൨. ചൂളവഗ്ഗോ
൧. രതനസുത്തം
൨൨൪.
യാനീധ
സബ്ബേവ ഭൂതാ സുമനാ ഭവന്തു, അഥോപി സക്കച്ച സുണന്തു ഭാസിതം.
൨൨൫.
തസ്മാ ഹി ഭൂതാ നിസാമേഥ സബ്ബേ, മെത്തം കരോഥ മാനുസിയാ പജായ;
ദിവാ ച രത്തോ ച ഹരന്തി യേ ബലിം, തസ്മാ ഹി നേ രക്ഖഥ അപ്പമത്താ.
൨൨൬.
യം കിഞ്ചി വിത്തം ഇധ വാ ഹുരം വാ, സഗ്ഗേസു വാ യം രതനം പണീതം;
ന നോ സമം അത്ഥി തഥാഗതേന, ഇദമ്പി ബുദ്ധേ രതനം പണീതം;
ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.
൨൨൭.
ഖയം വിരാഗം അമതം പണീതം, യദജ്ഝഗാ
ന തേന ധമ്മേന സമത്ഥി കിഞ്ചി, ഇദമ്പി ധമ്മേ രതനം പണീതം;
ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.
൨൨൮.
യം ബുദ്ധസെട്ഠോ പരിവണ്ണയീ സുചിം, സമാധിമാനന്തരികഞ്ഞമാഹു;
സമാധിനാ
ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.
൨൨൯.
യേ
തേ ദക്ഖിണെയ്യാ സുഗതസ്സ സാവകാ, ഏതേസു ദിന്നാനി മഹപ്ഫലാനി;
ഇദമ്പി സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന
൨൩൦.
യേ
തേ പത്തിപത്താ അമതം വിഗയ്ഹ, ലദ്ധാ മുധാ നിബ്ബുതിം
ഇദമ്പി സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.
൨൩൧.
യഥിന്ദഖീലോ പഥവിസ്സിതോ
തഥൂപമം സപ്പുരിസം വദാമി, യോ അരിയസച്ചാനി അവെച്ച പസ്സതി;
ഇദമ്പി സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.
൨൩൨.
യേ അരിയസച്ചാനി വിഭാവയന്തി, ഗമ്ഭീരപഞ്ഞേന സുദേസിതാനി;
കിഞ്ചാപി തേ ഹൊന്തി ഭുസം പമത്താ, ന തേ ഭവം അട്ഠമമാദിയന്തി;
ഇദമ്പി സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന
൨൩൩.
സഹാവസ്സ ദസ്സനസമ്പദായ
സക്കായദിട്ഠി
൨൩൪.
ചതൂഹപായേഹി
ഇദമ്പി സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.
൨൩൫.
കിഞ്ചാപി സോ കമ്മ
അഭബ്ബ
ഇദമ്പി സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.
൨൩൬.
വനപ്പഗുമ്ബേ യഥ
തഥൂപമം ധമ്മവരം അദേസയി
ഇദമ്പി ബുദ്ധേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.
൨൩൭.
വരോ വരഞ്ഞൂ വരദോ വരാഹരോ, അനുത്തരോ ധമ്മവരം അദേസയി;
ഇദമ്പി ബുദ്ധേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.
൨൩൮.
ഖീണം
തേ ഖീണബീജാ അവിരൂള്ഹിഛന്ദാ, നിബ്ബന്തി
ഇദമ്പി സങ്ഘേ രതനം പണീതം, ഏതേന സച്ചേന സുവത്ഥി ഹോതു.
൨൩൯.
യാനീധ
തഥാഗതം ദേവമനുസ്സപൂജിതം, ബുദ്ധം നമസ്സാമ സുവത്ഥി ഹോതു.
൨൪൦.
യാനീധ ഭൂതാനി സമാഗതാനി, ഭുമ്മാനി വാ യാനി വ അന്തലിക്ഖേ;
തഥാഗതം ദേവമനുസ്സപൂജിതം, ധമ്മം നമസ്സാമ സുവത്ഥി ഹോതു.
൨൪൧.
യാനീധ ഭൂതാനി സമാഗതാനി, ഭുമ്മാനി വാ യാനി വ അന്തലിക്ഖേ;
തഥാഗതം ദേവമനുസ്സപൂജിതം, സങ്ഘം നമസ്സാമ സുവത്ഥി ഹോതൂതി.
രതനസുത്തം പഠമം നിട്ഠിതം.
൨. ആമഗന്ധസുത്തം
൨൪൨.
‘‘സാമാകചിങ്ഗൂലകചീനകാനി
ധമ്മേന ലദ്ധം സതമസ്നമാനാ
൨൪൩.
‘‘യദസ്നമാനോ സുകതം സുനിട്ഠിതം, പരേഹി ദിന്നം പയതം പണീതം;
സാലീനമന്നം
൨൪൪.
‘‘ന
സാലീനമന്നം പരിഭുഞ്ജമാനോ, സകുന്തമംസേഹി സുസങ്ഖതേഹി;
പുച്ഛാമി തം കസ്സപ ഏതമത്ഥം, കഥം പകാരോ തവ ആമഗന്ധോ’’.
൨൪൫.
‘‘പാണാതിപാതോ
അജ്ഝേനകുത്തം
൨൪൬.
‘‘യേ
നത്ഥികദിട്ഠീ വിസമാ ദുരന്നയാ, ഏസാമഗന്ധോ ന ഹി മംസഭോജനം.
൨൪൭.
‘‘യേ ലൂഖസാ ദാരുണാ പിട്ഠിമംസികാ
അദാനസീലാ ന ച ദെന്തി കസ്സചി, ഏസാമഗന്ധോ ന ഹി മംസഭോജനം.
൨൪൮.
‘‘കോധോ
മാനാതിമാനോ ച അസബ്ഭി സന്ഥവോ, ഏസാമഗന്ധോ ന ഹി മംസഭോജനം.
