഹരതി ഗിഞ്ജകാവസഥേ. തത്ര ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി …പേ॰… മരണസ്സതി, ഭിക്ഖവേ, ഭാവിതാ ബഹുലീകതാ മഹപ്ഫലാ ഹോതി മഹാനിസംസാ അമതോഗധാ അമതപരിയോസാനാ.
‘‘കഥം ഭാവിതാ ച, ഭിക്ഖവേ, മരണസ്സതി കഥം ബഹുലീകതാ മഹപ്ഫലാ ഹോതി മഹാനിസംസാ അമതോഗധാ അമതപരിയോസാനാ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ദിവസേ നിക്ഖന്തേ രത്തിയാ പതിഹിതായ പടിഹിതായ (പീ॰), (അ॰ നി॰ ൬.൨൦ പസ്സിതബ്ബം) ഇതി പടിസഞ്ചിക്ഖതി – ‘ബഹുകാ ഖോ മേ പച്ചയാ മരണസ്സ – അഹി വാ മം ഡംസെയ്യ, വിച്ഛികോ വാ മം ഡംസെയ്യ, സതപദീ വാ മം ഡംസെയ്യ; തേന മേ അസ്സ കാലകിരിയാ. സോ മമ അസ്സ മമസ്സ (അ॰ നി॰ ൬.൨൦) അന്തരായോ. ഉപക്ഖലിത്വാ വാ പപതെയ്യം, ഭത്തം വാ മേ ഭുത്തം ബ്യാപജ്ജെയ്യ, പിത്തം വാ മേ കുപ്പെയ്യ, സെമ്ഹം വാ മേ കുപ്പെയ്യ, സത്ഥകാ വാ മേ വാതാ കുപ്പെയ്യും , മനുസ്സാ വാ മം ഉപക്കമെയ്യും, അമനുസ്സാ വാ മം ഉപക്കമെയ്യും; തേന മേ അസ്സ കാലകിരിയാ. സോ മമ അസ്സ അന്തരായോ’തി. തേന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ ഇതി പടിസഞ്ചിക്ഖിതബ്ബം – ‘അത്ഥി നു ഖോ മേ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അപ്പഹീനാ യേ മേ അസ്സു രത്തിം കാലം കരൊന്തസ്സ അന്തരായായാ’’’തി.
‘‘സചേ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു പച്ചവെക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി – ‘അത്ഥി മേ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അപ്പഹീനാ യേ മേ അസ്സു രത്തിം കാലം കരൊന്തസ്സ അന്തരായായാ’തി, തേന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ തേസംയേവ പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ അധിമത്തോ ഛന്ദോ ച വായാമോ ച ഉസ്സാഹോ ച ഉസ്സൊള്ഹീ ച അപ്പടിവാനീ ച സതി ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച കരണീയം.
‘‘സെയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ, ആദിത്തചേലോ വാ ആദിത്തസീസോ വാ തസ്സേവ ചേലസ്സ വാ സീസസ്സ വാ നിബ്ബാപനായ അധിമത്തം ഛന്ദഞ്ച വായാമഞ്ച ഉസ്സാഹഞ്ച ഉസ്സൊള്ഹിഞ്ച അപ്പടിവാനിഞ്ച സതിഞ്ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച കരെയ്യ; ഏവമേവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, തേന ഭിക്ഖുനാ തേസംയേവ പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ അധിമത്തോ ഛന്ദോ ച വായാമോ ച ഉസ്സാഹോ ച ഉസ്സൊള്ഹീ ച അപ്പടിവാനീ ച സതി ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച കരണീയം.
‘‘സചേ പന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു പച്ചവെക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി – ‘നത്ഥി മേ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അപ്പഹീനാ യേ മേ അസ്സു രത്തിം കാലം കരൊന്തസ്സ അന്തരായായാ’തി , തേന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ തേനേവ പീതിപാമൊജ്ജേന വിഹാതബ്ബം അഹോരത്താനുസിക്ഖിനാ കുസലേസു ധമ്മേസു.
‘‘ഇധ പന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു രത്തിയാ നിക്ഖന്തായ ദിവസേ പതിഹിതേ ഇതി പടിസഞ്ചിക്ഖതി – ‘ബഹുകാ ഖോ മേ പച്ചയാ മരണസ്സ – അഹി വാ മം ഡംസെയ്യ, വിച്ഛികോ വാ മം ഡംസെയ്യ, സതപദീ വാ മം ഡംസെയ്യ; തേന മേ അസ്സ കാലകിരിയാ. സോ മമ അസ്സ അന്തരായോ. ഉപക്ഖലിത്വാ വാ പപതെയ്യം, ഭത്തം വാ മേ ഭുത്തം ബ്യാപജ്ജെയ്യ, പിത്തം വാ മേ കുപ്പെയ്യ, സെമ്ഹം വാ മേ കുപ്പെയ്യ, സത്ഥകാ വാ മേ വാതാ കുപ്പെയ്യും, മനുസ്സാ വാ മം ഉപക്കമെയ്യും, അമനുസ്സാ വാ മം ഉപക്കമെയ്യും; തേന മേ അസ്സ കാലകിരിയാ. സോ മമ അസ്സ അന്തരായോ’തി. തേന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ ഇതി പടിസഞ്ചിക്ഖിതബ്ബം – ‘അത്ഥി നു ഖോ മേ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അപ്പഹീനാ യേ മേ അസ്സു ദിവാ കാലം കരൊന്തസ്സ അന്തരായായാ’’’തി.
‘‘സചേ , ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു പച്ചവെക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി – ‘അത്ഥി മേ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അപ്പഹീനാ യേ മേ അസ്സു ദിവാ കാലം കരൊന്തസ്സ അന്തരായായാ’തി, തേന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ തേസംയേവ പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ അധിമത്തോ ഛന്ദോ ച വായാമോ ച ഉസ്സാഹോ ച ഉസ്സൊള്ഹീ ച അപ്പടിവാനീ ച സതി ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച കരണീയം.
