൧൬. മഹാനിപാതോ
൧. സുമേധാഥേരീഗാഥാ
൪൫൦.
മന്താവതിയാ
ധീതാ ആസിം സുമേധാ, പസാദിതാ സാസനകരേഹി.
൪൫൧.
സീലവതീ ചിത്തകഥാ, ബഹുസ്സുതാ ബുദ്ധസാസനേ വിനീതാ;
മാതാപിതരോ ഉപഗമ്മ, ഭണതി ‘‘ഉഭയോ നിസാമേഥ.
൪൫൨.
‘‘നിബ്ബാനാഭിരതാഹം, അസസ്സതം ഭവഗതം യദിപി ദിബ്ബം;
കിമങ്ഗം പന
൪൫൩.
‘‘കാമാ കടുകാ ആസീവിസൂപമാ, യേസു മുച്ഛിതാ ബാലാ;
തേ ദീഘരത്തം നിരയേ, സമപ്പിതാ ഹഞ്ഞന്തേ ദുക്ഖിതാ
൪൫൪.
‘‘സോചന്തി പാപകമ്മാ, വിനിപാതേ പാപവദ്ധിനോ സദാ;
കായേന ച വാചായ ച, മനസാ ച അസംവുതാ ബാലാ.
൪൫൫.
‘‘ബാലാ
ദേസന്തേ
൪൫൬.
‘‘സച്ചാനി
അഭിനന്ദന്തി ഭവഗതം, പിഹെന്തി ദേവേസു ഉപപത്തിം.
൪൫൭.
‘‘ദേവേസുപി ഉപപത്തി, അസസ്സതാ ഭവഗതേ അനിച്ചമ്ഹി;
ന ച സന്തസന്തി ബാലാ, പുനപ്പുനം ജായിതബ്ബസ്സ.
൪൫൮.
‘‘ചത്താരോ വിനിപാതാ, ദുവേ
ന ച വിനിപാതഗതാനം, പബ്ബജ്ജാ അത്ഥി നിരയേസു.
൪൫൯.
‘‘അനുജാനാഥ മം ഉഭയോ, പബ്ബജിതും ദസബലസ്സ പാവചനേ;
അപ്പൊസ്സുക്കാ ഘടിസ്സം, ജാതിമരണപ്പഹാനായ.
൪൬൦.
‘‘കിം ഭവഗതേ
ഭവതണ്ഹായ നിരോധാ, അനുജാനാഥ പബ്ബജിസ്സാമി.
൪൬൧.
‘‘ബുദ്ധാനം
സീലാനി ബ്രഹ്മചരിയം, യാവജീവം ന ദൂസെയ്യം’’.
൪൬൨.
ഏവം ഭണതി സുമേധാ, മാതാപിതരോ ‘‘ന താവ ആഹാരം;
ആഹരിസ്സം
൪൬൩.
മാതാ ദുക്ഖിതാ രോദതി പിതാ ച, അസ്സാ സബ്ബസോ സമഭിഹതോ;
ഘടെന്തി സഞ്ഞാപേതും, പാസാദതലേ ഛമാപതിതം.
൪൬൪.
‘‘ഉട്ഠേഹി പുത്തക കിം സോചിതേന, ദിന്നാസി വാരണവതിമ്ഹി;
രാജാ
൪൬൫.
‘‘അഗ്ഗമഹേസീ ഭവിസ്സസി, അനികരത്തസ്സ രാജിനോ ഭരിയാ;
സീലാനി ബ്രഹ്മചരിയം, പബ്ബജ്ജാ ദുക്കരാ പുത്തക.
൪൬൬.
‘‘രജ്ജേ ആണാധനമിസ്സരിയം, ഭോഗാ സുഖാ ദഹരികാസി;
ഭുഞ്ജാഹി കാമഭോഗേ, വാരെയ്യം ഹോതു തേ പുത്ത’’.
൪൬൭.
അഥ നേ ഭണതി സുമേധാ, ‘‘മാ ഏദിസികാനി ഭവഗതമസാരം;
പബ്ബജ്ജാ വാ ഹോഹിതി, മരണം വാ മേ ന ചേവ വാരെയ്യം.
൪൬൮.
‘‘കിമിവ
അഭിസംവിസെയ്യം ഭസ്തം, അസകിം പഗ്ഘരിതം അസുചിപുണ്ണം.
൪൬൯.
