നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
ഖുദ്ദകനികായേ
ഥേരാപദാനപാളി
(പഠമോ ഭാഗോ)
൧. ബുദ്ധവഗ്ഗോ
൧. ബുദ്ധഅപദാനം
൧.
തഥാഗതം
‘‘സബ്ബഞ്ഞുബുദ്ധാ കിര നാമ ഹൊന്തി, ഭവന്തി തേ ഹേതുഭി കേഹി വീര’’.
൨.
തദാഹ സബ്ബഞ്ഞുവരോ മഹേസീ, ആനന്ദഭദ്ദം മധുരസ്സരേന;
‘‘യേ പുബ്ബബുദ്ധേസു
൩.
‘‘തേനേവ സമ്ബോധിമുഖേന ധീരാ, അജ്ഝാസയേനാപി മഹാബലേന;
പഞ്ഞായ തേജേന സുതിക്ഖപഞ്ഞാ, സബ്ബഞ്ഞുഭാവം അനുപാപുണന്തി.
൪.
‘‘അഹമ്പി
മനസായേവ ഹുത്വാന, ധമ്മരാജാ അസങ്ഖിയാ.
൫.
‘‘അഥ
തിംസപാരമിസമ്പുണ്ണാ, ധമ്മരാജാ അസങ്ഖിയാ.
൬.
‘‘സമ്ബോധിം ബുദ്ധസെട്ഠാനം, സസങ്ഘേ ലോകനായകേ;
ദസങ്ഗുലീ നമസ്സിത്വാ, സിരസാ അഭിവാദയിം
൭.
‘‘യാവതാ ബുദ്ധഖെത്തേസു, രതനാ വിജ്ജന്തിസങ്ഖിയാ;
ആകാസട്ഠാ ച ഭൂമട്ഠാ
൮.
‘‘തത്ഥ രൂപിയഭൂമിയം, പാസാദം മാപയിം അഹം;
നേകഭുമ്മം രതനമയം, ഉബ്ബിദ്ധം നഭമുഗ്ഗതം.
൯.
‘‘വിചിത്തഥമ്ഭം സുകതം, സുവിഭത്തം മഹാരഹം;
കനകമയസങ്ഘാടം, കൊന്തച്ഛത്തേഹി മണ്ഡിതം.
൧൦.
‘‘പഠമാ വേളുരിയാ ഭൂമി, വിമലബ്ഭസമാ സുഭാ;
നളിനജലജാകിണ്ണാ, വരകഞ്ചനഭൂമിയാ.
൧൧.
‘‘പവാളംസാ പവാളവണ്ണാ, കാചി ലോഹിതകാ സുഭാ;
ഇന്ദഗോപകവണ്ണാഭാ, ഭൂമി ഓഭാസതീ ദിസാ.
൧൨.
‘‘സുവിഭത്താ ഘരമുഖാ, നിയ്യൂഹാ സീഹപഞ്ജരാ;
ചതുരോ വേദികാ ജാലാ, ഗന്ധാവേളാ മനോരമാ.
൧൩.
‘‘നീലാ പീതാ ലോഹിതകാ, ഓദാതാ സുദ്ധകാളകാ;
കൂടാഗാരവരൂപേതാ, സത്തരതനഭൂസിതാ.
൧൪.
‘‘ഓലോകമയാ
നക്ഖത്തതാരകാകിണ്ണാ, ചന്ദസൂരേഹി
൧൫.
‘‘ഹേമജാലേന
വാതവേഗേന കൂജന്തി, സൊണ്ണമാലാ മനോരമാ.
൧൬.
‘‘മഞ്ജെട്ഠകം ലോഹിതകം, പീതകം ഹരിപിഞ്ജരം;
നാനാരങ്ഗേഹി സമ്പീതം
൧൭.
‘‘ന നം
മണിമയാ ലോഹിതങ്ഗാ, മസാരഗല്ലമയാ തഥാ;
നാനാസയനവിചിത്താ, സണ്ഹകാസികസന്ഥതാ.
൧൮.
‘‘കമ്പലാ
വിവിധത്ഥരണം സബ്ബം, മനസാ പഞ്ഞപേസഹം.
൧൯.
‘‘താസു താസ്വേവ ഭൂമീസു, രതനകൂടലങ്കതം;
മണിവേരോചനാ ഉക്കാ, ധാരയന്താ സുതിട്ഠരേ.
൨൦.
‘‘സോഭന്തി ഏസികാ ഥമ്ഭാ, സുഭാ കഞ്ചനതോരണാ;
ജമ്ബോനദാ സാരമയാ, അഥോ രജതമയാപി ച.
൨൧.
‘‘നേകാ സന്ധീ സുവിഭത്താ, കവാടഗ്ഗളചിത്തിതാ;
ഉഭതോ പുണ്ണഘടാനേകാ, പദുമുപ്പലസംയുതാ.
൨൨.
‘‘അതീതേ സബ്ബബുദ്ധേ ച, സസങ്ഘേ ലോകനായകേ;
പകതിവണ്ണരൂപേന, നിമ്മിനിത്വാ സസാവകേ.
൨൩.
‘‘തേന ദ്വാരേന പവിസിത്വാ, സബ്ബേ ബുദ്ധാ സസാവകാ;
സബ്ബസൊണ്ണമയേ പീഠേ, നിസിന്നാ അരിയമണ്ഡലാ.
൨൪.
‘‘യേ ച ഏതരഹി അത്ഥി, ബുദ്ധാ ലോകേ അനുത്തരാ;
അതീതേ
൨൫.
‘‘പച്ചേകബുദ്ധേനേകസതേ, സയമ്ഭൂ അപരാജിതേ;
അതീതേ വത്തമാനേ ച, ഭവനം സബ്ബേ സമാഹരിം.
൨൬.
‘‘കപ്പരുക്ഖാ ബഹൂ അത്ഥി, യേ ദിബ്ബാ യേ ച മാനുസാ;
സബ്ബം ദുസ്സം സമാഹന്താ, അച്ഛാദേമി തിചീവരം.
൨൭.
‘‘ഖജ്ജം ഭൊജ്ജം സായനീയം, സമ്പന്നം പാനഭോജനം;
മണിമയേ സുഭേ പത്തേ, സംപൂരെത്വാ അദാസഹം.
൨൮.
‘‘ദിബ്ബവത്ഥസമാ ഹുത്വാ, മട്ഠാ
മധുരാ സക്ഖരാ ചേവ, തേലാ ച മധുഫാണിതാ.
൨൯.
‘‘തപ്പിതാ പരമന്നേന, സബ്ബേ തേ അരിയമണ്ഡലാ;
രതനഗബ്ഭം
൩൦.
‘‘മഹാരഹമ്ഹി സയനേ, സീഹസെയ്യമകപ്പയും;
സമ്പജാനാ സമുട്ഠായ, സയനേ
൩൧.
‘‘ഗോചരം
അഞ്ഞേ ധമ്മാനി ദേസെന്തി, അഞ്ഞേ കീളന്തി ഇദ്ധിയാ.
൩൨.
‘‘അഞ്ഞേ
വികുബ്ബനാ വികുബ്ബന്തി, അഞ്ഞേനേകസഹസ്സിയോ.
൩൩.
‘‘ബുദ്ധാപി ബുദ്ധേ പുച്ഛന്തി, വിസയം സബ്ബഞ്ഞുമാലയം;
ഗമ്ഭീരം നിപുണം ഠാനം, പഞ്ഞായ വിനിബുജ്ഝരേ.
൩൪.
‘‘സാവകാ ബുദ്ധേ പുച്ഛന്തി, ബുദ്ധാ പുച്ഛന്തി സാവകേ;
അഞ്ഞമഞ്ഞഞ്ച
൩൫.
‘‘ബുദ്ധാ പച്ചേകബുദ്ധാ ച, സാവകാ പരിചാരകാ;
ഏവം സകായ രതിയാ, പാസാദേഭിരമന്തി തേ.
൩൬.
‘‘ഛത്താ തിട്ഠന്തു രതനാ, കഞ്ചനാവേളപന്തികാ;
മുത്താജാലപരിക്ഖിത്താ, സബ്ബേ ധാരെന്തു
൩൭.
‘‘ഭവന്തു ചേളവിതാനാ, സൊണ്ണതാരകചിത്തിതാ;
വിചിത്തമല്യവിതതാ, സബ്ബേ ധാരെന്തു മത്ഥകേ.
൩൮.
‘‘വിതതാ മല്യദാമേഹി, ഗന്ധദാമേഹി സോഭിതാ;
ദുസ്സദാമപരികിണ്ണാ, രതനദാമഭൂസിതാ.
൩൯.
‘‘പുപ്ഫാഭികിണ്ണാ സുചിത്താ, സുരഭിഗന്ധഭൂസിതാ;
ഗന്ധപഞ്ചങ്ഗുലികതാ
൪൦.
‘‘ചതുദ്ദിസാ പൊക്ഖരഞ്ഞോ, പദുമുപ്പലസന്ഥതാ;
സോവണ്ണരൂപാ ഖായന്തു, പദ്മംരേണുരജുഗ്ഗതാ.
൪൧.
‘‘പുപ്ഫന്തു പാദപാ സബ്ബേ, പാസാദസ്സ സമന്തതോ;
സയഞ്ച പുപ്ഫാ മുഞ്ചിത്വാ, ഗന്ത്വാ ഭവനമോകിരും.
൪൨.
‘‘സിഖിനോ തത്ഥ നച്ചന്തു, ദിബ്ബഹംസാ പകൂജരേ;
കരവീകാ ച ഗായന്തു, ദിജസങ്ഘാ സമന്തതോ.
൪൩.
‘‘ഭേരിയോ സബ്ബാ വജ്ജന്തു, വീണാ സബ്ബാ രസന്തു
സബ്ബാ സങ്ഗീതി വത്തന്തു, പാസാദസ്സ സമന്തതോ.
൪൪.
‘‘യാവതാ
മഹന്താ ജോതിസമ്പന്നാ, അച്ഛിന്നാ രതനാമയാ.
൪൫.
‘‘തിട്ഠന്തു സൊണ്ണപല്ലങ്കാ, ദീപരുക്ഖാ ജലന്തു തേ;
ഭവന്തു ഏകപജ്ജോതാ, ദസസഹസ്സിപരമ്പരാ.
൪൬.
‘‘ഗണികാ ലാസികാ ചേവ, നച്ചന്തു അച്ഛരാഗണാ;
നാനാരങ്ഗാ പദിസ്സന്തു, പാസാദസ്സ സമന്തതോ.
൪൭.
‘‘ദുമഗ്ഗേ
ഉസ്സാപേമി ധജം സബ്ബം, വിചിത്തം പഞ്ചവണ്ണികം.
൪൮.
‘‘നരാ നാഗാ ച ഗന്ധബ്ബാ, സബ്ബേ ദേവാ ഉപെന്തു തേ;
നമസ്സന്താ പഞ്ജലികാ, പാസാദം പരിവാരയും.
൪൯.
‘‘യം കിഞ്ചി കുസലം കമ്മം, കത്തബ്ബം കിരിയം മമ;
കായേന വാചാ മനസാ, തിദസേ സുകതം കതം.
൫൦.
‘‘യേ സത്താ സഞ്ഞിനോ അത്ഥി, യേ ച സത്താ അസഞ്ഞിനോ;
കതം പുഞ്ഞഫലം മയ്ഹം, സബ്ബേ ഭാഗീ ഭവന്തു തേ.
൫൧.
‘‘യേസം കതം സുവിദിതം, ദിന്നം പുഞ്ഞഫലം മയാ;
യേ ച തത്ഥ
൫൨.
‘‘സബ്ബലോകമ്ഹി
മനുഞ്ഞം ഭോജനം സബ്ബം
൫൩.
‘‘മനസാ ദാനം മയാ ദിന്നം, മനസാ പസാദമാവഹിം;
പൂജിതാ സബ്ബസമ്ബുദ്ധാ, പച്ചേകാ ജിനസാവകാ.
൫൪.
‘‘തേന
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.
൫൫.
‘‘ദുവേ ഭവേ പജാനാമി, ദേവത്തേ അഥ മാനുസേ;
അഞ്ഞം ഗതിം ന ജാനാമി, മനസാ പത്ഥനാഫലം.
൫൬.
‘‘ദേവാനം അധികോ ഹോമി, ഭവാമി മനുജാധിപോ;
രൂപലക്ഖണസമ്പന്നോ, പഞ്ഞായ അസമോ ഭവേ.
൫൭.
‘‘ഭോജനം വിവിധം സെട്ഠം, രതനഞ്ച അനപ്പകം;
വിവിധാനി ച വത്ഥാനി, നഭാ
൫൮.
‘‘പഥബ്യാ
യം യം ഹത്ഥം പസാരേമി, ദിബ്ബാ ഭക്ഖാ ഉപെന്തി മം.
൫൯.
‘‘പഥബ്യാ
യം യം ഹത്ഥം പസാരേമി, രതനാ സബ്ബേ ഉപെന്തി മം.
൬൦.
‘‘പഥബ്യാ
യം യം ഹത്ഥം പസാരേമി, സബ്ബേ ഗന്ധാ ഉപെന്തി മം.
൬൧.
‘‘പഥബ്യാ പബ്ബതേ ചേവ, ആകാസേ ഉദകേ വനേ;
യം യം
൬൨.
‘‘പഥബ്യാ പബ്ബതേ ചേവ, ആകാസേ ഉദകേ വനേ;
യം യം ഹത്ഥം പസാരേമി, സബ്ബേ മാലാ ഉപെന്തി മം.
൬൩.
‘‘പഥബ്യാ പബ്ബതേ ചേവ, ആകാസേ ഉദകേ വനേ;
യം യം ഹത്ഥം പസാരേമി, അലങ്കാരാ ഉപെന്തി മം.
൬൪.
‘‘പഥബ്യാ
യം യം ഹത്ഥം പസാരേമി, സബ്ബാ കഞ്ഞാ ഉപെന്തി മം.
൬൫.
‘‘പഥബ്യാ പബ്ബതേ ചേവ, ആകാസേ ഉദകേ വനേ;
യം യം ഹത്ഥം പസാരേമി, മധുസക്ഖരാ ഉപെന്തി മം.
൬൬.
‘‘പഥബ്യാ പബ്ബതേ ചേവ, ആകാസേ ഉദകേ വനേ;
യം യം ഹത്ഥം പസാരേമി, സബ്ബേ ഖജ്ജാ ഉപെന്തി മം.
൬൭.
‘‘അധനേ അദ്ധിക
ദദാമിഹം
൬൮.
‘‘നാദെന്തോ പബ്ബതം സേലം, ഗജ്ജെന്തോ ബഹലം ഗിരിം;
സദേവകം ഹാസയന്തോ, ബുദ്ധോ ലോകേ ഭവാമഹം.
൬൯.
‘‘ദിസാ ദസവിധാ ലോകേ, യായതോ നത്ഥി അന്തകം;
തസ്മിഞ്ച ദിസാഭാഗമ്ഹി, ബുദ്ധഖെത്താ അസങ്ഖിയാ.
൭൦.
‘‘പഭാ പകിത്തിതാ മയ്ഹം, യമകാ രംസിവാഹനാ;
എത്ഥന്തരേ രംസിജാലം, ആലോകോ വിപുലോ ഭവേ.
൭൧.
‘‘എത്തകേ
സബ്ബേ മം അനുവത്തന്തു, യാവ ബ്രഹ്മനിവേസനം
൭൨.
‘‘വിസിട്ഠമധുനാദേന, അമതഭേരിമാഹനിം;
എത്ഥന്തരേ ജനാ സബ്ബേ, സുണന്തു മധുരം ഗിരം.
൭൩.
‘‘ധമ്മമേഘേന വസ്സന്തേ, സബ്ബേ ഹൊന്തു അനാസവാ;
യെത്ഥ പച്ഛിമകാ സത്താ, സോതാപന്നാ ഭവന്തു തേ.
൭൪.
‘‘ദത്വാ
നെക്ഖമ്മപാരമിം ഗന്ത്വാ, പത്തോ സമ്ബോധിമുത്തമം.
൭൫.
‘‘പണ്ഡിതേ
ഖന്തിയാ പാരമിം ഗന്ത്വാ, പത്തോ സമ്ബോധിമുത്തമം.
൭൬.
‘‘കത്വാ ദള്ഹമധിട്ഠാനം, സച്ചപാരമി പൂരിയ;
മെത്തായ പാരമിം ഗന്ത്വാ, പത്തോ സമ്ബോധിമുത്തമം.
൭൭.
‘‘ലാഭാലാഭേ സുഖേ ദുക്ഖേ, സമ്മാനേ ചാവമാനനേ
സബ്ബത്ഥ സമകോ ഹുത്വാ, പത്തോ സമ്ബോധിമുത്തമം.
൭൮.
‘‘കോസജ്ജം ഭയതോ ദിസ്വാ, വീരിയം ചാപി ഖേമതോ;
ആരദ്ധവീരിയാ ഹോഥ, ഏസാ ബുദ്ധാനുസാസനീ.
൭൯.
‘‘വിവാദം ഭയതോ ദിസ്വാ, അവിവാദഞ്ച ഖേമതോ;
സമഗ്ഗാ സഖിലാ ഹോഥ, ഏസാ ബുദ്ധാനുസാസനീ.
൮൦.
‘‘പമാദം ഭയതോ ദിസ്വാ, അപ്പമാദഞ്ച ഖേമതോ;
ഭാവേഥട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം, ഏസാ ബുദ്ധാനുസാസനീ.
൮൧.
‘‘സമാഗതാ ബഹൂ ബുദ്ധാ, അരഹന്താ
സമ്ബുദ്ധേ അരഹന്തേ ച, വന്ദമാനാ നമസ്സഥ.
൮൨.
‘‘ഏവം അചിന്തിയാ ബുദ്ധാ, ബുദ്ധധമ്മാ അചിന്തിയാ;
അചിന്തിയേ പസന്നാനം, വിപാകോ ഹോതി അചിന്തിയോ’’’.
