൮. ചീവരക്ഖന്ധകം
ജീവകവത്ഥുകഥാ
൩൨൬. ചീവരക്ഖന്ധകേ പദക്ഖിണാതി ഛേകാ കുസലാ. അഭിസടാതി അഭിഗതാ. കേഹി അഭിഗതാതി? അത്ഥികേഹി അത്ഥികേഹി മനുസ്സേഹി; കരണത്ഥേ പന സാമിവചനം കത്വാ ‘‘അത്ഥികാനം അത്ഥികാനം മനുസ്സാന’’ന്തി വുത്തം. പഞ്ഞാസായ ച രത്തിം ഗച്ഛതീതി പഞ്ഞാസ കഹാപണേ ഗഹെത്വാ രത്തിം ഗച്ഛതി. നേഗമോതി കുടുമ്ബിയഗണോ.
൩൨൭. സാലവതിം കുമാരിം ഗണികം വുട്ഠാപേസീതി നാഗരാ ദ്വേ സതസഹസ്സാനി, രാജാ സതസഹസ്സന്തി തീണി സതസഹസ്സാനി, അഞ്ഞഞ്ച ആരാമുയ്യാനവാഹനാദിപരിച്ഛേദം ദത്വാ വുട്ഠാപേസും; ഗണികട്ഠാനേ ഠപേസുന്തി അത്ഥോ. പടിസതേന ച രത്തിം ഗച്ഛതീതി രത്തിം പടിസതേന ഗച്ഛതി. ഗിലാനം പടിവേദെയ്യന്തി ഗിലാനഭാവം ജാനാപെയ്യം. കത്തരസുപ്പേതി ജിണ്ണസുപ്പേ.
൩൨൮. കാ മേ ദേവ മാതാ, കോ പിതാതി കസ്മാ പുച്ഛി? തം കിര അഞ്ഞേ രാജദാരകാ കീളന്താ കലഹേ ഉട്ഠിതേ ‘‘നിമ്മാതികോ നിപ്പിതികോ’’തി വദന്തി. യഥാ ച അഞ്ഞേസം ദാരകാനം ഛണാദീസു ചുളമാതാമഹാമാതാദയോ കിഞ്ചി പണ്ണാകാരം പേസെന്തി, തഥാ തസ്സ ന കോചി കിഞ്ചി പേസേതി. ഇതി സോ തം സബ്ബം ചിന്തെത്വാ ‘‘നിമ്മാതികോയേവ നു ഖോ അഹ’’ന്തി ജാനനത്ഥം ‘‘കാ മേ ദേവ മാതാ, കോ പിതാ’’തി പുച്ഛി.
യന്നൂനാഹം സിപ്പം സിക്ഖെയ്യന്തി യംനൂന അഹം വെജ്ജസിപ്പം സിക്ഖെയ്യന്തി ചിന്തേസി. തസ്സ കിര ഏതദഹോസി – ‘‘ഇമാനി ഖോ ഹത്ഥിഅസ്സസിപ്പാദീനി പരൂപഘാതപടിസംയുത്താനി, വെജ്ജസിപ്പം മെത്താപുബ്ബഭാഗം സത്താനം ഹിതപടിസംയുത്ത’’ന്തി. തസ്മാ വെജ്ജസിപ്പമേവ സന്ധായ ‘‘യംനൂനാഹം സിപ്പം സിക്ഖെയ്യ’’ന്തി ചിന്തേസി. അപിചായം ഇതോ കപ്പസതസഹസ്സസ്സ
൩൨൯. ദിസാപാമൊക്ഖോതി സബ്ബദിസാസു വിദിതോ പാകടോ പധാനോ വാതി അത്ഥോ. തസ്മിഞ്ച സമയേ തക്കസീലതോ വാണിജാ അഭയരാജകുമാരം ദസ്സനായ അഗമംസു. തേ ജീവകോ ‘‘കുതോ തുമ്ഹേ ആഗതാ’’തി പുച്ഛി. ‘‘തക്കസീലതോ’’തി വുത്തേ ‘‘അത്ഥി തത്ഥ വെജ്ജസിപ്പാചരിയോ’’തി പുച്ഛി. ‘‘ആമ കുമാര, തക്കസീലായം ദിസാപാമൊക്ഖോ വെജ്ജോ പടിവസതീ’’തി സുത്വാ ‘‘തേന ഹി യദാ ഗച്ഛഥ, മയ്ഹം ആരോചെയ്യാഥാ’’തി ആഹ. തേ തഥാ അകംസു. സോ പിതരം അനാപുച്ഛാ തേഹി സദ്ധിം തക്കസീലം അഗമാസി. തേന വുത്തം – ‘‘അഭയം രാജകുമാരം അനാപുച്ഛാ’’തിആദി.
ഇച്ഛാമഹം ആചരിയ സിപ്പം സിക്ഖിതുന്തി തം കിര ഉപസങ്കമന്തം ദിസ്വാ സോ വെജ്ജോ ‘‘കോസി ത്വം താതാ’’തി പുച്ഛി. സോ ‘‘ബിമ്ബിസാരമഹാരാജസ്സ നത്താ അഭയകുമാരസ്സ പുത്തൊമ്ഹീ’’തി ആഹ. ‘‘കസ്മാ പന ത്വമസി താത ഇധാഗതോ’’തി, തതോ സോ ‘‘തുമ്ഹാകം സന്തികേ സിപ്പം സിക്ഖിതു’’ന്തി വത്വാ ഇച്ഛാമഹം ആചരിയ സിപ്പം സിക്ഖിതുന്തി ആഹ. ബഹുഞ്ച ഗണ്ഹാതീതി യഥാ അഞ്ഞേ ഖത്തിയകുമാരാദയോ ആചരിയസ്സ ധനം ദത്വാ കിഞ്ചി കമ്മം അകത്വാ സിക്ഖന്തിയേവ, ന സോ ഏവം. സോ പന കിഞ്ചി ധനം അദത്വാ ധമ്മന്തേവാസികോവ ഹുത്വാ ഏകം കാലം ഉപജ്ഝായസ്സ കമ്മം കരോതി, ഏകം കാലം സിക്ഖതി. ഏവം സന്തേപി അഭിനീഹാരസമ്പന്നോ കുലപുത്തോ അത്തനോ മേധാവിതായ ബഹുഞ്ച ഗണ്ഹാതി, ലഹുഞ്ച ഗണ്ഹാതി, സുട്ഠു ച ഉപധാരേതി, ഗഹിതഞ്ചസ്സ ന സമ്മുസ്സതി.
സത്ത ച മേ വസ്സാനി അധീയന്തസ്സ നയിമസ്സ സിപ്പസ്സ അന്തോ പഞ്ഞായതീതി എത്ഥ അയം കിര ജീവകോ യത്തകം ആചരിയോ ജാനാതി, യം അഞ്ഞേ സോളസഹി വസ്സേഹി ഉഗ്ഗണ്ഹന്തി, തം സബ്ബം സത്തഹി വസ്സേഹി ഉഗ്ഗഹേസി തേന ഹി ഭണേതിആദിമാഹ. സമന്താ യോജനം ആഹിണ്ഡന്തോതി പരിത്തം പാഥെയ്യം പാദാസീതി അപ്പമത്തകം അദാസി. കസ്മാ? തസ്സ കിര ഏതദഹോസി – ‘‘അയം മഹാകുലസ്സ പുത്തോ ഗതമത്തോയേവ പിതിപിതാമഹാനം സന്തികാ മഹാസക്കാരം ലഭിസ്സതി, തതോ മയ്ഹം വാ സിപ്പസ്സ വാ ഗുണം ന ജാനിസ്സതി, അന്തരാമഗ്ഗേ പന ഖീണപാഥെയ്യോ സിപ്പം പയോജെത്വാ അവസ്സം മയ്ഹഞ്ച സിപ്പസ്സ ച ഗുണം ജാനിസ്സതീ’’തി പരിത്തം ദാപേസി.
സെട്ഠിഭരിയാദിവത്ഥുകഥാ
൩൩൦. പസതേനാതി ഏകഹത്ഥപുടേന. പിചുനാതി കപ്പാസപടലേന. യത്രഹി നാമാതി യാ നാമ. കിമ്പിമായന്തി കിമ്പി മേ അയം. ഉപജാനാമേതസ്സ സംയമസ്സാതി കതസ്സ ച രോഗൂപസമസ്സ ച ഉപകാരം ജാനാമാതി അധിപ്പായോ.
൩൩൧. സബ്ബാലങ്കാരം തുയ്ഹം ഹോതൂതി രാജാ കിര ‘‘സചേ ഇമം ഗണ്ഹിസ്സതി, പമാണയുത്തേ ഠാനേ നം ഠപെസ്സാമി. സചേ ന ഗണ്ഹിസ്സതി, അബ്ഭന്തരികം നം വിസ്സാസകം കരിസ്സാമീ’’തി ചിന്തെത്വാ ഏവമാഹ. അഭയകുമാരസ്സാപി നാടകാനമ്പി ചിത്തം ഉപ്പജ്ജി ‘‘അഹോ വത ന ഗണ്ഹെയ്യാ’’തി. സോപി തേസം ചിത്തം ഞത്വാ വിയ ‘‘ഇദം മേ ദേവ അയ്യികാനം ആഭരണം, നയിദം മയ്ഹം ഗണ്ഹിതും പതിരൂപ’’ന്തി വത്വാ അലം ദേവാതിആദിമാഹ. അധികാരം മേ ദേവോ സരതൂതി കതസ്സ ഉപകാരം മേ ദേവോ സരതൂതി അത്ഥോ. രാജാ പസന്നോ സബ്ബാകാരസമ്പന്നം ഗേഹഞ്ച അമ്ബവനുയ്യാനഞ്ച അനുസംവച്ഛരം സതസഹസ്സഉട്ഠാനകം ഗാമഞ്ച മഹാസക്കാരഞ്ച ദത്വാ തേന ഹി ഭണേതിആദിമാഹ.
രാജഗഹസെട്ഠിവത്ഥുകഥാ
൩൩൨. സക്ഖിസ്സസി പന ത്വം ഗഹപതീതി കസ്മാ ആഹ? ഇരിയാപഥസമ്പരിവത്തനേന കിര മത്ഥലുങ്ഗം ന സണ്ഠാതി, അസ്സ ച തീഹി സത്താഹേഹി നിച്ചലസ്സ സീസച്ഛവിം ഉപ്പാടെത്വാതി സീസചമ്മം അപനെത്വാ. സിബ്ബിനിം വിനാമെത്വാതി സിബ്ബിനിം വിവരിത്വാ. നാഹം ആചരിയ സക്കോമീതി തസ്സ കിര സരീരേ മഹാഡാഹോ ഉപ്പജ്ജി, തസ്മാ ഏവമാഹ. തീഹി സത്താഹേഹീതി തീഹി പസ്സേഹി ഏകേകേന സത്താഹേന.
൩൩൩. ജനം ഉസ്സാരെത്വാതി ജനം നീഹരാപെത്വാ.
പജ്ജോതരാജവത്ഥുകഥാ
൩൩൪. ജേഗുച്ഛം മേ സപ്പീതി അയം കിര രാജാ വിച്ഛികസ്സ ജാതോ, വിച്ഛികവിസപടിഘാതായ ച സപ്പി ഭേസജ്ജം ഹോതി വിച്ഛികാനം പടികൂലം, തസ്മാ ഏവമാഹ. ഉദ്ദേകം ദസ്സതീതി ഉഗ്ഗാരം ദസ്സതി. പഞ്ഞാസ യോജനികാ ഹോതീതി പഞ്ഞാസ യോജനാനി ഗന്തും സമത്ഥാ ഹോതി. ന കേവലഞ്ചസ്സ രഞ്ഞോ ഹത്ഥിനീയേവ, നാളാഗിരി നാമ ഹത്ഥീ യോജനസതം ഗച്ഛതി, ചേലകണ്ണോ ച മുഞ്ചകേസോ ചാതി ദ്വേ അസ്സാ വീസയോജനസതം ഗച്ഛന്തി, കാകോ ദാസോ സട്ഠിയോജനാനി ഗച്ഛതി.
