൫൫. ഭദ്ദിയവഗ്ഗോ
൧. ലകുണ്ഡഭദ്ദിയത്ഥേരഅപദാനം
൧.
‘‘പദുമുത്തരോ
ഇതോ സതസഹസ്സമ്ഹി, കപ്പേ ഉപ്പജ്ജി നായകോ.
൨.
‘‘തദാഹം ഹംസവതിയം, സെട്ഠിപുത്തോ മഹദ്ധനോ;
ജങ്ഘാവിഹാരം വിചരം, സങ്ഘാരാമം അഗച്ഛഹം.
൩.
‘‘തദാ സോ ലോകപജ്ജോതോ, ധമ്മം ദേസേസി നായകോ;
മഞ്ജുസ്സരാനം പവരം, സാവകം അഭികിത്തയി.
൪.
‘‘തം സുത്വാ മുദിതോ ഹുത്വാ, കാരം കത്വാ മഹേസിനോ;
വന്ദിത്വാ സത്ഥുനോ പാദേ, തം ഠാനമഭിപത്ഥയിം.
൫.
‘‘തദാ ബുദ്ധോ വിയാകാസി, സങ്ഘമജ്ഝേ വിനായകോ;
‘അനാഗതമ്ഹി അദ്ധാനേ, ലച്ഛസേ തം മനോരഥം.
൬.
‘‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, ഒക്കാകകുലസമ്ഭവോ;
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൭.
‘‘‘തസ്സ ധമ്മേസു ദായാദോ, ഓരസോ ധമ്മനിമ്മിതോ;
ഭദ്ദിയോ നാമ നാമേന, ഹെസ്സതി സത്ഥു സാവകോ’.
൮.
‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.
൯.
‘‘ദ്വേനവുതേ
ദുരാസദോ ദുപ്പസഹോ, സബ്ബലോകുത്തമോ ജിനോ.
൧൦.
‘‘ചരണേന ച സമ്പന്നോ, ബ്രഹാ ഉജു പതാപവാ;
ഹിതേസീ സബ്ബസത്താനം
൧൧.
‘‘നന്ദാരാമവനേ തസ്സ, അഹോസിം ഫുസ്സകോകിലോ
ഗന്ധകുടിസമാസന്നേ, അമ്ബരുക്ഖേ വസാമഹം.
൧൨.
‘‘തദാ
ദിസ്വാ ചിത്തം പസാദെത്വാ, മഞ്ജുനാഭിനികൂജഹം
൧൩.
‘‘രാജുയ്യാനം
അമ്ബപിണ്ഡം ഗഹെത്വാന, സമ്ബുദ്ധസ്സോപനാമയിം.
൧൪.
‘‘തദാ മേ ചിത്തമഞ്ഞായ, മഹാകാരുണികോ ജിനോ;
ഉപട്ഠാകസ്സ ഹത്ഥതോ, പത്തം പഗ്ഗണ്ഹി നായകോ.
൧൫.
‘‘അദാസിം
പത്തേ പക്ഖിപ്പ പക്ഖേഹി, പഞ്ജലിം
൧൬.
‘‘സരേന രജനീയേന, സവനീയേന വഗ്ഗുനാ;
വസ്സന്തോ ബുദ്ധപൂജത്ഥം, നീളം
൧൭.
‘‘തദാ മുദിതചിത്തം മം, ബുദ്ധപേമഗതാസയം;
സകുണഗ്ഘി ഉപാഗന്ത്വാ, ഘാതയീ ദുട്ഠമാനസോ.
൧൮.
‘‘തതോ ചുതോഹം തുസിതേ, അനുഭൊത്വാ മഹാസുഖം;
മനുസ്സയോനിമാഗച്ഛിം, തസ്സ കമ്മസ്സ വാഹസാ.
൧൯.
‘‘ഇമമ്ഹി
കസ്സപോ നാമ ഗൊത്തേന, ഉപ്പജ്ജി വദതം വരോ.
൨൦.
‘‘സാസനം ജോതയിത്വാ സോ, അഭിഭുയ്യ കുതിത്ഥിയേ;
വിനയിത്വാന വേനെയ്യേ, നിബ്ബുതോ സോ സസാവകോ.
൨൧.
‘‘നിബ്ബുതേ തമ്ഹി ലോകഗ്ഗേ, പസന്നാ ജനതാ ബഹൂ;
പൂജനത്ഥായ ബുദ്ധസ്സ, ഥൂപം കുബ്ബന്തി സത്ഥുനോ.
൨൨.
‘‘‘സത്തയോജനികം ഥൂപം, സത്തരതനഭൂസിതം;
കരിസ്സാമ മഹേസിസ്സ’, ഇച്ചേവം മന്തയന്തി തേ.
൨൩.
‘‘കികിനോ കാസിരാജസ്സ, തദാ സേനായ നായകോ;
ഹുത്വാഹം അപ്പമാണസ്സ, പമാണം ചേതിയേ വദിം.
൨൪.
‘‘തദാ തേ മമ വാക്യേന, ചേതിയം യോജനുഗ്ഗതം;
അകംസു നരവീരസ്സ, നാനാരതനഭൂസിതം.
൨൫.
‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.
൨൬.
‘‘പച്ഛിമേ
സാവത്ഥിയം പുരവരേ, ഇദ്ധേ ഫീതേ മഹദ്ധനേ.
൨൭.
‘‘പുരപ്പവേസേ സുഗതം, ദിസ്വാ വിമ്ഹിതമാനസോ;
പബ്ബജിത്വാന ന ചിരം, അരഹത്തമപാപുണിം.
൨൮.
‘‘ചേതിയസ്സ പമാണം യം, അകരിം തേന കമ്മുനാ;
ലകുണ്ഡകസരീരോഹം, ജാതോ പരിഭവാരഹോ.
൨൯.
‘‘സരേന
മഞ്ജുസ്സരാനം ഭിക്ഖൂനം, അഗ്ഗത്തമനുപാപുണിം.
൩൦.
‘‘ഫലദാനേന
സാമഞ്ഞഫലസമ്പന്നോ, വിഹരാമി അനാസവോ.
൩൧.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം, ഭവാ സബ്ബേ സമൂഹതാ;
നാഗോവ ബന്ധനം ഛെത്വാ, വിഹരാമി അനാസവോ.
൩൨.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി, ബുദ്ധസെട്ഠസ്സ സന്തികേ;
തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
൩൩.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ, വിമൊക്ഖാപി ച അട്ഠിമേ;
ഛളഭിഞ്ഞാ സച്ഛികതാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ ലകുണ്ഡഭദ്ദിയോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ
അഭാസിത്ഥാതി.
ലകുണ്ഡഭദ്ദിയത്ഥേരസ്സാപദാനം പഠമം.
൨. കങ്ഖാരേവതത്ഥേരഅപദാനം
൩൪.
‘‘പദുമുത്തരോ നാമ ജിനോ, സബ്ബധമ്മേസു ചക്ഖുമാ;
ഇതോ സതസഹസ്സമ്ഹി, കപ്പേ ഉപ്പജ്ജി നായകോ.
൩൫.
‘‘സീഹഹനു ബ്രഹ്മഗിരോ, ഹംസദുന്ദുഭിനിസ്സനോ
നാഗവിക്കന്തഗമനോ, ചന്ദസൂരാദികപ്പഭോ.
൩൬.
‘‘മഹാമതീ
മഹാകാരുണികോ നാഥോ, മഹാതമപനൂദനോ
൩൭.
‘‘സ
ധമ്മം ദേസേസി സമ്ബുദ്ധോ, സത്താസയവിദൂ മുനി.
൩൮.
‘‘ഝായിം ഝാനരതം വീരം, ഉപസന്തം അനാവിലം;
വണ്ണയന്തോ പരിസതിം, തോസേസി
൩൯.