‘‘സെയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ, ആദിത്തചേലോ വാ ആദിത്തസീസോ വാ തസ്സേവ ചേലസ്സ വാ സീസസ്സ വാ നിബ്ബാപനായ അധിമത്തം ഛന്ദഞ്ച വായാമഞ്ച ഉസ്സാഹഞ്ച ഉസ്സൊള്ഹിഞ്ച അപ്പടിവാനിഞ്ച സതിഞ്ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച കരെയ്യ; ഏവമേവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, തേന ഭിക്ഖുനാ തേസംയേവ പാപകാനം അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ അധിമത്തോ ഛന്ദോ ച വായാമോ ച ഉസ്സാഹോ ച ഉസ്സൊള്ഹീ ച അപ്പടിവാനീ ച സതി ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച കരണീയം.
‘‘സചേ പന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു പച്ചവെക്ഖമാനോ ഏവം ജാനാതി – ‘നത്ഥി മേ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അപ്പഹീനാ യേ മേ അസ്സു ദിവാ കാലം കരൊന്തസ്സ അന്തരായായാ’തി, തേന, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ തേനേവ പീതിപാമൊജ്ജേന വിഹാതബ്ബം അഹോരത്താനുസിക്ഖിനാ കുസലേസു ധമ്മേസു. ഏവം ഭാവിതാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മരണസ്സതി ഏവം ബഹുലീകതാ മഹപ്ഫലാ ഹോതി മഹാനിസംസാ അമതോഗധാ അമതപരിയോസാനാ’’തി. ചതുത്ഥം.
൫. പഠമസമ്പദാസുത്തം
൭൫. ‘‘അട്ഠിമാ , ഭിക്ഖവേ, സമ്പദാ. കതമാ അട്ഠ? അ॰ നി॰ ൮.൫൪ ഉട്ഠാനസമ്പദാ, ആരക്ഖസമ്പദാ, കല്യാണമിത്തതാ, സമജീവിതാ, സദ്ധാസമ്പദാ, സീലസമ്പദാ, ചാഗസമ്പദാ, പഞ്ഞാസമ്പദാ – ഇമാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അട്ഠ സമ്പദാ’’തി.
‘‘ഉട്ഠാതാ കമ്മധെയ്യേസു, അപ്പമത്തോ വിധാനവാ;
സമം കപ്പേതി ജീവികം, സമ്ഭതം അനുരക്ഖതി.
‘‘സദ്ധോ സീലേന സമ്പന്നോ, വദഞ്ഞൂ വീതമച്ഛരോ;
നിച്ചം മഗ്ഗം വിസോധേതി, സൊത്ഥാനം സമ്പരായികം.
‘‘ഇച്ചേതേ അട്ഠ ധമ്മാ ച, സദ്ധസ്സ ഘരമേസിനോ;
അക്ഖാതാ സച്ചനാമേന, ഉഭയത്ഥ സുഖാവഹാ.
‘‘ദിട്ഠധമ്മഹിതത്ഥായ, സമ്പരായസുഖായ ച;
ഏവമേതം ഗഹട്ഠാനം, ചാഗോ പുഞ്ഞം പവഡ്ഢതീ’’തി. പഞ്ചമം;
൬. ദുതിയസമ്പദാസുത്തം
൭൬. ‘‘അട്ഠിമാ , ഭിക്ഖവേ, സമ്പദാ. കതമാ അട്ഠ? ഉട്ഠാനസമ്പദാ, ആരക്ഖസമ്പദാ, കല്യാണമിത്തതാ, സമജീവിതാ, സദ്ധാസമ്പദാ, സീലസമ്പദാ, ചാഗസമ്പദാ, പഞ്ഞാസമ്പദാ. കതമാ ച, ഭിക്ഖവേ, ഉട്ഠാനസമ്പദാ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ യേന കമ്മട്ഠാനേന ജീവിതം കപ്പേതി – യദി കസിയാ യദി വണിജ്ജായ യദി ഗോരക്ഖേന യദി ഇസ്സത്തേന യദി രാജപോരിസേന യദി സിപ്പഞ്ഞതരേന – തത്ഥ ദക്ഖോ ഹോതി അനലസോ, തത്രുപായായ വീമംസായ സമന്നാഗതോ, അലം കാതും അലം സംവിധാതുന്തി. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, ഉട്ഠാനസമ്പദാ.
‘‘കതമാ ച, ഭിക്ഖവേ, ആരക്ഖസമ്പദാ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തസ്സ ഭോഗാ ഹൊന്തി ഉട്ഠാനവീരിയാധിഗതാ ബാഹാബലപരിചിതാ സേദാവക്ഖിത്താ ധമ്മികാ ധമ്മലദ്ധാ തേ ആരക്ഖേന ഗുത്തിയാ സമ്പാദേതി – ‘കിന്തി മേ ഭോഗേ നേവ രാജാനോ ഹരെയ്യും, ന ചോരാ ഹരെയ്യും, ന അഗ്ഗി ഡഹെയ്യ, ന ഉദകം വഹെയ്യ, ന അപ്പിയാ ദായാദാ ഹരെയ്യു’ന്തി. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, ആരക്ഖസമ്പദാ.
‘‘കതമാ ച, ഭിക്ഖവേ, കല്യാണമിത്തതാ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ യസ്മിം ഗാമേ വാ നിഗമേ വാ പടിവസതി, തത്ഥ യേ തേ ഹൊന്തി ഗഹപതീ വാ ഗഹപതിപുത്താ വാ ദഹരാ വാ വുദ്ധസീലിനോ വുദ്ധാ വാ വുദ്ധസീലിനോ സദ്ധാസമ്പന്നാ സീലസമ്പന്നാ ചാഗസമ്പന്നാ പഞ്ഞാസമ്പന്നാ, തേഹി സദ്ധിം സന്തിട്ഠതി സല്ലപതി സാകച്ഛം സമാപജ്ജതി; യഥാരൂപാനം സദ്ധാസമ്പന്നാനം സദ്ധാസമ്പദം അനുസിക്ഖതി, യഥാരൂപാനം സീലസമ്പന്നാനം സീലസമ്പദം അനുസിക്ഖതി, യഥാരൂപാനം ചാഗസമ്പന്നാനം ചാഗസമ്പദം അനുസിക്ഖതി, യഥാരൂപാനം പഞ്ഞാസമ്പന്നാനം പഞ്ഞാസമ്പദം അനുസിക്ഖതി. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, കല്യാണമിത്തതാ.