ഇത്ഥം സുദം ഭഗവാ അത്തനോ ബുദ്ധചരിയം സമ്ഭാവയമാനോ ബുദ്ധാപദാനിയം
ബുദ്ധാപദാനം സമത്തം.
൨. പച്ചേകബുദ്ധഅപദാനം
അഥ
൮൩.
‘‘തഥാഗതം
‘പച്ചേകബുദ്ധാ കിര നാമ ഹൊന്തി, ഭവന്തി തേ ഹേതുഭി കേഹി വീര’
൮൪.
‘‘തദാഹ
‘യേ പുബ്ബബുദ്ധേസു
൮൫.
‘‘‘തേനേവ സംവേഗമുഖേന ധീരാ, വിനാപി ബുദ്ധേഹി സുതിക്ഖപഞ്ഞാ;
ആരമ്മണേനാപി പരിത്തകേന, പച്ചേകബോധിം അനുപാപുണന്തി.
൮൬.
‘‘‘സബ്ബമ്ഹി ലോകമ്ഹി മമം ഠപെത്വാ, പച്ചേകബുദ്ധേഹി സമോവ നത്ഥി;
തേസം ഇമം വണ്ണപദേസമത്തം, വക്ഖാമഹം സാധു മഹാമുനീനം.
൮൭.
‘‘‘സയമേവ
അനുത്തരം ഭേസജം പത്ഥയന്താ, സുണാഥ സബ്ബേസു പസന്നചിത്താ.
൮൮.
‘‘‘പച്ചേകബുദ്ധാനം സമാഗതാനം, പരമ്പരം ബ്യാകരണാനി യാനി;
ആദീനവോ യഞ്ച വിരാഗവത്ഥും, യഥാ ച ബോധിം അനുപാപുണിംസു.
൮൯.
‘‘‘സരാഗവത്ഥൂസു
ഹിത്വാ പപഞ്ചേ ജിതഫന്ദിതാനി
൯൦.
‘‘‘സബ്ബേസു ഭൂതേസു നിധായ ദണ്ഡം, അവിഹേഠയം അഞ്ഞതരമ്പി തേസം;
മെത്തേന ചിത്തേന ഹിതാനുകമ്പീ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൯൧.
‘‘‘സബ്ബേസു ഭൂതേസു നിധായ ദണ്ഡം, അവിഹേഠയം അഞ്ഞതരമ്പി തേസം;
ന പുത്തമിച്ഛെയ്യ കുതോ സഹായം, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൯൨.
‘‘‘സംസഗ്ഗജാതസ്സ
ആദീനവം സ്നേഹജം പെക്ഖമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൯൩.
‘‘‘മിത്തേ സുഹജ്ജേ അനുകമ്പമാനോ, ഹാപേതി അത്ഥം പടിബദ്ധചിത്തോ;
ഏതം ഭയം സന്ഥവേ പെക്ഖമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൯൪.
‘‘‘വംസോ വിസാലോവ യഥാ വിസത്തോ, പുത്തേസു ദാരേസു ച യാ അപെക്ഖാ;
വംസേ കളീരോവ അസജ്ജമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൯൫.
‘‘‘മിഗോ അരഞ്ഞമ്ഹി യഥാ അബദ്ധോ, യേനിച്ഛകം ഗച്ഛതി ഗോചരായ;
വിഞ്ഞൂ നരോ സേരിതം പെക്ഖമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൯൬.
‘‘‘ആമന്തനാ
അനഭിജ്ഝിതം സേരിതം പെക്ഖമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൯൭.
‘‘‘ഖിഡ്ഡാ
പിയവിപ്പയോഗം
൯൮.
‘‘‘ചാതുദ്ദിസോ
പരിസ്സയാനം സഹിതാ അഛമ്ഭീ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൯൯.
‘‘‘ദുസ്സങ്ഗഹാ പബ്ബജിതാപി ഏകേ, അഥോ ഗഹട്ഠാ ഘരമാവസന്താ;
അപ്പൊസ്സുക്കോ പരപുത്തേസു ഹുത്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൦൦.
‘‘‘ഓരോപയിത്വാ ഗിഹിബ്യഞ്ജനാനി, സഞ്ഛിന്നപത്തോ യഥാ കോവിളാരോ;
ഛെത്വാന വീരോ ഗിഹിബന്ധനാനി, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൦൧.
‘‘‘സചേ ലഭേഥ നിപകം സഹായം, സദ്ധിം ചരം സാധുവിഹാരിധീരം;
അഭിഭുയ്യ സബ്ബാനി പരിസ്സയാനി, ചരെയ്യ തേനത്തമനോ സതീമാ.
൧൦൨.
‘‘‘നോ
രാജാവ രട്ഠം വിജിതം പഹായ, ഏകോ ചരേ മാതങ്ഗരഞ്ഞേവ നാഗോ.
൧൦൩.
‘‘‘അദ്ധാ
ഏതേ അലദ്ധാ അനവജ്ജഭോജീ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൦൪.
‘‘‘ദിസ്വാ സുവണ്ണസ്സ പഭസ്സരാനി, കമ്മാരപുത്തേന സുനിട്ഠിതാനി;
സങ്ഘട്ടമാനാനി ദുവേ ഭുജസ്മിം, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൦൫.
‘‘‘ഏവം ദുതീയേന സഹാ മമസ്സ, വാചാഭിലാപോ അഭിസജ്ജനാ വാ;
ഏതം ഭയം ആയതിം പെക്ഖമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൦൬.
‘‘‘കാമാ
ആദീനവം കാമഗുണേസു ദിസ്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൦൭.
‘‘‘ഈതീ
ഏതം ഭയം കാമഗുണേസു ദിസ്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൦൮.
‘‘‘സീതഞ്ച ഉണ്ഹഞ്ച ഖുദം പിപാസം, വാതാതപേ ഡംസസരീസപേ
സബ്ബാനിപേതാനി അഭിബ്ഭവിത്വാ
൧൦൯.
‘‘‘നാഗോവ യൂഥാനി വിവജ്ജയിത്വാ, സഞ്ജാതഖന്ധോ പദുമീ ഉളാരോ;
യഥാഭിരന്തം വിഹരം അരഞ്ഞേ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൧൦.
‘‘‘അട്ഠാനതം
ആദിച്ചബന്ധുസ്സ വചോ നിസമ്മ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൧൧.
‘‘‘ദിട്ഠീവിസൂകാനി ഉപാതിവത്തോ, പത്തോ നിയാമം പടിലദ്ധമഗ്ഗോ;
ഉപ്പന്നഞാണൊമ്ഹി അനഞ്ഞനെയ്യോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൧൨.
‘‘‘നില്ലോലുപോ
നിരാസയോ
൧൧൩.
‘‘‘പാപം സഹായം പരിവജ്ജയേഥ, അനത്ഥദസ്സിം വിസമേ നിവിട്ഠം;
സയം ന സേവേ പസുതം പമത്തം, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൧൪.
‘‘‘ബഹുസ്സുതം ധമ്മധരം ഭജേഥ, മിത്തം ഉളാരം പടിഭാനവന്തം;
അഞ്ഞായ
൧൧൫.
‘‘‘ഖിഡ്ഡം രതിം കാമസുഖഞ്ച ലോകേ, അനലങ്കരിത്വാ അനപെക്ഖമാനോ;
വിഭൂസട്ഠാനാ വിരതോ സച്ചവാദീ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൧൬.
‘‘‘പുത്തഞ്ച ദാരം പിതരഞ്ച മാതരം, ധനാനി ധഞ്ഞാനി ച ബന്ധവാനി;
ഹിത്വാന കാമാനി യഥോധികാനി, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൧൭.
‘‘‘സങ്ഗോ
ഗളോ
൧൧൮.
‘‘‘സന്ദാലയിത്വാന സംയോജനാനി, ജാലംവ ഭെത്വാ സലിലമ്ബുചാരീ;
അഗ്ഗീവ ദഡ്ഢം അനിവത്തമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൧൯.
‘‘‘ഒക്ഖിത്തചക്ഖൂ ന ച പാദലോലോ, ഗുത്തിന്ദ്രിയോ രക്ഖിതമാനസാനോ;
അനവസ്സുതോ അപരിഡയ്ഹമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൨൦.
‘‘‘ഓഹാരയിത്വാ ഗിഹിബ്യഞ്ജനാനി, സഞ്ഛന്നപത്തോ യഥാ പാരിഛത്തോ;
കാസായവത്ഥോ അഭിനിക്ഖമിത്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൨൧.
‘‘‘രസേസു ഗേധം അകരം അലോലോ, അനഞ്ഞപോസീ സപദാനചാരീ;
കുലേ കുലേ അപ്പടിബദ്ധചിത്തോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൨൨.
‘‘‘പഹായ
അനിസ്സിതോ ഛെജ്ജ സിനേഹദോസം, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൨൩.
‘‘‘വിപിട്ഠികത്വാന
ലദ്ധാനുപെക്ഖം സമഥം വിസുദ്ധം, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൨൪.
‘‘‘ആരദ്ധവീരിയോ
ദള്ഹനിക്കമോ ഥാമബലൂപപന്നോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൨൫.
‘‘‘പടിസല്ലാനം ഝാനമരിഞ്ചമാനോ, ധമ്മേസു നിച്ചം അനുധമ്മചാരീ;
ആദീനവം സമ്മസിതാ ഭവേസു, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൨൬.
‘‘‘തണ്ഹക്ഖയം
സങ്ഖാതധമ്മോ നിയതോ പധാനവാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൨൭.
‘‘‘സീഹോവ
പദുമംവ തോയേന അലിമ്പമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൨൮.
‘‘‘സീഹോ യഥാ ദാഠബലീ പസയ്ഹ, രാജാ മിഗാനം അഭിഭുയ്യ ചാരീ;
സേവേഥ പന്താനി സേനാസനാനി, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൨൯.
‘‘‘മെത്തം ഉപെക്ഖം കരുണം വിമുത്തിം, ആസേവമാനോ മുദിതഞ്ച കാലേ;
സബ്ബേന ലോകേന അവിരുജ്ഝമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൩൦.
‘‘‘രാഗഞ്ച ദോസഞ്ച പഹായ മോഹം, സന്ദാലയിത്വാന സംയോജനാനി;
അസന്തസം ജീവിതസങ്ഖയമ്ഹി, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൩൧.
‘‘‘ഭജന്തി
അത്തത്ഥപഞ്ഞാ അസുചീമനുസ്സാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
൧൩൨.
‘‘‘വിസുദ്ധസീലാ
വിപസ്സകാ ധമ്മവിസേസദസ്സീ, മഗ്ഗങ്ഗബൊജ്ഝങ്ഗഗതേ വിജഞ്ഞാ.
൧൩൩.
‘‘‘സുഞ്ഞപ്പണിധിഞ്ച തഥാനിമിത്തം
യേ സാവകത്തം ന വജന്തി ധീരാ, ഭവന്തി പച്ചേകജിനാ സയമ്ഭൂ.
൧൩൪.
‘‘‘മഹന്തധമ്മാ ബഹുധമ്മകായാ, ചിത്തിസ്സരാ സബ്ബദുക്ഖോഘതിണ്ണാ;
ഉദഗ്ഗചിത്താ പരമത്ഥദസ്സീ, സീഹോപമാ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പാ.
൧൩൫.
‘‘‘സന്തിന്ദ്രിയാ സന്തമനാ സമാധീ, പച്ചന്തസത്തേസു പതിപ്പചാരാ
ദീപാ പരത്ഥ ഇധ വിജ്ജലന്താ, പച്ചേകബുദ്ധാ സതതം ഹിതാമേ.
൧൩൬.
‘‘‘പഹീനസബ്ബാവരണാ ജനിന്ദാ, ലോകപ്പദീപാ ഘനകഞ്ചനാഭാ;
നിസ്സംസയം ലോകസുദക്ഖിണെയ്യാ, പച്ചേകബുദ്ധാ സതതപ്പിതാമേ.
൧൩൭.
‘‘‘പച്ചേകബുദ്ധാനം
സുത്വാ തഥാ യേ ന കരൊന്തി ബാലാ, ചരന്തി ദുക്ഖേസു പുനപ്പുനം തേ.
൧൩൮.
‘‘‘പച്ചേകബുദ്ധാനം
സുത്വാ തഥാ യേ പടിപത്തിയുത്താ, ഭവന്തി തേ സച്ചദസാ സപഞ്ഞാ’.
൧൩൯.
‘‘പച്ചേകബുദ്ധേഹി
താ സക്യസീഹേന നരുത്തമേന, പകാസിതാ ധമ്മവിജാനനത്ഥം.
൧൪൦.
‘‘ലോകാനുകമ്പായ
സംവേഗസങ്ഗമതിവഡ്ഢനത്ഥം, സയമ്ഭുസീഹേന പകാസിതാനീ’’തി.
പച്ചേകബുദ്ധാപദാനം സമത്തം.
൩-൧. സാരിപുത്തത്ഥേരഅപദാനം
അഥ ഥേരാപദാനം സുണാഥ –
൧൪൧.
‘‘ഹിമവന്തസ്സ
അസ്സമോ സുകതോ മയ്ഹം, പണ്ണസാലാ സുമാപിതാ.
൧൪൨.
‘‘ഉത്താനകൂലാ നദികാ, സുപതിത്ഥാ മനോരമാ;
സുസുദ്ധപുളിനാകിണ്ണാ, അവിദൂരേ മമസ്സമം.
൧൪൩.
‘‘അസക്ഖരാ അപബ്ഭാരാ, സാദു അപ്പടിഗന്ധികാ;
സന്ദതീ നദികാ തത്ഥ, സോഭയന്താ മമസ്സമം.
൧൪൪.
‘‘കുമ്ഭീലാ മകരാ ചെത്ഥ, സുസുമാരാ
ചരന്തി നദിയാ തത്ഥ, സോഭയന്താ മമസ്സമം.
൧൪൫.
‘‘പാഠീനാ പാവുസാ മച്ഛാ, ബലജാ
വഗ്ഗളാ
൧൪൬.
‘‘ഉഭോ
ഉഭതോ അഭിലമ്ബന്താ, സോഭയന്തി
൧൪൭.
‘‘അമ്ബാ സാലാ ച തിലകാ, പാടലീ സിന്ദുവാരകാ
ദിബ്ബഗന്ധാ സമ്പവന്തി, പുപ്ഫിതാ മമ അസ്സമേ.
൧൪൮.
‘‘ചമ്പകാ സളലാ നീപാ
ദിബ്ബഗന്ധാ സമ്പവന്തി, പുപ്ഫിതാ മമ അസ്സമേ.
൧൪൯.
‘‘അതിമുത്താ
അങ്കോലാ ബിമ്ബിജാലാ
൧൫൦.
‘‘കേതകാ
ദിബ്ബഗന്ധം സമ്പവന്താ, സോഭയന്തി മമസ്സമം.
൧൫൧.
‘‘കണികാരാ
ദിബ്ബഗന്ധം സമ്പവന്താ, സോഭയന്തി മമസ്സമം.
൧൫൨.
‘‘പുന്നാഗാ ഗിരിപുന്നാഗാ, കോവിളാരാ ച പുപ്ഫിതാ;
ദിബ്ബഗന്ധം സമ്പവന്താ, സോഭയന്തി മമസ്സമം.
൧൫൩.
‘‘ഉദ്ധാലകാ ച കുടജാ, കദമ്ബാ വകുലാ ബഹൂ;
ദിബ്ബഗന്ധം സമ്പവന്താ, സോഭയന്തി മമസ്സമം.
൧൫൪.
‘‘ആളകാ ഇസിമുഗ്ഗാ ച, കദലിമാതുലുങ്ഗിയോ;
ഗന്ധോദകേന സംവഡ്ഢാ, ഫലാനി ധാരയന്തി തേ.
൧൫൫.
‘‘അഞ്ഞേ പുപ്ഫന്തി പദുമാ, അഞ്ഞേ ജായന്തി കേസരീ;
അഞ്ഞേ ഓപുപ്ഫാ പദുമാ, പുപ്ഫിതാ തളാകേ തദാ.
൧൫൬.
‘‘ഗബ്ഭം ഗണ്ഹന്തി പദുമാ, നിദ്ധാവന്തി മുലാളിയോ;
സിംഘാടിപത്തമാകിണ്ണാ, സോഭന്തി തളാകേ തദാ.
൧൫൭.
‘‘നയിതാ അമ്ബഗന്ധീ ച, ഉത്തലീ ബന്ധുജീവകാ;
ദിബ്ബഗന്ധാ സമ്പവന്തി, പുപ്ഫിതാ തളാകേ തദാ.
൧൫൮.
‘‘പാഠീനാ പാവുസാ മച്ഛാ, ബലജാ മുഞ്ജരോഹിതാ;
സംഗുലാ മഗ്ഗുരാ
൧൫൯.
‘‘കുമ്ഭീലാ
ഓഗുഹാ
൧൬൦.
‘‘പാരേവതാ രവിഹംസാ, ചക്കവാകാ നദീചരാ;
കോകിലാ സുകസാളികാ, ഉപജീവന്തി തം സരം.
൧൬൧.
‘‘കുക്കുത്ഥകാ കുളീരകാ, വനേ പൊക്ഖരസാതകാ;
ദിന്ദിഭാ സുവപോതാ ച, ഉപജീവന്തി തം സരം.
൧൬൨.
‘‘ഹംസാ
പമ്പകാ ജീവംജീവാ ച, ഉപജീവന്തി തം സരം.
൧൬൩.
‘‘കോസികാ പൊട്ഠസീസാ ച, കുരരാ സേനകാ ബഹൂ;
മഹാകാളാ ച സകുണാ, ഉപജീവന്തി തം സരം.
൧൬൪.