൨൪൯.
‘‘യേ പാപസീലാ ഇണഘാതസൂചകാ, വോഹാരകൂടാ ഇധ പാടിരൂപികാ
നരാധമാ യേധ കരൊന്തി കിബ്ബിസം, ഏസാമഗന്ധോ ന ഹി മംസഭോജനം.
൨൫൦.
‘‘യേ
ദുസ്സീലലുദ്ദാ ഫരുസാ അനാദരാ, ഏസാമഗന്ധോ
൨൫൧.
‘‘ഏതേസു ഗിദ്ധാ വിരുദ്ധാതിപാതിനോ, നിച്ചുയ്യുതാ പെച്ച തമം വജന്തി യേ;
പതന്തി സത്താ നിരയം അവംസിരാ, ഏസാമഗന്ധോ ന ഹി മംസഭോജനം.
൨൫൨.
‘‘ന മച്ഛമംസാനമനാസകത്തം
ഖരാജിനാനി നാഗ്ഗിഹുത്തസ്സുപസേവനാ, യേ വാപി ലോകേ അമരാ ബഹൂ തപാ;
മന്താഹുതീ യഞ്ഞമുതൂപസേവനാ, സോധെന്തി മച്ചം അവിതിണ്ണകങ്ഖം.
൨൫൩.
‘‘യോ തേസു
സങ്ഗാതിഗോ സബ്ബദുക്ഖപ്പഹീനോ, ന ലിപ്പതി
൨൫൪.
ഇച്ചേതമത്ഥം ഭഗവാ പുനപ്പുനം, അക്ഖാസി നം
ചിത്രാഹി ഗാഥാഹി മുനീ പകാസയി, നിരാമഗന്ധോ അസിതോ ദുരന്നയോ.
൨൫൫.
സുത്വാന
നീചമനോ വന്ദി തഥാഗതസ്സ, തത്ഥേവ പബ്ബജ്ജമരോചയിത്ഥാതി.
ആമഗന്ധസുത്തം ദുതിയം നിട്ഠിതം.
൩. ഹിരിസുത്തം
൨൫൬.
ഹിരിം
സയ്ഹാനി കമ്മാനി അനാദിയന്തം, നേസോ മമന്തി ഇതി നം വിജഞ്ഞാ.
൨൫൭.
അനന്വയം
അകരൊന്തം ഭാസമാനം, പരിജാനന്തി പണ്ഡിതാ.
൨൫൮.
ന
യസ്മിഞ്ച സേതി ഉരസീവ പുത്തോ, സ വേ മിത്തോ യോ പരേഹി അഭെജ്ജോ.
൨൫൯.
പാമുജ്ജകരണം ഠാനം, പസംസാവഹനം സുഖം;
ഫലാനിസംസോ ഭാവേതി, വഹന്തോ പോരിസം ധുരം.
൨൬൦.
പവിവേകരസം പിത്വാ, രസം ഉപസമസ്സ ച;
നിദ്ദരോ
ഹിരിസുത്തം തതിയം നിട്ഠിതം.
൪. മങ്ഗലസുത്തം
ഏവം
൨൬൧.
‘‘ബഹൂ ദേവാ മനുസ്സാ ച, മങ്ഗലാനി അചിന്തയും;
ആകങ്ഖമാനാ സൊത്ഥാനം, ബ്രൂഹി മങ്ഗലമുത്തമം’’.
൨൬൨.
‘‘അസേവനാ
പൂജാ ച പൂജനെയ്യാനം
൨൬൩.
‘‘പതിരൂപദേസവാസോ ച, പുബ്ബേ ച കതപുഞ്ഞതാ;
അത്തസമ്മാപണിധി
൨൬൪.
‘‘ബാഹുസച്ചഞ്ച
സുഭാസിതാ ച യാ വാചാ, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.
൨൬൫.
‘‘മാതാപിതു ഉപട്ഠാനം, പുത്തദാരസ്സ സങ്ഗഹോ;
അനാകുലാ
൨൬൬.
‘‘ദാനഞ്ച ധമ്മചരിയാ ച, ഞാതകാനഞ്ച സങ്ഗഹോ;
അനവജ്ജാനി കമ്മാനി, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.
൨൬൭.
‘‘ആരതീ വിരതീ പാപാ, മജ്ജപാനാ ച സംയമോ;
അപ്പമാദോ ച ധമ്മേസു, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.
൨൬൮.
‘‘ഗാരവോ
കാലേന ധമ്മസ്സവനം
൨൬൯.
‘‘ഖന്തീ ച സോവചസ്സതാ, സമണാനഞ്ച ദസ്സനം;
കാലേന ധമ്മസാകച്ഛാ, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.
൨൭൦.
‘‘തപോ ച ബ്രഹ്മചരിയഞ്ച, അരിയസച്ചാന ദസ്സനം;
നിബ്ബാനസച്ഛികിരിയാ ച, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.
൨൭൧.
‘‘ഫുട്ഠസ്സ ലോകധമ്മേഹി, ചിത്തം യസ്സ ന കമ്പതി;
അസോകം വിരജം ഖേമം, ഏതം മങ്ഗലമുത്തമം.
൨൭൨.
‘‘ഏതാദിസാനി കത്വാന, സബ്ബത്ഥമപരാജിതാ;
സബ്ബത്ഥ സൊത്ഥിം ഗച്ഛന്തി, തം തേസം മങ്ഗലമുത്തമ’’ന്തി.
മങ്ഗലസുത്തം ചതുത്ഥം നിട്ഠിതം.
൫. സൂചിലോമസുത്തം
ഏവം
അഥ ഖോ സൂചിലോമോ യക്ഖോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതോ കായം ഉപനാമേസി. അഥ ഖോ ഭഗവാ കായം അപനാമേസി. അഥ ഖോ സൂചിലോമോ യക്ഖോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച
‘‘പഞ്ഹം തം, സമണ, പുച്ഛിസ്സാമി. സചേ മേ ന ബ്യാകരിസ്സസി, ചിത്തം വാ തേ ഖിപിസ്സാമി, ഹദയം വാ തേ ഫാലെസ്സാമി, പാദേസു വാ ഗഹെത്വാ പാരഗങ്ഗായ ഖിപിസ്സാമീ’’തി.