‘‘കതമാ ച, ഭിക്ഖവേ, സമജീവിതാ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ ആയഞ്ച ഭോഗാനം വിദിത്വാ വയഞ്ച ഭോഗാനം വിദിത്വാ സമം ജീവികം കപ്പേതി നാച്ചോഗാള്ഹം നാതിഹീനം – ‘ഏവം മേ ആയോ വയം പരിയാദായ ഠസ്സതി, ന ച മേ വയോ ആയം പരിയാദായ ഠസ്സതീ’തി. സെയ്യഥാപി, ഭിക്ഖവേ, തുലാധാരോ വാ തുലാധാരന്തേവാസീ വാ തുലം പഗ്ഗഹെത്വാ ജാനാതി – ‘എത്തകേന വാ ഓനതം, എത്തകേന വാ ഉന്നത’ന്തി; ഏവമേവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ ആയഞ്ച ഭോഗാനം വിദിത്വാ വയഞ്ച ഭോഗാനം വിദിത്വാ സമം ജീവികം കപ്പേതി നാച്ചോഗാള്ഹം നാതിഹീനം – ‘ഏവം മേ ആയോ വയം പരിയാദായ ഠസ്സതി, ന ച മേ വയോ ആയം പരിയാദായ ഠസ്സതീ’തി. സചായം, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ അപ്പായോ സമാനോ ഉളാരം ജീവികം കപ്പേതി, തസ്സ ഭവന്തി വത്താരോ ‘ഉദുമ്ബരഖാദീ വായം കുലപുത്തോ ഭോഗേ ഖാദതീ’തി. സചേ പനായം, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ മഹായോ സമാനോ കസിരം ജീവികം കപ്പേതി, തസ്സ ഭവന്തി വത്താരോ – ‘അജെട്ഠമരണം വായം കുലപുത്തോ മരിസ്സതീ’തി. യതോ ച ഖോയം, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ ആയഞ്ച ഭോഗാനം വിദിത്വാ വയഞ്ച ഭോഗാനം വിദിത്വാ സമം ജീവികം കപ്പേതി നാച്ചോഗാള്ഹം നാതിഹീനം – ‘ഏവം മേ ആയോ വയം പരിയാദായ ഠസ്സതി, ന ച മേ വയോ ആയം പരിയാദായ ഠസ്സതീ’തി. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, സമജീവിതാ.
‘‘കതമാ ച ഭിക്ഖവേ, സദ്ധാസമ്പദാ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ സദ്ധോ ഹോതി, സദ്ദഹതി തഥാഗതസ്സ ബോധിം – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ…പേ॰… സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാ’തി. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, സദ്ധാസമ്പദാ.
‘‘കതമാ ച, ഭിക്ഖവേ, സീലസമ്പദാ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ പാണാതിപാതാ പടിവിരതോ ഹോതി…പേ॰… സുരാമേരയമജ്ജപമാദട്ഠാനാ പടിവിരതോ ഹോതി. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, സീലസമ്പദാ.
‘‘കതമാ ച, ഭിക്ഖവേ, ചാഗസമ്പദാ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ വിഗതമലമച്ഛേരേന ചേതസാ അഗാരം അജ്ഝാവസതി…പേ॰… യാചയോഗോ ദാനസംവിഭാഗരതോ. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, ചാഗസമ്പദാ.
‘‘കതമാ ച, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ഞാസമ്പദാ? ഇധ , ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ പഞ്ഞവാ ഹോതി…പേ॰… സമ്മാ ദുക്ഖക്ഖയഗാമിനിയാ. അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ഞാസമ്പദാ. ഇമാ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അട്ഠ സമ്പദാ’’തി.
‘‘ഉട്ഠാതാ കമ്മധെയ്യേസു, അപ്പമത്തോ വിധാനവാ;
സമം കപ്പേതി ജീവികം, സമ്ഭതം അനുരക്ഖതി.
‘‘സദ്ധോ സീലേന സമ്പന്നോ, വദഞ്ഞൂ വീതമച്ഛരോ;
നിച്ചം മഗ്ഗം വിസോധേതി, സൊത്ഥാനം സമ്പരായികം.
‘‘ഇച്ചേതേ അട്ഠ ധമ്മാ ച, സദ്ധസ്സ ഘരമേസിനോ;
അക്ഖാതാ സച്ചനാമേന, ഉഭയത്ഥ സുഖാവഹാ.
‘‘ദിട്ഠധമ്മഹിതത്ഥായ, സമ്പരായസുഖായ ച;
ഏവമേതം ഗഹട്ഠാനം, ചാഗോ പുഞ്ഞം പവഡ്ഢതീ’’തി. ഛട്ഠം;
൭. ഇച്ഛാസുത്തം
൭൭. തത്ര ഖോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘ആവുസോ ഭിക്ഖവോ’’തി! ‘‘ആവുസോ’’തി ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ആയസ്മതോ സാരിപുത്തസ്സ പച്ചസ്സോസും. ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ഏതദവോച –
അ॰ നി॰ ൮.൬൧ ‘‘അട്ഠിമേ, ആവുസോ, പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മിം. കതമേ അട്ഠ? ഇധാവുസോ, ഭിക്ഖുനോ പവിവിത്തസ്സ വിഹരതോ നിരായത്തവുത്തിനോ ഇച്ഛാ ഉപ്പജ്ജതി ലാഭായ. സോ ഉട്ഠഹതി, ഘടതി, വായമതി ലാഭായ. തസ്സ ഉട്ഠഹതോ, ഘടതോ, വായമതോ ലാഭായ ലാഭോ നുപ്പജ്ജതി. സോ തേന അലാഭേന സോചതി കിലമതി പരിദേവതി, ഉരത്താളിം കന്ദതി, സമ്മോഹം ആപജ്ജതി. അയം വുച്ചതാവുസോ, ‘ഭിക്ഖു ഇച്ഛോ വിഹരതി ലാഭായ, ഉട്ഠഹതി, ഘടതി , വായമതി ലാഭായ, ന ച ലാഭീ, സോചീ ച പരിദേവീ ച, ചുതോ ച സദ്ധമ്മാ’’’.