‘‘പസദാ ച വരാഹാ ച, ചമരാ ഗണ്ഡകാ ബഹൂ
രോഹിച്ചാ സുകപോതാ
൧൬൫.
‘‘സീഹബ്യഗ്ഘാ
തിധാ പഭിന്നമാതങ്ഗാ, ഉപജീവന്തി തം സരം.
൧൬൬.
‘‘കിന്നരാ വാനരാ ചേവ, അഥോപി വനകമ്മികാ;
ചേതാ ച ലുദ്ദകാ ചേവ, ഉപജീവന്തി തം സരം.
൧൬൭.
‘‘തിന്ദുകാനി പിയാലാനി, മധുകാ കാസുമാരയോ
ധുവം ഫലാനി ധാരെന്തി, അവിദൂരേ മമസ്സമം.
൧൬൮.
‘‘കോസമ്ബാ
ധുവം ഫലാനി ധാരെന്തി, അവിദൂരേ മമസ്സമം.
൧൬൯.
‘‘ഹരീതകാ
കോലാ ഭല്ലാതകാ ബില്ലാ, ഫലാനി ധാരയന്തി തേ.
൧൭൦.
‘‘ആലുവാ ച കളമ്ബാ ച, ബിളാലീതക്കളാനി ച;
ജീവകാ സുതകാ ചേവ, ബഹുകാ മമ അസ്സമേ.
൧൭൧.
‘‘അസ്സമസ്സാവിദൂരമ്ഹി, തളാകാസും സുനിമ്മിതാ;
അച്ഛോദകാ സീതജലാ, സുപതിത്ഥാ മനോരമാ.
൧൭൨.
‘‘പദുമുപ്പലസഞ്ഛന്നാ
മന്ദാലകേഹി സഞ്ഛന്നാ, ദിബ്ബഗന്ധോ പവായതി.
൧൭൩.
‘‘ഏവം സബ്ബങ്ഗസമ്പന്നേ, പുപ്ഫിതേ ഫലിതേ വനേ;
സുകതേ അസ്സമേ രമ്മേ, വിഹരാമി അഹം തദാ.
൧൭൪.
‘‘സീലവാ വതസമ്പന്നോ
പഞ്ചാഭിഞ്ഞാബലപ്പത്തോ, സുരുചി നാമ താപസോ.
൧൭൫.
‘‘ചതുവീസസഹസ്സാനി, സിസ്സാ മയ്ഹം ഉപട്ഠഹു;
സബ്ബേവ ബ്രാഹ്മണാ ഏതേ, ജാതിമന്തോ യസസ്സിനോ.
൧൭൬.
‘‘ലക്ഖണേ ഇതിഹാസേ ച, സനിഘണ്ടുസകേടുഭേ;
പദകാ വെയ്യാകരണാ, സധമ്മേ പാരമിം ഗതാ.
൧൭൭.
‘‘ഉപ്പാതേസു
പഥബ്യാ ഭൂമന്തലിക്ഖേ, മമ സിസ്സാ സുസിക്ഖിതാ.
൧൭൮.
‘‘അപ്പിച്ഛാ നിപകാ ഏതേ, അപ്പാഹാരാ അലോലുപാ;
ലാഭാലാഭേന സന്തുട്ഠാ, പരിവാരെന്തി മം സദാ.
൧൭൯.
‘‘ഝായീ
ആകിഞ്ചഞ്ഞം പത്ഥയന്താ, പരിവാരെന്തി മം സദാ.
൧൮൦.
‘‘അഭിഞ്ഞാപാരമിപ്പത്താ, പെത്തികേ ഗോചരേ രതാ;
അന്തലിക്ഖചരാ ധീരാ, പരിവാരെന്തി മം സദാ.
൧൮൧.
‘‘സംവുതാ ഛസു ദ്വാരേസു, അനേജാ രക്ഖിതിന്ദ്രിയാ;
അസംസട്ഠാ ച തേ ധീരാ, മമ സിസ്സാ ദുരാസദാ.
൧൮൨.
‘‘പല്ലങ്കേന നിസജ്ജായ, ഠാനചങ്കമനേന ച;
വീതിനാമെന്തി തേ രത്തിം, മമ സിസ്സാ ദുരാസദാ.
൧൮൩.
‘‘രജനീയേ ന രജ്ജന്തി, ദുസ്സനീയേ ന ദുസ്സരേ;
മോഹനീയേ ന മുയ്ഹന്തി, മമ സിസ്സാ ദുരാസദാ.
൧൮൪.
‘‘ഇദ്ധിം വീമംസമാനാ തേ, വത്തന്തി നിച്ചകാലികം;
പഥവിം
൧൮൫.
‘‘കീളമാനാ ച തേ സിസ്സാ, കീളന്തി ഝാനകീളിതം;
ജമ്ബുതോ ഫലമാനെന്തി, മമ സിസ്സാ ദുരാസദാ.
൧൮൬.
‘‘അഞ്ഞേ
അഞ്ഞേ ച ഉത്തരകുരും, ഏസനായ ദുരാസദാ.
൧൮൭.
‘‘പുരതോ പേസെന്തി ഖാരിം, പച്ഛതോ ച വജന്തി തേ;
ചതുവീസസഹസ്സേഹി, ഛാദിതം ഹോതി അമ്ബരം.
൧൮൮.
‘‘അഗ്ഗിപാകീ അനഗ്ഗീ ച, ദന്തോദുക്ഖലികാപി ച;
അസ്മേന കൊട്ടിതാ കേചി, പവത്തഫലഭോജനാ.
൧൮൯.
‘‘ഉദകോരോഹണാ
തോയാഭിസേചനകരാ, മമ സിസ്സാ ദുരാസദാ.
൧൯൦.
‘‘പരൂള്ഹകച്ഛനഖലോമാ, പങ്കദന്താ രജസ്സിരാ;
ഗന്ധിതാ സീലഗന്ധേന, മമ സിസ്സാ ദുരാസദാ.
൧൯൧.
‘‘പാതോവ
ലാഭാലാഭം പകിത്തെത്വാ, ഗച്ഛന്തി അമ്ബരേ തദാ.
൧൯൨.
‘‘ഏതേസം പക്കമന്താനം, മഹാസദ്ദോ പവത്തതി;
അജിനചമ്മസദ്ദേന, മുദിതാ ഹൊന്തി ദേവതാ.
൧൯൩.
‘‘ദിസോദിസം
സകേ ബലേനുപത്ഥദ്ധാ, തേ ഗച്ഛന്തി യദിച്ഛകം.
൧൯൪.
‘‘പഥവീകമ്പകാ ഏതേ, സബ്ബേവ നഭചാരിനോ;
ഉഗ്ഗതേജാ ദുപ്പസഹാ, സാഗരോവ അഖോഭിയാ.
൧൯൫.
‘‘ഠാനചങ്കമിനോ കേചി, കേചി നേസജ്ജികാ ഇസീ;
പവത്തഭോജനാ കേചി, മമ സിസ്സാ ദുരാസദാ.
൧൯൬.
‘‘മെത്താവിഹാരിനോ ഏതേ, ഹിതേസീ സബ്ബപാണിനം;
അനത്തുക്കംസകാ സബ്ബേ, ന തേ വമ്ഭെന്തി കസ്സചി.
൧൯൭.
‘‘സീഹരാജാവസമ്ഭീതാ, ഗജരാജാവ ഥാമവാ;
ദുരാസദാ ബ്യഗ്ഘാരിവ, ആഗച്ഛന്തി മമന്തികേ.
൧൯൮.
‘‘വിജ്ജാധരാ ദേവതാ ച, നാഗഗന്ധബ്ബരക്ഖസാ;
കുമ്ഭണ്ഡാ ദാനവാ ഗരുളാ, ഉപജീവന്തി തം സരം.
൧൯൯.
‘‘തേ
അന്തലിക്ഖചരാ സബ്ബേ, ഉപജീവന്തി തം സരം.
൨൦൦.
‘‘സദാനുച്ഛവികാ
ചതുബ്ബീസസഹസ്സാനം, ഖിപിതസദ്ദോ ന വിജ്ജതി.
൨൦൧.
‘‘പാദേ പാദം നിക്ഖിപന്താ, അപ്പസദ്ദാ സുസംവുതാ;
ഉപസങ്കമ്മ സബ്ബേവ
൨൦൨.
‘‘തേഹി സിസ്സേഹി പരിവുതോ, സന്തേഹി ച തപസ്സിഭി;
വസാമി അസ്സമേ തത്ഥ, ഝായീ ഝാനരതോ അഹം.
൨൦൩.
‘‘ഇസീനം സീലഗന്ധേന, പുപ്ഫഗന്ധേന ചൂഭയം;
ഫലീനം ഫലഗന്ധേന, ഗന്ധിതോ ഹോതി അസ്സമോ.
൨൦൪.
‘‘രത്തിന്ദിവം ന ജാനാമി, അരതി മേ ന വിജ്ജതി;
സകേ സിസ്സേ ഓവദന്തോ, ഭിയ്യോ ഹാസം ലഭാമഹം.
൨൦൫.
‘‘പുപ്ഫാനം പുപ്ഫമാനാനം, ഫലാനഞ്ച വിപച്ചതം;
ദിബ്ബഗന്ധാ പവായന്തി, സോഭയന്താ മമസ്സമം.
൨൦൬.
‘‘സമാധിമ്ഹാ
ഖാരിഭാരം ഗഹെത്വാന, വനം അജ്ഝോഗഹിം അഹം.
൨൦൭.
‘‘ഉപ്പാതേ
പവത്തമാനം
൨൦൮.
‘‘അനോമദസ്സീ ഭഗവാ, ലോകജെട്ഠോ നരാസഭോ;
വിവേകകാമോ സമ്ബുദ്ധോ, ഹിമവന്തമുപാഗമി.
൨൦൯.
‘‘അജ്ഝോഗാഹെത്വാ
പല്ലങ്കം ആഭുജിത്വാന, നിസീദി പുരിസുത്തമോ.
൨൧൦.
‘‘തമദ്ദസാഹം സമ്ബുദ്ധം, സപ്പഭാസം മനോരമം;
ഇന്ദീവരംവ ജലിതം, ആദിത്തംവ ഹുതാസനം.
൨൧൧.
‘‘ജലന്തം ദീപരുക്ഖംവ, വിജ്ജുതം ഗഗണേ യഥാ;
സുഫുല്ലം സാലരാജംവ, അദ്ദസം ലോകനായകം.
൨൧൨.
‘‘അയം
ഇമം ദസ്സനമാഗമ്മ, സബ്ബദുക്ഖാ പമുച്ചരേ.
൨൧൩.
‘‘ദിസ്വാനാഹം ദേവദേവം, ലക്ഖണം ഉപധാരയിം;
ബുദ്ധോ നു ഖോ ന വാ ബുദ്ധോ, ഹന്ദ പസ്സാമി ചക്ഖുമം.
൨൧൪.
‘‘സഹസ്സാരാനി ചക്കാനി, ദിസ്സന്തി ചരണുത്തമേ;
ലക്ഖണാനിസ്സ ദിസ്വാന, നിട്ഠം ഗച്ഛിം തഥാഗതേ.
൨൧൫.
‘‘സമ്മജ്ജനിം ഗഹെത്വാന, സമ്മജ്ജിത്വാനഹം തദാ;
അഥ പുപ്ഫേ സമാനെത്വാ, ബുദ്ധസെട്ഠം അപൂജയിം.
൨൧൬.
‘‘പൂജയിത്വാന തം ബുദ്ധം, ഓഘതിണ്ണമനാസവം;
ഏകംസം അജിനം കത്വാ, നമസ്സിം ലോകനായകം.
൨൧൭.
‘‘യേന ഞാണേന സമ്ബുദ്ധോ, വിഹരതി
തം ഞാണം കിത്തയിസ്സാമി, സുണാഥ മമ ഭാസതോ.
൨൧൮.
‘‘‘സമുദ്ധരസിമം
തവ ദസ്സനമാഗമ്മ, കങ്ഖാസോതം തരന്തി തേ.
൨൧൯.
‘‘‘തുവം
പരായണോ
൨൨൦.
‘‘‘സക്കാ സമുദ്ദേ ഉദകം, പമേതും ആള്ഹകേന വാ;
ന ത്വേവ തവ സബ്ബഞ്ഞു, ഞാണം സക്കാ പമേതവേ.
൨൨൧.
‘‘‘ധാരേതും
ന ത്വേവ തവ സബ്ബഞ്ഞു, ഞാണം സക്കാ ധരേതവേ.
൨൨൨.
‘‘‘ആകാസോ
ന ത്വേവ തവ സബ്ബഞ്ഞു, ഞാണം സക്കാ പമേതവേ.
൨൨൩.
‘‘‘മഹാസമുദ്ദേ ഉദകം, പഥവീ ചാഖിലാ ജടം
ബുദ്ധഞാണം ഉപാദായ, ഉപമാതോ ന യുജ്ജരേ.
൨൨൪.
‘‘‘സദേവകസ്സ ലോകസ്സ, ചിത്തം യേസം പവത്തതി;
അന്തോജാലീകതാ
൨൨൫.
‘‘‘യേന
തേന ഞാണേന സബ്ബഞ്ഞു, മദ്ദസീ പരതിത്ഥിയേ’.
൨൨൬.
‘‘ഇമാ ഗാഥാ ഥവിത്വാന, സുരുചി നാമ താപസോ;
അജിനം പത്ഥരിത്വാന, പഥവിയം നിസീദി സോ.
൨൨൭.
‘‘ചുല്ലാസീതിസഹസ്സാനി, അജ്ഝോഗാള്ഹോ മഹണ്ണവേ;
അച്ചുഗതോ താവദേവ, ഗിരിരാജാ പവുച്ചതി.
൨൨൮.
‘‘താവ അച്ചുഗ്ഗതോ നേരു, ആയതോ വിത്ഥതോ ച സോ;
ചുണ്ണിതോ അണുഭേദേന, കോടിസതസഹസ്സസോ
൨൨൯.
‘‘ലക്ഖേ
ന ത്വേവ തവ സബ്ബഞ്ഞു, ഞാണം സക്കാ പമേതവേ.
൨൩൦.
‘‘സുഖുമച്ഛികേന ജാലേന, ഉദകം യോ പരിക്ഖിപേ;
യേ കേചി ഉദകേ പാണാ, അന്തോജാലീകതാ സിയും.
൨൩൧.
‘‘തഥേവ ഹി മഹാവീര, യേ കേചി പുഥുതിത്ഥിയാ;
ദിട്ഠിഗഹനപക്ഖന്ദാ
൨൩൨.
‘‘തവ സുദ്ധേന ഞാണേന, അനാവരണദസ്സിനാ;
അന്തോജാലീകതാ ഏതേ, ഞാണം തേ നാതിവത്തരേ.
൨൩൩.
‘‘ഭഗവാ തമ്ഹി സമയേ, അനോമദസ്സീ മഹായസോ;
വുട്ഠഹിത്വാ സമാധിമ്ഹാ, ദിസം ഓലോകയീ ജിനോ.
൨൩൪.
‘‘അനോമദസ്സിമുനിനോ, നിസഭോ നാമ സാവകോ;
പരിവുതോ സതസഹസ്സേഹി, സന്തചിത്തേഹി താദിഭി.
൨൩൫.
‘‘ഖീണാസവേഹി
ചിത്തമഞ്ഞായ ബുദ്ധസ്സ, ഉപേസി ലോകനായകം.
൨൩൬.
‘‘അന്തലിക്ഖേ ഠിതാ തത്ഥ, പദക്ഖിണമകംസു തേ;
നമസ്സന്താ പഞ്ജലികാ, ഓതരും
൨൩൭.
‘‘അനോമദസ്സീ ഭഗവാ, ലോകജെട്ഠോ നരാസഭോ;
ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസിദിത്വാ, സിതം പാതുകരീ ജിനോ.
൨൩൮.
‘‘വരുണോ
ഏകംസം ചീവരം കത്വാ, അപുച്ഛി ലോകനായകം.
൨൩൯.
‘‘‘കോ
ന ഹി ബുദ്ധാ അഹേതൂഹി, സിതം പാതുകരൊന്തി തേ’.
൨൪൦.
‘‘അനോമദസ്സീ ഭഗവാ, ലോകജെട്ഠോ നരാസഭോ;
ഭിക്ഖുമജ്ഝേ നിസീദിത്വാ, ഇമം ഗാഥം അഭാസഥ.
൨൪൧.
‘‘‘യോ മം പുപ്ഫേന പൂജേസി, ഞാണഞ്ചാപി അനുത്ഥവി;
തമഹം കിത്തയിസ്സാമി, സുണോഥ മമ ഭാസതോ.
൨൪൨.
‘‘‘ബുദ്ധസ്സ ഗിരമഞ്ഞായ, സബ്ബേ ദേവാ സമാഗതാ;
സദ്ധമ്മം സോതുകാമാ തേ, സമ്ബുദ്ധമുപസങ്കമും.
൨൪൩.
‘‘‘ദസസു ലോകധാതൂസു, ദേവകായാ മഹിദ്ധികാ;
സദ്ധമ്മം സോതുകാമാ തേ, സമ്ബുദ്ധമുപസങ്കമും.
൨൪൪.
‘‘‘ഹത്ഥീ അസ്സാ രഥാ പത്തീ, സേനാ ച ചതുരങ്ഗിനീ;
പരിവാരെസ്സന്തിമം നിച്ചം, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.
൨൪൫.
‘‘‘സട്ഠിതൂരിയസഹസ്സാനി, ഭേരിയോ സമലങ്കതാ;
ഉപട്ഠിസ്സന്തിമം നിച്ചം, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.
൨൪൬.
‘‘‘സോളസിത്ഥിസഹസ്സാനി, നാരിയോ സമലങ്കതാ;
വിചിത്തവത്ഥാഭരണാ, ആമുത്തമണികുണ്ഡലാ.
൨൪൭.