‘‘ന ഖ്വാഹം തം, ആവുസോ, പസ്സാമി സദേവകേ ലോകേ സമാരകേ സബ്രഹ്മകേ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ യോ മേ ചിത്തം വാ ഖിപെയ്യ ഹദയം വാ ഫാലെയ്യ പാദേസു വാ ഗഹെത്വാ പാരഗങ്ഗായ ഖിപെയ്യ. അപി ച ത്വം, ആവുസോ, പുച്ഛ യദാകങ്ഖസീ’’തി. അഥ ഖോ സൂചിലോമോ യക്ഖോ ഭഗവന്തം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി –
൨൭൩.
‘‘രാഗോ ച ദോസോ ച കുതോനിദാനാ, അരതീ
കുതോ സമുട്ഠായ മനോവിതക്കാ, കുമാരകാ ധങ്കമിവൊസ്സജന്തി’’.
൨൭൪.
‘‘രാഗോ ച ദോസോ ച ഇതോനിദാനാ, അരതീ രതീ ലോമഹംസോ ഇതോജാ;
ഇതോ സമുട്ഠായ മനോവിതക്കാ, കുമാരകാ ധങ്കമിവൊസ്സജന്തി.
൨൭൪.
‘‘സ്നേഹജാ
പുഥൂ വിസത്താ കാമേസു, മാലുവാവ വിതതാവനേ.
൨൭൫.
‘‘യേ നം പജാനന്തി യതോനിദാനം, തേ നം വിനോദെന്തി സുണോഹി യക്ഖ;
തേ ദുത്തരം ഓഘമിമം തരന്തി, അതിണ്ണപുബ്ബം അപുനബ്ഭവായാ’’തി.
സൂചിലോമസുത്തം പഞ്ചമം നിട്ഠിതം.
൬. ധമ്മചരിയസുത്തം
൨൭൬.
ധമ്മചരിയം
പബ്ബജിതോപി ചേ ഹോതി, അഗാരാ അനഗാരിയം.
൨൭൭.
സോ ചേ മുഖരജാതികോ, വിഹേസാഭിരതോ മഗോ;
ജീവിതം
൨൭൮.
കലഹാഭിരതോ ഭിക്ഖു, മോഹധമ്മേന ആവുതോ;
അക്ഖാതമ്പി ന ജാനാതി, ധമ്മം ബുദ്ധേന ദേസിതം.
൨൭൯.
വിഹേസം ഭാവിതത്താനം, അവിജ്ജായ പുരക്ഖതോ;
സംകിലേസം ന ജാനാതി, മഗ്ഗം നിരയഗാമിനം.
൨൮൦.
വിനിപാതം സമാപന്നോ, ഗബ്ഭാ ഗബ്ഭം തമാ തമം;
സ വേ താദിസകോ ഭിക്ഖു, പെച്ച ദുക്ഖം നിഗച്ഛതി.
൨൮൧.
ഗൂഥകൂപോ യഥാ അസ്സ, സമ്പുണ്ണോ ഗണവസ്സികോ;
യോ ച ഏവരൂപോ അസ്സ, ദുബ്ബിസോധോ ഹി സാങ്ഗണോ.
൨൮൨.
യം ഏവരൂപം ജാനാഥ, ഭിക്ഖവോ ഗേഹനിസ്സിതം;
പാപിച്ഛം പാപസങ്കപ്പം, പാപആചാരഗോചരം.
൨൮൩.
സബ്ബേ
കാരണ്ഡവം
൨൮൪.
തതോ പലാപേ
നിദ്ധമിത്വാന പാപിച്ഛേ, പാപആചാരഗോചരേ.
൨൮൫.
സുദ്ധാ
തതോ സമഗ്ഗാ നിപകാ, ദുക്ഖസ്സന്തം കരിസ്സഥാതി.
ധമ്മചരിയസുത്തം
൭. ബ്രാഹ്മണധമ്മികസുത്തം
ഏവം
൨൮൬.
‘‘ഇസയോ പുബ്ബകാ ആസും, സഞ്ഞതത്താ തപസ്സിനോ;
പഞ്ച കാമഗുണേ ഹിത്വാ, അത്തദത്ഥമചാരിസും.
൨൮൭.
‘‘ന
സജ്ഝായധനധഞ്ഞാസും, ബ്രഹ്മം നിധിമപാലയും.
൨൮൮.
‘‘യം
സദ്ധാപകതമേസാനം, ദാതവേ തദമഞ്ഞിസും.
൨൮൯.
‘‘നാനാരത്തേഹി
ഫീതാ ജനപദാ രട്ഠാ, തേ നമസ്സിംസു ബ്രാഹ്മണേ.
൨൯൦.
‘‘അവജ്ഝാ ബ്രാഹ്മണാ ആസും, അജെയ്യാ ധമ്മരക്ഖിതാ;
ന നേ കോചി നിവാരേസി, കുലദ്വാരേസു സബ്ബസോ.
൨൯൧.
‘‘അട്ഠചത്താലീസം വസ്സാനി, (കോമാര) ബ്രഹ്മചരിയം ചരിംസു തേ;
വിജ്ജാചരണപരിയെട്ഠിം, അചരും ബ്രാഹ്മണാ പുരേ.
൨൯൨.
‘‘ന ബ്രാഹ്മണാ അഞ്ഞമഗമും, നപി ഭരിയം കിണിംസു തേ;
സമ്പിയേനേവ സംവാസം, സങ്ഗന്ത്വാ സമരോചയും.
൨൯൩.