‘‘തദാഹം ഹംസവതിയം, ബ്രാഹ്മണോ വേദപാരഗൂ;
ധമ്മം സുത്വാന മുദിതോ, തം ഠാനമഭിപത്ഥയിം.
൪൦.
‘‘തദാ ജിനോ വിയാകാസി, സങ്ഘമജ്ഝേ വിനായകോ;
‘മുദിതോ ഹോഹി ത്വം ബ്രഹ്മേ, ലച്ഛസേ തം മനോരഥം.
൪൧.
‘‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, ഒക്കാകകുലസമ്ഭവോ;
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൪൨.
‘‘‘തസ്സ ധമ്മേസു ദായാദോ, ഓരസോ ധമ്മനിമ്മിതോ;
രേവതോ നാമ നാമേന, ഹെസ്സതി സത്ഥു സാവകോ’.
൪൩.
‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.
൪൪.
‘‘പച്ഛിമേ ച ഭവേ ദാനി, ജാതോഹം കോലിയേ പുരേ;
ഖത്തിയേ കുലസമ്പന്നേ, ഇദ്ധേ ഫീതേ മഹദ്ധനേ.
൪൫.
‘‘യദാ
തദാ പസന്നോ സുഗതേ, പബ്ബജിം അനഗാരിയം.
൪൬.
‘‘കങ്ഖാ മേ ബഹുലാ ആസി, കപ്പാകപ്പേ തഹിം തഹിം;
സബ്ബം തം വിനയീ ബുദ്ധോ, ദേസെത്വാ ധമ്മമുത്തമം.
൪൭.
‘‘തതോഹം
വിഹരാമി തദാ ബുദ്ധോ, മം ദിസ്വാ ഏതദബ്രവി.
൪൮.
‘‘‘യാ
യേ ഝായിനോ താ പജഹന്തി സബ്ബാ, ആതാപിനോ ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്താ’.
൪൯.
‘‘സതസഹസ്സേ കതം കമ്മം, ഫലം ദസ്സേസി മേ ഇധ;
സുമുത്തോ സരവേഗോവ കിലേസേ ഝാപയിം മമ.
൫൦.
‘‘തതോ ഝാനരതം ദിസ്വാ, ബുദ്ധോ ലോകന്തഗൂ മുനി;
ഝായീനം ഭിക്ഖൂനം അഗ്ഗോ, പഞ്ഞാപേതി മഹാമതി.
൫൧.
‘‘കിലേസാ
൫൨.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
൫൩.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ കങ്ഖാരേവതോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ
അഭാസിത്ഥാതി.
കങ്ഖാരേവതത്ഥേരസ്സാപദാനം ദുതിയം.
൩. സീവലിത്ഥേരഅപദാനം
൫൪.
‘‘പദുമുത്തരോ
ഇതോ സതസഹസ്സമ്ഹി, കപ്പേ ഉപ്പജ്ജി നായകോ.
൫൫.
‘‘സീലം തസ്സ അസങ്ഖെയ്യം, സമാധി വജിരൂപമോ;
അസങ്ഖെയ്യം ഞാണവരം, വിമുത്തി ച അനോപമാ.
൫൬.
‘‘മനുജാമരനാഗാനം, ബ്രഹ്മാനഞ്ച സമാഗമേ;
സമണബ്രാഹ്മണാകിണ്ണേ, ധമ്മം ദേസേസി നായകോ.
൫൭.
‘‘സസാവകം മഹാലാഭിം, പുഞ്ഞവന്തം ജുതിന്ധരം;
ഠപേസി ഏതദഗ്ഗമ്ഹി, പരിസാസു വിസാരദോ.
൫൮.
‘‘തദാഹം ഖത്തിയോ ആസിം, നഗരേ ഹംസസവ്ഹയേ;
സുത്വാ ജിനസ്സ തം വാക്യം, സാവകസ്സ ഗുണം ബഹും.
൫൯.
‘‘നിമന്തയിത്വാ
മഹാദാനം ദദിത്വാന, തം ഠാനമഭിപത്ഥയിം.
൬൦.
‘‘തദാ മം വിനതം പാദേ, ദിസ്വാന പുരിസാസഭോ;
സരേന മഹതാ വീരോ
൬൧.
‘‘‘തതോ ജിനസ്സ വചനം, സോതുകാമാ മഹാജനാ;
ദേവദാനവഗന്ധബ്ബാ, ബ്രഹ്മാനോ ച മഹിദ്ധികാ’.
൬൨.
‘‘സമണബ്രാഹ്മണാ ചേവ, നമസ്സിംസു കതഞ്ജലീ;
‘നമോ തേ പുരിസാജഞ്ഞ, നമോ തേ പുരിസുത്തമ.
൬൩.
‘‘‘ഖത്തിയേന
സോതുകാമാ ഫലം തസ്സ, ബ്യാകരോഹി മഹാമുനേ’.
൬൪.
‘‘തതോ അവോച ഭഗവാ, ‘സുണാഥ മമ ഭാസിതം;
അപ്പമെയ്യമ്ഹി ബുദ്ധമ്ഹി, സസങ്ഘമ്ഹി പതിട്ഠിതാ
൬൫.
‘‘‘ദക്ഖിണാ തായ
അപി ചേ സ മഹാഭോഗോ, ഠാനം പത്ഥേതി ഉത്തമം.
൬൬.
‘‘‘ലാഭീ വിപുലലാഭാനം, യഥാ ഭിക്ഖു സുദസ്സനോ;
തഥാഹമ്പി ഭവെയ്യന്തി, ലച്ഛസേ തം അനാഗതേ.
൬൭.
‘‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, ഒക്കാകകുലസമ്ഭവോ;
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൬൮.
‘‘‘തസ്സ ധമ്മേസു ദായാദോ, ഓരസോ ധമ്മനിമ്മിതോ;
സീവലി നാമ നാമേന, ഹെസ്സതി സത്ഥു സാവകോ’.
൬൯.
‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസൂപഗോ അഹം.
൭൦.
‘‘ഏകനവുതിതോ കപ്പേ, വിപസ്സീ ലോകനായകോ;
ഉപ്പജ്ജി ചാരുദസ്സനോ, സബ്ബധമ്മവിപസ്സകോ.
൭൧.
‘‘തദാഹം
ദയിതോ പസ്സിതോ ചേവ, ആസിം കമ്മന്തവാവടോ
൭൨.
‘‘തദാ അഞ്ഞതരോ പൂഗോ, വിപസ്സിസ്സ മഹേസിനോ;
പരിവേസം അകാരയി, മഹന്തമതിവിസ്സുതം.
൭൩.
‘‘നിട്ഠിതേ
നവം ദധിം മധുഞ്ചേവ, വിചിനം നേവ അദ്ദസും.
൭൪.
‘‘തദാഹം തം ഗഹെത്വാന, നവം ദധിം മധുമ്പി ച;
കമ്മസ്സാമിഘരം ഗച്ഛിം, തമേസന്താ മമദ്ദസും.
൭൫.
‘‘സഹസ്സമപി ദത്വാന, നാലഭിംസു ച തം ദ്വയം;
തതോഹം ഏവം ചിന്തേസിം, ‘നേതം ഹെസ്സതി ഓരകം.
൭൬.
‘‘‘യഥാ ഇമേ ജനാ സബ്ബേ, സക്കരൊന്തി തഥാഗതം;
അഹമ്പി കാരം കസ്സാമി, സസങ്ഘേ ലോകനായകേ’.
൭൭.
‘‘തദാഹമേവം
മദ്ദിത്വാ ലോകനാഥസ്സ, സസങ്ഘസ്സ അദാസഹം.
൭൮.
‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.
൭൯.
‘‘പുനാഹം ബാരാണസിയം, രാജാ ഹുത്വാ മഹായസോ;
സത്തുകസ്സ തദാ ദുട്ഠോ, ദ്വാരരോധമകാരയിം.
൮൦.