‘‘ഇധ പനാവുസോ, ഭിക്ഖുനോ പവിവിത്തസ്സ വിഹരതോ നിരായത്തവുത്തിനോ ഇച്ഛാ ഉപ്പജ്ജതി ലാഭായ. സോ ഉട്ഠഹതി, ഘടതി, വായമതി ലാഭായ. തസ്സ ഉട്ഠഹതോ ഘടതോ വായമതോ ലാഭായ ലാഭോ ഉപ്പജ്ജതി. സോ തേന ലാഭേന മജ്ജതി പമജ്ജതി പമാദമാപജ്ജതി. അയം വുച്ചതാവുസോ, ‘ഭിക്ഖു ഇച്ഛോ വിഹരതി ലാഭായ, ഉട്ഠഹതി ഘടതി വായമതി ലാഭായ, ലാഭീ ച, മദീ ച പമാദീ ച, ചുതോ ച സദ്ധമ്മാ’’’.
‘‘ഇധ പനാവുസോ, ഭിക്ഖുനോ പവിവിത്തസ്സ വിഹരതോ നിരായത്തവുത്തിനോ ഇച്ഛാ ഉപ്പജ്ജതി ലാഭായ. സോ ന ഉട്ഠഹതി, ന ഘടതി, ന വായമതി ലാഭായ. തസ്സ അനുട്ഠഹതോ, അഘടതോ, അവായമതോ ലാഭായ ലാഭോ നുപ്പജ്ജതി. സോ തേന അലാഭേന സോചതി കിലമതി പരിദേവതി, ഉരത്താളിം കന്ദതി, സമ്മോഹം ആപജ്ജതി. അയം വുച്ചതാവുസോ, ‘ഭിക്ഖു ഇച്ഛോ വിഹരതി ലാഭായ, ന ഉട്ഠഹതി, ന ഘടതി, ന വായമതി ലാഭായ, ന ച ലാഭീ, സോചീ ച പരിദേവീ ച, ചുതോ ച സദ്ധമ്മാ’’’.
‘‘ഇധ പനാവുസോ, ഭിക്ഖുനോ പവിവിത്തസ്സ വിഹരതോ നിരായത്തവുത്തിനോ ഇച്ഛാ ഉപ്പജ്ജതി ലാഭായ. സോ ന ഉട്ഠഹതി, ന ഘടതി, ന വായമതി ലാഭായ. തസ്സ അനുട്ഠഹതോ, അഘടതോ, അവായമതോ ലാഭായ ലാഭോ ഉപ്പജ്ജതി. സോ തേന ലാഭേന മജ്ജതി പമജ്ജതി പമാദമാപജ്ജതി. അയം വുച്ചതാവുസോ, ‘ഭിക്ഖു ഇച്ഛോ വിഹരതി ലാഭായ, ന ഉട്ഠഹതി ന ഘടതി ന വായമതി ലാഭായ, ലാഭീ ച, മദീ ച പമാദീ ച, ചുതോ ച സദ്ധമ്മാ’’’.
‘‘ഇധ പനാവുസോ, ഭിക്ഖുനോ പവിവിത്തസ്സ വിഹരതോ നിരായത്തവുത്തിനോ ഇച്ഛാ ഉപ്പജ്ജതി ലാഭായ. സോ ഉട്ഠഹതി, ഘടതി, വായമതി ലാഭായ. തസ്സ ഉട്ഠഹതോ, ഘടതോ, വായമതോ ലാഭായ, ലാഭോ നുപ്പജ്ജതി. സോ തേന അലാഭേന ന സോചതി ന കിലമതി ന പരിദേവതി, ന ഉരത്താളിം കന്ദതി, ന സമ്മോഹം ആപജ്ജതി. അയം വുച്ചതാവുസോ, ‘ഭിക്ഖു ഇച്ഛോ വിഹരതി ലാഭായ, ഉട്ഠഹതി ഘടതി വായമതി ലാഭായ, ന ച ലാഭീ, ന ച സോചീ ന ച പരിദേവീ, അച്ചുതോ ച സദ്ധമ്മാ’’’.
‘‘ഇധ പനാവുസോ, ഭിക്ഖുനോ പവിവിത്തസ്സ വിഹരതോ നിരായത്തവുത്തിനോ ഇച്ഛാ ഉപ്പജ്ജതി ലാഭായ. സോ ഉട്ഠഹതി, ഘടതി, വായമതി ലാഭായ. തസ്സ ഉട്ഠഹതോ, ഘടതോ, വായമതോ ലാഭായ, ലാഭോ ഉപ്പജ്ജതി. സോ തേന ലാഭേന ന മജ്ജതി ന പമജ്ജതി ന പമാദമാപജ്ജതി. അയം വുച്ചതാവുസോ, ‘ഭിക്ഖു ഇച്ഛോ വിഹരതി ലാഭായ, ഉട്ഠഹതി, ഘടതി, വായമതി ലാഭായ, ലാഭീ ച, ന ച മദീ ന ച പമാദീ, അച്ചുതോ ച സദ്ധമ്മാ’’’.