‘‘അഞ്ഞത്ര തമ്ഹാ സമയാ, ഉതുവേരമണിം പതി;
അന്തരാ മേഥുനം ധമ്മം, നാസ്സു ഗച്ഛന്തി ബ്രാഹ്മണാ.
൨൯൪.
‘‘ബ്രഹ്മചരിയഞ്ച സീലഞ്ച, അജ്ജവം മദ്ദവം തപം;
സോരച്ചം അവിഹിംസഞ്ച, ഖന്തിഞ്ചാപി അവണ്ണയും.
൨൯൫.
‘‘യോ
സ വാപി മേഥുനം ധമ്മം, സുപിനന്തേപി നാഗമാ.
൨൯൬.
‘‘തസ്സ വത്തമനുസിക്ഖന്താ, ഇധേകേ വിഞ്ഞുജാതികാ;
ബ്രഹ്മചരിയഞ്ച സീലഞ്ച, ഖന്തിഞ്ചാപി അവണ്ണയും.
൨൯൭.
‘‘തണ്ഡുലം സയനം വത്ഥം, സപ്പിതേലഞ്ച യാചിയ;
ധമ്മേന സമോധാനെത്വാ, തതോ യഞ്ഞമകപ്പയും.
൨൯൮.
‘‘ഉപട്ഠിതസ്മിം
യഥാ മാതാ പിതാ ഭാതാ, അഞ്ഞേ വാപി ച ഞാതകാ;
ഗാവോ നോ പരമാ മിത്താ, യാസു ജായന്തി ഓസധാ.
൨൯൯.
‘‘അന്നദാ
ഏതമത്ഥവസം ഞത്വാ, നാസ്സു ഗാവോ ഹനിംസു തേ.
൩൦൦.
‘‘സുഖുമാലാ
ബ്രാഹ്മണാ സേഹി ധമ്മേഹി, കിച്ചാകിച്ചേസു ഉസ്സുകാ;
യാവ ലോകേ അവത്തിംസു, സുഖമേധിത്ഥയം പജാ.
൩൦൧.
‘‘തേസം ആസി വിപല്ലാസോ, ദിസ്വാന അണുതോ അണും;
രാജിനോ ച വിയാകാരം, നാരിയോ സമലങ്കതാ.
൩൦൨.
‘‘രഥേ ചാജഞ്ഞസംയുത്തേ, സുകതേ ചിത്തസിബ്ബനേ;
നിവേസനേ നിവേസേ ച, വിഭത്തേ ഭാഗസോ മിതേ.
൩൦൩.
‘‘ഗോമണ്ഡലപരിബ്യൂള്ഹം, നാരീവരഗണായുതം;
ഉളാരം മാനുസം ഭോഗം, അഭിജ്ഝായിംസു ബ്രാഹ്മണാ.
൩൦൪.
‘‘തേ തത്ഥ മന്തേ ഗന്ഥെത്വാ, ഒക്കാകം തദുപാഗമും;
പഹൂതധനധഞ്ഞോസി
യജസ്സു ബഹു തേ ധനം.
൩൦൫.
‘‘തതോ ച രാജാ സഞ്ഞത്തോ, ബ്രാഹ്മണേഹി രഥേസഭോ;
അസ്സമേധം പുരിസമേധം, സമ്മാപാസം വാജപെയ്യം നിരഗ്ഗളം;
ഏതേ
൩൦൬.
‘‘ഗാവോ സയനഞ്ച വത്ഥഞ്ച, നാരിയോ സമലങ്കതാ;
രഥേ ചാജഞ്ഞസംയുത്തേ, സുകതേ ചിത്തസിബ്ബനേ.
൩൦൭.
‘‘നിവേസനാനി രമ്മാനി, സുവിഭത്താനി ഭാഗസോ;
നാനാധഞ്ഞസ്സ പൂരെത്വാ, ബ്രാഹ്മണാനമദാ ധനം.
൩൦൮.
‘‘തേ
തേസം ഇച്ഛാവതിണ്ണാനം, ഭിയ്യോ തണ്ഹാ പവഡ്ഢഥ;
തേ തത്ഥ മന്തേ ഗന്ഥെത്വാ, ഒക്കാകം പുനമുപാഗമും.
൩൦൯.
‘‘യഥാ ആപോ ച പഥവീ ച, ഹിരഞ്ഞം ധനധാനിയം;
ഏവം ഗാവോ മനുസ്സാനം, പരിക്ഖാരോ സോ ഹി പാണിനം;
യജസ്സു ബഹു തേ വിത്തം, യജസ്സു ബഹു തേ ധനം.
൩൧൦.
‘‘തതോ ച രാജാ സഞ്ഞത്തോ, ബ്രാഹ്മണേഹി രഥേസഭോ;
നേകാ സതസഹസ്സിയോ, ഗാവോ യഞ്ഞേ അഘാതയി.
൩൧൧.
‘‘ന
ഗാവോ ഏളകസമാനാ, സോരതാ കുമ്ഭദൂഹനാ;
താ വിസാണേ ഗഹെത്വാന, രാജാ സത്ഥേന ഘാതയി.
൩൧൨.
‘‘തതോ
അധമ്മോ ഇതി പക്കന്ദും, യം സത്ഥം നിപതീ ഗവേ.
൩൧൩.
‘‘തയോ രോഗാ പുരേ ആസും, ഇച്ഛാ അനസനം ജരാ;
പസൂനഞ്ച സമാരമ്ഭാ, അട്ഠാനവുതിമാഗമും.
൩൧൪.
‘‘ഏസോ
അദൂസികായോ ഹഞ്ഞന്തി, ധമ്മാ ധംസന്തി
൩൧൫.
‘‘ഏവമേസോ അണുധമ്മോ, പോരാണോ വിഞ്ഞുഗരഹിതോ;
യത്ഥ ഏദിസകം പസ്സതി, യാജകം ഗരഹതീ
൩൧൬.