ഏകസ്സ കിര കുലപുത്തസ്സ അനുപ്പന്നേ ബുദ്ധേ ഏകദിവസം ഭുഞ്ജിതും നിസിന്നസ്സ പച്ചേകബുദ്ധോ ദ്വാരേ ഠത്വാ അഗമാസി, തസ്സേകോ പുരിസോ ‘‘പച്ചേകബുദ്ധോ ആഗന്ത്വാ ഗതോ’’തി ആരോചേസി. സോ സുത്വാ ‘‘ഗച്ഛ, വേഗേന പത്തം ആഹരാ’’തി ആഹരാപെത്വാ അത്തനോ സജ്ജിതം ഭത്തം സബ്ബം ദത്വാ പേസേസി. ഇതരോ തം ആഹരിത്വാ പച്ചേകബുദ്ധസ്സ ഹത്ഥേ ഠപെത്വാ ‘‘അഹം ഭന്തേ തുമ്ഹാകം കതേന ഇമിനാ കായവെയ്യാവതികേന യത്ഥ യത്ഥ നിബ്ബത്തോപി വാഹനസമ്പന്നോ ഹോമീ’’തി പത്ഥനം അകാസി. സോ അയം ഏതരഹി പജ്ജോതോ നാമ രാജാ ജാതോ, തായ പത്ഥനായ അയം വാഹനസമ്പത്തി.
സപ്പിം പായെത്വാതി സപ്പിഞ്ച പായെത്വാ; പരിചാരികാനഞ്ച ആഹാരാചാരേ വിധിം ആചിക്ഖിത്വാ. നഖേന ഭേസജ്ജം ഓലുമ്പെത്വാതി നഖേന ഭേസജ്ജം ഓദഹിത്വാ; പക്ഖിപിത്വാതി അത്ഥോ. നിച്ഛാരേസീതി വിരേചേസി.
സിവെയ്യകദുസ്സയുഗകഥാ
൩൩൫. സിവെയ്യകം
സമത്തിംസവിരേചനകഥാ
൩൩൬. സിനേഹേഥാതി തീണി ഉപ്പലഹത്ഥാനീതി ഏകം ഓളാരികദോസഹരണത്ഥം, ഏകം മജ്ഝിമദോസഹരണത്ഥം, ഏകം സുഖുമദോസഹരണത്ഥം. നചിരസ്സേവ പകതത്തോ അഹോസീതി ഏവം പകതത്തേ പന കായേ നാഗരാ ദാനം സമ്പാദേസും. ജീവകോ ആഗന്ത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഭഗവാ അജ്ജ നാഗരാ തുമ്ഹാകം ദാനം ദാതുകാമാ, മാ അന്തോഗാമം പിണ്ഡായ പവിസഥാ’’തി. മഹാമൊഗ്ഗല്ലാനത്ഥേരോ ചിന്തേസി – ‘‘കുതോ നു ഖോ അജ്ജ ഭഗവതോ പഠമം പിണ്ഡപാതോ ലദ്ധും വട്ടതീ’’തി. തതോ ചിന്തേസി – ‘‘സോണോ സെട്ഠിപുത്തോ ഖെത്തപരികമ്മതോ പട്ഠായ അഞ്ഞേഹി അസാധാരണാനം ഖീരോദകസേചനസംവദ്ധാനം ഗന്ധസാലീനം ഓദനം ഭുഞ്ജതി, തതോ ഭഗവതോ പിണ്ഡപാതം ആഹരിസ്സാമീ’’തി ഇദ്ധിയാ ഗന്ത്വാ തസ്സ പാസാദതലേ അത്താനം ദസ്സേസി. സോ ഥേരസ്സ പത്തം ഗഹെത്വാ പണീതം പിണ്ഡപാതം അദാസി. ഥേരസ്സ ച ഗമനാകാരം ദിസ്വാ ‘‘ഭുഞ്ജഥ ഭന്തേ’’തി ആഹ. ഥേരോ തമത്ഥം ആരോചേസി ‘‘ഭുഞ്ജഥ ഭന്തേ, അഹം അഞ്ഞം ഭഗവതോ ദസ്സാമീ’’തി ഥേരം ഭോജെത്വാ ഗന്ധേഹി പത്തം ഉബ്ബട്ടെത്വാ പിണ്ഡപാതസ്സ പൂരെത്വാ അദാസി, തം ഥേരോ ആഹരിത്വാ ഭഗവതോ അദാസി.
രാജാപി ഖോ ബിമ്ബിസാരോ ‘‘അജ്ജ ഭഗവാ കിം ഭുഞ്ജിസ്സതീ’’തി വിഹാരം ആഗന്ത്വാ പവിസമാനോവ പിണ്ഡപാതഗന്ധം ഘായിത്വാ ഭുഞ്ജിതുകാമോ അഹോസി
വരയാചനകഥാ
൩൩൭. ഏവം അതിക്കന്തവരാതി എത്ഥ വിനിച്ഛയോ മഹാഖന്ധകേ വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബോ. ഭഗവാ ഭന്തേ പംസുകൂലികോ ഭിക്ഖുസങ്ഘോ ചാതി ഭഗവതോ ഹി ബുദ്ധത്തം പത്തതോ പട്ഠായ യാവ ഇദം വത്ഥം, എത്ഥന്തരേ വീസതി വസ്സാനി ന കോചി ഗഹപതിചീവരം സാദിയി, സബ്ബേ പംസുകൂലികാവ അഹേസും. തേനായം ഏവമാഹ. ഗഹപതിചീവരന്തി ഗഹപതീഹി ദിന്നചീവരം. ധമ്മിയാ കഥായാതി വത്ഥദാനാനിസംസപടിസംയുത്തായ കഥായ. ഇതരീതരേനാപീതി അപ്പഗ്ഘേനപി മഹഗ്ഘേനപി; യേന കേനചീതി അത്ഥോ. പാവാരോതി സലോമകോ കപ്പാസാദിഭേദോ. അനുജാനാമി ഭിക്ഖവേ കോജവന്തി എത്ഥ പകതികോജവമേവ വട്ടതി, മഹാപിട്ഠിയകോജവം ന വട്ടതി. മഹാപിട്ഠിയകോജവന്തി ഉണ്ണാമയോ പാവാരസദിസോ കോജവോ.
കമ്ബലാനുജാനനാദികഥാ
൩൩൮. കാസിരാജാതി കാസീനം രാജാ; പസേനദിസ്സ ഏകപിതികഭാതാ ഏസ. അഡ്ഢകാസിയന്തി എത്ഥ കാസീതി സഹസ്സം വുച്ചതി തം അഗ്ഘനകോ കാസിയോ
൩൩൯. ഉച്ചാവചാനീതി സുന്ദരാനി ച അസുന്ദരാനി ച. ഭങ്ഗം
൩൪൦. ഏകംയേവ ഭഗവതാ ചീവരം അനുഞ്ഞാതം ന ദ്വേതി തേ കിര ഇതരീതരേന ചീവരേനാതി ഏതസ്സ ‘‘ഗഹപതികേന വാ പംസുകൂലേന വാ’’തി ഏവം അത്ഥം സല്ലക്ഖിംസു. നാഗമേസുന്തി യാവ തേ സുസാനതോ ആഗച്ഛന്തി, താവ തേ ന അച്ഛിംസു; പക്കമിംസുയേവ. നാകാമാ ഭാഗം ദാതുന്തി ന അനിച്ഛായ ദാതും; യദി പന ഇച്ഛന്തി, ദാതബ്ബോ. ആഗമേസുന്തി ഉപചാരേ അച്ഛിംസു. തേനാഹ ഭഗവാ ആഹ – ‘‘അനുജാനാമി ഭിക്ഖവേ ആഗമെന്താനം അകാമാ ഭാഗം ദാതു’’ന്തി. യദി പന മനുസ്സാ ‘‘ഇധാഗതാ ഏവ ഗണ്ഹന്തൂ’’തി ദെന്തി, സഞ്ഞാണം വാ കത്വാ ഗച്ഛന്തി ‘‘സമ്പത്താ ഗണ്ഹന്തൂ’’തി സമ്പത്താനം സബ്ബേസമ്പി പാപുണന്തി. സചേ ഛഡ്ഡെത്വാ ഗതാ, യേന ഗഹിതം, സോ ഏവ സാമീ. സദിസാ സുസാനം ഒക്കമിംസൂതി സബ്ബേ സമം ഒക്കമിംസു; ഏകദിസായ വാ ഒക്കമിംസൂതിപി തേ കതികം കത്വാതി ലദ്ധം പംസുകൂലം സബ്ബേ ഭാജെത്വാ ഗണ്ഹിസ്സാമാതി ബഹിമേവ കതികം കത്വാ.
൩൪൨. ചീവരപടിഗ്ഗാഹകന്തി യോ ഗഹപതികേഹി സങ്ഘസ്സ ദീയമാനം ചീവരം ഗണ്ഹാതി. യോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛെയ്യാതിആദീസു ചീവരപടിഗ്ഗാഹകേസു പച്ഛാ ആഗതാനമ്പി അത്തനോ ഞാതകാദീനം പഠമതരം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ വാ ഏകച്ചസ്മിം പേമം ദസ്സെത്വാ ഗണ്ഹന്തോ വാ ലോഭപകതികതായ അത്തനോ പരിണാമെന്തോ വാ ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി നാമ. പഠമതരം ആഗതസ്സാപി കോധവസേന പച്ഛാ ഗണ്ഹന്തോ വാ ദുഗ്ഗതമനുസ്സേസു അവമഞ്ഞം കത്വാ ഗണ്ഹന്തോ വാ ‘‘കിം വോ ഘരേ ഠപനോകാസോ നത്ഥി, തുമ്ഹാകം സന്തകം ഗഹെത്വാ ഗച്ഛഥാ’’തി ഏവം സങ്ഘസ്സ ലാഭന്തരായം കരൊന്തോ വാ ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി നാമ. യോ പന മുട്ഠസ്സതി അസമ്പജാനോ, അയം മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി നാമ. പച്ഛാ ആഗതാനമ്പി ഇസ്സരാനമ്പി ഭയേന പഠമതരം പടിഗ്ഗണ്ഹന്തോ വാ ‘‘ചീവരപടിഗ്ഗാഹകട്ഠാനം നാമേതം ഭാരിയ’’ന്തി സന്തസന്തോ വാ ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി ഗഹിതാഗഹിതം ജാനാതി നാമ. തസ്മാ യോ ന ഛന്ദാഗതിആദിവസേന ഗച്ഛതി, ഞാതകഅഞ്ഞാതകഅഡ്ഢദുഗ്ഗതേസു വിസേസം അകത്വാ
ഏവഞ്ച പന ഭിക്ഖവേ സമ്മന്നിതബ്ബോതി എത്ഥ പന ഏതായ യഥാവുത്തായ കമ്മവാചായപി അപലോകനേനാപി അന്തോവിഹാരേ സബ്ബസങ്ഘമജ്ഝേപി ഖണ്ഡസീമായപി സമ്മന്നിതും വട്ടതിയേവ. ഏവം സമ്മതേന ച വിഹാരപച്ചന്തേ വാ പധാനഘരേ വാ ന അച്ഛിതബ്ബം. യത്ഥ പന ആഗതാഗതാ മനുസ്സാ സുഖം പസ്സന്തി, താദിസേ ധുരവിഹാരട്ഠാനേ ബീജനിം പസ്സേ ഠപെത്വാ സുനിവത്ഥേന സുപാരുതേന നിസീദിതബ്ബന്തി.
തത്ഥേവ ഉജ്ഝിത്വാതി ‘‘പടിഗ്ഗഹണമേവ അമ്ഹാകം ഭാരോ’’തി വത്വാ ഗഹിതട്ഠാനേയേവ ഛഡ്ഡെത്വാ ഗച്ഛന്തി. ചീവരനിദഹകന്തി ചീവരപടിസാമകം. യോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛെയ്യാതിആദീസു ചെത്ഥ ഇതോ പരഞ്ച സബ്ബത്ഥ വുത്തനയേനേവ വിനിച്ഛയോ വേദിതബ്ബോ. സമ്മുതിവിനിച്ഛയോപി കഥിതാനുസാരേനേവ ജാനിതബ്ബോ.
ഭണ്ഡാഗാരസമ്മുതിആദികഥാ
൩൪൩. വിഹാരം വാതിആദീസു യോ ആരാമമജ്ഝേ ആരാമികസാമണേരാദീഹി അവിവിത്തോ സബ്ബേസം സമോസരണട്ഠാനേ വിഹാരോ വാ അഡ്ഢയോഗോ വാ ഹോതി, സോ സമ്മന്നിതബ്ബോ. പച്ചന്തസേനാസനം പന ന സമ്മന്നിതബ്ബം. ഇദം പന ഭണ്ഡാഗാരം ഖണ്ഡസീമം ഗന്ത്വാ ഖണ്ഡസീമായ നിസിന്നേഹി സമ്മന്നിതും ന വട്ടതി, വിഹാരമജ്ഝേയേവ സമ്മന്നിതബ്ബം.