‘‘തദാ തപസ്സിനോ രുദ്ധാ, ഏകാഹം രക്ഖിതാ അഹും;
തതോ തസ്സ വിപാകേന, പാപതിം
൮൧.
‘‘പച്ഛിമേ ച ഭവേ ദാനി, ജാതോഹം കോലിയേ പുരേ;
സുപ്പവാസാ ച മേ മാതാ, മഹാലി ലിച്ഛവീ പിതാ.
൮൨.
‘‘ഖത്തിയേ പുഞ്ഞകമ്മേന, ദ്വാരരോധസ്സ വാഹസാ;
സത്ത വസ്സാനി നിവസിം, മാതുകുച്ഛിമ്ഹി ദുക്ഖിതോ.
൮൩.
‘‘സത്താഹം
മാതാ മേ ഛന്ദദാനേന, ഏവം ആസി സുദുക്ഖിതാ.
൮൪.
‘‘സുവത്ഥിതോഹം
നിക്ഖന്തദിവസേയേവ, പബ്ബജിം അനഗാരിയം.
൮൫.
‘‘ഉപജ്ഝാ സാരിപുത്തോ മേ, മൊഗ്ഗല്ലാനോ മഹിദ്ധികോ;
കേസേ ഓരോപയന്തോ മേ, അനുസാസി മഹാമതി.
൮൬.
‘‘കേസേസു
ദേവാ നാഗാ മനുസ്സാ ച, പച്ചയേ ഉപനെന്തി മേ.
൮൭.
‘‘പദുമുത്തരനാഥഞ്ച, വിപസ്സിഞ്ച വിനായകം;
യം പൂജയിം പമുദിതോ, പച്ചയേഹി വിസേസതോ.
൮൮.
‘‘തതോ തേസം വിസേസേന, കമ്മാനം വിപുലുത്തമം;
ലാഭം ലഭാമി സബ്ബത്ഥ, വനേ ഗാമേ ജലേ ഥലേ.
൮൯.
‘‘രേവതം ദസ്സനത്ഥായ, യദാ യാതി വിനായകോ;
തിംസഭിക്ഖുസഹസ്സേഹി, സഹ ലോകഗ്ഗനായകോ.
൯൦.
‘‘തദാ ദേവോപണീതേഹി, മമത്ഥായ മഹാമതി;
പച്ചയേഹി മഹാവീരോ, സസങ്ഘോ ലോകനായകോ.
൯൧.
‘‘ഉപട്ഠിതോ
തതോ ജേതവനം ഗന്ത്വാ, ഏതദഗ്ഗേ ഠപേസി മം.
൯൨.
‘‘‘ലാഭീനം സീവലി അഗ്ഗോ, മമ സിസ്സേസു ഭിക്ഖവോ’;
സബ്ബലോകഹിതോ സത്ഥാ, കിത്തയീ പരിസാസു മം.
൯൩.
‘‘കിലേസാ
൯൪.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
൯൫.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ സീവലിഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ
അഭാസിത്ഥാതി.
സീവലിത്ഥേരസ്സാപദാനം തതിയം.
൪. വങ്ഗീസത്ഥേരഅപദാനം
൯൬.
‘‘പദുമുത്തരോ നാമ ജിനോ, സബ്ബധമ്മേസു ചക്ഖുമാ;
ഇതോ സതസഹസ്സമ്ഹി, കപ്പേ ഉപ്പജ്ജി നായകോ.
൯൭.
‘‘യഥാപി
ഏവം പാവചനം തസ്സ, അരഹന്തേഹി ചിത്തിതം.
൯൮.
‘‘സദേവാസുരനാഗേഹി, മനുജേഹി പുരക്ഖതോ;
സമണബ്രാഹ്മണാകിണ്ണേ, ജനമജ്ഝേ ജിനുത്തമോ.
൯൯.
‘‘പഭാഹി അനുരഞ്ജന്തോ, ലോകേ
വചനേന വിബോധെന്തോ, വേനെയ്യപദുമാനി സോ.
൧൦൦.
‘‘വേസാരജ്ജേഹി സമ്പന്നോ, ചതൂഹി പുരിസുത്തമോ;
പഹീനഭയസാരജ്ജോ, ഖേമപ്പത്തോ വിസാരദോ.
൧൦൧.
‘‘ആസഭം
പടിജാനാതി ലോകഗ്ഗോ, നത്ഥി സഞ്ചോദകോ ക്വചി.
൧൦൨.
‘‘സീഹനാദമസമ്ഭീതം, നദതോ തസ്സ താദിനോ;
ദേവോ നരോ വാ ബ്രഹ്മാ വാ, പടിവത്താ ന വിജ്ജതി.
൧൦൩.
‘‘ദേസെന്തോ
ധമ്മചക്കം പവത്തേതി, പരിസാസു വിസാരദോ.
൧൦൪.
‘‘പടിഭാനവതം അഗ്ഗം, സാവകം സാധുസമ്മതം;
ഗുണം ബഹും പകിത്തെത്വാ, ഏതദഗ്ഗേ ഠപേസി തം.
൧൦൫.
‘‘തദാഹം ഹംസവതിയം, ബ്രാഹ്മണോ സാധുസമ്മതോ;
സബ്ബവേദവിദൂ ജാതോ, വാഗീസോ വാദിസൂദനോ.
൧൦൬.
‘‘ഉപെച്ച തം മഹാവീരം, സുത്വാഹം ധമ്മദേസനം;
പീതിവരം പടിലഭിം, സാവകസ്സ ഗുണേ രതോ.
൧൦൭.
‘‘നിമന്തെത്വാവ സുഗതം, സസങ്ഘം ലോകനന്ദനം;
സത്താഹം ഭോജയിത്വാഹം, ദുസ്സേഹച്ഛാദയിം തദാ.
൧൦൮.
‘‘നിപച്ച സിരസാ പാദേ, കതോകാസോ കതഞ്ജലീ;
ഏകമന്തം ഠിതോ ഹട്ഠോ, സന്ഥവിം ജിനമുത്തമം.
൧൦൯.
‘‘‘നമോ തേ വാദിമദ്ദന
നമോ തേ സബ്ബലോകഗ്ഗ, നമോ തേ അഭയങ്കര.
൧൧൦.
‘‘‘നമോ
നമോ തേ സന്തിസുഖദ, നമോ തേ സരണങ്കര.
൧൧൧.
‘‘‘അനാഥാനം
വിസ്സാമഭൂമി
൧൧൨.
‘‘ഏവമാദീഹി സമ്ബുദ്ധം, സന്ഥവിത്വാ മഹാഗുണം;
അവോചം വാദിസൂദസ്സ
൧൧൩.
‘‘തദാ അവോച ഭഗവാ, അനന്തപടിഭാനവാ;
‘യോ സോ ബുദ്ധം അഭോജേസി, സത്താഹം സഹസാവകം.
൧൧൪.
‘‘‘ഗുണഞ്ച മേ പകിത്തേസി, പസന്നോ സേഹി പാണിഭി;
ഏസോ പത്ഥയതേ ഠാനം, വാദിസൂദസ്സ ഭിക്ഖുനോ.
൧൧൫.
‘‘‘അനാഗതമ്ഹി
ദേവമാനുസസമ്പത്തിം, അനുഭൊത്വാ അനപ്പകം.
൧൧൬.
‘‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, ഒക്കാകകുലസമ്ഭവോ;
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൧൧൭.
‘‘‘തസ്സ
വങ്ഗീസോ നാമ നാമേന, ഹെസ്സതി സത്ഥു സാവകോ’.
൧൧൮.
‘‘തം സുത്വാ മുദിതോ ഹുത്വാ, യാവജീവം തദാ ജിനം;
പച്ചയേഹി ഉപട്ഠാസിം, മെത്തചിത്തോ തഥാഗതം.
൧൧൯.
‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, തുസിതം
൧൨൦.