‘‘‘അളാരപമ്ഹാ ഹസുലാ, സുസഞ്ഞാ തനുമജ്ഝിമാ;
പരിവാരെസ്സന്തിമം നിച്ചം, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.
൨൪൮.
‘‘‘കപ്പസതസഹസ്സാനി, ദേവലോകേ രമിസ്സതി;
സഹസ്സക്ഖത്തും ചക്കവത്തീ, രാജാ രട്ഠേ ഭവിസ്സതി.
൨൪൯.
‘‘‘സഹസ്സക്ഖത്തും
പദേസരജ്ജം വിപുലം, ഗണനാതോ അസങ്ഖിയം
൨൫൦.
‘‘‘പച്ഛിമേ ഭവസമ്പത്തേ
ബ്രാഹ്മണീ സാരിയാ നാമ, ധാരയിസ്സതി കുച്ഛിനാ.
൨൫൧.
‘‘‘മാതുയാ
സാരിപുത്തോതി നാമേന, തിക്ഖപഞ്ഞോ ഭവിസ്സതി.
൨൫൨.
‘‘‘അസീതികോടീ ഛഡ്ഡെത്വാ, പബ്ബജിസ്സതികിഞ്ചനോ;
ഗവേസന്തോ സന്തിപദം, ചരിസ്സതി മഹിം ഇമം.
൨൫൩.
‘‘‘അപ്പരിമെയ്യേ ഇതോ കപ്പേ, ഒക്കാകകുലസമ്ഭവോ;
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൨൫൪.
‘‘‘തസ്സ ധമ്മേസു ദായാദോ, ഓരസോ ധമ്മനിമ്മിതോ;
സാരിപുത്തോതി നാമേന, ഹെസ്സതി അഗ്ഗസാവകോ.
൨൫൫.
‘‘‘അയം
മഹാസമുദ്ദമപ്പേതി, തപ്പയന്തീ മഹോദധിം
൨൫൬.
‘‘‘തഥേവായം സാരിപുത്തോ, സകേ തീസു വിസാരദോ;
പഞ്ഞായ പാരമിം ഗന്ത്വാ, തപ്പയിസ്സതി പാണിനേ
൨൫൭.
‘‘‘ഹിമവന്തമുപാദായ, സാഗരഞ്ച മഹോദധിം;
എത്ഥന്തരേ യം പുലിനം, ഗണനാതോ അസങ്ഖിയം.
൨൫൮.
‘‘‘തമ്പി സക്കാ അസേസേന, സങ്ഖാതും ഗണനാ യഥാ;
ന ത്വേവ സാരിപുത്തസ്സ, പഞ്ഞായന്തോ ഭവിസ്സതി.
൨൫൯.
‘‘‘ലക്ഖേ
ന ത്വേവ സാരിപുത്തസ്സ, പഞ്ഞായന്തോ ഭവിസ്സതി.
൨൬൦.
‘‘‘മഹാസമുദ്ദേ ഊമിയോ, ഗണനാതോ അസങ്ഖിയാ;
തഥേവ സാരിപുത്തസ്സ, പഞ്ഞായന്തോ ന ഹെസ്സതി.
൨൬൧.
‘‘‘ആരാധയിത്വാ സമ്ബുദ്ധം, ഗോതമം സക്യപുങ്ഗവം;
പഞ്ഞായ പാരമിം ഗന്ത്വാ, ഹെസ്സതി അഗ്ഗസാവകോ.
൨൬൨.
‘‘‘പവത്തിതം ധമ്മചക്കം, സക്യപുത്തേന താദിനാ;
അനുവത്തെസ്സതി സമ്മാ, വസ്സെന്തോ ധമ്മവുട്ഠിയോ.
൨൬൩.
‘‘‘സബ്ബമേതം
ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപെസ്സതി’.
൨൬൪.
‘‘അഹോ
യസ്സാഹം കാരം
൨൬൫.
‘‘അപരിമെയ്യേ കതം കമ്മം, ഫലം ദസ്സേസി മേ ഇധ;
സുമുത്തോ സരവേഗോവ, കിലേസേ ഝാപയിം അഹം.
൨൬൬.
‘‘അസങ്ഖതം ഗവേസന്തോ, നിബ്ബാനം അചലം പദം;
വിചിനം തിത്ഥിയേ സബ്ബേ, ഏസാഹം സംസരിം ഭവേ.
൨൬൭.
‘‘യഥാപി ബ്യാധിതോ പോസോ, പരിയേസെയ്യ ഓസധം;
വിചിനെയ്യ വനം
൨൬൮.
‘‘അസങ്ഖതം ഗവേസന്തോ, നിബ്ബാനം അമതം പദം;
അബ്ബോകിണ്ണം
൨൬൯.
‘‘ജടാഭാരേന
അഭിഞ്ഞാപാരമിം ഗന്ത്വാ, ബ്രഹ്മലോകം അഗച്ഛിഹം.
൨൭൦.
‘‘നത്ഥി
യേ കേചി ബുദ്ധിമാ സത്താ, സുജ്ഝന്തി ജിനസാസനേ.
൨൭൧.
‘‘അത്തകാരമയം
അസങ്ഖതം ഗവേസന്തോ, കുതിത്ഥേ
൨൭൨.
‘‘യഥാ സാരത്ഥികോ പോസോ, കദലിം ഛെത്വാന ഫാലയേ;
ന തത്ഥ സാരം വിന്ദെയ്യ, സാരേന രിത്തകോ ഹി സോ.
൨൭൩.
‘‘തഥേവ തിത്ഥിയാ ലോകേ, നാനാദിട്ഠീ ബഹുജ്ജനാ;
അസങ്ഖതേന രിത്താസേ, സാരേന കദലീ യഥാ.
൨൭൪.
‘‘പച്ഛിമേ ഭവസമ്പത്തേ, ബ്രഹ്മബന്ധു അഹോസഹം;
മഹാഭോഗം ഛഡ്ഡെത്വാന, പബ്ബജിം അനഗാരിയം.
പഠമഭാണവാരം.
൨൭൫.
‘‘അജ്ഝായകോ മന്തധരോ, തിണ്ണം വേദാന പാരഗൂ;
ബ്രാഹ്മണോ സഞ്ചയോ
൨൭൬.
‘‘സാവകോ
ദുരാസദോ ഉഗ്ഗതേജോ, പിണ്ഡായ ചരതീ തദാ.
൨൭൭.
‘‘തമദ്ദസാസിം
സന്തചിത്തം മഹാനാഗം, സുഫുല്ലം പദുമം യഥാ.
൨൭൮.
‘‘ദിസ്വാ
ഉസഭം പവരം വീരം, അരഹായം ഭവിസ്സതി.
൨൭൯.
‘‘പാസാദികോ ഇരിയതി, അഭിരൂപോ സുസംവുതോ;
ഉത്തമേ ദമഥേ ദന്തോ, അമതദസ്സീ ഭവിസ്സതി.
൨൮൦.
‘‘യംനൂനാഹം ഉത്തമത്ഥം, പുച്ഛെയ്യം തുട്ഠമാനസം;
സോ മേ പുട്ഠോ കഥെസ്സതി, പടിപുച്ഛാമഹം തദാ.
൨൮൧.
‘‘പിണ്ഡപാതം
ഓകാസം പടിമാനെന്തോ, പുച്ഛിതും അമതം പദം.
൨൮൨.
‘‘വീഥിന്തരേ അനുപ്പത്തം, ഉപഗന്ത്വാന പുച്ഛഹം;
‘കഥം ഗൊത്തോസി ത്വം വീര, കസ്സ സിസ്സോസി മാരിസ’.
൨൮൩.
‘‘സോ മേ പുട്ഠോ വിയാകാസി, അസമ്ഭീതോവ കേസരീ;
‘ബുദ്ധോ ലോകേ സമുപ്പന്നോ, തസ്സ സിസ്സൊമ്ഹി ആവുസോ’.
൨൮൪.
‘‘‘കീദിസം
ബുദ്ധസ്സ സാസനം ധമ്മം, സാധു മേ കഥയസ്സു ഭോ’.
൨൮൫.
‘‘സോ മേ പുട്ഠോ കഥീ സബ്ബം, ഗമ്ഭീരം നിപുണം പദം;
തണ്ഹാസല്ലസ്സ ഹന്താരം, സബ്ബദുക്ഖാപനൂദനം.
൨൮൬.
‘‘‘യേ ധമ്മാ ഹേതുപ്പഭവാ, തേസം ഹേതും തഥാഗതോ ആഹ;
തേസഞ്ച യോ നിരോധോ, ഏവം വാദീ മഹാസമണോ’.
൨൮൭.
‘‘സോഹം വിസ്സജ്ജിതേ പഞ്ഹേ, പഠമം ഫലമജ്ഝഗം;
വിരജോ വിമലോ ആസിം, സുത്വാന ജിനസാസനം.
൨൮൮.
‘‘സുത്വാന
പരിയോഗാള്ഹസദ്ധമ്മോ, ഇമം ഗാഥമഭാസഹം.
൨൮൯.
‘‘‘ഏസേവ
അദിട്ഠം അബ്ഭതീതം, ബഹുകേഹി കപ്പനഹുതേഹി’.
൨൯൦.
‘‘സ്വാഹം ധമ്മം ഗവേസന്തോ, കുതിത്ഥേ സഞ്ചരിം അഹം;
സോ മേ അത്ഥോ അനുപ്പത്തോ, കാലോ മേ നപ്പമജ്ജിതും.
൨൯൧.
‘‘തോസിതോഹം
സഹായകം ഗവേസന്തോ, അസ്സമം അഗമാസഹം.
൨൯൨.
‘‘ദൂരതോവ മമം ദിസ്വാ, സഹായോ മേ സുസിക്ഖിതോ;
ഇരിയാപഥസമ്പന്നോ
൨൯൩.
‘‘‘പസന്നമുഖനെത്തോസി, മുനിഭാവോവ ദിസ്സതി;
അമതാധിഗതോ കച്ചി, നിബ്ബാനമച്ചുതം പദം.
൨൯൪.
‘‘‘സുഭാനുരൂപോ ആയാസി, ആനെഞ്ജകാരിതോ വിയ;
ദന്തോവ ദന്തദമഥോ
൨൯൫.
‘‘‘അമതം മയാധിഗതം, സോകസല്ലാപനൂദനം;
ത്വമ്പി തം അധിഗച്ഛേസി
൨൯൬.
‘‘സാധൂതി സോ പടിസ്സുത്വാ, സഹായോ മേ സുസിക്ഖിതോ;
ഹത്ഥേന ഹത്ഥം ഗണ്ഹിത്വാ, ഉപഗമ്മ
൨൯൭.
‘‘ഉഭോപി പബ്ബജിസ്സാമ, സക്യപുത്ത തവന്തികേ;
തവ സാസനമാഗമ്മ, വിഹരാമ അനാസവാ.
൨൯൮.
‘‘കോലിതോ
ഉഭോവ ഏകതോ ഹുത്വാ, സാസനം സോഭയാമസേ.
൨൯൯.
‘‘അപരിയോസിതസങ്കപ്പോ
തവ ദസ്സനമാഗമ്മ, സങ്കപ്പോ പൂരിതോ മമ.
൩൦൦.
‘‘പഥവിയം പതിട്ഠായ, പുപ്ഫന്തി സമയേ ദുമാ;
ദിബ്ബഗന്ധാ സമ്പവന്തി, തോസെന്തി സബ്ബപാണിനം.
൩൦൧.
‘‘തഥേവാഹം മഹാവീര, സക്യപുത്ത മഹായസ;
സാസനേ തേ പതിട്ഠായ, സമയേസാമി പുപ്ഫിതും.
൩൦൨.
‘‘വിമുത്തിപുപ്ഫം
വിമുത്തിപുപ്ഫലാഭേന, തോസേമി സബ്ബപാണിനം.
൩൦൩.
‘‘യാവതാ ബുദ്ധഖെത്തമ്ഹി, ഠപെത്വാന മഹാമുനിം;
പഞ്ഞായ സദിസോ നത്ഥി, തവ പുത്തസ്സ ചക്ഖുമ.
൩൦൪.
‘‘സുവിനീതാ ച തേ സിസ്സാ, പരിസാ ച സുസിക്ഖിതാ;
ഉത്തമേ ദമഥേ ദന്താ, പരിവാരെന്തി തം സദാ.
൩൦൫.
‘‘ഝായീ
മുനീ മോനെയ്യസമ്പന്നാ, പരിവാരെന്തി തം സദാ.
൩൦൬.
‘‘അപ്പിച്ഛാ നിപകാ ധീരാ, അപ്പാഹാരാ അലോലുപാ;
ലാഭാലാഭേന സന്തുട്ഠാ, പരിവാരെന്തി തം സദാ.
൩൦൭.
‘‘ആരഞ്ഞികാ ധുതരതാ, ഝായിനോ ലൂഖചീവരാ;
വിവേകാഭിരതാ ധീരാ, പരിവാരെന്തി തം സദാ.
൩൦൮.
‘‘പടിപന്നാ
ആസീസകാ
൩൦൯.
‘‘സോതാപന്നാ ച വിമലാ, സകദാഗാമിനോ ച യേ;
അനാഗാമീ ച അരഹാ, പരിവാരെന്തി തം സദാ.
൩൧൦.
‘‘സതിപട്ഠാനകുസലാ, ബൊജ്ഝങ്ഗഭാവനാരതാ;
സാവകാ തേ ബഹൂ സബ്ബേ, പരിവാരെന്തി തം സദാ.
൩൧൧.
‘‘ഇദ്ധിപാദേസു കുസലാ, സമാധിഭാവനാരതാ;
സമ്മപ്പധാനാനുയുത്താ, പരിവാരെന്തി തം സദാ.
൩൧൨.
‘‘തേവിജ്ജാ ഛളഭിഞ്ഞാ ച, ഇദ്ധിയാ പാരമിം ഗതാ;
പഞ്ഞായ പാരമിം പത്താ, പരിവാരെന്തി തം സദാ.
൩൧൩.
‘‘ഏദിസാ തേ മഹാവീര, തവ സിസ്സാ സുസിക്ഖിതാ;
ദുരാസദാ ഉഗ്ഗതേജാ, പരിവാരെന്തി തം സദാ.
൩൧൪.
‘‘തേഹി സിസ്സേഹി പരിവുതോ, സഞ്ഞതേഹി തപസ്സിഭി;
മിഗരാജാവസമ്ഭീതോ, ഉളുരാജാവ സോഭസി.
൩൧൫.
‘‘പഥവിയം പതിട്ഠായ, രുഹന്തി ധരണീരുഹാ;
വേപുല്ലതം പാപുണന്തി, ഫലഞ്ച ദസ്സയന്തി തേ.
൩൧൬.
‘‘പഥവീസദിസോ
സാസനേ തേ പതിട്ഠായ, ലഭന്തി അമതം ഫലം.
൩൧൭.
‘‘സിന്ധു സരസ്സതീ ചേവ, നദിയോ ചന്ദഭാഗികാ;
ഗങ്ഗാ ച യമുനാ ചേവ, സരഭൂ ച അഥോ മഹീ.
൩൧൮.
‘‘ഏതാസം
ജഹന്തി പുരിമം നാമം, സാഗരോതേവ ഞായതി.
൩൧൯.
‘‘തഥേവിമേ
ജഹന്തി പുരിമം നാമം, ബുദ്ധപുത്താതി ഞായരേ.
൩൨൦.
‘‘യഥാപി ചന്ദോ വിമലോ, ഗച്ഛം ആകാസധാതുയാ;
സബ്ബേ താരഗണേ ലോകേ, ആഭായ അതിരോചതി.
൩൨൧.
‘‘തഥേവ ത്വം മഹാവീര, പരിവുതോ ദേവമാനുസേ;
ഏതേ സബ്ബേ അതിക്കമ്മ, ജലസി സബ്ബദാ തുവം.
൩൨൨.
‘‘ഗമ്ഭീരേ ഉട്ഠിതാ ഊമീ, ന വേലമതിവത്തരേ;
സബ്ബാ വേലംവ ഫുസന്തി
൩൨൩.
‘‘തഥേവ തിത്ഥിയാ ലോകേ, നാനാദിട്ഠീ ബഹുജ്ജനാ;
ധമ്മം വാദിതുകാമാ തേ, നാതിവത്തന്തി തം മുനിം.
൩൨൪.
‘‘സചേ ച തം പാപുണന്തി, പടിവാദേഹി ചക്ഖുമ;
തവന്തികം ഉപാഗന്ത്വാ, സഞ്ചുണ്ണാവ ഭവന്തി തേ.
൩൨൫.
‘‘യഥാപി ഉദകേ ജാതാ, കുമുദാ മന്ദാലകാ ബഹൂ;
ഉപലിമ്പന്തി
൩൨൬.
‘‘തഥേവ ബഹുകാ സത്താ, ലോകേ ജാതാ വിരൂഹരേ;
അട്ടിതാ രാഗദോസേന, കദ്ദമേ കുമുദം യഥാ.
൩൨൭.
‘‘യഥാപി പദുമം ജലജം, ജലമജ്ഝേ വിരൂഹതി;
ന സോ ലിമ്പതി തോയേന, പരിസുദ്ധോ ഹി കേസരീ.
൩൨൮.
‘‘തഥേവ
നോപലിമ്പസി ലോകേന, തോയേന പദുമം യഥാ.
൩൨൯.
‘‘യഥാപി രമ്മകേ മാസേ, ബഹൂ പുപ്ഫന്തി വാരിജാ;
നാതിക്കമന്തി തം മാസം, സമയോ പുപ്ഫനായ സോ.
൩൩൦.
‘‘തഥേവ
സാസനം നാതിവത്തന്തി, പദുമം വാരിജം യഥാ.
൩൩൧.
‘‘സുപുപ്ഫിതോ സാലരാജാ, ദിബ്ബഗന്ധം പവായതി;
അഞ്ഞസാലേഹി പരിവുതോ, സാലരാജാവ സോഭതി.
൩൩൨.