ഗുത്താഗുത്തഞ്ച ജാനെയ്യാതി എത്ഥ യസ്സ താവ ഛദനാദീസു കോചി ദോസോ നത്ഥി, തം ഗുത്തം. യസ്സ പന ഛദനതിണം വാ ഛദനിട്ഠകാ വാ യത്ഥ കത്ഥചി പതിതാ, യേന ഓവസ്സതി വാ, മൂസികാദീനം
ഇമേഹി
ഇതി ഭഗവതാ ചീവരപടിഗ്ഗാഹകോ അനുഞ്ഞാതോ, ചീവരനിദഹകോ അനുഞ്ഞാതോ, ഭണ്ഡാഗാരം അനുഞ്ഞാതം, ഭണ്ഡാഗാരികോ അനുഞ്ഞാതോ, ന ബാഹുലികതായ ന അസന്തുട്ഠിയാ; അപിച ഖോ സങ്ഘസ്സാനുഗ്ഗഹായ. സചേ ഹി ആഹടാഹടം ഗഹെത്വാ ഭിക്ഖൂ ഭാജെയ്യും, നേവ ആഹടം ന അനാഹടം ന ദിന്നം നാദിന്നം ന ലദ്ധം നാലദ്ധം ജാനെയ്യും, ആഹടാഹടം ഥേരാസനേ വാ ദദെയ്യും, ഖണ്ഡാഖണ്ഡം വാ ഛിന്ദിത്വാ ഗണ്ഹെയ്യും; ഏവം സതി അയുത്തപരിഭോഗോ ച ഹോതി, ന ച സബ്ബേസം സങ്ഗഹോ കതോ ഹോതി. ഭണ്ഡാഗാരേ പന ചീവരം ഠപെത്വാ ഉസ്സന്നകാലേ ഏകേകസ്സ ഭിക്ഖുനോ തിചീവരം വാ ദ്വേ ദ്വേ വാ
ന ഭിക്ഖവേ ഭണ്ഡാഗാരികോ വുട്ഠാപേതബ്ബോതി എത്ഥ അഞ്ഞേപി അവുട്ഠാപനീയാ ജാനിതബ്ബാ. ചത്താരോ ഹി ന വുട്ഠാപേതബ്ബാ – വുഡ്ഢതരോ
ഉസ്സന്നം ഹോതീതി ബഹു രാസികതം ഹോതി, ഭണ്ഡാഗാരം ന ഗണ്ഹാതി. സമ്മുഖീഭൂതേനാതി അന്തോഉപചാരസീമായം ഠിതേന. ഭാജേതുന്തി കാലം ഘോസെത്വാ പടിപാടിയാ ഭാജേതും. കോലാഹലം അകാസീതി ‘‘അമ്ഹാകം ആചരിയസ്സ ദേഥ, ഉപജ്ഝായസ്സ ദേഥാ’’തി ഏവം മഹാസദ്ദം അകാസി. ചീവരഭാജനകങ്ഗേസു സഭാഗാനം ഭിക്ഖൂനം അപാപുണന്തമ്പി മഹഗ്ഘം ചീവരം ദെന്തോ ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി നാമ. അഞ്ഞേസം വുഡ്ഢതരാനം പാപുണന്തമ്പി മഹഗ്ഘം ചീവരം അദത്വാ അപ്പഗ്ഘം ദെന്തോ ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി നാമ. മോഹമൂള്ഹോ ചീവരദാനവത്തം അജാനന്തോ മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി നാമ. മുഖരാനം നവകാനമ്പി ഭയേന അപാപുണന്തമേവ മഹഗ്ഘം ചീവരം ദെന്തോ ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി നാമ. യോ ഏവം ന ഗച്ഛതി, സബ്ബേസം തുലാഭൂതോ പമാണഭൂതോ മജ്ഝത്തോ ഹോതി, സോ സമ്മന്നിതബ്ബോ. ഭാജിതാഭാജിതന്തി ‘‘എത്തകാനി വത്ഥാനി ഭാജിതാനി, എത്തകാനി അഭാജിതാനീ’’തി ജാനന്തോ ‘‘ഭാജിതാഭാജിതഞ്ച ജാനെയ്യാ’’തി വുച്ചതി.
ഉച്ചിനിത്വാതി ‘‘ഇദം ഥൂലം, ഇദം സണ്ഹം, ഇദം ഘനം, ഇദം തനുകം, ഇദം പരിഭുത്തം, ഇദം അപരിഭുത്തം, ഇദം ദീഘതോ എത്തകം പുഥുലതോ എത്തക’’ന്തി ഏവം വത്ഥാനി വിചിനിത്വാ. തുലയിത്വാതി ‘‘ഇദം എത്തകം അഗ്ഘതി, ഇദം എത്തക’’ന്തി ഏവം അഗ്ഘപരിച്ഛേദം കത്വാ. വണ്ണാവണ്ണം കത്വാതി സചേ സബ്ബേസം ഏകേകമേവ ദസഗ്ഘനകം പാപുണാതി, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ പാപുണാതി, യം നവ വാ അട്ഠ വാ അഗ്ഘതി, തം അഞ്ഞേന ഏകഅഗ്ഘനകേന ച ദ്വിഅഗ്ഘനകേന ച സദ്ധിം ബന്ധിത്വാ ഏതേന ഉപായേന സമേ പടിവീസേ ഠപെത്വാതി അത്ഥോ. ഭിക്ഖൂ ഗണെത്വാ വഗ്ഗം ബന്ധിത്വാതി സചേ ഏകേകസ്സ ദിയമാനേ ദിവസോ നപ്പഹോതി, ദസ ദസ ഭിക്ഖൂ
സാമണേരാനം ഉപഡ്ഢപടിവീസന്തി എത്ഥ യേ സാമണേരാ അത്തിസ്സരാ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ കത്തബ്ബകമ്മം ന കരൊന്തി, ഉദ്ദേസപരിപുച്ഛാസു യുത്താ ആചരിയുപജ്ഝായാനംയേവ വത്തപടിപത്തിം കരൊന്തി, അഞ്ഞേസം ന കരൊന്തി, ഏതേസംയേവ ഉപഡ്ഢഭാഗോ ദാതബ്ബോ. യേ പന പുരേഭത്തഞ്ച പച്ഛാഭത്തഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സേവ കത്തബ്ബകിച്ചം കരൊന്തി, തേസം സമകോ ദാതബ്ബോ. ഇദഞ്ച പിട്ഠിസമയേ കുരുന്ദിയം പന ‘‘സചേ സാമണേരാ ‘കസ്മാ മയം ഭന്തേ സങ്ഘകമ്മം ന കരോമ, കരിസ്സാമാ’തി യാചന്തി, സമപടിവീസോ ദാതബ്ബോ’’തി വുത്തം.
ഉത്തരിതുകാമോതി നദിം വാ കന്താരം വാ ഉത്തരിതുകാമോ; സത്ഥം ലഭിത്വാ ദിസാ പക്കമിതുകാമോതി അത്ഥോ. സകം ഭാഗം ദാതുന്തി ഇദം ഭണ്ഡാഗാരതോ ചീവരാനി നീഹരിത്വാ പുഞ്ജേ കതേ ഘണ്ടിയാ പഹടായ ഭിക്ഖുസങ്ഘേ സന്നിപതിതേ സത്ഥം ലഭിത്വാ ഗന്തുകാമോ ‘‘സത്ഥതോ മാ പരിഹായീ’’തി ഏതമത്ഥം സന്ധായ വുത്തം. തസ്മാ അനീഹതേസു വാ ചീവരേസു അപ്പഹടായ വാ ഘണ്ടിയാ അസന്നിപതിതേ വാ
അതിരേകഭാഗേനാതി ദസ ഭിക്ഖൂ ഹൊന്തി, സാടകാപി ദസേവ, തേസു ഏകോ ദ്വാദസ അഗ്ഘതി, സേസാ ദസഗ്ഘനകാ. സബ്ബേസു ദസഗ്ഘനകവസേന കുസേ പാതിതേ യസ്സ ഭിക്ഖുനോ ദ്വാദസഗ്ഘനകോ കുസോ പാതിതോ, സോ ‘‘എത്തകേന മമ ചീവരം പഹോതീ’’തി തേന അതിരേകഭാഗേന ഗന്തുകാമോ ഹോതി. ഭിക്ഖൂ ‘‘അതിരേകം ആവുസോ സങ്ഘസ്സ സന്തക’’ന്തി വദന്തി, തം സുത്വാ ഭഗവാ ‘‘സങ്ഘികേ ച ‘‘അനുജാനാമി ഭിക്ഖവേ അനുക്ഖേപേ ദിന്നേ’’തി ആഹ. തത്ഥ അനുക്ഖേപോ നാമ യംകിഞ്ചി അനുക്ഖിപിതബ്ബം അനുപ്പദാതബ്ബം കപ്പിയഭണ്ഡം; യത്തകം
വികലകേ തോസെത്വാതി എത്ഥ ചീവരവികലകം പുഗ്ഗലവികലകന്തി ദ്വേ വികലകാ. ചീവരവികലകം നാമ സബ്ബേസം പഞ്ച പഞ്ച വത്ഥാനി പത്താനി, സേസാനിപി അത്ഥി, ഏകേകം പന ന പാപുണാതി, ഛിന്ദിത്വാ ദാതബ്ബാനി. ഛിന്ദന്തേഹി ച അഡ്ഢമണ്ഡലാദീനം വാ ഉപാഹനത്ഥവികാദീനം വാ പഹോനകാനി ഖണ്ഡാനി കത്വാ ദാതബ്ബാനി, ഹെട്ഠിമപരിച്ഛേദേന ചതുരങ്ഗുലവിത്ഥാരമ്പി അനുവാതപ്പഹോനകായാമം ഖണ്ഡം കത്വാ ദാതും വട്ടതി, അപരിഭോഗം പന ന കാതബ്ബന്തി ഏവമെത്ഥ ചീവരസ്സ അപ്പഹോനകഭാവോ ചീവരവികലകം. ഛിന്ദിത്വാ ദിന്നേ പന തം തോസിതം ഹോതി, അഥ കുസപാതോ കാതബ്ബോ. സചേപി ഏകസ്സ ഭിക്ഖുനോ കൊട്ഠാസേ ഏകം വാ ദ്വേ വാ വത്ഥാനി നപ്പഹൊന്തി, തത്ഥ അഞ്ഞം സാമണകം പരിക്ഖാരം ഠപെത്വാ യോ തേന തുസ്സതി, തസ്സ തം ഭാഗം ദത്വാ പച്ഛാ കുസപാതോ കാതബ്ബോ. ഇദമ്പി ചീവരവികലകന്തി അന്ധകട്ഠകഥായം വുത്തം.
പുഗ്ഗലവികലകം നാമ ദസ ദസ ഭിക്ഖൂ ഗണെത്വാ വഗ്ഗം കരൊന്താനം ഏകോ വഗ്ഗോ ന പൂരതി, അട്ഠ
ചീവരരജനകഥാ
൩൪൪. ഛകണേനാതി ഗോമയേന. പണ്ഡുമത്തികായാതി തമ്ബമത്തികായ. മൂലരജനാദീസു ഹലിദ്ദിം ഠപെത്വാ സബ്ബം മൂലരജനം വട്ടതി. മഞ്ജിട്ഠിഞ്ച തുങ്ഗഹാരഞ്ച ഠപെത്വാ സബ്ബം ഖന്ധരജനം വട്ടതി. തുങ്ഗഹാരോ നാമ ഏകോ സകണ്ടകരുക്ഖോ, തസ്സ ഹരിതാലവണ്ണം ഖന്ധരജനം ഹോതി. ലൊദ്ദഞ്ച കണ്ഡുലഞ്ച ഠപെത്വാ സബ്ബം തചരജനം വട്ടതി. അല്ലിപത്തം നീലിപത്തഞ്ച ഠപെത്വാ സബ്ബം പത്തരജനം വട്ടതി. ഗിഹിപരിഭുത്തം പന അല്ലിപത്തേന ഏകവാരം രജിതും വട്ടതി. കിംസുകപുപ്ഫഞ്ച കുസുമ്ഭപുപ്ഫഞ്ച ഠപെത്വാ സബ്ബം പുപ്ഫരജനം വട്ടതി. ഫലരജനേ പന ന കിഞ്ചി ന വട്ടതി.