‘‘പച്ഛിമേ ച ഭവേ ദാനി, ജാതോ വിപ്പകുലേ
പച്ചാജാതോ
൧൨൧.
‘‘സബ്ബവേദവിദൂ
വാദിസ്സരോ
൧൨൨.
‘‘വങ്ഗേ ജാതോതി വങ്ഗീസോ, വചനേ ഇസ്സരോതി വാ;
വങ്ഗീസോ ഇതി മേ നാമം, അഭവീ ലോകസമ്മതം.
൧൨൩.
‘‘യദാഹം
തദാ രാജഗഹേ രമ്മേ, സാരിപുത്തമഹദ്ദസം
പഞ്ചവീസതിമം ഭാണവാരം.
൧൨൪.
‘‘പിണ്ഡായ വിചരന്തം തം, പത്തപാണിം സുസംവുതം;
അലോലക്ഖിം മിതഭാണിം, യുഗമത്തം നിദക്ഖിതം
൧൨൫.
‘‘തം ദിസ്വാ വിമ്ഹിതോ ഹുത്വാ, അവോചം മമനുച്ഛവം
കണികാരംവ നിചിതം
൧൨൬.
‘‘ആചിക്ഖി സോ മേ സത്ഥാരം, സമ്ബുദ്ധം ലോകനായകം;
തദാ സോ പണ്ഡിതോ വീരോ, ഉത്തരിം
൧൨൭.
‘‘വിരാഗസംഹിതം വാക്യം, കത്വാ ദുദ്ദസമുത്തമം;
വിചിത്തപടിഭാനേഹി, തോസിതോ തേന താദിനാ.
൧൨൮.
‘‘നിപച്ച സിരസാ പാദേ, ‘പബ്ബാജേഹീ’തി മം ബ്രവി;
തതോ മം സ മഹാപഞ്ഞോ, ബുദ്ധസെട്ഠമുപാനയി.
൧൨൯.
‘‘നിപച്ച സിരസാ പാദേ, നിസീദിം സത്ഥു സന്തികേ;
മമാഹ വദതം സെട്ഠോ, കച്ചി വങ്ഗീസ ജാനാസി
൧൩൦.
‘‘കിഞ്ചി
മതസീസം
തവ വിജ്ജാവിസേസേന, സചേ സക്കോസി വാചയ
൧൩൧.
‘‘ആമോതി മേ പടിഞ്ഞാതേ, തീണി സീസാനി ദസ്സയി;
നിരയനരദേവേസു, ഉപപന്നേ അവാചയിം.
൧൩൨.
‘‘തദാ ഖീണാസവസ്സേവ
തതോഹം വിഹതാരബ്ഭോ, പബ്ബജ്ജം സമയാചിസം.
൧൩൩.
‘‘പബ്ബജിത്വാന സുഗതം, സന്ഥവാമി തഹിം തഹിം;
തതോ മം കബ്ബവിത്തോസി
൧൩൪.
‘‘തതോ
തക്കികാ പനിമാ ഗാഥാ, ഠാനസോ പടിഭന്തി തം.
൧൩൫.
‘‘ന കബ്ബവിത്തോഹം വീര, ഠാനസോ പടിഭന്തി മം;
തേന ഹി ദാനി വങ്ഗീസ, ഠാനസോ സന്ഥവാഹി മം.
൧൩൬.
‘‘തദാഹം സന്ഥവിം വീരം, ഗാഥാഹി ഇസിസത്തമം;
ഠാനസോ മേ തദാ തുട്ഠോ, ജിനോ അഗ്ഗേ ഠപേസി മം.
൧൩൭.
‘‘പടിഭാനേന ചിത്തേന, അഞ്ഞേസമതിമഞ്ഞഹം;
പേസലേ തേന സംവിഗ്ഗോ, അരഹത്തമപാപുണിം.
൧൩൮.
‘‘‘പടിഭാനവതം അഗ്ഗോ, അഞ്ഞോ കോചി ന വിജ്ജതി;
യഥായം ഭിക്ഖു വങ്ഗീസോ, ഏവം ധാരേഥ ഭിക്ഖവോ’.
൧൩൯.
‘‘സതസഹസ്സേ കതം കമ്മം, ഫലം ദസ്സേസി മേ ഇധ;
സുമുത്തോ സരവേഗോവ കിലേസേ ഝാപയിം മമ.
൧൪൦.
‘‘കിലേസാ
൧൪൧.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
൧൪൨.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ വങ്ഗീസോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ
അഭാസിത്ഥാതി.
വങ്ഗീസത്ഥേരസ്സാപദാനം ചതുത്ഥം.
൫. നന്ദകത്ഥേരഅപദാനം
൧൪൩.
‘‘പദുമുത്തരോ
ഇതോ സതസഹസ്സമ്ഹി, കപ്പേ ഉപ്പജ്ജി നായകോ.
൧൪൪.
‘‘ഹിതായ സബ്ബസത്താനം, സുഖായ വദതം വരോ;
അത്ഥായ പുരിസാജഞ്ഞോ, പടിപന്നോ സദേവകേ.
൧൪൫.
‘‘യസഗ്ഗപത്തോ സിരിമാ, കിത്തിവണ്ണഭതോ
പൂജിതോ സബ്ബലോകസ്സ, ദിസാ സബ്ബാസു വിസ്സുതോ.
൧൪൬.
‘‘ഉത്തിണ്ണവിചികിച്ഛോ
പരിപുണ്ണമനസങ്കപ്പോ, പത്തോ സമ്ബോധിമുത്തമം.
൧൪൭.
‘‘അനുപ്പന്നസ്സ മഗ്ഗസ്സ, ഉപ്പാദേതാ നരുത്തമോ;
അനക്ഖാതഞ്ച അക്ഖാസി, അസഞ്ജാതഞ്ച സഞ്ജനീ.
൧൪൮.
‘‘മഗ്ഗഞ്ഞൂ
മഗ്ഗസ്സ കുസലോ സത്ഥാ, സാരഥീനം വരുത്തമോ
൧൪൯.
‘‘തദാ മഹാകാരുണികോ, ധമ്മം ദേസേസി നായകോ;
നിമുഗ്ഗേ കാമപങ്കമ്ഹി
൧൫൦.
‘‘ഭിക്ഖുനീനം ഓവദനേ, സാവകം സെട്ഠസമ്മതം;
വണ്ണയം ഏതദഗ്ഗമ്ഹി, പഞ്ഞപേസി മഹാമുനി.
൧൫൧.
‘‘തം സുത്വാഹം പമുദിതോ, നിമന്തെത്വാ തഥാഗതം;
ഭോജയിത്വാ സസങ്ഘം തം, പത്ഥയിം ഠാനമുത്തമം.
൧൫൨.
‘‘തദാ പമുദിതോ നാഥോ, മം അവോച മഹാഇസി;
‘സുഖീ ഭവസ്സു ദീഘാവു
൧൫൩.
‘‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, ഒക്കാകകുലസമ്ഭവോ;
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൧൫൪.
‘‘‘തസ്സ ധമ്മേസു ദായാദോ, ഓരസോ ധമ്മനിമ്മിതോ;
നന്ദകോ നാമ നാമേന, ഹെസ്സതി സത്ഥു സാവകോ’.
൧൫൫.
‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസൂപഗോ അഹം.
൧൫൬.
‘‘പച്ഛിമേ
സാവത്ഥിയം പുരേ വരേ, ഇദ്ധേ ഫീതേ മഹദ്ധനേ.
൧൫൭.
‘‘പുരപ്പവേസേ സുഗതം, ദിസ്വാ വിമ്ഹിതമാനസോ;
ജേതാരാമപടിഗ്ഗാഹേ, പബ്ബജിം അനഗാരിയം.
൧൫൮.
‘‘നചിരേനേവ
തതോഹം തിണ്ണസംസാരോ, സാസിതോ സബ്ബദസ്സിനാ.