‘‘ഏവം ധമ്മേ വിയാപന്നേ, വിഭിന്നാ സുദ്ദവെസ്സികാ;
പുഥൂ വിഭിന്നാ ഖത്തിയാ, പതിം ഭരിയാവമഞ്ഞഥ.
൩൧൭.
‘‘ഖത്തിയാ
ജാതിവാദം നിരംകത്വാ
ഏവം വുത്തേ, തേ ബ്രാഹ്മണമഹാസാലാ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘അഭിക്കന്തം, ഭോ ഗോതമ…പേ॰
ബ്രാഹ്മണധമ്മികസുത്തം സത്തമം നിട്ഠിതം.
൮. നാവാസുത്തം
൩൧൮.
യസ്മാ
സോ പൂജിതോ തസ്മി പസന്നചിത്തോ, ബഹുസ്സുതോ പാതുകരോതി ധമ്മം.
൩൧൯.
തദട്ഠികത്വാന
വിഞ്ഞൂ വിഭാവീ നിപുണോ ച ഹോതി, യോ താദിസം ഭജതി അപ്പമത്തോ.
൩൨൦.
ഖുദ്ദഞ്ച ബാലം ഉപസേവമാനോ, അനാഗതത്ഥഞ്ച ഉസൂയകഞ്ച;
ഇധേവ ധമ്മം അവിഭാവയിത്വാ, അവിതിണ്ണകങ്ഖോ മരണം ഉപേതി.
൩൨൧.
യഥാ നരോ ആപഗമോതരിത്വാ, മഹോദകം സലിലം സീഘസോതം;
സോ വുയ്ഹമാനോ അനുസോതഗാമീ, കിം സോ പരേ സക്ഖതി താരയേതും.
൩൨൨.
തഥേവ ധമ്മം അവിഭാവയിത്വാ, ബഹുസ്സുതാനം അനിസാമയത്ഥം;
സയം അജാനം അവിതിണ്ണകങ്ഖോ, കിം
൩൨൩.
യഥാപി
സോ താരയേ തത്ഥ ബഹൂപി അഞ്ഞേ, തത്രൂപയഞ്ഞൂ കുസലോ മുതീമാ
൩൨൪.
ഏവമ്പി
സോ ഖോ പരേ നിജ്ഝപയേ പജാനം, സോതാവധാനൂപനിസൂപപന്നേ.
൩൨൫.
തസ്മാ ഹവേ സപ്പുരിസം ഭജേഥ, മേധാവിനഞ്ചേവ ബഹുസ്സുതഞ്ച;
അഞ്ഞായ അത്ഥം പടിപജ്ജമാനോ, വിഞ്ഞാതധമ്മോ സ സുഖം
നാവാസുത്തം അട്ഠമം നിട്ഠിതം.
൯. കിംസീലസുത്തം
൩൨൬.
‘‘കിംസീലോ
നരോ സമ്മാ നിവിട്ഠസ്സ, ഉത്തമത്ഥഞ്ച പാപുണേ’’.
൩൨൭.
‘‘വുഡ്ഢാപചായീ അനുസൂയകോ സിയാ, കാലഞ്ഞൂ
ധമ്മിം കഥം ഏരയിതം ഖണഞ്ഞൂ, സുണെയ്യ സക്കച്ച സുഭാസിതാനി.
൩൨൮.
‘‘കാലേന ഗച്ഛേ ഗരൂനം സകാസം, ഥമ്ഭം നിരംകത്വാ
അത്ഥം
൩൨൯.
‘‘ധമ്മാരാമോ ധമ്മരതോ, ധമ്മേ ഠിതോ ധമ്മവിനിച്ഛയഞ്ഞൂ;
നേവാചരേ ധമ്മസന്ദോസവാദം, തച്ഛേഹി നീയേഥ സുഭാസിതേഹി.
൩൩൦.
‘‘ഹസ്സം ജപ്പം പരിദേവം പദോസം, മായാകതം കുഹനം ഗിദ്ധി മാനം;
സാരമ്ഭം കക്കസം കസാവഞ്ച മുച്ഛം
൩൩൧.
‘‘വിഞ്ഞാതസാരാനി സുഭാസിതാനി, സുതഞ്ച വിഞ്ഞാതസമാധിസാരം;
ന തസ്സ പഞ്ഞാ ച സുതഞ്ച വഡ്ഢതി, യോ സാഹസോ ഹോതി നരോ പമത്തോ.
൩൩൨.
‘‘ധമ്മേ
അനുത്തരാ
തേ സന്തിസോരച്ചസമാധിസണ്ഠിതാ,
സുതസ്സ പഞ്ഞായ ച സാരമജ്ഝഗൂ’’തി.
കിംസീലസുത്തം നവമം നിട്ഠിതം.
൧൦. ഉട്ഠാനസുത്തം
൩൩൩.
ഉട്ഠഹഥ നിസീദഥ, കോ അത്ഥോ സുപിതേന വോ;
ആതുരാനഞ്ഹി കാ നിദ്ദാ, സല്ലവിദ്ധാന രുപ്പതം.
൩൩൪.
ഉട്ഠഹഥ
മാ വോ പമത്തേ വിഞ്ഞായ, മച്ചുരാജാ അമോഹയിത്ഥ വസാനുഗേ.
൩൩൫.
യായ ദേവാ മനുസ്സാ ച, സിതാ തിട്ഠന്തി അത്ഥികാ;
തരഥേതം വിസത്തികം, ഖണോ വോ
ഖണാതീതാ ഹി സോചന്തി, നിരയമ്ഹി സമപ്പിതാ.
൩൩൬.
പമാദോ രജോ പമാദോ, പമാദാനുപതിതോ രജോ;
അപ്പമാദേന വിജ്ജായ, അബ്ബഹേ
ഉട്ഠാനസുത്തം ദസമം നിട്ഠിതം.
൧൧. രാഹുലസുത്തം
൩൩൭.
‘‘കച്ചി
ഉക്കാധാരോ
൩൩൮.