സീതുദകാതി ഉത്തരാളുമ്പന്തി വട്ടാധാരകം, രജനകുമ്ഭിയാ മജ്ഝേ ഠപെത്വാ തം ആധാരകം പരിക്ഖിപിത്വാ രജനം പക്ഖിപിതും അനുജാനാമീതി അത്ഥോ. ഏവഞ്ഹി കതേ രജനം ന ഉത്തരതി. ഉദകേ വാ നഖപിട്ഠികായ വാതി സചേ പരിപക്കം ഹോതി, ഉദകപാതിയാ ദിന്നോ ഥേവോ സഹസാ ന വിസരതി, നഖപിട്ഠിയമ്പി അവിസരന്തോ തിട്ഠതി. രജനുളുങ്കന്തി രജനഉളുങ്കം. ദണ്ഡകഥാലകന്തി തമേവ സദണ്ഡകം. രജനകോലമ്ബന്തി രജനകുണ്ഡം. ഓമദ്ദന്തീതി സമ്മദ്ദന്തി. ന ച അച്ഛിന്നേ ഥേവേ പക്കമിതുന്തി യാവ രജനബിന്ദു ഗളിതം ന ഛിജ്ജതി, താവ ന അഞ്ഞത്ര ഗന്തബ്ബം. പത്ഥിന്നന്തി അതിരജിതത്താ ഥദ്ധം. ഉദകേ ഓസാരേതുന്തി ഉദകേ പക്ഖിപിത്വാ ദന്തകാസാവാനീതി ഏകം വാ ദ്വേ വാ വാരേ രജിത്വാ ദന്തവണ്ണാനി ധാരെന്തി.
ഛിന്നകചീവരാനുജാനനകഥാ
൩൪൫. അച്ഛിബദ്ധന്തി ചതുരസ്സകേദാരകബദ്ധം. പാളിബദ്ധന്തി ആയാമതോ ച വിത്ഥാരതോ ച ദീഘമരിയാദബദ്ധം. മരിയാദബദ്ധന്തി അന്തരന്തരാ രസ്സമരിയാദബദ്ധം. സിങ്ഘാടകബദ്ധന്തി മരിയാദായ മരിയാദം വിനിവിജ്ഝിത്വാ ഗതട്ഠാനേ സിങ്ഘാടകബദ്ധം; ചതുക്കസണ്ഠാനന്തി അത്ഥോ. സംവിദഹിതുന്തി കാതും. ഉസ്സഹസി ത്വം ആനന്ദാതി സക്കോസി ത്വം ആനന്ദ. ഉസ്സഹാമി ഭഗവാതി തുമ്ഹേഹി ദിന്നനയേന സക്കോമീതി ദസ്സേതി. യത്ര ഹി നാമാതി യോ നാമ. കുസിമ്പി നാമാതിആദീസു കുസീതി ആയാമതോ ച വിത്ഥാരതോ ച അനുവാതാദീനം ദീഘപത്താനമേതം അധിവചനം. അഡ്ഢകുസീതി അന്തരന്തരാ രസ്സപത്താനം നാമം. മണ്ഡലന്തി പഞ്ചഖണ്ഡികചീവരസ്സ ഏകേകസ്മിം ഖണ്ഡേ മഹാമണ്ഡലം. അഡ്ഢമണ്ഡലന്തി ഖുദ്ദകമണ്ഡലം. വിവട്ടന്തി മണ്ഡലഞ്ച അഡ്ഢമണ്ഡലഞ്ച ഏകതോ കത്വാ സിബ്ബിതം മജ്ഝിമഖണ്ഡം.
അനുവിവട്ടന്തി തസ്സ ഉഭോസു പസ്സേസു ദ്വേ ഖണ്ഡാനി. ഗീവെയ്യകന്തി ഗീവാവേഠനട്ഠാനേ ദള്ഹീകരണത്ഥം അഞ്ഞം സുത്തസംസിബ്ബിതം ആഗന്തുകപത്തം. ജങ്ഘെയ്യകന്തി ജങ്ഘപാപുണനട്ഠാനേ തഥേവ സംസിബ്ബിതം പത്തം. ഗീവട്ഠാനേ ച ജങ്ഘട്ഠാനേ ച പത്താനമേവേതം നാമന്തിപി വദന്തി. ബാഹന്തന്തി അനുവിവട്ടാനം ബഹി ഏകേകം ഖണ്ഡം. ഇതി പഞ്ചഖണ്ഡികചീവരേനേതം വിചാരിതന്തി. അഥ വാ അനുവിവട്ടന്തി വിവട്ടസ്സ ബാഹന്തന്തി സുപ്പമാണം ചീവരം പാരുപന്തേന സംഹരിത്വാ ബാഹായ ഉപരി ഠപിതാ ഉഭോ അന്താ ബഹിമുഖാ തിട്ഠന്തി, തേസം ഏതം നാമം. അയമേവ ഹി നയോ മഹാഅട്ഠകഥായം വുത്തോതി.
തിചീവരാനുജാനനകഥാ
൩൪൬. ചീവരേഹി ഉബ്ഭണ്ഡികേതി ചീവരേഹി ഉബ്ഭണ്ഡേ കതേ; യഥാ ഉക്ഖിത്തഭണ്ഡാ ചീവരഭിസിന്തി എത്ഥ ഭിസീതി ദ്വേ തീണി ഏകതോ കത്വാ ഭിസിസങ്ഖേപേന സംഹരിതചീവരാനി വുത്താനി. തേ കിര ഭിക്ഖൂ ‘‘ദക്ഖിണാഗിരിതോ ഭഗവാ ലഹും പടിനിവത്തിസ്സതീ’’തി തത്ഥ ഗച്ഛന്താ ജീവകവത്ഥുസ്മിം ലദ്ധചീവരാനി ഠപെത്വാ അഗമംസു. ഇദാനി പന ചിരേന ആഗമിസ്സതീതി മഞ്ഞമാനാ ആദായ പക്കമിംസു. അന്തരട്ഠകാസൂതി മാഘസ്സ ച ഫഗ്ഗുണസ്സ ച അന്തരാ അട്ഠസു. ന ഭഗവന്തം സീതം അഹോസീതി ഭഗവതോ സീതം നാഹോസി. ഏതദഹോസി യേപി ഖോ തേ കുലപുത്താതി ന ഭഗവാ അജ്ഝോകാസേ അനിസീദിത്വാ ഏതമത്ഥം ന ജാനാതി, മഹാജനസഞ്ഞാപനത്ഥം പന ഏവമകാസി. സീതാലുകാതി സീതപകതികാ; യേ പകതിയാവ സീതേന കിലമന്തി. ദിഗുണം സങ്ഘാടിന്തി ദുപട്ടം സങ്ഘാടിം. ഏകച്ചിയന്തി ഏകപട്ടം. ഇതി ‘‘ഭഗവാ അത്തനാ ചതൂഹി ചീവരേഹി യാപേതി, അമ്ഹാകം പന തിചീവരം അനുജാനാതീ’’തി വചനസ്സ ഓകാസം ഉപച്ഛിന്ദിതും ദിഗുണം സങ്ഘാടിം അനുജാനാതി, ഏകച്ചികേ ഇതരേ. ഏവഞ്ഹി നേസം ചത്താരി ഭവിസ്സന്തീതി.
അതിരേകചീവരാദികഥാ
൩൪൮. അഗ്ഗളം അച്ഛുപെയ്യന്തി ഛിദ്ദട്ഠാനേ പിലോതികഖണ്ഡം ലഗ്ഗാപെയ്യം. അഹതകപ്പാനന്തി ഏകവാരം ധോതാനം. ഉതുദ്ധടാനന്തി ഉതുതോ ദീഘകാലതോ ഉദ്ധടാനം ഹതവത്ഥകാനം, പിലോതികാനന്തി വുത്തം ഹോതി. പാപണികേതി അന്തരാപണതോ പതിതപിലോതികചീവരേ. ഉസ്സാഹോ കരണീയോതി പരിയേസനാ കാതബ്ബാ. പരിച്ഛേദോ പനെത്ഥ നത്ഥി, പട്ടസതമ്പി വട്ടതി. സബ്ബമിദം സാദിയന്തസ്സ ഭിക്ഖുനോ വസേന വുത്തം. അഗ്ഗളം തുന്നന്തി എത്ഥ ഉദ്ധരിത്വാ അല്ലീയാപനഖണ്ഡം അഗ്ഗളം, സുത്തേന സംസിബ്ബിതം തുന്നം; വട്ടെത്വാ കരണം ഓവട്ടികം . കണ്ഡുസകം വുച്ചതി മുദ്ദികാ. ദള്ഹീകമ്മന്തി അനുദ്ധരിത്വാവ ഉപസ്സയം കത്വാ അല്ലീയാപനകം വത്ഥഖണ്ഡം.
൩൪൯-൩൫൧. വിസാഖാവത്ഥു ഉത്താനത്ഥം. തതോ പരം പുബ്ബേ വിനിച്ഛിതമേവ. സോവഗ്ഗികന്തി സഗ്ഗപ്പത്തഹേതുകം. തേനേവാഹ ‘‘സോവഗ്ഗിക’’ന്തി സോകനുദം. അനാമയാതി അരോഗാ. സഗ്ഗമ്ഹി കായമ്ഹീതി സഗ്ഗോപപന്നാ.
൩൫൩. പുഥുജ്ജനാ കാമേസു വീതരാഗാതി ഝാനലാഭിനോ.
൩൫൬. സന്ദിട്ഠോതി സമ്ഭത്തോതി ഏകസമ്ഭോഗോ ദള്ഹമിത്തോ. ആലപിതോതി ‘‘മമ സന്തകം യം ഇച്ഛെയ്യാസി, തം ഗണ്ഹാഹീ’’തി ഏവം വുത്തോ. ഏതേസു തീസു അഞ്ഞതരനാമേന സദ്ധിം ജീവതി, ഗഹിതേ അത്തമനോ ഹോതീതി ഇമേഹി ഗഹിതവിസ്സാസോ രുഹതി.
പച്ഛിമവികപ്പനുപഗചീവരാദികഥാ
൩൫൯. പംസുകൂലകതോതി കതപംസുകൂലോ. ഗരുകോ ഹോതീതി ജിണ്ണജിണ്ണട്ഠാനേ അഗ്ഗളാരോപനേന ഗരുകോ ഹോതി. സുത്തലൂഖം കാതുന്തി സുത്തേനേവ അഗ്ഗളം കാതുന്തി അത്ഥോ. വികണ്ണോ ഹോതീതി സുത്തം അച്ഛെത്വാ അച്ഛെത്വാ സിബ്ബന്താനം ഏകോ സങ്ഘാടികോണോ ദീഘോ ഹോതി. വികണ്ണം ഉദ്ധരിതുന്തി ദീഘകോണം ഛിന്ദിതും. ഓകിരിയന്തീതി ഛിന്നകോണതോ ഗളന്തി. അനുവാതം പരിഭണ്ഡന്തി അനുവാതഞ്ചേവ പരിഭണ്ഡഞ്ച. പത്താ ലുജ്ജന്തീതി മഹന്തേസു പത്തമുഖേസു ദിന്നാനി സുത്താനി ഗളന്തി, തതോ പത്താ ലുജ്ജന്തി. അട്ഠപദകം കാതുന്തി അട്ഠപദകച്ഛന്നേന പത്തമുഖം സിബ്ബിതും.
൩൬൦. അന്വാധികമ്പി ആരോപേതുന്തി ആഗന്തുകപത്തമ്പി ദാതും. ഇദം പന അപ്പഹോനകേ ആരോപേതബ്ബം. സചേ പഹോതി, ആഗന്തുകപത്തം ന വട്ടതി, ഛിന്ദിതബ്ബമേവ.
൩൬൧. ന ച ഭിക്ഖവേ സദ്ധാദെയ്യന്തി എത്ഥ സേസഞാതീനം ദെന്തോ വിനിപാതേതിയേവ. മാതാപിതരോ പന സചേ രജ്ജേ ഠിതാ പത്ഥയന്തി, ദാതബ്ബം.