‘‘തഥേവ ത്വം മഹാവീര, ബുദ്ധഞാണേന പുപ്ഫിതോ;
ഭിക്ഖുസങ്ഘപരിവുതോ, സാലരാജാവ സോഭസി.
൩൩൩.
‘‘യഥാപി സേലോ ഹിമവാ, ഓസധോ സബ്ബപാണിനം;
നാഗാനം അസുരാനഞ്ച, ദേവതാനഞ്ച ആലയോ.
൩൩൪.
‘‘തഥേവ ത്വം മഹാവീര, ഓസധോ വിയ പാണിനം;
തേവിജ്ജാ ഛളഭിഞ്ഞാ ച, ഇദ്ധിയാ പാരമിം ഗതാ.
൩൩൫.
‘‘അനുസിട്ഠാ മഹാവീര, തയാ കാരുണികേന തേ;
രമന്തി ധമ്മരതിയാ, വസന്തി തവ സാസനേ.
൩൩൬.
‘‘മിഗരാജാ യഥാ സീഹോ, അഭിനിക്ഖമ്മ ആസയാ;
ചതുദ്ദിസാനുവിലോകെത്വാ
തിക്ഖത്തും അഭിനാദതി.
൩൩൭.
‘‘സബ്ബേ മിഗാ ഉത്തസന്തി, മിഗരാജസ്സ ഗജ്ജതോ;
തഥാ ഹി ജാതിമാ ഏസോ, പസൂ താസേതി സബ്ബദാ.
൩൩൮.
‘‘ഗജ്ജതോ
ബോധനെയ്യാവബുജ്ഝന്തി, തസന്തി മാരകായികാ.
൩൩൯.
‘‘തസന്തി തിത്ഥിയാ സബ്ബേ, നദതോ തേ മഹാമുനി;
കാകാ സേനാവ വിബ്ഭന്താ, മിഗരഞ്ഞാ യഥാ മിഗാ.
൩൪൦.
‘‘യേ കേചി ഗണിനോ ലോകേ, സത്ഥാരോതി പവുച്ചരേ;
പരമ്പരാഗതം ധമ്മം, ദേസെന്തി പരിസായ തേ.
൩൪൧.
‘‘ന ഹേവം ത്വം മഹാവീര, ധമ്മം ദേസേസി പാണിനം;
സാമം സച്ചാനി ബുജ്ഝിത്വാ, കേവലം ബോധിപക്ഖിയം.
൩൪൨.
‘‘ആസയാനുസയം ഞത്വാ, ഇന്ദ്രിയാനം ബലാബലം;
ഭബ്ബാഭബ്ബേ വിദിത്വാന, മഹാമേഘോവ ഗജ്ജസി.
൩൪൩.
‘‘ചക്കവാളപരിയന്താ
നാനാദിട്ഠീ വിചിനന്താ
൩൪൪.
‘‘സബ്ബേസം
ഏകം പഞ്ഹം കഥെന്തോവ, വിമതിം ഛിന്ദസി
൩൪൫.
‘‘ഉപതിസ്സസദിസേഹേവ, വസുധാ പൂരിതാ ഭവേ;
സബ്ബേവ തേ പഞ്ജലികാ, കിത്തയും ലോകനായകം.
൩൪൬.
‘‘കപ്പം വാ തേ കിത്തയന്താ, നാനാവണ്ണേഹി കിത്തയും;
പരിമേതും ന സക്കെയ്യും
൩൪൭.
‘‘യഥാസകേന
കപ്പകോടീപി കിത്തെന്താ, ഏവമേവ പകിത്തയും.
൩൪൮.
‘‘സചേ
പമേതും പരികപ്പെയ്യ, വിഘാതംവ ലഭെയ്യ സോ.
൩൪൯.
‘‘സാസനേ തേ പതിട്ഠായ, സക്യപുത്ത മഹായസ;
പഞ്ഞായ പാരമിം ഗന്ത്വാ, വിഹരാമി അനാസവോ.
൩൫൦.
‘‘തിത്ഥിയേ സമ്പമദ്ദാമി, വത്തേമി ജിനസാസനം;
ധമ്മസേനാപതി അജ്ജ, സക്യപുത്തസ്സ സാസനേ.
൩൫൧.
‘‘അപരിമെയ്യേ കതം കമ്മം, ഫലം ദസ്സേസി മേ ഇധ;
സുഖിത്തോ സരവേഗോവ, കിലേസേ ഝാപയീ മമ
൩൫൨.
‘‘യോ കോചി മനുജോ ഭാരം, ധാരെയ്യ മത്ഥകേ സദാ;
ഭാരേന ദുക്ഖിതോ അസ്സ, ഭാരേഹി ഭരിതോ തഥാ.
൩൫൩.
‘‘ഡയ്ഹമാനോ തീഹഗ്ഗീഹി, ഭവേസു സംസരിം അഹം;
ഭരിതോ ഭവഭാരേന, ഗിരിം ഉച്ചാരിതോ യഥാ.
൩൫൪.
‘‘ഓരോപിതോ ച മേ ഭാരോ, ഭവാ ഉഗ്ഘാടിതാ മയാ;
കരണീയം കതം സബ്ബം, സക്യപുത്തസ്സ സാസനേ.
൩൫൫.
‘‘യാവതാ ബുദ്ധഖെത്തമ്ഹി, ഠപെത്വാ സക്യപുങ്ഗവം;
അഹം അഗ്ഗൊമ്ഹി പഞ്ഞായ, സദിസോ മേ ന വിജ്ജതി.
൩൫൬.
‘‘സമാധിമ്ഹി
ഇച്ഛമാനോ ചഹം അജ്ജ, സഹസ്സം അഭിനിമ്മിനേ.
൩൫൭.
‘‘അനുപുബ്ബവിഹാരസ്സ
കഥേസി സാസനം മയ്ഹം, നിരോധോ സയനം മമ.
൩൫൮.
‘‘ദിബ്ബചക്ഖു
സമ്മപ്പധാനാനുയുത്തോ, ബൊജ്ഝങ്ഗഭാവനാരതോ.
൩൫൯.
‘‘സാവകേന ഹി പത്തബ്ബം, സബ്ബമേവ കതം മയാ;
ലോകനാഥം ഠപെത്വാന, സദിസോ മേ ന വിജ്ജതി.
൩൬൦.
‘‘സമാപത്തീനം കുസലോ
ബൊജ്ഝങ്ഗഭാവനാരതോ, സാവകഗുണപാരമിഗതൊസ്മി.
൩൬൧.
‘‘സാവകഗുണേനപി
യം സദ്ധാസങ്ഗഹിതം
൩൬൨.
‘‘ഉദ്ധതവിസോവ സപ്പോ, ഛിന്നവിസാണോവ ഉസഭോ;
നിക്ഖിത്തമാനദപ്പോവ
൩൬൩.
‘‘യദി രൂപിനീ ഭവെയ്യ, പഞ്ഞാ മേ വസുമതീപി
അനോമദസ്സിസ്സ
൩൬൪.
‘‘പവത്തിതം ധമ്മചക്കം, സക്യപുത്തേന താദിനാ;
അനുവത്തേമഹം സമ്മാ, ഞാണഥവനായിദം ഫലം.
൩൬൫.
‘‘മാ മേ കദാചി പാപിച്ഛോ, കുസീതോ ഹീനവീരിയോ;
അപ്പസ്സുതോ അനാദരോ
൩൬൬.
‘‘ബഹുസ്സുതോ ച മേധാവീ, സീലേസു സുസമാഹിതോ;
ചേതോസമഥാനുയുത്തോ, അപി മുദ്ധനി തിട്ഠതു.
൩൬൭.
‘‘തം വോ വദാമി ഭദ്ദന്തേ, യാവന്തെത്ഥ സമാഗതാ;
അപ്പിച്ഛാ ഹോഥ സന്തുട്ഠാ, ഝായീ ഝാനരതാ സദാ.
൩൬൮.
‘‘യമഹം
സോ മേ ആചരിയോ ധീരോ, അസ്സജി നാമ സാവകോ.
൩൬൯.
‘‘തസ്സാഹം വാഹസാ അജ്ജ, ധമ്മസേനാപതീ അഹും;
സബ്ബത്ഥ പാരമിം പത്വാ, വിഹരാമി അനാസവോ.
൩൭൦.
‘‘യോ മേ ആചരിയോ ആസി, അസ്സജി നാമ സാവകോ;
യസ്സം ദിസായം വസതി, ഉസ്സീസമ്ഹി കരോമഹം.
൩൭൧.
‘‘മമ കമ്മം സരിത്വാന, ഗോതമോ സക്യപുങ്ഗവോ;
ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേസി മം.
൩൭൨.
കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം, ഭവാ സബ്ബേ സമൂഹതാ.
നാഗോവ ബന്ധനം ഛെത്വാ, വിഹരാമി അനാസവോ.
൩൭൩.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി, ബുദ്ധസെട്ഠസ്സ സന്തികേ;
തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം
൩൭൪.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ
ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ
അഭാസിത്ഥാതി.
സാരിപുത്തത്ഥേരസ്സാപദാനം പഠമം.
൩-൨. മഹാമൊഗ്ഗല്ലാനത്ഥേരഅപദാനം
൩൭൫.
‘‘അനോമദസ്സീ ഭഗവാ, ലോകജെട്ഠോ നരാസഭോ;
വിഹാസി ഹിമവന്തമ്ഹി, ദേവസങ്ഘപുരക്ഖതോ.
൩൭൬.
‘‘വരുണോ നാമ നാമേന, നാഗരാജാ അഹം തദാ;
കാമരൂപീ വികുബ്ബാമി, മഹോദധിനിവാസഹം.
൩൭൭.
‘‘സങ്ഗണിയം
സമ്ബുദ്ധം പരിവാരെത്വാ, വാദേസും അച്ഛരാ തദാ.
൩൭൮.
‘‘വജ്ജമാനേസു
ഉഭിന്നം സദ്ദം സുത്വാന, ബുദ്ധോപി സമ്പബുജ്ഝഥ.
൩൭൯.
‘‘നിമന്തെത്വാന സമ്ബുദ്ധം, സകം ഭവനുപാഗമിം;
ആസനം പഞ്ഞപെത്വാന, കാലമാരോചയിം അഹം.
൩൮൦.
‘‘ഖീണാസവസഹസ്സേഹി, പരിവുതോ ലോകനായകോ;
ഓഭാസെന്തോ ദിസാ സബ്ബാ, ഭവനം മേ ഉപാഗമി.
൩൮൧.
‘‘ഉപവിട്ഠം
സഭിക്ഖുസങ്ഘം തപ്പേസിം
൩൮൨.
‘‘അനുമോദി മഹാവീരോ, സയമ്ഭൂ അഗ്ഗപുഗ്ഗലോ;
ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.
൩൮൩.
‘‘‘യോ സോ
തേന ചിത്തപ്പസാദേന, ദേവലോകം ഗമിസ്സതി.
൩൮൪.
‘‘‘സത്തസത്തതിക്ഖത്തുഞ്ച, ദേവരജ്ജം കരിസ്സതി;
പഥബ്യാ രജ്ജം അട്ഠസതം, വസുധം ആവസിസ്സതി.
൩൮൫.
‘‘‘പഞ്ചപഞ്ഞാസക്ഖത്തുഞ്ച, ചക്കവത്തീ ഭവിസ്സതി;
ഭോഗാ അസങ്ഖിയാ തസ്സ, ഉപ്പജ്ജിസ്സന്തി താവദേ.
൩൮൬.
‘‘‘അപരിമെയ്യേ
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന
൩൮൭.
‘‘‘നിരയാ
കോലിതോ നാമ നാമേന, ബ്രഹ്മബന്ധു ഭവിസ്സതി.
൩൮൮.
‘‘‘സോ പച്ഛാ പബ്ബജിത്വാന, കുസലമൂലേന ചോദിതോ;
ഗോതമസ്സ ഭഗവതോ, ദുതിയോ ഹെസ്സതി സാവകോ.
൩൮൯.
‘‘‘ആരദ്ധവീരിയോ പഹിതത്തോ, ഇദ്ധിയാ പാരമിം ഗതോ;
സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, നിബ്ബായിസ്സതിനാസവോ’.
൩൯൦.
‘‘പാപമിത്തോപനിസ്സായ, കാമരാഗവസം ഗതോ;
മാതരം പിതരഞ്ചാപി, ഘാതയിം ദുട്ഠമാനസോ.
൩൯൧.
‘‘യം
പാപകമ്മസമങ്ഗിതാ, ഭിന്നസീസോ മരാമഹം.
൩൯൨.
‘‘ഇദം പച്ഛിമകം മയ്ഹം, ചരിമോ വത്തതേ ഭവോ;
ഇധാപി ഏദിസോ മയ്ഹം, മരണകാലേ ഭവിസ്സതി.
൩൯൩.
‘‘പവിവേകമനുയുത്തോ, സമാധിഭാവനാരതോ;
സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, വിഹരാമി അനാസവോ.
൩൯൪.
‘‘ധരണിമ്പി സുഗമ്ഭീരം, ബഹലം ദുപ്പധംസിയം;
വാമങ്ഗുട്ഠേന ഖോഭെയ്യം, ഇദ്ധിയാ പാരമിം ഗതോ.
൩൯൫.
‘‘അസ്മിമാനം ന പസ്സാമി, മാനോ മയ്ഹം ന വിജ്ജതി;
സാമണേരേ ഉപാദായ, ഗരുചിത്തം കരോമഹം.
൩൯൬.
‘‘അപരിമെയ്യേ ഇതോ കപ്പേ, യം കമ്മമഭിനീഹരിം;
താഹം ഭൂമിമനുപ്പത്തോ, പത്തൊമ്ഹി ആസവക്ഖയം.
൩൯൭.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ
ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ മഹാമൊഗ്ഗല്ലാനോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ അഭാസിത്ഥാതി.
മഹാമൊഗ്ഗല്ലാനത്ഥേരസ്സാപദാനം ദുതിയം.
൩-൩. മഹാകസ്സപത്ഥേരഅപദാനം
൩൯൮.
‘‘പദുമുത്തരസ്സ
നിബ്ബുതേ ലോകനാഥമ്ഹി, പൂജം കുബ്ബന്തി സത്ഥുനോ.
൩൯൯.
‘‘ഉദഗ്ഗചിത്താ ജനതാ, ആമോദിതപമോദിതാ;
തേസു സംവേഗജാതേസു, പീതി മേ ഉദപജ്ജഥ.
൪൦൦.
‘‘ഞാതിമിത്തേ സമാനെത്വാ, ഇദം വചനമബ്രവിം;
പരിനിബ്ബുതോ മഹാവീരോ, ഹന്ദ പൂജം കരോമസേ.
൪൦൧.
‘‘സാധൂതി തേ പടിസ്സുത്വാ, ഭിയ്യോ ഹാസം ജനിംസു മേ;
ബുദ്ധസ്മിം ലോകനാഥമ്ഹി, കാഹാമ പുഞ്ഞസഞ്ചയം.
൪൦൨.
‘‘അഗ്ഘിയം
ദിയഡ്ഢഹത്ഥപത്ഥടം, വിമാനം നഭമുഗ്ഗതം.
൪൦൩.
‘‘കത്വാന ഹമ്മിയം തത്ഥ, താലപന്തീഹി ചിത്തിതം;
സകം ചിത്തം പസാദെത്വാ, ചേതിയം പൂജയുത്തമം.
൪൦൪.
‘‘അഗ്ഗിക്ഖന്ധോവ
ഇന്ദലട്ഠീവ ആകാസേ, ഓഭാസേതി ചതുദ്ദിസാ.
൪൦൫.
‘‘തത്ഥ ചിത്തം പസാദെത്വാ, കത്വാന കുസലം ബഹും;
പുബ്ബകമ്മം സരിത്വാന, തിദസം ഉപപജ്ജഹം.
൪൦൬.
‘‘സഹസ്സയുത്തം
ഉബ്ബിദ്ധം ഭവനം മയ്ഹം, സത്തഭൂമം സമുഗ്ഗതം.
൪൦൭.
‘‘കൂടാഗാരസഹസ്സാനി, സബ്ബസൊണ്ണമയാ അഹും;
ജലന്തി സകതേജേന, ദിസാ സബ്ബാ പഭാസയം.
൪൦൮.
‘‘സന്തി അഞ്ഞേപി നിയ്യൂഹാ, ലോഹിതങ്ഗമയാ തദാ;
തേപി ജോതന്തി ആഭായ, സമന്താ ചതുരോ ദിസാ.
൪൦൯.
‘‘പുഞ്ഞകമ്മാഭിനിബ്ബത്താ, കൂടാഗാരാ സുനിമ്മിതാ;
മണിമയാപി ജോതന്തി, ദിസാ ദസ
൪൧൦.
‘‘തേസം ഉജ്ജോതമാനാനം, ഓഭാസോ വിപുലോ അഹു;
സബ്ബേ ദേവേ അഭിഭോമി, പുഞ്ഞകമ്മസ്സിദം ഫലം.
൪൧൧.
‘‘സട്ഠികപ്പസഹസ്സമ്ഹി
ചാതുരന്തോ വിജിതാവീ, പഥവിം ആവസിം അഹം.
൪൧൨.
‘‘തഥേവ ഭദ്ദകേ കപ്പേ, തിംസക്ഖത്തും അഹോസഹം;
സകകമ്മാഭിരദ്ധൊമ്ഹി, ചക്കവത്തീ മഹബ്ബലോ.
൪൧൩.
‘‘സത്തരതനസമ്പന്നോ, ചതുദീപമ്ഹി ഇസ്സരോ;
തത്ഥാപി ഭവനം മയ്ഹം, ഇന്ദലട്ഠീവ ഉഗ്ഗതം.
൪൧൪.
‘‘ആയാമതോ
രമ്മണം
൪൧൫.