‘‘നാഹം അഭിണ്ഹസംവാസാ, അവജാനാമി പണ്ഡിതം;
ഉക്കാധാരോ മനുസ്സാനം, നിച്ചം അപചിതോ മയാ’’.
൩൩൯.
‘‘പഞ്ച
സദ്ധായ ഘരാ നിക്ഖമ്മ, ദുക്ഖസ്സന്തകരോ ഭവ.
൩൪൦.
‘‘മിത്തേ ഭജസ്സു കല്യാണേ, പന്തഞ്ച സയനാസനം;
വിവിത്തം അപ്പനിഗ്ഘോസം, മത്തഞ്ഞൂ ഹോഹി ഭോജനേ.
൩൪൧.
‘‘ചീവരേ
ഏതേസു തണ്ഹം മാകാസി, മാ ലോകം പുനരാഗമി.
൩൪൨.
‘‘സംവുതോ പാതിമൊക്ഖസ്മിം, ഇന്ദ്രിയേസു ച പഞ്ചസു;
സതി കായഗതാത്യത്ഥു, നിബ്ബിദാബഹുലോ ഭവ.
൩൪൩.
‘‘നിമിത്തം പരിവജ്ജേഹി, സുഭം രാഗൂപസഞ്ഹിതം;
അസുഭായ ചിത്തം ഭാവേഹി, ഏകഗ്ഗം സുസമാഹിതം.
൩൪൪.
‘‘അനിമിത്തഞ്ച ഭാവേഹി, മാനാനുസയമുജ്ജഹ;
തതോ മാനാഭിസമയാ, ഉപസന്തോ ചരിസ്സതീ’’തി.
ഇത്ഥം സുദം ഭഗവാ ആയസ്മന്തം രാഹുലം ഇമാഹി ഗാഥാഹി അഭിണ്ഹം ഓവദതീതി.
രാഹുലസുത്തം ഏകാദസമം നിട്ഠിതം.
൧൨. നിഗ്രോധകപ്പസുത്തം
ഏവം
൩൪൫.
‘‘പുച്ഛാമ
അഗ്ഗാളവേ കാലമകാസി ഭിക്ഖു, ഞാതോ യസസ്സീ അഭിനിബ്ബുതത്തോ.
൩൪൬.
‘‘നിഗ്രോധകപ്പോ
സോ തം നമസ്സം അചരി മുത്യപെക്ഖോ, ആരദ്ധവീരിയോ ദള്ഹധമ്മദസ്സീ.
൩൪൭.
‘‘തം സാവകം സക്യ
സമവട്ഠിതാ നോ സവനായ സോതാ, തുവം നോ സത്ഥാ ത്വമനുത്തരോസി.
൩൪൮.
‘‘ഛിന്ദേവ നോ വിചികിച്ഛം ബ്രൂഹി മേതം, പരിനിബ്ബുതം വേദയ ഭൂരിപഞ്ഞ;
മജ്ഝേവ
൩൪൯.
‘‘യേ കേചി ഗന്ഥാ ഇധ മോഹമഗ്ഗാ, അഞ്ഞാണപക്ഖാ വിചികിച്ഛഠാനാ;
തഥാഗതം
൩൫൦.
‘‘നോ
തമോവസ്സ നിവുതോ സബ്ബലോകോ, ന
൩൫൧.
‘‘ധീരാ
വിപസ്സിനം ജാനമുപാഗമുമ്ഹാ
൩൫൨.
‘‘ഖിപ്പം ഗിരം ഏരയ വഗ്ഗു വഗ്ഗും, ഹംസോവ പഗ്ഗയ്ഹ സണികം
ബിന്ദുസ്സരേന സുവികപ്പിതേന, സബ്ബേവ തേ ഉജ്ജുഗതാ സുണോമ.
൩൫൩.
‘‘പഹീനജാതിമരണം അസേസം, നിഗ്ഗയ്ഹ ധോനം
ന കാമകാരോ ഹി പുഥുജ്ജനാനം, സങ്ഖെയ്യകാരോ ച
൩൫൪.
‘‘സമ്പന്നവെയ്യാകരണം തവേദം, സമുജ്ജുപഞ്ഞസ്സ
അയമഞ്ജലീ പച്ഛിമോ സുപ്പണാമിതോ, മാ മോഹയീ ജാനമനോമപഞ്ഞ.
൩൫൫.
‘‘പരോവരം
വാരിം യഥാ
൩൫൬.
‘‘യദത്ഥികം
നിബ്ബായി സോ ആദു സഉപാദിസേസോ, യഥാ വിമുത്തോ അഹു തം സുണോമ’’.
൩൫൭.
‘‘അച്ഛെച്ഛി
കണ്ഹസ്സ
അതാരി ജാതിം മരണം അസേസം,’’
ഇച്ചബ്രവീ ഭഗവാ പഞ്ചസെട്ഠോ.
൩൫൮.
‘‘ഏസ സുത്വാ പസീദാമി, വചോ തേ ഇസിസത്തമ;
അമോഘം കിര മേ പുട്ഠം, ന മം വഞ്ചേസി ബ്രാഹ്മണോ.
൩൫൯.
‘‘യഥാവാദീ
അച്ഛിദാ മച്ചുനോ ജാലം, തതം മായാവിനോ ദള്ഹം.
൩൬൦.
‘‘അദ്ദസാ ഭഗവാ ആദിം, ഉപാദാനസ്സ കപ്പിയോ;
അച്ചഗാ വത കപ്പായനോ, മച്ചുധെയ്യം സുദുത്തര’’ന്തി.
നിഗ്രോധകപ്പസുത്തം ദ്വാദസമം നിട്ഠിതം.
൧൩. സമ്മാപരിബ്ബാജനീയസുത്തം
൩൬൧.
‘‘പുച്ഛാമി
തിണ്ണം പാരങ്ഗതം പരിനിബ്ബുതം ഠിതത്തം;
നിക്ഖമ്മ ഘരാ പനുജ്ജ കാമേ, കഥം ഭിക്ഖു
സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ’’.