൩൬൨. ഗിലാനോതി വസ്സികസങ്കേതന്തി വസ്സികേ ചത്താരോ മാസേ. നദീപാരന്തി നദിയാ പാരേ ഭത്തം ഭുഞ്ജിതബ്ബം ഹോതി. അഗ്ഗളഗുത്തിവിഹാരോതി സബ്ബെസ്വേവ ചേതേസു ഗിലാനവസ്സികസങ്കേതനദീപാരഗമനഅത്ഥതകഥിനഭാവേസു അഗ്ഗളഗുത്തിയേവ പമാണം. ഗുത്തേ ഏവ ഹി വിഹാരേ ഏതേസു കാരണേസു നിക്ഖിപിത്വാ ബഹി ഗന്തും വട്ടതി, ന അഗുത്തേ. ആരഞ്ഞകസ്സ പന വിഹാരോ ന സുഗുത്തോ ഹോതി, തേന ഭണ്ഡുക്ഖലികായ പക്ഖിപിത്വാ പാസാണസുസിര രുക്ഖസുസിരാദീസു
സങ്ഘികചീവരുപ്പാദകഥാ
൩൬൩. തുയ്ഹേവ ഭിക്ഖു താനി ചീവരാനീതി അഞ്ഞത്ഥ ഗഹെത്വാ ഹടാനിപി തുയ്ഹേവ; ന തേസം അഞ്ഞോ കോചി ഇസ്സരോതി. ഏവഞ്ച പന വത്വാ അനാഗതേപി നിക്കുക്കുച്ചാ ഗണ്ഹിസ്സന്തീതി ദസ്സേതും ഇധ പനാതിആദിമാഹ. തസ്സേവ താനി ചീവരാനി യാവ കഥിനസ്സ ഉബ്ഭാരാതി സചേ ഗണപൂരകേ ഭിക്ഖൂ ലഭിത്വാ കഥിനം അത്ഥതം ഹോതി, പഞ്ചമാസേ; നോ ചേ അത്ഥതം ഹോതി, ഏകം ചീവരമാസമേവ. യം ‘‘സങ്ഘസ്സ ദേമാ’’തി വാ ദെന്തി, ‘‘സങ്ഘം ഉദ്ദിസ്സ ദേമാ’’തി വാ ദെന്തി, ‘‘വസ്സംവുത്ഥസങ്ഘസ്സ ദേമാ’’തി വാ ദെന്തി, ‘‘വസ്സാവാസികം ദേമാ’’തി വാ ദെന്തി, സചേപി മതകചീവരം അവിഭജിത്വാ തം വിഹാരം പവിസന്തി, തം സബ്ബം തസ്സേവ ഭിക്ഖുനോ ഹോതി. യമ്പി സോ വസ്സാവാസത്ഥായ വഡ്ഢിം പയോജെത്വാ ഠപിതഉപനിക്ഖേപതോ വാ തത്രുപ്പാദതോ വാ വസ്സാവാസികം ഗണ്ഹാതി, സബ്ബം സുഗ്ഗഹിതമേവ ഹോതി. ഇദമെത്ഥ ലക്ഖണം, യേന തേനാകാരേന സങ്ഘസ്സ ഉപ്പന്നം വത്ഥം അത്ഥതകഥിനസ്സ പഞ്ചമാസേ, അനത്ഥതകഥിനസ്സ ഏകം ചീവരമാസം പാപുണാതീതി. യം പന ‘‘ഇദം ഇധ വസ്സംവുത്ഥസങ്ഘസ്സ ദേമാ’’തി വാ ‘‘വസ്സാവാസികം ദേമാ’’തി വാ വത്വാ ദിന്നം, തം അനത്ഥതകഥിനസ്സാപി പഞ്ചമാസേ പാപുണാതി. തതോ പരം പന ഉപ്പന്നം വസ്സാവാസികം പുച്ഛിതബ്ബം – ‘‘കിം അതീതവസ്സേ ഇദം വസ്സാവാസികം, ഉദാഹു അനാഗതവസ്സേ’’തി! കസ്മാ? പിട്ഠിസമയേ ഉപ്പന്നത്താ.
ഉതുകാലന്തി വസ്സാനതോ അഞ്ഞം കാലം. താനി ചീവരാനി ആദായ സാവത്ഥിം ഗന്ത്വാതി എത്ഥ താനി ചീവരാനി ഗതഗതട്ഠാനേ സങ്ഘികാനേവ ഹൊന്തി, ഭിക്ഖൂഹി ദിട്ഠമത്തമേവെത്ഥ പമാണം. തസ്മാ സചേ കേചി പടിപഥം ആഗച്ഛന്താ ‘‘കുഹിം
അധിട്ഠാതുന്തി എത്ഥ അധിട്ഠഹന്തേന വത്തം ജാനിതബ്ബം
സചേ ഏകേകം ഉദ്ധരിത്വാ ‘‘അയം പഠമഭാഗോ മയ്ഹം പാപുണാതി, അയം ദുതിയഭാഗോ’’തി ഏവം ഗണ്ഹാതി, ഗഹിതാനി ച സുഗ്ഗഹിതാനി ഹൊന്തി, ഠിതികാ ച തിട്ഠതി. ഏവം പാപെത്വാ ഗണ്ഹന്തേനാപി അധിട്ഠിതമേവ ഹോതി. സചേ പന ഘണ്ടിം പഹരിത്വാ വാ അപ്പഹരിത്വാ വാ കാലമ്പി ഘോസെത്വാ വാ അഘോസെത്വാ വാ ‘‘അഹമേവെത്ഥ മയ്ഹമേവ ഇമാനി ചീവരാനീ’’തി ഗണ്ഹാതി, ദുഗ്ഗഹിതാനി
പാതിതേ കുസേതി ഏകകൊട്ഠാസേ കുസദണ്ഡകേ പാതിതമത്തേ സചേപി ഭിക്ഖുസഹസ്സം ഹോതി, ഗഹിതമേവ നാമ ചീവരം. നാകാമാ ഭാഗോ ദാതബ്ബോ. സചേ പന അത്തനോ രുചിയാ ദാതുകാമാ ഹൊന്തി, ദെന്തു. അനുഭാഗേപി ഏസേവ നയോ.
സചീവരാനീതി ‘‘കാലചീവരമ്പി സങ്ഘസ്സ ഇതോവ ദസ്സാമ, വിസും സജ്ജിയമാനേ അതിചിരം ഹോതീ’’തി ഖിപ്പംയേവ സചീവരാനി ഭത്താനി അകംസു. ഥേരേ ആഗമ്മ ഉപ്പന്നാനീതി തുമ്ഹേസു പസാദേന ഖിപ്പം ഉപ്പന്നാനി.
സങ്ഘസ്സ ദേമാതി ചീവരാനി ദെന്തീതി സകലമ്പി ചീവരകാലം സണികം സണികം ദെന്തിയേവ. പുരിമേസു പന ദ്വീസു വത്ഥൂസു പച്ഛിന്നദാനത്താ അദംസൂതി വുത്തം. സമ്ബഹുലാ ഥേരാതി വിനയധരപാമൊക്ഖഥേരാ. ഇദം പന വത്ഥും സദ്ധിം പുരിമേന ദ്വേഭാതികവത്ഥുനാ പരിനിബ്ബുതേ ഭഗവതി ഉപ്പന്നം, ഇമേ ച ഥേരാ ദിട്ഠപുബ്ബാ തഥാഗതം, തസ്മാ പുരിമേസു വത്ഥൂസു തഥാഗതേന പഞ്ഞത്തനയേനേവ കഥേസും.
ഉപനന്ദസക്യപുത്തവത്ഥുകഥാ
൩൬൪. ഗാമകാവാസം അഗമാസീതി അപ്പേവ നാമ ചീവരാനി ഭാജെന്താ മയ്ഹമ്പി സങ്ഗഹം കരെയ്യുന്തി ചീവരഭാജനകാലം സല്ലക്ഖെത്വാവ അഗമാസി. സാദിയിസ്സസീതി ഗണ്ഹിസ്സസി. എത്ഥ ച കിഞ്ചാപി തസ്സ ഭാഗോ ന പാപുണാതി. അഥ ഖോ ‘‘നഗരവാസികോ അയം മുഖരോ ധമ്മകഥികോ’’തി തേ ഭിക്ഖൂ ‘‘സാദിയിസ്സസീ’’തി ആഹംസു. യോ സാദിയെയ്യ ആപത്തി ദുക്കടസ്സാതി എത്ഥ പന കിഞ്ചാപി ലഹുകാ ആപത്തി, അഥ ഖോ ഗഹിതാനി ഗഹിതട്ഠാനേ
ഏകാധിപ്പായന്തി ഏകം അധിപ്പായം; ഏകം പുഗ്ഗലപടിവീസമേവ ദേഥാതി അത്ഥോ. ഇദാനി യഥാ സോ ദാതബ്ബോ, തം ദസ്സേതും തന്തിം ഠപെന്തോ ഇധ പനാതിആദിമാഹ. തത്ഥ സചേ അമുത്ര ഉപഡ്ഢം അമുത്ര ഉപഡ്ഢന്തി ഏകേകസ്മിം ഏകാഹമേകാഹം വാ സത്താഹം സത്താഹം വാ സചേ വസതി, ഏകേകസ്മിം വിഹാരേ യം യത്ഥ വാ പന ബഹുതരന്തി സചേ ഏകസ്മിം വിഹാരേ വസന്തോ ഇതരസ്മിം സത്താഹവാരേന അരുണമേവ ഉട്ഠാപേതി, ഏവം പുരിമസ്മിം ബഹുതരം വസതി നാമ. തസ്മാ തതോ ബഹുതരം വസിതവിഹാരതോ തസ്സ പടിവീസോ ദാതബ്ബോ. ഏവമ്പി ഏകാധിപ്പായോ ദിന്നോ ഹോതി. ഇദഞ്ച നാനാലാഭേഹി നാനൂപചാരേഹി ഏകസീമവിഹാരേഹി കഥിതം, നാനാസീമവിഹാരേ പന സേനാസനഗ്ഗാഹോ പടിപ്പസ്സമ്ഭതി. തസ്മാ തത്ഥ ചീവരപടിവീസോ ന പാപുണാതി. സേസം പന ആമിസഭേസജ്ജാദി സബ്ബം സബ്ബത്ഥ അന്തോസീമഗതസ്സ പാപുണാതി.
ഗിലാനവത്ഥുകഥാ
൩൬൫. മഞ്ചകേ നിപാതേസുന്തി ഏവം ധോവിത്വാ അഞ്ഞം കാസാവം നിവാസെത്വാ മഞ്ചകേ നിപജ്ജാപേസും; നിപജ്ജാപെത്വാ ച പനായസ്മാ ആനന്ദോ മുത്തകരീസകിലിട്ഠം കാസാവം ധോവിത്വാ ഭൂമിയം പരിഭണ്ഡം അകാസി. യോ ഭിക്ഖവേ മം ഉപട്ഠഹെയ്യ, സോ ഗിലാനം ഉപട്ഠഹെയ്യാതി യോ മം ഓവാദാനുസാസനീകരണേന ഉപട്ഠഹെയ്യ, സോ ഗിലാനം ഉപട്ഠഹെയ്യ; മമ ഓവാദകാരകേന ഗിലാനോ ഉപട്ഠാതബ്ബോതി അയമേവെത്ഥ അത്ഥോ. ഭഗവതോ ച ഗിലാനസ്സ ച ഉപട്ഠാനം ഏകസദിസന്തി ഏവം പനെത്ഥ അത്ഥോ ന ഗഹേതബ്ബോ. സങ്ഘേന ഉപട്ഠാതബ്ബോതി യസ്സേതേ ഉപജ്ഝാദയോ തസ്മിം വിഹാരേ നത്ഥി, ആഗന്തുകോ ഹോതി ഏകചാരികോ ഭിക്ഖു, സോ സങ്ഘസ്സ ഭാരോ, തസ്മാ സങ്ഘേന
൩൬൬. അഭിക്കമന്തം വാ അഭിക്കമതീതിആദീസു വഡ്ഢന്തം വാ ആബാധം ‘‘ഇദം നാമ മേ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ വഡ്ഢതി, ഇദം പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ പരിഹായതി, ഇദം പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ തിട്ഠതീ’’തി യഥാഭൂതം നാവികരോതീതി ഏവമത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ. നാലന്തി ന പതിരൂപോ, ന യുത്തോ ഉപട്ഠാതും. ഭേസജ്ജം സംവിധാതുന്തി ഭേസജ്ജം യോജേതും അസമത്ഥോ ഹോതി. ആമിസന്തരോതി ആമിസം അസ്സ അന്തരന്തി ആമിസന്തരോ. അന്തരന്തി കാരണം വുച്ചതി; ആമിസകാരണാ യാഗുഭത്തപത്തചീവരാനി പത്ഥെന്തോ ഉപട്ഠാതീതി അത്ഥോ.