‘‘കിമിവ
കിമികുലാലയം സകുണഭത്തം, കളേവരം കിസ്സ ദിയ്യതി.
൪൭൦.
‘‘നിബ്ബുയ്ഹതി സുസാനം, അചിരം കായോ അപേതവിഞ്ഞാണോ;
ഛുദ്ധോ
൪൭൧.
‘‘ഛുദ്ധൂന
നിയകാ മാതാപിതരോ, കിം പന സാധാരണാ ജനതാ.
൪൭൨.
‘‘അജ്ഝോസിതാ അസാരേ, കളേവരേ അട്ഠിന്ഹാരുസങ്ഘാതേ;
ഖേളസ്സുച്ചാരസ്സവ, പരിപുണ്ണേ
൪൭൩.
‘‘യോ
ഗന്ധസ്സ അസഹമാനാ, സകാപി മാതാ ജിഗുച്ഛെയ്യ.
൪൭൪.
‘‘ഖന്ധധാതുആയതനം, സങ്ഖതം ജാതിമൂലകം ദുക്ഖം;
യോനിസോ അനുവിചിനന്തീ, വാരെയ്യം കിസ്സ ഇച്ഛെയ്യം.
൪൭൫.
‘‘ദിവസേ ദിവസേ തിസത്തി, സതാനി നവനവാ പതെയ്യും കായമ്ഹി;
വസ്സസതമ്പി ച ഘാതോ, സെയ്യോ ദുക്ഖസ്സ ചേവം ഖയോ.
൪൭൬.
‘‘അജ്ഝുപഗച്ഛേ ഘാതം, യോ വിഞ്ഞായേവം സത്ഥുനോ വചനം;
‘ദീഘോ തേസം
൪൭൭.
‘‘ദേവേസു മനുസ്സേസു ച, തിരച്ഛാനയോനിയാ അസുരകായേ;
പേതേസു
൪൭൮.
‘‘ഘാതാ നിരയേസു ബഹൂ, വിനിപാതഗതസ്സ പീളിയമാനസ്സ
ദേവേസുപി അത്താണം, നിബ്ബാനസുഖാ പരം നത്ഥി.
൪൭൯.
‘‘പത്താ തേ നിബ്ബാനം, യേ യുത്താ ദസബലസ്സ പാവചനേ;
അപ്പൊസ്സുക്കാ ഘടെന്തി, ജാതിമരണപ്പഹാനായ.
൪൮൦.
‘‘അജ്ജേവ താതഭിനിക്ഖമിസ്സം, ഭോഗേഹി കിം അസാരേഹി;
നിബ്ബിന്നാ മേ കാമാ, വന്തസമാ താലവത്ഥുകതാ’’.
൪൮൧.
സാ ചേവം ഭണതി പിതരമനീകരത്തോ ച യസ്സ സാ ദിന്നാ;
ഉപയാസി വാരണവതേ, വാരെയ്യമുപട്ഠിതേ കാലേ.
൪൮൨.
അഥ അസിതനിചിതമുദുകേ, കേസേ ഖഗ്ഗേന ഛിന്ദിയ സുമേധാ;
പാസാദം പിദഹിത്വാ
൪൮൩.
സാ
പാസാദേ ച
൪൮൪.
സാ ച മനസി കരോതി, അനീകരത്തോ ച ആരുഹീ തുരിതം;
മണികനകഭൂസിതങ്ഗോ, കതഞ്ജലീ യാചതി സുമേധം.
൪൮൫.
‘‘രജ്ജേ ആണാധനമിസ്സരിയം, ഭോഗാ സുഖാ ദഹരികാസി;
ഭുഞ്ജാഹി കാമഭോഗേ, കാമസുഖാ ദുല്ലഭാ ലോകേ.
൪൮൬.
‘‘നിസ്സട്ഠം
മാ ദുമ്മനാ അഹോസി, മാതാപിതരോ തേ ദുക്ഖിതാ’’
൪൮൭.
തം തം ഭണതി സുമേധാ, കാമേഹി അനത്ഥികാ വിഗതമോഹാ;
‘‘മാ കാമേ അഭിനന്ദി, കാമെസ്വാദീനവം പസ്സ.
൪൮൮.
‘‘ചാതുദ്ദീപോ രാജാ മന്ധാതാ, ആസി കാമഭോഗിന മഗ്ഗോ;
അതിത്തോ
൪൮൯.