൩൬൨.
‘‘യസ്സ മങ്ഗലാ സമൂഹതാ, (ഇതി ഭഗവാ)
ഉപ്പാതാ സുപിനാ ച ലക്ഖണാ ച;
സോ മങ്ഗലദോസവിപ്പഹീനോ,
സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ.
൩൬൩.
‘‘രാഗം വിനയേഥ മാനുസേസു, ദിബ്ബേസു കാമേസു ചാപി ഭിക്ഖു;
അതിക്കമ്മ ഭവം സമെച്ച ധമ്മം, സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ.
൩൬൪.
‘‘വിപിട്ഠികത്വാന
അനുരോധവിരോധവിപ്പഹീനോ, സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ.
൩൬൫.
‘‘ഹിത്വാന
സംയോജനിയേഹി വിപ്പമുത്തോ, സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ.
൩൬൬.
‘‘ന
സോ അനിസ്സിതോ അനഞ്ഞനെയ്യോ, സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ.
൩൬൭.
‘‘വചസാ
നിബ്ബാനപദാഭിപത്ഥയാനോ, സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ.
൩൬൮.
‘‘യോ വന്ദതി മന്തി നുണ്ണമെയ്യ
ലദ്ധാ പരഭോജനം ന മജ്ജേ, സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ.
൩൬൯.
‘‘ലോഭഞ്ച ഭവഞ്ച വിപ്പഹായ, വിരതോ ഛേദനബന്ധനാ ച
സോ തിണ്ണകഥംകഥോ വിസല്ലോ, സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ.
൩൭൦.
‘‘സാരുപ്പം
യഥാ തഥിയം വിദിത്വാ ധമ്മം, സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ.
൩൭൧.
‘‘യസ്സാനുസയാ
സോ നിരാസോ
൩൭൨.
‘‘ആസവഖീണോ
ദന്തോ പരിനിബ്ബുതോ ഠിതത്തോ, സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ.
൩൭൩.
‘‘സദ്ധോ സുതവാ നിയാമദസ്സീ, വഗ്ഗഗതേസു ന വഗ്ഗസാരി ധീരോ;
ലോഭം ദോസം വിനെയ്യ പടിഘം, സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ.
൩൭൪.
‘‘സംസുദ്ധജിനോ വിവട്ടച്ഛദോ, ധമ്മേസു വസീ പാരഗൂ അനേജോ;
സങ്ഖാരനിരോധഞാണകുസലോ
൩൭൫.
‘‘അതീതേസു അനാഗതേസു ചാപി, കപ്പാതീതോ അതിച്ചസുദ്ധിപഞ്ഞോ;
സബ്ബായതനേഹി വിപ്പമുത്തോ, സമ്മാ സോ ലോകേ പരിബ്ബജെയ്യ.
൩൭൬.
‘‘അഞ്ഞായ
സബ്ബുപധീനം പരിക്ഖയാനോ
൩൭൭.
‘‘അദ്ധാ
സബ്ബസംയോജനയോഗവീതിവത്തോ
സമ്മാപരിബ്ബാജനീയസുത്തം തേരസമം നിട്ഠിതം.
൧൪. ധമ്മികസുത്തം
ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. അഥ ഖോ ധമ്മികോ ഉപാസകോ
൩൭൮.
‘‘പുച്ഛാമി തം ഗോതമ ഭൂരിപഞ്ഞ, കഥംകരോ സാവകോ സാധു ഹോതി;
യോ വാ അഗാരാ അനഗാരമേതി, അഗാരിനോ വാ പനുപാസകാസേ.
൩൭൯.
‘‘തുവഞ്ഹി ലോകസ്സ സദേവകസ്സ, ഗതിം പജാനാസി പരായണഞ്ച;
ന ചത്ഥി തുല്യോ നിപുണത്ഥദസ്സീ, തുവഞ്ഹി ബുദ്ധം പവരം വദന്തി.
൩൮൦.
‘‘സബ്ബം തുവം ഞാണമവെച്ച ധമ്മം, പകാസേസി സത്തേ അനുകമ്പമാനോ;
വിവട്ടച്ഛദോസി സമന്തചക്ഖു, വിരോചസി വിമലോ സബ്ബലോകേ.
൩൮൧.
‘‘ആഗഞ്ഛി
സോപി തയാ മന്തയിത്വാജ്ഝഗമാ, സാധൂതി സുത്വാന പതീതരൂപോ.
൩൮൨.
‘‘രാജാപി
തസ്സാപി ത്വം പുച്ഛിതോ ബ്രൂസി ധീര, സോ ചാപി സുത്വാന പതീതരൂപോ.
൩൮൩.
‘‘യേ കേചിമേ തിത്ഥിയാ വാദസീലാ, ആജീവകാ വാ യദി വാ നിഗണ്ഠാ;
പഞ്ഞായ തം നാതിതരന്തി സബ്ബേ, ഠിതോ വജന്തം വിയ സീഘഗാമിം.
൩൮൪.
‘‘യേ കേചിമേ ബ്രാഹ്മണാ വാദസീലാ, വുദ്ധാ ചാപി ബ്രാഹ്മണാ സന്തി കേചി;
സബ്ബേ തയി അത്ഥബദ്ധാ ഭവന്തി, യേ ചാപി അഞ്ഞേ വാദിനോ മഞ്ഞമാനാ.
൩൮൫.
‘‘അയഞ്ഹി ധമ്മോ നിപുണോ സുഖോ ച, യോയം തയാ ഭഗവാ സുപ്പവുത്തോ;
തമേവ സബ്ബേപി
൩൮൬.
‘‘സബ്ബേപി മേ ഭിക്ഖവോ സന്നിസിന്നാ, ഉപാസകാ ചാപി തഥേവ സോതും;
സുണന്തു ധമ്മം വിമലേനാനുബുദ്ധം, സുഭാസിതം
൩൮൭.