മതസന്തകകഥാ
൩൬൭. കാലങ്കതേതി ഗിലാനുപട്ഠാകാനം ദാതുന്തി എത്ഥ അനന്തരം വുത്തായ കമ്മവാചായ ദിന്നമ്പി അപലോകെത്വാ ദിന്നമ്പി ദിന്നമേവ ഹോതി, വട്ടതി.
൩൬൯. യം തത്ഥ ലഹുഭണ്ഡം യം തത്ഥ ഗരുഭണ്ഡന്തി എത്ഥ ലഹുഭണ്ഡഗരുഭണ്ഡാനം നാനാകരണം പരതോ വണ്ണയിസ്സാമ. ഗിലാനുപട്ഠാകലാഭേ പന അയം ആദിതോ പട്ഠായ വിനിച്ഛയോ –
സചേ സകലേ ഭിക്ഖുസങ്ഘേ ഉപട്ഠഹന്തേ കാലം കരോതി, സബ്ബേപി സാമികാ. അഥ ഏകച്ചേഹി വാരേ കതേ ഏകച്ചേഹി അകതേയേവ കാലം കരോതി, തത്ഥ ഏകച്ചേ ആചരിയാ വദന്തി – ‘‘സബ്ബേപി അത്തനോ വാരേ സമ്പത്തേ കരെയ്യും, തസ്മാ സബ്ബേപി സാമിനോ’’തി. ഏകച്ചേ വദന്തി – ‘‘യേഹി ജഗ്ഗിതോ തേ ഏവ ലഭന്തി, ഇതരേ ന ലഭന്തീ’’തി. സാമണേരേ കാലങ്കതേ സചേ ചീവരം അത്ഥി, ഗിലാനുപട്ഠാകാനം ദാതബ്ബം. നോ ചേ അത്ഥി യം അത്ഥി, തം ദാതബ്ബം. അഞ്ഞസ്മിം പരിക്ഖാരേ സതി ചീവരഭാഗം കത്വാ ദാതബ്ബം.
ഭിക്ഖു
ബഹൂ ഭിക്ഖൂ സമഗ്ഗാ ഹുത്വാ ഉപട്ഠഹന്തി, സബ്ബേസം സമകോ ഭാഗോ ദാതബ്ബോ. യോ പനെത്ഥ
ഏകോ വത്തസീസേന ജഗ്ഗതി; ഏകോ പച്ചാസായ, മതകാലേ ഉഭോപി പച്ചാസീസന്തി, ഉഭിന്നമ്പി ദാതബ്ബം. ഏകോ ഉപട്ഠഹിത്വാ ഗിലാനസ്സ വാ കമ്മേന അത്തനോ വാ കമ്മേന കത്ഥചി ഗതോ ‘‘പുന ആഗന്ത്വാ ജഗ്ഗിസ്സാമീ’’തി, ഏതസ്സപി ദാതബ്ബം. ഏകോ ചിരം ഉപട്ഠഹിത്വാ ‘‘ഇദാനി ന
ഗിലാനുപട്ഠാകോ നാമ ഗിഹി വാ ഹോതു പബ്ബജിതോ വാ, അന്തമസോ മാതുഗാമോപി, സബ്ബേ ഭാഗം ലഭന്തി. സചേ തസ്സ ഭിക്ഖുനോ പത്തചീവരമത്തമേവ ഹോതി, അഞ്ഞം നത്ഥി; സബ്ബം ഗിലാനുപട്ഠാകാനംയേവ ദാതബ്ബം. സചേപി സഹസ്സം അഗ്ഘതി, അഞ്ഞം പന ബഹുമ്പി പരിക്ഖാരം തേ ന ലഭന്തി; സങ്ഘസ്സേവ ഹോതി. അവസേസം ഭണ്ഡം ബഹുകഞ്ചേവ മഹഗ്ഘഞ്ച, തിചീവരം അപ്പഗ്ഘം; തതോ ഗഹെത്വാ തിചീവരപരിക്ഖാരോ ദാതബ്ബോ. സബ്ബഞ്ചേതം സങ്ഘികതോവ ലബ്ഭതി.
സചേ പന സോ ജീവമാനോയേവ സബ്ബം അത്തനോ പരിക്ഖാരം നിസ്സജ്ജിത്വാ കസ്സചി അദാസി, കോചി വാ വിസ്സാസം അഗ്ഗഹേസി, യസ്സ ദിന്നം, യേന ച ഗഹിതം, തസ്സേവ ഹോതി. തസ്സ രുചിയാ ഏവ ഗിലാനുപട്ഠാകാ ലഭന്തി, അഞ്ഞേസം അദത്വാ ദൂരേ ഠപിതപരിക്ഖാരാപി തത്ഥ തത്ഥ സങ്ഘസ്സേവ ഹൊന്തി. ദ്വിന്നം സന്തകം ഹോതി അവിഭത്തം, ഏകസ്മിം കാലങ്കതേ ഇതരോ സാമീ
കുസചീരാദിപടിക്ഖേപകഥാ
൩൭൧. കുസചീരാദീസു അക്കനാളന്തി അക്കനാളമയം. പൊത്ഥകോതി മകചിമയോ വുച്ചതി. സേസാനി പഠമപാരാജികവണ്ണനായം വുത്താനി. തേസു പൊത്ഥകേ ഏവ ദുക്കടം. സേസേസു ഥുല്ലച്ചയാനീതി. അക്കദുസ്സകദലിദുസ്സഏരകദുസ്സാനി പന പൊത്ഥകഗതികാനേവ.
൩൭൨. സബ്ബനീലകാദീനി രജനം ധോവിത്വാ പുന രജിത്വാ ധാരേതബ്ബാനി. ന സക്കാ ചേ ഹൊന്തി ധോവിതും, പച്ചത്ഥരണാനി വാ കാതബ്ബാനി. ദുപട്ടചീവരസ്സ വാ മജ്ഝേ ദാതബ്ബാനി. തേസം വണ്ണനാനത്തം ഉപാഹനാസു വുത്തനയമേവ. അച്ഛിന്നദസദീഘദസാനി ദസാ ഛിന്ദിത്വാ ധാരേതബ്ബാനി. കഞ്ചുകം ലഭിത്വാ ഫാലെത്വാ രജിത്വാ പരിഭുഞ്ജിതും വട്ടതി. വേഠനേപി ഏസേവ നയോ. തിരീടകം പന രുക്ഖഛല്ലിമയം; തം പാദപുഞ്ഛനം കാതും വട്ടതി.
൩൭൪. പതിരൂപേ ഗാഹകേതി സചേ കോചി ഭിക്ഖു ‘‘അഹം തസ്സ ഗണ്ഹാമീ’’തി ഗണ്ഹാതി, ദാതബ്ബന്തി
സങ്ഘേഭിന്നേചീവരുപ്പാദകഥാ
൩൭൬. സങ്ഘോ ഭിജ്ജതീതി ഭിജ്ജിത്വാ കോസമ്ബകഭിക്ഖൂ വിയ ദ്വേ കൊട്ഠാസാ ഹൊന്തി. ഏകസ്മിം പക്ഖേതി ഏകസ്മിം കൊട്ഠാസേ ദക്ഖിണോദകഞ്ച ഗന്ധാദീനി ച ദെന്തി, ഏകസ്മിം ചീവരാനി. സങ്ഘസ്സേവേതന്തി സകലസ്സ സങ്ഘസ്സ ദ്വിന്നമ്പി കൊട്ഠാസാനം ഏതം ഹോതി, ഘണ്ടിം പഹരിത്വാ ദ്വീഹിപി പക്ഖേഹി ഏകതോ ഭാജേതബ്ബം. പക്ഖസ്സേവേതന്തി ഏവം ദിന്നേ യസ്സ കൊട്ഠാസസ്സ ഉദകം ദിന്നം, തസ്സ ഉദകമേവ ഹോതി; യസ്സ ചീവരം ദിന്നം, തസ്സേവ ചീവരം. യത്ഥ പന ദക്ഖിണോദകം പമാണം ഹോതി, തത്ഥ ഏകോ പക്ഖോ ദക്ഖിണോദകസ്സ തസ്മിംയേവ പക്ഖേതി എത്ഥ പന ഇതരോ പക്ഖോ അനിസ്സരോയേവ. ചീവരപേസനവത്ഥൂനി പാകടാനേവ.
അട്ഠചീവരമാതികാകഥാ
൩൭൯. ഇദാനി ആദിതോ പട്ഠായ വുത്തചീവരാനം പടിലാഭഖെത്തം ദസ്സേതും ‘‘അട്ഠിമാ ഭിക്ഖവേ മാതികാ’’തിആദിമാഹ. സീമായ ദേതീതിആദി പുഗ്ഗലാധിട്ഠാനനയേന വുത്തം. എത്ഥ പന സീമായ ദാനം ഏകാ മാതികാ, കതികായ ദാനം ദുതിയാ…പേ॰… പുഗ്ഗലസ്സ ദാനം അട്ഠമാ. തത്ഥ സീമായ ദമ്മീതി ഏവം സീമം പരാമസിത്വാ ദെന്തോ സീമായ ദേതി നാമ. ഏസ നയോ സബ്ബത്ഥ.
സീമായ ദേതി, യാവതികാ ഭിക്ഖൂ അന്തോസീമഗതാ തേഹി ഭാജേതബ്ബന്തിആദിമ്ഹി പന മാതികാനിദ്ദേസേ സീമായ ദേതീതി എത്ഥ താവ ഖണ്ഡസീമാ, ഉപചാരസീമാ, സമാനസംവാസസീമാ, അവിപ്പവാസസീമാ, ലാഭസീമാ, ഗാമസീമാ, നിഗമസീമാ, നഗരസീമാ, അബ്ഭന്തരസീമാ, ഉദകുക്ഖേപസീമാ, ജനപദസീമാ, രട്ഠസീമാ, രജ്ജസീമാ, ദീപസീമാ, ചക്കവാളസീമാതി പന്നരസ സീമാ വേദിതബ്ബാ.
തത്ഥ ഖണ്ഡസീമാ സീമാകഥായം വുത്താവ. ഉപചാരസീമാ പരിക്ഖിത്തസ്സ വിഹാരസ്സ പരിക്ഖേപേന അപരിക്ഖിത്തസ്സ പരിക്ഖേപാരഹട്ഠാനേന പരിച്ഛിന്നാ ഹോതി. അപിച ഭിക്ഖൂനം ധുവസന്നിപാതട്ഠാനതോ
ലാഭസീമാ
ഏവമേതാസു സീമാസു ഖണ്ഡസീമായ കേനചി കമ്മേന സന്നിപതിതം സങ്ഘം ദിസ്വാ ‘‘എത്ഥേവ സീമായ സങ്ഘസ്സ ദേമീ’’തി വുത്തേ യാവതികാ ഭിക്ഖൂ അന്തോഖണ്ഡസീമഗതാ, തേഹി ഭാജേതബ്ബം. തേസംയേവ ഹി തം പാപുണാതി. അഞ്ഞേസം സീമന്തരികായ വാ ഉപചാരസീമായ വാ ഠിതാനമ്പി ന പാപുണാതി. ഖണ്ഡസീമായ ഠിതേ പന രുക്ഖേ വാ പബ്ബതേ വാ ഠിതസ്സ ഹെട്ഠാ വാ പഥവീവേമജ്ഝഗതസ്സ പാപുണാതിയേവ. ‘‘ഇമിസ്സാ ഉപചാരസീമായ സങ്ഘസ്സ ദമ്മീ’’തി ദിന്നം പന ഖണ്ഡസീമാസീമന്തരികാസു ഠിതാനമ്പി പാപുണാതി. ‘‘സമാനസംവാസസീമായ ദമ്മീ’’തി ദിന്നം പന ഖണ്ഡസീമാസീമന്തരികാസു ഠിതാനം ന പാപുണാതി. അവിപ്പവാസസീമാലാഭസീമാസു ദിന്നം താസു സീമാസു അന്തോഗതാനം പാപുണാതി. ഗാമസീമാദീസു ദിന്നം താസം സീമാനം അബ്ഭന്തരേ ബദ്ധസീമായ ഠിതാനമ്പി പാപുണാതി. അബ്ഭന്തരസീമാഉദകുക്ഖേപസീമാസു ദിന്നം തത്ഥ അന്തോഗതാനംയേവ പാപുണാതി. ജനപദരട്ഠരജ്ജദീപചക്കവാളസീമാസുപി ഗാമസീമാദീസു വുത്തസദിസോയേവ വിനിച്ഛയോ.