‘‘ഇധ പനാവുസോ, ഭിക്ഖുനോ പവിവിത്തസ്സ വിഹരതോ നിരായത്തവുത്തിനോ ഇച്ഛാ ഉപ്പജ്ജതി ലാഭായ. സോ ന ഉട്ഠഹതി, ന ഘടതി, ന വായമതി ലാഭായ. തസ്സ അനുട്ഠഹതോ, അഘടതോ, അവായമതോ ലാഭായ, ലാഭോ നുപ്പജ്ജതി. സോ തേന അലാഭേന ന സോചതി ന കിലമതി ന പരിദേവതി, ന ഉരത്താളിം കന്ദതി, ന സമ്മോഹം ആപജ്ജതി. അയം വുച്ചതാവുസോ, ‘ഭിക്ഖു ഇച്ഛോ വിഹരതി ലാഭായ, ന ഉട്ഠഹതി, ന ഘടതി, ന വായമതി ലാഭായ, ന ച ലാഭീ, ന ച സോചീ ന ച പരിദേവീ, അച്ചുതോ ച സദ്ധമ്മാ’’’.
‘‘ഇധ പനാവുസോ, ഭിക്ഖുനോ പവിവിത്തസ്സ വിഹരതോ നിരായത്തവുത്തിനോ ഇച്ഛാ ഉപ്പജ്ജതി ലാഭായ. സോ ന ഉട്ഠഹതി, ന ഘടതി, ന വായമതി ലാഭായ. തസ്സ അനുട്ഠഹതോ, അഘടതോ, അവായമതോ ലാഭായ, ലാഭോ ഉപ്പജ്ജതി. സോ തേന ലാഭേന ന മജ്ജതി ന പമജ്ജതി ന പമാദമാപജ്ജതി. അയം വുച്ചതാവുസോ , ‘ഭിക്ഖു ഇച്ഛോ വിഹരതി ലാഭായ, ന ഉട്ഠഹതി, ന ഘടതി , ന വായമതി ലാഭായ, ലാഭീ ച, ന ച മദീ ന ച പമാദീ, അച്ചുതോ ച സദ്ധമ്മാ’. ഇമേ ഖോ, ആവുസോ, അട്ഠ പുഗ്ഗലാ സന്തോ സംവിജ്ജമാനാ ലോകസ്മി’’ന്തി. സത്തമം.
൮. അലംസുത്തം
൭൮. അ॰ നി॰ ൮.൬൨ തത്ര ഖോ ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി…പേ॰… ഛഹാവുസോ, ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അത്തനോ, അലം പരേസം. കതമേഹി ഛഹി? ഇധാവുസോ, ഭിക്ഖു ഖിപ്പനിസന്തി ച ഹോതി കുസലേസു ധമ്മേസു; സുതാനഞ്ച ധമ്മാനം ധാരണജാതികോ ഹോതി; ധാതാനഞ്ച ധമ്മാനം അത്ഥൂപപരിക്ഖിതാ ഹോതി; അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ ച ഹോതി; കല്യാണവാചോ ച ഹോതി കല്യാണവാക്കരണോ, പോരിയാ വാചായ സമന്നാഗതോ വിസ്സട്ഠായ അനേലഗളായ അത്ഥസ്സ വിഞ്ഞാപനിയാ; സന്ദസ്സകോ ച ഹോതി സമാദപകോ സമുത്തേജകോ സമ്പഹംസകോ സബ്രഹ്മചാരീനം. ഇമേഹി ഖോ, ആവുസോ, ഛഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അത്തനോ, അലം പരേസം.
‘‘പഞ്ചഹാവുസോ, ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അത്തനോ, അലം പരേസം. കതമേഹി പഞ്ചഹി? ഇധാവുസോ, ഭിക്ഖു ന ഹേവ ഖോ ഖിപ്പനിസന്തി ച ഹോതി കുസലേസു ധമ്മേസു; സുതാനഞ്ച ധമ്മാനം ധാരണജാതികോ ഹോതി; ധാതാനഞ്ച ധമ്മാനം അത്ഥൂപപരിക്ഖിതാ ഹോതി; അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ ച ഹോതി; കല്യാണവാചോ ച ഹോതി…പേ॰… സന്ദസ്സകോ ച ഹോതി…പേ॰… സബ്രഹ്മചാരീനം. ഇമേഹി ഖോ, ആവുസോ, പഞ്ചഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അത്തനോ, അലം പരേസം.
‘‘ചതൂഹാവുസോ, ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അത്തനോ, നാലം പരേസം . കതമേഹി ചതൂഹി? ഇധാവുസോ, ഭിക്ഖു ഖിപ്പനിസന്തി ച ഹോതി കുസലേസു ധമ്മേസു; സുതാനഞ്ച ധമ്മാനം ധാരണജാതികോ ഹോതി; ധാതാനഞ്ച ധമ്മാനം അത്ഥൂപപരിക്ഖിതാ ഹോതി; അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ ച ഹോതി; നോ ച കല്യാണവാചോ ഹോതി…പേ॰… നോ ച സന്ദസ്സകോ ഹോതി…പേ॰… സബ്രഹ്മചാരീനം. ഇമേഹി ഖോ, ആവുസോ, ചതൂഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അത്തനോ, നാലം പരേസം.
‘‘ചതൂഹാവുസോ , ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം പരേസം, നാലം അത്തനോ. കതമേഹി ചതൂഹി? ഇധാവുസോ, ഭിക്ഖു ഖിപ്പനിസന്തി ച ഹോതി കുസലേസു ധമ്മേസു; സുതാനഞ്ച ധമ്മാനം ധാരണജാതികോ ഹോതി; നോ ച ധാതാനം ധമ്മാനം അത്ഥൂപപരിക്ഖിതാ ഹോതി; നോ ച അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ ഹോതി; കല്യാണവാചോ ച ഹോതി…പേ॰… സന്ദസ്സകോ ച ഹോതി…പേ॰… സബ്രഹ്മചാരീനം. ഇമേഹി ഖോ, ആവുസോ, ചതൂഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം പരേസം, നാലം അത്തനോ.