൧൫൯.
‘‘ഭിക്ഖുനീനം
സാസിതാ താ മയാ സബ്ബാ, അഭവിംസു അനാസവാ.
൧൬൦.
‘‘സതാനി പഞ്ചനൂനാനി, തദാ തുട്ഠോ മഹാഹിതോ;
ഭിക്ഖുനീനം ഓവദതം, അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേസി മം.
൧൬൧.
‘‘സതസഹസ്സേ കതം കമ്മം, ഫലം ദസ്സേസി മേ ഇധ;
സുമുത്തോ സരവേഗോവ, കിലേസേ ഝാപയിം മമ.
൧൬൨.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… വിഹരാമി അനാസവോ.
൧൬൩.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
൧൬൪.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ നന്ദകോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ
അഭാസിത്ഥാതി.
നന്ദകത്ഥേരസ്സാപദാനം പഞ്ചമം.
൬. കാളുദായിത്ഥേരഅപദാനം
൧൬൫.
‘‘പദുമുത്തരോ നാമ ജിനോ, സബ്ബധമ്മേസു ചക്ഖുമാ;
ഇതോ സതസഹസ്സമ്ഹി, കപ്പേ ഉപ്പജ്ജി നായകോ.
൧൬൬.
‘‘നായകാനം
കതഞ്ഞൂ കതവേദീ ച, തിത്ഥേ യോജേതി പാണിനേ
൧൬൭.
‘‘സബ്ബഞ്ഞുതേന ഞാണേന, തുലയിത്വാ ദയാസയോ;
ദേസേതി പവരം ധമ്മം, അനന്തഗുണസഞ്ചയോ.
൧൬൮.
‘‘സ
ദേസേതി മധുരം ധമ്മം, ചതുസച്ചൂപസഞ്ഹിതം.
൧൬൯.
‘‘സുത്വാന തം ധമ്മവരം, ആദിമജ്ഝന്തസോഭണം;
പാണസതസഹസ്സാനം, ധമ്മാഭിസമയോ അഹു.
൧൭൦.
‘‘നിന്നാദിതാ തദാ ഭൂമി, ഗജ്ജിംസു ച പയോധരാ;
സാധുകാരം പവത്തിംസു, ദേവബ്രഹ്മനരാസുരാ.
൧൭൧.
‘‘‘അഹോ
അഹോ ഭവസമുദ്ദമ്ഹി, നിമുഗ്ഗേ ഉദ്ധരീ ജിനോ’.
൧൭൨.
‘‘ഏവം പവേദജാതേസു, സനരാമരബ്രഹ്മസു;
കുലപ്പസാദകാനഗ്ഗം, സാവകം വണ്ണയീ ജിനോ.
൧൭൩.
‘‘തദാഹം ഹംസവതിയം, ജാതോമച്ചകുലേ അഹും;
പാസാദികോ ദസ്സനിയോ, പഹൂതധനധഞ്ഞവാ.
൧൭൪.
‘‘ഹംസാരാമമുപെച്ചാഹം
സുണിത്വാ മധുരം ധമ്മം, കാരം കത്വാ ച താദിനോ.
൧൭൫.
‘‘നിപച്ച പാദമൂലേഹം, ഇമം വചനമബ്രവിം;
‘കുലപ്പസാദകാനഗ്ഗോ, യോ തയാ സന്ഥുതോ
൧൭൬.
‘‘‘താദിസോ
തദാ മഹാകാരുണികോ, സിഞ്ചന്തോ വാ മതേന മം.
൧൭൭.
‘‘ആഹ മം ‘പുത്ത ഉത്തിട്ഠ, ലച്ഛസേ തം മനോരഥം;
കഥം നാമ ജിനേ കാരം, കത്വാന വിഫലോ സിയാ.
൧൭൮.
‘‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, ഒക്കാകകുലസമ്ഭവോ;
ഗോതമോ നാമ ഗൊത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.
൧൭൯.
‘‘‘തസ്സ ധമ്മേസു ദായാദോ, ഓരസോ ധമ്മനിമ്മിതോ;
ഉദായി നാമ നാമേന, ഹെസ്സതി സത്ഥു സാവകോ’.
൧൮൦.
‘‘തം സുത്വാ മുദിതോ ഹുത്വാ, യാവജീവം തദാ ജിനം;
മെത്തചിത്തോ പരിചരിം, പച്ചയേഹി വിനായകം.
൧൮൧.
‘‘തേന കമ്മവിപാകേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.
൧൮൨.
‘‘പച്ഛിമേ
ജാതോ മഹാമച്ചകുലേ, സുദ്ധോദനമഹീപതേ
൧൮൩.
‘‘തദാ അജായി സിദ്ധത്ഥോ, രമ്മേ ലുമ്ബിനികാനനേ;
ഹിതായ സബ്ബലോകസ്സ, സുഖായ ച നരാസഭോ.
൧൮൪.
‘‘തദഹേവ
പിയോ സഹായോ ദയിതോ, വിയത്തോ നീതികോവിദോ.
൧൮൫.
‘‘ഏകൂനതിംസോ വയസാ, നിക്ഖമിത്വാ അഗാരതോ
ഛബ്ബസ്സം വീതിനാമെത്വാ, ആസി ബുദ്ധോ വിനായകോ.
൧൮൬.
‘‘ജെത്വാ
ഭവണ്ണവം തരിത്വാന, ബുദ്ധോ ആസി സദേവകേ.
൧൮൭.
‘‘ഇസിവ്ഹയം ഗമിത്വാന
തതോ വിനേസി ഭഗവാ, ഗന്ത്വാ ഗന്ത്വാ തഹിം തഹിം.
൧൮൮.
‘‘വേനെയ്യേ വിനയന്തോ സോ, സങ്ഗണ്ഹന്തോ സദേവകം;
ഉപെച്ച മഗധേ ഗിരിം
൧൮൯.
‘‘തദാ
ഗന്ത്വാ ദിസ്വാ ദസബലം, പബ്ബജിത്വാരഹാ അഹും.
൧൯൦.
‘‘തദാ മഹേസിം യാചിത്വാ, പാപയിം കപിലവ്ഹയം;
തതോ പുരാഹം ഗന്ത്വാന, പസാദേസിം മഹാകുലം.
൧൯൧.
‘‘ജിനോ തസ്മിം ഗുണേ തുട്ഠോ, മം മഹാപരിസായ സോ
കുലപ്പസാദകാനഗ്ഗം, പഞ്ഞാപേസി വിനായകോ.
൧൯൨.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… വിഹരാമി അനാസവോ.
൧൯൩.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
൧൯൪.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ കാളുദായിഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ
അഭാസിത്ഥാതി.
കാളുദായിത്ഥേരസ്സാപദാനം ഛട്ഠം.
൭. അഭയത്ഥേരഅപദാനം
൧൯൫.
‘‘പദുമുത്തരോ
ഇതോ സതസഹസ്സമ്ഹി, കപ്പേ ഉപ്പജ്ജി നായകോ.
൧൯൬.
‘‘സരണഗമനേ
കിഞ്ചി സീലേ നിവേസേസി, ദസകമ്മപഥുത്തമേ.
൧൯൭.
‘‘ദേതി കസ്സചി സോ വീരോ, സാമഞ്ഞഫലമുത്തമം;
സമാപത്തീ തഥാ അട്ഠ, തിസ്സോ വിജ്ജാ പവച്ഛതി.
൧൯൮.
‘‘ഛളഭിഞ്ഞാസു യോജേസി, കിഞ്ചി സത്തം നരുത്തമോ;
ദേതി കസ്സചി നാഥോ സോ, ചതസ്സോ പടിസമ്ഭിദാ.
൧൯൯.
‘‘ബോധനെയ്യം പജം ദിസ്വാ, അസങ്ഖെയ്യമ്പി യോജനം
ഖണേന ഉപഗന്ത്വാന, വിനേതി നരസാരഥി.