‘‘ആയാമതോ പഞ്ചസതം, വിത്ഥാരേന തദഡ്ഢകം;
ആകിണ്ണം ജനകായേഹി, തിദസാനം പുരം വിയ.
൪൧൬.
‘‘യഥാ സൂചിഘരേ സൂചീ, പക്ഖിത്താ പണ്ണവീസതി;
അഞ്ഞമഞ്ഞം പഘട്ടെന്തി, ആകിണ്ണം ഹോതി ലങ്കതം
൪൧൭.
‘‘ഏവമ്പി നഗരം മയ്ഹം, ഹത്ഥിസ്സരഥസംകുലം;
മനുസ്സേഹി സദാകിണ്ണം, രമ്മണം നഗരുത്തമം.
൪൧൮.
‘‘തത്ഥ ഭുത്വാ പിവിത്വാ ച, പുന ദേവത്തനം ഗതോ
ഭവേ പച്ഛിമകേ മയ്ഹം, അഹോസി കുലസമ്പദാ.
൪൧൯.
‘‘ബ്രാഹ്മഞ്ഞകുലസമ്ഭൂതോ
അസീതികോടിയോ ഹിത്വാ, ഹിരഞ്ഞസ്സാപി പബ്ബജിം.
൪൨൦.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ, വിമൊക്ഖാപി ച അട്ഠിമേ;
ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ മഹാകസ്സപോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ അഭാസിത്ഥാതി.
മഹാകസ്സപത്ഥേരസ്സാപദാനം തതിയം.
൩-൪. അനുരുദ്ധത്ഥേരഅപദാനം
൪൨൧.
‘‘സുമേധം
വൂപകട്ഠം വിഹരന്തം, അദ്ദസം ലോകനായകം.
൪൨൨.
‘‘ഉപഗന്ത്വാന സമ്ബുദ്ധം, സുമേധം ലോകനായകം;
അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹെത്വാന, ബുദ്ധസെട്ഠമയാചഹം.
൪൨൩.
‘‘അനുകമ്പ
പദീപം തേ പദസ്സാമി, രുക്ഖമൂലമ്ഹി ഝായതോ.
൪൨൪.
‘‘അധിവാസേസി സോ ധീരോ, സയമ്ഭൂ വദതം വരോ;
ദുമേസു വിനിവിജ്ഝിത്വാ, യന്തം യോജിയഹം തദാ.
൪൨൫.
‘‘സഹസ്സവട്ടിം
സത്താഹം പജ്ജലിത്വാന, ദീപാ വൂപസമിംസു മേ.
൪൨൬.
‘‘തേന ചിത്തപ്പസാദേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, വിമാനമുപപജ്ജഹം.
൪൨൭.
‘‘ഉപപന്നസ്സ ദേവത്തം, ബ്യമ്ഹം ആസി സുനിമ്മിതം;
സമന്തതോ പജ്ജലതി, ദീപദാനസ്സിദം ഫലം.
൪൨൮.
‘‘സമന്താ
സബ്ബേ ദേവേ അഭിഭോമി, ദീപദാനസ്സിദം ഫലം.
൪൨൯.
‘‘തിംസകപ്പാനി
ന മം കേചീതിമഞ്ഞന്തി, ദീപദാനസ്സിദം ഫലം.
൪൩൦.
‘‘അട്ഠവീസതിക്ഖത്തുഞ്ച, ചക്കവത്തീ അഹോസഹം;
ദിവാ രത്തിഞ്ച പസ്സാമി, സമന്താ യോജനം തദാ.
൪൩൧.
‘‘സഹസ്സലോകം ഞാണേന, പസ്സാമി സത്ഥു സാസനേ;
ദിബ്ബചക്ഖുമനുപ്പത്തോ, ദീപദാനസ്സിദം ഫലം.
൪൩൨.
‘‘സുമേധോ നാമ സമ്ബുദ്ധോ, തിംസകപ്പസഹസ്സിതോ;
തസ്സ ദീപോ മയാ ദിന്നോ, വിപ്പസന്നേന ചേതസാ.
൪൩൩.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ, വിമൊക്ഖാപി ച അട്ഠിമേ;
ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ അനുരുദ്ധോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ അഭാസിത്ഥാതി.
അനുരുദ്ധത്ഥേരസ്സാപദാനം ചതുത്ഥം.
൩-൫. പുണ്ണമന്താണിപുത്തത്ഥേരഅപദാനം
൪൩൪.
‘‘അജ്ഝായകോ മന്തധരോ, തിണ്ണം വേദാന പാരഗൂ;
പുരക്ഖതൊമ്ഹി സിസ്സേഹി, ഉപഗച്ഛിം നരുത്തമം.
൪൩൫.
‘‘പദുമുത്തരോ
മമ കമ്മം പകിത്തേസി, സങ്ഖിത്തേന മഹാമുനി.
൪൩൬.
‘‘താഹം
അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹെത്വാന, പക്കമിം
൪൩൭.
‘‘സങ്ഖിത്തേന
സബ്ബേ സിസ്സാ അത്തമനാ, സുത്വാന മമ ഭാസതോ;
സകം ദിട്ഠിം വിനോദെത്വാ, ബുദ്ധേ ചിത്തം പസാദയും.
൪൩൮.
‘‘സങ്ഖിത്തേനപി ദേസേമി, വിത്ഥാരേന തഥേവഹം
അഭിധമ്മനയഞ്ഞൂഹം
സബ്ബേസം വിഞ്ഞാപെത്വാന, വിഹരാമി അനാസവോ.
൪൩൯.
‘‘ഇതോ പഞ്ചസതേ കപ്പേ, ചതുരോ സുപ്പകാസകാ;
സത്തരതനസമ്പന്നാ, ചതുദീപമ്ഹി ഇസ്സരാ.
൪൪൦.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ, വിമൊക്ഖാപി ച അട്ഠിമേ;
ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ പുണ്ണോ മന്താണിപുത്തോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ അഭാസിത്ഥാതി.
പുണ്ണമന്താണിപുത്തത്ഥേരസ്സാപദാനം പഞ്ചമം.
൩-൬. ഉപാലിത്ഥേരഅപദാനം
൪൪൧.
‘‘നഗരേ ഹംസവതിയാ, സുജാതോ നാമ ബ്രാഹ്മണോ;
അസീതികോടിനിചയോ, പഹൂതധനധഞ്ഞവാ.
൪൪൨.
‘‘അജ്ഝായകോ മന്തധരോ, തിണ്ണം വേദാന പാരഗൂ;
ലക്ഖണേ ഇതിഹാസേ ച, സധമ്മേ പാരമിം ഗതോ.
൪൪൩.
‘‘പരിബ്ബാജാ
ബുദ്ധസാവകാ
ചരകാ താപസാ ചേവ, ചരന്തി മഹിയാ തദാ.
൪൪൪.
‘‘തേപി മം പരിവാരെന്തി, ബ്രാഹ്മണോ വിസ്സുതോ ഇതി;
ബഹുജ്ജനോ മം പൂജേതി, നാഹം പൂജേമി കിഞ്ചനം.
൪൪൫.
‘‘പൂജാരഹം
ബുദ്ധോതി വചനം നത്ഥി, താവ നുപ്പജ്ജതേ ജിനോ.
൪൪൬.
‘‘അച്ചയേന
സബ്ബം തമം വിനോദെത്വാ, ലോകേ ഉപ്പജ്ജി ചക്ഖുമാ.
൪൪൭.
‘‘വിത്ഥാരികേ ബാഹുജഞ്ഞേ, പുഥുഭൂതേ ച സാസനേ;
ഉപാഗമി തദാ ബുദ്ധോ, നഗരം ഹംസസവ്ഹയം.
൪൪൮.
‘‘പിതു അത്ഥായ
തേന കാലേന പരിസാ, സമന്താ യോജനം തദാ.
൪൪൯.
‘‘സമ്മതോ മനുജാനം സോ, സുനന്ദോ നാമ താപസോ;
യാവതാ ബുദ്ധപരിസാ, പുപ്ഫേഹച്ഛാദയീ തദാ.
൪൫൦.
‘‘ചതുസച്ചം പകാസെന്തേ, സെട്ഠേ ച
കോടിസതസഹസ്സാനം, ധമ്മാഭിസമയോ അഹു.
൪൫൧.
‘‘സത്തരത്തിന്ദിവം ബുദ്ധോ, വസ്സെത്വാ ധമ്മവുട്ഠിയോ;
അട്ഠമേ ദിവസേ പത്തേ, സുനന്ദം കിത്തയീ ജിനോ.
൪൫൨.
‘‘ദേവലോകേ മനുസ്സേ വാ, സംസരന്തോ അയം ഭവേ;
സബ്ബേസം പവരോ ഹുത്വാ, ഭവേസു സംസരിസ്സതി.
൪൫൩.
‘‘കപ്പസതസഹസ്സമ്ഹി
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൪൫൪.
‘‘തസ്സ ധമ്മേസു ദായാദോ, ഓരസോ ധമ്മനിമ്മിതോ;
മന്താണിപുത്തോ പുണ്ണോതി, ഹെസ്സതി സത്ഥു സാവകോ.
൪൫൫.
‘‘ഏവം കിത്തയി സമ്ബുദ്ധോ, സുനന്ദം താപസം തദാ;
ഹാസയന്തോ ജനം സബ്ബം, ദസ്സയന്തോ സകം ബലം.
൪൫൬.
‘‘കതഞ്ജലീ നമസ്സന്തി, സുനന്ദം താപസം ജനാ;
ബുദ്ധേ കാരം കരിത്വാന, സോധേസി ഗതിമത്തനോ.
൪൫൭.
‘‘തത്ഥ മേ അഹു സങ്കപ്പോ, സുത്വാന മുനിനോ വചം;
അഹമ്പി കാരം കസ്സാമി, യഥാ പസ്സാമി ഗോതമം.
൪൫൮.
‘‘ഏവാഹം
ക്യാഹം കമ്മം ആചരാമി, പുഞ്ഞക്ഖെത്തേ അനുത്തരേ.
൪൫൯.
‘‘അയഞ്ച പാഠികോ ഭിക്ഖു, സബ്ബപാഠിസ്സ സാസനേ;
വിനയേ അഗ്ഗനിക്ഖിത്തോ, തം ഠാനം പത്ഥയേ അഹം.
൪൬൦.
‘‘ഇദം
തേന ഭോഗേന ബുദ്ധസ്സ, ആരാമം മാപയേ അഹം.
൪൬൧.
‘‘സോഭനം നാമ ആരാമം, നഗരസ്സ പുരത്ഥതോ;
കിണിത്വാ
൪൬൨.
‘‘കൂടാഗാരേ
ചങ്കമേ സുകതേ കത്വാ, സങ്ഘാരാമം അമാപയിം.
൪൬൩.
‘‘ജന്താഘരം
ന്ഹാനഘരം മാപയിത്വാ, ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സദാസഹം.
൪൬൪.
‘‘ആസന്ദിയോ പീഠകേ ച, പരിഭോഗേ ച ഭാജനേ;
ആരാമികഞ്ച ഭേസജ്ജം, സബ്ബമേതം അദാസഹം.
൪൬൫.
‘‘ആരക്ഖം പട്ഠപെത്വാന, പാകാരം കാരയിം ദള്ഹം;
മാ നം കോചി വിഹേഠേസി, സന്തചിത്താന താദിനം.
൪൬൬.
‘‘സതസഹസ്സേനാവാസം
വേപുല്ലം തം മാപയിത്വാ
൪൬൭.
‘‘നിട്ഠാപിതോ മയാരാമോ, സമ്പടിച്ഛ തുവം മുനി;
നിയ്യാദെസ്സാമി തം വീര
൪൬൮.
‘‘പദുമുത്തരോ ലോകവിദൂ, ആഹുതീനം പടിഗ്ഗഹോ;
മമ സങ്കപ്പമഞ്ഞായ, അധിവാസേസി നായകോ.
൪൬൯.
‘‘അധിവാസനമഞ്ഞായ, സബ്ബഞ്ഞുസ്സ മഹേസിനോ;
ഭോജനം പടിയാദെത്വാ, കാലമാരോചയിം അഹം.
൪൭൦.
‘‘ആരോചിതമ്ഹി കാലമ്ഹി, പദുമുത്തരനായകോ;
ഖീണാസവസഹസ്സേഹി, ആരാമം മേ ഉപാഗമി.
൪൭൧.
‘‘നിസിന്നം
ഭുത്താവിം കാലമഞ്ഞായ, ഇദം വചനമബ്രവിം.
൪൭൨.
‘‘കീതോ സതസഹസ്സേന, തത്തകേനേവ കാരിതോ;
സോഭനോ നാമ ആരാമോ, സമ്പടിച്ഛ തുവം മുനി.
൪൭൩.
‘‘ഇമിനാരാമദാനേന
ഭവേ നിബ്ബത്തമാനോഹം, ലഭാമി മമ പത്ഥിതം.
൪൭൪.
‘‘പടിഗ്ഗഹെത്വാ
ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഇദം വചനമബ്രവി.
൪൭൫.
‘‘യോ സോ ബുദ്ധസ്സ പാദാസി, സങ്ഘാരാമം സുമാപിതം;
തമഹം കിത്തയിസ്സാമി, സുണാഥ മമ ഭാസതോ.
൪൭൬.
‘‘ഹത്ഥീ
പരിവാരെസ്സന്തിമം നിച്ചം, സങ്ഘാരാമസ്സിദം ഫലം.
൪൭൭.
‘‘സട്ഠി തൂരസഹസ്സാനി
പരിവാരെസ്സന്തിമം നിച്ചം, സങ്ഘാരാമസ്സിദം ഫലം.
൪൭൮.
‘‘ഛളസീതിസഹസ്സാനി, നാരിയോ സമലങ്കതാ;
വിചിത്തവത്ഥാഭരണാ, ആമുത്തമണികുണ്ഡലാ.
൪൭൯.
‘‘അളാരപമ്ഹാ ഹസുലാ, സുസഞ്ഞാ തനുമജ്ഝിമാ;
പരിവാരെസ്സന്തിമം നിച്ചം, സങ്ഘാരാമസ്സിദം ഫലം.
൪൮൦.
‘‘തിംസകപ്പസഹസ്സാനി, ദേവലോകേ രമിസ്സതി;
സഹസ്സക്ഖത്തും ദേവിന്ദോ, ദേവരജ്ജം കരിസ്സതി.
൪൮൧.
‘‘ദേവരാജേന പത്തബ്ബം, സബ്ബം പടിലഭിസ്സതി;
അനൂനഭോഗോ ഹുത്വാന, ദേവരജ്ജം കരിസ്സതി.
൪൮൨.
‘‘സഹസ്സക്ഖത്തും ചക്കവത്തീ, രാജാ രട്ഠേ ഭവിസ്സതി;
പഥബ്യാ രജ്ജം വിപുലം, ഗണനാതോ അസങ്ഖിയം.
൪൮൩.
‘‘കപ്പസതസഹസ്സമ്ഹി
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൪൮൪.
‘‘തസ്സ
ഉപാലി നാമ നാമേന, ഹെസ്സതി സത്ഥു സാവകോ.
൪൮൫.
‘‘വിനയേ പാരമിം പത്വാ, ഠാനാഠാനേ ച കോവിദോ;
ജിനസാസനം ധാരെന്തോ, വിഹരിസ്സതിനാസവോ.
൪൮൬.
‘‘സബ്ബമേതം അഭിഞ്ഞായ, ഗോതമോ സക്യപുങ്ഗവോ;
ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഏതദഗ്ഗേ ഠപെസ്സതി.
൪൮൭.
‘‘അപരിമെയ്യുപാദായ, പത്ഥേമി തവ സാസനം;
സോ മേ അത്ഥോ അനുപ്പത്തോ, സബ്ബസംയോജനക്ഖയോ.
൪൮൮.
‘‘യഥാ
സൂലേ സാതം അവിന്ദന്തോ, പരിമുത്തിംവ ഇച്ഛതി.
൪൮൯.
‘‘തഥേവാഹം
കമ്മസൂലാവുതോ സന്തോ, പിപാസാവേദനട്ടിതോ.
൪൯൦.
‘‘ഭവേ സാതം ന വിന്ദാമി, ഡയ്ഹന്തോ തീഹി അഗ്ഗിഭി;
പരിമുത്തിം ഗവേസാമി, യഥാപി രാജദണ്ഡിതോ.
൪൯൧.
‘‘യഥാ
അഗദം സോ ഗവേസെയ്യ, വിസഘാതായുപാലനം
൪൯൨.
‘‘ഗവേസമാനോ പസ്സെയ്യ, അഗദം വിസഘാതകം;
തം പിവിത്വാ സുഖീ അസ്സ, വിസമ്ഹാ പരിമുത്തിയാ.
൪൯൩.
‘‘തഥേവാഹം മഹാവീര, യഥാ വിസഹതോ നരോ;
സമ്പീളിതോ അവിജ്ജായ, സദ്ധമ്മാഗദമേസഹം.
൪൯൪.
‘‘ധമ്മാഗദം ഗവേസന്തോ, അദ്ദക്ഖിം സക്യസാസനം;
അഗ്ഗം സബ്ബോസധാനം തം, സബ്ബസല്ലവിനോദനം.
൪൯൫.
‘‘ധമ്മോസധം പിവിത്വാന, വിസം സബ്ബം സമൂഹനിം;
അജരാമരം സീതിഭാവം, നിബ്ബാനം ഫസ്സയിം അഹം.
൪൯൬.
‘‘യഥാ ഭൂതട്ടിതോ പോസോ, ഭൂതഗ്ഗാഹേന പീളിതോ;
ഭൂതവെജ്ജം ഗവേസെയ്യ, ഭൂതസ്മാ പരിമുത്തിയാ.
൪൯൭.
‘‘ഗവേസമാനോ
തസ്സ സോ വിഹനേ ഭൂതം, സമൂലഞ്ച വിനാസയേ.
൪൯൮.
‘‘തഥേവാഹം
ഞാണാലോകം ഗവേസാമി, തമതോ പരിമുത്തിയാ.