‘‘തീഹാവുസോ, ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അത്തനോ, നാലം പരേസം. കതമേഹി തീഹി? ഇധാവുസോ, ഭിക്ഖു ന ഹേവ ഖോ ഖിപ്പനിസന്തി ച ഹോതി കുസലേസു ധമ്മേസു; സുതാനഞ്ച ധമ്മാനം ധാരണജാതികോ ഹോതി; ധാതാനഞ്ച ധമ്മാനം അത്ഥൂപപരിക്ഖിതാ ഹോതി; അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ ച ഹോതി; നോ ച കല്യാണവാചോ ഹോതി…പേ॰… നോ ച സന്ദസ്സകോ ഹോതി…പേ॰… സബ്രഹ്മചാരീനം. ഇമേഹി ഖോ, ആവുസോ, തീഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അത്തനോ, നാലം പരേസം.
‘‘തീഹാവുസോ , ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം പരേസം, നാലം അത്തനോ. കതമേഹി തീഹി? ഇധാവുസോ, ഭിക്ഖു ന ഹേവ ഖോ ഖിപ്പനിസന്തി ച ഹോതി കുസലേസു ധമ്മേസു; സുതാനഞ്ച ധമ്മാനം ധാരണജാതികോ ഹോതി; നോ ച ധാതാനം ധമ്മാനം അത്ഥൂപപരിക്ഖിതാ ഹോതി; നോ ച അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ ഹോതി; കല്യാണവാചോ ച ഹോതി…പേ॰… അത്ഥസ്സ വിഞ്ഞാപനിയാ, സന്ദസ്സകോ ച ഹോതി…പേ॰… സബ്രഹ്മചാരീനം. ഇമേഹി ഖോ, ആവുസോ, തീഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം പരേസം, നാലം അത്തനോ.
‘‘ദ്വീഹാവുസോ, ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അത്തനോ, നാലം പരേസം. കതമേഹി ദ്വീഹി? ഇധാവുസോ, ഭിക്ഖു ന ഹേവ ഖോ ഖിപ്പനിസന്തി ച ഹോതി കുസലേസു ധമ്മേസു; നോ ച സുതാനം ധമ്മാനം ധാരണജാതികോ ഹോതി; ധാതാനഞ്ച ധമ്മാനം അത്ഥൂപപരിക്ഖിതാ ഹോതി; അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ ച ഹോതി; നോ ച കല്യാണവാചോ ഹോതി…പേ॰… നോ ച സന്ദസ്സകോ ഹോതി…പേ॰… സബ്രഹ്മചാരീനം. ഇമേഹി ഖോ, ആവുസോ, ദ്വീഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം അത്തനോ, നാലം പരേസം.
‘‘ദ്വീഹാവുസോ , ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം പരേസം, നാലം അത്തനോ. കതമേഹി ദ്വീഹി? ഇധാവുസോ, ഭിക്ഖു ന ഹേവ ഖോ ഖിപ്പനിസന്തി ച ഹോതി കുസലേസു ധമ്മേസു; നോ ച സുതാനം ധമ്മാനം ധാരണജാതികോ ഹോതി; നോ ച ധാതാനം ധമ്മാനം അത്ഥൂപപരിക്ഖിതാ ഹോതി; നോ ച അത്ഥമഞ്ഞായ ധമ്മമഞ്ഞായ ധമ്മാനുധമ്മപ്പടിപന്നോ ഹോതി; കല്യാണവാചോ ച ഹോതി കല്യാണവാക്കരണോ , പോരിയാ വാചായ സമന്നാഗതോ വിസ്സട്ഠായ അനേലഗളായ അത്ഥസ്സ വിഞ്ഞാപനിയാ; സന്ദസ്സകോ ച ഹോതി സമാദപകോ സമുത്തേജകോ സമ്പഹംസകോ സബ്രഹ്മചാരീനം. ഇമേഹി ഖോ, ആവുസോ, ദ്വീഹി ധമ്മേഹി സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു അലം പരേസം, നാലം അത്തനോ’’തി. അട്ഠമം.
൯. പരിഹാനസുത്തം
൭൯. ‘‘അട്ഠിമേ, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മാ സേഖസ്സ ഭിക്ഖുനോ പരിഹാനായ സംവത്തന്തി. കതമേ അട്ഠ? കമ്മാരാമതാ, ഭസ്സാരാമതാ, നിദ്ദാരാമതാ, സങ്ഗണികാരാമതാ, ഇന്ദ്രിയേസു അഗുത്തദ്വാരതാ, ഭോജനേ അമത്തഞ്ഞുതാ, സംസഗ്ഗാരാമതാ, പപഞ്ചാരാമതാ – ഇമേ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അട്ഠ ധമ്മാ സേഖസ്സ ഭിക്ഖുനോ പരിഹാനായ സംവത്തന്തി.
‘‘അട്ഠിമേ, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മാ സേഖസ്സ ഭിക്ഖുനോ അപരിഹാനായ സംവത്തന്തി. കതമേ അട്ഠ? ന കമ്മാരാമതാ, ന ഭസ്സാരാമതാ, ന നിദ്ദാരാമതാ, ന സങ്ഗണികാരാമതാ, ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരതാ, ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതാ, അസംസഗ്ഗാരാമതാ, നിപ്പപഞ്ചാരാമതാ – ഇമേ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അട്ഠ ധമ്മാ സേഖസ്സ ഭിക്ഖുനോ അപരിഹാനായ സംവത്തന്തീ’’തി. നവമം.