സചേ പന ജമ്ബുദീപേ ഠിതോ ‘‘തമ്ബപണ്ണിദീപേ സങ്ഘസ്സ ദമ്മീ’’തി ദേതി, തമ്ബപണ്ണിദീപതോ ഏകോപി
യോ
കതികായാതി സമാനലാഭകതികായ. തേനേവാഹ – ‘‘സമ്ബഹുലാ ആവാസാ സമാനലാഭാ ഹൊന്തീ’’തി. തത്രേവം കതികാ കാതബ്ബാ, ഏകസ്മിം വിഹാരേ സന്നിപതിതേഹി ഭിക്ഖൂഹി യം വിഹാരം സങ്ഗണ്ഹിതുകാമാ സമാനലാഭം കാതും ഇച്ഛന്തി, തസ്സ നാമം ഗഹെത്വാ അസുകോ നാമ വിഹാരോ പോരാണകോതി വാ ബുദ്ധാധിവുത്ഥോതി വാ അപ്പലാഭോതി വാ യംകിഞ്ചി കാരണം വത്വാ തം വിഹാരം ഇമിനാ വിഹാരേന സദ്ധിം ഏകലാഭം കാതും സങ്ഘസ്സ രുച്ചതീതി തിക്ഖത്തും സാവേതബ്ബം. എത്താവതാ തസ്മിം വിഹാരേ നിസിന്നോപി ഇധ നിസിന്നോവ ഹോതി, തസ്മിം വിഹാരേപി സങ്ഘേന ഏവമേവ കാതബ്ബം. എത്താവതാ ഇധ നിസിന്നോപി തസ്മിം നിസിന്നോവ ഹോതി. ഏകസ്മിം ലാഭേ ഭാജിയമാനേ ഇതരസ്മിം ഠിതസ്സ ഭാഗം ഗഹേതും വട്ടതി. ഏവം ഏകേന വിഹാരേന സദ്ധിം ബഹൂപി ആവാസാ ഏകലാഭാ കാതബ്ബാ.
ഭിക്ഖാപഞ്ഞത്തിയാതി അത്തനോ പരിച്ചാഗപഞ്ഞാപനട്ഠാനേ. തേനേവാഹ – ‘‘യത്ഥ സങ്ഘസ്സ ധുവകാരാ കരിയന്തീ’’തി. തസ്സത്ഥോ – യസ്മിം വിഹാരേ ഇമസ്സ ചീവരദായകസ്സ സന്തകം സങ്ഘസ്സ പാകവട്ടം വാ വത്തതി, യസ്മിം വാ വിഹാരേ ഭിക്ഖൂ അത്തനോ ഭാരം കത്വാ സദാ ഗേഹേ ഭോജേതി, യത്ഥ വാ
സചേ പന ഏകസ്മിം വിഹാരേ ഭിക്ഖൂ ബഹുതരാ ഹൊന്തി, തേഹി വത്തബ്ബം – ‘‘തുമ്ഹാകം ധുവകാരേ ഏകത്ഥ ഭിക്ഖൂ ബഹൂ ഏകത്ഥ അപ്പകാ’’തി. സചേ ‘‘ഭിക്ഖുഗണനായ ഗണ്ഹഥാ’’തി ഭണതി, തഥാ ഭാജെത്വാ ഗണ്ഹിതും വട്ടതി. എത്ഥ ച വത്ഥഭേസജ്ജാദി അപ്പകമ്പി സുഖേന ഭാജിയതി. യദി പന മഞ്ചോ വാ പീഠകം വാ ഏകമേവ ഹോതി, തം പുച്ഛിത്വാ യസ്സ വാ വിഹാരസ്സ ഏകവിഹാരേപി വാ യസ്സ സേനാസനസ്സ സോ വിചാരേതി, തത്ഥ ദാതബ്ബം. സചേ ‘‘അസുകഭിക്ഖു ഗണ്ഹാതൂ’’തി വദതി, വട്ടതി. അഥ ‘‘മയ്ഹം ധുവകാരേ ദേഥാ’’തി വത്വാ അവിചാരെത്വാവ ഗച്ഛതി, സങ്ഘസ്സാപി വിചാരേതും വട്ടതി. ഏവം പന വിചാരേതബ്ബം – ‘‘സങ്ഘത്ഥേരസ്സ വസനട്ഠാനേ ദേഥാ’’തി വത്തബ്ബം. സചേ തസ്സ സേനാസനം പരിപുണ്ണം ഹോതി, യത്ഥ നപ്പഹോതി, തത്ഥ ദാതബ്ബം. സചേ ഏകോ ഭിക്ഖു ‘‘മയ്ഹം വസനട്ഠാനേ സേനാസനപരിഭോഗഭണ്ഡം നത്ഥീ’’തി വദതി, തത്ഥ ദാതബ്ബം.
സങ്ഘസ്സ ദേതീതി വിഹാരം പവിസിത്വാ ‘‘ഇമാനി ചീവരാനി സങ്ഘസ്സ ദമ്മീ’’തി ദേതി. സമ്മുഖീഭൂതേനാതി ഉപചാരസീമായ ഠിതേന സങ്ഘേന ഘണ്ടിം പഹരിത്വാ കാലം ഘോസെത്വാ ഭാജേതബ്ബം. സീമട്ഠസ്സ അസമ്പത്തസ്സാപി ഭാഗം ഗണ്ഹന്തോ ന വാരേതബ്ബോ. വിഹാരോ മഹാ ഹോതി, ഥേരാസനതോ പട്ഠായ വത്ഥേസു ദിയ്യമാനേസു അലസജാതികാ മഹാഥേരാ പച്ഛാ ആഗച്ഛന്തി, ‘‘ഭന്തേ വീസതിവസ്സാനം ദിയ്യതി, തുമ്ഹാകം ഠിതികാ അതിക്കന്താ’’തി ന വത്തബ്ബാ, ഠിതികം ഠപെത്വാ തേസം ദത്വാ പച്ഛാ ഠിതികായ ദാതബ്ബം.
അസുകവിഹാരേ കിര ബഹും ചീവരം ഉപ്പന്നന്തി സുത്വാ യോജനന്തരികവിഹാരതോപി ഭിക്ഖൂ ആഗച്ഛന്തി, സമ്പത്തസമ്പത്താനം ഠിതട്ഠാനതോ പട്ഠായ ദാതബ്ബം. അസമ്പത്താനമ്പി ഉപചാരസീമം പവിട്ഠാനം അന്തേവാസികാദീസു ഗണ്ഹന്തേസു ദാതബ്ബമേവ. ‘‘ബഹിഉപചാരസീമായ ഠിതാനം ദേഥാ’’തി വദന്തി, ന ദാതബ്ബം. സചേ പന ഉപചാരസീമം ഒക്കന്തേഹി ഏകാബദ്ധാ ഹുത്വാ അത്തനോ വിഹാരദ്വാരേ വാ അന്തോവിഹാരേയേവ വാ ഹൊന്തി, പരിസവസേന വഡ്ഢിതാ നാമ ഹോതി സീമാ
ഏകസ്മിം വിഹാരേ ദസ ഭിക്ഖൂ ഹൊന്തി, ‘‘ദസ വത്ഥാനി സങ്ഘസ്സ ദേമാ’’തി ദെന്തി, പാടെക്കം ഭാജേതബ്ബാനി
ഏകമേവ വത്ഥം സങ്ഘസ്സ ദേമാതി ആഹരന്തി, അഭാജെത്വാവ അമ്ഹാകം പാപുണന്തീതി ഗണ്ഹന്തി, ദുപ്പാപിതഞ്ചേവ ദുഗ്ഗഹിതഞ്ച. സത്ഥകേന പന ഹലിദ്ദിആദിനാ വാ ലേഖം കത്വാ ഏകം കൊട്ഠാസം ‘‘ഇമം ഠാനം തുമ്ഹാകം പാപുണാതീ’’തി സങ്ഘത്ഥേരസ്സ പാപെത്വാ ‘‘സേസം അമ്ഹാകം പാപുണാതീ’’തി ഗഹേതും വട്ടതി. യം പന വത്ഥസ്സേവ പുപ്ഫം വാ വലി വാ, തേന പരിച്ഛേദം കാതും ന വട്ടതി. സചേ ഏകം തന്തം ഉദ്ധരിത്വാ ‘‘ഇദം ഠാനം തുമ്ഹാകം പാപുണാതീ’’തി സങ്ഘത്ഥേരസ്സ ദത്വാ ‘‘സേസം അമ്ഹാകം പാപുണാതീ’’തി ഗണ്ഹന്തി, വട്ടതി. ഖണ്ഡം ഖണ്ഡം ഛിന്ദിത്വാ ഭാജിയമാനം വട്ടതിയേവ.
ഏകഭിക്ഖുകേ വിഹാരേ സങ്ഘസ്സ ചീവരേസു ഉപ്പന്നേസു സചേ പുബ്ബേ വുത്തനയേനേവ സോ ഭിക്ഖു ‘‘സബ്ബാനി മയ്ഹം പാപുണന്തീ’’തി ഗണ്ഹാതി, സുഗ്ഗഹിതാനി, ഠിതികാ പന ന തിട്ഠതി. സചേ ഏകേകം ഉദ്ധരിത്വാ ‘‘ഇദം മയ്ഹം പാപുണാതീ’’തി ഗണ്ഹാതി, ഠിതികാ തിട്ഠതി. തത്ഥ അട്ഠിതായ ഠിതികായ പുന അഞ്ഞസ്മിം ചീവരേ ഉപ്പന്നേ സചേ ഏകോ ഭിക്ഖു ആഗച്ഛതി, മജ്ഝേ ഛിന്ദിത്വാ ദ്വീഹിപി ഗഹേതബ്ബം. ഠിതായ ഠിതികായ പുന അഞ്ഞസ്മിം ചീവരേ ഉപ്പന്നേ സചേ നവകതരോ ആഗച്ഛതി, ഠിതികാ ഹെട്ഠാ ഓരോഹതി. സചേ വുഡ്ഢതരോ ആഗച്ഛതി, ഠിതികാ ഉദ്ധം ആരോഹതി. അഥഞ്ഞോ നത്ഥി, പുന അത്തനോ പാപെത്വാ ഗഹേതബ്ബം.
‘‘സങ്ഘസ്സ ദേമാ’’തി വാ ‘‘ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ദേമാ’’തി വാ യേന കേനചി ആകാരേന സങ്ഘം ആമസിത്വാ ദിന്നം പന പംസുകൂലികാനം ന വട്ടതി, ‘‘ഗഹപതിചീവരം പടിക്ഖിപാമി പംസുകൂലികങ്ഗം സമാദിയാമീ’’തി വുത്തത്താ, ന പന അകപ്പിയത്താ
പത്തത്ഥവികാദീനം അത്ഥായ ദിന്നാനി ബഹൂനിപി ഹൊന്തി, ചീവരത്ഥായപി പഹൊന്തി, തതോ ചീവരം കത്വാ പാരുപിതും വട്ടതി. സചേ പന സങ്ഘോ ഭാജിതാതിരിത്താനി വത്ഥാനി ഛിന്ദിത്വാ ഉപാഹനത്ഥവികാദീനം
‘‘പംസുകൂലികസങ്ഘസ്സ ധമകരണപടാദീനം അത്ഥായ ദേമാ’’തി വുത്തേപി ഗഹേതും വട്ടതി, പരിക്ഖാരോ നാമ പംസുകൂലികാനമ്പി ഇച്ഛിതബ്ബോ. യം തത്ഥ അതിരേകം ഹോതി, തം ചീവരേപി ഉപനേതും വട്ടതി. സുത്തം സങ്ഘസ്സ ദെന്തി, പംസുകൂലികേഹിപി ഗഹേതബ്ബം. അയം താവ വിഹാരം പവിസിത്വാ ‘‘ഇമാനി ചീവരാനി സങ്ഘസ്സ ദമ്മീ’’തി ദിന്നേസു വിനിച്ഛയോ.
സചേ പന ബഹിഉപചാരസീമായം അദ്ധാനപ്പടിപന്നേ ഭിക്ഖൂ ദിസ്വാ ‘‘സങ്ഘസ്സ ദമ്മീ’’തി സങ്ഘത്ഥേരസ്സ വാ സങ്ഘനവകസ്സ വാ ആരോചേതി, സചേപി യോജനം ഫരിത്വാ പരിസാ ഠിതാ ഹോതി, ഏകബദ്ധാ ചേ, സബ്ബേസം പാപുണാതി. യേ പന ദ്വാദസഹി ഹത്ഥേഹി പരിസം അസമ്പത്താ, തേസം ന പാപുണാതി.