‘‘സുണാഥ മേ ഭിക്ഖവോ സാവയാമി വോ, ധമ്മം ധുതം തഞ്ച ചരാഥ സബ്ബേ;
ഇരിയാപഥം
൩൮൮.
‘‘നോ വേ വികാലേ വിചരെയ്യ ഭിക്ഖു, ഗാമേ ച പിണ്ഡായ ചരെയ്യ കാലേ;
അകാലചാരിഞ്ഹി സജന്തി സങ്ഗാ, തസ്മാ വികാലേ ന ചരന്തി ബുദ്ധാ.
൩൮൯.
‘‘രൂപാ
ഏതേസു ധമ്മേസു വിനെയ്യ ഛന്ദം, കാലേന സോ പവിസേ പാതരാസം.
൩൯൦.
‘‘പിണ്ഡഞ്ച ഭിക്ഖു സമയേന ലദ്ധാ, ഏകോ പടിക്കമ്മ രഹോ നിസീദേ;
അജ്ഝത്തചിന്തീ ന മനോ ബഹിദ്ധാ, നിച്ഛാരയേ സങ്ഗഹിതത്തഭാവോ.
൩൯൧.
‘‘സചേപി സോ സല്ലപേ സാവകേന, അഞ്ഞേന വാ കേനചി ഭിക്ഖുനാ വാ;
ധമ്മം
൩൯൨.
‘‘വാദഞ്ഹി
തതോ തതോ നേ പസജന്തി സങ്ഗാ, ചിത്തഞ്ഹി തേ തത്ഥ ഗമെന്തി ദൂരേ.
൩൯൩.
‘‘പിണ്ഡം വിഹാരം സയനാസനഞ്ച, ആപഞ്ച സങ്ഘാടിരജൂപവാഹനം;
സുത്വാന ധമ്മം സുഗതേന ദേസിതം, സങ്ഖായ സേവേ വരപഞ്ഞസാവകോ.
൩൯൪.
‘‘തസ്മാ ഹി പിണ്ഡേ സയനാസനേ ച, ആപേ ച സങ്ഘാടിരജൂപവാഹനേ;
ഏതേസു
൩൯൫.
‘‘ഗഹട്ഠവത്തം പന വോ വദാമി, യഥാകരോ സാവകോ സാധു ഹോതി;
ന ഹേസ
൩൯൬.
‘‘പാണം
സബ്ബേസു
൩൯൭.
‘‘തതോ അദിന്നം പരിവജ്ജയെയ്യ, കിഞ്ചി ക്വചി സാവകോ ബുജ്ഝമാനോ;
ന ഹാരയേ ഹരതം നാനുജഞ്ഞാ, സബ്ബം അദിന്നം പരിവജ്ജയെയ്യ.
൩൯൮.
‘‘അബ്രഹ്മചരിയം പരിവജ്ജയെയ്യ, അങ്ഗാരകാസും ജലിതംവ വിഞ്ഞൂ;
അസമ്ഭുണന്തോ പന ബ്രഹ്മചരിയം, പരസ്സ ദാരം ന അതിക്കമെയ്യ.
൩൯൯.
‘‘സഭഗ്ഗതോ വാ പരിസഗ്ഗതോ വാ, ഏകസ്സ വേകോ
ന ഭാണയേ ഭണതം നാനുജഞ്ഞാ, സബ്ബം അഭൂതം പരിവജ്ജയെയ്യ.
൪൦൦.
‘‘മജ്ജഞ്ച പാനം ന സമാചരെയ്യ, ധമ്മം ഇമം രോചയേ യോ ഗഹട്ഠോ;
ന പായയേ പിവതം നാനുജഞ്ഞാ, ഉമ്മാദനന്തം ഇതി നം വിദിത്വാ.
൪൦൧.
‘‘മദാ ഹി പാപാനി കരൊന്തി ബാലാ, കാരെന്തി ചഞ്ഞേപി ജനേ പമത്തേ;
ഏതം
൪൦൨.
‘‘പാണം
അബ്രഹ്മചരിയാ വിരമെയ്യ മേഥുനാ, രത്തിം ന ഭുഞ്ജെയ്യ വികാലഭോജനം.
൪൦൩.
‘‘മാലം
ഏതഞ്ഹി അട്ഠങ്ഗികമാഹുപോസഥം, ബുദ്ധേന ദുക്ഖന്തഗുനാ പകാസിതം.
൪൦൪.
‘‘തതോ ച പക്ഖസ്സുപവസ്സുപോസഥം, ചാതുദ്ദസിം പഞ്ചദസിഞ്ച അട്ഠമിം;
പാടിഹാരിയപക്ഖഞ്ച പസന്നമാനസോ, അട്ഠങ്ഗുപേതം സുസമത്തരൂപം.
൪൦൫.
‘‘തതോ ച പാതോ ഉപവുത്ഥുപോസഥോ, അന്നേന പാനേന ച ഭിക്ഖുസങ്ഘം;
പസന്നചിത്തോ അനുമോദമാനോ, യഥാരഹം സംവിഭജേഥ വിഞ്ഞൂ.
൪൦൬.
‘‘ധമ്മേന മാതാപിതരോ ഭരെയ്യ, പയോജയേ ധമ്മികം സോ വണിജ്ജം;
ഏതം
ധമ്മികസുത്തം ചുദ്ദസമം നിട്ഠിതം.
ചൂളവഗ്ഗോ ദുതിയോ നിട്ഠിതോ.
തസ്സുദ്ദാനം
രതനാമഗന്ധോ ഹിരി ച, മങ്ഗലം സൂചിലോമേന;
ധമ്മചരിയഞ്ച ബ്രാഹ്മണോ
രാഹുലോ പുന കപ്പോ ച, പരിബ്ബാജനിയം തഥാ;
ധമ്മികഞ്ച വിദുനോ ആഹു, ചൂളവഗ്ഗന്തി ചുദ്ദസാതി.