൪൯൯.
‘‘അഥദ്ദസം സക്യമുനിം, കിലേസതമസോധനം;
സോ മേ തമം വിനോദേസി, ഭൂതവെജ്ജോവ ഭൂതകം.
൫൦൦.
‘‘സംസാരസോതം സഞ്ഛിന്ദിം, തണ്ഹാസോതം നിവാരയിം;
ഭവം ഉഗ്ഘാടയിം സബ്ബം, ഭൂതവെജ്ജോവ മൂലതോ.
൫൦൧.
‘‘ഗരുളോ യഥാ ഓപതതി, പന്നഗം ഭക്ഖമത്തനോ;
സമന്താ യോജനസതം, വിക്ഖോഭേതി മഹാസരം.
൫൦൨.
‘‘പന്നഗം
ആദായ സോ പക്കമതി, യേനകാമം വിഹങ്ഗമോ.
൫൦൩.
‘‘തഥേവാഹം മഹാവീര, യഥാപി ഗരുളോ ബലീ;
അസങ്ഖതം ഗവേസന്തോ, ദോസേ വിക്ഖാലയിം അഹം.
൫൦൪.
‘‘ദിട്ഠോ അഹം ധമ്മവരം, സന്തിപദമനുത്തരം;
ആദായ വിഹരാമേതം, ഗരുളോ പന്നഗം യഥാ.
൫൦൫.
‘‘ആസാവതീ നാമ ലതാ, ജാതാ ചിത്തലതാവനേ;
തസ്സാ വസ്സസഹസ്സേന, ഏകം നിബ്ബത്തതേ ഫലം.
൫൦൬.
‘‘തം
ദേവാനം സാ പിയാ ഏവം, ആസാവതീ ലതുത്തമാ.
൫൦൭.
‘‘സതസഹസ്സുപാദായ, താഹം പരിചരേ മുനി;
സായം പാതം നമസ്സാമി, ദേവാ ആസാവതിം യഥാ.
൫൦൮.
‘‘അവഞ്ഝാ പാരിചരിയാ, അമോഘാ ച നമസ്സനാ;
ദൂരാഗതമ്പി മം സന്തം, ഖണോയം ന വിരാധയി.
൫൦൯.
‘‘പടിസന്ധിം ന പസ്സാമി, വിചിനന്തോ ഭവേ അഹം;
നിരൂപധി വിപ്പമുത്തോ
൫൧൦.
‘‘യഥാപി
തഥേവാഹം മഹാവീര, ബുദ്ധരംസേന പുപ്ഫിതോ.
൫൧൧.
‘‘യഥാ ബലാകയോനിമ്ഹി, ന വിജ്ജതി പുമോ
മേഘേസു ഗജ്ജമാനേസു, ഗബ്ഭം ഗണ്ഹന്തി താ സദാ.
൫൧൨.
‘‘ചിരമ്പി ഗബ്ഭം ധാരെന്തി, യാവ മേഘോ ന ഗജ്ജതി;
ഭാരതോ പരിമുച്ചന്തി, യദാ മേഘോ പവസ്സതി.
൫൧൩.
‘‘പദുമുത്തരബുദ്ധസ്സ
സദ്ദേന ധമ്മമേഘസ്സ, ധമ്മഗബ്ഭം അഗണ്ഹഹം.
൫൧൪.
സതസഹസ്സുപാദായ, പുഞ്ഞഗബ്ഭം ധരേമഹം;
നപ്പമുച്ചാമി ഭാരതോ, ധമ്മമേഘോ ന ഗജ്ജതി.
൫൧൫.
‘‘യദാ തുവം സക്യമുനി, രമ്മേ കപിലവത്ഥവേ;
ഗജ്ജസി ധമ്മമേഘേന, ഭാരതോ പരിമുച്ചഹം.
൫൧൬.
‘‘സുഞ്ഞതം
ചതുരോ ച ഫലേ സബ്ബേ, ധമ്മേവം വിജനയിം
ദുതിയഭാണവാരം.
൫൧൭.
‘‘അപരിമെയ്യുപാദായ, പത്ഥേമി തവ സാസനം;
സോ മേ അത്ഥോ അനുപ്പത്തോ, സന്തിപദമനുത്തരം.
൫൧൮.
‘‘വിനയേ
ന മേ സമസമോ അത്ഥി, ധാരേമി സാസനം അഹം.
൫൧൯.
‘‘വിനയേ ഖന്ധകേ ചാപി, തികച്ഛേദേ ച പഞ്ചകേ
എത്ഥ മേ വിമതി നത്ഥി, അക്ഖരേ ബ്യഞ്ജനേപി വാ.
൫൨൦.
‘‘നിഗ്ഗഹേ പടികമ്മേ ച, ഠാനാഠാനേ ച കോവിദോ;
ഓസാരണേ വുട്ഠാപനേ, സബ്ബത്ഥ പാരമിം ഗതോ.
൫൨൧.
‘‘വിനയേ ഖന്ധകേ വാപി, നിക്ഖിപിത്വാ പദം അഹം;
ഉഭതോ വിനിവേഠെത്വാ, രസതോ ഓസരെയ്യഹം.
൫൨൨.
‘‘നിരുത്തിയാ
അനഞ്ഞാതം മയാ നത്ഥി, ഏകഗ്ഗോ സത്ഥു സാസനേ.
൫൨൩.
‘‘രൂപദക്ഖോ
കങ്ഖം സബ്ബം വിനോദേമി, ഛിന്ദാമി സബ്ബസംസയം.
൫൨൪.
‘‘പദം അനുപദഞ്ചാപി, അക്ഖരഞ്ചാപി ബ്യഞ്ജനം;
നിദാനേ പരിയോസാനേ, സബ്ബത്ഥ കോവിദോ അഹം.
൫൨൫.
‘‘യഥാപി രാജാ ബലവാ, നിഗ്ഗണ്ഹിത്വാ പരന്തപേ;
വിജിനിത്വാന സങ്ഗാമം, നഗരം തത്ഥ മാപയേ.
൫൨൬.
‘‘പാകാരം പരിഖഞ്ചാപി, ഏസികം ദ്വാരകൊട്ഠകം;
അട്ടാലകേ ച വിവിധേ, കാരയേ നഗരേ ബഹൂ.
൫൨൭.
‘‘സിങ്ഘാടകം ചച്ചരഞ്ച, സുവിഭത്തന്തരാപണം;
കാരയെയ്യ സഭം തത്ഥ, അത്ഥാനത്ഥവിനിച്ഛയം.
൫൨൮.
‘‘നിഗ്ഘാതത്ഥം അമിത്താനം, ഛിദ്ദാഛിദ്ദഞ്ച ജാനിതും;
ബലകായസ്സ രക്ഖായ, സേനാപച്ചം ഠപേതി
൫൨൯.
‘‘ആരക്ഖത്ഥായ
മാ മേ ഭണ്ഡം വിനസ്സീതി, ഭണ്ഡരക്ഖം ഠപേതി സോ.
൫൩൦.
‘‘മമത്തോ
ഹോതി യോ രഞ്ഞോ, വുദ്ധിം യസ്സ ച ഇച്ഛതി.
തസ്സാധികരണം ദേതി, മിത്തസ്സ പടിപജ്ജിതും.
൫൩൧.
‘‘ഉപ്പാതേസു നിമിത്തേസു, ലക്ഖണേസു ച കോവിദം;
അജ്ഝായകം മന്തധരം, പോരോഹിച്ചേ ഠപേതി സോ.
൫൩൨.
‘‘ഏതേഹങ്ഗേഹി
സദാ രക്ഖന്തി രാജാനം, ചക്കവാകോവ ദുക്ഖിതം.
൫൩൩.
‘‘തഥേവ ത്വം മഹാവീര, ഹതാമിത്തോവ ഖത്തിയോ;
സദേവകസ്സ ലോകസ്സ, ധമ്മരാജാതി വുച്ചതി.
൫൩൪.
‘‘തിത്ഥിയേ നിഹനിത്വാന
തമന്ധകാരം വിധമിത്വാ, ധമ്മനഗരം അമാപയി.
൫൩൫.
‘‘സീലം
സദ്ധാ തേ ഏസികാ വീര, ദ്വാരപാലോ ച സംവരോ.
൫൩൬.
‘‘സതിപട്ഠാനമട്ടാലം, പഞ്ഞാ തേ ചച്ചരം മുനേ;
ഇദ്ധിപാദഞ്ച സിങ്ഘാടം, ധമ്മവീഥി സുമാപിതാ.
൫൩൭.
‘‘സുത്തന്തം അഭിധമ്മഞ്ച, വിനയഞ്ചാപി കേവലം;
നവങ്ഗം ബുദ്ധവചനം, ഏസാ ധമ്മസഭാ തവ.
൫൩൮.
‘‘സുഞ്ഞതം അനിമിത്തഞ്ച, വിഹാരഞ്ചപ്പണീഹിതം;
ആനെഞ്ജഞ്ച നിരോധോ ച, ഏസാ ധമ്മകുടീ തവ.
൫൩൯.
‘‘പഞ്ഞായ അഗ്ഗോ നിക്ഖിത്തോ
സാരിപുത്തോതി നാമേന, ധമ്മസേനാപതീ തവ.
൫൪൦.
‘‘ചുതൂപപാതകുസലോ, ഇദ്ധിയാ പാരമിം ഗതോ;
കോലിതോ നാമ നാമേന, പോരോഹിച്ചോ തവം മുനേ.
൫൪൧.
‘‘പോരാണകവംസധരോ, ഉഗ്ഗതേജോ ദുരാസദോ;
ധുതവാദീഗുണേനഗ്ഗോ, അക്ഖദസ്സോ തവം മുനേ.
൫൪൨.
‘‘ബഹുസ്സുതോ
ആനന്ദോ നാമ നാമേന, ധമ്മാരക്ഖോ
൫൪൩.
‘‘ഏതേ
വിനിച്ഛയം മേ പാദാസി, വിനയേ വിഞ്ഞുദേസിതം.
൫൪൪.
‘‘യോ കോചി വിനയേ പഞ്ഹം, പുച്ഛതി ബുദ്ധസാവകോ;
തത്ഥ മേ ചിന്തനാ നത്ഥി, തഞ്ഞേവത്ഥം കഥേമഹം.
൫൪൫.
‘‘യാവതാ ബുദ്ധഖെത്തമ്ഹി, ഠപെത്വാ തം മഹാമുനി;
വിനയേ മാദിസോ നത്ഥി, കുതോ ഭിയ്യോ ഭവിസ്സതി.
൫൪൬.
‘‘ഭിക്ഖുസങ്ഘേ
ഉപാലിസ്സ സമോ നത്ഥി, വിനയേ ഖന്ധകേസു ച.
൫൪൭.
‘‘യാവതാ ബുദ്ധഭണിതം, നവങ്ഗം സത്ഥുസാസനം;
വിനയോഗധം തം
വിനയമൂലപസ്സിനോ
൫൪൮.
‘‘മമ
ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഏതദഗ്ഗേ ഠപേസി മം.
൫൪൯.
‘‘സതസഹസ്സുപാദായ, ഇമം ഠാനം അപത്ഥയിം;
സോ മേ അത്ഥോ അനുപ്പത്തോ, വിനയേ പാരമിം ഗതോ.
൫൫൦.
‘‘സക്യാനം നന്ദിജനനോ, കപ്പകോ ആസഹം പുരേ;
വിജഹിത്വാന തം ജാതിം, പുത്തോ ജാതോ മഹേസിനോ.
൫൫൧.
‘‘ഇതോ ദുതിയകേ കപ്പേ, അഞ്ജസോ നാമ ഖത്തിയോ;
അനന്തതേജോ അമിതയസോ, ഭൂമിപാലോ മഹദ്ധനോ.
൫൫൨.
‘‘തസ്സ
ജാതിമദേനുപത്ഥദ്ധോ, യസഭോഗമദേന ച.
൫൫൩.
‘‘നാഗസതസഹസ്സാനി, സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതാ;
തിധാപഭിന്നാ മാതങ്ഗാ, പരിവാരെന്തി മം സദാ.
൫൫൪.
‘‘സബലേഹി പരേതോഹം, ഉയ്യാനം ഗന്തുകാമകോ;
ആരുയ്ഹ സിരികം നാഗം, നഗരാ നിക്ഖമിം തദാ.
൫൫൫.
‘‘ചരണേന ച സമ്പന്നോ, ഗുത്തദ്വാരോ സുസംവുതോ;
ദേവലോ നാമ സമ്ബുദ്ധോ, ആഗച്ഛി പുരതോ മമ.
൫൫൬.
‘‘പേസെത്വാ സിരികം നാഗം, ബുദ്ധം ആസാദയിം തദാ;
തതോ സഞ്ജാതകോപോ സോ
൫൫൭.
‘‘നാഗം
വിഹേസയിത്വാ സമ്ബുദ്ധം, ഉയ്യാനം അഗമാസഹം.
൫൫൮.
‘‘സാതം തത്ഥ ന വിന്ദാമി, സിരോ പജ്ജലിതോ യഥാ;
പരിളാഹേന ഡയ്ഹാമി, മച്ഛോവ ബളിസാദകോ.
൫൫൯.
‘‘സസാഗരന്താ
പിതു സന്തികുപാഗമ്മ, ഇദം വചനമബ്രവിം.
൫൬൦.
‘‘ആസീവിസംവ കുപിതം, അഗ്ഗിക്ഖന്ധംവ ആഗതം;
മത്തംവ കുഞ്ജരം ദന്തിം, യം സയമ്ഭുമസാദയിം.
൫൬൧.
‘‘ആസാദിതോ
പുരാ സബ്ബേ വിനസ്സാമ, ഖമാപെസ്സാമ തം മുനിം.
൫൬൨.
‘‘നോ
ഓരേന സത്തദിവസാ, രട്ഠം മേ വിധമിസ്സതി.
൫൬൩.
‘‘സുമേഖലോ കോസിയോ ച, സിഗ്ഗവോ ചാപി സത്തകോ
ആസാദയിത്വാ ഇസയോ, ദുഗ്ഗതാ തേ സരട്ഠകാ.
൫൬൪.
‘‘യദാ കുപ്പന്തി ഇസയോ, സഞ്ഞതാ ബ്രഹ്മചാരിനോ;
സദേവകം വിനാസെന്തി, സസാഗരം സപബ്ബതം.
൫൬൫.
‘‘തിയോജനസഹസ്സമ്ഹി, പുരിസേ സന്നിപാതയിം;
അച്ചയം ദേസനത്ഥായ, സയമ്ഭും ഉപസങ്കമിം.
൫൬൬.
‘‘അല്ലവത്ഥാ അല്ലസിരാ, സബ്ബേവ പഞ്ജലീകതാ;
ബുദ്ധസ്സ പാദേ നിപതിത്വാ, ഇദം വചനമബ്രവും
൫൬൭.
‘‘ഖമസ്സു ത്വം മഹാവീര, അഭിയാചതി തം ജനോ;
പരിളാഹം വിനോദേഹി, മാ നോ രട്ഠം വിനാസയ.
൫൬൮.
‘‘സദേവമാനുസാ സബ്ബേ, സദാനവാ സരക്ഖസാ;
അയോമയേന കുടേന, സിരം ഭിന്ദെയ്യു മേ സദാ.
൫൬൯.
‘‘ദകേ
അഗദേ കിമി ന സണ്ഠാതി, കോപോ ബുദ്ധേ ന ജായതി.
൫൭൦.
‘‘യഥാ ച ഭൂമി അചലാ, അപ്പമെയ്യോ ച സാഗരോ;
അനന്തകോ ച ആകാസോ, ഏവം ബുദ്ധാ അഖോഭിയാ.
൫൭൧.
‘‘സദാ
ഖന്താനം ഖമിതാനഞ്ച, ഗമനം തം
൫൭൨.
‘‘ഇദം
മഹാജനസ്സ പുരതോ, നഭം അബ്ഭുഗ്ഗമി തദാ.
൫൭൩.
‘‘തേന
സമതിക്കമ്മ തം ജാതിം, പാവിസിം അഭയം പുരം.
൫൭൪.
‘‘തദാപി
പരിളാഹം വിനോദേസി, സയമ്ഭുഞ്ച ഖമാപയിം.
൫൭൫.
‘‘അജ്ജാപി മം മഹാവീര, ഡയ്ഹമാനം തിഹഗ്ഗിഭി;
നിബ്ബാപേസി തയോ അഗ്ഗീ, സീതിഭാവഞ്ച പാപയിം
൫൭൬.
യേസം സോതാവധാനത്ഥി, സുണാഥ മമ ഭാസതോ;
അത്ഥം തുമ്ഹം പവക്ഖാമി, യഥാ ദിട്ഠം പദം മമ.
൫൭൭.
‘‘സയമ്ഭും തം വിമാനെത്വാ, സന്തചിത്തം സമാഹിതം;
തേന കമ്മേനഹം അജ്ജ, ജാതൊമ്ഹി നീചയോനിയം.
൫൭൮.
‘‘മാ വോ ഖണം വിരാധേഥ, ഖണാതീതാ ഹി സോചരേ;
സദത്ഥേ വായമെയ്യാഥ, ഖണോ വോ പടിപാദിതോ.
൫൭൯.
‘‘ഏകച്ചാനഞ്ച വമനം, ഏകച്ചാനം വിരേചനം;
വിസം ഹലാഹലം ഏകേ, ഏകച്ചാനഞ്ച ഓസധം.
൫൮൦.
‘‘വമനം പടിപന്നാനം, ഫലട്ഠാനം വിരേചനം;
ഓസധം ഫലലാഭീനം, പുഞ്ഞക്ഖെത്തം ഗവേസിനം.
൫൮൧.
‘‘സാസനേന വിരുദ്ധാനം, വിസം ഹലാഹലം യഥാ;
ആസീവിസോ ദിട്ഠവിസോ
൫൮൨.