൨൦൦.
‘‘തദാഹം ഹംസവതിയം, അഹോസിം ബ്രാഹ്മണത്രജോ;
പാരഗൂ സബ്ബവേദാനം, വെയ്യാകരണസമ്മതോ.
൨൦൧.
‘‘നിരുത്തിയാ ച കുസലോ, നിഘണ്ഡുമ്ഹി വിസാരദോ;
പദകോ കേടുഭവിദൂ, ഛന്ദോവിചിതികോവിദോ.
൨൦൨.
‘‘ജങ്ഘാവിഹാരം വിചരം, ഹംസാരാമമുപെച്ചഹം;
അദ്ദസം വരദം
൨൦൩.
‘‘ദേസെന്തം വിരജം ധമ്മം, പച്ചനീകമതീ അഹം;
ഉപെത്വാ തസ്സ കല്യാണം, സുത്വാന വിമലം അഹം
൨൦൪.
‘‘ബ്യാഹതം
നാദ്ദസം തസ്സ മുനിനോ, തതോ പബ്ബജിതോ അഹം.
൨൦൫.
‘‘നചിരേനേവ കാലേന, സബ്ബസത്തവിസാരദോ;
നിപുണോ ബുദ്ധവചനേ, അഹോസിം ഗുണിസമ്മതോ.
൨൦൬.
‘‘തദാ ചതസ്സോ ഗാഥായോ, ഗന്ഥയിത്വാ സുബ്യഞ്ജനാ;
സന്ഥവിത്വാ തിലോകഗ്ഗം, ദേസയിസ്സം ദിനേ ദിനേ.
൨൦൭.
‘‘വിരത്തോസി മഹാവീരോ, സംസാരേ സഭയേ വസം;
കരുണായ ന നിബ്ബായി, തതോ കാരുണികോ മുനി.
൨൦൮.
‘‘പുഥുജ്ജനോ
സമ്പജാനോ സതിയുത്തോ, തസ്മാ ഏസോ അചിന്തിയോ.
൨൦൯.
‘‘ദുബ്ബലാനി
ഞാണഗ്ഗിപരിദഡ്ഢാനി, ന ഖീയിംസു തമബ്ഭുതം.
൨൧൦.
‘‘യോ സബ്ബലോകസ്സ ഗരു, ലോകോ
തഥാപി ലോകാചരിയോ, ലോകോ തസ്സാനുവത്തകോ.
൨൧൧.
‘‘ഏവമാദീഹി സമ്ബുദ്ധം, കിത്തയം ധമ്മദേസനം;
യാവജീവം കരിത്വാന, ഗതോ സഗ്ഗം തതോ ചുതോ.
൨൧൨.
‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, യം ബുദ്ധമഭികിത്തയിം;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, കിത്തനായ ഇദം ഫലം.
൨൧൩.
‘‘ദേവലോകേ മഹാരജ്ജം, പാദേസിം കഞ്ചനഗ്ഘിയം
ചക്കവത്തീ മഹാരജ്ജം, ബഹുസോനുഭവിം അഹം.
൨൧൪.
‘‘ദുവേ
അഞ്ഞം ഗതിം ന ജാനാമി, കിത്തനായ ഇദം ഫലം.
൨൧൫.
‘‘ദുവേ കുലേ പജായാമി, ഖത്തിയേ അഥ ബ്രാഹ്മണേ;
നീചേ കുലേ ന ജായാമി, കിത്തനായ ഇദം ഫലം.
൨൧൬.
‘‘പച്ഛിമേ ച ഭവേ ദാനി, ഗിരിബ്ബജപുരുത്തമേ;
രഞ്ഞോഹം ബിമ്ബിസാരസ്സ, പുത്തോ നാമേന ചാഭയോ.
൨൧൭.
‘‘പാപമിത്തവസം ഗന്ത്വാ, നിഗണ്ഠേന വിമോഹിതോ;
പേസിതോ നാടപുത്തേന, ബുദ്ധസെട്ഠമുപെച്ചഹം.
൨൧൮.
‘‘പുച്ഛിത്വാ
പബ്ബജിത്വാന നചിരം, അരഹത്തമപാപുണിം.
൨൧൯.
‘‘കിത്തയിത്വാ ജിനവരം, കിത്തിതോ ഹോമി സബ്ബദാ;
സുഗന്ധദേഹവദനോ, ആസിം സുഖസമപ്പിതോ.
൨൨൦.
‘‘തിക്ഖഹാസലഹുപഞ്ഞോ, മഹാപഞ്ഞോ തഥേവഹം;
വിചിത്തപടിഭാനോ ച, തസ്സ കമ്മസ്സ വാഹസാ.
൨൨൧.
‘‘അഭിത്ഥവിത്വാ പദുമുത്തരാഹം, പസന്നചിത്തോ അസമം സയമ്ഭും;
ന ഗച്ഛി കപ്പാനി അപായഭൂമിം, സതം സഹസ്സാനി ബലേന തസ്സ.
൨൨൨.
‘‘കിലേസാ
൨൨൩.
‘‘സ്വാഗതം
൨൨൪.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ അഭയോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ
അഭാസിത്ഥാതി.
അഭയത്ഥേരസ്സാപദാനം സത്തമം.
൮. ലോമസകങ്ഗിയത്ഥേരഅപദാനം
൨൨൫.
‘‘ഇമമ്ഹി ഭദ്ദകേ കപ്പേ, ബ്രഹ്മബന്ധു മഹായസോ;
കസ്സപോ നാമ ഗൊത്തേന, ഉപ്പജ്ജി വദതം വരോ.
൨൨൬.
‘‘തദാഹം ചന്ദനോ ചേവ, പബ്ബജിത്വാന സാസനേ;
ആപാണകോടികം ധമ്മം, പൂരയിത്വാന സാസനേ.
൨൨൭.
‘‘തതോ ചുതാ സന്തുസിതം, ഉപപന്നാ ഉഭോ മയം;
തത്ഥ ദിബ്ബേഹി നച്ചേഹി, ഗീതേഹി വാദിതേഹി ച.
൨൨൮.
‘‘രൂപാദിദസഹങ്ഗേഹി, അഭിഭൊത്വാന സേസകേ;
യാവതായും വസിത്വാന, അനുഭൊത്വാ മഹാസുഖം.
൨൨൯.
‘‘തതോ ചവിത്വാ തിദസം, ചന്ദനോ ഉപപജ്ജഥ;
അഹം കപിലവത്ഥുസ്മിം, അജായിം സാകിയത്രജോ.
൨൩൦.
‘‘യദാ ഉദായിത്ഥേരേന, അജ്ഝിട്ഠോ ലോകനായകോ;
അനുകമ്പിയ സക്യാനം, ഉപേസി കപിലവ്ഹയം.
൨൩൧.
‘‘തദാതിമാനിനോ
പണമന്തി ന സമ്ബുദ്ധം, ജാതിഥദ്ധാ അനാദരാ.
൨൩൨.
‘‘തേസം
പജ്ജുന്നോ വിയ വസ്സിത്ഥ, പജ്ജലിത്ഥ യഥാ സിഖീ.
൨൩൩.
‘‘ദസ്സെത്വാ രൂപമതുലം, പുന അന്തരധായഥ;
ഏകോപി ഹുത്വാ ബഹുധാ, അഹോസി പുനരേകകോ.
൨൩൪.
‘‘അന്ധകാരം
പാടിഹേരം കരിത്വാന, വിനയീ ഞാതകേ മുനി.
൨൩൫.
‘‘ചാതുദ്ദീപോ മഹാമേഘോ, താവദേവ പവസ്സഥ;
തദാ ഹി ജാതകം ബുദ്ധോ, വെസ്സന്തരമദേസയി.
൨൩൬.