൧൦. കുസീതാരമ്ഭവത്ഥുസുത്തം
൮൦. ദി॰ നി॰ ൩.൩൩൪, ൩൫൮ ‘‘അട്ഠിമാനി , ഭിക്ഖവേ, കുസീതവത്ഥൂനി. കതമാനി അട്ഠ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ കമ്മം കത്തബ്ബം ഹോതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘കമ്മം ഖോ മേ കത്തബ്ബം ഭവിസ്സതി. കമ്മം ഖോ പന മേ കരൊന്തസ്സ കായോ കിലമിസ്സതി. ഹന്ദാഹം നിപജ്ജാമീ’തി. സോ നിപജ്ജതി, ന വീരിയം ആരഭതി അപ്പത്തസ്സ പത്തിയാ അനധിഗതസ്സ അധിഗമായ അസച്ഛികതസ്സ സച്ഛികിരിയായ. ഇദം, ഭിക്ഖവേ, പഠമം കുസീതവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ കമ്മം കതം ഹോതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹം ഖോ കമ്മം അകാസിം. കമ്മം ഖോ പന മേ കരൊന്തസ്സ കായോ കിലന്തോ. ഹന്ദാഹം നിപജ്ജാമീ’തി. സോ നിപജ്ജതി, ന വീരിയം ആരഭതി അപ്പത്തസ്സ പത്തിയാ അനധിഗതസ്സ അധിഗമായ അസച്ഛികതസ്സ സച്ഛികിരിയായ. ഇദം, ഭിക്ഖവേ, ദുതിയം കുസീതവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ മഗ്ഗോ ഗന്തബ്ബോ ഹോതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘മഗ്ഗോ മേ ഗന്തബ്ബോ ഭവിസ്സതി. മഗ്ഗം ഖോ പന മേ ഗച്ഛന്തസ്സ കായോ കിലമിസ്സതി. ഹന്ദാഹം നിപജ്ജാമീ’തി. സോ നിപജ്ജതി, ന വീരിയം ആരഭതി അപ്പത്തസ്സ പത്തിയാ അനധിഗതസ്സ അധിഗമായ അസച്ഛികതസ്സ സച്ഛികിരിയായ. ഇദം, ഭിക്ഖവേ, തതിയം കുസീതവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ മഗ്ഗോ ഗതോ ഹോതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹം ഖോ മഗ്ഗം അഗമാസിം. മഗ്ഗം ഖോ പന മേ ഗച്ഛന്തസ്സ കായോ കിലന്തോ. ഹന്ദാഹം നിപജ്ജാമീ’തി. സോ നിപജ്ജതി, ന വീരിയം ആരഭതി അപ്പത്തസ്സ പത്തിയാ അനധിഗതസ്സ അധിഗമായ അസച്ഛികതസ്സ സച്ഛികിരിയായ. ഇദം ഭിക്ഖവേ, ചതുത്ഥം കുസീതവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ ചരന്തോ ന ലഭതി ലൂഖസ്സ വാ പണീതസ്സ വാ ഭോജനസ്സ യാവദത്ഥം പാരിപൂരിം. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹം ഖോ ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ ചരന്തോ നാലത്ഥം ലൂഖസ്സ വാ പണീതസ്സ വാ ഭോജനസ്സ യാവദത്ഥം പാരിപൂരിം. തസ്സ മേ കായോ കിലന്തോ അകമ്മഞ്ഞോ. ഹന്ദാഹം നിപജ്ജാമീ’തി. സോ നിപജ്ജതി, ന വീരിയം ആരഭതി…പേ॰… ഇദം, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ചമം കുസീതവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ ചരന്തോ ലഭതി ലൂഖസ്സ വാ പണീതസ്സ വാ ഭോജനസ്സ യാവദത്ഥം പാരിപൂരിം. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹം ഖോ ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ ചരന്തോ അലത്ഥം ലൂഖസ്സ വാ പണീതസ്സ വാ ഭോജനസ്സ യാവദത്ഥം പാരിപൂരിം. തസ്സ മേ കായോ ഗരുകോ അകമ്മഞ്ഞോ മാസാചിതം മഞ്ഞേ. ഹന്ദാഹം നിപജ്ജാമീ’തി. സോ നിപജ്ജതി, ന വീരിയം ആരഭതി…പേ॰… ഇദം, ഭിക്ഖവേ, ഛട്ഠം കുസീതവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ ഉപ്പന്നോ ഹോതി അപ്പമത്തകോ ആബാധോ. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘ഉപ്പന്നോ ഖോ മേ അയം അപ്പമത്തകോ ആബാധോ അത്ഥി കപ്പോ നിപജ്ജിതും. ഹന്ദാഹം നിപജ്ജാമീ’തി. സോ നിപജ്ജതി, ന വീരിയം ആരഭതി…പേ॰… ഇദം, ഭിക്ഖവേ, സത്തമം കുസീതവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഗിലാനാ വുട്ഠിതോ അ॰ നി॰ ൬.൧൬ സുത്തവണ്ണനാ ടീകാ ഓലോകേതബ്ബാ ഹോതി അചിരവുട്ഠിതോ ഗേലഞ്ഞാ. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹം ഖോ ഗിലാനാ വുട്ഠിതോ അചിരവുട്ഠിതോ ഗേലഞ്ഞാ. തസ്സ മേ കായോ ദുബ്ബലോ അകമ്മഞ്ഞോ. ഹന്ദാഹം നിപജ്ജാമീ’തി . സോ നിപജ്ജതി, ന വീരിയം ആരഭതി അപ്പത്തസ്സ പത്തിയാ അനധിഗതസ്സ അധിഗമായ അസച്ഛികതസ്സ സച്ഛികിരിയായ. ഇദം, ഭിക്ഖവേ, അട്ഠമം കുസീതവത്ഥു. ഇമാനി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അട്ഠ കുസീതവത്ഥൂനി.