‘‘സകിം
സാസനേന വിരുജ്ഝിത്വാ, കപ്പകോടിമ്ഹി ഡയ്ഹതി.
൫൮൩.
‘‘ഖന്തിയാ അവിഹിംസായ, മെത്തചിത്തവതായ ച;
സദേവകം സോ താരതി, തസ്മാ തേ അവിരാധിയാ
൫൮൪.
‘‘ലാഭാലാഭേ ന സജ്ജന്തി, സമ്മാനനവിമാനനേ;
പഥവീസദിസാ ബുദ്ധാ, തസ്മാ തേ ന വിരാധിയാ
൫൮൫.
‘‘ദേവദത്തേ
രാഹുലേ ധനപാലേ ച, സബ്ബേസം സമകോ മുനി.
൫൮൬.
‘‘ഏതേസം
സബ്ബേസം സമകോ ബുദ്ധോ, വധകസ്സോരസസ്സ ച.
൫൮൭.
‘‘പന്ഥേ
സിരസ്മിം അഞ്ജലിം കത്വാ, വന്ദിതബ്ബം ഇസിദ്ധജം.
൫൮൮.
‘‘അബ്ഭതീതാ ച യേ ബുദ്ധാ, വത്തമാനാ അനാഗതാ;
ധജേനാനേന സുജ്ഝന്തി, തസ്മാ ഏതേ നമസ്സിയാ.
൫൮൯.
‘‘സത്ഥുകപ്പം സുവിനയം, ധാരേമി ഹദയേനഹം;
നമസ്സമാനോ വിനയം, വിഹരിസ്സാമി സബ്ബദാ.
൫൯൦.
‘‘വിനയോ ആസയോ മയ്ഹം, വിനയോ ഠാനചങ്കമം;
കപ്പേമി വിനയേ വാസം, വിനയോ മമ ഗോചരോ.
൫൯൧.
‘‘വിനയേ പാരമിപ്പത്തോ, സമഥേ ചാപി കോവിദോ;
ഉപാലി തം മഹാവീര, പാദേ വന്ദതി സത്ഥുനോ.
൫൯൨.
‘‘സോ
നമസ്സമാനോ സമ്ബുദ്ധം, ധമ്മസ്സ ച സുധമ്മതം.
൫൯൩.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം, ഭവാ സബ്ബേ സമൂഹതാ;
സബ്ബാസവാ പരിക്ഖീണാ, നത്ഥി ദാനി പുനബ്ഭവോ.
൫൯൪.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി, ബുദ്ധസെട്ഠസ്സ സന്തികേ;
തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
൫൯൫.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ, വിമൊക്ഖാപി ച അട്ഠിമേ;
ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ ഉപാലി ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ അഭാസിത്ഥാതി.
ഉപാലിത്ഥേരസ്സാപദാനം ഛട്ഠം.
൩-൭. അഞ്ഞാസികൊണ്ഡഞ്ഞത്ഥേരഅപദാനം
൫൯൬.
‘‘പദുമുത്തരസമ്ബുദ്ധം, ലോകജെട്ഠം വിനായകം;
ബുദ്ധഭൂമിമനുപ്പത്തം, പഠമം അദ്ദസം അഹം.
൫൯൭.
‘‘യാവതാ
സമ്ബുദ്ധം പരിവാരെത്വാ, വന്ദന്തി പഞ്ജലീകതാ.
൫൯൮.
‘‘സബ്ബേ
ബുദ്ധോ അയം അനുപ്പത്തോ, അന്ധകാരതമോനുദോ.
൫൯൯.
‘‘തേസം
കിലേസേ ഝാപയിസ്സാമ, സമ്മാസമ്ബുദ്ധസാസനേ.
൬൦൦.
‘‘ദേവാനം ഗിരമഞ്ഞായ, വാചാസഭിമുദീരിഹം;
ഹട്ഠോ ഹട്ഠേന ചിത്തേന, ആദിഭിക്ഖമദാസഹം.
൬൦൧.
‘‘മമ സങ്കപ്പമഞ്ഞായ, സത്ഥാ ലോകേ അനുത്തരോ;
ദേവസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.
൬൦൨.
‘‘‘സത്താഹം അഭിനിക്ഖമ്മ, ബോധിം അജ്ഝഗമം അഹം;
ഇദം മേ പഠമം ഭത്തം, ബ്രഹ്മചാരിസ്സ യാപനം.
൬൦൩.
‘‘‘തുസിതാ ഹി ഇധാഗന്ത്വാ, യോ മേ ഭിക്ഖം ഉപാനയി;
തമഹം കിത്തയിസ്സാമി, സുണോഥ മമ ഭാസതോ.
൬൦൪.
‘‘‘തിംസകപ്പസഹസ്സാനി
സബ്ബേ ദേവേ അഭിഭൊത്വാ, തിദിവം ആവസിസ്സതി.
൬൦൫.
‘‘‘ദേവലോകാ ചവിത്വാന, മനുസ്സത്തം ഗമിസ്സതി;
സഹസ്സധാ ചക്കവത്തീ, തത്ഥ രജ്ജം കരിസ്സതി.
൬൦൬.
‘‘‘കപ്പസതസഹസ്സമ്ഹി, ഒക്കാകകുലസമ്ഭവോ;
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൬൦൭.
‘‘‘തിദസാ സോ ചവിത്വാന, മനുസ്സത്തം ഗമിസ്സതി;
അഗാരാ പബ്ബജിത്വാന, ഛബ്ബസ്സാനി വസിസ്സതി.
൬൦൮.
‘‘‘തതോ സത്തമകേ വസ്സേ, ബുദ്ധോ സച്ചം കഥെസ്സതി;
കൊണ്ഡഞ്ഞോ നാമ നാമേന, പഠമം സച്ഛികാഹിതി’.
൬൦൯.
‘‘നിക്ഖന്തേനാനുപബ്ബജിം
കിലേസേ ഝാപനത്ഥായ, പബ്ബജിം അനഗാരിയം.
൬൧൦.
‘‘അഭിഗന്ത്വാന സബ്ബഞ്ഞൂ, ബുദ്ധോ ലോകേ സദേവകേ;
ഇസിനാമേ മിഗാരഞ്ഞേ
൬൧൧.
‘‘സോ
സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, വിഹരാമി അനാസവോ.
൬൧൨.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ
ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ അഞ്ഞാസികൊണ്ഡഞ്ഞോ
ഗാഥായോ അഭാസിത്ഥാതി.
അഞ്ഞാസികൊണ്ഡഞ്ഞത്ഥേരസ്സാപദാനം സത്തമം.
൩-൮. പിണ്ഡോലഭാരദ്വാജത്ഥേരഅപദാനം
൬൧൩.
‘‘പദുമുത്തരോ നാമ ജിനോ, സയമ്ഭൂ അഗ്ഗപുഗ്ഗലോ;
പുരതോ ഹിമവന്തസ്സ, ചിത്തകൂടേ വസീ തദാ.
൬൧൪.
‘‘അഭീതരൂപോ തത്ഥാസിം, മിഗരാജാ ചതുക്കമോ;
തസ്സ സദ്ദം സുണിത്വാന, വിക്ഖമ്ഭന്തി ബഹുജ്ജനാ.
൬൧൫.
‘‘സുഫുല്ലം പദുമം ഗയ്ഹ, ഉപഗച്ഛിം നരാസഭം;
വുട്ഠിതസ്സ സമാധിമ്ഹാ, ബുദ്ധസ്സ അഭിരോപയിം.
൬൧൬.
‘‘ചാതുദ്ദിസം
സകം ചിത്തം പസാദെത്വാ, സീഹനാദം നദിം അഹം
൬൧൭.
‘‘പദുമുത്തരോ ലോകവിദൂ, ആഹുതീനം പടിഗ്ഗഹോ;
സകാസനേ നിസീദിത്വാ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.
൬൧൮.
‘‘‘ബുദ്ധസ്സ ഗിരമഞ്ഞായ, സബ്ബേ ദേവാ സമാഗതാ;
ആഗതോ വദതം സെട്ഠോ, ധമ്മം സൊസ്സാമ തം മയം.
൬൧൯.
‘‘‘തേസം ഹാസപരേതാനം, പുരതോ ലോകനായകോ;
മമ സദ്ദം
൬൨൦.
‘‘യേനിദം പദുമം ദിന്നം, സീഹനാദോ ച നാദിതോ;
തമഹം കിത്തയിസ്സാമി, സുണാഥ മമ ഭാസതോ.
൬൨൧.
‘‘‘ഇതോ
സത്തരതനസമ്പന്നോ ചതുദീപമ്ഹി ഇസ്സരോ.
൬൨൨.
‘‘‘കാരയിസ്സതി ഇസ്സരിയം
പദുമോ നാമ നാമേന, ചക്കവത്തീ മഹബ്ബലോ.
൬൨൩.
‘‘കപ്പസതസഹസ്സമ്ഹി
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൬൨൪.
‘പകാസിതേ പാവചനേ, ബ്രഹ്മബന്ധു ഭവിസ്സതി;
ബ്രഹ്മഞ്ഞാ അഭിനിക്ഖമ്മ, പബ്ബജിസ്സതി താവദേ’.
൬൨൫.
‘‘പധാനപഹിതത്തോ സോ, ഉപസന്തോ നിരൂപധി;
സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, നിബ്ബായിസ്സതിനാസവോ.
൬൨൬.
‘‘വിജനേ
സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, നിബ്ബായിസ്സതിനാസവോ.
൬൨൭.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ, വിമൊക്ഖാപി ച അട്ഠിമേ;
ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ പിണ്ഡോലഭാരദ്വാജോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ അഭാസിത്ഥാതി.
പിണ്ഡോലഭാരദ്വാജത്ഥേരസ്സാപദാനം അട്ഠമം.
൩-൯. ഖദിരവനിയരേവതത്ഥേരഅപദാനം
൬൨൮.
‘‘ഗങ്ഗാ ഭാഗീരഥീ നാമ, ഹിമവന്താ പഭാവിതാ;
കുതിത്ഥേ നാവികോ ആസിം, ഓരിമേ ച തരിം
൬൨൯.
‘‘പദുമുത്തരോ നായകോ, സമ്ബുദ്ധോ ദ്വിപദുത്തമോ;
വസീ സതസഹസ്സേഹി, ഗങ്ഗാതീരമുപാഗതോ
൬൩൦.
‘‘ബഹൂ നാവാ സമാനെത്വാ, വഡ്ഢകീഹി
നാവായ
൬൩൧.
‘‘ആഗന്ത്വാന
വാരിമജ്ഝേ ഠിതോ സത്ഥാ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.
൬൩൨.
‘‘‘യോ സോ താരേസി സമ്ബുദ്ധം, സങ്ഘഞ്ചാപി അനാസവം;
തേന ചിത്തപ്പസാദേന, ദേവലോകേ രമിസ്സതി.
൬൩൩.
‘‘‘നിബ്ബത്തിസ്സതി തേ ബ്യമ്ഹം, സുകതം നാവസണ്ഠിതം;
ആകാസേ പുപ്ഫഛദനം, ധാരയിസ്സതി സബ്ബദാ.
൬൩൪.
‘‘‘അട്ഠപഞ്ഞാസകപ്പമ്ഹി
ചാതുരന്തോ വിജിതാവീ, ചക്കവത്തീ ഭവിസ്സതി.
൬൩൫.
‘‘‘സത്തപഞ്ഞാസകപ്പമ്ഹി
ഉഗ്ഗച്ഛന്തോവ സൂരിയോ, ജോതിസ്സതി മഹബ്ബലോ.
൬൩൬.
‘‘‘കപ്പസതസഹസ്സമ്ഹി, ഒക്കാകകുലസമ്ഭവോ;
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൬൩൭.
‘‘‘തിദസാ സോ ചവിത്വാന, മനുസ്സത്തം ഗമിസ്സതി;
രേവതോ നാമ നാമേന, ബ്രഹ്മബന്ധു ഭവിസ്സതി.
൬൩൮.
‘‘‘അഗാരാ നിക്ഖമിത്വാന, സുക്കമൂലേന ചോദിതോ;
ഗോതമസ്സ ഭഗവതോ, സാസനേ പബ്ബജിസ്സതി.
൬൩൯.
‘‘‘സോ പച്ഛാ പബ്ബജിത്വാന, യുത്തയോഗോ വിപസ്സകോ;
സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, നിബ്ബായിസ്സതിനാസവോ’.
൬൪൦.
‘‘വീരിയം
ധാരേമി അന്തിമം ദേഹം, സമ്മാസമ്ബുദ്ധസാസനേ.
൬൪൧.
‘‘സതസഹസ്സേ കതം കമ്മം, ഫലം ദസ്സേസി മേ ഇധ;
സുമുത്തോ സരവേഗോവ, കിലേസേ ഝാപയീ മമ.
൬൪൨.
‘‘തതോ മം വനനിരതം, ദിസ്വാ ലോകന്തഗൂ മുനി;
വനവാസിഭിക്ഖൂനഗ്ഗം, പഞ്ഞപേസി മഹാമതി.
൬൪൩.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ, വിമൊക്ഖാപി ച അട്ഠിമേ;
ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം
ഖദിരവനിയരേവതത്ഥേരസ്സാപദാനം നവമം.
൩-൧൦. ആനന്ദത്ഥേരഅപദാനം
൬൪൪.
‘‘ആരാമദ്വാരാ
വസ്സെന്തോ അമതം വുട്ഠിം, നിബ്ബാപേസി മഹാജനം.
൬൪൫.
‘‘സതസഹസ്സം തേ ധീരാ, ഛളഭിഞ്ഞാ മഹിദ്ധികാ;
പരിവാരെന്തി സമ്ബുദ്ധം, ഛായാവ അനപായിനീ
൬൪൬.
‘‘ഹത്ഥിക്ഖന്ധഗതോ ആസിം, സേതച്ഛത്തം വരുത്തമം;
സുചാരുരൂപം ദിസ്വാന, വിത്തി മേ ഉദപജ്ജഥ.
൬൪൭.
‘‘ഓരുയ്ഹ
രതനാമയഛത്തം മേ, ബുദ്ധസെട്ഠസ്സ ധാരയിം.
൬൪൮.
‘‘മമ
തം കഥം ഠപയിത്വാന, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.
൬൪൯.
‘‘‘യോ സോ ഛത്തമധാരേസി, സൊണ്ണാലങ്കാരഭൂസിതം;
തമഹം കിത്തയിസ്സാമി, സുണോഥ മമ ഭാസതോ.
൬൫൦.
‘‘‘ഇതോ ഗന്ത്വാ അയം പോസോ, തുസിതം ആവസിസ്സതി;
അനുഭൊസ്സതി സമ്പത്തിം, അച്ഛരാഹി പുരക്ഖതോ.
൬൫൧.
‘‘‘ചതുത്തിംസതിക്ഖത്തുഞ്ച, ദേവരജ്ജം കരിസ്സതി;
ബലാധിപോ അട്ഠസതം, വസുധം ആവസിസ്സതി.
൬൫൨.
‘‘‘അട്ഠപഞ്ഞാസക്ഖത്തുഞ്ച, ചക്കവത്തീ ഭവിസ്സതി;
പദേസരജ്ജം വിപുലം, മഹിയാ കാരയിസ്സതി.
൬൫൩.
‘‘‘കപ്പസതസഹസ്സമ്ഹി
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൬൫൪.
‘‘‘സക്യാനം
ആനന്ദോ നാമ നാമേന, ഉപട്ഠാകോ മഹേസിനോ.
൬൫൫.
‘‘‘ആതാപീ നിപകോ ചാപി, ബാഹുസച്ചേ സുകോവിദോ;
നിവാതവുത്തി അത്ഥദ്ധോ, സബ്ബപാഠീ ഭവിസ്സതി.
൬൫൬.
‘‘‘പധാനപഹിതത്തോ സോ, ഉപസന്തോ നിരൂപധി;
സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, നിബ്ബായിസ്സതിനാസവോ.
൬൫൭.
‘‘‘സന്തി ആരഞ്ഞകാ നാഗാ, കുഞ്ജരാ സട്ഠിഹായനാ;
തിധാപഭിന്നാ മാതങ്ഗാ, ഈസാദന്താ ഉരൂള്ഹവാ.
൬൫൮.
‘‘‘അനേകസതസഹസ്സാ, പണ്ഡിതാപി മഹിദ്ധികാ;
സബ്ബേ തേ ബുദ്ധനാഗസ്സ, ന ഹൊന്തു പണിധിമ്ഹി തേ’
൬൫൯.
‘‘ആദിയാമേ നമസ്സാമി, മജ്ഝിമേ അഥ പച്ഛിമേ;
പസന്നചിത്തോ സുമനോ, ബുദ്ധസെട്ഠം ഉപട്ഠഹിം.
൬൬൦.
‘‘ആതാപീ നിപകോ ചാപി, സമ്പജാനോ പതിസ്സതോ;
സോതാപത്തിഫലം പത്തോ, സേഖഭൂമീസു കോവിദോ.
൬൬൧.
‘‘സതസഹസ്സിതോ
താഹം ഭൂമിമനുപ്പത്തോ, ഠിതാ സദ്ധമ്മമാചലാ
൬൬൨.
‘‘സ്വാഗതം
തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
൬൬൩.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ
ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ അഭാസിത്ഥാതി.
ആനന്ദത്ഥേരസ്സാപദാനം ദസമം.
തസ്സുദ്ദാനം –
ബുദ്ധോ
കസ്സപോ അനുരുദ്ധോ ച, പുണ്ണത്ഥേരോ ഉപാലി ച.
അഞ്ഞാസികൊണ്ഡഞ്ഞോ പിണ്ഡോലോ, രേവതാനന്ദപണ്ഡിതോ;
ഛസതാനി ച പഞ്ഞാസ, ഗാഥായോ സബ്ബപിണ്ഡിതാ.
അപദാനേ ബുദ്ധവഗ്ഗോ പഠമോ.