‘‘തദാ തേ ഖത്തിയാ സബ്ബേ, നിഹന്ത്വാ ജാതിജം മദം;
ഉപേസും സരണം ബുദ്ധം, ആഹ സുദ്ധോദനോ തദാ.
൨൩൭.
‘‘‘ഇദം തതിയം തവ ഭൂരിപഞ്ഞ, പാദാനി വന്ദാമി സമന്തചക്ഖു;
യദാഭിജാതോ പഥവീ പകമ്പയീ, യദാ ച തം നജ്ജഹി ജമ്ബുഛായാ’.
൨൩൮.
‘‘തദാ ബുദ്ധാനുഭാവം തം, ദിസ്വാ വിമ്ഹിതമാനസോ;
പബ്ബജിത്വാന തത്ഥേവ, നിവസിം മാതുപൂജകോ.
൨൩൯.
‘‘ചന്ദനോ ദേവപുത്തോ മം, ഉപഗന്ത്വാനുപുച്ഛഥ;
ഭദ്ദേകരത്തസ്സ തദാ, സങ്ഖേപവിത്ഥാരം നയം.
൨൪൦.
‘‘ചോദിതോഹം
ഭദ്ദേകരത്തം സുത്വാന, സംവിഗ്ഗോ വനമാമകോ.
൨൪൧.
‘‘തദാ മാതരമപുച്ഛിം, വനേ വച്ഛാമി ഏകകോ;
സുഖുമാലോതി മേ മാതാ, വാരയീ തം
൨൪൨.
‘‘കാസം
ഉരസാ പനുദിസ്സാമി, വിവേകമനുബ്രൂഹയം.
൨൪൩.
‘‘തദാ വനം പവിട്ഠോഹം, സരിത്വാ ജിനസാസനം;
ഭദ്ദേകരത്തഓവാദം, അരഹത്തമപാപുണിം.
൨൪൪.
‘‘‘അതീതം
യദതീതം പഹീനം തം, അപ്പത്തഞ്ച അനാഗതം.
൨൪൫.
‘‘‘പച്ചുപ്പന്നഞ്ച യോ ധമ്മം, തത്ഥ തത്ഥ വിപസ്സതി;
അസംഹീരം അസംകുപ്പം, തം വിദ്വാ മനുബ്രൂഹയേ.
൨൪൬.
‘‘‘അജ്ജേവ കിച്ചമാതപ്പം, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;
ന ഹി നോ സങ്ഗരം
൨൪൭.
‘‘‘ഏവംവിഹാരിം
തം വേ ഭദ്ദേകരത്തോതി, സന്തോ ആചിക്ഖതേ മുനി’.
൨൪൮.
‘‘കിലേസാ
൨൪൯.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
൨൫൦.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ ലോമസകങ്ഗിയോ
അഭാസിത്ഥാതി.
ലോമസകങ്ഗിയത്ഥേരസ്സാപദാനം അട്ഠമം.
൯. വനവച്ഛത്ഥേരഅപദാനം
൨൫൧.
‘‘ഇമമ്ഹി ഭദ്ദകേ കപ്പേ, ബ്രഹ്മബന്ധു മഹായസോ;
കസ്സപോ നാമ ഗൊത്തേന, ഉപ്പജ്ജി വദതം വരോ.
൨൫൨.
‘‘തദാഹം പബ്ബജിത്വാന, തസ്സ ബുദ്ധസ്സ സാസനേ;
യാവജീവം ചരിത്വാന, ബ്രഹ്മചാരം തതോ ചുതോ.
൨൫൩.
‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.
൨൫൪.
‘‘തതോ ചുതോ അരഞ്ഞമ്ഹി, കപോതോ ആസഹം തഹിം;
വസതേ ഗുണസമ്പന്നോ, ഭിക്ഖു ഝാനരതോ സദാ.
൨൫൫.
‘‘മെത്തചിത്തോ കാരുണികോ, സദാ പമുദിതാനനോ;
ഉപെക്ഖകോ മഹാവീരോ, അപ്പമഞ്ഞാസു കോവിദോ.
൨൫൬.
‘‘വിനീവരണസങ്കപ്പേ, സബ്ബസത്തഹിതാസയേ;
വിസട്ഠോ നചിരേനാസിം, തസ്മിം സുഗതസാവകേ.
൨൫൭.
‘‘ഉപെച്ച
കദാചി സാമിസം ദേതി, ധമ്മം ദേസേസി ചേകദാ.
൨൫൮.
‘‘തദാ
തതോ ചുതോ ഗതോ സഗ്ഗം, പവാസോ സഘരം യഥാ.
൨൫൯.
‘‘സഗ്ഗാ
അഗാരം ഛഡ്ഡയിത്വാന, പബ്ബജിം ബഹുസോ അഹം.
൨൬൦.
‘‘സമണോ
ഹുത്വാ വസിം അരഞ്ഞമ്ഹി, അനേകസതസോ അഹം.
൨൬൧.
‘‘പച്ഛിമേ ച ഭവേ ദാനി, രമ്മേ കപിലവത്ഥവേ;
വച്ഛഗൊത്തോ ദിജോ തസ്സ, ജായായ അഹമൊക്കമിം.
൨൬൨.
‘‘മാതു മേ ദോഹളോ ആസി, തിരോകുച്ഛിഗതസ്സ മേ;
ജായമാനസമീപമ്ഹി, വനവാസായ നിച്ഛയോ.
൨൬൩.
‘‘തതോ മേ അജനീ മാതാ, രമണീയേ വനന്തരേ;
ഗബ്ഭതോ നിക്ഖമന്തം മം, കാസായേന പടിഗ്ഗഹും.
൨൬൪.
‘‘തതോ കുമാരോ സിദ്ധത്ഥോ, ജാതോ സക്യകുലദ്ധജോ;
തസ്സ മിത്തോ പിയോ ആസിം, സംവിസട്ഠോ സുമാനിയോ.
൨൬൫.
‘‘സത്തസാരേഭിനിക്ഖന്തേ, ഓഹായ വിപുലം യസം;
അഹമ്പി പബ്ബജിത്വാന, ഹിമവന്തമുപാഗമിം.
൨൬൬.
‘‘വനാലയം ഭാവനീയം, കസ്സപം ധുതവാദികം;
ദിസ്വാ സുത്വാ ജിനുപ്പാദം, ഉപേസിം നരസാരഥിം.
൨൬൭.
‘‘സോ മേ ധമ്മമദേസേസി, സബ്ബത്ഥം സമ്പകാസയം;
തതോഹം പബ്ബജിത്വാന, വനമേവ പുനാഗമം
൨൬൮.
‘‘തത്ഥാപ്പമത്തോ
അഹോ സുലദ്ധലാഭൊമ്ഹി, സുമിത്തേനാനുകമ്പിതോ.
൨൬൯.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… വിഹരാമി അനാസവോ.
൨൭൦.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
൨൭൧.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ വനവച്ഛോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ
അഭാസിത്ഥാതി.
വനവച്ഛത്ഥേരസ്സാപദാനം നവമം.
൧൦. ചൂളസുഗന്ധത്ഥേരഅപദാനം
൨൭൨.
‘‘ഇമമ്ഹി
കസ്സപോ നാമ ഗൊത്തേന, ഉപ്പജ്ജി വദതം വരോ.
൨൭൩.
‘‘അനുബ്യഞ്ജനസമ്പന്നോ, ബാത്തിംസവരലക്ഖണോ;
ബ്യാമപ്പഭാപരിവുതോ, രംസിജാലസമൊത്ഥടോ.
൨൭൪.
‘‘അസ്സാസേതാ യഥാ ചന്ദോ, സൂരിയോവ പഭങ്കരോ;
നിബ്ബാപേതാ യഥാ മേഘോ, സാഗരോവ ഗുണാകരോ.
൨൭൫.
‘‘ധരണീരിവ സീലേന, ഹിമവാവ സമാധിനാ;
ആകാസോ വിയ പഞ്ഞായ, അസങ്ഗോ അനിലോ യഥാ.