ഉഭതോസങ്ഘസ്സ ദേതീതി എത്ഥ ‘‘ഉഭതോസങ്ഘസ്സ ദമ്മീ’’തി വുത്തേപി ‘‘ദ്വിധാ സങ്ഘസ്സ ദമ്മി, ദ്വിന്നം സങ്ഘാനം ദമ്മി, ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച ഭിക്ഖുനിസങ്ഘസ്സ ച ദമ്മീ’’തി വുത്തേപി ഉഭതോസങ്ഘസ്സ ദിന്നമേവ ഹോതി. ഉപഡ്ഢം ദാതബ്ബന്തി ദ്വേഭാഗേ സമേ കത്വാ ഏകോ ദാതബ്ബോ. ‘‘ഉഭതോസങ്ഘസ്സ ച തുയ്ഹഞ്ച ദമ്മീ’’തി വുത്തേ സചേ ദസ ദസ ഭിക്ഖൂ ച ഭിക്ഖുനിയോ ച ഹൊന്തി, ഏകവീസതി പടിവീസേ കത്വാ ഏകോ പുഗ്ഗലസ്സ ദാതബ്ബോ, ദസ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ, ദസ ഭിക്ഖുനിസങ്ഘസ്സ യേന പുഗ്ഗലികോ ലദ്ധോ സോ സങ്ഘതോപി അത്തനോ വസ്സഗ്ഗേന ഗഹേതും ലഭതി. കസ്മാ? ഉഭതോസങ്ഘഗ്ഗഹണേന ഗഹിതത്താ.
‘‘ഉഭതോസങ്ഘസ്സ
‘‘ഉഭതോസങ്ഘസ്സ ച തുയ്ഹഞ്ച ചേതിയസ്സ ചാ’’തി വുത്തേ പന ദ്വാവീസതി കൊട്ഠാസേ കത്വാ ദസ ഭിക്ഖൂനം, ദസ ഭിക്ഖുനീനം, ഏകോ പുഗ്ഗലസ്സ, ഏകോ ചേതിയസ്സ ദാതബ്ബോ. തത്ഥ പുഗ്ഗലോ സങ്ഘതോപി അത്തനോ വസ്സഗ്ഗേന പുന ഗഹേതും ലഭതി, ചേതിയസ്സ ഏകോയേവ.
‘‘ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച ഭിക്ഖുനീനഞ്ച ദമ്മീ’’തി വുത്തേ പന ന മജ്ഝേ ഭിന്ദിത്വാ ദാതബ്ബം, ഭിക്ഖൂ ച ഭിക്ഖുനിയോ ച ഗണെത്വാ ദാതബ്ബം. ‘‘ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച ഭിക്ഖുനീനഞ്ച തുയ്ഹഞ്ചാ’’തി
‘‘ഭിക്ഖൂനഞ്ച ഭിക്ഖുനീനഞ്ച ദമ്മീ’’തി വുത്തേപി മജ്ഝേ ഭിന്ദിത്വാ ന ദാതബ്ബം, പുഗ്ഗലഗണനായ ഏവ വിഭജിതബ്ബം. ‘‘ഭിക്ഖൂനഞ്ച ഭിക്ഖുനീനഞ്ച തുയ്ഹഞ്ച ചേതിയസ്സ ചാ’’തി ഏവം വുത്തേപി ചേതിയസ്സ ഏകപുഗ്ഗലപടിവീസോ ലബ്ഭതി, പുഗ്ഗലസ്സ വിസും നത്ഥി, ഭിക്ഖൂ ച ഭിക്ഖുനിയോ ച ഗണെത്വാ ഏവ ഭാജേതബ്ബം. യഥാ ച ഭിക്ഖുസങ്ഘം ആദിം കത്വാ നയോ നീതോ, ഏവം ഭിക്ഖുനിസങ്ഘം ആദിം കത്വാപി നേതബ്ബോ. ‘‘ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച തുയ്ഹഞ്ചാ’’തി വുത്തേ പുഗ്ഗലസ്സ വിസും ന ലബ്ഭതി, വസ്സഗ്ഗേനേവ ഗഹേതബ്ബം. ‘‘ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച ചേതിയസ്സ ചാ’’തി വുത്തേ പന ചേതിയസ്സ വിസും പടിവീസോ ലബ്ഭതി. ‘‘ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച തുയ്ഹഞ്ച ചേതിയസ്സ ചാ’’തി വുത്തേപി ചേതിയസ്സേവ ലബ്ഭതി, ന പുഗ്ഗലസ്സ.
‘‘ഭിക്ഖൂനഞ്ച തുയ്ഹഞ്ചാ’’തി വുത്തേപി വിസും ന ലബ്ഭതി. ‘‘ഭിക്ഖൂനഞ്ച ചേതിയസ്സ ചാ’’തി വുത്തേ പന ചേതിയസ്സ ലബ്ഭതി. ‘‘ഭിക്ഖൂനഞ്ച തുയ്ഹഞ്ച ചേതിയസ്സ ചാ’’തി വുത്തേപി ചേതിയസ്സേവ വിസും ലബ്ഭതി, ന പുഗ്ഗലസ്സ. ഭിക്ഖുനിസങ്ഘം ആദിം കത്വാപി ഏവമേവ യോജേതബ്ബം.
പുബ്ബേ ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ ഉഭതോസങ്ഘസ്സ ദാനം ദെന്തി, ഭഗവാ മജ്ഝേ നിസീദതി, ദക്ഖിണതോ ഭിക്ഖൂ വാമതോ ഭിക്ഖുനിയോ നിസീദന്തി, ഭഗവാ ഉഭിന്നം സങ്ഘത്ഥേരോ
മാലാഗന്ധാദീസു
വസ്സംവുട്ഠസങ്ഘസ്സ ദേതീതി വിഹാരം പവിസിത്വാ ‘‘ഇമാനി ചീവരാനി വസ്സംവുട്ഠസങ്ഘസ്സ ദമ്മീ’’തി ദേതി. യാവതികാ ഭിക്ഖൂ തസ്മിം ആവാസേ വസ്സംവുട്ഠാതി യത്തകാ വസ്സച്ഛേദം അകത്വാ പുരിമവസ്സംവുട്ഠാ, തേഹി ഭാജേതബ്ബം, അഞ്ഞേസം ന പാപുണാതി. ദിസാപക്കന്തസ്സാപി സതി പടിഗ്ഗാഹകേ യാവ കഥിനസ്സുബ്ഭാരാ ദാതബ്ബം, അനത്ഥതേ പന കഥിനേ അന്തോഹേമന്തേ ഏവഞ്ച വത്വാ ദിന്നം, പച്ഛിമവസ്സംവുട്ഠാനമ്പി പാപുണാതീതി ലക്ഖണഞ്ഞൂ വദന്തി. അട്ഠകഥാസു പനേതം ന വിചാരിതം.
സചേ പന ബഹിഉപചാരസീമായം ഠിതോ ‘‘വസ്സംവുട്ഠസങ്ഘസ്സ ദമ്മീ’’തി വദതി, സമ്പത്താനം സബ്ബേസം പാപുണാതി. അഥ ‘‘അസുകവിഹാരേ വസ്സംവുട്ഠസങ്ഘസ്സാ’’തി വദതി, തത്ര വസ്സംവുട്ഠാനമേവ യാവ കഥിനസ്സുബ്ഭാരാ പാപുണാതി. സചേ പന ഗിമ്ഹാനം പഠമദിവസതോ
ചീവരമാസതോ പട്ഠായ യാവ ഹേമന്തസ്സ പച്ഛിമോ ദിവസോ, താവ വസ്സാവാസികം ദേമാതി വുത്തേ കഥിനം അത്ഥതം വാ ഹോതു അനത്ഥതം വാ അതീതവസ്സംവുട്ഠാനമേവ പാപുണാതി. ഗിമ്ഹാനം പഠമദിവസതോ പട്ഠായ വുത്തേ പന മാതികാ ആരോപേതബ്ബാ – ‘‘അതീതവസ്സാവാസസ്സ പഞ്ച മാസാ അതിക്കന്താ, അനാഗതോ ചതുമാസച്ചയേന ഭവിസ്സതി, കതരവസ്സാവാസസ്സ ദേതീ’’തി? സചേ ‘‘അതീതവസ്സംവുട്ഠാനം ദമ്മീ’’തി വദതി, തംഅന്തോവസ്സംവുട്ഠാനമേവ പാപുണാതി, ദിസാപക്കന്താനമ്പി സഭാഗാ ഗണ്ഹിതും ലഭന്തി.
സചേ ‘‘അനാഗതേ വസ്സാവാസികം ദമ്മീ’’തി വദതി, തം ഠപെത്വാ വസ്സൂപനായികദിവസേ ഗഹേതബ്ബം. അഥ ‘‘അഗുത്തോ വിഹാരോ, ചോരഭയം അത്ഥി, ന സക്കാ ഠപേതും, ഗണ്ഹിത്വാ വാ ആഹിണ്ഡിതു’’ന്തി
ആദിസ്സ ദേതീതി ആദിസിത്വാ പരിച്ഛിന്ദിത്വാ ദേതി; യാഗുയാ വാതിആദീസു അയമത്ഥോ – യാഗുയാ വാ…പേ॰… ഭേസജ്ജേ വാ ആദിസ്സ ദേതി. തത്രായം യോജനാ – ഭിക്ഖൂ അജ്ജതനായ വാ സ്വാതനായ വാ യാഗുയാ നിമന്തെത്വാ തേസം ഘരം പവിട്ഠാനം യാഗും ദേതി, യാഗും ദത്വാ പീതായ യാഗുയാ ‘‘ഇമാനി ചീവരാനി, യേഹി മയ്ഹം യാഗു പീതാ, തേസം ദമ്മീ’’തി ദേതി, യേഹി നിമന്തിതേഹി യാഗു പീതാ, തേസംയേവ പാപുണാതി. യേഹി പന ഭിക്ഖാചാരവത്തേന ഘരദ്വാരേന ഗച്ഛന്തേഹി വാ ഘരം പവിട്ഠേഹി വാ യാഗു ലദ്ധാ, യേസം വാ ആസനസാലതോ പത്തം ആഹരിത്വാ മനുസ്സേഹി നീതാ, യേസം വാ ഥേരേഹി പേസിതാ, തേസം ന പാപുണാതി. സചേ
ചീവരേ വാതി പുബ്ബേപി യേന വസ്സം വാസെത്വാ ഭിക്ഖൂനം ചീവരം ദിന്നപുബ്ബം ഹോതി, സോ ചേ ഭിക്ഖൂ ഭോജെത്വാ വദതി – ‘‘യേസം മയാ പുബ്ബേ ചീവരം ദിന്നം, തേസംയേവ ഇമം ചീവരം വാ സുത്തം വാ സപ്പിമധുഫാണിതാദീനി വാ ഹൊന്തൂ’’തി, സബ്ബം തേസംയേവ പാപുണാതി. സേനാസനേ വാതി യോ മയാ കാരിതേ വിഹാരേ വാ പരിവേണേ വാ വസതി, തസ്സിദം ഹോതൂ’’തി വുത്തേ തസ്സേവ ഹോതി. ഭേസജ്ജേ വാതി ‘‘മയം കാലേന കാലം ഥേരാനം സപ്പിആദീനി ഭേസജ്ജാനി ദേമ, യേഹി താനി ലദ്ധാനി, തേസംയേവിദം ഹോതൂ’’തി വുത്തേ തേസംയേവ ഹോതി.
പുഗ്ഗലസ്സ ദേതീതി ‘‘ഇമം ചീവരം ഇത്ഥന്നാമസ്സ ദമ്മീ’’തി ഏവം പരമ്മുഖാ വാ പാദമൂലേ ഠപെത്വാ ‘‘ഇമം ഭന്തേ തുമ്ഹാകം ദമ്മീ’’തി ഏവം സമ്മുഖാ വാ ദേതി. സചേ പന ‘‘ഇദം തുമ്ഹാകഞ്ച തുമ്ഹാകം അന്തേവാസികാനഞ്ച ദമ്മീ’’തി ഏവം വദതി, ഥേരസ്സ ച അന്തേവാസികാനഞ്ച പാപുണാതി. ഉദ്ദേസം ഗഹേതും ആഗതോ ഗഹെത്വാ ഗച്ഛന്തോ ച അത്ഥി, തസ്സാപി പാപുണാതി. ‘‘തുമ്ഹേഹി സദ്ധിം നിബദ്ധചാരികഭിക്ഖൂനം
ചീവരക്ഖന്ധകവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.