ദീ॰ നി॰ ൩.൩൩൫, ൩൫൮ ‘‘അട്ഠിമാനി , ഭിക്ഖവേ, ആരമ്ഭവത്ഥൂനി. കതമാനി അട്ഠ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ കമ്മം കത്തബ്ബം ഹോതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘കമ്മം ഖോ മേ കത്തബ്ബം ഭവിസ്സതി. കമ്മം ഖോ മയാ കരൊന്തേന ന സുകരം ബുദ്ധാനം സാസനം മനസി കാതും. ഹന്ദാഹം പടികച്ചേവ വീരിയം ആരഭാമി അപ്പത്തസ്സ പത്തിയാ അനധിഗതസ്സ അധിഗമായ അസച്ഛികതസ്സ സച്ഛികിരിയായാ’തി. സോ വീരിയം ആരഭതി അപ്പത്തസ്സ പത്തിയാ അനധിഗതസ്സ അധിഗമായ അസച്ഛികതസ്സ സച്ഛികിരിയായ. ഇദം, ഭിക്ഖവേ, പഠമം ആരമ്ഭവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ കമ്മം കതം ഹോതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹം ഖോ കമ്മം അകാസിം. കമ്മം ഖോ പനാഹം കരൊന്തോ നാസക്ഖിം ബുദ്ധാനം സാസനം മനസി കാതും. ഹന്ദാഹം വീരിയം ആരഭാമി അപ്പത്തസ്സ പത്തിയാ അനധിഗതസ്സ അധിഗമായ അസച്ഛികതസ്സ സച്ഛികിരിയായാ’തി. സോ വീരിയം ആരഭതി. ഇദം, ഭിക്ഖവേ, ദുതിയം ആരമ്ഭവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ മഗ്ഗോ ഗന്തബ്ബോ ഹോതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – മഗ്ഗോ ഖോ മേ ഗന്തബ്ബോ ഭവിസ്സതി. മഗ്ഗം ഖോ പന മേ ഗച്ഛന്തേന ന സുകരം ബുദ്ധാനം സാസനം മനസി കാതും. ഹന്ദാഹം വീരിയം…പേ॰… ഇദം, ഭിക്ഖവേ, തതിയം ആരമ്ഭവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനാ മഗ്ഗോ ഗതോ ഹോതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – അഹം ഖോ മഗ്ഗം അഗമാസിം. മഗ്ഗം ഖോ പനാഹം ഗച്ഛന്തോ നാസക്ഖിം ബുദ്ധാനം സാസനം മനസി കാതും. ഹന്ദാഹം വീരിയം ആരഭാമി…പേ॰… ഇദം, ഭിക്ഖവേ, ചതുത്ഥം ആരമ്ഭവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ ചരന്തോ ന ലഭതി ലൂഖസ്സ വാ പണീതസ്സ വാ ഭോജനസ്സ യാവദത്ഥം പാരിപൂരിം. തസ്സ ഏവം ഹോതി – അഹം ഖോ ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ ചരന്തോ നാലത്ഥം ലൂഖസ്സ വാ പണീതസ്സ വാ ഭോജനസ്സ യാവദത്ഥം പാരിപൂരിം. തസ്സ മേ കായോ ലഹുകോ കമ്മഞ്ഞോ. ഹന്ദാഹം വീരിയം ആരഭാമി…പേ॰… ഇദം, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ചമം ആരമ്ഭവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ ചരന്തോ ലഭതി ലൂഖസ്സ വാ പണീതസ്സ വാ ഭോജനസ്സ യാവദത്ഥം പാരിപൂരിം. തസ്സ ഏവം ഹോതി – അഹം ഖോ ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ ചരന്തോ അലത്ഥം ലൂഖസ്സ വാ പണീതസ്സ വാ ഭോജനസ്സ യാവദത്ഥം പാരിപൂരിം. തസ്സ മേ കായോ ബലവാ കമ്മഞ്ഞോ. ഹന്ദാഹം വീരിയം ആരഭാമി…പേ॰… ഇദം, ഭിക്ഖവേ, ഛട്ഠം ആരമ്ഭവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ ഉപ്പന്നോ ഹോതി അപ്പമത്തകോ ആബാധോ. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ഉപ്പന്നോ ഖോ മേ അയം അപ്പമത്തകോ ആബാധോ. ഠാനം ഖോ പനേതം വിജ്ജതി യം മേ ആബാധോ പവഡ്ഢെയ്യ. ഹന്ദാഹം പടികച്ചേവ വീരിയം ആരഭാമി…പേ॰… ഇദം, ഭിക്ഖവേ, സത്തമം ആരമ്ഭവത്ഥു.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ഗിലാനാ വുട്ഠിതോ ഹോതി അചിരവുട്ഠിതോ ഗേലഞ്ഞാ. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘അഹം ഖോ ഗിലാനാ വുട്ഠിതോ അചിരവുട്ഠിതോ ഗേലഞ്ഞാ. ഠാനം ഖോ പനേതം വിജ്ജതി യം മേ ആബാധോ പച്ചുദാവത്തെയ്യ. ഹന്ദാഹം പടികച്ചേവ വീരിയം ആരഭാമി അപ്പത്തസ്സ പത്തിയാ അനധിഗതസ്സ അധിഗമായ അസച്ഛികതസ്സ സച്ഛികിരിയായാ’തി. സോ വീരിയം ആരഭതി അപ്പത്തസ്സ പത്തിയാ അനധിഗതസ്സ അധിഗമായ അസച്ഛികതസ്സ സച്ഛികിരിയായ. ഇദം, ഭിക്ഖവേ, അട്ഠമം ആരമ്ഭവത്ഥു. ഇമാനി ഖോ, ഭിക്ഖവേ, അട്ഠ ആരമ്ഭവത്ഥൂനീ’’തി. ദസമം.
യമകവഗ്ഗോ തതിയോ.
തസ്സുദ്ദാനം –
ദ്വേ സദ്ധാ ദ്വേ മരണസ്സതീ, ദ്വേ സമ്പദാ അഥാപരേ;
ഇച്ഛാ അലം പരിഹാനം, കുസീതാരമ്ഭവത്ഥൂനീതി.