൨൭൬.
‘‘തദാഹം
പഹൂതധനധഞ്ഞസ്മിം, നാനാരതനസഞ്ചയേ.
൨൭൭.
‘‘മഹതാ പരിവാരേന, നിസിന്നം ലോകനായകം;
ഉപെച്ച ധമ്മമസ്സോസിം, അമതംവ മനോഹരം.
൨൭൮.
‘‘ദ്വത്തിംസലക്ഖണധരോ, സനക്ഖത്തോവ ചന്ദിമാ;
അനുബ്യഞ്ജനസമ്പന്നോ, സാലരാജാവ ഫുല്ലിതോ.
൨൭൯.
‘‘രംസിജാലപരിക്ഖിത്തോ, ദിത്തോവ കനകാചലോ;
ബ്യാമപ്പഭാപരിവുതോ, സതരംസീ ദിവാകരോ.
൨൮൦.
‘‘സൊണ്ണാനനോ ജിനവരോ, സമണീവ
കരുണാപുണ്ണഹദയോ, ഗുണേന വിയ സാഗരോ.
൨൮൧.
‘‘ലോകവിസ്സുതകിത്തി ച, സിനേരൂവ നഗുത്തമോ;
യസസാ വിത്ഥതോ വീരോ, ആകാസസദിസോ മുനി.
൨൮൨.
‘‘അസങ്ഗചിത്തോ സബ്ബത്ഥ, അനിലോ വിയ നായകോ;
പതിട്ഠാ സബ്ബഭൂതാനം, മഹീവ മുനിസത്തമോ.
൨൮൩.
‘‘അനുപലിത്തോ ലോകേന, തോയേന പദുമം യഥാ;
കുവാദഗച്ഛദഹനോ, അഗ്ഗിഖന്ധോവ സോഭസി
൨൮൪.
‘‘അഗധോ വിയ സബ്ബത്ഥ, കിലേസവിസനാസകോ;
ഗന്ധമാദനസേലോവ, ഗുണഗന്ധവിഭൂസിതോ.
൨൮൫.
‘‘ഗുണാനം
സിന്ധൂവ വനരാജീനം, കിലേസമലഹാരകോ.
൨൮൬.
‘‘വിജയീവ
ചക്കവത്തീവ സോ രാജാ, ബൊജ്ഝങ്ഗരതനിസ്സരോ.
൨൮൭.
‘‘മഹാഭിസക്കസങ്കാസോ, ദോസബ്യാധിതികിച്ഛകോ;
സല്ലകത്തോ യഥാ വെജ്ജോ, ദിട്ഠിഗണ്ഡവിഫാലകോ.
൨൮൮.
‘‘സോ തദാ ലോകപജ്ജോതോ, സനരാമരസക്കതോ;
പരിസാസു നരാദിച്ചോ, ധമ്മം ദേസയതേ ജിനോ.
൨൮൯.
‘‘ദാനം ദത്വാ മഹാഭോഗോ, സീലേന സുഗതൂപഗോ;
ഭാവനായ ച നിബ്ബാതി, ഇച്ചേവമനുസാസഥ.
൨൯൦.
‘‘ദേസനം തം മഹസ്സാദം, ആദിമജ്ഝന്തസോഭണം;
സുണന്തി പരിസാ സബ്ബാ, അമതംവ മഹാരസം.
൨൯൧.
‘‘സുത്വാ സുമധുരം ധമ്മം, പസന്നോ ജിനസാസനേ;
സുഗതം സരണം ഗന്ത്വാ, യാവജീവം നമസ്സഹം.
൨൯൨.
‘‘മുനിനോ ഗന്ധകുടിയാ, ഓപുഞ്ജേസിം
ചതുജ്ജാതേന ഗന്ധേന, മാസേ അട്ഠ ദിനെസ്വഹം.
൨൯൩.
‘‘പണിധായ സുഗന്ധത്തം, സരീരവിസ്സഗന്ധിനോ
തദാ ജിനോ വിയാകാസി, സുഗന്ധതനുലാഭിതം.
൨൯൪.
‘‘‘യോ യം ഗന്ധകുടിഭൂമിം, ഗന്ധേനോപുഞ്ജതേ സകിം;
തേന കമ്മവിപാകേന, ഉപപന്നോ തഹിം തഹിം.
൨൯൫.
‘‘‘സുഗന്ധദേഹോ സബ്ബത്ഥ, ഭവിസ്സതി അയം നരോ;
ഗുണഗന്ധയുത്തോ ഹുത്വാ, നിബ്ബായിസ്സതിനാസവോ’.
൨൯൬.
‘‘തേന
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.
൨൯൭.
‘‘പച്ഛിമേ ച ഭവേ ദാനി, ജാതോ വിപ്പകുലേ അഹം;
ഗബ്ഭം മേ വസതോ മാതാ, ദേഹേനാസി സുഗന്ധിതാ.
൨൯൮.
‘‘യദാ
സാവത്ഥിസബ്ബഗന്ധേഹി, വാസിതാ വിയ വായഥ.
൨൯൯.
‘‘പുപ്ഫവസ്സഞ്ച
ധൂപാനി ച മഹഗ്ഘാനി, ഉപവായിംസു താവദേ.
൩൦൦.
‘‘ദേവാ
വാസയിംസു സുഗന്ധേന, യസ്മിം ജാതോ അഹം ഘരേ.
൩൦൧.
‘‘യദാ ച തരുണോ ഭദ്ദോ, പഠമേ യൊബ്ബനേ ഠിതോ;
തദാ സേലം
൩൦൨.
‘‘തേഹി സബ്ബേഹി പരിവുതോ
തദാ ബുദ്ധാനുഭാവം തം, ദിസ്വാ പബ്ബജിതോ അഹം.
൩൦൩.
‘‘സീലം സമാധിപഞ്ഞഞ്ച, വിമുത്തിഞ്ച അനുത്തരം;
ഭാവെത്വാ ചതുരോ ധമ്മേ, പാപുണിം ആസവക്ഖയം.
൩൦൪.
‘‘യദാ പബ്ബജിതോ ചാഹം, യദാ ച അരഹാ അഹും;
നിബ്ബായിസ്സം യദാ ചാഹം, ഗന്ധവസ്സോ തദാ അഹു.
൩൦൫.
‘‘സരീരഗന്ധോ ച സദാതിസേതി
തഥേവ
൩൦൬.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… വിഹരാമി അനാസവോ.
൩൦൭.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
൩൦൮.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ ചൂളസുഗന്ധോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ അഭാസിത്ഥാതി;
ചൂളസുഗന്ധത്ഥേരസ്സാപദാനം ദസമം.
ഭദ്ദിയവഗ്ഗോ പഞ്ചപഞ്ഞാസമോ.
തസ്സുദ്ദാനം
ഭദ്ദിയോ രേവതോ ഥേരോ, മഹാലാഭീ ച സീവലീ;
വങ്ഗീസോ നന്ദകോ ചേവ, കാളുദായീ തഥാഭയോ.
ലോമസോ വനവച്ഛോ ച, സുഗന്ധോ ചേവ ദസമോ;
തീണി ഗാഥാസതാ തത്ഥ, സോളസാ ച തദുത്തരി.
അഥ
കണികാരവ്ഹയോ വഗ്ഗോ, ഫലദോ തിണദായകോ;
കച്ചാനോ ഭദ്ദിയോ വഗ്ഗോ, ഗാഥായോ ഗണിതാ ചിമാ.
നവഗാഥാസതാനീഹ
സപഞ്ഞാസം പഞ്ചസതം, അപദാനാ പകാസിതാ.
സഹ ഉദാനഗാഥാഹി, ഛസഹസ്സാനി ഹൊന്തിമാ;
ദ്വേസതാനി ച ഗാഥാനം, അട്ഠാരസ തദുത്തരി.