‘‘സത്ത രതനാനി വസ്സെയ്യ, വുട്ഠിമാ ദസദിസാ സമന്തേന;
ന ചത്ഥി തിത്തി കാമാനം, അതിത്താവ മരന്തി നരാ.
൪൯൦.
‘‘അസിസൂനൂപമാ കാമാ, കാമാ സപ്പസിരോപമാ;
ഉക്കോപമാ അനുദഹന്തി, അട്ഠികങ്കല
൪൯൧.
‘‘അനിച്ചാ അദ്ധുവാ കാമാ, ബഹുദുക്ഖാ മഹാവിസാ;
അയോഗുളോവ സന്തത്തോ, അഘമൂലാ ദുഖപ്ഫലാ.
൪൯൨.
‘‘രുക്ഖപ്ഫലൂപമാ കാമാ, മംസപേസൂപമാ ദുഖാ;
സുപിനോപമാ
൪൯൩.
‘‘സത്തിസൂലൂപമാ കാമാ, രോഗോ ഗണ്ഡോ അഘം നിഘം;
അങ്ഗാരകാസുസദിസാ, അഘമൂലം ഭയം വധോ.
൪൯൪.
‘‘ഏവം ബഹുദുക്ഖാ കാമാ, അക്ഖാതാ അന്തരായികാ;
ഗച്ഛഥ ന മേ ഭഗവതേ, വിസ്സാസോ അത്ഥി അത്തനോ.
൪൯൫.
‘‘കിം മമ പരോ കരിസ്സതി, അത്തനോ സീസമ്ഹി ഡയ്ഹമാനമ്ഹി;
അനുബന്ധേ ജരാമരണേ, തസ്സ ഘാതായ ഘടിതബ്ബം’’.
൪൯൬.
ദ്വാരം
ദിസ്വാന ഛമം നിസിന്നേ, രോദന്തേ ഇദമവോചം.
൪൯൭.
‘‘ദീഘോ ബാലാനം സംസാരോ, പുനപ്പുനഞ്ച രോദതം;
അനമതഗ്ഗേ പിതു മരണേ, ഭാതു വധേ അത്തനോ ച വധേ.
൪൯൮.
‘‘അസ്സു ഥഞ്ഞം രുധിരം, സംസാരം അനമതഗ്ഗതോ സരഥ;
സത്താനം സംസരതം, സരാഹി അട്ഠീനഞ്ച സന്നിചയം.
൪൯൯.
‘‘സര
സര ഏകകപ്പമട്ഠീനം, സഞ്ചയം വിപുലേന സമം.
൫൦൦.
‘‘അനമതഗ്ഗേ
കോലട്ഠിമത്തഗുളികാ, മാതാ മാതുസ്വേവ നപ്പഹൊന്തി.
൫൦൧.
‘‘തിണകട്ഠസാഖാപലാസം
ചതുരങ്ഗുലികാ ഘടികാ, പിതുപിതുസ്വേവ നപ്പഹൊന്തി.
൫൦൨.
‘‘സര കാണകച്ഛപം പുബ്ബസമുദ്ദേ, അപരതോ ച യുഗഛിദ്ദം;
സിരം
൫൦൩.
‘‘സര രൂപം ഫേണപിണ്ഡോപമസ്സ, കായകലിനോ അസാരസ്സ;
ഖന്ധേ പസ്സ അനിച്ചേ, സരാഹി നിരയേ ബഹുവിഘാതേ.
൫൦൪.
‘‘സര കടസിം വഡ്ഢെന്തേ, പുനപ്പുനം താസു താസു ജാതീസു;
സര കുമ്ഭീലഭയാനി ച, സരാഹി ചത്താരി സച്ചാനി.
൫൦൫.
‘‘അമതമ്ഹി വിജ്ജമാനേ, കിം തവ പഞ്ചകടുകേന പീതേന;
സബ്ബാ ഹി കാമരതിയോ, കടുകതരാ പഞ്ചകടുകേന.
൫൦൬.
‘‘അമതമ്ഹി വിജ്ജമാനേ, കിം തവ കാമേഹി യേ പരിളാഹാ
സബ്ബാ ഹി കാമരതിയോ, ജലിതാ കുഥിതാ കമ്പിതാ സന്താപിതാ.
൫൦൭.
‘‘അസപത്തമ്ഹി സമാനേ, കിം തവ കാമേഹി യേ ബഹുസപത്താ;
രാജഗ്ഗിചോരഉദകപ്പിയേഹി, സാധാരണാ കാമാ ബഹുസപത്താ.
൫൦൮.
‘‘മൊക്ഖമ്ഹി വിജ്ജമാനേ, കിം തവ കാമേഹി യേസു വധബന്ധോ;
കാമേസു ഹി അസകാമാ, വധബന്ധദുഖാനി അനുഭൊന്തി.
൫൦൯.
‘‘ആദീപിതാ
ഉക്കോപമാ ഹി കാമാ, ദഹന്തി യേ തേ ന മുഞ്ചന്തി.
൫൧൦.
‘‘മാ അപ്പകസ്സ ഹേതു, കാമസുഖസ്സ വിപുലം ജഹീ സുഖം;
മാ പുഥുലോമോവ ബളിസം, ഗിലിത്വാ പച്ഛാ വിഹഞ്ഞസി.
൫൧൧.
‘‘കാമം
കാഹിന്തി ഖു തം കാമാ, ഛാതാ സുനഖംവ ചണ്ഡാലാ.
൫൧൨.
‘‘അപരിമിതഞ്ച
അനുഭോഹിസി കാമയുത്തോ, പടിനിസ്സജ
൫൧൩.
‘‘അജരമ്ഹി വിജ്ജമാനേ, കിം തവ കാമേഹി
മരണബ്യാധിഗഹിതാ
൫൧൪.
‘‘ഇദമജരമിദമമരം
അസപത്തമസമ്ബാധം, അഖലിതമഭയം നിരുപതാപം.
൫൧൫.
‘‘അധിഗതമിദം ബഹൂഹി, അമതം അജ്ജാപി ച ലഭനീയമിദം;
യോ യോനിസോ പയുഞ്ജതി, ന ച സക്കാ അഘടമാനേന’’.
൫൧൬.
ഏവം ഭണതി സുമേധാ, സങ്ഖാരഗതേ രതിം അലഭമാനാ;
അനുനെന്തീ അനികരത്തം, കേസേ ച ഛമം ഖിപി സുമേധാ.
൫൧൭.
ഉട്ഠായ അനികരത്തോ, പഞ്ജലികോ യാചിതസ്സാ പിതരം സോ;
‘‘വിസ്സജ്ജേഥ സുമേധം, പബ്ബജിതും വിമൊക്ഖസച്ചദസ്സാ’’.
൫൧൮.
വിസ്സജ്ജിതാ മാതാപിതൂഹി, പബ്ബജി സോകഭയഭീതാ;
ഛ അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, അഗ്ഗഫലം സിക്ഖമാനായ.
൫൧൯.
അച്ഛരിയമബ്ഭുതം
പുബ്ബേനിവാസചരിതം, യഥാ ബ്യാകരി പച്ഛിമേ കാലേ.
൫൨൦.
‘‘ഭഗവതി കോണാഗമനേ, സങ്ഘാരാമമ്ഹി നവനിവേസമ്ഹി;
സഖിയോ തിസ്സോ ജനിയോ, വിഹാരദാനം അദാസിമ്ഹ.
൫൨൧.
‘‘ദസക്ഖത്തും സതക്ഖത്തും, ദസസതക്ഖത്തും സതാനി ച സതക്ഖത്തും;
ദേവേസു
൫൨൨.
‘‘ദേവേസു മഹിദ്ധികാ അഹുമ്ഹ, മാനുസകമ്ഹി കോ പന വാദോ;
സത്തരതനസ്സ മഹേസീ, ഇത്ഥിരതനം അഹം ആസിം.
൫൨൩.
‘‘സോ
തം പഠമസമോധാനം, തം ധമ്മരതായ നിബ്ബാനം’’.
൫൨൪.
ഏവം കരൊന്തി യേ സദ്ദഹന്തി, വചനം അനോമപഞ്ഞസ്സ;
നിബ്ബിന്ദന്തി ഭവഗതേ, നിബ്ബിന്ദിത്വാ വിരജ്ജന്തീതി.
ഇത്ഥം സുദം സുമേധാ ഥേരീ ഗാഥായോ അഭാസിത്ഥാതി.
മഹാനിപാതോ നിട്ഠിതോ.
സമത്താ ഥേരീഗാഥായോ.
ഗാഥാസതാനി ചത്താരി, അസീതി പുന ചുദ്ദസ
ഥേരിയേകുത്തരസതാ
ഥേരീഗാഥാപാളി നിട്ഠിതാ.